Génesis
24 Abrahán nikhi̱i̱ má wéñuuʼ. Ga̱jma̱a̱ Jeobá ra̱ʼkhá tháan niʼni tsajkurámaaʼ náa xúgíʼ. 2 Mbóo mbiʼi, Abrahán niʼtámijna ga̱jma̱a̱ mbáa ñumbáá bi̱ xtáa itháan mba̱yu̱u̱ʼ náa goʼwóo, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xúgíʼ dí gíʼdoo Abrahán, niʼthúu̱n: “Mbá péñu,* atagídá’ ñawáanʼ náa agoo xtiyuʼ.* 3 Nandoʼ rí maraxna ajngáaʼ náa inuu Jeobá, Dios bi̱ niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, dí xátaʼyáaʼ mbáa a̱ʼgu̱ mbayáa a̱ʼdióʼ náa waʼxiún xa̱bu̱ cananeos, náa majñu̱u̱ʼ xa̱bu̱ bi̱ xtáá xúgi̱. 4 Nandoʼ rí mi̱dxu̱ʼ náa xuajñunʼ mu mataʼyáaʼ náa bi̱ ka̱ñu̱u̱n mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ mbayáa a̱ʼdióʼ Isaac”.
5 Mú xa̱bi̱i̱ niʼthúu̱n: “Mú ndiéjunʼ gáni̱ á mu a̱ʼgu̱ tsíyoo gáʼkha̱ ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱ʼ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ rá. Lá nandaaʼ maʼgáaʼ ka̱ya̱a̱ a̱ʼdiáaʼ náa xuajin rí nigájnaaʼ ráʼ.” 6 Abrahán niriʼñuu: “Xádxuʼlá jcháa a̱ʼdióʼ ikhí. 7 Jeobá Dios bi̱ niʼni mekhu, niʼni magajnúʼ náa goʼwóo anu̱ʼ* ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún bi̱ ka̱ñu̱u̱n. Ma̱ngaa niʼtámíjná ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ nixná ajngóo: ‹Maxnu̱u̱ ku̱ba̱ʼ rígi̱ e̱jña̱a̱ʼ›. Ikhaa makungua̱a̱nʼ mbáa ángel ndrígióo maʼga ginii, gajkhun dí mataxkamaa mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ mbayáa a̱ʼdióʼ náa xuajin rúʼko̱. 8 Á mu a̱ʼgu̱ tsíyoo gáʼkha̱ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, ikháán na̱nguá má katsudáán matanimbáníí rígi̱. Mú xáʼyóoʼ mi̱dxu̱ʼ jcháa a̱ʼdióʼ náa xuajin rúʼko̱”. 9 Ikhú xa̱bi̱i̱ nigídá’ ñawúunʼ náa agoo xtiyuu Abrahán ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n dí gajkhun maʼnimbánuu xúgíʼ dí ikhaa niʼthúu̱n maʼni.
10 Ikhú xa̱bi̱i̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱n mbá gu̱wi̱i̱nʼ camello ndrígóo patriúun nigájnuu ni̱jkha̱ náa xuajñuu Nacor, náa Mesopotamia. Ma̱ngaa kagu̱ ni̱jkha̱ mbaʼa regalo rí patriúun nixnúu maguéʼga. 11 Índo̱ ni̱jkha̱nú, niʼni rí camello musmba̱tigu̱u̱n náa rawuunʼ puzu dí gíʼ náa rawuunʼ xuajin. Wakíʼ má, naʼni xóo hora dí gu̱ʼu̱ nagájnún gúdá iyaʼ. 12 Ikhú niʼtájkháan: “Jeobá, Dios ndrígóo patriúnʼ Abrahán, atani̱ rí xúgíʼ magajnúu májánʼ xúgi̱, mbá péñu. Atasngájmáá ngajua rí tsétumuu* patriúnʼ Abrahán. 13 Gi̱i̱ xtáá xúgi̱, náa gíʼ iduu iyaʼ, ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiu̱únʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱ naguwáʼ gúrawíi iyaʼ. 14 Na̱nda̱ʼa̱a̱ʼ rí wáxá bi̱ ikhúún gáthu̱u̱n ‹Mbá péñuʼ,* atrígú daan rayaaʼ rí ka̱jnu̱ʼ iyaʼ mu maraxnu̱ʼ chíʼgíiʼ* iyaʼ ma̱ga̱nʼ› ga̱jma̱a̱ ikhaa mariʼñuʼ ‹Ma̱ndoo migi̱i̱n ikháán, ma̱ngaa maguwíi iyaʼ muwa̱a̱n camello ndrígáaʼ› ikhaa buʼko̱ bi̱ ikháán nitraʼwíi mu mbayáa xa̱bia̱a̱ʼ Isaac. Xúʼko̱ gáyóo rí nitasngájmáá ngajua rí tsétumuu patriúnʼ”.
15 Nákha xóó tséguámbo̱o̱ raʼtájkháan, nigájnuu náa xuajin mbáa wáxá bi̱ mbiʼyuu Rebeca ga̱jma̱a̱ mbá rayaʼ dí rígú náa xpajpoo. Wáxióo Betuel, a̱ʼdióo Milcá, a̱ʼgiu̱u̱ Nacor, ndxájuu Abrahán. 16 Ikhaa nindxu̱u̱ mbáa wáxá bi̱ ra̱ʼkhá tháán mitsiʼyáa ga̱jma̱a̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ nimbáa xa̱bu̱. Nigajtaa náa rígá iduu iyaʼ, niʼni majnííʼ iyaʼ náa daan rayooʼ ikhú nitsima̱a̱. 17 Mbá nacha̱, xa̱bu̱ ni̱jkha̱ ragáyúu náa ikhaa ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu, araxnúʼ chíʼgíiʼ iyaʼ dí ka̱jnu̱ʼ náa daan rayaaʼ”. 18 Ikhú wáxá niriʼñuu: “Agi̱i̱n, tátá”. Mbá nacha̱ nirígú rayaʼ dí grígu náa xpajpoo, niguajtuun rayaʼ índo̱ ikhaa xtáa raʼga̱a̱n. 19 Índo̱ niguámbóo nixnúu iyaʼ maga̱a̱n, ikhú wáxá niʼthúu̱n: “Ma̱ngaa maríya’ iyaʼ muwa̱a̱n camello ndrígáaʼ asndu ma̱gi̱ʼmu̱ún”. 20 Ikhú niguxiʼñánʼ iyaʼ dí ka̱jnu̱ʼ náa daan rayooʼ, náa najnu̱ʼ iyaʼ rí naʼwa̱a̱n xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ ragáyúu mbaʼa nuthu gaguwíi iyaʼ náa puzu. Xúʼko̱ ma niríya’ iyaʼ asndu índo̱ niguámbu̱u̱n raʼwa̱a̱n iyaʼ camellúu xa̱bu̱. 21 Xúgíʼ nuthu dí ikhaa nigu̱ngoo iyaʼ, xa̱bu̱ niguanúu wíí rayexu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niʼniuu tsiánguá ma̱ngaa niraximínáʼ á mu Jeobá nimbáyúu mu magajnúu májánʼ rí nitháán maʼni.
22 Índo̱ camello niguámbu̱u̱n ra̱ʼwa̱a̱n iyaʼ, xa̱bu̱ nixnúu mbá xábí rí natra̱ʼa̱ náa rakhúún rí nindxu̱u̱ oro dí ki̱wu̱n mbá medio siclo* ma̱ngaa nixnúu a̱jma̱ xábí rí natraʼa náa ñawúúnʼ rí nindxu̱u̱ oro dí ki̱wu̱n gu̱wa̱ʼ siclos. 23 Ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu arathúnʼ, tsáá nindxu̱u̱ ana̱a̱ʼ* rá. Lá gáʼchú náa goʼwóo ana̱a̱ʼ mu ma̱ndoo maguanúxu mbruʼun rígi̱ ráʼ.” 24 Wáxá niʼthúu̱n: “Nindxu̱ʼ wáxióo* Betuel, a̱ʼdióo Milcá bi̱ nigiʼdaa ga̱jma̱a̱ Nacor”. 25 Ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n xóó: “Gáʼchú má náa ma̱ndoo maguanála mbruʼun rígi̱. Kuaʼdááxu̱ ra̱jxa̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼa ganitsu rí ma̱ndoo mu̱phu̱ xujkhúʼ”. 26 Ikhú xa̱bu̱ nismbáti̱go̱o̱ náa inuu Jeobá. 27 Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Gaguma mba̱a̱ Jeobá Dios ndrígóo patriúnʼ Abrahán numuu dí nisngájmuu má xúʼko̱ ngajua rí tsétumuu ga̱jma̱a̱ niʼnimbánuu má xúʼko̱ ajngóo náa patriúnʼ. Jeobá nixnuʼ ikha mu maʼkhánú náa guʼwún a̱ngui̱i̱n patriúnʼ”.
28 Ikhú wáxá ni̱jkha̱ ragáyúu gáʼthúún xúgíinʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo ru̱dúu̱* dí nirígá. 29 Rebeca gíʼdaa mbáa ndxájuu bi̱ mbiʼyuu Labán, ikhaa ni̱jkha̱ ragáyúu gáʼyoo xa̱bu̱ bi̱ niguanúu náa puzu. 30 Índo̱ ndiʼyoo xábí dí gídáʼ náa rakhóo ga̱jma̱a̱ xábí rí tra̱ʼa̱ náa ñawúunʼ giʼtio̱o̱ bi̱ nindxu̱u̱ Rebeca ga̱jma̱a̱ niʼdxuun rí niʼthí “rúʼko̱ rí niʼthúnʼ xa̱bu̱”, ikhaa ni̱jkha̱ gáxkamaminaʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kaʼníí kua̱ʼa̱n gajmíi̱nʼ camello ndrígóo náa puzu. 31 Ikhú niʼthúu̱n: “Ayi̱, ikháán bi̱ Jeobá niʼni tsajkuramáʼ. Náá numuu dí kaʼníí xtaa rexa̱a̱ rá. Nitañájúnʼ ma rí muni̱ gáʼchíi guʼwá ga̱jma̱a̱ náa maguanún camello”. 32 Ikhú xa̱bu̱ nito̱ʼo̱o̱ náa guʼwá ga̱jma̱a̱ ikhaa* nigruigúu xíliu̱ún camello ga̱jma̱a̱ nixnún rajxa̱ ma̱ngaa ganitsu. Ma̱ngaa ni̱jkha̱ kayóo iyaʼ mu maʼjñáa rajkhúu xa̱bu̱, xúʼko̱ má xa̱bu̱ bi̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱nʼ. 33 Índo̱ nirajkua̱a̱ rí mu̱phu̱. Xa̱bu̱ niʼthí: “Xóó xakuiʼtsu asndu índo̱ gámbóʼ ra̱ta̱ dí kaʼyoʼ ma̱ta̱”. Ikhú Labán niʼthí: “Arathá”.
34 Ikhú niʼthí: “Nindxu̱ʼ xa̱bi̱i̱ Abrahán. 35 Jeobá ni’ni tsajkuramáaʼ wéñuuʼ patriúnʼ. Ni’ni rí magiʼdiin mugu̱, xedi̱, plata, oro, xa̱bekha bi̱ numbayíí ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ numbayíí, camello ga̱jma̱a̱ búrru. 36 Ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ patriúnʼ, nigiʼdaa mbáa a̱ʼdióo índo̱ ikhaa nikhi̱i̱ má, ikhaa maxnúu a̱ʼdióo xúgíʼ rí gíʼdoo. 37 Patriúnʼ niʼthúnʼ rí maxna̱ ajngóʼ dí manimbánuu. Niʼthúnʼ: ‹Xátaʼyáaʼ mbáa a̱ʼgu̱ mbayáa a̱ʼdióʼ náa waʼxiún xa̱bu̱ cananeos, náa ku̱ba̱ʼ rí xtáá xúgi̱. 38 Mbaʼyóoʼ mi̱dxu̱ʼ náa goʼwóo anu̱ʼ náa kúwá bi̱ ka̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ikhí mataʼyáaʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ mbayáa a̱ʼdióʼ›. 39 Mú ikhúún ni̱thu̱u̱n patriúnʼ: ‹Ndiéjunʼ gáni̱ á mu a̱ʼgu̱ tsíyoo ga̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱ʼ rá.› 40 Ikhú ikhaa niʼthúnʼ: ‹Jeobá bi̱ na̱ni̱ ñajuunʼ* makuʼmaa mbáa ángel ndrígióo mu maʼga ga̱jma̱a̱ ni̱ndxa̱ʼ, ikhaa maʼni rí magajnúu májánʼ dí gátani̱ náa mi̱dxu̱ʼ. Mbaʼyóoʼ mataʼyáaʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ mbayáa a̱ʼdióʼ náa bi̱ ka̱ñu̱u̱n, náa goʼwóo anu̱ʼ. 41 Mú ikháán na̱nguá má katsudáán matanimbáníí á mu na̱dxu̱ʼ náa kúwá bi̱ ka̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ikhiin tsíñún gúxniáaʼ mú mi̱dxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ. Á mú xúʼko̱, ikháán na̱nguá má katsudáán matanimbánii ajngáaʼ›.
42 Índo̱ nijkhánú náa gíʼ iduu iyaʼ mbiʼi rígi̱, nitájkháan: ‹Jeobá Dios ndrígóo patriúnʼ Abrahán, á mu matani rí magajnúu májánʼ rí nijuiʼthúnʼ, 43 atani̱ dí marigá dí ma̱ta̱ xúgi̱. Xtáá gi̱i̱ náa gíʼ iduu iyaʼ. Índo̱ gáʼkha̱ mbáa wáxá garíyaʼ iyaʼ. Ikhúún mathu̱u̱n: “Mbá péñu, araxnúʼ chíʼgíiʼ iyaʼ dí ka̱jnu̱ʼ náa daan rayaaʼ”. 44 Á mu ikhaa naʼthúnʼ: “Ma̱ndoo migi̱i̱n ikháán, ma̱ngaa maguwíi iyaʼ muwa̱a̱n camello ndrígáaʼ”, ikhaa buʼko̱ nindxu̱u̱ a̱ʼgu̱ bi̱ ikháán Jeobá, nitraʼwíi mu mani̱ndxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱ a̱ʼdióo patriúnʼ›.
45 Nákha xóó tséguamboʼ ratájkháan mañúú, Rebeca nigájnuu má náa xuajin ga̱jma̱a̱ mbá rayaʼ dí rígú náa xpajpoo. Ikhaa nigajtaa náa gíʼ iduu iyaʼ ga̱jma̱a̱ nigíʼdúu niríyaʼ iyaʼ. Ikhúún ni̱thu̱u̱n: ‹Araxnúʼ iyaʼ ma̱ga̱nʼ mbá péñu›. 46 Ikhaa mbá nacha̱ nirigú rayaʼ náa xtajpoo ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ: ‹Agi̱i̱n ma̱ngaa maríya’ iyaʼ muwa̱a̱n camello ndrígáaʼ›. Ikhúún niga̱nʼ ga̱jma̱a̱ niríya’ iyaʼ muwa̱a̱n camello. 47 Nda̱wa̱á nirajxu̱u̱: ‹Tsáá nindxu̱u̱ ana̱a̱ʼ rá.› Ikhaa niʼthúnʼ: ‹Nindxu̱ʼ wáxióo Betuel, a̱ʼdióo Milcá bi̱ nigiʼdaa ga̱jma̱a̱ Nacor›. Ikhú, nigídáʼ mbá xábí náa rakhóo ga̱jma̱a̱ nigruáʼa̱ xábí náa ñawúunʼ. 48 Nda̱wa̱á nismbatígo̱ʼ náa inuu Jeobá ga̱jma̱a̱ nini mba̱a̱ Jeobá Dios ndrígóo patriúnʼ Abrahán, bi̱ nixná ikhoo kambo̱ʼ mu maʼkhánú mbájmbu náa xtáa a̱ʼdá xíñiiʼ* ndxájuu patriúnʼ mu maʼgá ka̱ya̱a̱ ma̱xniu̱u̱ a̱ʼdióo. 49 Dí xúgi̱ rá, gu̱thu̱nʼ á mu nandala musngajmá ngajua rí tsétumuu ga̱jma̱a̱ munimbáníí rí nindoo patriúnʼ. Á mu na̱nguá, gu̱thu̱nʼ má ma̱ngaa, mu xúʼko̱ mba̱yo̱o̱ ndiéjunʼ gáni”.
50 Ikhú Labán ga̱jma̱a̱ Betuel niriʼña: “Xúgíʼ rígi̱ na̱ʼkha̱ náa Jeobá. Ikha jngóo xándoo mu̱tha̱nʼxu̱, á mu ma̱ndoo o xándoo. 51 Gi̱i̱ xtáa Rebeca. Ayuʼ jcháa, gaʼganú mani̱ndxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱ a̱ʼdióo patriáanʼ, xó má Jeobá niʼthí”. 52 Índo̱ xa̱bi̱i̱ Abrahán niʼdxawuun rígi̱, ikhú nismbáti̱go̱o̱ asndu mbayííʼ náa inuu Jeobá. 53 Ikhú xa̱bu̱ niguwíi oro, plata ga̱jma̱a̱ xtíin, nixnúu Rebeca. Ma̱ngaa nixnúu regalo rí májánʼ ndxájuu ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱. 54 Nda̱wa̱á, xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ gajmíi̱n nipiʼtsu ga̱jma̱a̱ niʼwa̱a̱n ma̱ngaa niguanún ikhí mbruʼun rúʼko̱.
Índo̱ ndijui̱i̱ miʼcha̱, niʼthí: “Guniʼñúʼ matanga̱án ga̱jmu̱ʼ patriúnʼ”. 55 Mú ndxájuu wáxá ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ nitháán: “Atatsiñááʼ dí wáxá maguanúu xóó imbá gu̱wa̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱á nindxu̱xu̱. Nda̱wa̱á ma̱ndoo maʼga”. 56 Mú xa̱bu̱ niʼthún: “Xúni̱ gajyúʼ itháan, numuu rí Jeobá niʼni dí magajnúu májánʼ dí ni̱ʼkhá gáni̱. Guniʼñúnʼ dí matangaán ga̱jmu̱ʼ patriúnʼ”. 57 Ikhiin nitháán: “Guʼtháán ma̱ʼkha̱ wáxá ga̱jma̱a̱ gura̱xi̱i̱ ikhaa”. 58 Ikhú nindxa̱ʼwa̱a̱ ma̱ʼkha̱ Rebeca ga̱jma̱a̱ nitháán: “Nandaaʼ mi̱dxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bugi̱ ráʼ.” Ikhaa niriʼña: “Aan, nandoʼ maʼgá”.
59 Ikhú niniña̱a̱nʼ dí Rebeca* ga̱jma̱a̱ a̱ʼgu̱ bi̱ nañewu̱u̱n* magún gajmiún xa̱bi̱i̱ Abrahán ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ ni̱ʼkha̱ gajmíi̱n. 60 Nini̱ tsajkurámáanʼ Rebeca ga̱jma̱a̱ nitháán: “Gi̱ʼtiu̱xu̱, ayuʼnú maraʼdiin mbaʼin wéñuuʼ* ejña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ gundri̱gú xuajñún* bi̱ nakiʼníin kuñún”. 61 Nda̱wa̱á Rebeca ma̱ngaa a̱ʼgu̱ bi̱ na̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ niniratamijná, nindruwiin camello ga̱jma̱a̱ nigún kidxuuʼ xa̱bu̱. Xúʼko̱ xa̱bu̱ nitanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kayáa Rebeca.
62 Isaac inu má nitanga̱a̱ náa kamba̱a̱ ndrígóo Beer-Lahái-Roí, numuu rí xtáa náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Négueb. 63 Wakíʼ má rí nigájnuu ni̱jkha̱ pasia xanáá mu mandxaʼwáminaʼ. Índo̱ nikujxi̱i̱ iduu, ndiʼñún dí naguwáʼ camello. 64 Rebeca ma̱ngaa niʼngo̱o̱ ndiʼyoo Isaac. Ikhú mbá nacha̱ nigajtaa náa camello. 65 Nirajxu̱u̱ xa̱bi̱i̱ Abrahán: “Tsáá nindxu̱u̱ xa̱bu̱ bi̱ naʼkha̱a̱ xanáá bi̱ na̱ʼkha̱ gátsijnulú rá.” Ikhú xa̱bu̱ niriʼñuu: “Ikhaa nindxu̱u̱ patriúnʼ”. Ikhú Rebeca mbá nacha̱ niguajthun xtíin dí katrámuuʼ edxu̱u̱ nirugoo inuu. 66 Ikhú xa̱bu̱ niʼthúu̱n Isaac xúgíʼ dí ikhaa niʼni. 67 Nda̱wa̱á, Isaac ni̱jkha̱ kayáa Rebeca náa guʼwá xtíin ndrígóo Sara bi̱ nindxu̱u̱ ru̱dúu̱. Xúʼko̱ niʼni dí ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱. Isaac nindoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ nimbáyúu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n dí nikháñúu ru̱dúu̱.