BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • nwt Éxodo 1:1-40:38
  • Éxodo

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Éxodo
  • Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Éxodo

ÉXODO

1 Xígi̱ kaʼnii mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel bi̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱n ikhaa* náa Egipto, mámbáa gajmíi̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo: 2 Rubén, Simeón, Leví ga̱jma̱a̱ Judá; 3 Isacar, Zabulón ga̱jma̱a̱ Benjamín, 4 Dan, Neftalí, Gad ga̱jma̱a̱ Aser. 5 Mbá xúgíinʼ e̱ji̱i̱n Jacob bi̱ nigún, ninindxu̱ún mbá 70. José xtáa má náa Egipto. 6 Nda̱wa̱á nikháñuu José gajmíi̱n xúgíinʼ a̱ngui̱i̱n ma̱ngaa xúgíinʼ bi̱ nikúwá nákha mbiʼi rí nixtáa. 7 Israelitas niguáʼdiin mbaʼin e̱jñu̱ún, mbá nacha̱ kayuʼ ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin ga̱jma̱a̱ niguáʼdáá tsiaki̱i̱ rí asndu nijtíin náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rí nikúwá.

8 Mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, i̱mba̱a̱ nuxi̱ʼ rey bi̱ tséʼninuwiinʼ José nigíʼdúu niʼtáñajunʼ náa Egipto. 9 Ikhaa niʼthún xa̱bu̱ xuajñuu: “¡Gu̱ya̱a̱! Israelitas ni̱ndxu̱ún itháan mbaʼin, guáʼdáá itháan tsiaki̱i̱ ki xóo ikháanʼlu. 10 Tsumáá gáʼyóoʼ muraʼwi̱i̱ dí mu̱ʼni̱ mu ikhiin xáʼni mbaʼin. Á mu dí tséʼni̱, índo̱ gárígá guerra, muwíín gajmiún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígúlú ga̱jma̱a̱ muxmijná ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú ikhú magajnáán maguáan náa xuajin”.

11 Ikhú nixtumiin muñajunʼ gakhi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nindrigi̱i̱n xa̱bu̱ mu mutañajúúnʼ, nini̱ gíníi ga̱jma̱a̱ ñajunʼ gakhi̱i̱ rí nuni̱ ma̱ngaa nitsudiin mu muni̱ xuajin rí mbiʼyuu Pitom ga̱jma̱a̱ Raamsés, rí nijmuu faraón xóo xtagaʼu. 12 Índo̱ itháan e̱ni̱ ngíníi, itháan má eʼni mbaʼin ga̱jma̱a̱ najtíin náa ku̱ba̱ʼ rí kúwá. Ikha jngóo xa̱bu̱ egipcios nimíñúún wéñuuʼ kuñún israelitas. 13 Ikhú xa̱bu̱ egipcios nitsudiin má xúʼko̱ israelitas mu muñajunʼ gakhi̱i̱. 14 Túniñuunʼ makuwá tsímáá, nixtumiin muñajunʼ gakhi̱i̱: Nixuʼmiin muñajunʼ ga̱jma̱a̱ gaʼchaʼ ma̱ngaa murawíi tabique ga̱jma̱a̱ nixuʼmiin muni̱ xúgíʼ ñajunʼ dí rígá náa xanáá. Nini̱ gíníi ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ñajunʼ dí nixtumiin muni̱.

15 Nda̱wa̱á rey Egipto niʼtámíjná gajmíi̱n a̱jmi̱i̱n partera bi̱ nindxu̱ún hebrea, Sifrá ga̱jma̱a̱ Pua. 16 Niʼthún: “Índo̱ gumbáñúún gu̱ʼú hebrea mu muni̱ e̱ji̱n índo̱ gúya̱a̱ dí tri̱gi̱i̱n náa xílí* rí muni̱ e̱ji̱n, gu̱ni̱ rígi̱: Á mu naguáʼdiin jiámá, guradíin, mú á mu naguáʼdiin waʼxaʼ* guniʼñúúnʼ makuwá”. 17 Partera namíñúún kuyáá Dios bi̱ gajkhun. Ikha jngóo túni̱ rí niʼtáñajuunʼ rey Egipto, ikhiin nuni̱ñu̱u̱ʼ makuwá jiámá. 18 Nda̱wa̱á rey Egipto nidxaʼwúún partera ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Náá numuu dí túradíin jiámá rá.” 19 Partera niriʼñáá faraón: “Gu̱ʼú hebrea na̱nguá ni̱ndxu̱ún xóo gu̱ʼú egipcias. Ikhiin ni̱ndxu̱ún gu̱ʼú xkujuiinʼ, índo̱ xóó tséjkha̱nú partera, ikhiin niguaʼdaa má ada̱”.

20 Dios niʼni tsajkurámiinʼ partera rí xígi̱ nini̱, bi̱ israelitas ni̱jkha̱ raʼni itháan mbaʼin ga̱jma̱a̱ niguáʼdáá itháan tsiaki̱i̱. 21 Ga̱jma̱a̱ numuu dí partera nimiñúún kuyáá Dios bi̱ gajkhun, ikhaa niʼni rí muguaʼdiin e̱ji̱nʼ. 22 Nda̱wa̱á faraón niʼtáñajúúnʼ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajñuu: “Gudami̱ʼi̱i̱n náa mañu Nilo xúgíinʼ e̱jñu̱ún xa̱bu̱ hebreos bi̱ nda̱ʼku̱ún nigumiin bi̱ ni̱ndxu̱ún jiámá. Mú wa̱ʼxa̱ʼ guniʼñúúnʼ makuwá”.

2 Nákhá ikhú, mbáa xa̱bu̱ bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼdióo Leví ndiyáa mbáa wáxióo Leví. 2 A̱ʼgu̱ niguewáan ada̱* ga̱jma̱a̱ nigiʼdaa mbáa dxámá. Índo̱ ndiʼyoo dí ra̱ʼkhá tháán mitsiʼyáa, ikhú nirkaʼwii mbá ajtsú igu̱nʼ. 3 Índo̱ nánguá eʼngo̱o̱ gárkaʼwii itháan, niguajthuun mbá canasta rí niguma ga̱jma̱a̱ papiro, nixtájmuu mbá rí mambáyúu mu xánujngoo iyaʼ,* ikhí nirajkuáa ada̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ gágíwáanʼ náa rígá ra̱jxa̱ iyaʼ náa rawuunʼ mañu Nilo. 4 Mú dxáʼgú bi̱ nindxu̱u̱ ndxájuu ada̱, niguanúu mitsínguánʼ mu mbaʼyoo ndiéjunʼ gágíʼnuu giʼtio̱o̱.

5 Wáxióo faraón nigajtaa gúwan náa mañu Nilo. Índo̱ gu̱ʼú ñumbáá ndrígóo kúwá ragún náa rawuunʼ mañu, ikhaa niʼngo̱o̱ ndiʼyoo canasta dí ka̱ʼwa̱n náa majñu̱u̱ʼ rajxa̱ iyaʼ, ikhú niʼthúu̱n a̱ʼgú ñumbáá ndrígóo rí maʼga gáyáa. 6 Índo̱ nimbáʼtoo, ndiʼyoo rí ka̱ʼwa̱a̱n ada̱ rambiyaʼ. Ikhaa nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Nindxu̱u̱ aʼdiún xa̱bu̱ hebreos”. 7 Ikhú ndxájuu ada̱ niʼthúu̱n wáxióo faraón: “Lá nandaaʼ maʼgá gáyáaʼ mbáa a̱ʼgú hebrea mu maxníxúuʼ ada̱ ga̱jma̱a̱ numaaʼ ráʼ.” 8 Ikhú wáxióo faraón niriʼñuu: “¡Aán, ayuʼ!”. Ikhú, dxáʼgú ni̱jkha̱ gáʼthúu̱n ru̱dúu̱* ada̱. 9 Wáxióo faraón niʼthúu̱n a̱ʼgu̱: “Ayuʼ jcháa ada̱ bugi̱, araxnixiiʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ, ikhúún má gáni̱ númaaʼ”. Ikhú a̱ʼgu̱ ni̱jkha̱ kayáa ada̱ ga̱jma̱a̱ nixníxúuʼ. 10 Índo̱ ada̱ nikhi̱i̱ má, ikhú ni̱jkha̱a̱ gáxniáa wáxióo faraón ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ a̱ʼdióo. Ikhaa nixná mbiʼyuu Moisés* ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Numuu dí niríyáaʼ náa iyaʼ”.

11 Nda̱wa̱á, índo̱ Moisés nikhi̱i̱ má, ni̱jkha̱ gáʼñúún a̱ngui̱i̱n bi̱ nindxu̱ún hebreo mu mbaʼyoo nguáthá gakhi̱i̱ eñajunʼ, ikhú ndiʼyoo mbáa egipcio bi̱ xtáa raxnúu mbáa dí ikhiin. 12 Niyejxi̱ mbájndi ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí nimbáa nda̱wa̱a̱, ikhú nixíyáa egipcio ga̱jma̱a̱ nirkaʼwii náa jui̱ʼi̱.

13 Imbo̱ʼ mbiʼi rí nigájnuu, ndiʼyoo dí kúwá ragi̱ʼdu̱u̱n a̱jmi̱i̱n hebreo. Ikhú niʼthúu̱n bi̱ gíʼdoo aʼkhúun: “Náá numuu dí naraxnáá ndxájuaaʼ rá.” 14 Ikhaa niriʼñuu: “Tsáá nigíinʼ mu mbi̱ya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ maratañájunxu rá. Lá natatsaʼwáminaʼ mataxíñúu mangúún xó má nitaxíyáa egipcio ráʼ.” Moisés nimíñuu ga̱jma̱a̱ nidxaʼwáminaʼ: “¡Ndiyáá má dí ni̱ni̱ xá.!”

15 Índo̱ Faraón nidxawuun rígi̱, nindoo maxíyáa Moisés. Mú ikhaa nigáyúu mu xáxíyáa faraón, ni̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Madián. Índo̱ ni̱jkha̱nú ikhí, nigi̱ʼi̱ náa rawuunʼ mbá puzu. 16 Ndxajkun bi̱ xtáa náa Madian gíʼdiin mbá juwiin waʼxeeʼ.* Ikhiin nigún gúrawíi iyaʼ ma̱ngaa nini̱ majnííʼ iyaʼ muwa̱a̱n xujkiúu anu̱ún. 17 Mú niguáʼnu tikhuun baxtúu, nixkúún ikhí xó má naguʼwún nuni̱. Índo̱ Moisés ndiʼyoo rígi̱, nitu̱jxu̱u̱ mu mambáñún gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ nixnúún iyaʼ muwa̱a̱n xujkhúʼ. 18 Índo̱ niguáʼnún náa goʼwóo anu̱ún bi̱ nindxu̱u̱ Reuel,* ikhaa niʼniuu tsiánguá ga̱jma̱a̱ nirajxu̱u̱n: “Náá numuu rí tájyala xúgi̱ rá.” 19 Ikhiin nitháán: “Mbáa egipcio nimbáyúxu̱ índo̱ baxtúu nixkuxu̱. Asndu niríyaʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ nixnún muwa̱a̱n xujkhúʼ”. 20 Ikhaa niʼthún waʼxeeʼ: “Náá ni̱jkha̱ xá. Náá numuu dí ñuʼún niʼniñááʼla, gutha̱a̱n ma̱ʼkha̱ mu makuiʼtsu ga̱jma̱á nindxu̱lú”. 21 Nda̱wa̱á, Moisés niriʼña dí maguanúu maxtáa náa goʼwóo xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa nixniúu wáxióo bi̱ mbiʼyuu Ziporá mu mani̱ndxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱. 22 Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ nda̱wa̱á, ikhaa nigiʼdaa mbáa dxámá, Moisés nixná mbiʼyuu Guersom,* numuu rí niʼthí: “Nijkhánú ninindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á náa ku̱ba̱ʼ rígi̱”.

23 Mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á, rey ndrígóo Egipto nikháñúu. Maski ajndu xúʼko̱, bi̱ israelitas ra̱ʼkhá tháán numíniiʼ ga̱jma̱a̱ nuxieʼkhá má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ gakhi̱i̱ dí nixtumiin muni̱. Rí ninda̱ʼa̱ mixtambáñún ni̱jkha̱nú asndu náa inuu Dios bi̱ gajkhun. 24 Mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á, Dios niʼdxawuun dí xóo numíniiʼ, ikhú nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán, Isaac ma̱ngaa Jacob. 25 Dios ndiʼyoo xóo kúwá israelitas ga̱jma̱a̱ nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún.

3 Moisés ninindxu̱u̱ báxtiúu Jetró bi̱ nindxu̱u̱ jmégiu̱u̱, ndxajkun bi̱ xtáa náa Madián. Mbóo mbiʼi, índo̱ xtáa ra̱jkha̱ kagui̱i̱n mugu̱ xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ* náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,* ni̱jkha̱nú náa Horeb náa kúbá ndrígóo Dios bi̱ gajkhun. 2 Ikhú ángel ndrígióo Jeobá nisngájmaminaʼ náa awúu̱n riʼyu̱u̱ aguʼ náa tapo̱o̱ xtáʼdu̱u̱ mbá iná tsuwanʼ índo̱ Moisés ndiʼyoo májánʼ rí mba̱a̱ riʼyu̱u̱ aguʼ grígu mú tsékha xtáʼdu̱u̱ iná tsuwanʼ. 3 Ikhú Moisés niʼthí: “Maʼgá itháan mijngii mu mba̱yo̱o̱ itháan májánʼ náá numuu dí xígi̱ erígá ga̱jma̱a̱ mba̱yo̱o̱ náá numuu tsékha xtáʼdu̱u̱ iná tsuwanʼ”. 4 Jeobá ndiʼyoo rí na̱ʼkha̱ itháan mijngii mu mbaʼyoo. Ikhú Dios niʼthúu̱n asndu náa xtáʼdu̱u̱ iná tsuwanʼ, niʼthí: “¡Moisés! ¡Moisés!”. Ikhaa niriʼña: “Gi̱i̱ xtáá”. 5 Dios niʼthúu̱n: “Xádxáʼ kanuu itháan, atrawíi raxtáaʼ* numuu rí ku̱ba̱ʼ kaʼwu náa xtiajún”.

6 Nda̱wa̱á niʼthúu̱n: “Ikhúúnʼ nindxu̱ʼ Dios ndrígóo ana̱a̱ʼ, Dios ndrígóo Abrahán, Dios ndrígóo Isaac ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Jacob”. Ikhú Moisés nirúgoo inuu numuu rí nimíñuu gáʼyoo Dios bi̱ gajkhun. 7 Jeobá niʼthí xóó: “Nda̱yo̱o̱ gajkhun xú káʼnii emíníiʼ xa̱bi̱ʼ náa Egipto, nidxawun xú káʼnii nuxieʼkhá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nuxtumiin muñajunʼ. Nda̱yo̱o̱ xú káʼnii emíníiʼ. 8 Magájtáa gáni káwíin náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ egipcios mú matsímuʼ kagui̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ dí majianʼ náa rígá rí májánʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ náa ku̱bu̱únʼ cananeos, hititas, amorreos, perizitas, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos. 9 Dí nuxiéʼkhá israelitas ni̱ʼkha̱nú asndu náa ikhúún. Ma̱ngaa ndi̱yo̱o̱ xú káʼnii xa̱bu̱ egipcios nuni̱ gíníi wéñuuʼ. 10 Rí xúgi̱ makuʼmán mi̱dxu̱ʼ náa inuu faraón. Ikháán matani̱ káwíin israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ xuajñunʼ náa Egipto”.

11 Moisés niʼthúu̱n Dios bi̱ gajkhun: “Tsáá nindxu̱ʼ mu maʼgá náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ maguwíin israelitas náa Egipto rá.” 12 Ikhaa niriʼñuu: “Ikhúún má gáxtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. Rígi̱ nindxu̱u̱ tsinaʼ rí ma̱ta̱ya̱a̱ dí gajkhun ikhúún nikuʼmáán: Índo̱ gátrawíin náa Egipto xa̱bu̱ xuajñunʼ, xúgiáanʼ ikháanʼla maguwáʼ náa kúbá rígi̱ mu mbuyamajkuíí Dios bi̱ gajkhun”.

13 Moisés niʼthúu̱n Dios bi̱ gajkhun: “Guʼtháá dí na̱jkhá náa inún israelitas ga̱jma̱a̱ na̱thu̱u̱n: ‹Dios ndrígu̱ún wajin xiʼñála nikuʼmún náa ikháanʼla›. Ndiéjunʼ gáthu̱u̱n á mu ikhiin nurajxu̱ʼ, ‹Ndiéjunʼ mbiʼyuu xá.›” 14 Ikhú Dios niriʼñuu Moisés: “Ikhúún ni̱ndxu̱ʼ xó má eyoʼ mani̱ndxu̱ʼ”.* Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Rígi̱ rí gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas: ‹Ikhúún nindxu̱ʼ nikuʼmún náa ikháanʼla›”. 15 Ikhú Dios niʼthúu̱n mbu̱júu̱ Moisés:

“Rígi̱ rí gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas: ‹Jeobá, Dios ndrígu̱ún wajin xiʼñála, Dios ndrígóo Abrahán, Dios ndrígóo Isaac ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Jacob nikuʼmún náa ikháanʼla›. Xígi̱ gágumbiʼyuʼ asndu kámuu ga̱jma̱a̱ xígi̱ gájmaʼniúnʼ náa xúgíinʼ bi̱ gákúwá nda̱wa̱á. 16 Rí xúgi̱ ayuʼ, atagímbíin bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel ga̱jma̱a̱ arathún: ‹Jeobá Dios ndrígu̱ún wajin xiʼñála, Dios ndrígóo Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Jacob nikujmaa náa ikhúún ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ: “Gajkhun rí ikhúún ndi̱yala ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ rí kúwíin runia̱la náa Egipto. 17 Na̱xna̱ ajngóʼ rí ma̱ni̱ káwáanʼlá náa numíníiʼ náa nuni̱ gínáanʼla xa̱bu̱ egipcios ga̱jma̱a̱ maʼgá kaguáanʼ náa ku̱bu̱únʼ cananeos, hititas, amorreos, perizitas, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos, náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ›”.

18 Ikhiin mudxawaanʼ. Ikháán mi̱dxu̱ʼ gajmiáanʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel náa rey Egipto, ikháanʼla gíʼmaa mutha̱a̱n: ‹Jeobá Dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ hebreos, niʼtámíjná ga̱jma̱á nindxuxu̱. Mbá péñu, atátsíñuxu̱ muʼguá ajtsú mbiʼi náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ mú muxnaxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá Dios ndrígúxu̱›. 19 Mú ikhúún nda̱yo̱o̱ dí rey Egipto xániñala magajnálaʼ, i̱ndó á mu mbáa bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ gátsudaa. 20 Ikha jngóo makruíya̱ʼ ñawúnʼ náa Egipto makuʼmá gamiéjunʼ, rí ma̱ni̱ ikhí nimbá miʼtsu tárígá. Nda̱wa̱á, ikhaa maniñala muʼgua. 21 Ma̱ngaa ma̱ni̱ rí xa̱bu̱ egipcios musngajma rí májáanʼ a̱jkiu̱ún kuñún israelitas. Índo̱ gágajnála xúʼgua i̱ndó ñawánla. 22 Mámbáa a̱ʼgu̱ ma̱ndo̱ʼo̱o̱ plata, oro ga̱jma̱a̱ xtíin, a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa mijngii xúʼko̱ má a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa goʼwóo. Ikháanʼ muxnu̱nla mugíʼ jiámiálá, waʼxiála. Ikháanʼ murawí káʼñúnʼ dí gíʼdoo numuu rí guáʼdáá xa̱bu̱ egipcios”.

4 Moisés niriʼñuu: “Ndiéjunʼ gáni̱ á mu tsénimbu̱ún ni má tsíñún gudxawunʼ xá. Ikhiin muthi ‹Ragájkhun dí Jeobá nisngájmaminaʼ náa ikháán›”. 2 Ikhú Jeobá nirajxu̱u̱: “Ndiéjunʼ jchá rá.” Moisés niriʼñuu: “Mbá ragóti”. 3 Dios niʼthúu̱n: “Atada̱ʼ mbayííʼ”. Índo̱ ikhaa nidaʼ mbayííʼ, ragóti nigua̱jta̱a̱ mbáa a̱bu̱nʼ. Moisés mbá nacha̱ ni̱jkha̱ níjníí náa kri̱ga̱a̱. 4 Jeobá niʼthúu̱n mbu̱júu̱ Moisés: “Arajthuun tsiyúuʼ”. Ikhaa niguajtuun tsiyúuʼ ga̱jma̱a̱ a̱bu̱nʼ niguajta̱a̱ ragóti. 5 Ikhú Dios niʼthúu̱n: “Xúʼko̱ gúyáá dí Jeobá nisngájmaminaʼ náa ikháán, Dios ndrígóo wajin xiʼñúúnʼ, Dios ndrígóo Abrahán, Dios ndrígóo Isaac ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Jacob”.

6 Jeobá niʼthúu̱n: “Mbá péñu,* ataxúmááʼ ñawáanʼ náa awúu̱n xtíñaaʼ”. Ikhú Moisés nikumááʼ ñawúunʼ náa awúu̱n xtíñuu, índo̱ niríyáaʼ, ¡Asndu mixídiʼ ñawúunʼ gíʼdoo lepra!* 7 Nda̱wa̱á Dios niʼthúu̱n: “Atanga̱án ataxúmáaʼ ñawáanʼ náa awúu̱n xtíñaaʼ”. Ikhú Moisés nitanga̱a̱ nikumáaʼ ñawúunʼ náa awúu̱n xtíñuu. Índo̱ niríyaaʼ, ¡ñawúunʼ niʼni̱i̱ xó má xúgíʼ xuyuuʼ! 8 Dios niʼthúu̱n: “Á mu tsénimbu̱ún kuyaaʼ náa timbá milagro, munimbu̱ún náa maʼni raga̱jma̱. 9 Á mu tsénimbu̱ún náa a̱jma̱ milagro rígi̱ ga̱jma̱a̱ tsíñún gúdxawaanʼ, ikhú matriya̱ʼ iyaʼ náa mañu Nilo ga̱jma̱a̱ mataxidíriga̱ mbayííʼ. Índo̱ gátaxidíriga̱, iyaʼ maguajta̱a̱ eʼdi”.

10 Ikhú Moisés niʼthúu̱n Jeobá: “Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ Jeobá, ikhúún nditháan na̱nguá ejmúún gátha májánʼ, ni má nákhá ginii ni má índo̱ niratamíjná ga̱jma̱a̱ʼ xa̱bia̱a̱ʼ. Mañúú wéñuuʼ e̱tha̱ ga̱jma̱a̱ ra̱ju̱nʼ tsíyóo gágutajxi̱ ma̱ta̱”. 11 Jeobá nirajxu̱u̱: “Tsáá niʼni rawuunʼ xa̱bu̱ rá. Tsáá gándoo gáʼni dí mbáa xáʼthí ga̱jma̱a̱ xáʼdxuun rá. Tsáá gándoo gáʼni rí mbáa makruigo̱o̱ o xákruigo̱o̱ rá. Lá raʼkháa ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá ráʼ. 12 Dí xúgi̱ ayuʼ. Ikhúún má gáxtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ índo̱ gárata ga̱jma̱a̱ ikhúún má gátha̱a̱n ndiéjunʼ gárata”. 13 Mú ikhaa niriʼñuu: “Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ Jeobá, ataxúʼmaa imba̱a̱ xa̱bu̱ maʼga, asndu tsáa má eyaaʼ ikháán, mbá péñu”. 14 Ikhú Jeobá nikiʼnáa kaʼyoo Moisés ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Lá raʼkháa Aarón bi̱ levita nindxu̱u̱ ndxájuaaʼ ráʼ. Nda̱yo̱o̱ rí ikhaa najmaa naʼthí. Ikhaa na̱ʼkha̱ má gáraʼnaaʼ, maʼdxuu wéñuuʼ a̱jkiu̱u̱n índo̱ gáʼyaaʼ. 15 Aratháán dí nitha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ aratháán ndiéjunʼ gíʼmaa maʼthí. Ikhúún má gáxtáá ga̱jma̱á nindxa̱la índo̱ gútha̱ ma̱ngaa ma̱tala má ndiéjunʼ gíʼmaa mu̱ni̱. 16 Ikhaa maʼthúún xa̱bu̱ xuajin xtiʼkuaaʼ. Ikháán mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbáa bi̱ Dios nikuʼmaa náa ikhaa. 17 Ma̱ngaa mbi̱ya̱ ragóti rígi̱, ikhaa gájmaaʼ índo̱ gátani̱ milagro”.

18 Ikhú Moisés nitanga̱a̱ gáʼyoo Jetró bi̱ nindxu̱u̱ jmégiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu, atatsíñúnʼ maʼgáaʼ. Nandoʼ matanga̱án náa Egipto mu mba̱yo̱o̱ á mu xóó kúwá a̱ngui̱nʼ”. Jetró niʼthúu̱n Moisés: “Ma̱ndoo má, tsumáá lá gídxúuʼ”. 19 Nda̱wa̱á, Jeobá niʼthúu̱n Moisés náa Madián: “Ayu̱u̱ʼ náa Egipto, numuu rí nikháñún má xúgíinʼ bi̱ nduñáaʼ muxiñáa”.

20 Moisés nigríguíi a̱ʼgiu̱u̱ gajmíi̱n e̱ji̱i̱n náa tsu̱du̱u̱ mbáa búrru, ikhú nigíʼdu̱u̱ nitanga̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Ma̱ngaa ndiyá ni̱jkha̱ ragóti dí Dios niʼthúu̱n majmuu. 21 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Índo̱ gáraxtaa mbu̱júu̱ náa Egipto, gátani̱ lá milagro ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ dí ikhúún ni̱xna̱a̱ʼ náa inuu faraón. Ikhúún ma̱ni̱ rí a̱jkiu̱u̱n maʼni gujkhuʼ ga̱jma̱a̱ xániñúúnʼ xa̱bu̱ xuajin rí magajnún. 22 Ikhú gíʼmaa maratha̱a̱n faraón: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Israel nindxu̱u̱ a̱ʼdá giʼniuʼ. 23 Ikha jngóo natha̱a̱nʼ: Atatsíñááʼ a̱ʼdióʼ magajnúu mu ma̱ndoo mbaʼyamajkuʼ.* Á mu tsíyaaʼ gátatsiʼñááʼ magajnúu, maxíyáa a̱ʼdá giʼniaaʼ”›”.

24 Índo̱ kúwá ragún kamba̱a̱ mu maguánú náa mbaaʼ dí maguanún munuʼ, Jeobá nixkamaminaʼ ga̱jma̱a̱, ikhú nigíʼ maxíyáa. 25 Ziporá niguajtuun mbá itsí mixíníʼ ga̱jma̱a̱ nirujturígú xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun a̱ʼdióo. Ikhú nidaʼ náa rajkhúu ikhaa ma̱ngaa niʼthí: “Ga̱jma̱a̱ numuu eʼdi rígi̱, ikháán nidxáʼnú ma̱nindxa̱a̱ʼ a̱jmbio̱ʼ”.* 26 Ikhú Dios niniñuuʼ maʼga. Nákhá mbiʼi rúʼko̱, ikhaa niʼthí “ikháán nidxáʼnú ma̱nindxa̱a̱ʼ a̱jmbio̱ʼ” niʼthí rígi̱ numuu dí nirujtu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun a̱ʼdióo.

27 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Aarón: “Ayuʼ gáraʼnuminaʼ ga̱jma̱a̱ Moisés náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ”.* Ikhú, Aarón ni̱jkha̱ gáraʼnuminaʼ ga̱jma̱a̱ náa kúbá ndrígóo Dios bi̱ gajkhun, nirajxi̱i̱ Moisés ga̱jma̱a̱ mbá beso. 28 Moisés niʼthúu̱n Aarón xúgíʼ dí Jeobá niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ dí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ nikuʼmaa. Ma̱ngaa niʼthúu̱n xúgíʼ milagro dí niʼthúu̱n maʼni. 29 Nda̱wa̱á dí nirígá rígi̱, Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nigún mu magimbíin gajmiún xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel. 30 Aarón niʼthúún xúgíʼ dí Jeobá niʼthúu̱n Moisés ma̱ngaa Moisés niʼni milagro náa inún xa̱bu̱ xuajin. 31 Ikhú xa̱bu̱ xuajin ninimbu̱ún. Índo̱ israelitas ndiyáá dí Jeobá nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼñún ga̱jma̱a̱ rí ndiʼyoo xóo numíniiʼ, ikhú nismbati̱gu̱u̱n mbayííʼ.

5 Nda̱wa̱á dí nirígá rúʼko̱, Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nigún gúyáá faraón ga̱jma̱a̱ nitháán: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá Dios ndrígóo Israel: ‹Atatsíñááʼ dí magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu magún gúni̱ mbá ndxa̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* mu mbuyamajkhuʼ›”. 2 Faraón niriʼñúún: “Tsáá lá nindxu̱u̱ Jeobá bi̱ nu̱ta̱ ga̱jma̱a̱ numuu, mu ikhúún manimbo̱ʼ dí naʼthí ga̱jma̱a̱ maniʼñúúʼ xa̱bu̱ Israel magún rá. Tséniʼníiʼ Jeobá ni má xániʼñúʼ xa̱bu̱ Israel magún”. 3 Ikhiin niriʼñáá: “Dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ hebreo niʼtámíjná ga̱jma̱á nindxu̱xu̱. Mbá péñu* atatsíñuxu̱ mu̱ʼguáxu mbá ajtsú mbiʼi náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ mu muxnajxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá Dios ndrígúxu̱. Á mu tséjkuáxu̱ maʼni rí mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ nandii o xa̱bu̱ sia̱nʼ muradiáanʼxu̱”. 4 Faraón niriʼña: “Moisés, Aarón. Náá numuu rí nandala rí xa̱bu̱ xuajin muniña̱a̱ʼ ruñajunʼ rá. ¡Gaʼguala gúñajun!”. 5 Faraón niʼthí xóó: “Gu̱ya̱a̱ guáthi̱i̱n xa̱bu̱ xuajñala* kúwáanʼ gajmiála gi̱i̱. Nu̱ni̱ dí xágido̱o̱ʼ ñajunʼ rí nuni̱”.

6 Mbiʼi ma rúʼko̱, faraón niʼthún mu̱ni̱ rígi̱, bi̱ nuxtumii muñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ numbañún. 7 “Xútangáanʼla muxnu̱u̱n rajxa̱ xa̱bu̱ xuajin mu mu̱ni̱ tabique. Míniiʼ má ikhiin gágún gúyáʼ. 8 Gu̱ndu̱ʼu̱u̱n dí muxnaxi̱i̱ ikháá má mbaʼa tabique xó má nákha ginii. Raʼkháa nguáta̱á. Naskún jngó jngruigu̱u̱n ruthi: ‹¡Nanduxu muʼguá! ¡Muʼguá guxnájxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Dios ndrígúxu̱!›. 9 Gu̱niu̱u̱n rí muñajunʼ itháan gakhi̱i̱, guxiejúúnʼla rí muñajunʼ má xúʼko̱ mu xúdxawíín nduwaʼ”.

10 Ikha jngóo xa̱bu̱ bi̱ nixtumii muñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nimbañún, nigún gúthúún xa̱bu̱ xuajin: “Rígi̱ rí niʼthí faraón: ‹Ni xakánala itháan rajxa̱ mu majmala›. 11 Mínaaʼ má ikháanʼla guʼgua̱ gúyáʼ asndu náa má guxkamaa, mú ikhaa má mbaʼa tabique gúnila”. 12 Ikha jngóo xa̱bu̱ xuajin nigájnún gúyáʼ rajxa̱* náa xúgíʼ mbayuuʼ Egipto mu majmúún. 13 Xa̱bu̱ bi̱ nixtumii muñajunʼ nithúún: “Xúgiáanʼlá gíʼmaa murawíi ikháá má mbaʼa tabique xó má nákha kaʼníí ejuiʼxnálá rajxa̱”. 14 Ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ nixtumii muñajunʼ, bi̱ faraón nigruigi̱i̱n mu mutañajúúnʼ israelitas, nigíʼdi̱i̱ nixnún bi̱ numbañún bi̱ nindxu̱ún israelitas. Ma̱ngaa nirajxu̱u̱n: “Náá numuu dí ni má ri̱xi̱ ni má xúgi̱ na̱nguá eʼnga̱la gúni̱ mbaʼa tabique xó má nákha ginii rá.”

15 Ikhú israelitas nigún guxieʼká náa faraón. Ga̱jma̱a̱ nitháán: “Náá numuu rí xígi̱ taniu̱u̱n xa̱bia̱a̱ʼ rá. 16 Na̱nguá exnuxu̱ rajxa̱ mu majmuxu mú nutuxu má xúʼko̱: ‹¡Gu̱ni̱ tabique!› Ga̱jma̱a̱ nuni̱ gawúnxu, mu bi̱ guáʼdáá aʼkhúún nindxúu̱n má xa̱bu̱ xuajñaanʼ”. 17 Ikhaa niriʼña̱a̱: “¡Iʼskha! ¡Nindxa̱la iʼskha! Ikha jngóo nu̱ta̱: ‹Nanduxu muʼguá muxnajxí tsigijña̱ʼ gamajkhu náa inuu Jeobá›. 18 ¡Gaʼguala guñajunʼ! Xákanala rajxa̱, ga̱jma̱a̱ mbáyóoʼ murawíi ikháá má mbaʼa tabique xó má nákha ginii”.

19 Ikhú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa israelitas niguáʼdáá mba̱a̱ xkujndu numuu rí nijuiʼtáñájúúnʼ: “Ikha má mbaʼa tabique gíʼmaa munila”. 20 Nda̱wa̱á dí rúʼko̱, nigimbíin gajmiún Moisés ma̱ngaa Aarón. Bi̱ kúwá ruguáʼthu̱u̱n mu mugajna̱án náa inuu faraón. 21 Nda̱wa̱á nitháán Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón: “Jeobá má gánda̱ʼa̱la cuenta ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱. Numuu rí ni̱nila dí faraón gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ mawiñu̱u̱nʼ kuyuxu ga̱jma̱a̱ nixnún muda espada mu muradiáanʼxu”. 22 Moisés niʼthúu̱n Jeobá: “Jeobá, náá numuu rí natatsíñáʼ mamínuʼ xuajin rígi̱ rá. Náá numuu rí nitaxúngu̱u̱nʼ rá. 23 Asndu mbiʼi rí ni̱jkhá inuu faraón mu ma̱ta̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyaaʼ ikhaa niʼni gíníi itháan xa̱bu̱ xuajñaanʼ, ikháán nda̱a̱ rí tani̱ mu matani̱ káwíin xa̱bu̱ xuajñaanʼ”.

6 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Dí xúgi̱ ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjunʼ gáñúu faraón. Ñawúnʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ matsudaa mu maniñala magajnála, xúʼko̱, ñawúnʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ matsudaa mu maxkawáanʼla náa ku̱bo̱o̱ʼ”.

2 Ikhú Dios niʼthúu̱n xóó Moisés: “Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá. 3 Ikhúún nisngajmáminaʼ náa Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ náa Jacob xóo mbáa Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiaki̱i̱, mú ikhiin na̱nguá ni̱thu̱u̱n dí Jeobá nindxu̱u̱ mbiʼyuʼ. 4 Ma̱ngaa ikhiin nimbánuminaʼ gajmíʼ dí maxnu̱u̱ ku̱ba̱ʼ Canaán, náa ku̱ba̱ʼ dí ikháanʼ nikuwáanʼ xóo xa̱bu̱ naguwaáʼ. 5 Ikhúún mínuuʼ nidxawuun xú kaʼnii xa̱bu̱ Israel numíniiʼ numuu dí xa̱bu̱ egipcio nuxtumii muñajunʼ ma̱ngaa nirmáʼáan a̱jkiu̱nʼ dí nikuʼdáminaʼ ma̱ni̱.

6 Arathún israelitas: ‹Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, ma̱ni̱ káwíin náa rí naguma gíníi eni̱ xa̱bu̱ egipcio náa rí nuxtumii muñajunʼ. Ma̱ni̱ káwíin ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱,* mba̱a̱ gamiéjunʼ gakuʼmá mu ma̱ni̱ káwíin. 7 Magruíguíin mu mani̱ndxu̱ún xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún. Ikháanʼ mbuya̱a̱ kaʼwu rí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígala, bi̱ xtáa raʼni káwáanʼ náa rí naguma gínáanʼla náa Egipto. 8 Maʼgá kaguáanʼ náa ku̱ba̱ʼ rí ni̱thu̱u̱n* maxnu̱u̱ Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Jacob, maxnala ikháanʼ mu maʼni mbayala. Ikhúún nidxu̱ʼ Jeobá›”.

9 Nda̱wa̱á, Moisés niʼthúún rígi̱ israelitas, mú ikhiin nánguá nimajkhún kuyáá numuu rí nijmáa a̱jkiu̱ún ma̱ngaa ra̱ʼkhá tháán míníiʼ náa nuxtumii muñajunʼ.

10 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 11 “Ayuʼ gáratha̱a̱n faraón rey ndrígóo Egipto, rí maniñuuʼ magajnún israelitas náa ku̱bo̱o̱ʼ”. 12 Moisés niriʼñuu Jeobá: “Á mu bi̱ israelitas na̱nguá nimajkhún kuyoʼ, iwáá lá faraón mamajkhuu kaʼyoʼ dí tséjmún gátha májánʼ rá.” 13 Jeobá nitanga̱a̱ niʼthúu̱n má xúʼko̱ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón rí gíʼmaa maʼthúún bi̱ israelitas ga̱jma̱a̱ faraón rey ndrígóo Egipto, mu maniñuuʼ magajnún israelitas náa ku̱ba̱ʼ Egipto.

14 Xígi̱ kaʼnii nigumbiʼñún bi̱ ndiya̱ edxu̱u̱ náa mámbá guʼwá.* E̱ji̱i̱n Rubén, a̱ʼdá giʼniuu Israel, nindxu̱u̱ Hanok, Palú, Hezrón ga̱jma̱a̱ Carmí. Bigi̱ nindxu̱ún bi̱ nikúwá náa goʼwóo Rubén.

15 E̱ji̱i̱n Simeón nindxu̱u̱ Jemuel, Jamín, Ohad, Jakín, Zóhar ga̱jma̱a̱ Shaúl, a̱ʼdióo mbáa a̱ʼgú cananea. Bigi̱ bi̱ nikúwá náa goʼwóo Simeón.

16 Xígi̱ kaʼnii mbiʼñún e̱ji̱i̱n Leví, xó má nikúwíin mámbá gúʼwíin: Guersón, Cohat ga̱jma̱a̱ Merarí. Leví nixtáa 137 tsiguʼ.

17 E̱ji̱i̱n Guersón nindxu̱u̱ Libní ga̱jma̱a̱ Simeí gajmiún bi̱ nikúwá náa guʼwún.

18 E̱ji̱i̱n Cohat nindxu̱u̱ Amram, Izhar, Hebrón ga̱jma̱a̱ Uziel. Cohat nixtáa 133 tsiguʼ.

19 E̱ji̱i̱n Merarí nindxu̱u̱ Mahlí ga̱jma̱a̱ Musí.

Bigi̱ ninindxu̱ún xa̱bu̱ levitas gajmiún bi̱ nikúwíin náa guʼwún.

20 Amram ndiyáa Jokébed, giʼtio̱o̱ anu̱u̱.* Nda̱wa̱á ikhaa nigiʼdiin e̱ji̱n bugi̱: Aarón ga̱jma̱a̱ Moisés. Amram nixtáa 137 tsiguʼ.

21 E̱ji̱i̱n Izhar ninindxu̱u̱ Coré, Néfeg ga̱jma̱a̱ Zicrí.

22 E̱ji̱i̱n Uziel ninindxu̱u̱ Misael, Elzafán ga̱jma̱a̱ Sitrí.

23 Aarón ndiyáa Eliseba, wáxióo Aminadab giʼtio̱o̱ Nahsón. Nda̱wa̱á ikhaa nigiʼdiin e̱ji̱i̱n bugi̱: Nadab, Abihú, Eleazar, Itamar.

24 E̱ji̱i̱n Coré ninindxu̱u̱ Asir, Elcaná ga̱jma̱a̱ Abiasaf. Ikhiin gajmiún bi̱ kúwíin náa guʼwún ninindxu̱ún coreítas.

25 Eleazar, a̱ʼdióo Aarón ndiyáa mbáa wáxióo Putiel. Nda̱wa̱á nigiʼdaa mbáa ada̱ bi̱ nigumbiʼyuu Finehás.

Bigi̱ ninindxu̱ún anu̱ún bi̱ mámbá nguéjmi̱i̱n bi̱ kúwá náa mámbá gúʼwíin xa̱bu̱ levitas.

26 Aarón ga̱jma̱a̱ Moisés bigi̱ bi̱ Jeobá niʼthún: “Gurawíin israelitas náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mámbá guéjmi̱i̱n gutsuajuun magún”.* 27 Aarón ga̱jma̱a̱ Moisés bugi̱ nindxúu̱n bi̱ nigún gútamíjná gajmiún faraón rey ndrígóo Egipto rí maniñuuʼ magajnún israelitas ikhí.

28 Mbiʼi rí Jeobá niʼthúu̱n Moisés náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 29 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá. Aratháán faraón rey ndrígóo Egipto xúgíʼ rí natha̱a̱nʼ”. 30 Ikhú Moisés niʼthúu̱n Jeobá: “Xú káʼnii gámajkhuu kaʼyoʼ faraón rí tséjmún gátha májánʼ rá.”

7 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ni̱ni̱ dí ma̱nindxa̱a̱ʼ xóo mbáa Dios náa faraón ga̱jma̱a̱ ndxájuaaʼ Aarón maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ profeta* ndrígáaʼ. 2 Ikháán matanga̱án maratha̱a̱n xúgíʼ ndxájuaaʼ Aarón dí ikhúún gátha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa gáʼtamíjná ga̱jma̱a̱ faraón. Nda̱wa̱á faraón maniñuuʼ magajnún náa ku̱bo̱o̱ʼ israelitas. 3 Mú ikhúún ma̱ni̱ dí a̱jkiu̱u̱n faraón maʼni gújkhúʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ mbaʼa milagro náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 4 Mú faraón xámajkhuu kaʼyala. Majmuʼ ñawúnʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ náa Egipto mu maguwíin xa̱bu̱ xuajñunʼ, israelitas bi̱ mbaʼin wéñuuʼ. 5 Xa̱bu̱ egipcio mbuyáá dí ikhúún gajkhun nindxu̱ʼ Jeobá, índo̱ gúyáá tsiaki̱i̱ ndrígóo ñawúnʼ náa Egipto mu magúwíin israelitas náa majñu̱únʼ ikhiin”. 6 Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nini̱ xó má Jeobá nikuʼmiin muni̱. Nini̱ ikháá kayuuʼ xó má niʼthúún. 7 Índo̱ nitamijná gajmiún faraón, Moisés gíʼdoo 80 tsiguuʼ ga̱jma̱a̱ Aarón gíʼdoo 83 tsiguuʼ.

8 Jeobá niʼthúu̱n Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón: 9 “Á mu faraón gáʼtala ‹Gu̱ni̱ mbá milagro› Ikháán ma̱ra̱ta̱a̱n Aarón ‹Atadaʼ ragótiáaʼ náa inuu faraón›. Ga̱jma̱a̱ ragóti magutajxi̱i̱ mbáa a̱bu̱nʼ mba̱a̱”. 10 Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nigún náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ nini̱ xó má niʼthúún Jeobá muni̱. Nda̱wa̱á Aarón nidaʼ ragótiu̱u̱ náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ náa xa̱bi̱i̱, ikhú ragóti nigutajxi̱i̱ mbáa a̱bu̱nʼ mba̱a̱. 11 Ikhú faraón nidxaʼwúún bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ brujo* ma̱ngaa ndxajkuun bi̱ nuni̱ magia, bi̱ kúwá náa Egipto ga̱jma̱a̱ nini̱ ikháá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ magia ndrígún. 12 Mámbáa dí ikhiin nida̱ʼ ragótiu̱ún náa mbayííʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ragóti nigua̱jti̱i̱n a̱bu̱nʼ mba̱ʼu̱u̱n. Mú a̱bu̱nʼ bi̱ nigutaxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ ragótiu̱u̱ Aarón ni̱ʼkhu̱u̱n xúgíinʼ ikhiin. 13 Maski ajndu xúʼko̱, a̱jkiu̱u̱n faraón niʼni itháan gújkhúʼ, na̱nguá nimajkuu kaʼyoo Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, xó má Jeobá niʼthí maʼni.

14 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Faraón tsíyoo gániñuunʼ xa̱bu̱ xuajin magajnún. Ra̱ʼkhá tháan gújkhúʼ a̱jkiu̱u̱n. 15 Miʼcha̱ gájtsíí mi̱dxu̱ʼ gátaya̱a̱ faraón. Ikhaa maʼga náa mañu Nilo, ikháán mbaʼyóoʼ mariejún náa rawuunʼ mañu náa ma̱ndoo mataxkamaminaʼ ga̱jma̱a̱ʼ. Ma̱ngaa ayédxuʼ ragóti rí nigua̱jta̱a̱ a̱bu̱nʼ. 16 Rígi̱ rí ndayóoʼ maratha̱a̱n faraón: ‹Jeobá Dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ hebreo, nikuʼmún ma̱tha̱a̱nʼ: “Atatsiñááʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu magún gúyamajkhuʼ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ”.* Mú asndu xúgi̱ xóó tsétanimbaaʼ. 17 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ ma̱ta̱ya̱a̱ dí ikhúún nidxu̱ʼ Jeobá: maxnu̱u̱ iyaʼ mañu Nilo ga̱jma̱a̱ ragóti dí ka̱ya̱a̱ ga̱jma̱a̱ iyaʼ magua̱jtha̱a̱ eʼdi. 18 E̱gi̱ʼ bi̱ kajchún náa mañu Nilo makhañún, mañu maʼni ndaska ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ egipcio nánguá maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún muwa̱a̱n iyaʼ dí rígá ikhí”›”.

19 Nda̱wa̱á Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés: “Aratháán Aarón: ‹Ataxruíya̱ʼ ragótiáaʼ náa iyaʼ ndrígóo Egipto, náa mañu, náa mata, náa na̱ma̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa nuraxi̱i̱ iyaʼ, mu xúʼko̱ xúgíʼ iyaʼ magutajxi̱i̱ eʼdi›. Rígi̱ marigá náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, asndu iyaʼ dí kajni̱ʼ náa rayaʼ rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ ixi̱ ma̱ngaa itsí”. 20 Mbá nacha̱ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nini̱ xó má Jeobá niʼtáñajúúnʼ muni̱. Aarón nikujxi̱ ragótiúu ga̱jma̱a̱ nikumááʼ náa mañu Nilo náa inuu faraón gajmíi̱nʼ xa̱bi̱i̱. Ikhú mañu Nilo nigutajxi̱i̱ eʼdi. 21 E̱gi̱ʼ nikháñún, mañu niʼni ndaska ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ egipcios nánguá niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún mu̱wa̱a̱n iyaʼ Nilo. Xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto nijnííʼ eʼdi.

22 Mú ndxajkun bi̱ nuni̱ magia bi̱ kúwá náa Egipto, nini̱ ikháá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ magia ndrígu̱ún. Ikha jngóo a̱jkiu̱u̱n faraón niʼni gújkhúʼ ma xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ támajkhuu kaʼyoo Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, xó má Jeobá niʼthí. 23 Nda̱wa̱á faraón nitanga̱a̱ náa goʼwóoʼ ga̱jma̱a̱ táʼyoo rí gíʼdoo numuu rí nitháán. 24 Numuu rí xa̱bu̱ egipcios na̱nguá xóo mu̱wa̱a̱n iyaʼ mañu Nilo, ikha jngóo nigíʼdi̱i̱ nindii náa níjniuu mañu mu mbuʼyáʼ iyaʼ mu̱wa̱a̱n. 25 Ninújngoo má juwan mbiʼi dí Jeobá niʼni magutajxi̱i̱ eʼdi mañu Nilo.

8 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ayuʼ náa xtáa faraón ga̱jma̱a̱ aratháán: ‹Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: “Atatsíñááʼ magajnún xa̱bi̱ʼ mu mbuyamajkhuʼ.* 2 Á mu tsétatsiñúúnʼ magún, ma̱ni̱ rí matu̱ʼu̱u̱n gu̱boo náa xúgíʼ mbayaaʼ. 3 Náa mañu Nilo majtíin gu̱boo, magajnún matu̱ʼu̱u̱n náa guʼwáaʼ, náa nanuʼ, asndu mangujxi̱i̱n náa xiewaaʼ ma̱ngaa náa guʼwún xa̱bia̱a̱ʼ, makuwá náa xúgíʼ xuajñaanʼ, matu̱ʼu̱u̱n náa horno ndrígáaʼ ma̱ngaa náa nataxmíndú xúwáʼ. 4 I̱ndó gu̱boo gákuwá náa xuajñanʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíinʼ xa̱bia̱a̱ʼ”›”.

5 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Aratháán Aarón: ‹Ataxruíyaʼ ñawáanʼ ga̱jma̱a̱ ragótiáaʼ náa mañu, náa mata ndrígóo Nilo, náa na̱ma̱ʼ ga̱jma̱a̱ atani̱ rí majtíin gu̱boo náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›”. 6 Ikhú Aarón nikruiyaʼ ñawúunʼ náa iyaʼ dí rígá náa Egipto ga̱jma̱a̱ gu̱boo nigájnún nitu̱ʼu̱u̱n náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 7 Ndxajkun bi̱ nuni̱ magia, nini̱ ikháá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ magia ndrígu̱ún, ikhiin mangiin niʼngu̱u̱n nini̱ rí magajnún gu̱boo ga̱jma̱a̱ nijtíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 8 Nda̱wa̱á faraón nindxa̱ʼóo Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, niʼthúún: “Gutakáñíí Jeobá rí maʼni mbáti̱gi̱i̱n gu̱boo náa xuajñunʼ, xúgi̱ rí maniʼñúúnʼ xa̱bu̱ xuajin magajnún mu magu̱ún gúxnajxi̱ tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá”. 9 Ikhú Moisés niʼthúu̱n faraón: “Ikháán má kaʼyaaʼ marata̱ nguáná eyaaʼ matakáñuu Dios, rí maʼni mbáti̱gi̱i̱n gu̱boo náa guʼwáaʼ, náa guʼwún xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajñaanʼ. I̱ndó náa mañu Nilo maguanún gu̱boo”. 10 Ikhú faraón niriʼña, “Gájtsíí má”. Moisés niʼthúu̱n: “Mu ma̱ndoo ma̱ta̱ya̱a̱ rí ndawa̱a̱ i̱mba̱ xóo Jeobá Dios ndrígúxu̱, marigá xó má etanda̱ʼa̱. 11 Mambíin gu̱boo náa guʼwáaʼ, matsíngúunʼ náa ikháán, náa xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajñanʼ. I̱ndó náa mañu Nilo maguanún gu̱boo”.

12 Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nigájni̱ín náa inuu faraón, Moisés niʼtákáñuu Jeobá rí maʼni gámbíin gu̱boo bi̱ nikuʼmiin náa faraón. 13 Jeobá niʼni rí Moisés nindo̱ʼo̱o̱, gu̱boo nigíʼdúu nikháñúún náa awúun guʼwá, náa rexo̱o̱ guʼwá ga̱jma̱a̱ náa xanáá. 14 Ikhú xa̱bu̱ egipcio nigi̱ʼdi̱i̱ nindri̱ga̱ ru̱tsi̱i̱n gu̱boo bi̱ nikháñúún, ra̱ʼkhá tháán mbaʼin niʼni. Ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán ndaska niʼni. 15 Índo̱ faraón ndiʼyoo rí nándáa gamiéjunʼ, ikhú niʼni gujkhuʼ a̱jkiu̱u̱n, tándoo gádxawuun rí niʼthí Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, xó má niʼthí Jeobá.

16 Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés: “Aratháán Aarón: ‹Ataxruíyaʼ ragótiáaʼ ga̱jma̱a̱ araxnáá ku̱ba̱ʼ, ikhú yujndaʼ magutajxi̱i̱n e̱xu̱nʼ* náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›”. 17 Rúʼko̱ rí nini̱. Aarón nikruiyaʼ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ ragótiúu nixnúu ku̱ba̱ʼ, e̱xu̱nʼ nigi̱ʼdi̱i̱ nini̱ gíníi xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ. Yujndaʼ nigutajxi̱i̱n e̱xu̱nʼ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 18 Ndxajkun bi̱ nuni̱ magia ninimi̱jna̱ muni̱ xúʼko̱ mangiin ga̱jma̱a̱ magia ndrígu̱ún, mú na̱nguá nijmiin. E̱xu̱nʼ nini̱ gíníi xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ. 19 Ndxajkun bi̱ nuni̱ magia nitháán faraón: “¡Tsiaki̱i̱* ndrígóo Dios najmaa mu maguma rígi̱!”. Mú faraón niʼni gujkhuʼ má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ikhaa táʼnimbo̱o̱ rí nitháán, xó má niʼthí Jeobá.

20 Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés: “Miʼcha̱ gárajxu̱u̱nʼ gájtsíí ga̱jma̱a̱ ayuʼ mu matraʼnumínaʼ ga̱jma̱a̱ʼ faraón, ikhaa ma̱ʼkha̱ náa mañu, ikháán gíʼmaa ma̱ra̱ta̱a̱n: ‹Rígi̱ rí niʼtáñajunʼ Jeobá: “Atatsíñúnʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ magún gúyamajkhuʼ. 21 Á mu tsetatsíñáánʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ, makuʼguíi̱nʼ rixta̱ náa ikháán, náa xa̱bia̱a̱ʼ, xuajñanʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ guʼwáaʼ. Rixta̱ majtíin náa xúgíʼ guʼwún xa̱bu̱ Egipto ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ. 22 Mbiʼi rúʼko̱ xákúwá rixta̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Gosén, náa kúwá xa̱bu̱ xuajñunʼ. Ikhú gáta̱ya̱a̱ rí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá bi̱ xtáa náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 23 Ma̱ta̱ya̱a̱ xóo mixtiʼkhu gániu̱u̱ xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajñanʼ. Ikhaa rígi̱ marigá gájtsíí”›”.*

24 Rúʼko̱ rí ni’ni Jeobá. Ra̱ʼkhá tháán mbaʼin rixta̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa goʼwóo faraón, náa guʼwún xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Rixta̱ nini gíníi xa̱bu̱ Egipto. 25 Ikhú faraón nindxa̱ʼóo Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, niʼthúu̱n: “Aʼgua̱ gúxnajxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Dios ndrígala náa ku̱ba̱ʼ rígi̱”. 26 Moisés niriʼñuu: “Raʼkhí gáʼni rí munixu̱ʼ rígi̱. Xa̱bu̱ egipcio tsénigu̱u̱nʼ tsigijñaʼ rí nanduxuʼ muxnaxí náa Jeobá Dios ndrígúxu̱, á mu nuxnajxíxu̱ʼ náa inún ikhiin tsigijñaʼ rí ikhiin tsénigu̱u̱nʼ, mambúun gúxnuxu ga̱jma̱a̱ itsí. 27 Ikha jngóo mu̱ʼguáxu ajtsú mbiʼi náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* ga̱jma̱a̱ ikhí muxnaxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá Dios ndrígúxu̱, xó má ikhaa niʼtúxu̱”.

28 Ikhú faraón niʼthí: “Maniʼñála muʼgua náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ mu muxnaxí tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá Dios ndrígala. Mú xúʼguala mitsínguán, gutakáñíí ga̱jma̱a̱ numuʼ”. 29 “Moisés niriʼñuu, magajnáaʼ gi̱i̱ matakáñuu Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu faraón, numún xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xuajñuu, mambíin rixta̱ gájtsíí, mú faraón xáʼyóoʼ maʼni nduwaʼ mbu̱júu̱ ma̱ngaa xá’ni gáʼdu̱u̱nʼ dí maniñuuʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu magún gúxnaxi̱ tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá”. 30 Moisés nigájnáa náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ niʼtákáñuu Jeobá. 31 Jeobá niʼni rí nindoʼoo Moisés. Náa faraón ga̱jma̱a̱ náa xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa náa xuajñuu niguámbíin rixta̱ ga̱jma̱a̱ nimbáa táguanúu náa xuajin. 32 Mbu̱júu̱ faraón niʼni gújkhúʼ a̱jkiu̱u̱n, tániñuuʼ magajnún xa̱bu̱ xuajin.

9 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n’ Moisés maʼni rígi̱: “Ayuʼ gáta̱ya̱a̱ maratha̱a̱n faraón: ‹Rígi̱ dí niʼthí Jeobá, Dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ hebreo: “Atatsíñúúnʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu mbuyamajkhuʼ.* 2 Á mu tsétasiñáánʼ magajnún ga̱jma̱a̱ natrikhún, 3 ikhúún, Jeobá, maxnu̱u̱ mbá nandii mbiʼ xujkiáaʼ bi̱ xtaʼdiin xanáá. Wáyú, búrru, camello, xedi̱ ga̱jma̱a̱ mugu̱. 4 Mú mixtiʼkhu gáʼni Jeobá gajmíi̱n xujkiún xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ xujkiún xa̱bu̱ Egipto, nimbáa xujkiún israelitas xákháñuu”›”. 5 Jeobá niríyaʼ má mbiʼi maʼni rígi̱ índo̱ niʼthí: “Gájtsíí, ikhúún Jeobá ma̱ni̱ rígi̱ náa xuajin”.

6 Rúʼko̱ dí niʼni Jeobá imbo̱o̱ mbiʼi. Xúgíinʼ enii xujkiún xa̱bu̱ egipcio nigíʼdi̱i̱ nikháñún, mú xujkiún xa̱bu̱ Israel nimbáa tákháñúu. 7 Índo̱ faraón nikuʼmiin xa̱bu̱ muyejxi̱, ndiyáá rí nimbáa xujkiún xa̱bu̱ Israel na̱nguá nikháñúu. Maski má xúʼko̱, faraón niʼni gújkhúʼ má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ na̱nguá niniñuuʼ magajnún xa̱bu̱ xuajin.

8 Nda̱wa̱á dí nirígá rígi̱, Jeobá niʼthúu̱n Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón: “Gurawíila idiʼ* ndrígóo mbá horno ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ ñawánla, Moisés gaxpángaa náa giñánʼ náa inuu faraón. 9 Idiʼ maʼni̱i̱ e̱jnda̱ʼ dí marúgóo náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, maʼni dí ma̱ʼkha̱ rambujya̱ʼ ma̱jni̱ʼ yaʼskoo náa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto”.

10 Ikhiin niriyaʼ idiʼ ndrígóo mbá horno ga̱jma̱a̱ nigún náa inuu faraón. Nda̱wa̱á Moisés nidaʼ idiʼ náa inuu giñánʼ ga̱jma̱a̱ rígi̱ niʼni dí ma̱ʼkha̱ rambujya̱ʼ náa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ náa xujkhúʼ. 11 Ndxajkun bi̱ nuni̱ magia nánguá niʼngu̱u̱n gágún náa inuu Moisés, numuu rí mangiin nida rambujya̱ʼ xó má xúgíinʼ xa̱bu̱ egipcio. 12 Mú Jeobá niniñuuʼ dí a̱jkiu̱u̱n faraón maʼni gújkhúʼ mbu̱júu̱, ikhaa na̱nguá nimajkuu kaʼñún, xó má Jeobá niʼthúu̱n Moisés.

13 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Miʼcha̱ gárajxu̱u̱n’ gájtsíí ga̱jma̱a̱ mi̱dxu̱ʼ gáraʼnuminaʼ ga̱jma̱a̱’ faraón. Aratháán: ‹Rígi̱ dí niʼthí Jeobá, Dios ndrígu̱ún hebreo: “Atatsiñááʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu mbuyamajkhuʼ. 14 Dí xúgi̱ makuʼmá gamiéjunʼ náa ikháán, náa xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajñaanʼ, mu xúʼko̱ ma̱ta̱ya̱a̱ dí nda̱wa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 15 Á mu ikhúún nindoʼ tsinguáná má nijmuʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ mu makuʼmá mbá nandii mbiiʼ náa ikháán mu ma̱ni̱ gínáán gajmiáanʼ xa̱bu̱ xuajñaanʼ, ga̱jma̱a̱ ikháán nini̱ mbátiga̱a̱n má náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 16 Mú niniʼñááʼ maraxtaa, mu masngajmáaʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ ma̱ngaa rí majuiʼthá mbiʼyuʼ náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 17 Á mu natanimbamínaʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ tsétatsíñúnʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ magajnún. 18 Gájtsíí, hora má rígi̱, ma̱ni̱ rí maxnúu eʼtsí, mbá eʼtsí xóo nimbá miʼtsú táxnúu náa Egipto asndu nákhá mbiʼi rí nigi̱ʼi̱. 19 Ikha jngóo aratáñájunʼ dí mata̱ʼa̱án guʼwáá xujkiáaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kúwá xanáá. Á mu mbáa xa̱bu̱ o xujkhúʼ naguanúu xanáá ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ náa ma̱ta̱wu̱u̱nʼ, makhañúu ga̱jma̱a̱ eʼtsí”›”.

20 Xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ faraón bi̱ nimíñúún eʼni ajngóo Jeobá, nitañajunʼ dí xa̱biu̱ún ga̱jma̱a̱ xujkiún mata̱ʼa̱án guʼwáá. 21 Mú, bi̱ támajkhún eʼni ajngóo Jeobá, niniñu̱u̱nʼ xa̱biu̱ún ga̱jma̱a̱ xujkiún náa xanáá.

22 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Atatsuaʼwíi ñawáanʼ mekhuíí mu xúʼko̱ maxnúu eʼtsí náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Maxnúu náa xa̱bu̱, náa xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ iná dí rígá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto”. 23 Ikhú Moisés nikruiyaʼ ragótiúu mekuíí ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼni dí mujmidá a̱jkhu̱u̱n,* maxnúu eʼtsí ma̱ngaa niʼni dí majngutígú aguʼ.* Jeobá niʼni dí maxnúu wéñuuʼ eʼtsí náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 24 Nixnúu eʼtsí ga̱jma̱a̱ aguʼ naʼni dí maxpíbiriga̱ náa majñuuʼ naxnúu eʼtsí. Nimbá miʼtsú na̱nguá nixnúu eʼtsí gakhi̱i̱ wéñuuʼ xúʼko̱ kaʼnii náa Egipto asndu nákhá mbiʼi rí nigi̱ʼi̱ ninindxu̱u̱ xuajin. 25 Eʼtsí niʼni gámbóo xúgíʼ dí rígá náa mbayuuʼ Egipto, xó má xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ, niʼni gámbóo xúgíʼ iná ga̱jma̱a̱ nixpígúu̱ ixi̱ dí rígá xanáá. 26 I̱ndó náa na̱nguá nixnúu eʼtsí ninindxu̱u̱ náa Gosén, náa kúwá israelitas.

27 Ikhú faraón nikuʼma rí maguwáʼ ku̱ya̱a̱ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, niʼthúún: “Rí xúgi̱ nda̱yo̱o̱ dí nikiéʼkúnʼ. Jeobá nindxu̱u̱ májáanʼ, mú ikhúún gajmíʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ ninixu̱ dí raʼkhí. 28 Gutakáñíín Jeobá rí matsi̱ji̱i̱ dí nujmidá a̱jkhu̱u̱n ga̱jma̱a̱ eʼtsí dí naxnúu. Ikhú maniʼñúuʼ dí magajnála, ni xáguanála itháán mbiʼi gi̱i̱”. 29 Moisés niriʼñuu: “Xó má índo̱ gagajnáaʼ náa xuajin, makúʼwíi ñawúnʼ náa inuu Jeobá. Mu ma̱ta̱ya̱a̱ dí Jeobá kaʼyoo ku̱ba̱ʼ, mawi̱ji̱i̱ rujmidá a̱jkhu̱u̱n ga̱jma̱a̱ maniñuuʼ raxnúu eʼtsí. 30 Maski ajndu marigá rígi̱, ikhúún nda̱yo̱o̱ dí ni má ikháán ni má xa̱bia̱a̱ʼ mamiñún kuyáá Jeobá Dios”.

31 Lino ga̱jma̱a̱ cebada niguámbáa, numuu rí cebada nikhi̱i̱ má ga̱jma̱a̱ lino ndiʼkhúú jmi̱di̱ riʼyu̱u̱. 32 Mú trigo ga̱jma̱a̱ espelta* niʼngo̱o̱ nikríyáaʼ numuu dí nakhi̱i̱ itháan nda̱wa̱á. 33 Índo̱ Moisés nigájnáa náa xuajin, náa xtáa faraón, nikúʼwíi ñawúunʼ náa inuu Jeobá, ikhú niniñuuʼ rujmidá a̱jkhu̱u̱n ga̱jma̱a̱ niniñuuʼ raxnúu eʼtsí ma̱ngaa ruʼwa. 34 Índo̱ faraón ndiʼyoo dí nigui̱ji̱i̱ raxnúu ruʼwa, eʼtsí ga̱jma̱a̱ a̱jkhu̱u̱n, ikhú nitanga̱a̱ niʼni gújkhúʼ a̱jkiu̱u̱n mbu̱júu̱, xúʼko̱ má nini̱ xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa. 35 A̱jkiu̱u̱n faraón niʼni gújkhúʼ má xúʼko̱, tániñuuʼ magajnún israelitas, xó má Jeobá niʼthúu̱n Moisés.

10 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ayuʼ náa inuu faraón, numuu dí ikhúún ni̱ni̱ rí a̱jkiu̱u̱n maʼni gújkhúʼ ma̱ngaa a̱jkiu̱ún xa̱bi̱i̱, mu xúʼko̱ ma̱ndoo ma̱ni̱ mbaʼa milagro náa inún. 2 Ni̱ni̱ rígi̱ mu ikháán ma̱ndoo marathu̱u̱n ejña̱a̱nʼ, e̱jín xíñáaʼ xú káʼnii ni̱ni̱ ngíníi xa̱bu̱ egipcio ga̱jma̱a̱ xú káʼnii milagro ni̱ni̱ náa majñu̱únʼ ikhiin. Ikháanʼ gajkhun mbu̱ya̱a̱ dí ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá”.

3 Ikhú Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nigún náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ nitháán: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá, Dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ hebreo: ‹Asndu nguáná gátatsiʼñámínaʼ ratanimbamínáʼ náa inuʼ rá. Atatsíñááʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ mu mbuyamajkuʼ.* 4 Á mu tsétatsiñúúʼ magajnún xa̱bu̱ xuajñunʼ, gájtsíí ma̱ʼkhá kagui̱i̱n tsíʼbu* náa xuajñaanʼ. 5 Majtíin náa ku̱ba̱ʼ, imbóó ikhiin gági̱ʼi̱i̱n. Mambún xúgíʼ rí niniñuuʼ eʼtsí ga̱jma̱a̱ mu̱phu̱ xúgíʼ ixi̱ dí nakráʼáan náa xanáá. 6 Majtíin náa guʼwáaʼ, náa guʼwún xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ guʼwá dí rígá náa Egipto. Ni má ana̱a̱ʼ,* ni má xiʼñáaʼ túyáá xóo rígi̱ dí marigá›”. Ikhú nigájnáa náa inuu faraón.

7 Nda̱wa̱á dí nirígá rúʼko̱, xa̱bi̱i̱ faraón nitháán: “Asndu nguáná gániñuuʼ xa̱bu̱ bugi̱ rakuʼma gamiéjunʼ inulú rá. Atatsíñúnʼ magajnún xa̱bu̱ buʼko̱ mu magún gúyamajkuíí Jeobá Dios ndrígu̱ún. Lá xóó tsítayáá rí Egipto niguámbáa má ráʼ.” 8 Ikhú niguwáʼ kuya̱a̱ mbu̱júu̱ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón náa inuu faraón. Ikhaa niʼthún: “Aʼguala gúyamajkuíí Jeobá Dios ndrígala. Mú gu̱thu̱nʼ, tsíin phú gúʼgua̱ gajmiála rá.” 9 Ikhú Moisés niriʼñuu: “Numuu rí mu̱ni̱xu̱ mbá ndxa̱a̱ náa inuu Jeobá, ikha jngóo muʼguá gajmiúxu, xa̱bu̱ guanii, e̱jñu̱xu̱, jiámá, wa̱ʼxa̱ʼ,* mugiu̱xu ga̱jma̱a̱ xediuxu̱”. 10 Faraón niriʼñúún: “Lá naku̱mala rí maniʼñála muʼgua gajmiála e̱jña̱la ráʼ. Á mu xúʼko̱ gárígá, ¡Gajkhun dí Jeobá xtáa ga̱jma̱á nindxa̱la! Nakujmaa kaʼwu dí raʼkhí rí nandala mu̱ni̱. 11 ¡Xániʼñála rí xúgiáanʼ muʼgua! I̱ndó xa̱bekha ma̱ndoo magún guyamajkuíí Jeobá, numuu dí i̱ndó rúʼko̱ rí nindo̱ʼo̱ʼla”. Ikhú nixkawíin náa inuu faraón.

12 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Rí xúgi̱ ataxruíya̱ʼ ñawáanʼ náa Egipto mu xúʼko̱ tsíʼbu majtíin náa xúgíʼ xuajin ga̱jma̱a̱ mu mu̱phu̱ xúgíʼ iná rí niniñuuʼ eʼtsí”. 13 Mbá nacha̱ Moisés nikruiyaʼ ragótiu̱u̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Ikhú Jeobá niʼni rí giñánʼ dí na̱ʼkha̱ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ* maxnúu gakhi̱i̱ kañiiʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ kañiiʼ mbruʼun náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Índo̱ nijtsi rí i̱mba̱ mbiʼi, giñánʼ rígi̱ ni̱ʼkha̱ kagui̱i̱n tsíʼbu. 14 Tsíʼbu nijtíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ mbayuuʼ. Migamíi ninindxu̱u̱. Nimbá miʼtsú tákúwi̱i̱n wéñuuʼ tsíʼbu ga̱jma̱a̱ ní xátanga̱a̱ makuwá. 15 Nijtíin náa xúgíʼ xuajin asndu mikína kri̱ga̱ kajchún náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱. Niguámbu̱u̱n xúgíʼ iná maxaʼ dí rígá náa xuajin ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xndúu ixi̱ dí niguanúu xóó índo̱ nixnúu eʼtsí. Nánguá niguánúu inúu ixi̱ rí maxaʼ ni ma iná maxaʼ dí rígá xanáá náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.

16 Mbá nacha̱ faraón nindxa̱ʼóo Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, niʼthúún: “Nikiéʼkunʼ náa inuu Jeobá Dios ndrígala ga̱jma̱a̱ náa ikháanʼla. 17 Mbá péñu* gu̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkia̱la kuyo̱ʼ mbu̱júu̱, gutákáñíí Jeobá Dios ndrígala mu maʼni gámbáa xúgíʼ gamiéjunʼ rígi̱”. 18 Ikhaa* nigájnáa náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ niʼtákáñuu Jeobá. 19 Ikhú Jeobá niriʼkhu̱u̱ náa maxnúu giñánʼ ga̱jma̱a̱ niʼni dí maxnúu giñánʼ gakhi̱i̱ xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ, ikhí ni̱jkha̱ kagui̱i̱n tsíʼbu ga̱jma̱a̱ nigruiʼíi̱nʼ náa lamáa Maña̱ʼ.* Nímbáa tsíʼbu táguanúu náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 20 Mú Jeobá niʼni dí maʼni gújkhúʼ má xúʼko̱ a̱jkiu̱u̱n faraón ga̱jma̱a̱ ikhaa tániñuuʼ magajnún israelitas.

21 Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ataxruiyaʼ ñawáanʼ náa mekhu mu maʼni kína náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Ra̱ʼkhá tháán mikínambiʼ gáʼni”. 22 Mbá nacha̱, Moisés nikruiyaʼ ñawúunʼ náa mekhu ga̱jma̱a̱ ni̱ʼni̱ mikínambiʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mbá ajtsú mbiʼi. 23 Ni túyamijná xa̱bu̱ egipcio ga̱jma̱a̱ nimbáa tátujxu̱u̱ náa gíʼ mbá ajtsú mbiʼi. Mú nambiʼi náa kúwá israelitas. 24 Faraón nindxa̱ʼóo Moisés ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Aʼgua gúyamajkuíí Jeobá. Asndu e̱jña̱la ma̱ndoo maʼguala ku̱diin. Mú mugiala, xediala maguanún”. 25 Moisés niriʼñuu: “Ikháán mangáán maraxniu̱xu xujkhúʼ muxnaxíinxu náa tsigijñaʼ dí nakarámáʼ ga̱jma̱a̱ ikháanʼxu̱ muxnaxíinxu̱ náa inuu Jeobá Dios ndrígúxu̱. 26 Xúgíinʼ xujkiúxu̱ magún ga̱jma̱á nindxu̱xu̱. Nimbáa xáguanúu numuu rí majmiuxu tikhun dí ikhiin mu mbuyamajkuííxu̱ Jeobá Dios ndrígúxu̱. Índo̱ gáguaʼnuxu̱ ikhí mbúya̱a̱xu ndiéjunʼ guxnaxíxu̱ náa inuu Jeobá”. 27 Mú Jeobá niniñuuʼ rí a̱jkiu̱u̱n faraón maʼni gújkhúʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa na̱nguá niniñuuʼ magajnún. 28 Faraón niʼthí: “¡Agajnála gi̱i̱! Xátangaán mi̱dxa̱ʼ náa inuʼ gi̱i̱, numuu rí mbiʼi dí gídxáʼ, makhañáaʼ”. 29 Ikha jngóo Moisés niʼthí: “Xúʼko̱ má gáni̱. Xátangu̱ún ma̱ʼkhá inaaʼ”.

11 Rí xúgi̱ Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ iwáá gamiéjunʼ náa inuu faraón ga̱jma̱a̱ náa Egipto. Nda̱wa̱á ikhaa maniñala magajnála. Índo̱ gáʼni, ikhaa maxkawáanʼla gi̱i̱. 2 Rí xúgi̱ arathún israelitas, xúgíinʼ xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱, gíʼmaa mundu̱ʼu̱u̱n plata ga̱jma̱a̱ oro náa xa̱bu̱ bi̱ kúwíin mijngii gajmiún”. 3 Jeobá niʼni rí xa̱bu̱ egipcios musngajma rí májáanʼ a̱jkiu̱ún gajmiún israelitas. Ma̱ngaa Moisés ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo numuu náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, náa xa̱bi̱i̱ faraón xó má náa xa̱bu̱ xuajin.

4 Moisés niʼthúu̱n faraón: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: ‹Tikhu nduʼun gánújngoʼ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 5 Makhañún xúgíinʼ e̱jín giʼniún xa̱bu̱ Egipto, a̱ʼdá giʼniuu faraón bi̱ grígú náa xílí* rí naʼtáñajunʼ asndu a̱ʼdá giʼniuu a̱ʼgú ñumbáá bi̱ na̱ʼnu̱ ga̱jma̱a̱ tsi̱nu̱. Ma̱ngaa makhañún xúgíinʼ e̱jñu̱ún xujkhúʼ bi̱ nikuwa ginii. 6 Mawán mbá gitsaʼwá* ngíná náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, mbá gitsaʼwá rí nimbá miʼtsu tárígá ma̱ngaa nimbá miʼtsu xátanga̱a̱ marigá. 7 Mú asndu nimbáa xu̱wánʼ xándxaʼwájmiin israelitas, ní ma xujkiún. Xúʼko̱ gúya̱a̱la rí Jeobá mixtiʼkhu eʼni gajmíi̱n xa̱bu̱ egipcios ga̱jma̱a̱ náa israelitas›. 8 Índo̱ xa̱bia̱a̱ʼ gáguwáʼ náa ikhúún musmbati̱gu̱u̱n náa inuʼ ga̱jma̱a̱ muthi: ‹Gagajnáaʼ gajmiáanʼ xúgíinʼ xa̱bia̱a̱ʼ›. Nda̱wa̱á dí rúʼko̱, ikhúún magajnúʼ”. Índo̱ niʼthí rígi̱, ra̱ʼkhá tháán nikiʼnáa Moisés nigájnáa náa inuu faraón.

9 Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Faraón xáʼdxawanla, mu xúʼko̱ milagro ndrígóʼ maʼni itháan mbaʼa náa Egipto”. 10 Xúgíʼ milagro rí niʼni Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nákha ginii, nini̱ náa inuu faraón, mú Jeobá niniñuuʼ rí a̱jkiu̱u̱n faraón maʼni gujkhuʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa tániñuuʼ magajnún israelitas náa mbayuuʼ.

12 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto: 2 “Náa ikháanʼla maʼni rí gu̱nʼ rígi̱ nindxu̱u̱ náa magi̱ʼdu̱u̱ igu̱nʼ, timbá gu̱nʼ rí kaʼyoo tsiguʼ. 3 Guthu̱u̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Israel: ‹Índo̱ gáʼni gu̱wa̱ʼ* ñajuunʼ gu̱nʼ rígi̱, náa mámbá guʼwíin xa̱bu̱ mbaʼyóoʼ mbuyáaʼ mbáa a̱ʼdá múgú, mbáa a̱ʼdá múgú gáʼni náa mámbá guʼwá. 4 Mú, á mu na̱nguá mbaʼáanʼ kuwáanʼ náa mbá guʼwá ga̱jma̱a̱ xáʼngala gúphíí mbá kañiiʼ a̱ʼdá múgú, mbaʼyóoʼ mutha̱a̱n xa̱bu̱ bi̱ xtáa mijngii gajmiála rí muphíí gajmiála náa guʼwála. Muruiʼtha̱a̱ mu̱phíí gajmiála xó má nguáthi̱i̱n xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nguáthá gíkhu̱ mámbáa. 5 Mbaʼyóoʼ muríyaaʼ mbáa a̱ʼdá múgú i̱ya̱ bi̱ itháan májáanʼ, gíʼmaa magiʼdoo mbá tsiguuʼ. Ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ mbáa a̱ʼdá múgú o mbáa a̱ʼdá chivátu. 6 Mbaʼyóoʼ muyéjxi̱ nga̱jua̱a̱ asndu índo̱ gáʼni 14 ñajunʼ gu̱nʼ rígi̱, ikhú xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel mbaʼyóoʼ muxiyáa índo̱ gáʼni wakíʼ.* 7 Nda̱wa̱á, eʼdi mbaʼyóoʼ muxtajmáá náa mbá nájma̱ xi̱gu̱u̱ xkrugua ma̱ngaa náa rawuunʼ riejuun xkrugua náa muphííla xujkhúʼ.

8 Mbruʼun má rúʼko̱ mbaʼyóoʼ muphula xuwiʼ. Mbaʼyóoʼ muxuʼmbúla ma̱ngaa muphula ga̱jma̱a̱ pan dí ragíʼdoo levadura ga̱jma̱a̱ ya̱ʼu̱ miʼkhu̱u̱n. 9 Xáʼyóoʼ muphula nimbá chíʼgíiʼ* xuwiʼ maxaʼ ni má rí mi̱ga̱á. Xúgíʼ gúxuʼmbúla, asndu edxu̱u̱, xtiyuu ga̱jma̱a̱ rí kajti awúu̱n. 10 Xáʼyóoʼ muyejxíi xuwiʼ muphula imbo̱o̱ néjtsu̱u̱. Á mu naguanúu, mbaʼyóoʼ mutsi̱kala. 11 Índo̱ gupiʼtsula mbaʼyóoʼ má muru̱ʼwa̱a̱ smídala, majngráʼala má raxtála* ga̱jma̱a̱ xawii má gúyala ragótiala. Ma̱ngaa nacha̱ gáʼyóoʼ mupiʼtsula. Nindxu̱u̱ Pascua ndrígóo Jeobá. 12 Mbruʼun rígi̱ maʼgá náa xúgíʼ Egipto ga̱jma̱a̱ magudíin xúgíinʼ e̱jín gíʼniún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Ma̱ni̱ gíníi ga̱jma̱a̱ mandi̱ʼi̱ín cuenta xúgíinʼ dioses bi̱ kúwá ikhí. Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá. 13 Eʼdi mani̱ndxu̱u̱ mbá tsinaʼ náa masngájma guʼwá rí kuwáanʼla. Índo̱ ikhúún gáyóo eʼdi, nda̱a̱ rí gáni̱ ikhí. Gamiéjunʼ rígi̱ xágudiáanʼla índo̱ gáni̱ gíníi xa̱bu̱ Egipto.

14 Ikháanʼ mbaʼyóoʼ marmáʼáan a̱jkia̱la mbiʼi rígi̱ ga̱jma̱a̱ muni̱ mbá ndxa̱a̱ náa inuu Jeobá. Mbaʼyóoʼ magumari̱ya̱a̱ʼ náa xúgíinʼ bi̱ maguwáʼ rakúwá. Xtángoo rígi̱ mbaʼyóoʼ magumari̱ya̱a̱ʼ má xúʼko̱ asndu kámuu. 15 Náa mbá juwan mbiʼi mbaʼyóoʼ muphula pan dí ragíʼdoo levadura. Asndu nákhá timbá mbiʼi mbaʼyóoʼ muríyáaʼ xúwáʼ dí gíʼdoo levadura náa guʼwála, mbaʼyóoʼ makhañúu náa majñu̱u̱ʼ Israel asndu tsáa xa̱bíi̱ bi̱ gíkhu̱ mbá dí gíʼdoo levadura náa awúu̱n dí timbá mbiʼi asndu náa awúu̱n rí juwan mbiʼi. 16 Índo̱ gáʼni timbá mbiʼi mbaʼyóoʼ magimbáanʼla mu mbuyamajkuíí Dios, xúʼko̱ má índo̱ gáʼni juwan mbiʼi. Nimbá ñajunʼ xáʼyóoʼ maguma mbiʼi rúʼko̱. I̱ndó ma̱ndoo muni̱ májáánʼ ganitsu rí mi̱khu̱ mámbáa.

17 Ikháanʼ mbaʼyóoʼ mu̱ni̱riya̱a̱ʼ Ndxo̱o̱ Pan dí ragíʼdoo Levadura, numuu rí mbiʼi má rúʼko̱ magúwáanʼ xúgiáanʼlá ikháanʼ bi̱ mbaʼáanʼ wéñuuʼ* náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Mbaʼyóoʼ magumari̱ya̱a̱ʼ mbiʼi rígi̱ náa xúgíinʼ bi̱ maguwáʼ rakúwá. Xtángoo rígi̱ mbaʼyóoʼ magumari̱ya̱a̱ʼ má xúʼko̱ asndu kámuu. 18 Índo̱ gáʼni timbá igu̱nʼ mbaʼyóoʼ muphula pan dí ragíʼdoo levadura asndu nákhá wakíʼ mbiʼi 14 asndu wakíʼ mbiʼi 21 ñajunʼ gu̱nʼ. 19 Náa mbá juwan mbiʼi xáʼyóoʼ marigá xúwáʼ dí gíʼdoo levadura náa guʼwála. Asndu tsáa xa̱bíi̱, tséʼniuu má á mu bi̱ xtáa náa xuajin o bi̱ ni̱ʼkha̱á gáxtáa, á mu na̱ʼkhu̱ mbá dí gíʼdoo levadura mbaʼyóoʼ makhañúu náa majñuuʼ xuajin Israel. 20 Nimbá dí gíʼdoo levadura xáʼyóoʼ muphula. Náa xúgíʼ guʼwá i̱ndó pan dí ragíʼdoo levadura gúphula›”.

21 Ikhú Moisés mbá nacha̱ nigímbíin xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Gaʼgua̱a̱ʼla̱ ga̱jma̱a̱ mámbáa gáyáaʼ mbáa a̱ʼdá múgú o a̱ʼdá tsújtuunʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ muxíyala mu muxnaxíi̱ xóo tsigijñaʼ náa Pascua gajmiála bi̱ kúwá náa guʼwála. 22 Nda̱wa̱á gurajtuun mbá xtáxu̱u̱ hisopo,* gurmajanla náa eʼdi dí guye̱jxíi̱ náa mbá pájxua̱a̱, guxtajma̱án náa mbá nájma̱ xi̱gu̱u̱ xkrugua ma̱ngaa náa rawuunʼ riejun. Nimbáa xáʼyóoʼ magajnúu asndu imbo̱ʼ néjtsu̱u̱. 23 Índo̱ Jeobá ganújngoo mu maʼni gíníi xa̱bu̱ egipcios ga̱jma̱a̱ índo̱ gáʼyoo eʼdi dí kagu̱u̱ náa nájma̱ xi̱gu̱u̱ xkrugua ma̱ngaa dí kagu̱u̱ náa rawuunʼ riejun, Jeobá nda̱a̱ rí gáʼni náa guʼwá rúʼko̱. Xániñu̱u̱ʼ dí maʼga̱nú gamiéjunʼ rúʼko̱ dí makhañúu* mbáa bi̱ xtáa náa guʼwá rúʼko̱.

24 Ikháanʼ gíʼmaa muniriya̱a̱ʼ mbiʼi rígi̱. Nindxu̱u̱ mbá dí mbaʼyóoʼ muniriya̱a̱ʼ má xúʼko̱ ikháanʼla xúʼko̱ má e̱jña̱la. 25 Índo̱ gáta̱ʼa̱la náa ku̱ba̱ʼ dí Jeobá maxnála, xó má rí nikudaminaʼ, mbaʼyóoʼ muniriya̱a̱ʼ má xúʼko̱ mbiʼi rígi̱. 26 Índo̱ e̱jña̱la gúrajxala, ‹Náá numuu dí nuniri̱ya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ rígi̱ rá.› 27 Ikháanʼ gíʼmaa mu̱tu̱u̱nla, ‹Rígi̱ nindxu̱u̱ tsigijñaʼ rí najuixnájxi̱ náa Pascua ndrígóo Jeobá. Ikhaa na̱nguá nigudíin e̱jín gíʼniún israelitas náa Egipto ga̱jma̱a̱ niʼni káwíin bi̱ kúwá náa guʼwúlú índo̱ nikuʼma gamiéjunʼ náa xa̱bu̱ egipcios›”.

Ikhú xa̱bu̱ xuajin nismbati̱gu̱u̱n mbayííʼ. 28 Israelitas nigíʼdi̱i̱ nini̱ ikhaa kayúúʼ xó má Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón. Nini̱ ikháá má kayúúʼ xóo ikhaa niʼthí.

29 Índo̱ niʼni tikhu nduʼun, Jeobá nigudíin xúgíinʼ e̱jín giʼnuu bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, a̱ʼdá giʼniuu faraón bi̱ nagi̱ʼi̱ náa xílí* naʼtáñajunʼ asndu a̱ʼdá giʼniuu xa̱bu̱ bi̱ kraʼaa náa guʼwá e̱jua̱nʼ.* Ma̱ngaa nigudíin xúgíinʼ xujkhúʼ bi̱ nikúwá ginii. 30 Mbruʼun má rúʼko̱ faraón nitu̱xu̱u̱ xúʼko̱ má xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa eʼwíinʼ xa̱bu̱ egipcio, náa xúgíʼ Egipto niwáán mbá gitsaʼwá* ngíná, numuu rí nda̱a̱ mbá guʼwá náa tákháñúu mbáa. 31 Núkhu má mbruʼun rúʼko̱, faraón nikuʼma dí maguwáʼ kuya̱a̱ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón, niʼthúún: “¡Gaʼguala! Gutsínguanlaʼ náa xuajñunʼ xúʼko̱ má xúgíinʼ israelitas. Gaʼguala gúyamajkuíí Jeobá, xó má nitala. 32 Gaʼgua kudiin mugiala ga̱jma̱a̱ xediala, xó má ni̱tala. Ma̱ngaa, gunila tsajkurámúúnʼ”.

33 Xa̱bu̱ egipcios nigíʼdi̱i̱ nitsudiin israelitas dí magajnún nacha̱ náa xuajin, nitamijná: “¡Xúgiáánʼ gákáñulú á mu tségún!”. 34 Ikhú israelitas nirajtuun xúwáʼ ndrígóo harina dí ragíʼdoo levadura ga̱jma̱a̱ náa nuxmindú ga̱jma̱a̱ nimbraʼáá xtíin ga̱jma̱a̱ nita̱ma̱ʼ náa xpajpúún. 35 Ma̱ngaa israelitas nini̱ xó má niʼthúún Moisés, nindu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ egipcio plata, oro ga̱jma̱a̱ xtíin. 36 Jeobá niʼni dí bi̱ egipcios maʼni májáanʼ a̱jkiu̱ún kuñún israelitas, ikha jngóo nixnún xúgíʼ rí nindu̱ʼu̱u̱n. Xúʼko̱ niʼni dí israelitas nirawíi káñúnʼ xúgíʼ dí gíʼdoo numuu dí guáʼdáá bi̱ egipcio.

37 Ikhú israelitas nigájnún náa Ramesés mu magún náa Sucot. I̱ndó xa̱bekha ninindxu̱ún mbá 600,000, e̱ji̱nʼ na̱nguá nigixniin. 38 Ma̱ngaa nigún gajmiún eʼwíinʼ xa̱bu̱.* Ga̱jma̱a̱ nigún mbaʼin wéñuuʼ xujkhúʼ, mbaʼin mugu̱ ga̱jma̱a̱ xedi̱. 39 Nigi̱ʼdi̱i̱ ni̱ni̱ pan mu mu̱phu̱ ga̱jma̱a̱ xúwáʼ dí nidégún náa Egipto dí ragíʼdoo levadura. Na̱nguá niʼngo̱o̱ munda̱wa̱a̱ʼ levadura numuu rí mbá nacha̱ nixkawíin náa Egipto rí asndu táʼngo̱o̱ mbiʼi muni̱ májáánʼ dí muda gágún mu̱phu̱.

40 Ninindxu̱u̱ mbá 430 tsiguʼ rí israelitas nikúwá náa Egipto. 41 Mbiʼi rí nirámúuʼ 430 tsiguʼ, xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ mbaʼin wéñuuʼ* nigájnún náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 42 Mbruʼun rígi̱ dí ikhiin mbaʼyóoʼ muniriya̱a̱ʼ mbá ndxa̱a̱ náa inuu Jeobá numuu rí niguwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel bi̱ gágún rakúwá nda̱wa̱á, mbaʼyóoʼ muniriya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ mbruʼun rígi̱ mu muxnáá gamajkhu Jeobá.

43 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón: “Xtángoo rígi̱ gíʼmaa magumambáníí náa Pascua. Nimbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á ma̱ndoo mikhu tsigijñaʼ rí najuixnáxi̱ náa Pascua. 44 Á mu guáʼdaa mbáa ñumbáá bi̱ nitsi̱i̱la, mbaʼyóoʼ mu̱thu̱ xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun. I̱ndó xúʼko̱ rí ma̱ndoo mi̱khu̱ tsigijñaʼ rí najuixnájxi̱. 45 Ní má xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á, ní ma xa̱bu̱ bi̱ nañejunʼ bi̱ na̱da̱ʼ, xándoo mi̱khu̱ rígi̱. 46 A̱ʼdá múgú mbaʼyóoʼ muphíla náa mbóó guʼwá, xuyuuʼ xáʼyóoʼ magajnúu rexa̱a̱ ní ma majmigaʼ itsu̱u̱. 47 Xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel mbaʼyóoʼ muniriya̱a̱ʼ Pascua. 48 Á mu mbáa xa̱bu̱ ni̱ʼkha̱á gáxtáá náa ikháanʼla ga̱jma̱a̱ nandoo maʼniri̱ya̱a̱ʼ Pascua náa Jeobá, ikhaa gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ kúwá náa goʼwóo mbaʼyóoʼ mu̱thu̱ xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúún. I̱ndó xúʼko̱ ma̱ndoo maʼniriya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbáa xa̱bu̱ xuajñuu. Nimbáa xa̱biya̱ bi̱ na̱nguá nithu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun xándoo mikhu tsigijñaʼ rí najuixnáxi̱ náa Pascua. 49 Ikháá má xtángoo rí mbaʼyóoʼ maʼnimbánuu xa̱bu̱ xuajñuu ga̱jma̱a̱ mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkháá gaxtáa náa ikháanʼla”.

50 Ikha jngóo xúgíinʼ israelitas nini̱ xó má Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón. Nini̱ ikháá kayuuʼ xó má ikhaa niʼtáñajunʼ. 51 Ikhaa má mbiʼi rúʼko̱, Jeobá niguwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mbá xúgíinʼ israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún mbaʼin wéñuuʼ.*

13 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n Moisés: 2 “E̱jñu̱ún israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún jiámá giʼnuu atani̱ wájíinʼ* mu makániúʼ ikhúún. E̱jñu̱ún israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún jiámá giʼnuu ga̱jma̱a̱ xujkhú i̱ya̱ bi̱ nagumiin ginii mani̱ndxu̱u̱ ndrígióʼ ikhúún”.

3 Moisés niʼthún xa̱bu̱ xuajin: “Garmáʼáan a̱jkia̱la mbiʼi rígi̱, mbiʼi rí nigájnala náa Egipto náa ku̱ba̱ʼ rí nini̱ndxa̱la ñumbáá, numuu rí Jeobá nigúwáanʼla ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ rí gíʼdoo tsiaki̱i̱. Ikha jngóo xúphula nimbá dí gíʼdoo levadura. 4 Magajnálaʼ mbiʼi rígi̱, gu̱nʼ abib.* 5 Jeobá nimbánuu gajmíi̱nʼ wajin xiʼñáaʼ rí maxnáaʼ ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún cananeos, hititas, amorreos, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos, náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ. Índo̱ ikhaa gáʼga kañáán ikhí, xátatsiʼñááʼ rataniri̱ya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ mbiʼi rígi̱ náa gu̱nʼ má rígi̱. 6 Mbá juwan mbiʼi mbaʼyóoʼ miʼtsu pan dí ragíʼdoo levadura, ga̱jma̱a̱ índo̱ gáʼni mbá juwan mbiʼi mbaʼyóoʼ matani̱ mbá ndxa̱a̱ náa maraxna̱a̱ gamajkhu Jeobá. 7 Náa mbá juwan mbiʼi rúʼko̱ mbaʼyóoʼ miʼtsu pan dí ragíʼdoo levadura. Ga̱jma̱a̱ xáraʼdáá nimbá dí gíʼdoo levadura náa xúgíʼ mbayaaʼ, xándoo maraʼdáá xúwáʼ dí nakájxi̱i̱. 8 Mbiʼi rúʼko̱ mbaʼyóoʼ maratha̱a̱n a̱ʼdiáaʼ: ‹Na̱ni̱ rígi̱ mu marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ dí Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ nindxu̱ʼ índo̱ nigájnuʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›. 9 Ndxa̱a̱ rígi̱ maʼni marmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xóo mbá tsinaʼ rí gíʼma náa ñawáanʼ ga̱jma̱a̱ náa xkídaaʼ. Mu xúʼko̱ xátatsiʼñááʼ dí marata xtángoo ndrígóo Jeobá ma̱ngaa mu xámbumaaʼ dí Jeobá niríña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo náa Egipto. 10 Mámbá tsiguʼ gíʼmaa matanimbáníí xtángoo rígi̱ náa mbiʼi rí kaʼyoo.

11 Índo̱ Jeobá gáʼga kañáán náa ku̱bu̱únʼ cananeos dí nikudaminaʼ maxnáaʼ ikháán ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñáaʼ, 12 nda’yóoʼ matani̱ wájíinʼ xúgíinʼ jiámá giʼnuu mu makániuu Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xujkhú i̱ya̱ bi̱ nigumiin ginuu. Xúgíinʼ ikhiin ndrígióo Jeobá. 13 Á mu mbáa búrru nigiʼdaa timbáa a̱ʼdióo, mbaʼyóoʼ rí maratsiríya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa mugu̱. Á mu xáratsiríya̱a̱ʼ mbaʼyóoʼ mataxmígaʼ rexo̱o̱. Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ maratsiwíin xúgíinʼ jiámá giʼnuu.

14 Á mu nda̱wa̱á narajxa̱a̱ʼ a̱ʼdiáaʼ ‹Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rígi̱ rá.› Gíʼmaa rí maratha̱a̱n, ‹Jeobá niguwáanʼlú ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ rí gíʼdoo tsiaki̱i̱ náa Egipto náa ku̱ba̱ʼ rí nini̱ndxu̱lú ñumbáá. 15 Numuu dí faraón na̱nguá eniñuuʼ magajnúlú ikhí, Jeobá nigudíin xúgíinʼ e̱jín giʼniún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ e̱jñu̱ún xujkhúʼ bi̱ nigumiin ginii náa Egipto. Ikha jngóo nuxnajxíin náa Jeobá xúgíinʼ xujkhú i̱ya̱ bi̱ nagumiin ginuu xóo tsigijñaʼ ma̱ngaa nuʼtsiwíin jiámá giʼniulú›. 16 Rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá tsinaʼ rí magiʼma náa ñawáanʼ ga̱jma̱a̱ náa xkídaaʼ, numuu rí Jeobá niguwáanʼlú náa Egipto ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo”.

17 Índo̱ faraón niniñúúnʼ rí magajnún xa̱bu̱ Israel, Dios na̱nguá ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa kamba̱a̱ ndrígu̱ún xa̱bu̱ filisteos, maski ajndu ikhí mijngii nindxu̱u̱. Dios niʼni rígi̱ numuu rí niʼthí: “Índo̱ xa̱bu̱ xuajin gáʼyóoʼ muxmijná, mbáa matanga̱a̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ matangi̱i̱n náa Egipto”. 18 Ikha jngóo Dios niʼni rí xa̱bu̱ xuajin magún náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* náa lamáa Maña̱ʼ.* Israelitas nigájnún tseniiʼ náa Egipto xóo soldado bi̱ kiʼniratiin muxmijná. 19 Moisés niguéjkha̱ itsu̱u̱ José. Numuu dí José nimbánuu gajmíi̱n israelitas mbá rí munimbáníí índo̱ niʼthí: “Gajkhun rí Dios maxtáa ga̱jma̱á nindxa̱la. Gúʼguáaʼ kudala itsuʼ”. 20 Ikhú israelitas nigájnún náa Sucot ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼi̱i̱n náa Ezam náa nagi̱ʼdu̱u̱ ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

21 Jeobá na̱jkha̱ náa inún ikhiin, rí mbiʼi naxnún ikha náa kamba̱a̱ rí magún ga̱jma̱a̱ mbá du̱u̱n, rí mbruʼun naʼni dí mawiji̱ mbá aguʼ rí mambiʼñún mu xúʼko̱ ma̱ndoo magún dí mbiʼi ga̱jma̱a̱ rí mbruʼun. 22 Du̱u̱n nawi̱ji̱ má xúʼko̱ náa majñu̱únʼ ikhiin dí mbiʼi, ga̱jma̱a̱ aguʼ nawi̱ji̱ má xúʼko̱ náa majñu̱únʼ ikhiin dí mbruʼun.

14 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 2 “Arathún israelitas rí magutangi̱ín ga̱jma̱a̱ magi̱ʼi̱i̱n náa inuu Pihahirot, náa majñu̱u̱ʼ lamáa* ga̱jma̱a̱ Migdol náa ma̱ndoo mbuyáá Baal-Zefón. Mbaʼyóoʼ rí magi̱ʼi̱i̱n náa mijngii lamáa, náa ridoo Baal-Zefón. 3 Nda̱wa̱á, faraón maʼthí ga̱jma̱a̱ numún israelitas: ‹Nindáti̱gi̱i̱n, mbaʼ jnguʼwún, na̱nguá eyááʼ xóo magajníín náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ›.* 4 Ikhúún má gáni̱ rí a̱jkiu̱u̱n faraón maʼni gújkhúʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼga raxkhúún, ma̱ni̱ dí xa̱bu̱ mbuyáá índo̱ gánimbáti̱ga̱a̱ faraón ga̱jma̱a̱ soldado ndrígóo. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ bi̱ egipcios mbuyáá rí gajkhun ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá”. Ikha jngóo israelitas nini̱ xó má nijuiʼthúún.

5 Nda̱wa̱á nitháán rey bi̱ Egipto rí nigájnún nigún xa̱bu̱ Israel. Faraón gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ nitanga̱a̱ a̱jkiu̱ún rí nini̱ ga̱jma̱a̱ nithi: “Náá numuu rí xígi̱ niʼni rá. Náa numuu dí niniʼñúún magún israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún ñumbáá ndrígúlú rá.” 6 Ikhú faraón niʼtáñajunʼ rí muni̱ ratháá carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱, ni̱jkha̱ gajmíi̱n soldado ndrígóo. 7 Kagu̱ ni̱jkha̱ mbá 600 carro rí itháan májánʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ carro dí rígá náa Egipto, náa mámbá carro kajtíin soldado nigún. 8 Jeobá niniñuuʼ rí a̱jkiu̱u̱n faraón, rey bi̱ Egipto maʼni gújkhúʼ má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ raxkhúún israelitas. Mú israelitas asndu tsémiñún egún rágu̱u̱nʼ.* 9 Bi̱ egipcios nigún ruxkúún. Índo̱ israelitas gíi̱nʼ náa mijngii lamáa, náa níjniúu Pihahirot, náa i̱mba̱ ridoo Baal-Zefón, xúgíinʼ wáyú ga̱jma̱a̱ carro ndrígóo faraón, bi̱ kudrúwíin wáyú ma̱ngaa soldado ndrígio̱o̱ niguáʼnú itháan mijngii.

10 Índo̱ faraón ni̱jkha̱nú itháan mijngii, israelitas ndiyáá dí egipcios nagún ruxkúún. Israelitas nimíñúún wéñuuʼ, ikhú nindxa̱ʼwa̱ ninda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáñún. 11 Nitháán Moisés: “Lá nda̱a̱ náa matadiáa̱nʼxu̱ náa Egipto ikha jngóo ni̱dxa̱ʼ xtáanʼxu gi̱i̱ mu makañúxuʼ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ráʼ. Ndíjkha rí xígi̱ nitaniu̱xu, náá numuu rí nitrawáanʼxu náa Egipto rá. 12 Lá raʼkháa rígi̱ rí nitha̱a̱nxu náa Egipto ráʼ. Lá raʼkháa nitha̱a̱nxu: ‹Atatsíñuxu̱, atatsíñáánʼ rí mu̱ni̱xu̱ʼ má xúʼko̱ ñajúúnʼ xa̱bu̱ egipcios›. Itháan májánʼ rí mu̱ni̱xu̱ʼ ñajúúnʼ xa̱bu̱ egipcios ki xóo rí makhañúxu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ”. 13 Moisés niʼthúún xa̱bu̱ xuajin: “Xámíñala. Guguajúnla gújkhúʼ ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱ xú kaʼnii Jeobá gáʼni káwáanʼla xúgi̱. Numuu rí egipcios bi̱ ndu̱ñu̱u̱n xúgi̱ ni xátangáanʼla mbuñu̱u̱n nditháan. 14 Jeobá má gáxmínaʼ ga̱jma̱a̱ numala ga̱jma̱a̱ ikháanʼla mbóó wíí gúwajúnʼla”.

15 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Náá numuu rí asndu natatsaʼwá mu mambáyáaʼ rá. Arathún israelitas rí murajxi̱i̱ guʼwá xtíin ndrígu̱ún. 16 Ikháán ataxújxi̱ ragótia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ataxruíya̱ʼ ñawáanʼ náa jmbuu lamáa mu mawiʼtáa iyaʼ. Ikhú israelitas ma̱ndoo manújngún náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ náa tapo̱o̱ lamáa. 17 Ikhúún ma̱ni̱ rí a̱jkiu̱ún bi̱ egipcios maʼni gújkhúʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ magún ruxkúún. Ma̱ni̱ mba̱a̱ mbiʼyuʼ índo̱ gánimbáti̱ga̱a̱ faraón, xó má xúgíinʼ soldado ndrígio̱o̱, carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱, mangiin bi̱ kudrúwíin wáyú. 18 Bi̱ egipcios mbuyáá rí ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá índo̱ gáni̱ mba̱a̱ mbiʼyuʼ náa gánimbáti̱ga̱a̱ faraón, xó má carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ mangiin bi̱ kudrúwíin wáyú”.

19 Ikhú ángel ndrígióo Dios bi̱ gajkhun bi̱ na̱jkha̱ inún xa̱bu̱ Israel ni̱jkha̱ gáwi̱ji̱ kidxu̱únʼ ikhiin ga̱jma̱a̱ du̱u̱n rí wíji̱ náa inún ikhiin ni̱jkha̱a̱ kidííʼ ikhí má niguanúu náa kidxu̱únʼ ikhiin. 20 Niwi̱ji̱ náa gíi̱nʼ bi̱ egipcios ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Israel. Mbá níʼkhóo du̱u̱n rígi̱ nindxu̱u̱ mikína, mú náa i̱mba̱ níʼkhóo nambiʼi dí mbruʼun ikha jngóo bi̱ egipcios tándoo gáguánú náa gíi̱nʼ bi̱ israelitas kañiiʼ mbruʼun.

21 Nda̱wa̱á Moisés nikrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ náa jmbuu lamáa ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼni rí mambaʼtoo lamáa ga̱jma̱a̱ mbá giñánʼ gakhi̱i̱ rí nixnúu kañiiʼ mbruʼun dí na̱ʼkha̱ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ. Tapo̱o̱ lamáa niguanúu mijxooʼ ga̱jma̱a̱ iyaʼ niwiʼtáa. 22 Ikhú israelitas ninújngún náa tapo̱o̱ lamáa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ. Iyaʼ niwiʼtóo niwi̱ji̱ xóo muro náa mámbá níjniúu. 23 Bi̱ egipcios nigíʼdi̱i̱ nigún ruxkúún israelitas. Xúgíinʼ wáyu̱u̱ faraón, carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ mangiin xa̱bi̱i̱ bi̱ kudrúwíin wáyú. 24 Nákhíí miʼcha̱ rí imbo̱o̱ mbiʼi* asndu náa awúu̱n aguʼ ga̱jma̱a̱ du̱u̱n rí wíji̱, Jeobá ndiʼyoo náa gíi̱nʼ bi̱ egipcios ga̱jma̱a̱ niʼni rí mamiñún. 25 Niʼni rí mangujuíi llantóo cárriu̱ún mu maʼniún gakhi̱i̱ magún ragúun kudúún. Bi̱ egipcios nithi: “¡Jeobá xtáa raxmína̱ʼ gajmíi̱n xa̱bu̱ egipcios mu maʼni káwíin israelitas, gugajnáa ragayúlú gi̱i̱!”.

26 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ataxruíya̱ʼ ñawáanʼ náa jmbuu lamáa mu iyaʼ maguguáa náa bi̱ egipcios, carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ mangiin bi̱ kudrúwíin wáyú”. 27 Mbá nacha̱, Moisés nikrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ náa jmbuu lamáa índo̱ inu majtsiri̱ga̱, iyaʼ niruwaminaaʼ. Bi̱ egipcios ndiyáʼ xóo magajníín ragáñúún ikhí, mú Jeobá nirguʼwíin náa tapo̱o̱ lamáa. 28 Índo̱ iyaʼ niruwamina̱a̱ʼ, carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ niguanúu awúu̱n iyaʼ, bi̱ kudrúwíin wáyú, mbá xúgíinʼ soldado ndrígio̱o̱ faraón, bi̱ nitu̱ʼu̱u̱n ruxkúún israelitas náa tapo̱o̱ lamáa. Nimbáa tákríya̱a̱ʼ dí ikhiin.

29 Mú, bi̱ israelitas ninújngún náa tapo̱o̱ lamáa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ga̱jma̱a̱ iyaʼ niguájun mámbá níjniúu. 30 Xúʼko̱ Jeobá niʼni káwíin xa̱bu̱ Israel náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ egipcios mbiʼi rúʼko̱, israelitas ndiñún bi̱ egipcios jngútigi̱i̱n nikháñúún náa rawuunʼ lamáa. 31 Xa̱bu̱ Israel ndiyáá tsiaki̱i̱* rí Jeobá nijmuu náa egipcios. Ikhú xa̱bu̱ Israel nigi̱ʼdi̱i̱ nimíñúún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ niguáʼdáá fe náa Jeobá, xó má náa Moisés bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱i̱.

15 Nákhá mbiʼi rúʼko̱, Moisés gajmíi̱n israelitas nini̱ ajmúú rígi̱ náa inuu Jeobá:

“Ma̱ni̱ ajmúú náa inuu Jeobá numuu rí niʼngo̱o̱ nidaʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo.

Wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ kudrúwíin nidami̱ʼi̱i̱n náa lamáa.*

 2 Tsiaki̱i̱ ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nañewu̱nʼ nindxu̱u̱ Jeobá,* numuu rí ikhaa ni̱jkha̱nú niʼni kríñúuʼ.

Ikhaa nindxu̱u̱ Dios ndrígóʼ, ikhúún ma̱ni̱ mba̱a̱. Ikhaa nindxu̱u̱ Dios ndrígóo anu̱ʼ,* ikhúún maxnu̱u̱ gamajkhu.

 3 Jeobá tsémiñuu maxmínaʼ. Jeobá mbiʼyuu.

 4 Náa lamáa nidama̱ʼa̱ káriúu faraón gajmíi̱n soldado ndrígóo,

Xa̱bi̱i̱ bi̱ najmañún itháan nuxmijná nirgu̱ʼwi̱i̱n náa lamáa Mañaʼ.*

 5 Tsiaki̱i̱ ndrígóo iyaʼ dí naʼbajxu̱u̱ niruguaru̱wi̱i̱n, nirmíʼíin náa awúu̱n iyaʼ xó mbá itsí.

 6 Ñawún májáanʼ Jeobá, ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo tsiaki̱i̱.

Ñawún májáanʼ Jeobá, narujkuri̱gi̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ.

 7 Nda̱wa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikháán, natadati̱gi̱i̱n mbayííʼ bi̱ tsíñún gúyáaʼ.

Rí nakasngáña̱a̱ʼ nindxu̱u̱ xóo aguʼ, natsikhíin xóo rajxa̱.

 8 Ikháán nitandiyíí iyaʼ ga̱jma̱a̱ niguájun xóo xtájtsí,

nitani̱ dí lamáa maʼni wíyúu, ga̱jma̱a̱ ikhaa nigi̱ʼi̱ togóo.

Iyaʼ rí naʼbajxu̱u̱ nijxaa náa a̱jkiu̱u̱n lamáa.

 9 Xa̱bu̱ sia̱nʼ niʼthí: ‹¡Maʼgá raxkhúún! ¡Maʼngo̱ʼ maʼgá xkámii!

¡Maruiʼta̱a̱ dí magruigú káñún asndu xóo má gáʼndoʼ!

¡Maxmatriyaʼ espada ndrígóʼ! ¡Ñawúnʼ maʼni gámbíin!›.

10 Ikháán nitandiyíí lamáa ga̱jma̱a̱ ikhaa niruguamíʼíin.

Ikhiin nirmíʼíi̱n xóo mbá ajua̱nʼ rí ki̱wu̱n náa awúu̱n iyaʼ rí naʼbaxu̱u̱.

11 Lá xtáa imba̱a̱ dios xóo ikháán ráʼ Jeobá.

Lá xtáa imba̱a̱ bi̱ nasngájma dí ra̱ʼkhá tháán kaʼwii xóo ikháán ráʼ.

I̱ndó ikháán kaʼyaaʼ rí mamíñúún kuyaaʼ ga̱jma̱a̱ muni̱ mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ ajmúú, ikháán bi̱ natani̱ xúgíʼ enii rí mitsaanʼ.*

12 Nitaxuriya̱ʼ ñawún májáanʼ, ikhú ku̱ba̱ʼ niʼkurajngiún.

13 Ga̱jma̱a̱ ngajua rí tsétumuu* niraxná ikhúún xa̱bu̱ xuajñaanʼ.

Ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ nidxu̱ʼ xtiin náa xtaa rí nindxu̱u̱ mikaʼwu.

14 Xúgíʼ xuajin mbaʼyóoʼ maʼdxawuun rígi̱. Ikhiin mamiñún.

Gamíi* rígi̱ marigá náa awúu̱n a̱jkiu̱ún xúgíinʼ xa̱bu̱ filisteo.

15 Mbiʼi rúʼko̱, xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Edom ra̱ʼkhá tháán gámíñún.

Xa̱bu̱ ñajunʼ Moab bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱ mamiñún asndu maguíʼiin.

Xúgíinʼ xa̱bu̱ Canaán ní xáguaʼdáá tsiaki̱i̱.

16 Ikhiin mamiñún wéñuuʼ rí asndu maguíʼíin.

Tsiaki̱i̱ ndrígóo ñawáanʼ maʼni rí maguanún xóo mbá itsí,

asndu índo̱ gánújngoo xuajñaanʼ, Jeobá,

asndu índo̱ gánújngoo xuajin dí nitraʼwíi.

17 Jeobá, ikháán mi̱dxu̱ʼ xtiin náa kúbá ndrígáaʼ,

náa mbaaʼ rí ikháán nitani̱ májáánʼ maraxtaa,

náa guʼwáaʼ rí mikaʼwu Jeobá, rí ikháán mína̱a̱ʼ nitani̱.

18 Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ maʼtáñajunʼ asndu kámuu.

19 Índo̱ wáyúu faraón ga̱jma̱a̱ carro dí naʼni ga̱jma̱a̱ guerra ma̱ngaa xa̱bi̱i̱ bi̱ kudrúwíin wáyú nitu̱ʼu̱u̱n náa lamáa,

Jeobá niʼni rí iyaʼ matanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ maruguamíʼíin,

mú xa̱bu̱ xuajin Israel ninújngún náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* náa tapo̱o̱ lamáa”.

20 Ikhú Míriam bi̱ nindxu̱u̱ profetisa,* ndxájuu Aarón, niguajthun mbá pandereta, xúʼko̱ má nini̱ xúgíinʼ gu̱ʼu̱ nigájnún kidxuuʼ rudi̱i̱ pandereta ga̱jma̱a̱ nitsia. 21 Míriam niriʼñúún xa̱bekha ga̱jma̱a̱ ajmúú rígi̱:

“Gu̱ni̱ ajmúú náa Jeobá, numuu rí niʼni dí majmaʼniiʼ.

Wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ kudrúwíin nidami̱ʼi̱i̱n náa lamáa”.

22 Nda̱wa̱á, Moisés nigájnuu kagui̱i̱n xa̱bu̱ Israel náa lamáa Maña̱ʼ. Ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ndrígóo Sur, mbá ajtsú mbiʼi nigún rágúu̱nʼ ga̱jma̱a̱ na̱nguá nixkamaa iyaʼ muwa̱a̱n. 23 Ikhú niguánú náa Mará,* mú na̱nguá nindoo muwa̱a̱n iyaʼ dí rígá náa Mará numuu rí miʼkhu̱u̱n. Ikha jngóo, ikhaa nixná mbiʼyuu Mará mbaaʼ rúʼko̱. 24 Ikhú xa̱bu̱ xuajin nigíʼdi̱i̱ nixieʼkhá inuu Moisés. Nitháán: “Dí gúwánxu rá.” 25 Moisés nindo̱ʼo̱o̱ Jeobá rí mambáyúu ga̱jma̱a̱ Jeobá ni̱jkha̱ kayáa náa wíji̱ mbá ixi̱. Ikhú Moisés nidama̱ʼa̱ náa iyaʼ ga̱jma̱a̱ iyaʼ niʼni̱i̱ miʼtsí.*

Ikhí Dios nigíʼ mbá xtángoo, mbá rí ikhiin mbaʼyóoʼ munimbáníí, mu mbaʼyoo á mu munimbu̱u̱n kuyáá. 26 Niʼthúún: “Á mu nudxawíínla aʼwóo Jeobá Dios ndrígala ga̱jma̱a̱ nu̱ni̱ xó má ikhaa nanigu̱u̱ʼ, á mu nuʼgíʼ e̱dxa̱la náa kiʼtáñajunʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ nunimbaníí xúgíʼ xtángoo ndrígóo, ikhúún xakuʼmá nimbá nandii náa ikháanʼla xóo rí nikuʼmá náa xa̱bu̱ egipcios, numuu rí ikhúún, Jeobá, xtáá ra̱ni̱ dí maʼni̱i̱ a̱jkia̱la”.

27 Nda̱wa̱á dí nirígá rígi̱, niguáʼnú náa Elim, náa rígá mbá 12 iduu iyaʼ ga̱jma̱a̱ mbá 70 palmeras. Nigi̱ʼi̱i̱n ikhí náa mijngii rígá iyaʼ.

16 Nda̱wa̱á nigájnún náa Elim, xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel niguánú náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* rí mbiʼyuʼ Sin, dí rígá mijngii náa Elim ga̱jma̱a̱ Sinaí. Niguánú índo̱ niʼni mbiʼi 15 dí maʼni a̱jma̱ igu̱nʼ nda̱wa̱á dí nigájnún náa ku̱ba̱ʼ Egipto.

2 Náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, xúgíinʼ israelitas nigi̱ʼdi̱i̱ nixieʼkhá náa Moisés ga̱jma̱a̱ náa Aarón. 3 Israelitas nithi: “¡Itháan májánʼ niʼni a mú nikháñaxu náa ñawúunʼ Jeobá náa Egipto! Ikhí nutrigáanʼxu̱ náa níjniúu daan rí kajti xuwiʼ, naphúxu pan asndu nagiʼmuxu. Mú ikháanʼla niguwáʼ kudáanʼxu gi̱i̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ mu xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin makañún ga̱jma̱a̱ ewiʼ”.

4 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ma̱ni̱ rí asndu náa mekhu magajtaa rí muphula, xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin gíʼmaa magajnún mugimbóó rí mu̱phu̱ mámbá mbiʼi. Xúʼko̱ gáni̱ mu mba̱yo̱o̱ á mu gajkhun nunimbu̱ún xtángoo ndrígóʼ o na̱nguá. 5 Rí maʼni majun mbiʼi, índo̱ gúni májáánʼ dí nirajxi̱i̱la̱, mbaʼyóoʼ murajxi̱i̱ a̱jma̱ dí xóo nuraxi̱i̱ mámbá mbiʼi”.

6 Ikhú Moisés ga̱jma̱a̱ Aarón nithúún xúgíinʼ israelitas: “Índo̱ gáʼni wakhíʼ mbu̱ya̱a̱ dí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ niguwáa̱nʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 7 Índo̱ gáʼni miʼcha̱ mbu̱ya̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá, numuu rí Jeobá niʼdxawuun índo̱ nixiéʼkala náa ikhaa. Tsáá ni̱ndxu̱xu̱ ikháanʼ mu muxiéʼkala náa inuxu̱ rá.” 8 Moisés niʼthí xóó: “Índo̱ Jeobá gáxnálá xuwiʼ rí wakhíʼ ga̱jma̱a̱ maxnála pan dí miʼcha̱ mu mu̱phu̱la asndu magiʼmala, ikhú gúya̱a̱ dí Jeobá niʼdxawun rí nixieʼkhála náa ikhaa. Nda̱a̱ numuu rí muxiéʼkala náa ikháanʼxu̱, nda̱a̱ rí ni̱ndxu̱xu̱ʼ. Kuwáanʼ ruxieʼkhá náa inuu Jeobá”.

9 Moisés niʼthúu̱n Aarón: “Arathún xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel: ‹Gaguwaʼla náa inuu Jeobá numuu dí ikhaa niʼdxuun rí nixieʼkála›”. 10 Índo̱ Aarón niguámbóo niʼthúún xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel, ikhú israelitas nitangi̱i̱n niyexi náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, ikhú tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá nikujmaa náa du̱u̱n.

11 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n Moisés: 12 “Nidxawun dí nuxieʼkhá israelitas. Arathún: ‹Índo̱ gáʼga rakína mu̱phu̱ xuwiʼ ga̱jma̱a̱ rí miʼcha̱ mu̱phu̱ pan asndu magiʼmún. Mbuyáá gajkhun dí ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígu̱ún›”.

13 Wakíʼ má rúʼko̱ niguáʼnu mbaʼin wéñuuʼ ñu̱ʼu̱ rami̱xti̱ rí asndu niruguáá náa gíi̱nʼ israelitas, rí miʼcha̱ nigajtaa xuájyaʼ náa mbájndi gíi̱nʼ israelitas. 14 Índo̱ xuájyaʼ nagijxi̱i̱ iyu̱u̱, náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ kabóoʼ rí nindxu̱u̱ xóo tsígáʼ rí nandaʼ xóo azúcar. 15 Numuu rí israelitas na̱nguá eyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱, ikha jngóo nigíʼdi̱i̱ niraximíjna̱: “Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rígi̱ rá.” Moisés niʼthún: “Nindxu̱u̱ ganitsu dí Jeobá naxnála muphula. 16 Rígi̱ rí niʼtáñajunʼ Jeobá maguma: ‹Mámbáa xa̱bu̱ kaʼyoo magujxi̱i̱ xó má maʼngo̱o̱ mikhu. Mbaʼyóoʼ mixtagijxi̱i̱ mbá omer* mu mikhu mámbáa xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa guʼwála›”. 17 Rúʼko̱ rí nini̱ israelitas. Tikhuiin nirajxi̱i̱ mba̱a̱ mú eʼwíinʼ nirajxi̱i̱ nguéjma̱. 18 Índo̱ nugie̱wan ga̱jma̱a̱ omer, xa̱bu̱ bi̱ nigujxi̱i̱ mba̱a̱ na̱nguá má gíʼdoo itháan, xúʼko̱ má bi̱ nigujxi̱i̱ nguéjma̱ ikháá má eʼni̱i̱. Mámbáa nigujxi̱i̱ xó má rí maʼngo̱o̱ mikhu.

19 Nda̱wa̱á Moisés niʼthún: “Nimbáa xáʼyóoʼ maniñuuʼ nimbá dí imbo̱o̱ mbiʼi”. 20 Na̱nguá ninimbu̱ún kuyáá Moisés. Índo̱ xa̱bu̱ nuniña̱a̱ʼ asndu rí i̱mba̱ néjtsuu niwiʼthíi̱n ñu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niʼni ndajtsúúnʼ. Ikhú Moisés nikiʼnáa kaʼñún. 21 Xúgíʼ miʼcha̱ mámbáa nagujxi̱i̱ rí ndayóoʼ mi̱khu̱. Rí naguanúu nawiya̱a̱ʼ índo̱ nagájnuu a̱jkha̱ʼ.

22 Índo̱ niʼni majun mbiʼi niraxi̱i̱ a̱jma̱ rí xóo naguʼwún nuraxi̱i̱, xóo muʼthá a̱jma̱ omer mikhu mámbáa xa̱bu̱. Ikha jngóo xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajin niguwáʼ gúyáá Moisés ga̱jma̱a̱ nitháán. 23 Ikhaa niʼthún: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá. Gájtsíí mani̱ndxu̱u̱ mbá mbiʼi kiejuunʼ dí mbu̱ya̱a̱xa̱la, mbá sábado dí mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan náa inuu Jeobá. Guxuʼmbúʼ dí ndaʼyóoʼ muxuʼmbúʼ, gujíila dí ndaʼyóoʼ mi̱ga̱. Dí gapíduunʼ guyejxíi rí imbo̱o̱ mbiʼi”. 24 Niyejxi̱i̱ asndu imbo̱o̱ néjtsuu, xó má Moisés niʼtáñajúúnʼ, ni má ñu̱u̱ táguiʼthúún ni má táʼni ndajtsúúnʼ. 25 Ikhú Moisés niʼthún: “Guphula xúgi̱ numuu rí sábado rígi̱ ni̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan náa inuu Jeobá. Á mu na̱jkua̱la gúʼyáʼ xúgi̱, xúxkamaa. 26 Mbá majun mbiʼi dí muraxila, mú mbiʼi sábado índo̱ gáʼni juwan, ikhú ni xúxkamaa nditháan”. 27 Maski ajndu xúʼko̱, índo̱ niʼni juwan mbiʼi tikhun nigájnún murajxi̱i̱, mú túxkamaa.

28 Ikha jngóo Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Asndu nguáná gúniʼñááʼ runi̱ gáʼduunʼ munimbala kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóʼ rá. 29 Xámbumala dí Jeobá nixnála mbiʼi sábado. Ikha jngóo índo̱ gáʼni majun mbiʼi maxnála rí muphu a̱jma̱ mbiʼi. Rí maʼni juwan mbiʼi nimbáa xáʼyóoʼ magajnúu, maguanála náa kúwáanʼ”. 30 Índo̱ niʼni juwan mbiʼi xa̱bu̱ xuajin ndi̱ya̱a̱ xu̱únʼ rí mbiʼi sábado.

31 Xa̱bu̱ Israel nixná mbiʼíí maná* ganitsu rúʼko̱. Nindxu̱u̱ miʼxá xóo tsigooʼ cilantro ga̱jma̱a̱ ndaskhuʼ xóo galleta dí gíʼdoo jyááʼ. 32 Ikhú Moisés niʼthún: “Rígi̱ rí niʼtáñajunʼ Jeobá: ‹Gurajthun mbá omer maná ga̱jma̱a̱ gurajxi̱i̱la mu e̱jña̱la bi̱ maguwáʼ nda̱wa̱á mbuyáá, ndiéjunʼ nixnála muphu índo̱ nikúwáanʼ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, mbiʼi rí niguwáa̱nʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›”. 33 Ikha jngóo Moisés niʼthúu̱n Aarón: “Ayá mbá rayaʼ atanimajtíí mbá omer maná ga̱jma̱a̱ atatsrígu náa inuu Jeobá mu mixtagijxi̱i̱ mbuyáá bi̱ gáguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á”. 34 Xó má Jeobá niʼtáñajuunʼ Moisés, Aarón nitsrigu náa inuu e̱jna̱ kiejuunʼ* mu mixtagixi̱i̱. 35 Israelitas ni̱ʼphu̱ mbá 40 tsiguʼ maná asndu índo̱ niguánú náa ku̱ba̱ʼ dí kúwá xa̱bu̱. Ni̱ʼphu̱ maná asndu índo̱ niguánú náa ndawaa ndrígóo Canaán. 36 Mbá omer nindxu̱u̱ itháan chíʼgíiʼ ki xóo mbá efá.*

17 Xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel nigájnún náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ rí mbiʼyuu Sin. Mámbá chíʼmbaʼ nigún ratrigi̱i̱n xó má ikha rí nixnúún Jeobá. Nda̱wa̱á niguánu nigi̱ʼi̱i̱n náa Refidim, mú ikhí nda̱a̱ iyaʼ mu̱wa̱a̱n.

2 Ikhú xa̱bu̱ xuajin nigi̱ʼdi̱i̱ niriyíí Moisés ga̱jma̱a̱ nitháán: “¡Araxnúxu̱ iyaʼ muwa̱a̱nxu̱!”. Mú Moisés niriʼñún: “Náá numuu rí ikhúún eri̱yúʼ rá. Náá numuu rí nuʼgíʼ tsáʼkhá* náa inuu Jeobá rá.” 3 Xa̱bu̱ xuajin ra̱ʼkhá tháán nikándawu̱únʼ ikhí. Ikha jngóo nixieʼkhá má xúʼko̱ náa Moisés ga̱jma̱a̱ nitháán: “Náá numuu rí nitrawáanʼxu náa Egipto rá. Mu matatsiʼñúxu̱ makhañúxu kándawuxu̱ ikháanʼxu̱, e̱jñu̱xu̱ ga̱jma̱a̱ xujkiúxu̱ ráʼ.” 4 Nda̱wa̱á Moisés niʼtákáñuu Jeobá mambáyúu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ndiéjunʼ gáni̱ gajmíʼ xa̱bu̱ bugi̱ rá. ¡Itháan má eyóoʼ rí muxnuʼ ga̱jma̱a̱ itsí!”.

5 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ayuʼ giníí ma̱ngaa ayuʼ gajmiáanʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel, ayédxuʼ má xúʼko̱ ragóti dí niraxnáá ga̱jma̱a̱ mañu Nilo. 6 Ikhúún gáxtáá ikhí náa tsu̱du̱u̱ itsí ndrígóo Horeb. Ikháán mbaʼyóoʼ maraxna̱a̱ itsí, mu magajnúu iyaʼ muwa̱a̱n xa̱bu̱”. Rúʼko̱ rí niʼni Moisés náa inún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel. 7 Ikha jngóo ikhí nixná mbiʼyuu Masá* ga̱jma̱a̱ Meribá* náa mbaaʼ rúʼko̱, numuu rí israelitas niriyíí Moisés ga̱jma̱a̱ rí nixiéʼkhá náa inuu Jeobá índo̱ nithi: “Lá xtáa Jeobá náa ikháanʼxu o na̱nguá dxe̱ʼ.”

8 Ikhú bi̱ amalequitas nigún náa Refidim nixmijná gajmiún Israel. 9 Índo̱ Moisés ndiʼyoo rígi̱, niʼthúu̱n Josué: “Atraʼwíin tikhun xa̱bekha agajnáaʼ gataxmijná gajmiáanʼ amalequitas. Gájtsíí matsimuʼ náa inuu bíjní ga̱jma̱a̱ mba̱ya̱ ragótiu̱u̱ Dios bi̱ gajkhun”. 10 Ikhú Josué ni’ni xó má niʼthúu̱n Moisés, ni̱jkhá gáxminaʼ gajmíi̱n amalequitas. Moisés, Aarón ga̱jma̱a̱ Hur nitsimún náa inuu bíjní.

11 Índo̱ Moisés frúwán má xúʼko̱ ñawúunʼ rijma̱a̱ naʼngu̱u̱n israelitas, mú índo̱ nakruígúu ñawúunʼ naʼngu̱u̱n amalequitas. 12 Índo̱ Moisés nigaaʼ ñawúunʼ, nigi̱ʼ mbá itsí ga̱jma̱a̱ ikhaa nigrigu ikhí. Aarón ga̱jma̱a̱ Hur niguájun mámbá níjniúu mu muxujxi̱ ñawúunʼ. Xúʼko̱ ikhaa nifrúwán ñawúunʼ má xúʼko̱ asndu índo̱ nirámáaʼ a̱jkha̱ʼ. 13 Rí niʼni xígi̱ kaʼnii, Josué niʼngo̱o̱ nixíyáa Amalec ga̱jma̱a̱ nigudíin xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ espada.

14 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ataniraʼmáʼ náa libro mu xámbu̱mala rígi̱ ga̱jma̱a̱ aratháán Josué rígi̱: ‹Ma̱ni̱ gámbíin mbá kayuuʼ xa̱bu̱ amalequitas náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, nimbáa ní xarmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼñún›”. 15 Nda̱wa̱á Moisés niʼni náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ nixná mbiʼyuu Jeobá-Nisí* 16 índo̱ niʼthí: “Numuu rí nikujxí ñawúnʼ náa xíliu̱u̱* Jeobá,* Jeobá maxmíjná má xúʼko̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ amalequitas náa xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ rakuwa nda̱wa̱á”.

18 Índo̱ Jetró ndxajkun bi̱ xtáa náa Madián jmégiu̱u̱ Moisés, niʼdxawuun xúgíʼ rí Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ numuu Moisés ma̱ngaa numuu xuajin Israel. Ma̱ngaa niʼdxawuun xú káʼnii niguwíin xa̱bu̱ israelita náa Egipto. 2 Moisés nikuʼmaa Ziporá bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱, maʼga̱a̱ náa goʼwóo Jetró, jmégiu̱u̱ Moisés, ikhaa niñewu̱u̱n, 3 xúʼko̱ má niñewu̱u̱n a̱jmi̱i̱n e̱ji̱i̱n ma̱ngaa. Moisés nixná mbiʼyuu Guersom* mbáa rí ikhiin, numuu rí niʼthí: “Nijkhánú ninindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á náa ku̱ba̱ʼ rígi̱”. 4 Imba̱a̱ nixná mbiʼyuu Eliezer* numuu rí niʼthí: “Dios ndrígóo anu̱ʼ* nindxu̱u̱ bi̱ nimbáyuʼ, ikhaa niʼni kríñúunʼ náa espada ndrígóo faraón”.

5 Ikhú Jetró bi̱ nindxu̱u̱ jmégiu̱u̱ Moisés nigájnuu ni̱jkha̱ kagui̱i̱n e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ Moisés, mu maʼga gáʼyoo náa xtáa, náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* náa mijngii kúbá ndrígóo Dios bi̱ gajkhun. 6 Ikhú nikuʼma ajngáa rígi̱ náa inuu Moisés: “Ikhúún Jetró bi̱ nindxu̱ʼ jmégia̱a̱ʼ, na̱jkhá má kamba̱a̱ gajmínʼ e̱jña̱a̱ʼ ma̱ngaa a̱ʼgia̱a̱ʼ mu maʼgá gáyáaʼ”. 7 Mbá nacha̱ Moisés nigájnuu gágruiguíi jmégiu̱u̱, nismbáti̱go̱o̱ inuu ga̱jma̱a̱ nixnúu beso ma̱ngaa niraximíjna̱ xú káʼnii kúwá, nda̱wa̱á nitu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá xtíin.

8 Moisés niʼthúu̱n jmégiu̱u̱ xúgíʼ rí Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ faraón náa Egipto mu mambáñún xa̱bu̱ Israel. Ma̱ngaa niʼthúu̱n xúgíʼ gaʼkhu dí niraʼnuu náa ni̱ʼkha̱ ragi̱ʼi̱ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii Jeobá nimbáyúu. 9 Jetró nidxuu ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí májánʼ dí Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ Israel, mu maʼni káwíin náa Egipto. 10 Ikhú Jetró niʼthí: “Gaguma mba̱a̱ Jeobá, bi̱ niʼni kríña̱a̱nʼ náa Egipto náa ñawúunʼ faraón ga̱jma̱a̱ niʼni káwíin xa̱bu̱ xuajin bi̱ numíniiʼ náa Egipto. 11 Rí xúgi̱ nda̱yo̱o̱ dí Jeobá nindxu̱u̱ itháan mba̱a̱ ki xóo eʼwíinʼ dioses. Nda̱yo̱o̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼniúún bi̱ nini̱ gíníi xa̱bu̱ xuajñuu”. 12 Nda̱wa̱á Jetró, jmégiu̱u̱ Moisés, ni̱jkha̱ kayáa mbáa xujkhúʼ bi̱ matsikarámáaʼ xóo tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ bi̱ maxnájxi̱i̱ náa inuu Dios. Aarón ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel nigún guphiʼtsu gajmiún jmégiu̱u̱ Moisés náa inuu Dios bi̱ gajkhun.

13 Imbo̱o̱ mbiʼi, Moisés nigi̱ʼi̱ xó má naguʼwuun naʼni mu maʼnimbánuu numún xa̱bu̱ xuajin. Nagi̱ʼi̱ miʼcha̱ asndu wakhíʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ nagún má xúʼko̱ náa inuu Moisés. 14 Índo̱ jmégiu̱u̱ Moisés ndiʼyoo xúgíʼ dí ikhaa naʼni ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ xuajin, ikhú nirajxu̱u̱: “Dí tani̱ gajmiáanʼ xa̱bu̱ xuajin rá. Náá numuu rí mbáwíín xtaʼwún gi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ naguwáʼ gúyáaʼ ikháán miʼcha̱ asndu wakhíʼ rá.” 15 Moisés niriʼñuu jmégiu̱u̱: “Numuu rí xa̱bu̱ xuajin naguwáʼ náa ikhúún mu mbuyáʼ ikha ndrígóo Dios. 16 Índo̱ a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ naguáʼdáá xkujndu naguwáʼ gúthu̱nʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún ndaʼyóoʼ manimbánuu numún ga̱jma̱a̱ mathu̱u̱n ndiéjunʼ dí niraʼwíí maʼni Dios bi̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ xú káʼnii nindxu̱u̱ xtángoo ndrígóo”.

17 Jmégiu̱u̱ Moisés niʼthúu̱n: “Raʼkhí xóo xtaa ratani̱. 18 Maʼni néʼnga̱a̱ʼ xó má ikháán ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ xtaa gajmiáanʼ. Nindxu̱u̱ mbá ñajunʼ dí mba̱a̱ wéñuuʼ, xáʼnga̱a̱ʼ gátanimbaníí mbáwíín. 19 Atadxawíín consejo rí maxna̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ Dios maxtáa ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. Ikháán maratha̱a̱n Dios bi̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ xuajin. Náa Dios bi̱ gajkhun mbaʼyóoʼ mi̱dxu̱ʼ xtaaʼ xkujndu ndrígún ikhiin. 20 Mbaʼyóoʼ marasngúún ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí niraʼwíí maʼni ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóo, xú káʼnii gíʼmaa makuwá ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ dí gíʼmaa muni̱. 21 Mbaʼyóoʼ matraʼwíin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin bi̱ majmiin muni̱ ñajunʼ rígi̱, bi̱ namiñún kuyáá Dios, bi̱ kaʼnii maku̱ma̱a̱ʼ xtañún, bi̱ muni̱ gáʼdu̱u̱nʼ mundrígú dí rakáʼñún. Mbaʼyóoʼ matadri̱gi̱i̱n náa xa̱bu̱ xuajin mu muyégún edxu̱u̱ náa mámbá mil xa̱bu̱, náa mámbá cien, náa mámbá cincuenta ga̱jma̱a̱ náa mámbá gu̱wi̱i̱nʼ. 22 Ikhiin mbaʼyóoʼ munimbaníí numún xa̱bu̱ índo̱ gáguwáʼ guxrui̱ga̱ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu rí guáʼdáá. Á mu xkujndu nindxu̱u̱ mingíjyúuʼ maguwáʼ náa ikháán mu matanimbaníí, á mu na̱nguá munimbaníí má ikhiin. Mu xúʼko̱ mumbayáaʼ ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rígi̱ mu xáʼniaaʼ mingíjyúuʼ ikháán. 23 Á mu natani̱ xígi̱ kaʼnii ga̱jma̱a̱ á mu Dios naʼtháanʼ rí ma̱ndoo matani̱, maʼnga̱a̱ʼ matanimbaníí ñajunʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ magúu̱n tsímáá náa guʼwún”.

24 Mbá nacha̱ má, Moisés nigruigú consejo dí nixnúu jmégiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niʼni xúgíʼ xó má ikhaa niʼthúu̱n. 25 Ikhú náa xúgíʼ Israel niraʼwíin xa̱bu̱ bi̱ majmiin muni̱ ñajunʼ rígi̱, nigruigi̱i̱n dí mbu̱ya̱ edxu̱u̱ náa xuajin: Náa mámbá mil xa̱bu̱, náa mámbá cien, náa mámbá cincuenta ga̱jma̱a̱ náa mámbá gu̱wi̱i̱nʼ. 26 Ikhiin nunimbaníí numún xa̱bu̱ índo̱ nagún guxrui̱ga̱ ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu dí guáʼdáá. Rí mingíjyúuʼ nagún náa inuu Moisés mu maʼnimbánuu, dí na̱nguá ma rá, nunimbaníí má ikhiin. 27 Nda̱wa̱á dí nirígá rígi̱, Moisés niʼtángawuu jmégiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa nitanga̱a̱ náa xuajñuu.

19 Ajtsú igu̱nʼ nda̱wa̱á dí nigájnun náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ikha̱á má mbiʼi, israelitas niguáʼnu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* ndrígóo Sinaí. 2 Nigájnún náa Refidim, niguáʼnu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ndrígóo Sinaí ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼi̱i̱n ikhí, náa mijngii kúbá.

3 Moisés nitsimuu mu maxnájximinaʼ náa inuu Dios bi̱ gajkhun. Ikhú Jeobá nindxaʼwóo asndu náa kúbá, niʼthúu̱n: “Rígi̱ rí mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo Jacob ga̱jma̱a̱ rí marathu̱u̱n israelitas: 4 ‹Mínáaʼla má ikháanʼ ndi̱ya̱a̱ ga̱jma̱a̱ idala rí niniu̱u̱n xa̱bu̱ egipcios. Ni̱ni̱ rígi̱ mu maʼká kaguáanʼ asndu xóo náa inuu xpíjpiúu bi̱yú mu maʼká kaguáanʼ náa ikhúún. 5 Xúgíinʼ xa̱bu̱ kaʼyoʼ ikhúún, mú i̱ndó ikháanʼla maguáʼnú manindxa̱la mbá xuajin kiejuunʼ náa xúgíinʼ xa̱bu̱, mu ma̱ndoo marigá rígi̱, mbaʼyóoʼ munimbala kájxi̱ rí gáthala ga̱jma̱a̱ muyexí nga̱jua̱la rí nimbánulú. 6 Ikháanʼla muʼguánú mani̱ndxa̱la ndrígóʼ ikhúún, mbá xuajin kaʼwu, náa makuwá xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ ndxajkun›. Xúgíʼ rígi̱ gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas”.

7 Moisés nigajta̱a̱, nigímbíin xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱ún náa xuajin ga̱jma̱a̱ niʼthún xúgíʼ rí Jeobá niʼthúu̱n. 8 Nda̱wa̱á dí rúʼko̱, xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin niriʼña ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún: “Kúwáanʼxu̱ xawii munimbaníí xúgíʼ rí Jeobá niʼthí”. Mbá nacha̱, Moisés ni̱jkha̱ gáʼthúu̱n Jeobá rí niriʼña xa̱bu̱. 9 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Atayáá, ma̱ʼkhá náa ikháán náa mbá awúu̱n du̱u̱n skuniʼ mu xúʼko̱ xa̱bu̱ xuajin mudxawunʼ índo̱ gátamíjná ga̱jma̱á ni̱ndxa̱a̱ʼ ma̱ngaa mu xúʼko̱ munimbu̱ún kuyaaʼ”. Ikhú Moisés niʼthúu̱n Jeobá rí nithi xa̱bu̱.

10 Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n: “Ayuʼ náa kúwíi̱n xa̱bu̱ xuajin, atani̱ kaʼwíín xúgi̱ ga̱jma̱a̱ gájtsíí, ikhiin mbaʼyóoʼ mujñáa xtíñún. 11 Índo̱ gáʼni ajtsú e̱jkha̱ʼ mbaʼyóoʼ makuwá xawii, numuu dí Jeobá magajtaa náa kúbá Sinaí náa inúún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin. 12 Mbaʼyóoʼ matriga rí marikhún xa̱bu̱ náa mbájndi níxtuun kúbá ma̱ngaa mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n: ‹Xútsímala náa kúbá ní xújngupríga náa nagi̱ʼdu̱u̱ kúbá. Asndu tsáá bi̱ gáʼga mijngii náa kúbá gíʼmaa makhañúu. 13 Mú xurugua̱a̱la bi̱ gaʼni rúʼko̱, mbaʼyóoʼ muxna̱a̱la ga̱jma̱a̱ itsí o muxna̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbá flecha. Tséʼniuu á mu nindxu̱u̱ xujkhúʼ o xa̱bu̱, gíʼmaa makhañúu›. Mú, índo̱ gáwáán chi̱jyu̱u̱ʼ mugu̱, ikhú ma̱ndoo muʼgua mijngii náa kúbá”.

14 Nda̱wa̱á Moisés nigajta̱a̱ náa kúbá ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ niʼni kaʼwi̱ín xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ ikhiin nijñáa xtíñún. 15 Moisés niʼthúún: “Gákuwáanʼ xawii índo̱ gáʼni ajtsú mbiʼi. Xubala gajmiála guʼyala”.*

16 Índo̱ niʼni ajtsú mbiʼi, miʼcha̱ nirmidá a̱jkhu̱u̱n* ga̱jma̱a̱ nixpíbínʼ. Mbá du̱u̱n skuniʼ nirogoo kúbá ga̱jma̱a̱ niwáán gakhi̱i̱ wéñuuʼ aʼwóo chi̱ji̱ʼ. Xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ gíi̱nʼ nigíʼdi̱i̱ niguíʼiin. 17 Ikhú Moisés niguwíin xa̱bu̱ xuajin mu magún náa inuu Dios bi̱ gajkhun, ikhú ikhiin nigún gudrigi̱i̱n náa nagi̱ʼdu̱u̱ kúbá. 18 Náa kúbá Sinaí asndu náá gíʼ ragájnuu gúní, numuu rí Jeobá nigajtaa ikhí náa tapo̱o̱ aguʼ. Gúní rí nagájnuu nindxu̱u̱ xóo gúní rí nagájnuu náa mbá horno ga̱jma̱a̱ kúbá niʼba̱a̱n gakhi̱i̱ wéñuuʼ. 19 Aʼwóo chi̱ji̱ʼ ni̱jkha̱ rawáán itháan gakhi̱i̱, Moisés naʼthí, Dios bi̱ gajkhun nariʼña̱a̱.

20 Ikhú Jeobá nigajtaa náa inuu kúbá Sinaí. Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n Moisés dí matsimuu náa inuu kúbá ga̱jma̱a̱ Moisés nitsimuu. 21 Jeobá niʼtáñajuun Moisés: “Arajta̱a̱ʼ gárathu̱u̱n xa̱bu̱ xuajin mu xúnimijna̱ matsimún mbuyáá Jeobá numuu rí mbaʼin migamíi makhañún. 22 Ndxajkun bi̱ nagún tsejtsí náa inuu Jeobá ndaʼyóoʼ muni̱ kaʼwumíjnáá, mu xúʼko̱ Jeobá xágudíin”. 23 Moisés niʼthúu̱n Jeobá: “Xa̱bu̱ xuajin xátsimún má náa kúbá Sinaí numuu dí ikháán niratá dí xáʼyóoʼ muni̱, índo̱ nirathúnʼ: ‹Atadríga rí marikhún xa̱bu̱ náa mbájndi níxtuun kúbá ga̱jma̱a̱ atani̱ dí maʼni mitsúʼkháan›”. 24 Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n: “Aratháán mi̱dxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ Aarón. Mú xátatsiʼñáʼ rí ndxajkun ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin manújngún náa tri̱ga̱ tsinaʼ mu matsimún gúyáá Jeobá, mu ikhaa xágudíin”. 25 Moisés nigajtha̱a̱ náa gíi̱nʼ xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ niʼthún.

20 Nda̱wa̱á Dios nixná kiʼtáñajunʼ rígi̱:

2 “Ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ, bi̱ niríña̱a̱ʼ náa Egipto, náa ku̱ba̱ʼ dí ninindxa̱a̱ʼ ñumbáá. 3 Xáraʼdiin eʼwíinʼ dioses náa inuʼ.

4 Xátani̱i̱ nimbáa xándú, nimbá xóo xtiʼkhuu dí rígá rijma̱a̱ náa mekhuíí ni má náa ku̱ba̱ʼ o dí rígá náa iyaʼ. 5 Xátasmbatíga̱a̱ʼ náa inún ikhiin, ni má xátatsiʼñáminaʼ dí matiamajkún, numuu rí ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ, ni̱ndxu̱ʼ mbáa Dios bi̱ na̱nda̱ʼa̱ dí mbiʼyamajkuʼ i̱ndó ikhúún. Bi̱ naʼni rí mumíniiʼ e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúún anu̱ún, xó má e̱jín xíñúúnʼ ga̱jma̱a̱ e̱jín xíñi egún, bi̱ nawiñu̱u̱nʼ kuyoʼ, 6 mú masngajmún ngajua rí tsétumuu* náa mbá xúgíinʼ e̱jñu̱ún bi̱ gáguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á, bi̱ nandún kuyoʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nunimbáníí kiʼtáñajunʼ ndrígóʼ.

7 Xájmaaʼ mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígáaʼ náa mbá dí ragíʼdoo numuu, numuu dí Jeobá maʼni rí mamínuuʼ xa̱bu̱ bi̱ tséʼyamajkhuu mbiʼyuu.

8 Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí mbiʼi sábado gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan. 9 Xtaʼdáá mbá majun mbiʼi mu matani̱ ñajuaanʼ ga̱jma̱a̱ matani̱ rí ndayóoʼ, 10 rí juwan mbiʼi nindxu̱u̱ sábado mu matayamajkuíí Jeobá Dios ndrígáaʼ. Ragíʼmaa muñajunʼ mbiʼi rúʼko̱, ni má ikháán, ni má a̱ʼdiáaʼ dxámá, ni má wáxiaaʼ, ni má xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá ndrígiáaʼ, ni má xujkhú kraʼdiin, ni má xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á bi̱ xtáa náa xuajñala. 11 Jeobá niʼni mekhu, ku̱ba̱ʼ, lamáa* ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí rígá ikhí, mbá majun mbiʼi. Mú índo̱ niʼni juwan mbiʼi ndiyáa jxu̱u̱ʼ. Ikha jngóo Jeobá niʼni tsajkurámuuʼ mbiʼi sábado ga̱jma̱a̱ niʼni rí mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan.

12 Atayamajkuíí ana̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dáaʼ,* mu xúʼko̱ maraxtaa mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ dí Jeobá Dios ndrígáaʼ gáxnáaʼ.

13 Xátaxíyáa xa̱bu̱.

14 Xátani̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ʼ i̱mba̱a̱.*

15 Xátani̱ kuʼwáʼ.

16 Xátanigámaa xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ʼ índo̱ gátani̱ testigo.

17 Xánigua̱a̱ʼ maraʼdáá goʼwóo xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ʼ. Xágua̱ʼa̱ maraʼdaa a̱ʼgiu̱u̱ xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ʼ, ni má xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá ndrígióo, ni má xediu̱u̱, ni má búrriu̱u̱ asndu má nimbá rí gíʼdoo”.

18 Xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin ndiyáá rí nirmidá a̱jkhu̱u̱n,* nixpíbínʼ ga̱jma̱a̱ niwáán aʼwóo chi̱ji̱ʼ, ndiyáá rí náa kúbá nagájnuu gúní. Índo̱ ndiyáá ga̱jma̱a̱ nidxawíín xúgíʼ rígi̱, nigíʼdi̱i̱ niguíʼiin ga̱jma̱a̱ niguanún mitsínguánʼ. 19 Ikha jngóo nitháán Moisés: “Aratháán ikháán Dios ga̱jma̱a̱ numuxu ga̱jma̱a̱ ikháanʼxu̱ mundxawaanʼ, mu xúʼko̱ Dios xáʼtamíjná ga̱jma̱a̱ nindxu̱xu̱, raʼkháa gáʼni rí makhañúxu”. 20 Moisés niʼthún xa̱bu̱ xuajin: “Xámiñalaʼ, numuu rí Dios bi̱ gajkhun ni̱ʼkha̱ gáʼyala xóo eni̱la, mu mamiñála kuya̱a̱ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ xakiéʼkala”. 21 Ikha jngóo xa̱bu̱ xuajin niguanún mitsínguánʼ, mú Moisés ni̱jkha̱ itháan mijngii náa du̱u̱n skuniʼ náa xtáa Dios bi̱ gajkhun.

22 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Rígi̱ rí gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas: ‹Ikháanʼla má ndi̱ya̱a̱ gajkhun dí ikhaa niʼtála asndu mekhuíí. 23 Xúni̱i̱ dioses ga̱jma̱a̱ plata mu mbuyamajkún, i̱ndó ikhúún gíʼmaa mbuyamajkhuʼ. Ni má xúni̱i̱ dioses ga̱jma̱a̱ oro. 24 Atani̱ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ náa mikarámáʼ tsigijñaʼ. Ikhí gáraxnajxí tsigijñaʼ dí nakarámáʼ, tsigijñaʼ dí tsímáá* ma̱ngaa ikhí gáraxnajxíi̱n mugia̱a̱ʼ, xedia̱a̱ʼ. Asndu náa ma garaʼwíí ikhúún mu mbuyamajkhuʼ,* maʼgá náa ikháán ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ tsajkurámáánʼ. 25 Á mu natani̱ náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ itsí, xátani̱ ga̱jma̱a̱ itsí rí nuthu ga̱jma̱a̱ mbá ajua̱nʼ. Á mu najmaaʼ cincel, matani̱ gachíí. 26 Xátani̱ escalero náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ndrígóʼ, numuu dí índo̱ gatsimala xákujmaa xuyala dí tsáʼkhúun›.

21 Ma̱ngaa gíʼmaa marathu̱u̱n xtángoo rígi̱:

2 Á mu naratsi̱i̱ mbáa ñumbáá bi̱ nindxu̱u̱ hebreo, ikhaa mañajunʼ mbá majun tsiguʼ xóo ñumbáá, mú índo̱ gáʼni juwan tsiguʼ gíʼmaa matatsiʼñáánʼ maʼga̱a̱ ga̱jma̱a̱ nimbá xáʼyóoʼ maʼni numuu. 3 Á mu mbáwíí ni̱ʼkha̱nú, mbáwíí má gáʼga̱a̱. Mú á mu ni̱ʼkha̱nú ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ mbaʼyóoʼ maʼga̱a̱ ga̱jma̱a̱. 4 Á mu patriúun naxnúu mbáa a̱ʼgu̱ mbayáa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgu̱ nagiʼdiin e̱ji̱n, xó má a̱ʼgiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ e̱ji̱i̱n maguanún, i̱ndó xa̱biya̱ ma̱ndoo maʼga̱a̱. 5 Mú á mu ñumbáá naʼthí má xúʼko̱, ‹Tsíyóʼ gáʼgáaʼ, nandoʼ ka̱yo̱o̱ patriúnʼ, xúʼko̱ má a̱ʼgiu̱ʼ ga̱jma̱a̱ e̱ji̱nʼ›, 6 patriúun maʼga kayáa náa inuu Dios bi̱ gajkhun. Ikhú matsijii náa xkrugua o náa xi̱gu̱u̱ riejuun xkrugua maʼni iñúuʼ cháʼwuun ga̱jma̱a̱ mbá ajua̱nʼ rí nutsujña̱ʼ. Mu xúʼko̱ manidxu̱u̱ ñumbáá ndrígóo náa xúgíʼ mbiʼi rí gáxtáa.

7 Á mu mbáa xa̱bu̱ nagujua̱a̱ wáxióo* xóo mbáa ñumbáá, ikhaa xándoo muxnáá maʼga̱a̱ xó má mbáa xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá. 8 Á mu patriúun tsíyoo gáyáa mu maʼni a̱ʼgú ñawuun* numuu rí tsénigu̱u̱ʼ kaʼyoo ikha jngóo nagujua̱a̱ i̱mba̱ níʼkhá, mú xáʼyóoʼ magujua̱a̱ náa mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á, numuu rí ikhaa ni’ni nduwaaʼ. 9 Á mu naraʼwíi mbayáa a̱ʼdióo, mbaʼyóoʼ maxnúu xó má kaʼyoo magruigú mbáa wáxióo. 10 Á mu ikhaa ndayáa i̱mba̱a̱ a̱ʼgu̱, xáʼyóoʼ maniñuuʼ raxnúu bi̱ timbáa a̱ʼgiu̱u̱ ganitsu, xtíñuu ga̱jma̱a̱ maxnúu rí nandoo* a̱ʼgiu̱u̱. 11 Á mu xa̱biya̱ tsíyoo gáxná ajtsú enii rígi̱, ikhú a̱ʼgu̱ ma̱ndoo maʼga̱a̱ goʼwóo ga̱jma̱a̱ xáʼyóoʼ má maʼni numuu nimbá.

12 Asndu tsáá bi̱ gáʼni gawúunʼ mbáa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ asndu naxíyáa, bi̱ niʼni gíʼmaa makhañúu. 13 Á mu na̱nguá niʼni kiejuunʼ ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ gajkhun naniñuuʼ marigá, bi̱ niʼni mbaʼyóoʼ magayúu maʼga náa mbaaʼ rí ikhúún gátáanʼ. 14 Á mu mbáa xa̱bu̱ nagi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ndxájuu ga̱jma̱a̱ naxíyáa kiejuunʼ, xa̱bu̱ bugi̱ mbaʼyóoʼ makhañúu tsiaki̱i̱ maski ajndu nadxuʼ jcháa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ndrígóʼ. 15 Bi̱ gáxnúu anu̱u̱ o ru̱dúu̱* mbaʼyóoʼ makhañúu.

16 Á mu mbáa xa̱bu̱ naʼni kuʼwáaʼ i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nagujua̱a̱ o ndiyáá rí gíʼdaa ngu̱ʼwa̱, xa̱bu̱ buʼko̱ mbaʼyóoʼ makhañúu.

17 Asndu tsáa bi̱ gáʼtatsríguíi anu̱u̱ o ru̱dúu̱ gíʼmaa makhañúu.

18 Á mu tikhuun xa̱bu̱ nuxmijná ga̱jma̱a̱ mbáa rí ikhiin naʼni gawúunʼ ndxájuu ga̱jma̱a̱ mbá itsí o puñete, mú bi̱ nigawúunʼ tsékáñúu i̱ndó ndayóoʼ majmbátámúuʼ náa xiawoo mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n, rígi̱ gíʼmaa maguma: 19 Á mu nandoo natu̱jxu̱u̱ o na̱jkha̱ krui̱go̱o̱ ga̱jma̱a̱ mbá ragóti, xa̱bu̱ bi̱ niʼni gawúunʼ xáʼyóoʼ mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta, i̱ndó ndayóoʼ maʼni numa̱a̱ bi̱ nigawúunʼ náa xúgíʼ mbiʼi rí ikhaa xándoo gáñajunʼ asndu índo̱ gáʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n.

20 Á mu mbáa xa̱bu̱ naxnúu ga̱jma̱a̱ ixi̱ xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá ndrígióo ga̱jma̱a̱ á mu mbáa dí ikhaa nakháñuu, xúʼko̱ má gíʼmaa magíʼnuu xa̱bu̱ buʼko̱ ma̱ngaa. 21 Á mu xa̱bu̱ bugi̱ kaʼníí ndaʼya rí mbá mbiʼi o a̱jma̱ e̱jkha̱ʼ, xa̱bu̱ buʼko̱ xáʼyóoʼ mi̱ʼni̱i̱ xó má niʼni numuu rí xa̱bu̱ bugi̱ niʼtsi̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbújkho̱o̱.

22 Á mu tikhuun xa̱bu̱ kúwá ruxmijná ga̱jma̱a̱ nuni̱ gawíínʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ kaguewáan ada̱* ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo a̱ʼgu̱ nagumaa nákhá xóó tséjkha̱nú mbiʼi maxtáa, mú nimbáa tsékháñuu, bi̱ niʼni mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ xó má rí gánda̱ʼa̱ ajmbio̱o̱* a̱ʼgu̱ xó má nigawúunʼ. Gíʼmaa maʼni numa̱a̱ xó má gúthi bi̱ nunimbaníí xkujndu. 23 Á mu mbáa rí ikhiin nakháñuu,* bi̱ nixiyáa mbaʼyóoʼ makhañúu ma̱ngaa. 24 Á mu mbáa naríyaʼ idaaʼ gagajnúu iduu ma̱ngaa, ga̱jma̱a̱ á mu mbáa naríyaʼ iñaaʼ gagajnúu iñuuʼ ma̱ngaa. Á mu mbáa narígú ñawáanʼ gagajtaa ñawúunʼ ma̱ngaa, á mu mbáa narígú rajkuáaʼ gagajtaa rajkhúu ma̱ngaa, 25 á mu mbáa natsikháán, gi̱khaa ma̱ngaa, a mu mbáa naʼni gawáanʼ, gaguma gawíínʼ ma̱ngaa, á mu mbáa naxnáaʼ, gixnáá ma̱ngaa.

26 Á mu mbáa xa̱bu̱ naʼni gawúunʼ iduu xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá ndrígióo ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ naʼni rí maʼchúu, gíʼmaa maniñuuʼ maʼga̱a̱ goʼwóo ñumbáá buʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu iduu. 27 Á mu mbáa xa̱bu̱ naxnúu xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá ndrígióo ga̱jma̱a̱ naríyaʼ mbóo iñuuʼ gíʼmaa maniñuuʼ maʼga̱a̱ ñumbáá buʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu iñuuʼ.

28 Á mu mbáa xedi̱ naxkujxi̱i̱ mbáa xa̱biya̱ o mbáa a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ nakháñuu, xedi̱ gíʼmaa muxiyáa ga̱jma̱a̱ itsí ga̱jma̱a̱ ragíʼmaa mu̱phu̱ xuyuuʼ. Mu xúʼko̱ bi̱ xediu̱u̱ xáʼyóoʼ mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta. 29 Á mu xedi̱ bugi̱ naguʼwuun má naxkujxi̱i̱n mbaʼa nuthu xa̱bu̱ maski ajndu nijuiʼtháán má bi̱ xediu̱u̱ mú na̱nguá eʼyangawii, xedi̱ bugi̱ naxíyáa mbáa xa̱biya̱ o mbáa a̱ʼgu̱ gíʼmaa makhañúu ga̱jma̱a̱ itsí xedi̱ bugi̱ ma̱ngaa gíʼmaa makhañúu bi̱ xediu̱u̱. 30 Á mu bi̱ xediu̱u̱ nandoo maxná ga̱jma̱a̱ numuu mu maʼtsiríyamináʼ gíʼmaa maʼni numuu asndu nguáthá má gunda̱ʼa̱a̱ mu maʼtsiriya̱a̱ʼ dí maxtáa. 31 Á mu xedi̱ naxkujxi̱i̱ mbáa dxámá o dxáʼgú, gíʼmaa majmaa ikháá má xtángoo rígi̱ náa bi̱ xediu̱u̱. 32 Á mu xedi̱ naxkujxi̱i̱ mbáa xa̱biya̱ o a̱ʼgu̱ bi̱ nindxu̱u̱ ñumbáá, bi̱ xediu̱u̱ maʼni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbá 30 siclos* patriúun xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ xedi̱ mbaʼyóoʼ makhañúu ga̱jma̱a̱ itsí.

33 Á mu mbáa xa̱bu̱ naniñuuʼ paʼta mbóo iñáʼ o nagíʼwíi ga̱jma̱a̱ tserugua̱a̱, ikhí mbáa xedi̱ o mbáa búrru naxpátuáʼáan, 34 bi̱ ndrígóo iñáʼ mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ xujkhúʼ, asndu nguáthá má gáʼthí bi̱ xujkiúu. Xujkhúʼ bi̱ nikháñúu mbaʼyóoʼ maʼga̱a̱ kayáa ikhaa. 35 Á mu xediu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ naxnúu xediu̱u̱ imba̱a̱ xa̱bu̱ asndu naxíyáa, ikhiin gíʼmaa mugujua̱a̱ xedi̱ bi̱ ndaʼya ga̱jma̱a̱ gíʼmaa muxuiʼtamijna̱a̱ mbújkha̱a̱ dí nigujua̱a̱ ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa mbaʼyóoʼ muxuiʼtámijna̱a̱ xuyuuʼ xedi̱ bi̱ nikháñúu. 36 Á mu najuiʼyáá rí xedi̱ bugi̱ nixnúún má mbaʼin xedi̱ mú bi̱ xediu̱u̱ tséʼyangawii, gíʼmaa maʼni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ xedi̱, bi̱ nikháñúu maʼni ndrígio̱o̱ ikhaa.

22 Á mu mbáa xa̱bu̱ naʼni kúwáaʼ mbáa xedi̱ o mbáa mugu̱ nda̱wa̱á naxíyáa o nagujua̱a̱, mbaʼyóoʼ maxníin mbáa witsiin xedi̱ mu maʼni numa̱a̱ bi̱ niʼni kúwáaʼ ga̱jma̱a̱ maxníin a̱jkhui̱i̱n mugu̱ mu maʼni numa̱a̱ mugu̱ bi̱ niʼni kúwáaʼ.

2 (Á mu nuxkamaa kuʼwáʼ rí xtáa rato̱ʼo̱o̱ náa mbá guʼwá dí mbruʼun, ikhí mbáa naʼni gawúunʼ ga̱jma̱a̱ naxíyáa, xa̱bu̱ bi̱ nixíyáa xágiʼdoo aʼkhúun. 3 Á mu xúgíʼ rígi̱ nirígá nda̱wa̱á rí nijtsi, xa̱bu̱ bi̱ nixíyáa magiʼdoo aʼkhúun).

Kuʼwáʼ mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ rí niʼni kuʼwáʼ. Á mu nda̱a̱ rí gíʼdoo, mbaʼyóoʼ maxtujua̱a̱ ikhaa mu majuiʼni̱ numa̱a̱. 4 Á mu nuxkamaa rí kaʼníí ndaʼya xujkhúʼ bi̱ niʼni kuʼwáaʼ, tséʼniuu má xedi̱, búrru o mugu̱, mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ a̱jma̱ nuthu xóo numuu xujkhúʼ.

5 Á mu mbáa na̱jkha̱ kagui̱i̱n xujkiúu muphiʼtsu náa mbayuuʼ i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ o náa niʼdu uva, mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ rí itháán májánʼ dí najma̱a̱ náa mbayuuʼ o dí najma̱a̱ náa ixi̱ uva ndrígóo.

6 Á mu nakríya̱a̱ʼ aguʼ, na̱jkha̱ ragi̱ʼi̱ rakha náa rígá tsuwanʼ asndu na̱jkha̱nú nakha̱a̱ xtájxu̱u̱ trigo dí xóó tségijxi̱i̱ o nakha̱a̱ xúgíʼ rí kiʼdu̱ʼ, xa̱bu̱ bi̱ nigíʼ aguʼ, mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ xúgíʼ dí nikha.

7 Á mu mbáa xa̱bu̱ naʼthúu̱n i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ rí mayéjxi̱i̱ mbújkho̱o̱ o i̱mba̱ rí gíʼdoo mu mañewu̱u̱n, mú natu̱ʼu̱u̱n náa goʼwóo ikhaa ga̱jma̱a̱ nuni kuʼwááʼ, á mu nuxkamaa bi̱ niʼni kuʼwáʼ mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ a̱jma̱ nuthu rí xóo niʼni kuʼwáʼ. 8 Mú, á mu na̱nguá nixkamaa kuʼwáʼ, xa̱bu̱ bi̱ goʼwóo mbaʼyóoʼ maʼga kiʼyáa náa inuu Dios bi̱ gajkhun mu mbiʼyáá á mu ikhaa niguanúu ga̱jma̱a̱* dí imba̱a̱ xa̱bu̱ nixnúu mayéjxi̱i̱. 9 Mámbá índo̱ nuxrui̱ga̱a̱ mbáa xa̱bu̱ rí gíʼdoo mbá dí raʼkháa ndrígóo ikhaa, tséʼniuu á mu nindxu̱u̱ mbáa xedi̱, búrru, mugu̱, mbá xtíin o asndu xkáʼníí má rí nindáti̱ga̱ ga̱jma̱a̱ mbáa na̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ naʼthí, “¡Ikhúún ndrígóʼ rígi̱!”, bi̱ guáʼdáá xkujndu bugi̱ mbaʼyóoʼ magún náa inuu Dios bi̱ gajkhun. Dios gáʼthí tsáá gíʼdoo aʼkhúun, ga̱jma̱a̱ bi̱ gíʼdoo aʼkhúun mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ a̱jma̱ nuthu ndxájuu.

10 Á mu mbáa xa̱bu̱ na̱ndo̱ʼo̱o̱ imba̱a̱ xa̱bu̱ rí mañewu̱u̱n búrriu̱u̱, xediu̱u̱, mugiu̱u̱ o asndu xkáʼníí má imba̱a̱ xujkhúʼ bi̱ gíʼdaa, mú xujkhúʼ nakáñúu, najmigaaʼ o nuni̱ kuʼwáaʼ ga̱jma̱a̱ nimbáa nda̱wa̱a̱ tsáa ndiʼyoo, 11 bi̱ xtáa raña̱wu̱u̱n xujkhúʼ maxná ajngóo náa inuu Jeobá dí ikhaa na̱nguá gíʼdoo aʼkhúun dí nirígá. Ikhú bi̱ xujkiúu mbaʼyóoʼ maʼnimbo̱o̱ dí gajkhun nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ xa̱bu̱ xáʼyóoʼ má maʼni numa̱a̱. 12 Á mu xujkhúʼ nini kuʼwáaʼ, mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ bi̱ xujkiúu. 13 Á mu mbáa xujkhú xáná niʼkhu̱u̱, ikhaa mbaʼyóoʼ ma̱ʼkha̱a̱ kagu̱u̱ dí xóó niguanúu mu masngájma dí xujkhúʼ niʼkhu̱u̱. Xáʼyóoʼ maʼni numa̱a̱ mbá dí niʼkhu̱ xujkhú xáná.

14 Ma̱ngaa á mu mbáa xa̱bu̱ natiʼñuu xujkiúu i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ najmigaaʼ o nakháñuu índo̱ nda̱wa̱a̱ bi̱ xujkiúu, xa̱bu̱ bi̱ nitiʼñuu mbaʼyóoʼ maʼni numa̱a̱. 15 Á mu xa̱bu̱ bi̱ xujkiúu xtáa ikhí, xa̱bu̱ bi̱ nitiʼñúu xáʼyóoʼ má maʼni numa̱a̱. Rí madaaʼ xujkhúʼ, ikhaa má rúʼko̱ gánindxu̱u̱ rí maguma numa̱a̱ ga̱jma̱a̱.

16 Á mu mbáa xa̱bu̱ naguíjmaa mbáa dxáʼgú bi̱ xóo na̱nguá gíʼdaa xa̱bu̱ mbayáa ma̱ngaa nabóoʼ ga̱jma̱a̱,* ikhaa mbaʼyóoʼ maʼtsi̱i̱ xóo má numuu wáxá mu maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱. 17 Á mu anu̱u̱* wáxá naʼni gaʼduunʼ rí maxniúu wáxióo, maski má ajndu xúʼko̱ xa̱bu̱ mbaʼyóoʼ maʼni numuu xó má gíʼmaa.

18 Mbaʼyóoʼ mataxíyáa a̱ʼgú xawan.

19 Asndu tsáá bi̱ gábóoʼ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ mbaʼyóoʼ makhañúu tsiaki̱i̱.

20 Asndu tsáá bi̱ gáxnájxi tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses á mu raʼkháa i̱ndó naxnájxi̱ náa inuu Jeobá, mbaʼyóoʼ makhañúu.

21 Xátani̱i̱ dí ra̱májánʼ ni má xátani gínáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á, numuu rí mangáanʼ nini̱ndxa̱la xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.

22 Xátani gínáa mbáa a̱ʼgú xuáʼa ni má e̱jín wáʼa bi̱ nda̱wa̱a̱ anu̱ún. 23 Á mu ikháán natani̱ mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ ikhiin nutakháñúʼ rí mambáñún gajkhun rí ikhúún madxawun. 24 Ikhúún makiʼnún wéñuuʼ ga̱jma̱á nindxa̱la, magúdiáanʼla ga̱jma̱a̱ espada. Gu̱ʼya̱la maʼni̱i̱ gu̱ʼú xuáʼa ga̱jma̱a̱ e̱jña̱la maʼni̱i̱ e̱jín wáʼa.

25 Á mu naraxnatíʼñáá mbújkha̱a̱ mbáa xa̱bu̱ gínáa bi̱ xtáa náa xuajñunʼ, o asndu tsáá má bi̱ xtáa náa majñala ikháanʼ, xáʼyóoʼ matani̱i̱ xóo má nuni̱ bi̱ nuxnatiʼña. Xáʼyóoʼ matruma̱a̱ inuu.

26 Á mu naguanáaʼ ga̱jma̱a̱ xtíñuu mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱ʼ numuu dí rígá mbá rí nitiʼñuu, mbaʼyóoʼ maraxnáá nákha xóó tsérámáaʼ a̱jkha̱ʼ. 27 Numuu rí i̱ndó rúʼko̱ dí gíʼdoo mu magúwúunʼ, xtíin dí gíʼdoo mu mambráʼaminaʼ.* Ndiéjunʼ lá gágúwúun índo̱ gáʼga̱a̱ gígú xá. Índo̱ ikhaa gáʼtákháñuʼ mu mambáyúu, gajkhun dí ikhúún madxawun numuu rí nindxu̱ʼ mbáa bi̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n.

28 Xárata wéñííʼ Dios ni má xárata tsríguíi nimbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xuajñaanʼ.

29 Xátani a̱jma̱ a̱jkia̱a̱nʼ índo̱ gataxnajxí tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí mba̱a̱ dí nirajxi̱i̱ náa nitadu ni má rí nagájnuu náa nataduunʼ vino ga̱jma̱a̱ aceite. Mbaʼyóoʼ maraxniuʼ ikhúún e̱jín giʼniaaʼ. 30 Rígi̱ gíʼmaa matani̱ ga̱jma̱a̱ xe̱dia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mu̱gia̱a̱ʼ: Matatsiʼñáʼ xujkhúʼ maxtáa ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱* mbá juwan mbiʼi, índo̱ gáʼni migiñuʼ mbiʼi maraxniuʼ ikhúún.

31 Ikháanʼ mbaʼyóoʼ musnga̱jmála rí nindxa̱laʼ xuajñunʼ rí mikaʼwu, á mu xanáá nixka̱ma̱a̱ mbáa xujkhúʼ bi̱ niʼkhu̱u̱ xujkhúʼ xáná, xáʼyóoʼ muphíla. Mbaʼyóoʼ muxnu̱u̱n xuwáanʼ muphu̱u̱n.

23 Xárathu̱u̱n eʼwíinʼ mbá dí ragájkhun. Xátambáyíí mbáa xa̱bu̱ ra̱májáanʼ mu marata mbá dí ragájkhun. 2 Xátani̱ dí ra̱májánʼ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu rí eʼwíinʼ nuni̱, índo̱ gárata mbá dí nirígá, xárata mbá dí ragájkhun i̱ndó mu matambáñún eʼwíinʼ, numuu rí á mu natani̱ rígi̱, xátani̱ dí marigá xóo má gíʼmaa. 3 Índo̱ gátanimbaníí xkujndu ndrígóo mbáa xa̱bu̱ gínáa, mbaʼyóoʼ matanimbaníí xóo má kaʼyoo.

4 Á mu nataxkama̱a̱ mbáa xedi̱ o mbáa búrru bi̱ niʼnimbáti̱ga̱a̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ, mbaʼyóoʼ midxu̱u̱ʼ jcháa. 5 Á mu natayáá dí búrriu̱u̱ mbáa bi̱ nakiʼnáa kaʼyáaʼ nibóoʼ numuu rí ki̱wu̱n dí kagu̱, xátatsíʼñááʼ ikhí. Gíʼmaa dí matambáyíí xa̱bu̱ buʼko̱ mu maʼni kríyaaʼ xujkiúu.

6 Xátra̱ʼwi̱i̱ matani̱ mbá dí ra̱májánʼ índo̱ gátanimbaníí xkujndu ndrígóo mbáa xa̱bu̱ gínáa bi̱ xtáa náa majña̱a̱ʼ.

7 Xátaxuʼdáminaʼ náa mbá xkujndu dí ragájkhun, ni má xátaxuʼdáminaʼ náa makhañúu mbáa bi̱ ragíʼdoo aʼkhúun, numuu rí ikhúún xáta rí nindxu̱u̱ májáanʼ mbáa bi̱ ra̱májáanʼ.

8 Xátándrígú nimbá regalo dí gáxnáa bi̱ nandoo matambáyíí náa mbá xkujndu numuu dí rúʼko̱ narugoo idún xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ naʼni rí xa̱bu̱ míjíinʼ muriʼkui̱i̱ dí niraʼwi̱i̱ muni̱.

9 Xátani̱ gínáa nimbáa xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á. Ikháanʼla nindoo ndi̱ya̱a̱ xú káʼnii nindxu̱u̱ rí mani̱ndxa̱a̱ʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á, numuu rí ikháanʼ nini̱ndxa̱la xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á náa Egipto.

10 Matadu ga̱jma̱a̱ marajxi̱i̱ rí gájmaa náa mbayaaʼ mbá majun tsiguʼ. 11 Índo̱ gáʼni juwan tsiguʼ xátadu, mbaʼyóoʼ matatsiʼñáʼ mbaaʼ mu mbayáa jxu̱u̱ʼ. Xa̱bu̱ ngíníi bi̱ kúwá náa xuajñaanʼ mu̱phu̱ rí gájmaa ikhí, dí gúniña̱a̱nʼ ikhiin mu̱phu̱ xujkhúʼ xáná. Xúʼko̱ má gíʼmaa matani̱ náa natadu uva ga̱jma̱a̱ olivos.

12 Matiejunʼ mbá majun mbiʼi, mú índo̱ gáʼni juwan mbiʼi, mbaʼyóoʼ matatsiʼñáánʼ ratiejunʼ mu xúʼko̱ xediaaʼ, búrriaaʼ mbu̱ya̱a̱ jxu̱ún, ma̱ngaa mu a̱ʼdióo a̱ʼgú ñumbáá ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á mbu̱ya̱a̱ jxu̱ún.

13 Gunimbáníí xúgíʼ rí ni̱tala. Xúrawii mbiʼñún eʼwíinʼ dioses, xáʼyóoʼ magajnúu náa rawanla mbiʼñún ikhiin.

14 Mámbá tsiguʼ mbaʼyóoʼ mataniriya̱a̱ʼ ajtsú ndxa̱a̱ mu matayamajkhuʼ. 15 Mataniriya̱a̱ʼ Ndxo̱o̱ Pan dí ragíʼdoo Levadura.* Xó má ikhúún nitañájuaanʼ, matani̱ mbiʼi rí kaʼyoo náa gu̱nʼ abib, numuu rí ñajunʼ gu̱nʼ rúʼko̱ nitagájnáaʼ náa Egipto. Nimbáa xáʼkha̱ i̱ndó ñawúunʼ náa ikhúún. 16 Ma̱ngaa mataniriya̱a̱ʼ ndxo̱o̱ dí nigijxi̱i̱ ginii kayuuʼ rí nijmaa náa nitadu. Índo̱ gámbáa tsiguʼ mbaʼyóoʼ mataniriya̱a̱ʼ mbá ndxa̱a̱ rí nixtagijxi̱i̱ náa iwáá rí nitiejunʼ. 17 Xúgíinʼ xa̱bekha muxnaximi̱jna̱ ajtsú nuthu rí mbá tsiguʼ náa inuu Jeobá, Tátá bi̱ gajkhun.

18 Xáraxnaxí eʼdiuu tsigijñaʼ ndrígóʼ mbóó ga̱jma̱a̱ dí gíʼdoo levadura. Xátiejxíi asndu i̱mba̱ néjtsuu xtángoo ndrígóo tsigijñaʼ dí maraxnajxuʼ náa ndxa̱a̱ ndrígóʼ.

19 Mbaʼyóoʼ mi̱dxa̱ʼ xtaaʼ náa goʼwóo Jeobá Dios ndrígáaʼ dí nijmaa ginii kayuuʼ dí nitadu.

Xátajíi a̱ʼdá tsújtuunʼ náa yaʼdúu ru̱dúu̱.

20 Makuʼmáa mbáa ángel mu maʼga̱ ginii náa inaaʼ mu xúʼko̱ mañewa̱a̱n náa kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ maʼga̱ kañáán náa mbaaʼ dí ikhúún nini̱ mújúunʼ. 21 Atadxawíín ga̱jma̱a̱ atatsimbaaʼ rí gáʼtháanʼ. Xátaxujximinaʼ náa inuu, numuu dí ikhaa xáʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyaaʼ dí gákiéʼkaanʼ numuu rí mbiʼyuʼ rígá náa ikhaa. 22 Á mu natanimbaaʼ kuduun dí gáʼtháanʼ ga̱jma̱a̱ natani̱ xúgíʼ dí gátha̱a̱n, ma̱ni̱ ngíníi xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ gajmíʼ bi̱ nandún muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. 23 Numuu rí ángel ndrígióʼ maʼga̱ náa inaaʼ maʼga̱ kañáán náa kúwá xa̱bu̱ amorreos, hititas, perizitas, cananeos, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos, ga̱jma̱a̱ ikhúún ma̱ni̱ gámbíin ikhiin. 24 Xátasmbatíga̱a̱ʼ náa inún dioses ndrígu̱ún, ni má xátatsiʼñáminaʼ maguma rájáánʼ mu matayamajkhún ni má xáʼyóoʼ matani̱ xóo má rí nuni̱ ikhiin. Rí gíʼmaa matani̱ ataxpíguíin xándiu̱ún ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ matani̱ gámbáa poste náa nduyamajkhún xándiu̱ún.* 25 Gíʼmaa mu̱ni̱ ñajuunʼ Jeobá Dios ndrígala ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼni tsajkurámuuʼ ganitsu ga̱jma̱a̱ iyaʼ ndrígala. Ikhúún marígúu xúgíʼ nandii náa ikháanʼla. 26 Gu̱ʼu̱ bi̱ kúwíin náa xuajñaanʼ ma̱ndoo muguaʼdiin e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ xágrájkiín e̱jñu̱ún. Ikhúún ma̱ni̱ dí maraxtaa mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ.

27 Ma̱ni̱ rí mamiñún kuyoʼ, nákha ikháán xóo tsédxu̱ʼnú, ma̱ni̱ rí xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ gátraʼnuminaʼ gajmiáanʼ xúyáá dí gúni ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ matangi̱ín ragáñúún. 28 Nákha ikháán xóo tsédxu̱ʼnú, ma̱ni̱ rí xa̱bu̱ mamiñún wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ gáʼni rí magajnún ragañun xa̱bu̱ heveos, cananeos ga̱jma̱a̱ hititas. 29 Raʼkháa mbóó tsiguʼ gáxkawíin, mu xúʼko̱ ku̱ba̱ʼ xáguanajchíi ga̱jma̱a̱ xujkhú xáná xáwiʼthún maʼni mbaʼin mu xúni̱ ngínáá. 30 Mañu mañúú gáʼgá raxkawíin náa inaaʼ asndu índo̱ ikháanʼ gáʼni mbaʼáanʼ mu makuwáanʼ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ.

31 Ma̱ni̱ rí ndawaa ndrígáaʼ maʼga̱nú asndu náa lamáa Maña̱ʼ,* asndu náa lamáa ndrígu̱ún filisteos ma̱ngaa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ asndu náa Mañu Éufrates, numuu rí náa ikháán maxnajxíin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin ga̱jma̱a̱ ikháán mi̱dxu̱ʼ rataxkawíinʼ. 32 Nimbá xáʼyóoʼ mambánalá gajmiála ni má xúxna ajngála rí mbuyamajkún dioses ndrígu̱ún. 33 Ragíʼmaa makuwá náa mbayaaʼ mu xúʼko̱ xúni̱ rí mataxuʼdáminaʼ aʼkhá náa ikhúún á mu natayamajkhún dioses ndrígu̱ún rúʼko̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá tsáʼkhá náa ikháán”.

24 Nda̱wa̱á niʼthúu̱n Moisés: “Atatsimaaʼ náa xtáa Jeobá ayi̱ ga̱jma̱a̱ʼ Aarón, Nadab, Abihú ga̱jma̱a̱ mbá 70 bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel, asndu mitsínguánʼ gúsmbatígalaʼ. 2 I̱ndó Moisés gáʼkha̱ itháán mijngii náa inuu Jeobá. Eʼwíinʼ xándoo magún itháán mijngii ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin xándoo matsimún gajmiún ikhaa”.

3 Ikhú Moisés ni̱jkha̱a̱ gáʼthúún xa̱bu̱ xuajin xúgíʼ rí Jeobá niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ xúgíʼ kiʼtáñajunʼ ndrígóo. Mbá nacha̱ xa̱bu̱ xuajin niriʼña̱a̱: “Kuwáanʼxu̱ xawii munimbuxu xúgíʼ rí Jeobá niʼthí”. 4 Ikha jngóo Moisés niʼnirámáʼ xúgíʼ rí Jeobá niʼthí. Miʼcha̱ rí i̱mba̱ néjtsuu ni̱jkha̱ náa nagi̱ʼdu̱u̱ kúbá niʼni mbá náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ nigruiga̱ mbá 12 itsí rí nandoo gáʼthúu̱n mbá 12 xuajin majkhaʼ* ndrígóo Israel. 5 Nda̱wa̱á niraʼwíin jiámá bi̱ kúwá náa Israel mu muxnajxi̱ tsigijñaʼ dí mikarámáʼ ga̱jma̱a̱ nitsikaramiin xedi̱ mu muxnajxi̱i̱n xóo tsigijñaʼ dí tsímáá* gajmiún Jeobá. 6 Ikhú Moisés niyéjxi̱i̱ mbá ta̱pha̱ eʼdiuu xujkhúʼ náa xua̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbá ta̱pha̱ nijmuu mu maxtíjyóoʼ náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. 7 Nda̱wa̱á niguajtun libro* náa na̱ʼkha̱ xtángoo rí nimbánúún niguxnuu ga̱jma̱a̱ mbá aʼwá gakhi̱i̱ mu mudxuun xa̱bu̱ xuajin. Nda̱wa̱á índo̱ ikhiin nidxawíín, nithi: “Kuwáanʼxu̱ xawii munimbáníí rí Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ munimbuxu ku̱ya̱a̱”. 8 Ikha jngóo Moisés nixtíjiinʼ xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ eʼdi: “Rígi̱ nindxu̱u̱ eʼdi rí nandoo gáʼthúu̱n dí gajkhun nimbánala gajmiála Jeobá rí ikháanʼ gajkhun munimbáníí náa xúgíʼ ajngáa rí nidxawíín”.

9 Moisés, Aarón, Nadab, Abihú ga̱jma̱a̱ 70 bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Israel nitsimún náa kúbá, 10 ga̱jma̱a̱ ndiyáá Dios ndrígóo Israel. Náa agoo rajkúu ikhaa rígá mbá piso dí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ itsí zafiro, rí nindxu̱u̱ kaʼwu xóo mekhu. 11 Ikhaa nda̱a̱ rí niʼniún xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ guáʼdáá numún náa Israel. Náa mbá rí niwasngájmún* ndiyáá Dios bi̱ gajkhun, nipiʼtsu ga̱jma̱a̱ niʼwa̱a̱n.

12 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Atatsimaaʼ náa kúbá rí xtáá ga̱jma̱a̱ aguanáaʼ ikhí. Mu maxna̱ʼ itsí wajpa náa maniraʼmáʼ xtángoo ga̱jma̱a̱ kiʼtáñajunʼ dí marasngúún xa̱bu̱ xuajin”. 13 Ikhú Moisés ga̱jma̱a̱ Josué bi̱ nambáyúu niniratamijná. Moisés nitsimuu náa kúbá ndrígóo Dios bi̱ gajkhun. 14 Mú ginii niʼthún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱: “Aguanalaʼ má gi̱i̱ asndu índo̱ gátangáanʼxu. Aarón ga̱jma̱a̱ Hur maguanún ga̱jma̱á nindxa̱laʼ asndu tsáá bi̱ gágiʼdoo xkujndu gagún náa ikhiin mu munimbaníí”. 15 Nda̱wa̱á Moisés nitsimuu náa kúbá ga̱jma̱a̱ mbá du̱u̱n nirugoo ikhí.

16 Aguʼ rí naxpíbiʼ ndrígóo Jeobá nigrigu má xúʼko̱ náa kúbá Sinaí ga̱jma̱a̱ ikhí nirugoo mbá du̱u̱n mbá majun mbiʼi. Índo̱ niʼni juwan mbiʼi ikhaa nindxa̱ʼóo Moisés náa awúu̱n du̱u̱n. 17 Israelitas nikúwá ruyejxi̱, ndiyáá aguʼ rí naxpíbiʼ ndrígóo Jeobá nindxu̱u̱ xóo mbá riʼyu̱u̱ aguʼ rí nakha náa inuu kúbá. 18 Ikhú Moisés, nito̱ʼo̱o̱ náa awúu̱n du̱u̱n ga̱jma̱a̱ nitsimuu náa kúbá, nixtáa ikhí mbá 40 mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbá 40 mbruʼun.

25 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 2 “Arathún xa̱bu̱ xuajin Israel rí mugimbóó rí muxnuʼ. Gundrígúla dí gíʼdoo maxnúʼ asndu tsáá xa̱bíi̱ bi̱ nandoo maxná ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n. 3 Rígi̱ nindxu̱u̱ rí mbaʼyóoʼ mudrígulá rí gajuixná: Oro, plata, cobre, 4 gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, lino dí májánʼ, xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ, 5 xtún mugu̱ rí kixnííʼ maña̱ʼ, xtún foca, ixi̱ acacia, 6 aceite rí majmaa náa lámpara, bálsamo* rí miʼni ga̱jma̱a̱ aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱* ma̱ngaa rí miʼni ga̱jma̱a̱ rí ndataun rí mikarámáʼ, 7 xó má itsí ónice ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ itsí dí matima náa efod* ma̱ngaa náa rí magiʼma tso̱xto̱o̱* ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱. 8 Ikhiin gíʼmaa muni mbá guʼwá xtíin náa mbuyamajkhuʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún maxtáá náa majñu̱únʼ ikhiin. 9 Mbaʼyóoʼ matani̱ guʼwá xtíin rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí majmaa, matani ikháá kayuuʼ xóo má rí ikhúún gásngajmáaʼ.

10 Mbaʼyóoʼ munila mbá arca* ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 110 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 70 centímetros,* rí mitsídánʼ 70 centímetros.* 11 Nda̱wa̱á mbaʼyóoʼ mataxtajmáá mbawíí oro awúu̱n ga̱jma̱a̱ tsu̱du̱u̱. Ma̱ngaa náa mbájndi rawuunʼ mbaʼyóoʼ matani̱ ga̱jma̱a̱ oro. 12 Atani mbá a̱jkhu̱ anillo* dí mbawíí oro mu matima náa tsu̱du̱u̱ dí mbá nájkhu̱ rajkúu: A̱jma̱ anillo gárama̱ náa mámbá níjniúu. 13 Ma̱ngaa atrawíi ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ ataxtajmáá oro. 14 Mbaʼyóoʼ mataxuʼdájngaa ixi̱ rí mbi̱jua̱ náa anillo rí tima náa níjniúu Arca mu xúʼko̱ ma̱ndoo magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. 15 Ixi̱ mbaʼyóoʼ majuaʼdáʼ má xúʼko̱ náa anillo ndrígóo Arca, xáʼyóoʼ magajnáa. 16 Náa awúu̱n Arca mbaʼyóoʼ matandríyáʼ itsí wajpa náa na̱ʼkha̱ Kiʼtáñajunʼ ndrígóʼ* rí maxna̱a̱.

17 Ma̱ngaa mbawíí oro ga̱jma̱a̱ʼ mu matani̱ rí maguguáa ga̱jma̱a̱, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 110 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 70 centímetros.* 18 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani̱i̱ a̱jmi̱i̱n querubines dí oro. Ga̱jma̱a̱ʼ martillo mu matani̱i̱ ga̱jma̱a̱, madrámiin náa mámbá rawunʼ dí nagúguáa ga̱jma̱a̱. 19 Atani̱i̱ a̱jmi̱i̱n querubines mámbáa gátagríguíi náa mámbá rawunʼ. 20 Xpíjpiúún querubines mbaʼyóoʼ majuaʼwíi rijma̱a̱ marugoo rí nagúguáa ga̱jma̱a̱ arca. Mbaʼyóoʼ matrámíiʼ ga̱jma̱a̱ ikháá náa gaʼni inún, muyejxiráʼmáʼ náa rí nagúgua̱a̱ ga̱jma̱a̱ arca. 21 Ikháán mbaʼyóoʼ matagrigú dí maguguáa ga̱jma̱a̱ Arca, awúu̱n Arca mbaʼyóoʼ matandríyaʼ itsí wajpa náa na̱ʼkha̱ kiʼtáñajunʼ ndrígóʼ rí maxna̱a̱ʼ. 22 Náa tsu̱du̱u̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱ arca ikhí gátamíjná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. Asndu ikhí náa majñu̱únʼ a̱jmi̱i̱n querubines bi̱ trámiinʼ náa tsu̱du̱u̱ arca dí nimbánuu,* ikhí gátháanʼ xúgíʼ kiʼtáñajunʼ dí mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n israelitas.

23 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani̱ mbá mesa ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 90 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 45 centímetros,* dí mitsídánʼ 70 centímetros.* 24 Mbaʼyóoʼ mataxtajmáá mbawíí oro ma̱ngaa náa mbájndi rawuunʼ mbaʼyóoʼ matani̱ ga̱jma̱a̱ oro. 25 Náa mbájndi rawuunʼ mesa mbaʼyóoʼ matagíʼma mbá xajpa rí ma̱ja̱nʼ mbaʼyóoʼ maʼni xóo mbá paskhoo ñawáanʼ ga̱jma̱a̱ náa rawuunʼ xajpa rí magiʼma mani̱ndxu̱u̱ mbawíí oro. 26 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani̱ mbá a̱jkhu̱ anillo dí oro marama náa nájkhu̱ eskíniu̱u̱ mesa náa jmbuu tima rajkhúu. 27 Anillos mbaʼyóoʼ matima náa mijngii ka̱ma xajpa, rígi̱ majmaa mu muxuʼdajngaa ixi̱ mu magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mesa. 28 Mbaʼyóoʼ mataʼyáʼ ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ ataxtájmáá oro, ikhaa rúʼko̱ gájmaa mu maʼga kiʼyá ga̱jma̱a̱ mesa.

29 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani̱ xúbá, copa, rayaʼ ga̱jma̱a̱ xua̱a̱ náa ma̱jnu̱ʼ vino dí maraxnaxi̱ xóo tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ, rígi̱ mbaʼyóoʼ matani̱ ga̱jma̱a̱ mbawíí oro. 30 Náa tsu̱du̱u̱ mesa mámbá gájtsi mbaʼyóoʼ madrámáʼ pan dí mixnájxi̱ náa inuʼ ikhúún.

31 Matani̱ mbá candelabro dí mbawíí oro. Majmaaʼ martillo matani̱ ga̱jma̱a̱ mbóó kañiiʼ gáʼni. Matani̱ rajkhúu, magiʼdoo ixu̱u̱ ta̱pha̱ magiʼdoo ñawúunʼ matani̱ náa natuaʼán ri̱ʼi̱, xndúu dí xóó tséjmidi ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱. 32 Náa ixu̱u̱ dí juáʼan ta̱pha̱ magiʼdoo mbá majun ñawúunʼ: Ajtsú ñawúunʼ gátima náa mámbá níjniúu. 33 Náa mbá ajtsú ñawúunʼ dí juáʼwíi náa mámbá níjniúu mbaʼyóoʼ matani̱ náa natuaʼán ri̱ʼi̱, xóo riʼyu̱u̱ almendro, ma̱ngaa matani̱ xndúu dí xóó tséjmidi ma̱ngaa ri̱ʼi̱. Xúʼko̱ má mbá najtsú ñawúunʼ dí juáʼwíi náa i̱mba̱ níjniúu mbaʼyóoʼ matani̱ náa natuaʼan ri̱ʼi̱, xóo riʼyu̱u̱ almendro, ma̱ngaa matani̱ xndúu dí xóó tséjmidi ma̱ngaa ri̱ʼi̱. Xúʼko̱ gánindxu̱u̱ náa mbá majun ñawúunʼ rí juáʼwíi náa ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱ ndrígóo candelabro. 34 Náa ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱ ndrígóo candelabro magiʼdoo mbá a̱jkhu̱ náa natua̱ʼa̱nʼ ri̱ʼi̱ xóo riʼyu̱u̱ almendro, ma̱ngaa magiʼdoo xndúu dí xóó tséjmidi ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱. 35 Náa agoo rí najuaʼwíi timbá ñawúunʼ magiʼma xndúu dí xóó tsejmidi, xúʼko̱ má náa najuaʼwíi dí maʼni a̱jma̱ ñawúunʼ náa agoo magiʼma xndúu dí xóó tséjmidi, xúʼko̱ má gáʼni̱ ga̱jma̱a̱ náa najuaʼwíi ajtsú ñawúunʼ agoo magiʼma xndúu dí xóó tséjmidi. Xúʼko̱ gáʼyóoʼ maʼni náa mbá majun ñawúunʼ rí najuaʼwíi náa ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱. 36 Xndúu ri̱ʼi̱ dí xóó tséjmidi, ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ candelabro, mbóó kañiiʼ gíʼmaa maʼni ma̱ngaa gajmaaʼ martillo mu matani̱, mbawíí oro gáʼni. 37 Matani mbá juwan lámpara, índo̱ gíkamuu lámpara, mambiʼiti̱ga̱ náa inuu candelabro. 38 Pinzas* ga̱jma̱a̱ daan náa nagiwa̱nʼ chámbuʼ mbaʼyóoʼ maguma ga̱jma̱a̱ mbawíí oro. 39 Mbaʼyóoʼ majmaaʼ mbá 34 kilo* oro mu miʼni ga̱jma̱a̱ candelabro ma̱ngaa xúgíʼ rí majmaa ikhí. 40 Ataniminaʼ mu matani̱ ikháá má kayuuʼ xó má xtiʼkhuu rí niwasngájmaaʼ náa kúbá.

26 Matani̱ guʼwá xtíin, mbaʼyóoʼ majmaa mbá gu̱wa̱ʼ xtíin wajpa rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ araxmíjmii querubines ikhí. 2 Mámbá xtíin gíʼmaa maʼni 12 metro* rí mbi̱jua̱, a̱jma̱ metro* dí ma̱ja̱nʼ, xúgíʼ xtíin rígi̱ ikháá mba̱ʼu̱ gíʼmaa maʼni. 3 Matruwa̱a̱ mbá witsu xtíin mu matani̱ mbóó paskhoo, xúʼko̱ má gátani̱ ga̱jma̱a̱ i̱mbá witsu. 4 Náa rawuunʼ xtíin rí magiʼma iwáá rí timbá paskoo matani̱ miʼchuu gúmá azul ikhí ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má gátani̱ náa iwáá xtíin dí magiʼma náa dí maʼni raga̱jma̱ paska mu ikhí gánindxu̱u̱ náa rí ma̱ndoo mu̱wa̱a̱. 5 Náa timbá xtíin rí wajpa, matadima mbá 50 miʼchuu, xúʼko̱ má gátandima náa imbo̱o̱ xtíin, mbá 50 miʼchuu, náa miʼchuu rígi̱ ikháá inuu gíʼma maʼni mu ikhí gándoo mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱. 6 Matani̱ mbá 50 gancho dí mbawíí oro, ikhaa gatruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ nájma̱ xtíin rígi̱. Mu xúʼko̱ guʼwá xtíin maʼni mbóó.

7 Matani̱ xtíin ga̱jma̱a̱ xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ mu matruguáá ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin. Rí mbá xúgíʼ mani̱ndxu̱u̱ mbá 11 xtíin. 8 Mámbá xtíin gíʼmaa maʼni 13 metro* rí mbi̱jua̱, a̱jma̱ metro* dí ma̱ja̱nʼ. Xúʼko̱ mba̱ʼu̱ gíʼmaa maʼni dí mbá 11. 9 Matruwa̱a̱ mbá witsu xtíin ga̱jma̱a̱ wájíʼ gátruwa̱a̱ imbá majun ga̱jma̱a̱ matarmiga̱a̱ rí xóó gápídúúnʼ náa rawuunʼ. 10 Matani̱ mbá 50 miʼchuu gúmá náa rawuunʼ dí timbá xtíin rí wajpa, xúʼko̱ má gátani̱ i̱mba̱ 50 miʼchuu gúmá náa rawuunʼ dí imbo̱o̱ xtíin rí wajpa mu ikhí gánindxu̱u̱ náa mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱. 11 Matani̱ mbá 50 gancho rí cobre mu matruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa tima miʼchuu gúmá náa nájma̱ xtíin rígi̱, mu xúʼko̱ maʼni̱i̱ mbóó. 12 Xtíin rí gáwánúu, mafrájkarígú. Ta̱pha̱ rí gápíduunʼ mafrájkarígú náa kidxuuʼ guʼwá xtíin. 13 Náa mámbá níʼkhóo, mapi̱du̱ún 45 centímetros* rí mbi̱jua̱, mafrájkarígú mu xúʼko̱ guʼwá xtíin magugóo mbá kayuuʼ.

14 Tsu̱du̱u̱ maʼga̱ imbo̱o̱ dí magugóo ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin, maguma ga̱jma̱a̱ xtún mugu̱ rí kixnííʼ maña̱ʼ. Náa tsu̱du̱u̱ rígi̱, maʼga̱ imbo̱o̱ dí magugóo ga̱jma̱a̱, dí maguma ga̱jma̱a̱ xtún foca.

15 Atani̱ armazón,* rí majmaa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia, rígi̱ mbaʼyóoʼ maguajún. 16 Mámbá armazón gíʼmaa maʼni a̱jkhu̱ metro* dí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ 70 centímetros* dí ma̱ja̱nʼ. 17 Mámbá armazón gíʼmaa magiʼdoo a̱jma̱ rajkhúu mijngíí náa rí imbo̱ʼ. Xúʼko̱ má gíʼmaa matani xúgíʼ armazón dí majmaa náa guʼwá xtíin. 18 Matani̱ mbá 20 armazón dí maguajún náa kidxuuʼ guʼwá xtíin, xígií náa sur.

19 Ma̱ngaa matani̱ mbá 40 cuadro dí plata náa majuáwánʼ rajkhúu dí mbá 20 armazón, náa agoo mámbá armazón ma̱tra̱ʼa̱ ma̱jma̱ cuadro náa majuáwánʼ mbá nájma̱ rajkhúu, xúʼko̱ má náa agoo dí i̱ʼwáʼ armazón ma̱jma̱ cuadro gátra̱ʼa̱ náa majuáwánʼ mbá nájma̱ rajkhúu. 20 Matani̱ mbá 20 armazón rí maguajún náa inuu guʼwá xtíin, xígií náa norte. 21 Ma̱ngaa matani̱ mbá 40 cuadro dí plata: Náa agoo mámbá armazón matra̱ʼa̱ a̱jma̱ cuadro rígi̱. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má gátani̱ náa i̱ʼwáʼ armazón, ma̱jma̱ cuadro gándra̱ʼa̱. 22 Náa níjniúu guʼwá xtíin dí naʼni inuu xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,* maguajún mbá majun armazón. 23 Ma̱ngaa matani̱ a̱jma̱ armazón náa maʼni eskíniu̱u̱, náa kidxuuʼ guʼwá xtíin. 24 Mbá kajua̱a̱ gíʼmaa maʼni a̱jma̱ armazón rígi̱, xó má gi̱ʼdu̱u̱ mbayííʼ asndu rijma̱a̱ náa magida̱ʼ timbá anillo. Xúʼko̱ gíʼmaa maguma ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ armazón rígi̱, mbá nájma̱ majmaa mu majuáʼdá náa eskíniu̱u̱. 25 Marigá mbá migiñuʼ armazón náa madra̱ʼa̱ mbá 16 cuadro dí plata: Náa mámbá armazón madra̱ʼa̱ a̱jma̱ cuadro rígi̱, xúʼko̱ má náa agoo i̱ʼwáʼ armazón matra̱ʼa̱ ma̱jma̱ cuadro.

26 Mataʼyáʼ ixi̱ mbi̱jua̱ ndrígóo acacia: Mbá witsu mu matruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón, maguajún náa mbá níjniúu guʼwá xtíin, 27 mbá witsu gájmaaʼ mu matruʼwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón dí maʼga̱ náa inuu guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ mbá witsu gájmaaʼ mu matruʼwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón dí maguajún náa maʼni inuu xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ, xóo muʼthá xígií náa kidxuuʼ. 28 Ixi̱ mbi̱jua̱ rí maʼga̱ náa ta̱pha̱ armazón, mbaʼyóoʼ mafraʼajngaa asndu náa i̱mba̱ níʼkhóo.

29 Armazón rígi̱ mataxtajmáá oro ma̱ngaa matani̱ anillo dí oro náa majuaʼdájngaa ixi̱ mbi̱jua̱. Ma̱ngaa mataxtajmáá oro ixi̱ mbi̱jua̱ rígi̱. 30 Gíʼmaa matani̱ guʼwá xtíin rígi̱ xó má xtiʼkhuu rí niwasngájmaaʼ náa kúbá.

31 Matani̱ mbá cortina ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. Ikhí maraxmíjmii querubines. 32 Matrajka náa a̱jkhu̱ columnas ndrígóo acacia dí magu̱u̱ oro. Gancho dí mafrajkhá ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ oro ga̱jma̱a̱ columna rígi̱ mafrúwan náa a̱jkhu̱ cuadro dí plata náa majuáwanʼ rajkhúu. 33 Cortina rígi̱ matrajka náa agoo tima miʼchuu ga̱jma̱a̱ mi̱dxu̱ʼ jcháa náa arca dí nimbánuu* náa kidxuuʼ cortina. Cortina rígi̱ markuájíi̱ náa Mikaʼwu ga̱jma̱a̱ náa rí phú Mikaʼwu. 34 Matatámaaʼ dí maguguáa ga̱jma̱a̱ arca dí nimbánuu, dí magida̱ʼ náa rí phú Mikaʼwu.

35 Náa imbo̱o̱ níjniúu cortina matatsiji̱ mesa. Náa inuu mesa matatsiji̱ candelabro. Mesa rígi̱ magida̱ʼ xígií norte náa awúu̱n guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ candelabro náa níjniúu xígií sur. 36 Náa riejuun guʼwá xtíin matani̱ mbá cortina dí maraxmiráʼa ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. 37 Náa matrajka cortina rígi̱, mbaʼyóoʼ matani̱ mbá witsu columna ndrígóo ixi̱ acacia ga̱jma̱a̱ mataxtajmáá oro. Matani gancho dí oro rí mafrajkhá ga̱jma̱a̱ ma̱ngaa mbá witsu cuadro dí cobre rí majuáwánʼ rajkúu.

27 Mbaʼyóoʼ matani̱ náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. Maʼni itháan rí a̱jma̱ metro* rí mbaʼ ga̱jma̱a̱ itháan rí a̱jma̱ metro rí ma̱ja̱nʼ, mbá metro* gáʼni̱ rí mitsídánʼ cuadrado ganindxu̱u̱. 2 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matadrámaʼ chi̱jyu̱u̱ʼ náa a̱jkhu̱ eskíniu̱u̱. Chi̱jyu̱u̱ʼ mbá kajua̱a̱ gáʼni̱ ga̱jma̱a̱ náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mataxtajmáá cobre. 3 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ maguma cubeta dí magijxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ idiʼ, xúʼko̱ má pala, xua̱a̱, tenedor ga̱jma̱a̱ daan náa magiwa̱nʼ chámbuʼ. Xúgíʼ dí majmaa mbaʼyóoʼ miʼni ga̱jma̱a̱ cobre. 4 Ma̱ngaa matani̱ mbá ajua̱nʼ paska dí gíʼdoo xuájñúʼ dí miʼni ga̱jma̱a̱ cobre. Ma̱ngaa náa nájkhu̱ eskíniu̱u̱ mbaʼyóoʼ marama̱ anillo. 5 Matatuáʼanʼ ajua̱nʼ rígi̱ dí gíʼdoo xuájñúuʼ náa ta̱pha̱ náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. 6 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mataʼyáʼ ixi̱ mbi̱jua̱ ndrígóo acacia dí majmaa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mataxtajmáá cobre. 7 Ixi̱ rígi̱ mbaʼyóoʼ mafraʼa jngaa náa tima anillo, mu xúʼko̱ a̱jma̱ ixi̱ rígi̱ mafraʼa jngaa índo̱ gágún kuñu̱u̱n. 8 Náa mikarámáʼ tsigijñaʼ mbaʼyóoʼ maʼni xóo mbá caja rí mijchú miʼni ga̱jma̱a̱ xajpa rí mi̱du̱. Mbaʼyóoʼ maguma xóo má ikhaa nisngájmaaʼ náa kúbá.

9 Ma̱ngaa matatsiʼñáʼ ma̱ja̱nʼ náa mbájndi guʼwá xtíin. Náa jmbuu xígií sur, mafrajkhá cortina dí lino dí májánʼ, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 44 metro.* 10 Mbaʼyóoʼ magiʼdoo mbá 20 columna ga̱jma̱a̱ mbá 20 cuadro dí cobre náa majuáʼwánʼ rajkhúu. Gancho rí matima náa columna ga̱jma̱a̱ anillo rí mbu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ maʼni plata. 11 Náa jmbuu xígií norte ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mafrajkhá cortina, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 44 metro.* Magiʼdoo mbá 20 columna ga̱jma̱a̱ 20 cuadro dí cobre náa majuáʼwan rajkhúu, gancho rí matima náa columna ga̱jma̱a̱ anillo dí mbu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ maʼni plata. 12 Náa jmbuu dí narámaaʼ a̱jkha̱ʼ* ikhí ma̱ngaa mafrajkhá cortina, rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 22 metro,* ma̱ngaa mbá gu̱wa̱ʼ columna ga̱jma̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ cuadro náa majuáwanʼ rajkhúu. 13 Náa rexo̱o̱ guʼwá xtíin náa jmbuu rí nagájnuu a̱jkha̱ʼ,* ikhí ma̱ngaa mbaʼyóoʼ maʼni 22 metro* dí ma̱ja̱nʼ. 14 Mbá juwan metro* cortina gáʼyóoʼ mafrajkhá náa mbá níjniúu riejuun, mbaʼyóoʼ magiʼdoo ajtsú columna ga̱jma̱a̱ ajtsú cuadro náa majuáwanʼ rajkhúu. 15 Xúʼko̱ má náa i̱mba̱ níjniúu riejuun mbaʼyóoʼ matrajngaa mbá juwan metro* cortina, magiʼdoo ajtsú columna ga̱jma̱a̱ ajtsú cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu.

16 Náa riejuun rexo̱o̱ guʼwá xtíin mbaʼyóoʼ mafrajkhá mbá cortina dí naʼni mbá mijna gu̱wa̱ʼ metro* dí mbaʼ mijñáráʼáá ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. Náa riejuun mbaʼyóoʼ maguajún mbá a̱jkhu̱ columna ga̱jma̱a̱ mbá a̱jkhu̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu. 17 Xúgíʼ columna rí maguajún náa rexo̱o̱ guʼwá xtíin mbaʼyóoʼ mbu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ anillo rí plata, xúʼko̱ má gancho dí matima̱ mbaʼyóoʼ maʼni dí plata, mú cuadro náa majuáwanʼ rajkhúu mbaʼyóoʼ maʼni dí cobre. 18 Mbá 44 metro* gáʼyóoʼ maʼni dí mbaʼ rexo̱o̱ guʼwá xtíin, mbá 22 metro* dí ma̱ja̱nʼ ga̱jma̱a̱ itháan rí a̱jma̱ metro* dí mitsídánʼ. Xtíin dí magugóo ga̱jma̱a̱ mbá tuaʼánʼ mbaʼyóoʼ miʼni ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ ma̱ngaa cuadro náa majuáwanʼ rajkhúu mbaʼyóoʼ miʼni ga̱jma̱a̱ cobre. 19 Xúgíʼ rí majmaa náa guʼwá xtíin, xó má estaca rí majmaa ikhí ga̱jma̱a̱ rí majmaa náa rexo̱o̱ mbaʼyóoʼ maʼni rí cobre.

20 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ maratañájúúnʼ israelitas dí maguwáʼ kudúún aceite ndrígóo oliva mu mambiʼi, mu xúʼko̱ lámpara nditháan xájuíyuuʼ. 21 Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n muri̱ya̱ʼ awan mu lámpara dí rígá náa awúu̱n guʼwá xtíin, dí frúwan náa i̱mba̱ níʼkhóo cortina náa kraʼa arca dí nimbánuu* mambiʼi má xúʼko̱ náa inuu Jeobá wakhíʼ asndu miʼcha̱. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá kiʼtáñajunʼ rí bi̱ israelitas mbaʼyóoʼ munimbaníí má xúʼko̱ náa xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á.

28 Náa majñu̱únʼ xúgíinʼ israelitas, aratháán Aarón bi̱ nindxu̱u̱ ndxájuaaʼ, xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n, mu ikhaa mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ndrígióʼ. Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n: Nadab, Abihú, Eleazar ga̱jma̱a̱ Itamar. 2 Matani mbá xtíin kiejunʼ rí mitsaanʼ* mu magúwúunʼ ndxájuaaʼ Aarón mu maxnúu gamajkhu. 3 Marathu̱u̱n xúgíinʼ bi̱ najmañún, xúgíinʼ bi̱ ikhúún ni̱xnu̱u̱ ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ marathu̱u̱n muni mbá xtíin kiejuunʼ dí magíʼ Aarón mu xúʼko̱ ikhaa ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ndrígióʼ.

4 Rígi̱ nindxu̱u̱ xtíin kiejunʼ dí ikhiin muni̱: Mbá dí nagiʼma tsu̱xtu̱ún, mbá efod,* mbá xtíin mbi̱jua̱ dí ragíʼdoo ñawúunʼ, mbá xtíin mbi̱jua̱ dí kijñaráʼáá cuadriu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbá rí maxtoʼóo smídún, mbá rí magri̱gu náa edxu̱ún. Muni̱ xúgíʼ xtíin rígi̱ mu magíʼ Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mu xúʼko̱ mani̱ndxu̱ún ndxajkun ndrígióʼ. 5 Xa̱bu̱ bi̱ muni ñajunʼ rígi̱ majmúún oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ.

6 Muni efod ga̱jma̱a̱ oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. Ga̱jma̱a̱ gíʼmaa mijñaráʼáá. 7 Efod gíʼmaa magiʼdoo a̱jma̱ tirántiu̱u̱ rí mu̱wa̱a̱ kidxuuʼ ga̱jma̱a̱ inuu. 8 Xtíin rí maxtoʼóo smídúu, mbóó kajua̱a̱ gaʼni ga̱jma̱a̱ efod mu xúʼko̱ ma̱ndoo magiʼma jxa̱ʼ, ikháá má rí gáʼyoo maguma ga̱jma̱a̱: Oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ.

9 Náa a̱jma̱ itsí ónice mbaʼyóoʼ mataniraʼmáʼ mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel. 10 Náa mbá itsí mataniraʼmáʼ mbá majun mbiʼñún, xúʼko̱ má náa imbo̱o̱ itsí, mataniraʼmáʼ xóo má nigún ragumiin. 11 Mbáa bi̱ naʼtóo itsí mbaʼyóoʼ maʼniraʼmáʼ mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel náa a̱jma̱ itsí rígi̱, xóo má gáʼni mbá sello. Nda̱wa̱á maʼni míjñúuʼ oro mu magruaʼmáʼ ga̱jma̱a̱. 12 A̱jma̱ itsí rígi̱ mbaʼyóoʼ magruaʼmáʼ náa tirántiu̱u̱ efod mu maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún e̱ji̱i̱n Israel. Aarón mbaʼyóoʼ maguéʼga mbiʼñún ikhiin náa xpajpoo náa inuu Jeobá mu xúʼko̱ maxná ku̱ma̱a̱. 13 Dí matrámáʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ maʼni oro 14 ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ cadenas dí mbawíí oro matambújxi̱ mu maʼni xóo ñuñuu. Cadenas rígi̱ matruwajmáá ga̱jma̱a̱ náa matrámáʼ itsí.

15 Maratha̱a̱n mbáa bi̱ naʼxmí rí maʼni mbá xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun rí majmaa mu mbiʼyáá ndiéjunʼ eraʼwíí maʼni Dios. Maguma ikháá xó má efod, maguma ga̱jma̱a̱ oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. 16 Índo̱ gájmigo̱o̱ maʼni mbá cuadriu̱u̱, rí mbaʼ maʼni 22 centímetros* ga̱jma̱a̱ rí ma̱ja̱nʼ maʼni 22 centímetros.* 17 Ma̱ngaa marama̱ itsí, mbá a̱jkhu̱ fila gáʼni. Náa timbá fila matagíʼma rubí, topacio ga̱jma̱a̱ esmeralda. 18 Náa raga̱jma̱ fila, matagíʼma itsí turquesa, zafiro ga̱jma̱a̱ jaspe. 19 Náa ragajtsú fila matagíʼma itsí léshem,* ágata ga̱jma̱a̱ amatista. 20 Náa raga̱jkhu̱ fila mbaʼyóoʼ matagíʼma itsí crisólito, ónice ga̱jma̱a̱ jade. Rí matima ga̱jma̱a̱ xúgíʼ itsí mbaʼyóoʼ maʼni oro. 21 Náa itsí marama̱ mbá 12 mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel. Mámbá mbiʼñún mani̱ndxu̱u̱ xóo má kaʼyoo náa mbá 12 xuajin majkhaʼ.* Náa mámbá itsí mámbá mbiʼñún gídxúʼ gárama xóo mbá sello.

22 Ma̱ngaa cadena mbaʼyóoʼ matambúxi̱ rí magiʼma ga̱jma̱a̱ xtíin dí magiʼma ga̱jma̱a̱ tsoxto̱o̱ ndxajkun. Mani̱ndxu̱u̱ xóo ñuñuu dí mbawíí oro. 23 Matani̱ a̱jma̱ anillo dí oro matandra̱ʼa̱ náa eskíniu̱u̱* xtíin rí magiʼma tsoxto̱o̱ ndxajkun mu ikhí gáfrajkhá ga̱jma̱a̱. 24 Nda̱wa̱á matruʼwa̱a̱ ñuñuu dí oro náa anillo dí matima náa eskíniu̱u̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun. 25 Nájma̱ inuu ñuñuu dí oro mbaʼyóoʼ matru̱ʼwa̱a̱ náa nájma̱ itsí dí katrámaʼ náa xpajpoo ga̱jma̱a̱ matangrígú xígií náa inuu tirántiuu efod. 26 Ma̱ngaa matani̱ a̱jma̱ anillo dí oro dí madra̱ʼa̱ náa agoo eskíniu̱u̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun dí kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ efod. 27 Ma̱ngaa matani̱ imbá gijma̱ anillo dí oro dí matima náa inuu efod, agoo tirántiuu mijngii náa naxtóʼoo efod náa tsu̱du̱u̱ xtíin dí kijñaraʼá dí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ smídúu. 28 Mú xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun magiʼma jxa̱ʼ maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ ñuñuu dí azul náa anillo dí katima náa agoo xtíin rígi̱ magiʼma náa tsoxto̱o̱. Ga̱jma̱a̱ anillo dí tima náa inuu efod, mu xúʼko̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ magiʼma jxa̱ʼ náa efod náa tsu̱du̱u̱ xtíin dí kijñaraʼá dí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ smídúu.

29 Índo̱ Aarón gátoʼo̱o̱ náa Mikaʼwu, mbaʼyóoʼ mayéʼga dí kama náa tsoxto̱o̱ náa katima mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel dí majmaa mu mbiʼyáá ndiéjunʼ eraʼwíí maʼni Dios mbaʼyóoʼ magiʼma má xúʼko̱ náa tsoxto̱o̱* mu Jeobá marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n má xúʼko̱ kaʼñún. 30 Náa awúu̱n xtíin dí magiʼma tsoxto̱o̱ ndxajkuun dí majmaa mu masngájma ndiéjunʼ eraʼwíí maʼni Dios, ikhí mbaʼyóoʼ matagíwánʼ Urim ga̱jma̱a̱ Tumim.* Mbaʼyóoʼ magiʼma má xúʼko̱ náa tsoxto̱o̱ Aarón, índo̱ gátoʼo̱o̱ náa inuu Jeobá. Ma̱ngaa rígi̱ mbaʼyóoʼ magiʼma má xúʼko̱ náa tsoxto̱o̱ Aarón índo̱ gáʼnimbánuu numún israelitas náa inuu Jeobá.

31 Matani̱ xtíin mbi̱jua̱ dí ragíʼdoo ñawúunʼ matani̱ i̱ndó ga̱jma̱a̱ gúmá azul. 32 Náa ta̱pha̱ mbaʼyóoʼ matagíʼma iñúuʼ náa maʼni aphuu ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼxmí mbaʼyóoʼ marmi̱go̱o̱ʼ mbájndi rawuunʼ. Maʼni xóo xtíin rí nagíʼ mbáa soldado, mu xúʼko̱ xútu. 33 Matani granadas ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, mi̱dxu̱ʼ rarama̱ náa mbájndi rawuunʼ dí nijmi̱go̱o̱ mbá campana dí chíʼgíiʼ* ga̱jma̱a̱ mbá granada, mámbá xúʼko̱ gídxúʼ radrama̱. 34 Náa xúgíʼ rawuunʼ dí nijmi̱go̱o̱ xtíin dí mbi̱jua̱ dí na̱nguá gíʼdoo ñawúunʼ mi̱dxu̱ʼ radrama̱ mbá campana dí oro ga̱jma̱a̱ mbá granada, mbá campana, mbá granada xúʼko̱ gídxúʼ radrama. 35 Aarón mbaʼyóoʼ magíʼ xtíin rígi̱ mu ma̱ndoo maʼni ñajunʼ xóo ndxajkun, mbaʼyóoʼ mawáán aʼwóo rígi̱ índo̱ ikhaa gátoʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ gágájnáa náa goʼwóo Jeobá rí mikaʼwu, mu xúʼko̱ ikhaa xákháñuu.

36 Ma̱ngaa matani̱ mbá ajua̱nʼ rí wajpa dí mbawíí oro, rí naxpíbiʼ ikhí mataniraʼmáʼ xó má naʼni mbá sello ajngáa rígi̱: ‹Dí mikaʼwu kaʼyoo Jeobá›. 37 Ga̱jma̱a̱ ñuñuu dí azul mbaʼyóoʼ matruwajmá náa inuu xtíin rí kiejunʼ dí magri̱gu náa edxu̱u̱. 38 Aarón mbaʼyóoʼ magiʼma má xúʼko̱ náa xkidoo ma̱ngaa ikhaa mbaʼyóoʼ maʼni inuu á mu mbáa nakudaminaʼ aʼkhá, numuu rí tséjmuu xó má kaʼyoo rí nindxu̱u̱ mitsúʼkháan, bi̱ israelitas mbaʼyóoʼ maguwáʼ kudúún rígi̱ mu mixnáxi̱i̱ Dios xóo tsigijñaʼ rí mikaʼwu. Ajua̱nʼ rí wajpa mbaʼyóoʼ magiʼma má xúʼko̱ náa xkidoo mu xúʼko̱ Jeobá maʼni a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún.

39 Ma̱ngaa matani̱ mbá xtíin rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ marajñáráʼa cuadriu̱u̱, xúʼko̱ má mbá xtíin kiejuunʼ rí magri̱gu edxu̱u̱, mbaʼyóoʼ matani̱ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ ma̱ngaa xtíin rí maxtoʼóo smídúu mbaʼyóoʼ marajñáráʼá.

40 Xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n Aarón ma̱ngaa, mbaʼyóoʼ matani̱ xtíñún rí mitsaanʼ, xtíin rí mbi̱jua̱, xtíin rí maxtoʼóo smídún ga̱jma̱a̱ xtíin rí magri̱gu edxu̱ún mu xúʼko̱ maxnún gamajkhu. 41 Matani̱ xtíin rí magúwúunʼ ndxájuaaʼ Aarón xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n. Mataxtrámiinʼ aceite, matraʼwíin mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun ga̱jma̱a̱ matani̱ kaʼwi̱ín. Mu xúʼko̱ ma̱ndoo maguánú mani̱ndxu̱ún ndxajkun ndrígióʼ. 42 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani̱ jmawún rí majkhaʼ ga̱jma̱a̱ lino mu muruguáá xuñúnʼ.* Mbaʼyóoʼ muruguáá náa tsaguunʼ asndu náa xtiñu̱ún. 43 Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mbaʼyóoʼ mugíʼ rígi̱, índo̱ gátu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá xtíin o índo̱ gágún kanuu náa nakarámáʼ tsigijñaʼ mu muni ñajunʼ ndrígu̱ún náa rí mikaʼwu. Mu xúʼko̱ ikhiin xáguáʼdáá aʼkhúún ga̱jma̱a̱ xákháñún. Kiʼtáñajunʼ rígi̱, mbaʼyóoʼ maʼnimbánuu má xúʼko̱, xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n ma̱ngaa.

29 Mu ikhiin ma̱ndoo mani̱ndxu̱ún ndxajkun ndrígióʼ, mbaʼyóoʼ matani̱ rígi̱ mu matani̱ kaʼwi̱ín. Atríya̱a̱ʼ mbáa a̱ʼdá xédí bi̱ májáanʼ xúʼko̱ má a̱jmi̱i̱n mugu̱ e̱jmba̱a̱ bi̱ mi̱jíinʼ.* 2 Ga̱jma̱a̱ harina dí itháan májánʼ ndrígóo trigo matani̱ pan dí ragíʼdoo levadura, xúʼko̱ má pan dijndi dí ragíʼdoo levadura maguma ga̱jma̱a̱ aceite ma̱ngaa galleta rí mbawiʼ dí ragíʼdoo levadura magu̱u̱ aceite. 3 Matandríyáʼ náa mbá canasta ga̱jma̱a̱ mbóó gátaxnajxíi̱ ga̱jma̱a̱ a̱ʼdá xédí ma̱ngaa a̱jmi̱i̱n mugu̱.

4 Mi̱dxu̱ʼ jcháa Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n náa riejuun guʼwá xtíin náa nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ marathu̱u̱n dí muna. 5 Nda̱wa̱á maraxna̱a̱ magiʼ xtíñuu Aarón xtíin mbi̱jua̱ dí gíʼdoo ñawúunʼ, xúʼko̱ má xtíin mbi̱jua̱ rí nda̱a̱ ñawúunʼ dí maʼga agoo efod, ma̱ngaa efod* ga̱jma̱a̱ xtíin rí magiʼma tso̱xto̱o̱. Xúʼko̱ má xtíin rí maxtoʼóo smídúu rí mbóó kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ efod matruʼwa̱a̱ jxa̱ʼ náa mbájndi smídúu. 6 Ma̱ngaa náa edxu̱u̱ matagrígu xtíin rí kiejuunʼ, náa xtíin rúʼko̱ matagíʼma diadema* rí mitsúʼkháan. 7 Ikhú mataxtrámáʼ aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱ náa edxu̱u̱, mu xúʼko̱ maxtaʼwíi.

8 Nda̱wa̱á marathu̱u̱n e̱ji̱i̱n rí maguwáʼ kanuu ga̱jma̱a̱ maraxnu̱u̱n maguwúúnʼ xtíin mbi̱jua̱ dí gíʼdoo ñawúunʼ 9 ga̱jma̱a̱ matagiwánʼ xtíin náa mbájndi smídúún xó má Aarón gajmíin e̱ji̱i̱n ma̱ngaa matrígu xtíin náa edxu̱ún. Ikhaa gajmíi e̱ji̱i̱n mani̱ndxu̱ún ndxajkun. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá kiʼtáñajunʼ dí mbaʼyóoʼ mambanúu asndu kámuu. Xúʼko̱ gátani mu mataʼgíiʼ Aarón gajmii e̱ji̱i̱n mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun ndrígióʼ.

10 Nda̱wa̱á mi̱dxu̱ʼ jcháa a̱ʼdá xedi̱ náa inuu guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n, Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n mbaʼyóoʼ muta̱ma̱ʼ ñawúúnʼ náa edxu̱u̱ a̱ʼdá xédí. 11 Ataxíyáa xedi̱ náa inuu Jeobá, náa riejuun guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n. 12 Ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo ñawáanʼ mataxtajmáá chiʼgíiʼ* eʼdi náa chi̱jyu̱u̱ʼ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ. Nda̱wa̱á eʼdi rí gapíduunʼ mataxidíriga náa rajkúu dí nakarámáʼ tsigijñaʼ. 13 Mbaʼyóoʼ matani̱ wajíi̱ sébúu rí kagu̱u̱ náa chámbóo xúʼko̱ má sébúu rí kagu̱u̱ náa xkígóo, ma̱ngaa mbá nájma̱ riñón ga̱jma̱a̱ sébúu rí gíʼdoo ikhí. Xúgíʼ rígi̱ matatsikha mu maʼni gúniúu náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. 14 Mú xuyuuʼ xedi̱, xtóo ga̱jma̱a̱ ambóo mbaʼyóoʼ mikha náa rawuunʼ dí kuwáanʼla. Xedi̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí mixnájxi ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá.

15 Ikhú matatuwiin mbáa mugu̱, Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n muta̱ma̱ʼ ñawúúnʼ náa edxu̱u̱ mugu̱. 16 Mataxíyáa mugu̱ ga̱jma̱a̱ náa mbájndi níjniúu dí nakarámáʼ tsigijñaʼ mataxtijyááʼ ga̱jma̱a̱ eʼdiuu. 17 Nda̱wa̱á matrujturíga̱a̱ mugu̱, marajña chámbóo ga̱jma̱a̱ xuwiʼ xtiyuu, dí gúturiga mbá kaʼyoo má gatadrámáʼ ga̱jma̱a̱ edxu̱u̱. 18 Ga̱jma̱a̱ matatsika̱a̱ mbá kañiiʼ mugu̱ mu maʼni gúni náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ gamajkhu rí mikarámáʼ náa inuu Jeobá rí mitsaanʼ* ndataun eʼyoo ikhaa.* Nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ gamajkhu rí mi̱kha náa inuu Jeobá.

19 Xúʼko̱ má gatatuwiin imba̱a̱ mugu̱, Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n muta̱ma̱ʼ ñawúúnʼ náa edxu̱u̱ mugu̱. 20 Mataxíyáa mugu̱ e̱jmba̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbá chiʼgíiʼ eʼdi mataxtajmáá náa riʼyu̱u̱ chaʼwuun mújúunʼ Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n, xúʼko̱ má náa a̱ʼdióo ñawúunʼ mújúunʼ rí mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo rajkhúu mújúunʼ rí mba̱a̱. Ma̱ngaa mataxtijyááʼ náa xúgíʼ níjniúu rí nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ eʼdi. 21 Ma̱ngaa mbá chiʼgíiʼ eʼdi dí grígu náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ mbá chiʼgíiʼ aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, mataxtíjyaaʼ Aarón ga̱jma̱a̱ xtíñuu, xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ xtiñún ikhiin. Mu xúʼko̱ ikhaa gajmíin e̱ji̱i̱n ma̱ngaa xtiñún maʼganú mani̱ndxu̱u̱ mikaʼwu.

22 Nda̱wa̱á matríyaʼ sébúu mugu̱ e̱jmba̱a̱, xúʼko̱ má sébúu dí gíʼdoo náa tsiyúuʼ, sébu rí gíʼdoo náa chámbóo, sébu rí gíʼdoo náa xkígóo, náa a̱jma̱ riñón ndrígóo ga̱jma̱a̱ sébú dí rígá ikhí xúʼko̱ má rajkhú mújúunʼ ma̱ngaa, numuu rí nindxu̱u̱ mbáa mugu̱ bi̱ nijuixnáxi̱i̱ náa muda ñajunʼ ndxajkun. 23 Ma̱ngaa mbi̱ya̱ mbá pan dijndi xúʼko̱ má i̱mba̱ pan dijndi rí gíʼdoo aceite ga̱jma̱a̱ mbá galleta mbawiʼ dí kajti náa canasta, náa kajti pan dí ragíʼdoo levadura rí frígu náa inuu Jeobá. 24 Marajxna̱a̱ xúgíʼ rígi̱ mbayá Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ matani̱ rí ikhiin mubajngaa gi̱i̱ ñuʼún numuu rí nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí mubajngaa náa inuu Jeobá. 25 Nda̱wa̱á madrígúu xúgíʼ rígi̱ náa ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ matatsikha náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, náa tsu̱du̱u̱ tsigijñaʼ dí nijuixnaxi̱ dí nakarámáʼ. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ gamajkhu rí mi̱kha náa inuu Jeobá, mbá tsigijñaʼ rí mitsaanʼ ndataun gáʼyoo Jeobá.

26 Náa mugu̱ bi̱ nijuixnáxi̱ náa ndiyá ñajunʼ Aarón xóo ndxajkun, marajtuun xuwiʼ tso̱xto̱o̱ matabajngaa gi̱i̱ ñuʼún xóo tsigijñaʼ rí naʼmbajngaa náa inuu Jeobá. Rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndrígáaʼ ikháánʼ. 27 Mbaʼyóoʼ matani̱ wájíiʼ xóo mbá rí mitsúʼkháan, rajkhúu ga̱jma̱a̱ xuwiʼ tso̱xto̱o̱ mugu̱ bi̱ nijuixnáxi̱ índo̱ Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n nida ñajunʼ xóo ndxajkun rí niʼbajngaa náa inuu Dios. 28 Rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndrígóo Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n. Nindxu̱u̱ mbá kiʼtáñajunʼ rí bi̱ israelitas mbaʼyóoʼ munimbaníí asndu kámuu, rígi̱ nindxu̱u̱ mbá rí mitsúʼkháan ikha jngóo maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá rí mitsúʼkháan rí muxnaxi̱ israelitas. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá rí mitsúʼkháan rí mixnájxi̱i̱ Jeobá xóo mbá tsigijñaʼ dí tsímáá.*

29 Xtíin kiejuunʼ rí mitsaanʼ rí kaʼyoo Aarón mugíiʼ e̱ji̱i̱n nda̱wa̱á rí ikhaa, índo̱ ikhiin gáxtaʼwíin mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun. 30 Índo̱ mbáa a̱ʼdióo Aarón gakhánúu ñajunʼ mu mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun nda̱wa̱á rí anu̱u̱* ga̱jma̱a̱ índo̱ gáto̱ʼo̱o̱ náa guʼwá xtíin dí nagímbíin mu maʼni ñajunʼ náa rí mikaʼwu, ikhaa mbaʼyóoʼ majmuu xtíin rígi̱ mbá juwan mbiʼi.

31 Mugu̱ e̱jmba̱a̱ bi̱ mixnájxi̱i̱ náa muda ñajunʼ ndxajkun, xuyuuʼ mbaʼyóoʼ matajíi náa guʼwá xtíin rí mikaʼwu.* 32 Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n mbaʼyóoʼ mu̱phu̱ xuyuuʼ mugu̱ ga̱jma̱a̱ pan rí kajti náa canasta náa riejuun guʼwá xtíin rí nagímbíin. 33 Ikhiin mbaʼyóoʼ mu̱phu̱ rí nijuixnáxi̱ mu majngudi̱i̱ aʼkhúun mu xúʼko̱ ma̱ndoo mudrigú ñajunʼ mani̱ndxu̱ún ndxajkun ma̱ngaa mu ma̱ndoo maguma ka̱ʼwi̱ín. Imba̱a̱ xa̱bu̱ kaníí* xándoo mikhu rígi̱ numuu dí nindxu̱u̱ mikaʼwu. 34 Á mu i̱mba̱ néjtsuu napídúúnʼ xóó xuwiʼ rí nijuixnáxi̱ xóo tsigijñaʼ náa muda ñajunʼ ndxajkun o napídúúnʼ pan, mbaʼyóoʼ mi̱kha. Nimbáa xáʼyóoʼ mi̱khu̱, numuu rí nindxu̱u̱ mikaʼwu.

35 Xúʼko̱ gátani̱ ga̱jma̱a̱ Aarón ma̱ngaa gajmíi e̱ji̱i̱n, matani̱ xúgíʼ xó má nitañájuanʼ. Mbá juwan mbiʼi mbaʼyóoʼ maraxtaa ga̱jma̱ʼ mu maraxna̱a̱ tsiaki̱i̱ índo̱ gágruigú ñajunʼ xóo ndxajkun. 36 Mámbá mbiʼi mbaʼyóoʼ maraxnajxí tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá, mbaʼyóoʼ maraxnajxíi̱ mbáa xedi̱ mu xúʼko̱ majngudi̱i̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ maguma kaʼwi̱i̱ aʼkhúun náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mataxidirámááʼ aceite mu mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. 37 Mbá juwan mbiʼi mbaʼyóoʼ maraxnáxí tsigijñaʼ mu xúʼko̱ majngudi̱i̱ aʼkhúun náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, mbaʼyóoʼ matani̱ mitsúʼkháan mu maʼganú mani̱ndxu̱u̱ mikaʼwu náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. Asndu tsáa bi̱ gáxkajma náa nakarámáʼ tsigijñaʼ mbaʼyóoʼ mani̱ndxu̱u̱ mikaʼwii.

38 Rígi̱ gáʼyóoʼ mataxnajxí náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. Mámbá gájtsi, mbaʼyóoʼ mataxnajxíin a̱jmi̱i̱n mugu̱ bi̱ mbá tsigúúnʼ. 39 Timbáa mugu̱ mbaʼyóoʼ mataxnajxíi mi̱ʼcha̱, imba̱a̱ mbaʼyóoʼ mataxnajxíi wakhíʼ.* 40 Índo̱ garaxnajxíi timbáa mugu̱ mbaʼyóoʼ maraxnajxí mbá kilo* harina dí itháan májánʼ rí matandáwa̱a̱ʼ mbá litro* aceite ndrígóo oliva. Ma̱ngaa mataxidirámááʼ mbá litro vino* mu mani̱ndxu̱u̱ xóo tsigijñaʼ dí nagadírámuuʼ. 41 Bi̱ maʼni raga̱jmi̱i̱n mugu̱ mbaʼyóoʼ mataxnajxíi wakhíʼ mbóo garaxnajxíi ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí tsígáʼ ma̱ngaa tsigijñaʼ dí nagadírámuuʼ xó má rí majuixnáxi̱ rí mi̱ʼcha̱. Xúgíʼ rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí mitsaanʼ ndataun, mbá tsigijñaʼ gamajkhu rí mi̱kha náa inuu Jeobá. 42 Mani̱ndxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí mikarámáʼ dí ikháanʼ mbaʼyóoʼ muxnajxíla tsétsí mbiʼi náa xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ rakuwa nda̱wa̱á náa riejuun guʼwá xtíin rí nagímbíin náa inuu Jeobá, ikhí masngajmámina’ ikhúún mu matamíjná ga̱jma̱á ni̱ndxa̱a̱ʼ.

43 Ikhí masngajmámina’ ikhúún náa inún israelitas ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ dí marigá ikhí maʼni kaʼwi̱i̱ mba̱a̱’ rúʼko̱. 44 Ma̱ni̱ kaʼwi̱i̱ guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, ma̱ngaa ma̱ni̱ kaʼwi̱i̱ Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun ndrígióʼ. 45 Ikhúún maxtáá náa majñu̱únʼ israelitas ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún. 46 Ikhiin gajkhun mbuyáá dí ikhúún ni̱ndxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígu̱ún, bi̱ niguwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mu maxtáá náa majñu̱únʼ ikhiin. Ikhúún nidxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígu̱ún.

30 Matani̱ mbá náa mikarámáʼ dí ndataun ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. 2 Cuadrado gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱, dí mbaʼ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ 45 centímetros,* dí ma̱ja̱nʼ mbá 45 centímetros,* dí mitsídánʼ 90 centímetros.* Náa mikarámáʼ dí ndataun mbá kajua̱a̱ gaʼni ga̱jma̱a̱ chi̱ji̱ʼ. 3 Mataxtajmáá mbawíí oro náa tsu̱du̱u̱, náa níjniúu ga̱jma̱a̱ náa chijiu̱u̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ náa mbájndi rawuunʼ mbaʼyóoʼ matani̱ ga̱jma̱a̱ oro. 4 Náa agoo rawuunʼ náa mbá nájma̱ níjniúu matadima a̱jma̱ anillo dí mbawíí oro. Rígi̱ majmaa náa mafraʼajngaa ixi̱ rí magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. 5 Atrawíi ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ ataxtájmáá oro. 6 Náa mikarámáʼ dí ndataun mataʼgíʼ náa inuu cortina rí frájkha náa níjniúu arca dí nambánuu,* náa tsu̱du̱u̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱ arca, ikhí gásngajmamináʼ náa ikháánʼ.

7 Aarón matsikhá rí ndataun náa tsu̱du̱u̱ dí nakarámáʼ rí ndataun. Markuni má xúʼko̱ mámbá miʼcha̱ índo̱ naʼni rata̱a̱ lámpara. 8 Índo̱ Aarón gáskámáa lampara rí wakhíʼ, ma̱ngaa matsíkarámáʼ rí ndataun. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ gamajkhu dí ndataun rí muni̱ má xúʼko̱ náa inuu Jeobá xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ rakuwa nda̱wa̱á. 9 Náa nakarámáʼ rí ndataun, ikhí xáʼyóoʼ mixnáxi̱ mbá dí rakáʼyoo, ní má tsigijñaʼ rí nakarámáʼ, ní ma tsigijñaʼ rí tsígáʼ. Ma̱ngaa ikhí xándoo muxnaxi̱ tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ. 10 Aarón gíʼmaa maxtájmuu mbá chiʼgíiʼ* eʼdiuu xujkhúʼ bi̱ nuxnajxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá náa chi̱jyu̱u̱ʼ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ mu maguma kaʼwi̱i̱. Rígi̱ gíʼmaa miʼni mbá miʼtsú rí mbá tsiguʼ náa xúgíinʼ bi̱ gáguwaʼ rakuwa nda̱wa̱á. Náa nakarámáʼ tsigijñaʼ nindxu̱u̱ rí phú mikaʼwu náa inuu Jeobá”.

11 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 12 “Mámbá índo̱ gatanii censo ga̱jma̱a̱ matraxnii e̱ji̱i̱n Israel, mámbáa dí ikhaa maʼni numa̱a̱ Jeobá dí maʼtsíríyáa mináaʼ mú maxtáa índo̱ garigá censo. Mu xúʼko̱ nimbáa xagíʼnuu dí ra̱májánʼ índo̱ gágumaraʼmáʼ mbiʼñúún. 13 Rígi̱ gíʼmaa muxna xúgíinʼ bi̱ gagumaraʼmáʼ mbiʼñún, medio siclo* gíʼmaa ma’ni ki̱wu̱n xó má rí najmaa náa dí mikaʼwu. Gíʼmaa mixnáá Jeobá medio siclo.* 14 Xúgíinʼ bi̱ gágumaraʼmáʼ mbiʼñún ga̱jma̱a̱ bi̱ guáʼdáá 20 tsigu̱únʼ o itháan muninúmáá rí mixnájxi̱ náa inuu Jeobá. 15 Bi̱ guáʼdáá xáʼyóoʼ má muxná itháan, bi̱ migínii xáʼyóoʼ muxná chiʼgiʼ dí medio siclo rí majmanumáá náa Jeobá mu xúʼko̱ makuwáanʼla. 16 Matandrígú mbújkhu̱ún israelitas mu maguma kaʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ maraxna mu majmaa náa guʼwá xtíin rí nagimbíin. Mbújkha̱a̱ rígi̱ maʼni rí marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n Jeobá kaʼñúún israelitas ga̱jma̱a̱ dí nuninúmáá mu xúʼko̱ makuwáanʼla”.

17 Ma̱ngaa Jeobá niʼthúu̱n xóó Moisés: 18 “Atani mbá náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ atani náa magrígú. Nájma̱ gátani ga̱jma̱a̱ cobre. Atagíʼ náa majñu̱nʼ guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n náa gíiʼ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ atani majnííʼ iyaʼ. 19 Ikhí Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mujñáa ñawúúnʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúún. 20 Índo̱ gátu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá xtíin rí nagímbíin o índo̱ gágún kanuu mijngii náa gíʼ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ mu muñajunʼ ga̱jma̱a̱ muxnajxi̱ tsigijñaʼ rí najuixnájxi̱ ga̱jma̱a̱ dí naʼni gúniúu náa inuu Jeobá, gíʼmaa muni̱ kaʼwumijnáá. Mu xúʼko̱ xákháñún. 21 Gíʼmaa rí mujñáa ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúún mu xúʼko̱ xákháñún. Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá kiʼtáñajunʼ rí mbajyúuʼ asndu kámuu náa Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n bi̱ gáguwáʼ rakuwa nda̱wa̱á”.

22 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n Moisés: 23 “Ma̱ngaa atagímbóó rí itháan májánʼ ndataun, majun kilo mirra dí gújkúʼ, ajtsú kilo canela rí ndataun ga̱jma̱a̱ ajtsú kilo cálamo rí ndataun. 24 Ga̱jma̱a̱ majun kilo xtáyoo casia, gíʼmaa maʼni ki̱wu̱n xó má rí najmaa náa rí mikaʼwu ma̱ngaa ajtsú litro* tikhu aceite ndrígó oliva. 25 Náa xúgíʼ rígi̱ matani̱ mbá aceite rí kaʼwu mu matraʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱. Gíʼmaa rí manda̱wo̱o̱ʼ májánʼ xúgíʼ rígi̱. Mani̱ndxu̱u̱ mbá aceite rí kaʼwu mu matraʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱.

26 Majmaaʼ mu mataxtrámáʼ náa guʼwá xtíin rí nagímbíin ga̱jma̱a̱ arca* rí nambánuu, 27 xó má mesa ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí najmaa, candelabro ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí najmaa ma̱ngaa náa nakarámáʼ rí ndataun, 28 náa najuixnáxi̱ tsigijñaʼ rí nakarámáʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí najmaa ma̱ngaa náa nagrigu rí najnu̱ʼ iyaʼ. 29 Ndayóoʼ rí matani̱ kaʼwi̱i̱ mu mani̱ndxu̱u̱ itháan mikaʼwu. Asndu tsáá bi̱ gagugua gíʼmaa rí mani̱ndxu̱u̱ kaʼwii. 30 Mataʼgíiʼ Aarón gajmíi e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ matani̱ kaʼwi̱i̱n mu mani̱ndxu̱ún ndxajkiunʼ.

31 Ma̱ngaa marathu̱u̱n israelitas: ‹Xa̱bu̱ bi̱ gáguwáʼ rakuwa nda̱wa̱á, rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ aceite ndrígóʼ rí kaʼwu mu maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱. 32 Ragíʼmaa maxtajmaminaʼ nimbáa ma̱ngaa ragíʼmaa maʼni ikháá kayuʼ xóo rígi̱. Numuu rí nindxu̱u̱ kaʼwu ga̱jma̱a̱ kaʼwu má xúʼko̱ gánindxu̱u̱ náa ikháanʼla. 33 Asndu tsáá bi̱ gagíʼ maʼni aceite rí ndataun xóo rígi̱ ga̱jma̱a̱ naxtajmaa mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá nindxu̱u̱ ndxajkun* gíʼmaa rí makháñu̱u̱ náa xuajñuu›”.

34 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Mbáníí gátagímbóo xúgíʼ rí ndataun rígi̱: Estacte,* uña rí ndataun,* gálbano rí ndataun ga̱jma̱a̱ i̱ndó olíbano. 35 Atani̱ mbá rí ndataun ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱. Mani̱ndxu̱u̱ rí i̱ndó ikháá kandawo̱o̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí ndataun rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu mbá rí májánʼ niguma rátháá ga̱jma̱a̱ magiʼdoo idú. 36 Atanu mbá chiʼgíiʼ rí nitándawa̱a̱ʼ rígi̱ asndu maʼni ejndo̱o̱ʼ rí tsaʼtsa ga̱jma̱a̱ mbá chiʼgíiʼ gátagrígú náa arca dí nimbánuu dí rígá náa guʼwá xtíin rí nagímbíin ga̱jma̱a̱ ikhí gásngajmáminaʼ náa ikháán. Rí ndataun rígi̱ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ rí phú mikaʼwu náa ikháanʼla. 37 Ragíʼmaa muni̱ rí ndataun rígi̱ mbá rí majmala i̱ndó ikháanʼ. Gu̱ya̱a̱ má xúʼko̱ rí nindxu̱u̱ kaʼwu náa inuu Jeobá. 38 Asndu tsáá bi̱ gáʼni rí ndataun rígi̱ numuu rí ikhaa nanigu̱u̱ʼ mayeyuu gíʼmaa rí makhañúu náa xuajñuu”.

31 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 2 “Natayáá ráʼ. Niríya̱a̱ʼ* Bezalel, a̱ʼdióo Urí, a̱ʼdióo Hur, bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ* ndrígóo Judá. 3 Maxnu̱u̱ espíritu ndrígóo Dios mu xúʼko̱ magiʼdoo ku̱ma̱, makro̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ majmañuu maʼni xúgíʼ enii ñajunʼ ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ, 4 mu xúʼko̱ ñajunʼ rí maʼni mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ,* mañejuunʼ oro, plata ga̱jma̱a̱ cobre, 5 xúʼko̱ má marujtu ga̱jma̱a̱ magruaʼmáʼ itsí ma̱ngaa mañejuunʼ xúgíʼ enii ixi̱. 6 Ma̱ngaa niʼgíiʼ Oholiab a̱ʼdióo Ahisamac bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ ndrígóo Dan mu mambáyúu, ma̱ngaa maxnu̱u̱n ku̱ma̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún* nuni̱ ñajunʼ, mu muni̱ xúgíʼ rí ni̱tha̱a̱nʼ, 7 xóo guʼwá xtíin, arca rí nimbánúu* ga̱jma̱a̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa xúgíʼ rí gáʼyóoʼ náa guʼwá xtíin, 8 mesa ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gáʼyóoʼ ikhí, candelabro rí mbawíí oro ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gáʼyóoʼ ikhí, ma̱ngaa náa nakarámáʼ dí ndataun, 9 ma̱ngaa náa mixnájxi̱ tsigijñaʼ dí nakarámáʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gáʼyóoʼ ikhí, náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ náa magri̱gu, 10 ma̱ngaa xtíin rí kijñaráʼáá májánʼ, xtíin kiejuunʼ rí magíʼ Aarón bi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ma̱ngaa xtíin rí mugíʼ e̱ji̱i̱n mu muni ñajunʼ xóo ndxajkun, 11 aceite rí maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa dí ndataun rí majmaa náa guʼwá xtíin. Ikhiin muni̱ xúgíʼ rí ikhúún nitañájuaanʼ”.

12 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n Moisés: 13 “Rígi̱ gárathu̱u̱n israelitas: ‹Gíʼmaa mbuyamajkuíí mbiʼi sábado ndrígóʼ, numuu rí nindxu̱u̱ mbá tsinaʼ náa ikháanʼla ga̱jma̱a̱ náa ikhúún, ma̱ngaa náa xúgíinʼ e̱jña̱la bi̱ maguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á, mu xúʼko̱ mbuyáá rí ikhúún, Jeobá, nindxu̱ʼ bi̱ naʼni kaʼwáanʼla. 14 Ndayóoʼ mbuyamajkuíí sábado, numuu rí nindxu̱u̱ mitsúʼkháan náa ikháanʼla. Asndu tsáá bi̱ gáʼni gachúu mbaʼyóoʼ makhañúu. Á mu mbáa gáñajunʼ mbiʼi rúʼko̱, mbaʼyóoʼ makhañúu náa majñu̱u̱ʼ xuajñuu. 15 Ma̱ndoo muñajunʼ mbá majun mbiʼi, mú índo̱ gáʼni juwan mbiʼi mbu̱ya̱a̱ jxala numuu dí nindxu̱u̱ sábado. Jeobá ndaʼyoo rí nindxu̱u̱ mikaʼwu. Á mu mbáa gáñajunʼ mbiʼi sábado, mbaʼyóoʼ makhañúu. 16 Xúgíinʼ israelitas mbaʼyóoʼ mbuyamajkuíí sábado. Xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á xúʼko̱ má gúni ga̱jma̱a̱ dí mbiʼi sábado. Rígi̱ mbaʼyóoʼ magumambaníí asndu kámuu. 17 Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá tsinaʼ rí mbajyúuʼ asndu kámuu náa xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ náa ikhúún, numuu rí Jeobá niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ mbá majun mbiʼi, índo̱ niʼni juwan mbiʼi niniñuuʼ rañejunʼ ga̱jma̱a̱ ndiyáa jxu̱u̱ʼ›”.

18 Índo̱ niguámbóo niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Moisés náa kúbá Sinaí, Dios nixnúu a̱jma̱ itsí wajpa rí nimbánúu, nájma̱ itsí rígi̱ minaaʼ má ñawúunʼ* Dios niʼnirámáʼ.

32 Índo̱ xa̱bu̱ xuajin ndiyáá dí Moisés ndajyúuʼ wéñuuʼ magajta̱a̱ náa kúbá. Ikhú nigimbíin xúgíinʼ ga̱jma̱a̱ nirugua̱ma̱ʼa̱a̱n Aarón, nitháán: “Atani̱i̱ mbáa dios mu maʼga náa inulú, numuu rí tséʼyáá ndiéjunʼ nigíʼnuu Moisés, xa̱bu̱ bi̱ niguwáánʼlú náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto”. 2 Ikhú Aarón niʼthúún: “Gurawíi xábí dí oro dí tra̱ʼa̱ náa cháʼwúún guʼyala, jiámiála ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiala gaguwaʼ kudala mu mu̱xnu̱ʼ”. 3 Ikhú xúgíinʼ nirawíi xábí dí oro dí tra̱ʼa̱ náa cháʼwúún, nigún kudúún náa Aarón. 4 Ikhaa nigruigú oro, nijmuu mbá cincel mu maʼnii mbáa xándú bi̱ kiejxu̱u̱ xóo mbáa a̱ʼdá xédí. Ikhiin niguáʼdi̱i̱ nithi: “Israel, bigi̱ nindxu̱u̱ dios ndrígáaʼ. Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niríñáaʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto”.

5 Índo̱ Aarón ndiʼyoo rígi̱, nigíʼdu̱u̱ niʼni mbá náa mikarámáʼ tsigijñaʼ náa inuu a̱ʼdá xédí. Nda̱wa̱á niʼthí: “Gájtsíí mu̱ʼni̱ mbá ndxa̱a̱ mu mbuʼyamajkuíí Jeobá”. 6 Ikha jngóo i̱mba̱ néjtsuu, miʼcha̱ niguájxu̱ ga̱jma̱a̱ nixnajxi̱ tsigijñaʼ dí nakarámáʼ ga̱jma̱a̱ nixnajxi̱ tsigijñaʼ dí tsímáá.* Nda̱wa̱á xa̱bu̱ xuajin nitri̱gi̱i̱n niphiʼtsu ga̱jma̱a̱ niʼwa̱a̱n, nda̱wa̱á niguájxu̱u̱n mu muni̱ gagimijná.

7 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ara̱jtha̱a̱ʼ numuu rí xa̱bu̱ xuajñaanʼ bi̱ nirawíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, nini̱ gachímijná. 8 ¡Mbá nacha̱ nigájnuriñu̱u̱ʼ náa kamba̱a̱ rí ni̱thu̱u̱n magún! Nini̱i̱ mbáa xándú bi̱ kiejxu̱u̱ xóo mbáa a̱ʼdá xédí ga̱jma̱a̱ kúwá rusmbati̱gu̱u̱n náa inuu, nuxnáá tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ nuthi: ‹Israel, bigi̱ nindxu̱u̱ dios ndrígáaʼ. Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niríñáaʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›”. 9 Ma̱ngaa Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Nijkhánú ndi̱yo̱o̱ dí xa̱bu̱ xuajin bugi̱ ra̱ʼkhá tháán gújkhúʼ a̱jkiu̱ún.* 10 Dí xúgi̱ atatsíñuʼ dí ma̱ni̱ gámbíin, numuu dí ra̱ʼkhá tháán kasngáñu̱ʼ eni̱, ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ dí e̱jña̱a̱ʼ ikháán maʼni mbaʼin”.

11 Ikhú Moisés niʼtákáñuu Jeobá Dios ndrígóo: “Jeobá, náá numuu dí matani̱ gámbíin xa̱bu̱ xuajñaanʼ nda̱wa̱á dí nirawíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ rá. 12 Á mu natani̱, xa̱bu̱ egipcio muthi: ‹Dios ndrígu̱ún niguwíin numuu dí nandoo maʼniún mbá dí ra̱májánʼ. Nindoo maʼga kagui̱i̱n náa kúbá mu magudíin ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ maʼni gámbíin náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ›. Ní xákiʼnán, agáwíinʼ a̱jkia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ xátaxuʼmá gamiéjunʼ rígi̱ náa xa̱bu̱ xuajñaanʼ. 13 Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ eʼni xa̱bia̱a̱ʼ Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Israel. Ikháán mina̱a̱ʼ má niraxná ajngáaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyaaʼ: ‹Ma̱ni̱ rí e̱jña̱la maʼni mbaʼin wéñuuʼ xóo a̱ʼgua̱a̱n bi̱ kúwá mekhuíí, e̱jñu̱ún maxnu̱u̱ xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ rí ikhúún niraʼwíí, mu xúʼko̱ ma’ni ku̱bu̱únʼ ikhiin asndu kámuu›”.

14 Jeobá nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ takuʼma gamiéjunʼ náa xa̱bu̱ xuajñuu rí niʼthí makuʼma.

15 Nda̱wa̱á dí nirígá rúʼko̱, Moisés nitanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ nigajta̱a̱ kagu̱u̱ náa kúbá a̱jma̱ itsí wajpa dí nimbánúu. Itsí wajpa rígi̱ kiʼniraʼmáʼ náa a̱jma̱ níʼkhóo, náa inuu ga̱jma̱a̱ náa kidxuuʼ. 16 Dios niʼni itsí wajpa rígi̱, dí kiʼnirámáʼ ikhí Dios nindxu̱u̱ bi̱ niʼnirámáʼ. 17 Josué nigíʼdu̱u̱ niʼdxawuun gitsaʼwá* dí nuni̱ xa̱bu̱ xuajin náa gíi̱nʼ, ikhú niʼthúu̱n Moisés: “Nawáán asndu xóo nuxmijná xa̱bu̱ xuajin”. 18 Moisés niriʼñuu:

“Tséwáán á mu nuni̱ ajmúú numuu rí niʼngu̱u̱n nidaaʼ,

ni má tséwáán á mu numbi̱ya̱ʼ gínún numuu rí táʼngu̱u̱n.

I̱mba̱ núthu nindxu̱u̱ aʼwá dí xtáá radxuun”.

19 Índo̱ Moisés ni̱ʼkha̱núu̱ mijngii náa gíi̱nʼ, ndiʼyoo a̱ʼdá xédí ga̱jma̱a̱ rí nutsia, ikhú ra̱ʼkhá tháán nikasngáñu̱u̱nʼ, nidatiga̱ mbayííʼ itsí wajpa dí kagu̱ náa ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ niʼni̱i̱ xójóo náa rajkhúu kúbá. 20 Ikhú nigujtuwiin a̱ʼdá xédí bi̱ ikhiin nini̱i̱, nirajkuáa náa aguʼ mikhaa ga̱jma̱a̱ nirujkuii asndu niʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ. Nda̱wa̱á nirajkuáa idiʼ rúʼko̱ náa iyaʼ ga̱jma̱a̱ nixnúún mu̱wa̱a̱n israelitas. 21 Ikhú Moisés niʼthúu̱n Aarón: “Ndiéjunʼ lá ninia̱a̱ʼ xa̱bu̱ bugi̱, ikha jngóo matani̱ dí muxudami̱jna̱ mbá aʼkhá mbiiʼ wéñuuʼ xá.” 22 Aarón niriʼñuu: “Xákiʼnáá tátá. Ikháán má natayáá dí xa̱bu̱ bugi̱ i̱ndó nandún muni̱ dí ra̱májánʼ. 23 Ikhiin nithu̱nʼ: ‹Atani̱i̱ mbáa dios mu maʼga náa inulú, numuu rí tséʼyáá ndiéjunʼ nigíʼnuu Moisés, xa̱bu̱ bi̱ niguwáánʼlú náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto›. 24 Ikhú ni̱thu̱u̱n: ‹Asndu tsáa bi̱ kagíʼ oro, gaguwíi ga̱jma̱a̱ ga̱ʼkha̱ kagu̱u̱ náa ikhúún›. Nda̱wa̱á nidama̱ʼa̱ oro náa aguʼ ikhú nigutaxi̱i̱ a̱ʼdá xédí buʼko̱”.

25 Moisés ndiʼyoo rí xa̱bu̱ xuajin kúwá runi̱ dí nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ, numuu dí Aarón niniñúúnʼ muni̱ xúʼko̱ kaʼnii, xúʼko̱ niʼni dí niri̱ya̱ʼ gamajkhún náa inún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún. 26 Ikhú Moisés niwi̱ji̱ náa riejuun dí gíi̱nʼ ga̱jma̱a̱ niʼthí: “¡Bi̱ xtáa ga̱jma̱a̱ Jeobá, ga̱ʼkha̱ ga̱jma̱á nindxu̱ʼ!”. Ikhú xúgíinʼ levitas nigimbíin ga̱jma̱a̱ niru̱gua̱ma̱ʼa̱a̱n. 27 Nda̱wa̱á niʼthúún: “Rígi̱ niʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Mámbáa gáyá espada ndrígóo ga̱jma̱a̱ ganújngoo ragudíin a̱ngui̱i̱n, bi̱ mijngii xtáa gajmíi̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ nambájxu̱u̱ gajmíi̱n náa xúgíʼ dí gíi̱nʼ xa̱bu̱ xuajin›”. 28 Bi̱ nindxu̱ún levitas nini̱ xó má niʼthúún Moisés, mbiʼi rúʼko̱ nikháñún mbá 3,000 xa̱bu̱. 29 Nda̱wa̱á Moisés niʼthúún: “Gu̱ni̱ wájímijnála* xúgi̱ mu muni̱ ñajuunʼ Jeobá, numuu dí xúgiáanʼ nirajtumijná gajmiála e̱jña̱la ga̱jma̱a̱ a̱ngia̱la. Ikhaa maʼni tsajkurámáanʼla xúgi̱”.

30 I̱mba̱ néjtsu̱u̱, Moisés niʼthúún xa̱bu̱ xuajin: “Ikháanʼ nixuʼdámíjná mbá aʼkhá mbiiʼ wéñuuʼ. Ikha jngóo rí xúgi̱ matsimuʼ náa kúbá mu matamíjná ga̱jmu̱ʼ Jeobá mu mba̱yo̱o̱ á mu ma̱ʼngo̱’ ma̱ni̱ rí maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo aʼkhála”. 31 Ikhú Moisés nitanga̱a̱ nitsimuu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n Jeobá: “¡Ra̱ʼkhá tháán mbi̱i̱ʼ aʼkhá dí nini̱ xa̱bu̱ xuajin bugi̱! ¡Nini̱i̱ mbáa dios ga̱jma̱a̱ oro! 32 Á mu nandaaʼ, atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ xtañún. Á mu na̱nguá, mbá péñu* atani̱gudi̱i̱ mbiʼyuʼ náa libro dí nitanirámáʼ”. 33 Ikhú Jeobá niriʼñuu Moisés: “Bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá náa ikhúún ma̱ni̱ jngudi̱i̱ mbiʼyuu náa libriuʼ. 34 Ayuʼ xtiin xa̱bu̱ xuajin náa ku̱ba̱ʼ rí ikhúún ni̱tha̱a̱nʼ. Ángel ndrígióʼ maʼga ginii náa inaaʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí gándi̱ʼi̱ín cuenta, makuʼma gamiéjunʼ náa inún ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rí nini̱”. 35 Jeobá nigíʼdu̱u̱ nikuʼma gamiéjunʼ náa inún xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdá xédí bi̱ nitháán maʼnii Aarón.

33 Jeobá niʼthúu̱n xóó Moisés: “Ayuʼ má xúʼko̱ xtiin xa̱bu̱ xuajin bi̱ nirawíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Ayuʼ náa ku̱ba̱ʼ rí nixna ajngóʼ maxnu̱u̱ Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Jacob, índo̱ ni̱thu̱u̱n: ‹Maxnu̱u̱n e̱jña̱la›. 2 Makuʼmáa mbáa ángel maʼga ginii náa inaaʼ ga̱jma̱a̱ maxkawíin cananeos, amorreos, hititas, perizitas, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos. 3 Atatsimaaʼ mi̱dxu̱ʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ. Mú ikhúún xáʼgá ga̱jma̱á nindxa̱la numuu rí nindxa̱la mbá xuajin dí ra̱ʼkhá tháán gújkhúʼ a̱jkiu̱u̱n, á mu na̱jkhá, gamíi magúdiáanʼla náa kamba̱a̱”.

4 Índo̱ xa̱bu̱ xuajin nidxawíín ajngáa rígi̱, nikúwá ngíná ga̱jma̱a̱ nimbáa nánguá nigíiʼ xábiúu. 5 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Aratún israelitas: ‹Ikháanʼ nindxa̱la mbá xuajin dí ra̱ʼkhá tháán migújkhúʼ a̱jkiu̱ún. Mbá nacha̱ ma̱ndoo manújngoʼ náa majñala ga̱jma̱a̱ magúdiáanʼla. Ikha jngóo xúʼgíʼ xábiála índo̱ ikhúún xtáá ra̱yo̱o̱ ndiéjunʼ gáni̱ ga̱jma̱á nindxa̱laʼ›”. 6 Ikhú, bi̱ israelitas nirawíi xúgíʼ xábí rí kugíʼ náa kúbá Horeb ga̱jma̱a̱ nánguá nitangiín nigíiʼ.

7 Ikhú Moisés niríyaʼ guʼwá xtíin ndrígóo náa gíi̱nʼ xa̱bu̱ xuajin, mitsínguánʼ nijkha̱ gágíʼ ga̱jma̱a̱ nixna mbiʼyuu guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n. Xúgíinʼ bi̱ nandún mbuyáʼ ikha ndrígóo Jeobá nagún náa guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n, dí gíʼ náa rexo̱o̱ dí ikhiin gíi̱nʼ. 8 Mámbá rí Moisés na̱jkha̱ náa guʼwá xtíin, xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin naguájun. Xúgíinʼ naguáju̱n má xúʼko̱ náa riejuun guʼwá xtíin ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ nduyáá má xúʼko̱ Moisés asndu índo̱ nato̱ʼo̱o̱ náa guʼwá xtíin. 9 Índo̱ Moisés nato̱ʼo̱o̱, du̱u̱n rí wíji̱ nagajtaa ga̱jma̱a̱ nawi̱ji̱ náa riejuun guʼwá xtíin, índo̱ Moisés xtáa raʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Dios. 10 Índo̱ xa̱bu̱ xuajin nduyáá du̱u̱n rí wíji̱ náa guʼwá xtíin, xúgíinʼ nusmbati̱gu̱u̱n náa riejuun guʼwá xtíin ndrígu̱ún. 11 Jeobá naʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Moisés, xó má eʼni mbáa xa̱bu̱ índo̱ naʼtámíjná ga̱jma̱a̱ ndxájuu. Índo̱ Moisés nagájnáa ga̱jma̱a̱ natanga̱a̱ náa gíi̱nʼ xa̱bu̱ xuajin, Josué bi̱ nambáyúu bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼdióo Nun nawi̱ji̱ má xúʼko̱ náa riejuun guʼwá xtíin.

12 Ikhú Moisés niʼthúu̱n Jeobá: “Ikháán narathúnʼ, ‹Araxná ikhún xa̱bu̱ xuajin bugi̱›. Mú na̱nguá eratun tsáá gátaxuʼmáa maʼga ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ ma̱ngaa nirathúnʼ ‹Naniʼníínʼ májánʼ* ga̱jma̱a̱ naʼni a̱jkiu̱nʼ ka̱ya̱a̱ʼ›. 13 Á mu na’ni a̱jkia̱a̱nʼ xtayoʼ, mbá péñu* atasngájmuʼ xú káʼnii nindxu̱u̱ kamba̱a̱ʼ mu xúʼko̱ ma̱ndoo maniʼnííʼ ga̱jma̱a̱ maʼni a̱jkia̱a̱nʼ má xúʼko̱ xtayoʼ. Xámbumaaʼ dí xuajin rígi̱ nindxu̱u̱ xuajñaanʼ”. 14 Ikhaa niriʼñuu: “Ikhúún mínuuʼ maʼgá ga̱jma̱á ni̱ndxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maraxtaa tsímáá”. 15 Ikhú Moisés niʼthúu̱n: “Á mu ikháán xídxúʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱, xáratuxu̱ʼ rí magajnúxu̱ gi̱i̱. 16 Xú káʼnii lá gúyáá xa̱bu̱ rí naʼni a̱jkia̱a̱nʼ xtayáá xuajñaanʼ ga̱jma̱a̱ naʼni a̱jkia̱a̱nʼ xtayoʼ rá. Á mu nadxa̱ʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱, xuajñaanʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱xu̱ʼ mixtiʼkuáanʼ náa xuajin dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”.

17 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Ma̱ngaa ma̱ni̱ rígi̱ rí natando̱ʼo̱ʼ, numuu rí naʼni a̱jkiu̱nʼ ka̱ya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ naniʼníínʼ májánʼ”. 18 Ikhaa niriʼñuu: “Mbá péñu, atatsíñúnʼ mba̱yo̱o̱ xóo nindxa̱a̱ʼ”.* 19 Ikhaa niʼthúu̱n: “Manújngoʼ náa ináa mu ma̱ta̱ya̱a̱ dí ra̱ʼkhá tháán májáanʼ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ mata mbiʼyuuʼ rí nindxu̱u̱ Jeobá, ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱, bi̱ ikhúúnʼ gáʼndoʼ ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱, magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱ bi̱ ikhúún gáʼndoʼ magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱”. 20 Mu niʼthúu̱n xóó: “Xándoo ma̱ta̱ya̱a̱ inuʼ numuu rí nimbáa xa̱bu̱ numbaaʼ xáʼngo̱o̱ gáʼyoʼ ga̱jma̱a̱ maxtáa xóó”.

21 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n: “Mijngii gi̱i̱ náa ikhúún, rígá mbá náa mañejún. Añejún náa itsí rúʼko̱, 22 índo̱ gánújngoo agiuuʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ, magídáanʼ náa tsúwóoʼ itsí mu xúʼko̱ mañe̱wa̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ asndu índo̱ gámbóʼ ranújngo̱ʼ. 23 Nda̱wa̱á marígúu ñawúnʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ta̱ya̱a̱ tsu̱du̱ʼ, mú inuʼ xáʼnga̱a̱ʼ gáta̱ya̱a̱”.

34 Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Atani̱ a̱jma̱ itsí wajpa ikháá má kayuuʼ xóo dí nákha ginii. Ikhí maniraʼmáʼ ikháá má dí kiʼnirámáʼ nákha ginii náa itsí wajpa dí nitáxpígu̱u̱. 2 Atani̱rataminaʼ mu matsimaaʼ gájtsíí náa kúbá Sinaí, maraxnaxíminaʼ náa ikhúún náa inuu kúbá. 3 Nimbáa xáʼyóoʼ matsimuu ga̱jma̱á ni̱ndxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ nimbáa xáʼyóoʼ maxtáa náa xúgíʼ kúbá. Ni mugu̱ ni má xedi̱, xándoo muphiʼtsu ikhí”.

4 Moisés niʼni a̱jma̱ itsí wajpa xó má nákha ginii. Miʼcha̱ nigijxi̱i̱ dí i̱mba̱ néjtsuu ga̱jma̱a̱ nitsimuu náa kúbá Sinaí, xó má Jeobá niʼtáñajunʼ. Kagu̱ ni̱jkha̱ itsí wajpa rígi̱. 5 Ikhú Jeobá nigajtaa náa du̱u̱n ga̱jma̱a̱ niwi̱ji̱ náa níjniúu Moisés, ikhú mínaaʼ ma Jeobá niríya̱ʼ mbiʼyuu. 6 Jeobá ni̱jkha̱ ranújngoo náa inuu ikhaa ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Jeobá, Jeobá, nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n, bi̱ tsékiʼnáa nacha̱, gíʼdoo ngajua rí tsétumuu* ga̱jma̱a̱ naʼthí rí gajkhun,* 7 bi̱ nasngájmúún mbaʼin ngajua rí tsétumuu, bi̱ naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún bi̱ najngawi̱i̱n, bi̱ nakiéʼkúún ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxuda̱mi̱jna̱ aʼkhá, mú tséniñuuʼ xúʼkhiín mbáa bi̱ gíʼdoo aʼkhúun, naʼni rí mumíniiʼ e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúún anu̱ún, xó má e̱jín xíñúúnʼ ga̱jma̱a̱ e̱jín xíñegún”.

8 Ikhú Moisés nismbáti̱go̱o̱ ga̱jma̱a̱ nikruígú edxu̱u̱ asndu mbayííʼ. 9 Niʼthí: “Jeobá á mu naʼni a̱jkia̱a̱nʼ xta̱yo̱ʼ, ayuʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱. Mbá péñu,* Jeobá, ayuʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱ maski ajndu nindxu̱xu̱ mbá xuajin rí gújkhúʼ a̱jkiu̱u̱n, atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ xtayáá dí nakiéʼkuxu ga̱jma̱a̱ aʼkhá ndrígúxu̱, atandrígua̱nʼxu̱ mu mani̱ndxu̱xuʼ xuajñaanʼ”. 10 Ikhaa niriʼñuu: “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí nambánuʼ ga̱jma̱á nindxa̱la: Ma̱ni̱ rí mitsaanʼ* wéñuuʼ náa inún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin, mbá dí tárígá nimbá míʼtsú náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ o náa i̱ʼwáʼ xuajin ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuajin dí ikháanʼla makuwáanʼ, mbuyáá rí maʼni Jeobá, numuu dí ra̱ʼkhá tháan mitsaanʼ dí gáni̱ ga̱jma̱á nindxa̱la.

11 Gagiwa̱a̱nʼ a̱jkia̱a̱nʼ kiʼtáñajunʼ dí maxna̱a̱ʼ xúgi̱. Maxkawíin náa inaaʼ amorreos, cananeos, hititas, perizitas, heveos ga̱jma̱a̱ jebuseos. 12 Atiewumínáʼ rí xambánáaʼ nimbá gajmiáanʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rí nadxuʼ, raʼkháa rígi̱ gáʼni dí manidxu̱u̱ mbá tsáʼkhá náa ikháán. 13 Rí phú gíʼmaa mu̱nila, mu̱ni̱ gámbáa náa nuxnaxi̱ tsigijñaʼ, muxpígu̱u̱ itsí ga̱jma̱a̱ poste rí mitsúʼkháan.* 14 Xatasmbatíga̱a̱ʼ náa inún eʼwíinʼ dioses, numuu rí Jeobá najmaʼniiʼ xóo mbáa bi̱ na̱nda̱ʼa̱ dí i̱ndó mbiʼyamajkuíí ikhaa. Xúʼko̱, ikhaa nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ na̱nda̱ʼa̱ rí i̱ndó ikhaa mbiʼyamajkuíí. 15 Atiewumínáʼ rí xámbánáaʼ gajmiáanʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱, numuu rí índo̱ gúyamajkún dios ndrígu̱ún* ga̱jma̱a̱ muxnajxi̱ tsigijñaʼ, tikhun rí ikhiin mutala muphu ga̱jma̱a̱ ikháanʼ muphu dí nixnajxi̱ náa tsigijñaʼ. 16 Nda̱wa̱á maraxniu̱u̱n jiámiáanʼ mudiin wa̱ʼxiúnʼ ikhiin, ga̱jma̱a̱ ikhiin mbuyamajkún dios ndrígu̱ún ma̱ngaa muni̱ rí jiámiala mbuyamajkún dios ndrígu̱ún ikhiin.

17 Xátani̱i̱ mbáa xándú ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ.

18 Gíʼmaa mataniriya̱a̱ʼ Ndxo̱o̱ Pan dí ragíʼdoo Levadura.* Gíʼmaa miʼtsu pan dí ragíʼdoo levadura xó má ikhúún nitañájuaanʼ. Matani̱ mbiʼi rí kaʼyoo náa gu̱nʼ abib* mbá juwan mbiʼi, numuu dí gu̱nʼ abib nitagájnáaʼ náa Egipto.

19 Ikhúún kaʼyoʼ xúgíinʼ jiámá giʼnuu. Xúʼko̱ má xujkhúʼ i̱ya̱ bi̱ nagumiin ginii, xó ma xedi̱ ga̱jma̱a̱ mugu̱. 20 Á mu mbáa búrru nigiʼdaa timbáa a̱ʼdióo, mbaʼyóoʼ rí maratsiríya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa mugu̱. Á mu xáratsiríya̱a̱ʼ mbaʼyóoʼ mataxmígaʼ rexo̱o̱. Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ maratsiwíin xúgíinʼ jiámá giʼnuu. Nimbáa xáʼkha̱ i̱ndó ñawúunʼ náa ikhúún.

21 Matiejunʼ mbá majun mbiʼi, mú índo̱ gáʼni juwan mbiʼi mbi̱ya̱xa̱a̱ʼ,* maski ajndu mbiʼi rí naraxnáá xku̱bi̱ o natagímbo̱o̱ rí nitadu.

22 Mataniriya̱a̱ʼ Ndxo̱o̱ Xmáná* náa mataxnájxi̱ rí nijmaa ginii náa nitadu trigo, índo̱ gámbáa tsiguʼ mbaʼyóoʼ mataniriya̱a̱ʼ mbá Ndxa̱a̱ rí Nirajxi̱i̱ rí nitadu.*

23 Xúgíinʼ xa̱bekha muxnaximi̱jna̱ ajtsú nuthu rí mbá tsiguʼ náa inuu Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá Dios ndrígóo Israel. 24 Maxkawíin náa ináaʼ xuajin ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maʼni mba̱a̱ ku̱ba̱ʼ ndrígáaʼ. Nimbáa xáriyaʼ káʼyáaʼ ku̱ba̱ʼ ndrígáaʼ índo̱ gátsimaaʼ gátayaa Jeobá Dios ndrígáaʼ ajtsú nuthu rí mbá tsiguʼ.

25 Xáraxnaxí eʼdiuu tsigijñaʼ ndrígóʼ mbóó ga̱jma̱a̱ dí gíʼdoo levadura. Xátiejxíi asndu i̱mba̱ néjtsuu tsigijñaʼ rí nijuixnájxi̱ náa ndxa̱a̱ Pascua.

26 Mbaʼyóoʼ mi̱dxa̱ʼ xtaaʼ náa goʼwóo Jeobá Dios ndrígáaʼ dí nijmaa ginii kayuuʼ dí nitadu.

Xátajíi a̱ʼdá tsújtuunʼ náa yaʼdúu ru̱dúu̱”.

27 Jeobá niʼthúu̱n xóó Moisés: “Atanirámáʼ ajngáa rígi̱ numuu rí xtáá rambánulu ma̱ngaa Israel xó má ajngáa rí niguámbóʼ ni̱tha̱”. 28 Moisés niguanúu ikhí ga̱jma̱a̱ Jeobá mbá 40 mbiʼi ga̱jma̱a̱ 40 mbruʼun. Tákuiʼtsu ni má tágáan iyaʼ. Ikhaa* niʼnirámáʼ náa itsí wajpa ajngáa rí nimbánúu, xóo muʼthá, Gu̱wa̱ʼ kiʼtáñajunʼ.*

29 Nda̱wa̱á, Moisés nigajta̱a̱ náa kúbá Sinaí kagu̱u̱ a̱jma̱ itsí wajpa dí nimbánúu. Numuu rí nixtáa raʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Dios, ikha jngóo inuu naxpíbiʼ, mú ikhaa na̱nguá eʼyoo. 30 Índo̱ Aarón gajmíi̱n xúgíinʼ israelitas ndiyáá Moisés, ndiyáá rí inuu naxpíbiʼ. Ikha jngóo nimíñúún guxuʼmamíjná náa ikhaa.

31 Moisés nindxaʼwún, ikha jngóo Aarón gajmíi̱nʼ xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajin nixuʼmamijná. Nda̱wa̱á niʼtamíjna gajmíi̱nʼ. 32 Nda̱wa̱á nixuʼmamijná xúgíinʼ israelitas, ikhaa niʼthúún xúgíʼ xtángoo dí Jeobá nixnúu náa kúbá Sinaí. 33 Índo̱ Moisés niguámbóo niʼtámíjná gajmíi̱n, nirugoo inuu ga̱jma̱a̱ xtíin. 34 Mú índo̱ Moisés na̱jkha̱ gáʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Jeobá narígúu xtíin asndu índo̱ nagájna̱a̱. Índo̱ nagájna̱a̱ naʼthúún israelitas xtángoo rí nigruigú. 35 Bi̱ israelitas nduyáá rí naxpíbiʼ inuu Moisés. Ikhú Moisés natanga̱a̱ narugoo inuu ga̱jma̱a̱ xtíin, naniñuuʼ má xúʼko̱ asndu índo̱ natanga̱a̱ gáʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Dios.

35 Nda̱wa̱á, Moisés nigímbíin xa̱bu̱ xuajin Israel ga̱jma̱a̱ niʼthúún: “Rígi̱ rí niʼtáñajunʼ Jeobá maguma: 2 Ma̱ndoo muñajunʼ mbá majun mbiʼi, mú índo̱ gáʼni juwan mbiʼi mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan náa ikháanʼla, mani̱ndxu̱u̱ mbá mbiʼi sábado rí mbu̱ya̱a̱ jxala mu mbuyamajkuíí Jeobá. Á mu mbáa nañajunʼ mbiʼi sábado, mbaʼyóoʼ makhañúu. 3 Rí mbiʼi sábado xáʼyóoʼ muskamáa aguʼ náa guʼwálaʼ”.

4 Nda̱wa̱á, Moisés niʼthún xúgínʼ xa̱bu̱ xuajin Israel: “Rígi̱ rí Jeobá niʼtáñajunʼ maguma. 5 ‹Xúgiáanʼ gugímbóó rí muxna̱a̱ Jeobá. Asndu tsáá bi̱ nagájnuu náa a̱jkiu̱u̱n ga̱ʼkha̱ kagu̱u̱ náa inuu Jeobá: Oro, plata, cobre, 6 gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, lino dí májánʼ, xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ, 7 xtún mugu̱ rí kixnííʼ maña̱ʼ, xtún foca, ixi̱ acacia, 8 aceite rí majmaa náa lámpara, bálsamo* rí miʼni ga̱jma̱a̱ aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa rí miʼni ga̱jma̱a̱ rí ndataun rí mikarámáʼ, 9 xó má itsí ónice ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ itsí rí matima náa efod* ma̱ngaa náa rí magiʼma tso̱xto̱o̱* ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱.

10 Gaguwáʼ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún, bi̱ kúwi̱i̱n náa ikháanʼla ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ xúgíʼ rí Jeobá niʼtáñajunʼ: 11 Guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ xtíin rí matrámúuʼ, gancho ga̱jma̱a̱ armazón* ma̱ngaa ixi̱ mbi̱jua̱, columna ga̱jma̱a̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkúu, 12 Arca* ga̱jma̱a̱ ixi̱ mbi̱jua̱ rí juádáʼ ma̱ngaa rí kúgoo ga̱jma̱a̱, cortina rí frájkha ta̱pha̱, 13 mesa ga̱jma̱a̱ ixi̱ rí majuaʼdáʼ, xúgíʼ rí majmaa ga̱jma̱a̱ pan dí mixnájxi̱, 14 candelabro rí mambiʼi, xúgíʼ rí majmaa ikhí, lámpara ndrígóo ga̱jma̱a̱ aceite rí majmaa mu mambiʼi, 15 náa mikarámáʼ rí ndataun ga̱jma̱a̱ ixi̱ rí majuaʼdáʼ, aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa rí ndataun rí mikarámáʼ, cortina rí frájkha náa riejuun guʼwá xtíin, 16 náa majuixnáxi̱ tsigijñaʼ rí nakarámáʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ paska rí gíʼdoo xuájñúuʼ rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ cobre, ixi̱ rí majuaʼdáʼ ma̱ngaa xúgíʼ rí majmaa, náa ka̱jni̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ náa magri̱gu, 17 cortina rí kugumaʼa ga̱jma̱a̱ rexo̱o̱, columna rí majmaa ikhí ga̱jma̱a̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkúu, xúʼko̱ má cortina rí frájkha náa riejuun rí kúgumáʼá, 18 estaca rí majmaa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ estaca rí majmaa náa kúgumáʼá ma̱ngaa ñuñuu, 19 xtíin rí kijñaráʼáá májánʼ mu majmaa náa guʼwá xtíin, xtíin kiejuunʼ rí magíʼ Aarón bi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ma̱ngaa xtíin rí mugíʼ e̱ji̱i̱n mu muni ñajunʼ xóo ndxajkun›”.

20 Índo̱ Moisés niguámbóo niʼthúún xa̱bu̱ xuajin Israel ikhú mámbáa má ni̱jkha̱a̱. 21 Xúgíinʼ bi̱ ni̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún rí muxna dí guáʼdáá nigún kudúún náa inuu Jeobá. Mu majmaa miʼni ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin, mu miʼni xúgíʼ rí majmaa náa ñajunʼ rí maguma ikhí ma̱ngaa mu miʼni xtíin kiejunʼ. 22 Nigún má xúʼko̱ xa̱bekha, gu̱ʼu̱ bi̱ ni̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún muxna, nigún kudúún gancho, xábí, anillo ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ xábí, xó má xúgíʼ rí nindxu̱u̱ oro. Xúgíinʼ nixnajxi̱ oro xóo tsigijñaʼ gamajkhu náa inuu Jeobá. 23 Xúgíinʼ bi̱ guáʼdáá gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, lino dí májánʼ, xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ, xtún mugu̱ rí kixnííʼ maña̱ʼ ga̱jma̱a̱ xtún foca, nigún kudúún. 24 Xúgíinʼ bi̱ nandún muxná plata, cobre, nigún kudúún náa inuu Jeobá, xúʼko̱ má nigún kudúún ixi̱ acacia bi̱ guáʼdáá dí majmaa náa maguma ñajunʼ.

25 Xúgíinʼ gu̱ʼu̱ bi̱ najmañún nuxumáá gúmá, nigún kudúún rí nixumáá, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. 26 Xúgíinʼ gu̱ʼu̱ bi̱ najmañún bi̱ ni̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún, nini gúmá ga̱jma̱a̱ xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ.

27 Ma̱ngaa bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajin nigún kudúún itsí ónice ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ itsí rí matima náa efod ma̱ngaa rí magiʼma tso̱xto̱o̱ ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱. 28 Nidiégún bálsamo, aceite rí majmaa mu mambiʼi, ma̱ngaa rí maguma ga̱jma̱a̱ aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, xúʼko̱ má rí ndataun rí mikarámáʼ. 29 Xúgíinʼ xa̱bekha, gu̱ʼu̱ bi̱ ni̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún muxna rí guáʼdáá, nigún kudúún náa maguma ñajunʼ rí Jeobá niʼthúu̱n Moisés. Bi̱ israelitas nixnáá rígi̱ Jeobá xóo tsigijñaʼ gamajkhu.

30 Ikhú Moisés niʼthún israelitas: “Gu̱ya̱a̱, Jeobá niraʼwíi Bezalel, a̱ʼdióo Urí, a̱ʼdióo Hur, bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ* ndrígóo Judá. 31 Dios nixnúu espíritu ndrígóo mu xúʼko̱ magiʼdoo ku̱ma̱, makro̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ majmañuu maʼni xúgíʼ enii ñajunʼ ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ, 32 mu xúʼko̱ ñajunʼ rí maʼni mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ,* mañejuunʼ oro, plata ga̱jma̱a̱ cobre, 33 xúʼko̱ má marujtu ga̱jma̱a̱ magruaʼmáʼ itsí ma̱ngaa mañejuunʼ xúgíʼ enii ixi̱. 34 Ma̱ngaa nigíwánʼ náa a̱jkiu̱u̱n Bezalel ga̱jma̱a̱ Oholiab a̱ʼdióo Ahisamac bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ ndrígóo Dan, rí majmiin musngúún eʼwíinʼ. 35 Ikhaa nixnúún ku̱ma̱ mu majmiin muni ñajunʼ dí muxmí ga̱jma̱a̱ dí mujñaraʼa gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, xa̱bu̱ bugi̱ majmiin muni xúgi̱ enii ñajunʼ rí mitsaanʼ.

36 Bezalel mañajunʼ ga̱jma̱a̱ Oholiab ma̱ngaa gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún bi̱ Jeobá nixnúún ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ niʼni dí mikru̱ʼu̱u̱n muni̱ xúgíʼ ñajunʼ dí magu̱ma náa ñajunʼ mikaʼwu, xó má Jeobá niʼtáñajunʼ maguma”.

2 Moisés nindxaʼwóo Bezalel xúʼko̱ má Oholiab ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún bi̱ Jeobá nigíwanʼ ku̱ma̱ náa awúu̱n a̱jkiu̱ún, xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ ni̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún nixnajxi̱mi̱jna̱ muñajunʼ. 3 Moisés nixnúún ikhiin xúgíʼ rí israelitas nigún kudúún náa maguma ñajunʼ mikaʼwu. Mú bi̱ israelitas mámbá miʼcha̱ nagún kudúún má xúʼko̱ dí na̱ʼkha̱ a̱jkiu̱ún muxna.

4 Índo̱ nigi̱ʼdu̱u̱ niguma ñajunʼ mikaʼwu, xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún mámbíin nigíʼdi̱i̱ nigún, 5 nitháán Moisés: “Xa̱bu̱ mbaʼ nujngo̱ó guwáʼ kudúún xóo rí majmaa náa ñajunʼ rí Jeobá ninda̱ʼa̱ maguma”. 6 Ikhú Moisés nikuʼma rí majuiʼthá náa xúgíʼ dí gíi̱nʼ xa̱bu̱ ajngáa rígi̱: “Xa̱bu̱ wanii, gu̱ʼú wanii* ikhí xúʼko̱ gaguwaʼ kudala dí majmaa náa ñajunʼ kaʼwu dí maguma”. Xúʼko̱ niʼni mu xa̱bu̱ xuajin muniña̱a̱ʼ raguwáʼ kudúún dí majmaa. 7 Mbaʼ nujngo̱ó rígá dí majmaa náa maguma ñajunʼ. Mbaʼa wéñuuʼ niguwáʼ kudúún.

8 Ikhú xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún nigíʼdi̱i̱ nini guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ xtíin wajpa rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi. Ikhaa* niʼxmíjmii querubines ikhí. 9 Mámbá xtíin gíʼdoo 12 metro* rí mbi̱jua̱, a̱jma̱ metro* dí ma̱ja̱nʼ. Xúgíʼ xtíin ikháá mba̱ʼu̱ gíʼmaa maʼni. 10 Ikhú niru̱waa mbá witsu xtíin wajpa, xúʼko̱ má niru̱waa wájííʼ i̱mbá witsu. 11 Nda̱wa̱á niʼni rawuunʼ dí timbá xtíin wajpa rí mu̱wa̱a̱, niguma miʼchuu gúmá azul, mu ikhí mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ xtíin wajpa. Xúʼko̱ má niʼni náa rawuunʼ dí maʼni ragajma xtíin, mu ikhí ma̱ndoo mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ xtíin rí ginii. 12 Náa rawuunʼ dí timbá xtíin wajpa niguma mbá 50 miʼchuu xúʼko̱ má niguma imbá 50 miʼchuu gúmá náa rawuunʼ dí ragajma xtíin mu ikhí gánindxu̱u̱ náa mbuwamina̱a̱ʼ. Miʼchuu dí niguma, ikháá inuu niʼni. 13 Nda̱wa̱á kayuuʼ niʼni mbá 50 gancho dí mbawíí oro, ikhaa rúʼko̱ nijmuu mu maruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ dí mbá nájma̱ xtíin, xúʼko̱ niʼni dí guʼwá xtíin mbá kañiiʼ kri̱ga̱ niʼni.

14 Nda̱wa̱á niʼni xtíin ga̱jma̱a̱ xtátsiu̱u̱n tsu̱jtuunʼ dí magugóo ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin. Mbá 11 xtíin niʼni. 15 Mámbá xtíin gíʼdoo 13 metro* rí mbi̱jua̱, a̱jma̱ metro* dí ma̱ja̱nʼ. Mbá 11 xtíin ikháá mba̱ʼu̱ niʼni. 16 Ikhú niruwa̱a̱ mbá witsu xtíin, mú wájííʼ niru̱waa i̱mbá majun. 17 Nda̱wa̱á niguma mbá 50 miʼchuu gúmá náa rawuunʼ dí timbá xtíin wajpa, náa mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí imbo̱ʼ xtíin wajpa. Xúʼko̱ má niguma imbá 50 miʼchuu gúmá náa rawuunʼ dí maʼni raga̱jma̱ xtíin wajpa, mu ikhí gúwáa ga̱jma̱a̱ rí timbá xtíin wajpa. 18 Niʼni mbá 50 gancho dí cobre náa mu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa mbá nájma̱ rawuunʼ xtíin, mu xúʼko̱ maʼni̱i̱ imbóó.

19 Ma̱ngaa niʼni dí magugóo ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin, nijmuu xtún mugu̱ dí kixnííʼ maña̱ʼ, xúʼko̱ má dí matrámáaʼ tsu̱di̱í kayuuʼ nijmuu xtún foca.

20 Ma̱ngaa niʼni armazón* dí majmaa náa guʼwá xtíin. Niʼni ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia ma̱ngaa nitsuájúún. 21 Mámbá armazón gíʼdoo a̱jkhu̱ metro* rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ 70 centímetros* rí ma̱ja̱nʼ. 22 Mámbá armazón niʼni a̱jma̱ rajkhúu mijngii náa rí imbo̱ʼ. Xúʼko̱ kaʼnii niʼni xúgíʼ armazón dí nijmaa náa guʼwá xtíin. 23 Niʼni mbá 20 armazón dí niguájun náa kidxuuʼ guʼwá xtíin, xígií náa sur. 24 Ma̱ngaa niʼni mbá 40 cuadro dí plata náa majuáwánʼ rajkhúu dí mbá 20 armazón, náa agoo mámbá armazón ma̱tra̱ʼa̱ ma̱jma̱ cuadro náa majuáwánʼ mbá nájma̱ rajkhúu, xúʼko̱ má náa agoo dí i̱ʼwáʼ armazón ma̱jma̱ cuadro gátra̱ʼa̱ náa majuáwánʼ mbá nájma̱ rajkhúu. 25 Náa i̱mba̱ níjniúu guʼwá xtíin, xígií náa naʼni inuu norte, niʼni 20 armazón. 26 Ma̱ngaa niʼni 40 cuadro dí plata: Náa agoo mámbá armazón tra̱ʼa̱ a̱jma̱ cuadro, xúʼko̱ má náa agoo dí i̱ʼwáʼ armazón ma̱ngaa tra̱ʼa̱ a̱jma̱.

27 Náa níjniúu guʼwá xtíin dí naʼni inuu xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,* nitsuajun mbá majun armazón. 28 Ma̱ngaa nitsuajun a̱jma̱ armazón náa maʼni eskíniu̱u̱, náa kidxuuʼ guʼwá xtíin. 29 Mbá kajua̱a̱ niʼni armazón rígi̱, xó má gi̱ʼdu̱u̱ mbayííʼ asndu rijma̱a̱ náa gídáʼ timbá anillo. Xúʼko̱ niʼni ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ armazón rígi̱ dí majuaʼdáʼ náa eskíniu̱u̱. 30 Niguájun mbá migiñuʼ armazón ga̱jma̱a̱ nitra̱ʼa̱ mbá 16 cuadro dí plata: Náa agoo mámbá armazón nitra̱ʼa̱ a̱jma̱ cuadro rígi̱.

31 Ma̱ngaa niguwíi ixi̱ mbi̱jua̱ ndrígóo acacia: Mbá witsu nijmuu mu maruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón dí maguajún náa mbá níjniúu guʼwá xtíin, 32 mbá witsu nijmuu mu maruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón dí guájun náa i̱mba̱ níjniúu guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ i̱mbá witsu nijmuu mu maruwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ armazón dí guájun náa maʼni inuu xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ, xóo muʼthá xígií náa kidxuuʼ. 33 Niʼni rí ixi̱ mbi̱jua̱ dí na̱jkha̱ náa ta̱pha̱ armazón mafraʼajngaa asndu náa i̱mba̱ níʼkhóo. 34 Armazón nixtájmuu oro xúʼko̱ má niʼni anillo dí oro náa majuaʼdájngaa ixi̱ mbi̱jua̱. Ma̱ngaa nixtájmuu oro ixi̱ mbi̱jua̱ rígi̱.

35 Niʼni cortina ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, ma̱ngaa niʼxmíjmii querubines ikhí. 36 Nda̱wa̱á niʼni a̱jkhu̱ columnas ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia náa mafrajkhá cortina, nixtájmuu oro. Ma̱ngaa niʼni gancho dí oro ga̱jma̱a̱ a̱jkhu̱ cuadro dí plata náa majuáwánʼ rajkhúu columna. 37 Náa riejuun guʼwá xtíin, niʼni mbá cortina rí niʼxmíráʼá ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. 38 Ma̱ngaa niʼni imbá witsu columna ga̱jma̱a̱ gancho ndrígóo. Nixtájmuu oro tsu̱du̱u̱, xúʼko̱ má anillo ndrígóo ma̱ngaa, mú mbá witsu cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu nindxu̱u̱ dí cobre.

37 Nda̱wa̱á, Bezalel niʼni Arca* ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. Rí mbaʼ ninindxu̱u̱ mbá 110 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 70 centímetros,* dí mitsidanʼ 70 centímetros. 2 Ikhaa nixtájmuu mbawíí oro awúu̱n ga̱jma̱a̱ tsu̱du̱u̱ ma̱ngaa náa mbájndi rawuunʼ niʼni ga̱jma̱a̱ oro. 3 Nda̱wa̱á niʼni mbá a̱jkhu̱ anillo dí mbawíí oro mu maguma náa tsu̱du̱u̱ náa mbá a̱jkhu̱ rajkhúu: A̱jma̱ anillo nisngújma náa mambá níjniúu. 4 Ma̱ngaa niguwíi ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ nixtájmuu oro. 5 Ikhú nikudajngaa ixi̱ rí mbi̱jua̱ náa anillo dí tima náa níjniúu Arca mu xúʼko̱ ma̱ndoo magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱.

6 Mbawíí oro niʼni dí maguguáa ga̱jma̱a̱. Rí mbaʼ ninindxu̱u̱ mbá 110 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 70 centímetros.* 7 Ga̱jma̱a̱ martillo niʼnii a̱jmi̱i̱n querubines dí oro, nigruaʼmíinʼ náa mámbá rawuunʼ dí nigúguáa ga̱jma̱a̱. 8 Mámbáa querubín nigri̱gu náa mámbá rawuunʼ. Ikhaa niʼnii a̱jmi̱i̱n querubines mu matraʼmíinʼ mambáa rawuunʼ rí nagúguáa ga̱jma̱a̱. 9 Mbá nájmi̱i̱n querubines bugi̱, ri̱jma̱a̱ nijuáʼwíi xpíjpiúún nurúguáá náa nagúgua̱a̱ ga̱jma̱a̱ arca. Ikháá má náa eʼni inún, nuye̱jxi̱rámáʼ náa nagúgua̱a̱ ga̱jma̱a̱ arca.

10 Nda̱wa̱á ikhaa niʼni mesa ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. Rí mbaʼ mbaʼyóoʼ maʼni mbá 90 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ 45 centímetros,* dí mitsídánʼ 70 centímetros.* 11 Nda̱wa̱á nixtájmuu mbawíí oro ma̱ngaa náa mbájndi rawuunʼ niʼni ga̱jma̱a̱ oro. 12 Náa mbájndi rawuunʼ mesa nigíʼma mbá xajpa, rí ma̱ja̱nʼ naʼni xóo mbá paskoo ñawúunʼ* ga̱jma̱a̱ náa rawuunʼ xajpa dí nigíʼma nindxu̱u̱ mbawíí oro. 13 Ma̱ngaa niʼni mbá a̱jkhu̱ anillo dí mbawíí oro ga̱jma̱a̱ niguma náa a̱jkhu̱ eskíniu̱u̱ náa jmbuu tima rajkhúu. 14 Anillo rígi̱ nitima mijngii náa kama xajpa mu muxuda̱jngaa ixi̱ rí magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mesa. 15 Ikhaa ndiyá ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ nixtájmuu oro, ikhaa rúʼko̱ najmaa mu maʼga kiʼyá ga̱jma̱a̱ mesa. 16 Nda̱wa̱á niʼni mbawíí oro xúgíʼ rí majmaa náa mesa: Xúbá, copa, xua̱a̱ ga̱jma̱a̱ rayaʼ náa najnu̱ʼ vino dí najmaa mu nagadirámuuʼ xóo tsigijñaʼ.

17 Nda̱wa̱á niʼni candelabro dí mbawíí oro. Nijmuu martillo mu maʼni ga̱jma̱a̱. Mbóó káñii ninindxu̱u̱, niʼni rajkhúu, niʼni ixu̱u̱ ta̱pha̱, niʼni náa natuáʼán ri̱ʼi̱ ma̱ngaa xndúu rí xóó tséjmidi̱ ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱. 18 Náa ixu̱u̱ rí nijua̱ʼa̱n ta̱pha̱ nigiʼdoo mbá majun ñawúunʼ: Ajtsú ñawúunʼ nitima náa mámbá níjniúu. 19 Náa mámbá níjniúu nijuáʼwíi ajtsú ñawúunʼ, niʼni náa nituáʼán ri̱ʼi̱ xóo riʼyu̱u̱ almendro ma̱ngaa niʼni xndúu dí xóó tséjmidi ma̱ngaa ri̱ʼi̱. Xúʼko̱ má náa ajtsú ñawúunʼ rí nijuáʼwíi náa i̱mba̱ níjniúu niʼni náa natua̱ʼa̱n ri̱ʼi̱ xóo riʼyu̱u̱ almendro ma̱ngaa niʼni xndúu dí xóó tséjmidi ga̱jma̱a̱ ri̱ʼi̱. Xúʼko̱ niguma náa mbá majun ñawúunʼ dí nijuáʼwíi náa ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱ ndrígóo candelabro. 20 Náa ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱ ndrígóo candelabro nigiʼdoo mbá a̱jkhu̱ náa natuáʼán ri̱ʼi̱ xóo riʼyu̱u̱ almendro ma̱ngaa gíʼdoo xndúu dí xóó tséjmidi ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱. 21 Náa agoo timbá ñawúunʼ nigíʼma mbá xndúu ri̱ʼi̱ dí xóó tséjmidi, xúʼko̱ má nigíʼma imbo̱ʼ náa nijuáʼwíi dí maʼni a̱jma̱ ñawúunʼ, xúʼko̱ má nigíʼma imbo̱ʼ náa nijuáʼwíi rí maʼni ajtsú ñawúunʼ. Xúʼko̱ niguma náa nigíʼdúu nijuáʼwíi mbá majun ñawúunʼ ixu̱u̱ rí juáʼan ta̱pha̱ ndrígóo candelabro. 22 Xndúu ri̱ʼi̱ dí xóó tséjmidi, ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ candelabro mbawíí oro ninindxu̱u̱, mbóó kañiiʼ niʼni, nigumaa ga̱jma̱a̱ martillo. 23 Nda̱wa̱á ikhaa niʼni mbá juwan lámpara dí mbawíí oro, pinza* ndrígóo ga̱jma̱a̱ daan náa nagiwa̱nʼ chámbuʼ. 24 Nijmuu mbá 34 kilo* oro mu maʼni ga̱jma̱a̱ candelabro ma̱ngaa xúgíʼ rí majmaa ikhí.

25 Ma̱ngaa niʼni náa mikarámáʼ dí ndataun ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. Cuadrado ninindxu̱u̱, dí mbaʼ ninindxu̱u̱ mbá 45 centímetros,* rí ma̱ja̱nʼ mbá 45 centímetros,* dí mitsídánʼ 90 centímetros.* Náa mikarámáʼ dí ndataun ga̱jma̱a̱ chijyu̱u̱ʼ mbá kajua̱a̱ niʼni. 26 Nixtájmuu mbawíí oro, náa tsu̱du̱u̱, níjniúu ga̱jma̱a̱ náa chijyu̱u̱ʼ ma̱ngaa niʼni rawuunʼ dí mbawíí oro. 27 Náa agoo rawuunʼ náa mbá nájma níjniúu nigumaa a̱jma̱ anillo dí mbawíí oro. Rígi̱ najmaa náa mafraʼajngaa ixi̱ rí magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. 28 Nda̱wa̱á niguwíi ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ nixtájmuu oro. 29 Niʼni aceite rí kaʼwu rí majmaa mu maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa niʼni rí ndataun dí nindxu̱u̱ kaʼwu. Mbá rí májánʼ kanda̱wo̱o̱ʼ.

38 Ma̱ngaa ni’ni náa mikarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia. Nindxu̱u̱ cuadrado, itháan rí a̱jma̱ metro* rí mbaʼ ga̱jma̱a̱ itháan rí a̱jma̱ metro rí ma̱ja̱nʼ mbá metro* rí mitsídánʼ. 2 Náa mbá nájkhu̱ eskíniuu ni’ni chi̱jyu̱u̱ʼ. Náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ chi̱jyu̱u̱ʼ mbóó kañiiʼ kri̱ga̱ niguma. Nda̱wa̱á nixtájmuu cobre. 3 Nda̱wa̱á niʼni xúgíʼ dí majmaa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, niʼni cubeta, pala, xua̱a̱, tenedor, ga̱jma̱a̱ daan náa nagiwa̱nʼ chámbuʼ. Xúgíʼ niʼni ga̱jma̱a̱ cobre. 4 Ma̱ngaa niʼni mbá ajua̱nʼ paska rí gíʼdoo xuájñúuʼ rí niʼni ga̱jma̱a̱ cobre, nigíwánʼ náa ta̱pha̱ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ náa agoo rawuunʼ. 5 Niʼni ma̱ngaa a̱jkhu̱ anillo dí nisngujma náa a̱jkhu̱ eskíniuu, jmbuu má náa kra̱ʼa ajua̱nʼ paska rí gíʼdoo xuájñúuʼ rí niʼni ga̱jma̱a̱ cobre, náa anillo rígi̱ mafraʼa jngaa ixi̱. 6 Nda̱wa̱á ndiyáʼ ixi̱ acacia rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ nixtájmuu cobre. 7 Nda̱wa̱á nikudaaʼ ixi̱ mbi̱jua̱ náa tima anillo ndrígóo náa mikarámáʼ tsigijñaʼ mu xúʼko̱ ma̱ndoo magún kuñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. Náa mikarámáʼ tsigijñaʼ nindxu̱u̱ xóo mbá caja mijchú dí niguma ga̱jma̱a̱ xajpa dí mi̱du̱.

8 Nda̱wa̱á niʼni náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ cobre xúʼko̱ má náa magri̱gu ma̱ngaa. Mu maʼni rígi̱, nijmuu niwúnʼ gu̱ʼu̱ bi̱ nuñajunʼ mbá kambájxu̱u̱n náa riejuun guʼwá xtíin.

9 Ma̱ngaa niniñuuʼ ma̱ja̱nʼ náa mbájndi guʼwá xtíin. Náa rexo̱o̱ guʼwá xtíin dí naʼni inuu xígií sur, niʼni cortina ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, rí mbaʼ naʼni mbá 44 metro.* 10 Nitsuajun 20 columna ga̱jma̱a̱ 20 cuadro dí cobre náa majuáʼwánʼ rajkhúu. Gancho dí tima náa columna ga̱jma̱a̱ anillo rí mbu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ dí plata. 11 Ma̱ngaa náa jmbuu xígií norte frájkha mbá cortina, dí mbaʼ naʼni mbá 44 metro.* Gíʼdoo mbá 20 columna ga̱jma̱a̱ mbá 20 cuadro dí cobre. Gancho ga̱jma̱a̱ rí tima náa columna ma̱ngaa anillo dí kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ dí plata. 12 Mú náa jmbuu dí narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,* dí mbaʼ nindxu̱u̱ mbá 22 metro.* Gíʼdoo mbá gu̱wa̱ʼ columna ga̱jma̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu. Gancho dí katima náa columna ga̱jma̱a̱ anillo dí kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ dí plata. 13 Náa níjniúu rí nagájnuu a̱jkha̱ʼ,* xígií náa najtsi, dí ma̱ja̱nʼ naʼni mbá 22 metro.* 14 Cortina dí frájkha náa riejuun rexo̱o̱ guʼwá xtíin naʼni mbá juwan metro* rí mbaʼ, guájun ajtsú columna ga̱jma̱a̱ ajtsú cuadro náa najuáwánʼ rajkhúu. 15 Náa i̱mba̱ níjniúu rexo̱o̱ guʼwá xtíin, ikhí krajngaa mbá cortina dí mbaʼ naʼni mbá juwan metro,* gíʼdoo ajtsú columna ga̱jma̱a̱ ajtsú cuadro náa najuáwánʼ rajkhúu. 16 Lino dí májánʼ nijmaa mu maguma ga̱jma̱a̱ cortina dí nifrajkha náa mbájndi rexo̱o̱ guʼwá xtíin. 17 Cuadro náa najuáwánʼ rajkhúu columna nindxu̱u̱ dí cobre, gancho ga̱jma̱a̱ anillo ndrígóo nindxu̱u̱ dí plata, náa edxu̱u̱ columna nigu̱u̱ plata. Anillo dí najmaa mu mbu̱wa̱a̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ columna dí guájun náa rexo̱o̱ guʼwá xtíin niguma ga̱jma̱a̱ plata.

18 Cortina dí frájkha náa riejuun rexo̱o̱ guʼwá xtíin nijuiʼñáraʼa ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. Dí mbaʼ naʼni mbá mijna gu̱wa̱ʼ metro,* rí mitsídánʼ itháan rí a̱jma̱ metro.* Ikháá mitsídánʼ ga̱jma̱a̱ cortina dí frájkha náa rexo̱o̱. 19 Gíʼdoo a̱jkhu̱ columna ga̱jma̱a̱ a̱jkhu̱ cuadro náa najuáwánʼ rajkhúu dí nindxu̱u̱ cobre. Gancho ga̱jma̱a̱ anillo ndrígóo nindxu̱u̱ dí plata, xúʼko̱ má edxu̱u̱ columna nigu̱u̱ plata. 20 Xúgíʼ estaca dí najmaa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ náa rexo̱o̱ nindxu̱u̱ dí cobre.

21 Rígi̱ nindxu̱u̱ lista dí nijmaa mu maguma guʼwá xtíin rí mikaʼwu náa kra̱ʼa̱ arca dí nimbánuu.* Moisés nikuʼmaa Itamar bi̱ nindxu̱u̱ aʼdióo ndxajkuun Aarón mu maʼthúún levitas muni̱ rígi̱. 22 Bezalel, a̱ʼdióo Urí, a̱ʼdióo Hur, bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ* ndrígóo Judá, ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni xúgíʼ rí Jeobá nikuʼmaa maʼni Moisés. 23 Oholiab a̱ʼdióo Ahisamac bi̱ na̱ʼkha̱ náa xuajin chíʼgíiʼ ndrígóo Dan ikhaa nimbáyúu. Ikhaa naʼni ñajunʼ mitsaanʼ* ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ, naʼxmí, naʼjñaráʼa gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ.

24 Xúgíʼ oro dí nijmaa náa ñajunʼ rí mikaʼwu nindxu̱u̱ ikháá má oro rí nijuixnáxi̱ xóo tsigijñaʼ dí nubajngaa: Nindxu̱u̱ mbá 1,000 kilo,* ki̱wu̱n xó má rí najmaa náa rí mikaʼwu. 25 Xúgíʼ plata rí nigún kudúún xa̱bu̱ xuajin dí nigumaráʼmá náa censo nindxu̱u̱ 3,440 kilo,* ki̱wu̱n xó má rí najmaa náa rí mikaʼwu. 26 Mámbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo 20 tsiguuʼ o itháan bi̱ kiʼniráʼmá mbiʼyuu náa censo niyéjkha̱ medio siclo,* ki̱wu̱n xó má rí najmaa náa rí mikaʼwu. Dí mbá xúgíinʼ ninindxu̱ún 603,550 xa̱bu̱.

27 Nirjuiya̱a̱ʼ mbá 3,420 kilo* plata mú maguma ga̱jma̱a̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkúu columna náa maguma ñajunʼ dí mikaʼwu, xúʼko̱ má cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu columna náa mafrajkha cortina dí maʼga ta̱pha̱. Nijmaa mbá 3,420 kilo plata mu miʼni mbá 100 cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu columna, náa mámbá cuadro nijmaa mbá 34,2 kilo.* 28 Nijmuu 1,775 siclos, mu maʼni gancho dí matima náa columna ma̱ngaa nixtájmuu plata náa edxu̱u̱ columna ga̱jma̱a̱ niruwa̱a̱.

29 Mbá xúgíʼ cobre rí nixnajxi̱ ninindxu̱u̱ 2,420 kilo.* 30 Xúgíʼ cobre rígi̱ nijmuu mu maʼni cuadro rí majuáwánʼ rajkúu columna rí guájun náa riejun guʼwá xtíin rí nagímbíin, xúʼko̱ má náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ paska dí xuájñáʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí najmaa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, 31 cuadro rí majuáwánʼ rajkúu columna dí tri̱ga̱ náa rexo̱o̱ guʼwá xtíin, xúʼko̱ má náa najuáwánʼ rajkúu columna rí tri̱ga̱ náa riejun, xúgíʼ estaca dí nijmaa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ xúgíʼ estaca dí tri̱ga̱ náa mbájndi rexo̱o̱.

39 Gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, ikhiin nini̱ xtíin rí kijñaráʼáá májánʼ mu majmúún bi̱ muñajunʼ náa ñajunʼ rí mikaʼwu. Ma̱ngaa nini̱ xtíin kiejuunʼ dí magíʼ Aarón. Xó má Jeobá niʼthúu̱n Moisés maʼni.

2 Ikhaa niʼni efod* ga̱jma̱a̱ oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino rí májánʼ. 3 Nijmún martillo mu muni̱ mbá lámina paska dí mbawíí oro. Nda̱wa̱á ikhaa nirujtu mu maʼni xóo gúmá, niʼjñaráʼa ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, xúʼko̱ kaʼnii nijuixmí efod. 4 Ma̱ngaa ni̱ni̱ a̱jma̱ tirántiu̱u̱ rí ni̱wa̱a̱ kidxuuʼ ga̱jma̱a̱ náa inuu. 5 Ga̱jma̱a̱ xtíin rí kaxtoʼóo smídúu dí mbóó kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ efod dí nambáyú mu magiʼma jxa̱ʼ, ikháá má rí niguma ga̱jma̱a̱: Oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, xó má Jeobá niʼtáñajuunʼ maʼni Moisés.

6 Ikhú nidra̱ma̱ʼ itsí ónice náa rí niguma májáánʼ ga̱jma̱a̱ oro, niniraʼmáʼ mbiʼñún e̱ji̱i̱n Israel xó má naʼni mbá sello. 7 Nda̱wa̱á, ikhaa nigruaʼmáʼ náa tirántiu̱u̱ efod mu maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún e̱ji̱i̱n Israel, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés. 8 Nda̱wa̱á ikhaa niʼni mbá xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun. Niguma ikháá xó má efod: Niguma ga̱jma̱a̱ oro, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu, gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi, ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ. 9 Índo̱ nájmigo̱o̱ naʼni mbá cuadriu̱u̱, rí mbaʼ naʼni 22 centímetros* ga̱jma̱a̱ rí ma̱ja̱nʼ naʼni 22 centímetros.* 10 Nidrama mbá a̱jkhu̱ fila itsí. Náa timbá fila nitima rubí, topacio ga̱jma̱a̱ esmeralda. 11 Náa raga̱jma̱ fila, nitima itsí turquesa, zafiro ga̱jma̱a̱ jaspe. 12 Náa ragajtsú fila nitima itsí léshem,* ágata ga̱jma̱a̱ amatista. 13 Náa raga̱jkhu̱ fila nitima crisólito, ónice ga̱jma̱a̱ jade. Rí nitima ga̱jma̱a̱ xúgíʼ itsí ninindxu̱u̱ oro. 14 Náa itsí kújma mbiʼñún bi̱ mbá 12 e̱ji̱i̱n Israel. Mámbá mbiʼñún ni̱ndxu̱u̱ xó má kaʼyoo náa mbá 12 xuajin majkhaʼ,* nitima xó má eʼni mbá sello.

15 Nda̱wa̱á nini̱ cadena rí kambujxi̱, mu magiʼma ga̱jma̱a̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun. Ni̱ndxu̱u̱ xóo ñuñuu dí mbawíí oro. 16 Ikhú nini̱ a̱jma̱ dí mafrajkhá ga̱jma̱a̱, dí mbawíí oro, xúʼko̱ má nini̱ a̱jma̱ anillo dí mbawíí oro dí nitra̱ʼa̱ náa eskíniu̱u̱* xtíin rí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun. 17 Nda̱wa̱á niruʼwa̱a̱ ñuñuu dí oro náa a̱jma̱ anillo dí tima náa eskíniu̱u̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun. 18 Nda̱wa̱á nájma̱ inuu ñuñuu dí oro niruʼwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ itsí dí katrámaʼ náa xpajpoo ga̱jma̱a̱ nijgrígú xígií náa inuu tirántiu̱u̱ efod. 19 Nda̱wa̱á nini̱ a̱jma̱ anillo dí oro dí nidra̱ʼa̱ náa agoo eskíniu̱u̱ xtíin dí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun dí kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ efod. 20 Ma̱ngaa nini̱ imbá gijma̱ anillo dí oro dí nitima náa inuu efod, agoo tirántiu̱u̱ mijngii náa naxtoʼóo efod náa tsu̱du̱u̱ xtíin dí kijñaráʼá dí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ smídúu. 21 Nda̱wa̱á kayuuʼ, niruʼwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ ñuñuu dí azul anillo dí katima náa xtíin rí magiʼma náa tsoxto̱o̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ anillo dí katima náa efod, mu xúʼko̱ magiʼma jxa̱ʼ náa tsu̱du̱u̱ xtíin dí kijñaraʼá dí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ smídúu, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés.

22 Ma̱ngaa niʼni mbá xtíin mbi̱jua̱ dí ragíʼdoo ñawúunʼ, niʼni i̱ndó ga̱jma̱a̱ gúmá azul, dí niʼni mbáa bi̱ naʼxmí. 23 Iñúuʼ nigiʼma ta̱pha̱ náa maʼni aphuu, nindxu̱u̱ xóo xtíin rí nagíʼ mbáa soldado. Náa mbájndi rawuunʼ aphuu xtíin nirmi̱go̱o̱ʼ mu xúʼko̱ xútu. 24 Nda̱wa̱á nirmi̱ga̱a̱ʼ náa mbájndi rawuunʼ xtíin, nini̱ granada ga̱jma̱a̱ gúmá azul ma̱ngaa mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá rí maña̱ʼ xngeʼdi. 25 Ma̱ngaa nini̱ campana dí mbawíí oro nigún rudrama náa mbájndi rawuunʼ xtíin mbi̱jua̱ dí ragíʼdoo ñawúunʼ, mbá campana ga̱jma̱a̱ mbá granada nigún rudrama. 26 Nidrama mbá campana, mbá granada, mbá campana, mbá granada... Xúʼko̱ kaʼnii nigún rudrama náa mbájndi rawuunʼ xtíin mbi̱jua̱ dí ragíʼdoo ñawúunʼ dí najmaa náa maguma ñajunʼ, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés.

27 Ma̱ngaa nini̱ mbá xtíin rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, rígi̱ niʼni mbáa bi̱ naʼxmí mu magíʼ Aarón gajmíi̱nʼ e̱ji̱i̱n, 28 ma̱ngaa nini̱ xtíin kiejuunʼ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, dí magri̱gu edxu̱u̱ Aarón, xúʼko̱ má dí magri̱gu edxu̱ún e̱ji̱i̱n Aarón ma̱ngaa nini̱ jmawún rí majkhaʼ ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, 29 ma̱ngaa nini̱ xtíin rí maxtoʼóo smídún ga̱jma̱a̱ lino dí májánʼ, gúmá azul, mugu̱ rí miʼñuu ga̱jma̱a̱ gúmá dí maña̱ʼ xngeʼdi, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés.

30 Nda̱wa̱á kayuuʼ nini̱ mbá ajua̱nʼ rí wajpa dí mbawíí oro, rí naxpíbiʼ, rígi̱ nindxu̱u̱ tsinaʼ rí mitsúʼkhaa,* ikhí niniraʼmáʼ ajngáa rígi̱ xó má naʼni mbá sello: “Dí mikaʼwu kaʼyoo Jeobá”. 31 Ikhú nigiʼma ga̱jma̱a̱ mbá ñuñuu azul náa xtíin kiejuunʼ dí grígu edxu̱u̱ ndxajkuun, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés.

32 Xúʼko̱ kaʼnii niguámbu̱u̱n nini̱ xúgíʼ rí kaʼyoo náa guʼwá xtíin. Xóo muʼthá guʼwá xtíin rí nagímbíin. Bi̱ israelitas nini̱ xúgíʼ dí Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés. Nini̱ ikháá kayuuʼ xóo má ikhaa niʼthúu̱n.

33 Ikhú nigún ku̱ñu̱u̱n guʼwá xtíin náa Moisés ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí majmaa ikhí: Gancho, armazón,* ixi̱ mbi̱jua̱, columna ga̱jma̱a̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu, 34 xtíin dí niguma ga̱jma̱a̱ xtún mugu̱ rí kiʼxnííʼ maña̱ʼ, xtíin dí niguma ga̱jma̱a̱ xtún foca, ma̱ngaa cortina rí mafrájkha ta̱pha̱, 35 ma̱ngaa arca dí nimbánuu* ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱ rí mbi̱jua̱ ma̱ngaa rí nagúgua̱a̱ ga̱jma̱a̱, 36 mesa ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí majmaa ikhí ma̱ngaa pan rí najuixnájxi̱, 37 ma̱ngaa candelabro dí mbawíí oro ga̱jma̱a̱ lámpara ndrígóo dí katrámáʼ mbá eniiʼ, aceite dí majmaa mu mambiʼi, 38 ma̱ngaa náa mikarámáʼ dí ndataun dí niguma ga̱jma̱a̱ oro, aceite dí maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱, ndataun dí mi̱kha, cortina dí mafrajkhá náa riejuun guʼwá xtíin. 39 Náa mikarámáʼ tsigijñaʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre, ajua̱nʼ paska rí gíʼdoo xuájñúuʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre, ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí majmaa ikhí, xúʼko̱ má náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ náa magri̱gu, 40 ma̱ngaa cortina dí frájkha náa rexo̱o̱, columna ndrígóo ga̱jma̱a̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkúu, cortina rí frájkha náa riejuun rexo̱o̱, ñuñuu, estaca ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí majmaa náa maguma ñajunʼ náa awúu̱n guʼwá xtíin rí nagímbíin, 41 xtíin rí kijñaráʼáá májánʼ mu majmaa náa guʼwá xtíin, xtíin kiejuunʼ rí magíʼ Aarón bi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ma̱ngaa xtíin rí mugíʼ e̱ji̱i̱n mu muni ñajunʼ xóo ndxajkun.

42 Israelitas nini̱ xúgíʼ ñajunʼ, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni Moisés. 43 Índo̱ Moisés ndiʼyoo ñajunʼ rí nini̱. Ndiʼyoo dí nini̱ ikháá ma kayuuʼ xóo má Jeobá niʼthúu̱n maʼni, ikhú Moisés niʼni tsajkurámiinʼ.

40 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 2 “Timbá mbiʼi rí timbá igu̱nʼ, mataʼgíʼ guʼwá xtíin, xó muʼthá guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n. 3 Ma̱ngaa mataxuʼdáaʼ arca dí nimbánuu* ikhí, matagídáʼ náa kidxuuʼ cortina mu xákujmaa. 4 Ma̱ngaa mataxuʼdáaʼ mesa ga̱jma̱a̱ matadrámáʼ rí kaʼyoo maʼga ikhí, mataxuʼdáaʼ candelabro ga̱jma̱a̱ mataskamáá lámpara. 5 Nda̱wa̱á matagídáʼ náa mikarámáʼ dí ndataun dí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ oro náa inuu arca dí nimbánuu ga̱jma̱a̱ matadrájkha cortina náa kaʼyoo mafrájkha náa riejuun guʼwá xtíin.

6 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mataʼgíʼ náa majuixnájxi̱ tsigijñaʼ dí nakarámáʼ náa inuu guʼwá xtíin, xóo muʼthá, náa inuu guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n. 7 Náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ mbaʼyóoʼ mataʼgíʼ náa majñu̱u̱ʼ guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ náa rí mixnájxi̱ tsigijñaʼ ma̱ngaa mataxíñáʼ iyaʼ. 8 Nda̱wa̱á, náa mbájndi guʼwá xtíin mbaʼyóoʼ matani̱ rexo̱o̱ ma̱ngaa matrájkha cortina náa riejuun. 9 Nda̱wa̱á majmaa aceite rí naxtáʼwíin ga̱jma̱a̱ mu matraʼwi̱i̱ guʼwá rígi̱. Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matani kaʼwi̱i̱ xúʼko̱ má xúgííʼ rí majmaa ikhí mu xúʼko̱ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan. 10 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ matraʼwi̱i̱ náa majuixnájxi̱ tsigijñaʼ dí mikarámáʼ xúʼko̱ má xúgíʼ dí majmaa ikhí, mbaʼyóoʼ matani kaʼwi̱i̱ mu xúʼko̱ maʼga̱nú manindxu̱u̱ mitsúʼkháan. 11 Xúʼko̱ má gátraʼwi̱i̱ náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ, ma̱ngaa matani̱ kaʼwi̱i̱.

12 Nda̱wa̱á maratha̱a̱n Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n dí maguwáʼ náa riejuun guʼwá xtíin dí nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ matatsuwíin. 13 Mbaʼyóoʼ maraxna̱a̱ magúwúunʼ xtíin kiejuunʼ Aarón ma̱ngaa mataxtrámááʼ aceite edxu̱u̱ mu maxtíya̱a̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ndrígióʼ. 14 Nda̱wa̱á marathu̱u̱n e̱ji̱i̱n dí maguwáʼ kanuu ga̱jma̱a̱ maraxnu̱u̱n mugíʼ xtíin mbi̱jua̱. 15 Mbaʼyóoʼ matra̱ʼwi̱i̱n mangiin mu mani̱ndxu̱ún ndxa̱jkiu̱nʼ xó má anu̱ún. Dí maxtaʼwíin masngájma dí ikhiin kaʼñún mani̱ndxu̱ún ndxajkuun asndu kámuu náa xúgíinʼ bi̱ maguwáʼ rakúwá nda̱wa̱á”.

16 Moisés niʼni xúgíʼ rí Jeobá niʼthúu̱n maʼni. Niʼni ikhaa kayúʼ xó má ikhaa niʼthúu̱n.

17 Timbá mbiʼi rí timbá igu̱nʼ dí maʼni a̱jma̱ tsiguʼ, nigi̱ʼi̱ guʼwá xtíin. 18 Índo̱ nigi̱ʼi̱ guʼwá xtíin, Moisés nigruiga̱ cuadro náa majuáwánʼ rajkhúu, tsu̱du̱u̱ nigrua̱ʼmá armazón.* Nikudaaʼ ixi̱ mbi̱jua̱ náa kaʼyoo maʼga ga̱jma̱a̱ nitsuájun columna. 19 Nda̱wa̱á nixtrámuuʼ xtíin náa tsu̱du̱u̱ ixu̱u̱ guʼwá xtíin, xó má Jeobá niʼtáñajuunʼ maʼni.

20 Ma̱ngaa niguajtuun itsí wajpa dí nimbánuu, nigruiʼyáʼ náa Arca* mu mixtagijxi̱i̱. Nda̱wa̱á nikudaaʼ ixi̱ mbi̱jua̱ náa Arca ga̱jma̱a̱ nitámáʼ dí maguguáa ga̱jma̱a̱. 21 Nikudaaʼ Arca náa awúu̱n guʼwá xtíin, nirajngaa cortina náa kaʼyoo maʼga, mu xúʼko̱ magugóo ga̱jma̱a̱ arca dí nimbánuu, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni.

22 Nda̱wa̱á nikudaaʼ mesa náa guʼwá xtíin dí nagimbíi̱n náa i̱mba̱ níjniúu cortina, náa níjniúu xígií norte, 23 ma̱ngaa nirngujxi̱ pan, nigruaʼmáʼ náa tsu̱du̱u̱ mesa mu mixnájxi̱ náa inuu Jeobá, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni.

24 Ma̱ngaa náa guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n nikudaaʼ candelabro, nitsiji náa inuu mesa, náa níjniúu xígií sur. 25 Ma̱ngaa niskámuu lámpara náa inuu Jeobá, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni.

26 Nda̱wa̱á nikudaaʼ náa mikarámáʼ dí ndataun dí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ oro náa awúu̱n guʼwá xtíin, nitsiji náa inuu cortina, 27 mu ikhí gíkarámáʼ dí ndataun, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni.

28 Ikhú nirájkha cortina náa riejuun guʼwá xtíin náa má kaʼyoo maʼga.

29 Ma̱ngaa nigíʼ náa mixnájxi̱ tsigijñaʼ dí mikarámáʼ náa inuu riejuun guʼwá xtíin, xóo muʼthá, inuu guʼwá xtíin dí nagimbíi̱n, mu ikhí gájuixnájxi̱ tsigijñaʼ rí nakha ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí tsígáʼ, xó má Jeobá niʼthúu̱n maʼni.

30 Nda̱wa̱á nigíʼ náa ma̱jnu̱ʼ iyaʼ, náa majñuuʼ guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ náa mikarámáʼ tsigijñaʼ, niʼni majnííʼ iyaʼ mu muni kaʼwumijnáa ga̱jma̱a̱. 31 Moisés, Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n nijñáa ñawúúnʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúún ikhí. 32 Mámbá índo̱ natu̱ʼu̱u̱n náa awúu̱n guʼwá xtíin rí nagimbíi̱n o índo̱ nagún náa najuixnájxi̱ tsigijñaʼ, nuni̱ kaʼwumijnáa, xó má Jeobá niʼthúu̱n Moisés.

33 Nda̱wa̱á kayuuʼ, niʼni rexo̱o̱ náa mbájndi guʼwá xtíin, xúʼko̱ má rexo̱o̱ náa najuixnájxi̱ tsigijñaʼ ma̱ngaa nirajngaa cortina náa riejuun.

Xúʼko̱ Moisés niguámbóo ñajunʼ. 34 Ikhú, du̱u̱n nigíʼdu̱u̱ nirugoo guʼwá xtíin, ikhú aguʼ rí naxpíbiʼ ndrígóo Jeobá nirígá náa guʼwá xtíin. 35 Moisés na̱nguá eʼngo̱o̱ gáto̱ʼo̱o̱ náa guʼwá xtíin numuu rí du̱u̱n ga̱jma̱a̱ aguʼ rí naxpíbiʼ ndrígóo Jeobá rígá ikhí.

36 Índo̱ israelitas nduyáá rí du̱u̱n natu̱xu̱u̱ magri̱gu náa tsu̱du̱u̱ guʼwá xtíin, ikhú nurajxi̱i̱ dí kuda náa gíi̱nʼ mu magún, xó má eni̱ náa niguwáʼ rágu̱u̱nʼ. 37 Mú, á mu du̱u̱n tsétujxu̱u̱, ikhiin tsérajxi̱i̱ má dí kuda, nuguáʼthi̱i̱n asndu mbiʼi rí du̱u̱n gátujxu̱u̱. 38 Náa xúgíʼ rí niguwáʼ rágúun’ xa̱bu̱ Israel, nduyáá rí du̱u̱n ndrígóo Jeobá nagrigu náa tsu̱du̱u̱ guʼwá xtíin rí mbiʼi mú rí mbruʼun nawi̱ji̱ mbá aguʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Jacob”.

O “skáñá”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “niʼni endi̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “alquitrán ga̱jma̱a̱ brea”. “Rígi̱ nindxu̱u̱ wabooʼ ga̱jma̱a̱ nañambáá mu xánujngoo iyaʼ”.

O “nánée”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹niriya̱a̱ʼ›, xóo muʼthá, nini̱ kríya̱a̱ʼ náa iyaʼ.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Xóo muʼthá, Jetró.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹bi̱ ni̱ʼkha̱á ikhí›.

O “oeste”.

O “desierto”.

O “chádáaʼ”.

O “Ikhúún manindxu̱ʼ xó má eyoʼ Ikhúún”. Atayáá glosario, Jeobá.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Atayáá glosario, lepra.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maʼni ñajunʼ”.

O “jmbayi̱ʼ”.

O “desierto”.

O “desierto”.

O “Ataniuxu̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xado̱o̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “makruíya̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nikujxí ñawúnʼ mu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ ndiya̱ edxu̱u̱ náa goʼwóo anu̱ún”.

O “tátée”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xó má soldado ndrígiu̱ún”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “xa̱bu̱ xawan”.

O “desierto”.

O “muni̱ ñajunʼ”.

O “ñujun bi̱ majkiin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱ʼdióo ñawúnʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “señal”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “muni̱ ñajunʼ”.

O “raguʼwá”.

O “bi̱gu̱”.

Mbáa niʼni rí maxpíbiʼ.

Rígi̱ nindxu̱u̱ xó má trigo mú tséjmaʼnuu wéñuuʼ, dí nudu bi̱ egipcio nákhá wajyúuʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “muni̱ ñajunʼ”.

O “aʼbu”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “langosta”. Atayáá glosario, tsíʼbu.

O “tátiáaʼ”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “este”.

O “gu̱ni̱ mbá rí májánʼ”.

Mbáa nindxu̱u̱, Moisés.

O “mar Rojo”.

O “trono”.

O “rí mundxa̱ʼwa̱”.

Xóo muʼthá, mámbá gu̱wa̱ʼ mbiʼi.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa a̱jma̱ wakíʼ”. Nakujmaa dí rígi̱ nindxu̱u̱ índo̱ narámaaʼ a̱jkha̱ʼ índo̱ na̱jkha̱ raʼni kína.

O “lajuíin”.

O “chádala”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “soldado”.

Ma̱ndoo manidxu̱u̱ mixtiʼkhu enii iná.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mambáa”.

O “trono”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “guʼwá dí gíwánʼ náa awúun ku̱ba̱ʼ”.

O “rí nindxa̱ʼwa̱”.

Xóo muʼthá, xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá nindxu̱ún israelitas mangiin egipcios.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíinʼ soldado”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “soldado”.

O “atani ka̱ʼwi̱i̱n”.

Atayáá glosario, abib.

O “desierto”.

O “mar Rojo”.

O “mar”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “asndu nuxujxi̱ ñawúún”.

Rígi̱ naʼni mbá las 2 asndu a las 6 rí miʼcha̱.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ñawúunʼ”.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ja”. Ja ni̱ndxu̱u̱ xóo nagumaráʼmáʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá ajngáa mbiʼyuu Jeobá.

O “táteʼ”.

O “mar Rojo”.

O “nagui̱i̱”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gaʼkhu̱u̱ ada̱”.

O “desierto”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹mi̱ʼkhu̱u̱n›.

O “ndasko̱ʼ”.

O “desierto”.

Atayáá glosario, omer.

Mbáa náa ajngáa hebreo nandoo gáʼthúu̱n, ‹ndiéjunʼ nindxu̱u̱›.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rí ndaʼyoo”.

Atayáá glosario, efá.

O “nurajmaala”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹examen› o ‹tsáʼkhá›.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹nigiʼdu̱u̱n›.

Nisí na̱ʼkha̱ náa ajngáa hebreo rí nandoo gáʼthúu̱n ‹ixi̱, rí najmaa xóo tsinaʼ›.

O “trono”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ja”. Ja ni̱ndxu̱u̱ xóo nagumaráʼmáʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá ajngáa mbiʼyuu Jeobá.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á náa ku̱ba̱ʼ rígi̱›.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹Dios nindxu̱u̱ bi̱ nambáyuʼ›.

O “táteʼ”.

O “desierto”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúʼgua kanuu náa nimbáa a̱ʼgu̱”.

O “bi̱gu̱”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “mar”.

O “tátiaaʼ, nániaaʼ”.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

O “bi̱gu̱”.

Atayáá glosario, tsigijñaʼ dí tsímáá.

O “asndu náá má gáni̱ dí marmáʼáan ajkiu̱ún kuyáá mbiʼyuʼ”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

Atayáá glosario, a̱ʼgú ñawuun.

Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n dí mubúúnʼ.

O “tátée, nánée”.

O “niʼni endi̱i̱”.

O “jmba̱yi̱i̱”.

Xóo muʼthá, a̱ʼgu̱ o ada̱.

Atayáá glosario, siclo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nigugua”.

O “niʼgu ga̱jma̱a̱”.

O “tátée”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mambroʼoo xuyuuʼ”.

O “nánée”.

Atayáá glosario, Ndxo̱o̱ Pan dí ragíʼdoo Levadura.

Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.

O “mar Rojo”.

O “tribu”.

Atayáá glosario, tsigijñaʼ dí tsímáá.

Libro rígi̱ kagu xtángoo rí na̱ʼkha̱ náa capítulo 20:22-23:33.

O “visión”.

Atayáá glosario, bálsamo.

Atayáá glosario, aceite rí naxtaʼwíin ga̱jma̱a̱.

Atayáá glosario, efod.

O “pectoral”. Atayáá glosario, pectoral.

O “e̱jna̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ tikhu”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

O “argollo, armella”.

O “itsí wajpa rí niʼni ginuu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “e̱jna̱ rí niʼni ginuu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Atayáá glosario, pinzas.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá talento”. Atayáá glosario, talento.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “28 gúʼxúʼ”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “30 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Atayáá glosario, armazón.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱wa̱ʼ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúxú’ tikhu”.

O “oeste”.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “witsu gúʼxúʼ”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ajtsú gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 gúʼxúʼ”.

O “oeste”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “50 gúʼxúʼ”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “50 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “15 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “15 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “20 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “50 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “witsu gúʼxúʼ”.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

O “nagui̱i̱”.

Atayáá glosario, efod.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá palmo”. Atayáá glosario, palmo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá palmo”.

Nimbáa tseʼyoo xú káʼnii itsí mitsaanʼ nindxu̱u̱ rígi̱, ma̱ndoo maʼni ámbar, jacinto, ópalo o turmalina.

O “tribu”.

Xóo muʼthá náa eskíniuu dí rígúú.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkiu̱u̱n”.

Atayáá glosario, Urim ga̱jma̱a̱ Tumim.

O “lajuíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xuñúnʼ dí tsaʼtsa”.

O “bi̱ itháan xtangún, itháan kuitsúunʼ”.

Atayáá glosario, efod.

O “tsinaʼ rí nasngájma dí nixnájximinaʼ”.

O “lajuíin”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mitsaanʼ eʼni a̱jkiu̱u̱n”.

Atayáá glosario, tsigijñaʼ dí tsímáá.

O “tátée”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa rí mikaʼwu”. Mbáa rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n náa rexo̱o̱ guʼwá xtiin.

Xóo muʼthá, mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséʼkha̱ náa goʼwóo Aarón.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa a̱jma̱ wakíʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá décima parte ndrígóo efá”. Atayáá glosario, efá.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá cuarto ndrígóo hin”. Atayáá glosario, hin.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá cuarto ndrígóo hin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ”

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

O “lajuíin”.

Atayáá glosario, siclo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá siclo nindxu̱u̱ 20 guerás”. Atayáá glosario, guerás.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá hin”. Atayáá glosario, hin.

O “e̱jna̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á”. Xóo muʼthá, mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséʼkha̱ náa goʼwóo Aarón.

Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá wájyaʼ rí ndataun dí nagájnuu náa mbá ixi̱.

Tséjmaʼnuuʼ xóo phú nindxu̱u̱ rígi̱. Ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ tikhuu iná rí ndataun o xu̱ún xujkhúʼ bi̱ kúwá náa lamáa.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ni̱thu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu”.

O “tribu”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa a̱jkiu̱ún xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún”.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “e̱ji̱i̱n ñawúunʼ”.

Atayáá glosario, tsigijñaʼ dí tsímáá.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gújkhúʼ itsu rexu̱ún”.

O “rí nundxa̱ʼwa̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ majthíí ñawánla”.

O “ataniu̱ʼ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “naniʼníínʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ”.

O “ataniu̱ʼ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mba̱yo̱o̱ rí naxpíbínʼ ndrígáaʼ”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “bi̱ gajkuwiin”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “nagui̱i̱”.

Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.

O “índo̱ nduyamajkhún dioses ndrígu̱ún nuxudamíjna̱ aʼkhá”.

Atayáá glosario, Ndxo̱o̱ Pan dí ragíʼdoo Levadura.

Atayáá glosario, abib.

O “matayamakuíí mbiʼi sábado”.

Rígi̱ ma̱ngaa najmaʼnuuʼ xóo ndxa̱a̱ rí naxtagijxi̱i̱ rí nijuiʼdu. O “Pentecostés”.

Ma̱ngaa najmaʼnuuʼ xóo Ndxo̱o̱ guʼwá xtúguá.

Xóo muʼthá, Dios.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱wa̱ʼ ajngáa”. Ma̱ngaa najmaʼnuu xóo Decálogo.

Atayáá glosario, bálsamo.

Atayáá glosario, efod.

O “pectoral”. Atayáá glosario, pectoral.

Atayáá glosario, armazón.

O “e̱jna̱”.

O “tribu”.

O “nagui̱i̱”.

O “tátá, náná”.

Mbáa gi̱i̱ nandoo gáʼthi ga̱jma̱a̱ numuu Bezalel.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “28 gúʼxúʼ”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “30 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ gúʼxúʼ”.

Atayáá glosario, armazón.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱wa̱ʼ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

O “oeste”.

O “e̱jna̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ tikhu”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ tikhu”.

Naʼni mbá 7,4 centímetros. Atayáá glosario, palmo.

Atayáá glosario, pinzas.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá talento”. Atayáá glosario, talento.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jma̱ gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “witsu gúʼxúʼ”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ajtsú gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 gúʼxúʼ”.

O “oeste”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “50 gúʼxúʼ”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “50 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “15 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “15 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “20 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “witsu gúʼxúʼ”.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

O “tribu”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “29 talentos ga̱jma̱a̱ 730 siclos”. Atayáá glosario, talento. Atayáá glosario, siclo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 talentos ga̱jma̱a̱ 1,775 siclos”.

Atayáá glosario, siclo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 talentos”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá telento”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “70 talentos ga̱jma̱a̱ 2,400 siclos”.

Atayáá glosario, efod.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá palmo”. Atayáá glosario, palmo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá palmo”.

Nimbáa tseʼyoo xú káʼnii itsí mitsaanʼ nindxu̱u̱ rígi̱, ma̱ndoo maʼni ámbar, jacinto, ópalo o turmalina.

O “tribu”.

Xóo muʼthá náa eskíniuu dí rígúú.

O “tsinaʼ kaʼwu rí nasngájma dí Dios niríya̱a̱ʼ Aarón mu maʼni ñajunʼ”.

Atayáá glosario, armazón.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

Atayáá nota ndrígóo Éx 25:22.

Atayáá glosario, armazón.

O “E̱jna̱”.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá