Uye Watungululua na Mawazo Akue Leeza Palua Kumina Bwalua
KULANDA kisinka, weewe uli watasia palua bupe paleepale butwaapeelue na Yehova, bolia bubiikile mukati uru wa kwisaakuila vyuli kutona kusekelela bobo bupe. Bibilia ili yalanda nangue bwalua ao divai ni bupe kufuma kuli Leeza, kabili ili yalanda eevi: “Mukate uli wakitua eevi kuleeta nseko, ni divai ili yalengia buikazi buye bwasaansamusiizie.” (Kas. 10:19; Malum. 104:15) Anzia evio, kipalile uli wamona bantu bange bali ni buavia palua kumina bwalua. Kukila pakaako, mwaya kyalo bantu bali ni malanga apusene-puseene palua bwalua. Ni kiki kili kubakwasia Bakristu bakwate bupinguzi buweeme palua kumina bwalua?
Ata sie kine tuli twaikala kupi, ao twaakuliile mu tubelela twa siani, musita utuli twakwata bupinguzi tupalile kuswapila mawazo akue Leeza kuliko kukoonka bintu bili byatontokania bantu batwikeele naabo. Kine twakita evio, tuli kwaluka ni buikazi bwa nsaansa saana.
Nga vyuli wamona, bantu bengi mu keenu kyalo bali bamina bwalua buingi, kabili lingi. Bantu bange kunti bamina bwalua eevi batuzie, bange bali bamina eevi balekele kutiina maavia abali nao. Kabili, mu fuasi inge muntu olia ali wamina saana ali wamonua kuya wali mwalalume ao mwanakazi zembe.
Inzi, Bakristu beene bali batungululua na butunguluzi bwa mulangue kufuma kuli Kabumba wabo wantono. Kwa mufuano, ali watubuila maavia ali afuma mu kumina bwalua buingi saana. Pange twaasomene kale Tuswalo ni Mafunde 23:29-35 ni kumona vili vyasaangua muntu akolelue, pamo ni maavia paleepale ali wapata.a Daniel, mukote umo wa mu kilonghaano, olia ali wasaangua mu Bulaya, walanguluka buikazi bwakue vibubanga bwali ntaanzi ya kwaluka Mukristu wa kisinka. Walanda eevi: “Kumina bwalua buingi kwaali kwalengia ngie nakwata bupinguzi bubiipile, kabili mutima uli wakisa musita undi nalanguluka bintu bibiipile binaali napata.”
Mukristu kunti wabombia siani uru wa kusaakula ni kutiina maavia ali aleetua na kumina bwalua buingi? Tupalile kwitabila mawazo akue Leeza atungulule bupinguzi bwetu ni bikitua byetu.
Kansi, tumone Bibilia viili yalanda palua bwalua, kabili tumone bintu bili byabasonsezia bange bamine.
BIBILIA ILI YALANDA SIANI PALUA KUMINA BWALUA?
Mulandu wakue Leeza tewizi kukaania kumina bwalua bulingiliile. Kulanda kisinka, Bibilia ili yalanda nangue kumina divai ao bwalua kunti kwasaansamusia. Ili yalanda eevi: “Lia kyakulia kyobe wasaansamukile, kabili mina divai yobe na mutima usaansamukile.” (Kas. 9:7) Mu lwendo lumo, Yesu waaminine divai, ni babombi bange ba kisinka bakue Yehova ni beene baali bamina.—Mat. 26:27-29; Luk. 7:34; 1 Tim. 5:23.
Ata sie kine Bibilia teizi kukaania kumina bwalua bulingiliile, ili yakaania kukolua. Ili yalanda eevi: “Te kukolue na divai.” (Baef. 5:18) Kabili ili yalanda nangue “bakyakolua . . . te bakengila mu Bukolo bwakue Leeza.” (1 Bakor. 6:10) Kakiine, Yehova ali wakaania saana kumina bwalua buingi, kabili ali wakaania kukolua. Kuliko kukoonka sie beelia bili byakita bantu batwikeele naabo, fwefue tuli twatona kukoonka mawazo akue Leeza.
Bange bali baiunvua nangue bali ni buviinde bwa kumina bwalua buingi bila kukolua. Anzia evio, bobo ni bwene ni buavia bukata. Bibilia ili yalanda bila kufiika nangue kwaluka “muzia wa divai ingi” kunti kwamulengia muntu aponene mu lizaambi ni kwinoona bukibuza bwakue pamo ni Yehova. (Tit. 2:3, NWT; Tus Maf. 20:1) Kabili Yesu wasokele nangue “kumina saana” kunti kwamulengia muntu akandue kwingila mu kyalo kya leenu kyakue Leeza. (Luk. 21:34-36) Ni kiki kili kuviinda kumukwasia Mukristu atiine maavia ali aletua na kumina bwalua?
TOOSIA KIASI KYA BWALUA, MUSITA UULI WAMININAPO, NI KYULI WAMININA
Kine mutu ali wakwata bupinguzi palua kumina bwalua wakoonkele sie beelia bili byakita bantu bali waikala naabo, keekio kili kyaleta buavia. Palua kulia ni kumina, Bakristu bali bakoonka masoke a mulangue akue Yehova. Bibilia ili yatulangulusia eevi: “Kyonse kyuli walia ao kumina kitila sie pa mulandu wa bulumba bwakue Leeza.” (1 Bakor. 10:31) Loonu, tulondoluele biipuzio paleepale pamo ni mafunde a Bibilia.
Eba, neene ndi namina bwalua juu ya kwipatanisia na bantu bange? Lileembo lya Kufuma 23:2 lili lyalanda eevi: “Te upalile kukoonka kikundi kya bantu.” Paapa Yehova waali wabasoka Baisraeli eevi te kunti baye bakoonka bantu bali bakita bintu byasizi kutona. Azo masoke kunti akwasia ni Bakristu loonu. Kine twalekelela bantu bange batutwaminine mu mawazo ni bupinguzi bwabo palua kumina bwalua, kunti twalekela bukebuke kukoonka mafunde akue Yehova ni kwinoona bukibuza bwetu pamo nakue.—Bar. 12:2.
Eba, ndi namina bwalua eevi bange bamone nangue ndi mwalalume ao mwanakazi zembe? Mu tubeelela tuingi, kumina bwalua lingi ao kumina saana te kyeni, kabili kuli kwasaangua kwaitabiziiziwe. (1 Pet. 4:3) Inzi, mu lileembo lya 1 Bakorinto 16:13, mona bintu bitulandilue kukita: ‘Mwe bakwane, iilabukile, imane mwasimpile mu kiketekelo, kabili mwaikoseleziizie ni kuya mwalumine.’ Eba, bwalua kunti bwamukwasia mutu afikiile kuluma? Bila. Bwalua kunti bwainoona lubilo buviinde bwa muntu bwa kutontonkania buino, pamo ni buviinde bwa kukwata bupinguzi buweeme. Pakaako, kumina bwalua buingi te kulangiliile nangue muntu ali ni maka, inzi kulangiliile nangue muntu ni mutope. Isaya 28:7 ili yalondolola nangue olia ali wazeeza juu ya bwalua ali wazenzeemba ni kufikiila kwipuutala.
Maka atukabiile eevi tukite bintu biweeme ali afuma kuli Yehova, kabili azo maka aloombele kwilabukila, ni kwimana twasimpile mu kiketekelo. (Malum. 18:32) Kunti twakita evio kupitila kuya twakengeele eevi kutiina bintu bili kutuleetela maavia, pamo ni kukwata bupinguzi busiviinda kwinoona bukibuza bwetu pamo ni Yehova. Yesu waalangiliile maka a evio musita lwabanga wali paanu pa kyalo, kabili bantu bengi baali bamukindika paantu abanga wasipile, kabili paantu abanga wapinguile kukita bintu biweeme.
Eba, ndi namina bwalua juu ya kulaba maavia ane? Kaleemba umo wa Malumbo waatungulwilue na mupasi ni kuleemba eevi: “Musita undi natitikilua na lyemo, weewe [Yehova] uli wanteekia mutima ni kundengia nteekamane.” (Malum. 94:19) Kine watitikilua na maavia, muloombe Yehova akukwasie, te kutontonkania nangue kumina bwalua i kuli kukukwasia. Kunti twaviinda kukita evio kupitila kupepa lingi kuli Yehova. Kabili, bantu bengi bali bamona kulomba masoke kubenabo bakosele kimupasi mu kilonghaano kuya kwakwasia. Kulanda kisinka, kumina bwalua juu ya kuluisia maavia atuli nao, kunti kwamulengia muntu te kunti aye wapinguile kukita bintu biweeme. (Hos. 4:11) Daniel, olia utwazimbulanga lwa ntaanzi, walanda eevi: “Naali namina eevi tekunti ngie natontonkania saana palua maavia ane. Inzi, keekio kyaali kyakila kongezia maavia ane, kabili naali nazeezia babibuza ni kwizyelekania.” Ni kiki kyafikiile kumukwasia Daniel? Weene walanda eevi: “Naainikile nangue naali nakabiile kukwasiiwa na Yehova, apana na bwalua. Kupitila kukwasiiwa na Yehova, naaviindile kuluisia maavia ane. Kulanda kisinka, Yehova ali wasaangua waiteaniizie lyonse eevi kutukwasia, ata sie kine tumwene nangue aali yeetu teiviinda kuwaama.—Baf. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7.
Kine nsita inge weewe uli wamina bwalua, wamona siani kine watoosia vyuli wamina kupitila kuiipuzia eevi: ‘Eba, kuli ni muntu wa mu lupua ao mwinane ali waema palua nzila indi namininamo bwalua?’ Kine i evio, keekio kunti kyalangilila nangue paange te uli mukumina buino ao uli ni bwavia bolia buusinainike we muine. ‘Eba, ndi mukumina bwalua buingi kuliko vinaali namina lwa ntaanzi?’ Kine i evio, languluka nangue ata sie muntu emwene nangue teezi kumina saana, ali watendeka enka evio mpaka wafikiila kwaluka muzia wa bwalua. ‘Eba, ndi naandua kukita nsiku iniini ao ingi bila kumina?’ Kine i evio, mana nangue weewe wakialuka muzia wa bwalua, paange keekio kunti kyaloomba uye ukwasiiwe na bamunganga eevi uviinde kulwisia bobo buavia.
Paantu kumina kunti kwaleta maavia engi, Bakristu bange bali bapingula kukaana kumina kila aina ya bwalua. Bange kunti basaakula kukaana kumina bwalua paantu sie tebezi kunvua bwaweeme. Kine umo pakati ka benoobe apinguile evio, weewe upalile kukindika bupinguzi bwakue kuliko kumuseka.
Paange weewe waakiinika nangue kili buino kwibiikila mipaka palua kiasi kya bwalua buuli kuya wamina. Ao kunti waibiikila sheria yobe we muine ilangiliile kine uli kuya wamina mara inga, paange limo mu mulungu ao kumina bwalua buniini musita luuli mukulia. Bange bali baibiikila mipaka palua aina ya bwalua bubapalile kumina. Bali basaakula kumina bwalua, nga evelia divai ao biere mu nzila ilingiliile, inzi apana bwalua busasile saana, ao bwalua busasile saana buchangiluemo ni bintu binge bisonsele ao biweeme. Kine muntu waibiikila mipaka imanikile buino palua kumina, keekio kunti kyamukwasia amone kyaleengele saana kukindika ezio mipaka. Kabili Mukristu akosele kimupasi taviinda kutiina juu ya beelia bili kutontonkania bange palua bupinguzi bwakue, kabili ali wapingula kubukindika.
Musita utuli twakwata bupinguzi palua kumina bwalua, tupalile kutontonkania kabili bange vibali kwiunvua. Lileembo lya Baroma 14:21 lili lyalanda eevi: “Kiwaamiisie ni kulekela kulia nama ni kumina divai pamo ni binge byonse bili byalengia mwinobe abale [ao, akite lizaambi].” Weewe, kunti wabombia siani ozo musoko? Langilila ntono ku balupua. Kine wamona nangue kumina bwalua kunti kwalengia muntu unge afiitue, ntono kunti ya kusonsezia witiinie kumina bwalua pa ozo musita. Kine wakita evio, uli kulangilila nangue uli mukwemena ni kukindika mawazo a bange, kabili nangue uli mukutangizia beelia bitonene bange kuliko beelia byutonene.—1 Bakor. 10:24.
Kabili, paange buteeko kunti bwaya bwabiikile sheria palua bwalua. Kulanda kisinka, Mukristu apalile kunakila ezio sheria. Buteeko kunti bwabiika sheria ilangiliile miaka ya muntu apalile kumina bwalua ao kukaania kwenzia motoka ao kubombia masini paleepale waminine.—Bar. 13:1-5.
Yehova waatupeele uru wa kwisaakuila eevi tuye twasekelela bupe buingi bolia bwaatupeele. Keekio kibiikile mukati bupe bwa kusaakula keelia kituli kutona kulia ni kumina. Kansi, beelia bituli twasaakula biye byalangilila nangue tuli mukutasia palua ozo uru kupitila kuubombia buino. Kabili keekio kunti kyalengia Baba weetu wa ku muulu asaansamuke.
a Kuteania kumo kwimaniine palua bukose mu États-Unis kuli kwalanda nangue ata sie kumina bwalua buingi mara imo kunti kwaleeta maavia, nga evelia kwipaana, kwiipaya, kumulaala muntu kwa maka, kumukitila ovio mukazi ao mulume, kukita bintu bili kulengia muntu akite bukambue, kabili kunti kwalengia mimba iinooneke.