Echi leériami ko machinali
¿Chu yena ripá wilíami nili echi pórtico echi templo jitra japi Salomón niwali?
Echi pórtico nili japomí niraa bakiyé echoná templo alí echoná Santo. ¿Chu chulú nili echi pórtico? Bachá kecho bijí 2023 kaachi, echoná 2 Crónicas 3:4 echi Traducción del Nuevo Mundo aniyé: “Echi pórtico bacháami niraa nili japi chulú echi kalí: 20 codos, alí 120 ripá wilíami”. Jarecho Biblias ayénachó aní japi echi pórtico “120 codos” ripá wilíami nili. Echi ikí nísaká, ¡53 metros ripá wilíami nili!
Nalí be, bamíali 2023 jonsa, jepuná versículo sinúrika aní echoná Traducción del Nuevo Mundo, alí jipi ko aní japi 20 codos ripá wilíami nili, japi ju 9 metros.a Ma inepo chúsiá sinúrika ku uchali jepuná versículo.
Echoná 1 Reyes 6:3 ke aní chu yena ripá wilíami nili echi pórtico. Jena versículo, Jeremías ko bi ruyeli chu yena wilé nili alí chu kilipi, nalí ke ruyeli chu yena ripá wilíami nili. Alí biléala capítulo we aʼlá ruyeli wiká namuti japi riká nili echi templo, japi riká echi Mar de metal fundido, echi makoy carritos alí echi okuá columnas cobre jitra niwárami japi bacháami jali echoná pórtico (1 Rey. 7:15-37). Echi pórtico simírikami 50 metros ripá wilíami nílaká, waʼlú nímili echi templo yúa. Alí echi riká nílaká, ¿chúsiá Jeremías ke ruyeli chu yena ripá wilíami nili? Ayénachó, ma wiká bamíali simírisa, jaré judíos japi we binéami nili, osali japi echi pórtico ke we ripá wilíami nili echi templo yúa.
Jaré japi we machíami ju aní japi echi paredes templo níwala ke omérima olayá bilé pórtico we betéami 120 codos ripá wilíami. Chabé, echi kalí japi we ripá wilíami nili rité jitra niwárami alí ladrillos, japi riká japoná bakiyé echoná templos echomí Egipto, rilé ko niwárami nili wilé alí ripá ko uchíi bi. Nalí echi templo japi Salomón niwali ke echi riká niwárami nili. Jaré japi we machíami ju mayé japi echi paredes 6 codos runáami nili, japi ju 2.7 metros. Bilé japi we machíami ju chúriká niwayé chabé echi kalí, Theodor Busink riwéami, anili: “Nátika japi chu yena runáami nili echi paredes japoná bakiyé echoná templo, echi pórtico ke oméritami nili niwayá 120 codos ripá wilíami”.
A keʼré japi echi copia niwáami ke aʼlá osali japi aní 2 Crónicas 3:4. Tákoré jaré oselí japi chabé oserúami nili echi Biblia jitra jenaʼí versículo aní “120”, jarecho oselí japi we aʼlá oserúami nili aní “20 codos”, japi riká echi Códice alejandrino (japi oserúami nili simírikami 1,500 bamíali) alí echi Códice ambrosiano (japi oserúami nili simírikami 1,400 bamíali). ¿Chúsiá bilé copia niwáami ucháliré “120”? Jiti hebreo niraa echi raʼíchali cien alí codos ne sojí chopi iyiri ju. Jiti la echi japi niwali echi copia ucháliré “ciento veinte” japoná oserúa chukuli “veinte codos”.
Tákoré aʼlá ju japi ta iʼwérili nokiboa aʼlá inamia jepuná namuti alí aʼlá ruyea chúriká nili echi templo japi Salomón niwali, nalí wabé natéami ju piri aniwáami nima riweili pe aminana: echi templo espiritual. ¡Ati waʼlú matétara iyá Jeobá jiti bayeli binoy siérvowala nóchilimia echoná templo espiritual echi níwala! (Heb. 9:11-14; Apoc. 3:12; 7:9-17).
a Na versículo olá bilé nota japi rilé página chukú japoná ruyé japi “jaré oselí we chabéwami ko aní japi ‘120ʼ codos nili, nalí jarecho oserúami alí jaré traducciones aní ‘20 codosʼ”.