BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • nwt Isaías 1:1-66:24
  • Isaías

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Isaías
  • Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Isaías

ISAÍAS

1 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí niwasngájmáá* Isaías* a̱ʼdióo Amoz ga̱jma̱a̱ numuu dí magíʼnuu Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén náa mbiʼi dí nixtáa Uzías, Jotán, Acaz ga̱jma̱a̱ Ezequías, reyes bi̱ nikúwá náa Judá:

 2 Gudxawíín mekhu ga̱jma̱a̱ atagíʼ edxa̱a̱ʼ matadxawíín ku̱ba̱ʼ,

numuu dí Jeobá niʼthí:

“Ni̱ni̱ mbáji̱i̱n ga̱jma̱a̱ nisngúún e̱ji̱n,

mú ikhiin nixujximíjna̱ náa inuʼ.

 3 Xedi̱ naniniiʼ májánʼ bi̱ nañewu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ búrru naninuuʼ náa nuphiʼtsu muʼúún xujkiúu bi̱ nañewu̱u̱n,

mú Israel na̱nguá eninúúnʼ,

xa̱bu̱ xuajñunʼ nuni̱ rí na̱nguá eyáá”.

 4 ¡Ngínáa lá xuajin dí naʼni aʼkhá,

xuajin dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo aʼkhúun,

xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ, e̱ji̱n bi̱ nichíin!

Niniña̱a̱nʼ Jeobá,

táguáʼdáá gamajkhún náa inuu Dios bi̱ Kaʼwii náa Israel,

niniña̱a̱nʼ Dios.

 5 Náá xóó gándoo majuixnála á mu dí nuxujxímíjnala má xúʼko̱ rá.

Nigawúunʼ mbá xúgíʼ e̱dxa̱la

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ a̱jkia̱la gíʼdoo nandii.

 6 Nigawúunʼ mbá xúgíʼ xuyala, nagi̱ʼdu̱u̱ náa rajkuála asndu náa e̱dxa̱la, nándáa nditháan dí májánʼ,

nigawánla, maxaʼ xúgíʼ xuyala ga̱jma̱a̱ nikájtu rambujya̱ʼ rí tima...,

na̱nguá niguma thanáá, tágúu aceite ni má táxtambróʼoo xtíin.

 7 Niguanáa ku̱bala, nikha̱a̱ xuajñala.

Ndu̱ya̱a̱la xígi̱ xóo xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ na̱ʼphu̱ xúgíʼ dí rígá náa xuajñala.

Nindxu̱u̱ asndu xóo dí ku̱ba̱ʼ náa rí xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ nagún kudúún xúgíʼ.

 8 Niniña̱a̱nʼ wáxióo* Sion, xóo mbá guʼwá xtúguá náa kiʼdu uva,

xóo mbá guʼwá xtúguá náa mbá mbaaʼ dí kiʼdu pepino,

xóo mbá xuajin dí kúgumaʼá eni̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ.

 9 Á mu dí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles na̱nguá niniñúúnʼ nguéjmi̱i̱n bi̱ nikáwíin náa ikháánʼlú,

muʼgua̱nú manindxu̱lú xóo Sodoma

ga̱jma̱a̱ makujmáánʼlú xóo Gomorra.

10 Gudxawíínla ajngóo Jeobá xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ ra̱míjíinʼ bi̱ kúwá náa Sodoma.

Xa̱bu̱ Gomorra guʼgíʼ e̱dxa̱la mudxawíín xtángoo* ndrígóo Dios ndrígúxu̱.

11 “Náá gájmuʼ tsigijñaʼ mbaʼa dí nuxnajxíla rá.”, eʼthí Jeobá.

“Niskoʼ eʼni tsigijñaʼ dí nutsikarámáʼ índo̱ nuxnajxíin mugu̱ e̱jmba̱a̱, ga̱jma̱a̱ xtangún xujkhúʼ bi̱ nuphiʼtsu májánʼ,

ga̱jma̱a̱ nánguá eʼni maʼdxuʼ eʼdiún e̱jín xédí, e̱jín múgú ni má tsu̱jtuunʼ.

12 Ikháanʼ naguwa̱ʼla gúxnajxími̱jna̱ náa ikhúún,

mú tsáá lá ninda̱ʼa̱la mu̱ni̱ rúʼko̱,

dí mujngapríga̱ xúʼko̱ kaʼnii náa rexo̱o̱ goʼwóʼ rá.

13 Guniʼñááʼ raguwa̱ʼ kudala tsigijñaʼ dí tsígáʼ dí ragíʼdoo numuu.

Nawi̱yu̱ʼ eʼni rí ndataun rí nutsikala.

Ndxa̱a̱ índo̱ nagi̱ʼi̱ gu̱nʼ rudiiʼ, mbiʼi sábado, dí nagimbáanʼla...,

nánguá eʼngo̱ʼ eni̱la rí nu̱ni̱ magia, ga̱jma̱a̱ ikhú má nagimbáanʼla mbiʼi kiejuunʼ.

14 Nawi̱yu̱ʼ eʼni ndxo̱o̱ gu̱nʼ rudiiʼ dí nu̱nila ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ ndxa̱a̱,

ki̱wu̱n e̱yo̱o̱ ikhúún,

néʼngo̱ʼ eʼni ndxa̱a̱ rí nu̱nila.

15 Ga̱jma̱a̱ índo̱ ikháanʼ nuxuáʼwíi ñawánla,

narkaʼwu iduʼ náa ikháanʼla.

Maski ajndu mbaʼa nuthu etajkáanla,

ikhúún tsédxawun,

numuu dí kajnííʼ eʼdi náa ñawánla.

16 Gu̱nala, gu̱ni̱ kaʼwumijnáa,

guyejxíngaa náa iduʼ xúgíʼ dí ra̱májánʼ dí nu̱nila,

guniʼñááʼ ru̱ni̱ dí ra̱májánʼ.

17 Gajmañala mu̱ni̱ dí májánʼ, guʼyáʼ dí jmbu,

guxpríguíí bi̱ naʼni ngíníi eʼwíinʼ,

gumbáñún e̱jín wáʼa*

ga̱jma̱a̱ gumbáñún gu̱ʼú xuáʼa”.

18 “Aguwaʼla ga̱jma̱a̱ guʼnimbáníí numulú”, eʼthí Jeobá.

“Tséʼniuu á mu aʼkhála niʼni̱i̱ maña̱ʼ xngeʼdi

maʼni̱i̱ miʼxídiʼ xóo idiʼ,

tséʼniuu á mu niʼni̱i̱ maña̱ʼ xóo xtíin dí maña̱ʼ xngeʼdi,

maʼni̱i̱ xóo mugu̱.

19 Á mu dí ikháanʼ nandala mudxawíín,

mu̱phula xúgíʼ dí májánʼ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ.

20 Mú, á mu tsíyala gúdxawíín ga̱jma̱a̱ nuxujxímíjnala,

mikuala espada, numuu dí Jeobá má niʼthí rígi̱”.

21 ¡Atayáá xú káʼnii xuajin dí jmbu nigutajxi̱i̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ!

Ikhí nirígá dí májánʼ,

dí jmbu nirígá ikhí,

mú dí xúgi̱, i̱ndó xa̱bu̱ bi̱ nuradíin a̱ngiu̱ún kúwá.

22 Plata ndrígáaʼ niʼni tsaga

ga̱jma̱a̱ cerveza* ndrígáaʼ ninda̱wa̱a̱ʼ iyaʼ.

23 Príncipes ndrígáaʼ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ nambájxu̱u̱n gajmiún kuʼwáʼ.

Mbá xúgíinʼ ikhiin nanigu̱u̱nʼ mundrigú regalo ga̱jma̱a̱ guáʼthi̱i̱n dí mudaaʼ.

Tséni̱i̱ dí májánʼ a̱ʼdá wáʼa,

ga̱jma̱a̱ nditháan tsénimbaníí májánʼ numuu a̱ʼgú xuáʼa.

24 Ikha jngóo Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ náa Israel, naʼthí:

“¡Ikhí rá! Ma̱ni̱ kríyamínáʼ náa xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ

ga̱jma̱a̱ matangu̱ún kagui̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ.

25 Matangu̱ún ka̱ña̱a̱n ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ,

ma̱ni̱ kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xábú dí tsagán

ga̱jma̱a̱ magruígúu xúgíʼ dí tsaga náa ikháán.

26 Ma̱ni̱ dí matanga̱án maraʼdiin bi̱ nunimbaníí xkujndu, xó má nákha ginii

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxna consejo, xó má nákha ginii.

Nda̱wa̱á magumbiʼyaaʼ Xuajin dí naʼni dí májánʼ* náa iduu Dios, Xuajin dí nawi̱ji̱ jmbu* náa inuu Dios.

27 Sion maguma kríyaaʼ ga̱jma̱a̱ dí májánʼ,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí matangi̱ín índo̱ gáguma dí jmbu.

28 Bi̱ tsénimbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ aʼkhá mbá míʼtsúú gáguma gámbíin mbá xúgíinʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuniña̱a̱nʼ Jeobá maguma gámbíin.

29 Numuu dí ikhiin mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni ixi̱ mba̱ʼu̱ dí ikháanʼ nindala muguaʼdáá,

ga̱jma̱a̱ ikháanʼ mati̱ya̱la gáʼni jardín* dí niraʼwi̱i̱la.

30 Numuu dí ikháanʼ muʼgua̱nú mani̱ndxa̱la xóo mbá ixi̱ mba̱a̱ dí nujnduxtáa inúu,

ga̱jma̱a̱ xóo mbá jardín rí tséjnu̱ʼ iyaʼ.

31 Xa̱bu̱ xkujiiʼ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo ra̱jxa̱ nijndooʼ,

ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí naʼni xóo rí mataskamáá aguʼ,

mbá nacha̱ gíkhiin mbá nájmi̱i̱n,

ga̱jma̱a̱ nimbáa xáʼngo̱o̱ gándijyuuʼ”.

2 Rígi̱ rí ndiʼyoo Isaías a̱ʼdióo Amoz ga̱jma̱a̱ numuu Judá ma̱ngaa Jerusalén:

 2 Náa iwáá mbiʼi,

kúbá ndrígóo goʼwóo Jeobá

mawi̱ji̱ gújkhúʼ náa inuu kúbá

ga̱jma̱a̱ mawi̱ji̱ mitsídánʼ náa inuu bíjní,

ikhí magún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajin mba̱ʼu̱.

 3 Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa mbaʼa xuajin magún ga̱jma̱a̱ muthi:

“Gu̱ʼgua̱, gu̱tsimulú náa kúbá ndrígóo Jeobá,

náa goʼwóo Dios ndrígóo Jacob.

Ikhaa masngájmulú kambo̱o̱,

ga̱jma̱a̱ ikháánʼlú majngruigulú náa kambo̱o̱”.

Numuu dí xtángoo* magajnúu náa Sion,

ga̱jma̱a̱ ajngóo Jeobá ma̱ʼkha̱ náa Jerusalén.

 4 Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ maʼnimbánuu xkujndu ndrígu̱ún xa̱bu̱ xuajin

ga̱jma̱a̱ maʼnimbánuu numún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa mbaʼa xuajin.

Muni̱i̱ arado* espada ndrígu̱ún

ga̱jma̱a̱ kudú* muni̱i̱ ajua̱nʼ dí narujtu ra̱jxa̱.

Xa̱bu̱ xuajin ni xúxujxi̱ espada mu muxmijná ga̱jma̱a̱

ni má xájmañún muni̱ itháan guerra.

 5 Goʼwóo Jacob, gu̱ʼgua̱,

gajngruigulú náa nambiʼi agiuuʼ Jeobá.

 6 Numuu dí ikháán nitatsíñáánʼ xuajñaanʼ, goʼwóo Jacob,

ikhiin nuni̱ xó má eni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ,*

nuni̱ magia xó má eni̱ filisteos

ga̱jma̱a̱ náa ikhiin kúwá mbaʼin e̱jñu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ.

 7 Náa xuajñuu kajtííʼ plata ga̱jma̱a̱ oro,

ra̱ʼkhá tháán guáʼdáá dí gíʼdoo numuu.

Náa xuajñuu gajtíin wáyú

ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán guáʼdáá cárru.

 8 Náa xuajñuu gajtíin dioses bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin.

Nusmbati̱gu̱u̱n náa inuu dí ikhiin má nini̱ ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ,

ma̱ngaa náa dí nini̱ ga̱jma̱a̱ e̱ji̱i̱n ñawúúnʼ.

 9 Xa̱bekha nusmbati̱gu̱u̱n, nuxruigúmíjná,

rakáʼnii dí matani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ xtañún.

10 Gata̱ʼa̱la náa tsíñu, gurkaʼwumijná náa yujndaʼ

ga̱jma̱a̱ numuu dí nakásga̱ñu̱u̱nʼ Jeobá,

ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ mba̱a̱ rí gíʼdoo.

11 Bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱ muxruigú edxu̱ún

ga̱jma̱a̱ xa̱bekha bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱ maguma majti̱i̱nʼ.

I̱ndó Jeobá gáguma mba̱a̱ mbiʼi rúʼko̱.

12 Numuu dí nindxu̱u̱ mbiʼi ndrígóo Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

Ma̱ʼkha̱ náa mbá xúgíinʼ bi̱ nuni̱ mbaʼumi̱jna̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ naguma mbaʼwi̱i̱n,

náa mbá xúgíinʼ, tséʼniuu á mu guáʼdáá numún o na̱nguá,

13 ma̱ʼkha̱ náa mbá xúgíʼ ixi̱ cedro dí rígá náa Líbano, dí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ dí mitsídánʼ,

ma̱ngaa náa mbá xúgíʼ ixi̱ roble dí rígá náa Basán,

14 náa mbá xúgíʼ kúbá rí mitsídánʼ

ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ bíjní rí mitsídánʼ,

15 náa mbá xúgíʼ torre rí mitsídánʼ ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ xtájtsí dí wájun gújkhúʼ,

16 náa mbá xúgíʼ barcos dí na̱ʼkha̱ náa Tarsis

ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ barcos rí mitsaanʼ.*

17 Rí naʼnimbamínáʼ xa̱bu̱ magajtaa,

ga̱jma̱a̱ xa̱bekha bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱ maguma majti̱i̱nʼ.

I̱ndó Jeobá gáguma mba̱a̱ mbiʼi rúʼko̱.

18 Dioses bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin mambíin mbá kayuuʼ.

19 Xa̱bu̱ matu̱ʼu̱u̱n náa iñúuʼ tsíñu

ga̱jma̱a̱ náa iñúuʼ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá,

ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ mba̱a̱ dí gíʼdoo,

índo̱ ikhaa gátujxu̱u̱ mu maʼba̱a̱n ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ gamíi.

20 Mbiʼi rúʼko̱ xa̱bu̱ murugui̱i̱n xándiu̱ún bi̱ nda̱a̱ dí ejmiin bi̱ nigumiin ga̱jma̱a̱ plata ma̱ngaa oro,

bi̱ nini̱i̱ mu musmbati̱gu̱u̱n inún,

mudi̱i̱nʼ náa gajchún musarañas* ga̱jma̱a̱ xtíʼkhú,*

21 mu xúʼko̱ ma̱ndoo matu̱ʼu̱u̱n náa iñúuʼ tsíñu

ga̱jma̱a̱ náa iñúuʼ pátsí dí gíʼdoo tsúwáʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá,

ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ mba̱a̱ dí gíʼdoo,

índo̱ ikhaa gátujxu̱u̱ mu maʼba̱a̱n ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ gamíi.

22 Májánla má ikháanʼ á mu nuniʼñáánʼ raku̱mala ku̱ñu̱u̱n xa̱bu̱ú,

bi̱ guabiinʼ bi̱ ndañúunʼ xi̱ʼ mu makuwá ga̱jma̱a̱.

Náá numuu dí maku̱ma̱la kuñu̱u̱n xá.

3 Numuu dí, ¡gu̱ya̱a̱la! Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

magruigúu náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa Judá xúgíʼ dí nambáñúún ga̱jma̱a̱,

xúgíʼ ganitsu ga̱jma̱a̱ iyaʼ,

 2 xa̱bu̱ xkujiiʼ ga̱jma̱a̱ soldado,

bi̱ naʼnimbánuu xkujndu ga̱jma̱a̱ profeta,* xa̱bu̱ xawan ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ nikhi̱i̱,

 3 bi̱ naʼtáñajúúnʼ mbá cincuenta, bi̱ kayá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ naxná consejo,

bi̱ najmañuu magia ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni brujo.

 4 Ma̱ni̱ dí jiámá mani̱ndxu̱ún príncipes ndrígu̱ún,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ tséyáá rí muni̱ mutañajúúnʼ.

 5 Xa̱bu̱ muni̱ ngíníi eʼwíinʼ,

mámbáa maʼni ngínáa ndxájuu.

Dxámá maʼni ngínáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nda̱a̱ dí nindxu̱u̱ matsíjmaa bi̱ nduyamajkuíí.

 6 Mámbáa magutuwiin ndxájuu bi̱ xtáa náa goʼwóo anu̱u̱* ga̱jma̱a̱ maʼthúu̱n:

“Ikháán kaʼnii maraxna̱ ikha: Aratañájunxu ikháán.

Atie̱wa̱a̱n ikháán mbá ru̱tsu̱u̱ rígi̱ dí niguma gámbáa”.

 7 Mú mbiʼi rúʼko̱, ikhaa maʼthí:

“Ikhúún xámbróʼoo xtíin náa dí nigawánla,*

ragúʼdoo ganitsu ni má xtíin náa goʼwóʼ.

Xúʼgiúunʼla dí matañájúúnʼ xa̱bu̱ xuajin”.

 8 Numuu dí Jerusalén nixpátri̱ga̱a̱

ga̱jma̱a̱ Judá nixpátríguíi,

numuu dí nuthi ga̱jma̱a̱ dí nuni̱, tsénigu̱u̱ʼ Jeobá,

índo̱ kúwá náa inuu Dios tsénimbu̱u̱n.

 9 Dí xóo nakujmaa inún naʼthí dí nini̱,

nuthi aʼkhá dí nini̱ xóo niʼni Sodoma,

ga̱jma̱a̱ tségíʼ dí murkaʼwumáʼán.

¡Ngíníi lá ikhiin, numuu dí ikhiin má nduyáʼ gamiéjunʼ dí maguáʼníí!

10 Guthu̱u̱nla bi̱ nuni̱ dí jmbu rí maguáʼníí dí májánʼ,

ikhiin muda̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nuni̱.*

11 ¡Ngínáa lá bi̱ ra̱májáanʼ!

Magíʼnuu gamiéjunʼ,

magíʼnuu xó má dí ikhaa niʼni ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ.

12 Mú náa xuajñunʼ, bi̱ nuthúún xa̱bu̱ xóo muñajunʼ nuni̱ xó má eñún ikhiin,

ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ etañajúúnʼ.

Xuajñunʼ, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ikháán nuni̱ rí xáta̱ya̱a̱ dí gátani̱

ga̱jma̱a̱ nuni̱ ngawa̱a̱n náa kamba̱a̱ʼ.

13 Jeobá nawi̱ji̱ mu makruigi̱i̱n,

nawi̱ji̱ mu maʼthí ndiéjunʼ gáguáʼníí xa̱bu̱ xuajin.

14 Jeobá mandxaʼwún mu mandi̱ʼi̱ín cuenta bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ príncipes bi̱ kúwá náa xuajñuu.

“Ikháanʼla nitsikha̱a̱ náa kiʼdu uva,

ga̱jma̱a̱ kuaʼdáá náa guʼwála dí ni̱ni̱ kuʼwúún xa̱bu̱ ngíníi.

15 Ndíjkha dí nuxujmbíriga̱a̱ xuajñunʼ

ga̱jma̱a̱ nuxuʼdátíga̱ inún bi̱ ngíníi náa yujndaʼ rá.”

Eʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

16 Jeobá naʼthí: “Numuu dí waʼxiinʼ Sion nuni̱ mbaʼumíjna̱

ga̱jma̱a̱ asndu mbi̱jua̱ aphúún jngruigu̱u̱n,

nurajmiin idún egún, nuni̱ xiaʼwun, asndu mañuu egún,

mu muni̱ dí mawán xábí dí jngrígú náa rajkhúún,

17 Jeobá maʼni rí makráʼáan ska* náa edxu̱ún waʼxiinʼ Sion,

ga̱jma̱a̱ Jeobá maʼni rí xágúgoo xkídúnʼ.

18 Mbiʼi rúʼko̱, Jeobá marígúu dí mitsiʼñíin, xábí dí jngrígú náa rajkhúún,

dí najmún magiwa̱nʼ edxu̱ún ga̱jma̱a̱ xábí dí xóo mbá xíʼtáa gu̱nʼ kaʼnii,

19 xábí, ajua̱nʼ dí natra̱ʼa̱ ñawúúnʼ ga̱jma̱a̱ xtíin dí nagúgoo ga̱jma̱a̱ edxu̱ún,

20 dí nuni̱ maʼni mitsiʼyáa ga̱jma̱a̱ edxu̱ún, cadena dí kajti náa rajkhúún, ga̱jma̱a̱ xtíin dí kua̱ʼa̱n tsu̱xtu̱ún,

náa kajni̱ʼ perfume ga̱jma̱a̱ amuleto,*

21 anillo ga̱jma̱a̱ xábí dí natra̱ʼa̱ rakhúún,

22 vestido dí nugíʼ índo̱ naʼni ndxa̱a̱ kiejuunʼ, xtíin rí nugíʼ mbájníí ga̱jma̱a̱ xtíin dí wajpha, ma̱ngaa murriún dí mitsaanʼ,*

23 niwanʼ dí nurajtuun ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ, xtíin dí lino,*

xtíin dí nagiwa̱nʼ náa edxu̱ún, ga̱jma̱a̱ xtíin dí nagúgoo ga̱jma̱a̱ edxu̱ún.

24 Ikhaa dí majmúún aceite rí ndataun, maʼni ndaska,

ikhaa dí majmúún cinturón, majmúún ñuñuu,

ikhaa dí muxtigúu mitsaanʼ edxu̱ún, maʼga tátsiu̱ún,

ikhaa dí mugíʼ xtíin mitsaanʼ, mugíʼ xtíin mi̱du̱,*

ikhaa dí maʼni mitsiʼñíin, muguaʼdáá mbá tsinaʼ dí nagiʼma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ mijkha.

25 Xa̱bia̱a̱ʼ makhañún ga̱jma̱a̱ espada,

ga̱jma̱a̱ soldado ndrígáaʼ bi̱ xkujiinʼ makhañún náa nuxmijná.

26 Riejuun xuajin makuwá ngíná ga̱jma̱a̱ magáwíinʼ a̱jkiu̱ún,

ga̱jma̱a̱ xuajin rígi̱ nindxu̱u̱ xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ magi̱ʼi̱ ngíná mbáwíí”.

4 Mbiʼi rúʼko̱, mbá juwiin gu̱ʼu̱ murajtuwiin mbáwíí xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ muthán:

“Mu̱phúxu má ganitsu ndrígúxu̱

ga̱jma̱a̱ mbuʼyáʼxu má ikháanʼ xtíin dí muʼgíʼ,

i̱ndó atatsíñuxu̱ dí muyéʼguaxu mbiʼyaaʼ

mu xúʼko̱ magajta̱a̱ majthi̱ʼ* náa ikháanʼxu̱”.

2 Mbiʼi rúʼko̱, dí Jeobá gáʼni makráʼáan mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ* ga̱jma̱a̱ májánʼ, rí gájma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ maʼni dí maʼdxúún ga̱jma̱a̱ maʼni mitsiʼñíin bi̱ gáguma káwíin náa Israel. 3 Xúgíinʼ bi̱ gáguanún náa Sion ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguanún náa Jerusalén magumbiʼñúún kaʼwiin, xúgíinʼ bi̱ kúwá náa Jerusalén bi̱ kiʼniraʼmáʼ mbiʼñún mu makuwá.

4 Índo̱ Jeobá gájmuu tsiaki̱i̱ ndrígóo mu mandi̱ʼi̱ín cuenta ga̱jma̱a̱ rí nakásngañu̱u̱ʼ, maʼni kaʼwi̱i̱ rí tsagiin* waʼxiinʼ* Sion ga̱jma̱a̱ maʼni kaʼwi̱i̱ eʼdi dí nigadíí náa Jerusalén. 5 Jeobá maʼni náa mbá xúgíʼ kúbá Sion ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ rí nagimbíi̱n, mbá du̱u̱n dí gúní rí mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbá aguʼ dí naxpíbínʼ rí mbruʼun, numuu dí marigá mbá dí mañewu̱u̱n xúgíʼ rí mitsaanʼ. 6 Ga̱jma̱a̱ marigá mbá guʼwá xtúguá dí maʼni mijxa índo̱ naʼni mijkha dí mbiʼi, ma̱ngaa mayambáá mu ikhí mutawa̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ mumbayumíjná índo̱ naxnúu ruʼwambiʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ naxnúu ruʼwa.

5 Guniʼñúʼ ma̱ni̱ mbá ajmúú náa bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱,

mbá ajmúú dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ ga̱jma̱a̱ uva dí niʼdu.

Bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ niʼdu uva náa agoo kúbá, náa mbaaʼ rí najma̱a̱.

 2 Niʼndii ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ niguwíi itsí.

Ikhí ni̱ʼdu̱u̱ uva maña̱ʼ dí itháan májánʼ,

náa tapo̱o̱ dí kiʼdu uva nitsiji mbá torre

ga̱jma̱a̱ ikhí niʼni mbá iñáʼ náa makujmbi̱i̱ uva.

Ikhú nigiʼtu̱u̱n dí ma̱jma̱a̱ uva dí májánʼ,

mú i̱ndó uva xaná nijma̱a̱.

 3 “Xa̱bu̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá,

mbá péñu,* guthala tsáá gíʼdoo aʼkhúun, ikhúún ráʼ. O uva dí ni̱du̱ dxe̱ʼ.

 4 Ndiéjunʼ xóó ndiyóoʼ ma̱ni̱ ga̱jmu̱ʼ uva dí ni̱du̱

dí na̱nguá ni̱ni̱ rá.

Ikhúún nigúʼtu̱u̱n ma̱jma̱a̱ uva dí májánʼ,

náá numuu rí i̱ndó uva xaná nijma̱a̱ rá.

 5 Guniʼñúʼ ma̱ta̱la

dí gáni̱ ga̱jmu̱ʼ uva dí ni̱du,

ma̱ni̱jngudi̱i̱ gúlóo

ga̱jma̱a̱ mi̱kha̱a̱.

Ma̱ni̱jngudi̱i̱ xtájtsí dí niguma ga̱jma̱a̱ itsí,

ga̱jma̱a̱ muxujmbi̱riga̱.

 6 Ma̱ni̱ dí mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ku̱ba̱ʼ rí niguanáa,

nimbáa ni xáʼda̱ ni má xájmuu azadón.

Makráʼáan iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná rí xkawiʼ,

matañájúúnʼ du̱u̱n dí xúni̱ maxnúu ruʼwa ikhí.

 7 Numuu dí ixi̱ uva ndrígóo Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles nindxu̱u̱ goʼwóo Israel,

xa̱bu̱ Judá nindxu̱ún ixi̱ uva dí ikhaa nindoo kaʼyoo.

Ikhaa nigiʼtu̱u̱n marigá dí májánʼ,

mú dí ra̱májánʼ nirígá,

nigiʼtu̱u̱n maguma rí jmbu,

mú niwáán mbá gitsaʼwá* dí ngíná”.

 8 Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ nuruwa̱a̱ guʼwá ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ guʼwá,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuruwa̱a̱ mbaaʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ mbaaʼ,

asndu índo̱ nánguá gáʼchú

ga̱jma̱a̱ i̱ndó ikhiin kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱.

 9 Nidxawuun nixná ajngóo Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

mbaʼa guʼwá, tséʼniuu á mu mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ mitsaanʼ,*

maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá dí maʼnimíñún, ga̱jma̱a̱ ni xákúwá xa̱bu̱.

10 Mbá mbaaʼ rí mba̱a̱* náa kiʼdu uva káaʼ majma̱a̱ mbá 22 litro,*

ga̱jma̱a̱ mbá 160 kilo* tsígáʼ, káaʼ majma̱a̱ 16 kilo.*

11 ¡Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ nawájxu̱u̱nʼ miʼcha̱ mu mu̱wa̱a̱n iya najnga̱a̱,

naʼwa̱a̱n asndu mbruʼun, asndu índo̱ vino naʼni rí xúyáá dí gúni̱!

12 Náa ndxu̱ún guáʼdáá arpa, ajua̱nʼ dí gíʼdoo cuérdóo,

pandereta, flauta ga̱jma̱a̱ vino.

Mú na̱nguá endxaʼwamíjna̱ náa dí naʼni Jeobá,

ni má tséyáá ñajunʼ dí naʼni ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ.

13 Ikha jngóo maʼga kiʼyá xuajñunʼ

numuu dí ragíʼdoo ku̱ma̱,

xa̱bi̱i̱ bi̱ guáʼdáá numún maxkidxu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajñuu makándawúnʼ.

14 Ikha jngóo Iñá wajinʼ* niʼni itháan mba̱a̱,

ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán ma̱ja̱nʼ rawuunʼ nimbáʼtoo,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Jerusalén,

rí xóo nundxa̱ʼwa̱ xa̱bu̱ bi̱ mbaʼin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ ndxa̱a̱, magún má tsiaki̱i̱ ikhí.

15 Ga̱jma̱a̱ xa̱bekha musmbati̱gu̱u̱n,

xa̱bekha magajtaa numún,

ga̱jma̱a̱ dí nuni̱ mbaʼumíjna̱ xa̱bu̱ magajtaa.

16 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles maguma mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ eʼni,

Dios bi̱ gajkhun, bi̱ Kaʼwii maguma kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí jmbu rí naʼni.

17 Ga̱jma̱a̱ e̱jín múgú muphiʼtsu náa mbaaʼ dí rígá ra̱jxa̱, náa majñu̱u̱ʼ mbaaʼ dí niguma gámbáa,

xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ muphiʼtsu náa mbaaʼ rí niguanáa, náa nákha ginii kúwá xujkhúʼ bi̱ nuphiʼtsu májánʼ.

18 ¡Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ nuxmajtaa dí nikiéʼkhúún ga̱jma̱a̱ ñuñuu rí minduwaʼ,

ga̱jma̱a̱ aʼkhá ndrígu̱ún nuxmajtaa ga̱jma̱a̱ ñuñuu carreta,

19 bi̱ nuthi: “Gaʼcho̱o̱ maʼni ñajuunʼ,

ga̱ʼkha̱ nacha̱ mu xúʼko̱ mbuʼyáá,

gambanúu rí nandoo maʼni bi̱ Kaʼwii náa Israel,

mu xúʼko̱ mbuʼyáá xú káʼnii nindxu̱u̱”!

20 ¡Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ nuthi dí májánʼ nindxu̱u̱ ra̱májánʼ, ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ nindxu̱u̱ májánʼ,

bi̱ nuthi dí mikína rí mbiʼi, ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí mikína,

bi̱ nuthi rí miʼkhu̱u̱n taun, ga̱jma̱a̱ dí taun nindxu̱u̱ miʼkhu̱u̱n!

21 ¡Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ nundxaʼwamíjna̱ dí ra̱ʼkhá tháán ejmañún

ga̱jma̱a̱ bi̱ naku̱mu̱ún dí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ májánʼ!

22 ¡Ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ náa bi̱ najmaʼniiʼ dí naʼngu̱u̱n naʼwa̱a̱n vino,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ najmiin nundawa̱a̱ʼ iya najnga̱a̱,

23 bi̱ nuthi dí ragíʼdoo aʼkhúun xa̱bu̱ ra̱májáanʼ, numuu dí nindrigú mbá regalo,

ga̱jma̱a̱ bi̱ tsíñún gúniu̱u̱n dí májánʼ bi̱ míjíinʼ!

24 Numuu dí xó má aguʼ na̱ʼkhu̱ ra̱jxa̱ dí nijndooʼ,

ga̱jma̱a̱ xóo iná nijndooʼ naguámbáa náa riʼyu̱u̱ aguʼ,

ajmu̱u̱ dí ra̱ʼkhá tháán mbaʼa mi̱ga̱a̱, ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱ magadráʼa xóo yujndaʼ,

numuu dí nini̱ gaʼduunʼ xtángoo* ndrígóo Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles

ga̱jma̱a̱ túyamajkuíí ajngóo bi̱ Kaʼwii náa Israel.

25 Numuu dí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá nakha ga̱jma̱a̱ xuajñuu,

ga̱jma̱a̱ ikhaa makrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ mu maʼni ngíníi ga̱jma̱a̱ mu maxnún.

Kúbá maʼba̱a̱n,

ga̱jma̱a̱ majnguti̱ga̱ wajñúúnʼ xóo náskha náa kamba̱a̱.

Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ táwiji̱i̱,

fruíya̱ʼ má xúʼko̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱.

26 Nikujxi̱ mbá tsinaʼ mu mbuyáá* xa̱bu̱ xuajin dí rígá mitsínguánʼ,

nijuíyú mu mandxaʼwún bi̱ kúwá náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱, ¡gu̱ya̱a̱!, nacha̱ eguwáʼ.

27 Nimbáa dí ikhiin na̱nguá néʼngo̱o̱, ni má tséxpátriga̱a̱.

Nimbáa dí ikhiin tsíyóo gígú ni má na̱nguá xtáa raʼgu.

Cinturón dí kua̱ʼa̱n smídún, na̱nguá nijkhúu̱ʼ,

ni má na̱nguá nithu ñuñuu raxtúún.*

28 Xúgíʼ flecha ndrígu̱ún xíníʼ

ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xkamídá ndrígu̱ún rígá xawii.

Tsújún wáñu̱ún nindxu̱u̱ xóo itsí xíníʼ dí gújkhúʼ,

ga̱jma̱a̱ llántóo carreti̱ún na̱jkha̱ nacha̱ xóo giñámbiʼ.

29 Nawáán aʼwún xóo endxa̱ʼwá mbáa león,

nundxa̱ʼwa̱ gakhi̱i̱ xóo león.*

Majmangu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ murugui̱i̱n xujkhúʼ,

magún kudiin ga̱jma̱a̱ nimbáa xáʼni káwíin.

30 Mbiʼi rúʼko̱, mundxa̱ʼwa̱ náa ikhaa

xóo endxa̱ʼwá lamáa.*

Asndu tsáá bi̱ gáʼyoo ku̱ba̱ʼ mbaʼyoo dí gamíi kína kri̱ga̱,

asndu aguʼ niʼni kína niʼni du̱u̱n.

6 Tsiguʼ dí nikháñuu rey Uzías, ndi̱yo̱o̱ Jeobá grígu náa xíliu̱u̱* rí mitsídánʼ dí grígu asndu rijma̱a̱, jnáwúun rí mbi̱jua̱ narugoo guʼwá náa nduyamajkuíí. 2 Wájun serafines* náa mbájndi gíʼ, mámbáa gíʼdoo mbá majun xpíjpiúu. A̱jma̱ nuruguáá ga̱jma̱a̱ inún, a̱jma̱ nuruguáá ga̱jma̱a̱ rajkhúún, a̱jma̱ nagún ga̱jma̱a̱.

 3 Nutamijná ga̱jma̱a̱ aʼwá gakhi̱i̱:

“Kaʼwii, kaʼwii, kaʼwii Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

Náa mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígá tsiaki̱i̱ ndrígóo dí mba̱a̱”.

4 Dí wíji̱ kagu̱u̱ xkrugua niʼba̱a̱n ga̱jma̱a̱ numuu dí gakhi̱i̱ niwáán aʼwún,* ga̱jma̱a̱ náa guʼwá nijnííʼ gúní.

 5 Ikhú ni̱tha̱: “¡Ngínún lá ikhúún!

¡Makhañúʼ* rá,

numuu dí nindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ tsaga rawuunʼ

ga̱jma̱a̱ xtáá náa majñu̱u̱ʼ xuajñún xa̱bu̱ bi̱ tsaga rawúúnʼ,

ndi̱yo̱o̱ ga̱jma̱a̱ iduʼ Rey, mina̱a̱ʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles!”.

6 Ikhú mbáa serafín ni̱ʼkha̱ náa ikhúún, náa ñawúunʼ kayá mbá chámbuʼ dí gíʼdoo agiuuʼ dí niríyaʼ ga̱jma̱a̱ pinza* náa najuixnájxi̱ tsigijñaʼ. 7 Nigugua rawunʼ ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ:

“¡Natayáá ráʼ! Rígi̱ ningájma rawaanʼ.

Nijngudi̱i̱ dí nikiéʼkháanʼ

ga̱jma̱a̱ Dios niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo aʼkhá ndrígáaʼ”.

8 Ikhú nidxawuun aʼwóo Jeobá dí niʼthí: “Tsáá gákuʼmáa ga̱jma̱a̱ tsáá gáʼga ga̱jma̱á numulú rá.” Ikhúún ni̱tha̱: “¡Gi̱i̱ xtáá ikhúún! ¡Ataxúʼmún ikhúún!”.

 9 Ikhaa niriʼña: “Ayuʼ, arathún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱:

‹Maski ajndu mu̱dxawíín,

xákrua̱ʼa̱la,

maski ajndu mbu̱ya̱a̱,

xúguaʼnú muguaʼdáála ku̱ma̱›.

10 Atani̱ dí maʼni gújkhúʼ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱,

atruguáá cháʼwúún

ga̱jma̱a̱ atruguáá idún

mu xúʼko̱ xúyáá ga̱jma̱a̱ idún,

ni má xúdxawíín ga̱jma̱a̱ cháʼwúún,

mu xúʼko̱ xákro̱ʼo̱o̱ a̱jkiu̱ún

ga̱jma̱a̱ xátangi̱ín náa Dios mu xáguma thanún”.

11 Ikhúún nirajxi̱: “Jeobá, asndu nguáná gáʼni xígi̱ rá.” Ikhaa niriʼña:

“Asndu índo̱ xuajin gájngudiriga̱a̱ ga̱jma̱a̱ maguma gámbáa, índo̱ ni xáxtáa nimbáa xa̱bu̱

ga̱jma̱a̱ ni xáxtáa nimbáa náa guʼwá,

índo̱ ku̱ba̱ʼ gáguma gámbáa ga̱jma̱a̱ maguanáa,

12 asndu índo̱ Jeobá gáʼga kagui̱i̱n mitsínguánʼ xa̱bekha

ga̱jma̱a̱ índo̱ mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ gáguanáa.

13 Mú ikhí makuwá xóó i̱mbá nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ mbu̱júu̱ mikha̱a̱. Mani̱ndxu̱u̱ xóo xmindiuuʼ ixi̱ mba̱a̱ o mbá roble dí nuthu, náa xmindiuuʼ makráʼáan rudiuuʼ dí mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu”.*

7 Nákhá mbiʼi rí nixtáa Acaz, a̱ʼdióo Jotán, a̱ʼdióo Uzías, rey ndrígóo Judá, rey Rezín bi̱ xtáa náa Siria ga̱jma̱a̱ Pécah a̱ʼdióo Remalías, rey bi̱ xtáa náa Israel, nitsimún gúxmijná gajmiún xa̱bu̱ Jerusalén, mú táʼngu̱u̱n gátu̱ʼu̱u̱n. 2 Bi̱ kúwá náa goʼwóo David nijuiʼthúún: “Siria ga̱jma̱a̱ Efraín niruwamíjna̱ mu muxmijná ga̱jma̱á nindxu̱lú”.

Ikhú a̱jkiu̱u̱n Acaz ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ xuajin niʼba̱a̱n, xóo eʼba̱a̱n ixi̱ dí rígá náa xaxi̱ índo̱ naxnúu giñánʼ.

3 Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Isaías: “Mbá péñu,* ayuʼ ga̱jma̱a̱ʼ a̱ʼdiáaʼ Sear-Jasub* gútsijníí Acaz, náa nanújngoo iyaʼ dí na̱jkha̱ náa tanque dí grígu rijma̱a̱, dí rígá náa kamba̱a̱ dí na̱jkha̱ náa nujñáa xtíin xa̱bu̱. 4 Arathán: ‹Tsu̱ma̱á gátani̱ ga̱jma̱a̱ xáxmiéjuaanʼ,* gakhi̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ gátani̱ ga̱jma̱a̱ xámíñáaʼ gáʼni a̱jma̱ xuíʼtóo ixi̱ dí naʼni gúniúu rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ Rezín ga̱jma̱a̱ Siria, ma̱ngaa a̱ʼdióo Remalías. 5 Numuu dí Siria ga̱jma̱a̱ Efraín ma̱ngaa a̱ʼdióo Remalías, niriya̱ʼ mbá awan dí muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ. Nithi: 6 “Gutsimulú gúxmijná gajmiúlú Judá, gurujkhu̱u̱* ga̱jma̱a̱ gutu̱ʼu̱lú,* ga̱jma̱a̱ guʼgíiʼ a̱ʼdióo Tabeel xóo rey ikhí”.

 7 Rígi̱ dí naʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱:

“Xágájnuu májánʼ rúʼko̱,

xárígá rúʼko̱.

 8 Numuu rí Damasco kayá edxu̱u̱* náa Siria,

ga̱jma̱a̱ Rezín kayá edxu̱u̱* náa Damasco.

Káaʼ 65 tsiguʼ

maguma gámbáa mbá kayuuʼ Efraín, ga̱jma̱a̱ maniñuuʼ ranindxu̱u̱ mbá xuajin.

 9 Samaria kayá edxu̱u̱ náa Efraín,

ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo Remalías kayá edxu̱u̱ náa Samaria.

I̱ndó á mu ikháanʼ kuaʼdáá mbá fe gújkhúʼ,

mawiji̱ gújkhúʼ rí nutañájunʼla”›”.

10 Jeobá ma̱ngaa niʼthúu̱n Acaz: 11 “Atanda̱ʼa̱a̱ Jeobá Dios ndrígáaʼ mbá tsinaʼ, ma̱ndoo manindxu̱u̱ xóo Iñá wajinʼ* dí mi̱jnu̱ʼ o mitsídánʼ xóo mekhu”. 12 Mú Acaz niʼthí: “Xánda̱ʼa̱ nimbá, ni má xáʼgíʼ tsáʼkhá inuu Jeobá”.

13 Ikhú Isaías niʼthí: “Ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo David, gudxawíín rígi̱ mbá péñu, lá ikhí eya̱a̱ rí mu̱ni̱ rí ni xáʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ kuyala ráʼ. Rí asndu ma̱ngaa mu̱ni̱ rí ni xáʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n Dios kaʼyala ráʼ. 14 Ikha jngóo, mína̱a̱ʼ Jeobá masngájmala mbá tsinaʼ rígi̱ mbu̱ya̱a̱. ¡Gu̱ya̱a̱la! Dxáʼgú* maguewáan ada̱, magiʼdaa mbáa dxámá ga̱jma̱a̱ magumbiʼyuu Emmanuel.* 15 Índo̱ gájmaa maʼni gaʼduunʼ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ maraʼwíí maʼni dí májánʼ, ikhú ma̱ndoo mi̱khu̱ mantequilla ga̱jma̱a̱ maga̱a̱n jyááʼ. 16 Numuu dí nákhá ada̱ xóó tséjmaa maʼni gaʼduunʼ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ maraʼwíí dí májánʼ maʼni, ku̱bu̱únʼ a̱jmi̱i̱n reyes bi̱ ikháán namíñáanʼ xtañún maguanáa mbá kayuuʼ. 17 Jeobá ma̱ʼkha̱ kayóo náa ikháán, náa xa̱bu̱ xuajñanʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo ana̱a̱ʼ* mbá mbiʼi rí nditháan tárígá, asndu nákhá mbiʼi rí Efraín niʼniwájíminaʼ náa Judá, numuu rí makuʼmaa rey ndrígóo Asiria.

18 Mbiʼi rúʼko̱, Jeobá majuíyú mu mandxaʼwún ñu̱ju̱n bi̱ kúwá mitsínguánʼ náa na̱jkha̱ kúʼúun iyaʼ Nilo dí rígá náa Egipto, ga̱jma̱a̱ aʼma bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ Asiria. 19 Ikhiin maguwáʼ ga̱jma̱a̱ magi̱wi̱i̱nʼ náa mata* mi̱jnu̱ʼ, náa tsówóoʼ tsíñu ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ xtáʼdu̱u̱ iná tsuwanʼ, ma̱ngaa náa mbá xúgíʼ rí naʼwa̱a̱n iyaʼ xujkhúʼ.

20 Mbiʼi rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ mbá navaja katíʼñáa dí rígá náa mbaaʼ dí rígá náa mañu Éufrates, Jeobá majmiuu rey ndrígóo Asiria mu ma̱ʼda̱ edxu̱u̱ Judá, ga̱jma̱a̱ tátsúun xtiyuu, ma̱ngaa navaja ma̱ʼda̱ stawuunʼ.

21 Mbiʼi rúʼko̱ mbáa xa̱bu̱ maniñuuʼ dí maxtáa mbáa a̱ʼdá xédí náa mbá xúgíinʼ xedi̱ bi̱ gíʼdiin ga̱jma̱a̱ a̱jmi̱i̱n mugu̱. 22 Numuu dí ra̱ʼkhá tháán gárígá yáʼdú, ikhaa mi̱khu̱ mantequilla, numuu dí mbá xúgíinʼ bi̱ gáguanún náa xuajin mu̱phu̱ mantequilla ga̱jma̱a̱ muwa̱a̱n jyááʼ.

23 Mbiʼi rúʼko̱, asndu náa má nirígá 1,000 náa kiʼdu ixi̱ uva dí naʼni numuu 1,000 mbújkha̱a̱ plata, i̱ndó iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná xkawiʼ gárígá. 24 Xa̱bekha mbaʼyóoʼ rí muda gágún ikhí xkamídá ga̱jma̱a̱ flecha, numuu dí náa mbá xúgíʼ xuajin makráʼáan iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná xkawiʼ. 25 Ga̱jma̱a̱ numuu dí mamiñáanʼ gáʼni iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná xkawiʼ, xátaxuʼmaminaʼ náa kúbá náa dí nákhá ginii naguma kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ azadón, maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá mbaaʼ náa muphiʼtsu xedi̱ ga̱jma̱a̱ mbá mbaaʼ náa muxujmbirigu̱u̱nʼ mugu̱”.

8 Jeobá niʼthúnʼ: “Ayá mbá xajpa paska ga̱jma̱a̱ ataniraʼmáʼ májánʼ ikhí:* ‹Maher-Salal-Has-Baz›.* 2 Nandoʼ dí a̱jmi̱i̱n testigos jmbiin muniraʼmáʼ dí niʼni ginún náa nitaniraʼmáʼ: Ikhaa nindxu̱u̱ ndxajkun Urías ga̱jma̱a̱ Zacarías a̱ʼdióo Jeberekías”.

3 Ikhú nibo̱ʼ ga̱jmu̱ʼ* profetisa,* ikhaa niguewáan mbáa ada̱* ga̱jma̱a̱ nigiʼdaa mbáa dxámá. Jeobá niʼthúnʼ: “Araxná mbiʼíí Maher-Salal-Has-Baz, 4 numuu dí nákha ada̱ xóó tséʼthí ‹papá›, ‹mamá›, maʼga kiʼda mbá xúgíʼ dí rígá náa Damasco ga̱jma̱a̱ dí maguanáa náa Samaria maʼga kiʼda náa inuu rey ndrígóo Asiria”.

5 Mbu̱júu̱ niʼthúnʼ Jeobá. Niʼthí:

 6 “Numuu dí xa̱bu̱ xuajin rígi̱ nini̱ gaʼduunʼ iyaʼ rí tséʼba̱a̱n dí rígá náa Siloé*

ga̱jma̱a̱ nadxún kuyáá Rezín ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo Remalías,

 7 ikha jngóo, ¡atayáá!, Jeobá ma̱ʼkha̱ kayóo náa ikhiin

iyaʼ rí gíʼdoo jxu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ mañu Éufrates dí mba̱a̱,

rey ndrígóo Asiria ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígóo.

Ikhaa matsimuu náa mbá xúgíʼ dí na̱ʼkha̱ iyaʼ,

manújngoo ragu̱ xúgíʼ náa na̱jkha̱ kúʼúun iyaʼ

 8 mato̱ʼo̱o̱ náa mbaaʼ Judá.

Maʼni majnííʼ iyaʼ náa Judá, makidaa ga̱jma̱a̱ makráʼáan iyaʼ asndu náa aphuu.

¡Xpíjpiúu dí juáʼwíi marugoo náa mbá xúgíʼ ku̱ba̱a̱ʼ,

Emmanuel!”.*

 9 Ikháanʼla xuajin, gu̱ni̱ ngínáa, mú maguma gámbáanʼla.

¡Gudxawíín, xúgiáanʼ ikháanʼla, bi̱ kuwáanʼla náa mbaaʼ mitsínguánʼ!

¡Gu̱ni̱ratamijná mu dí muxmijná,* mú maguma gámbáanʼla!

¡Gu̱ni̱ratamijná mu dí muxmijná, mú maguma gámbáanʼla!

10 ¡Guríya̱ʼ mbá awan, mú xáʼga̱nú marigá!

¡Gu̱tha̱ má dí eyala, mú xágájnuu májánʼ,

numuu rí Dios xtáa ga̱jma̱á nindxu̱xu̱!*

11 Ñawúunʼ Jeobá dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ nirígá náa ikhúún, índo̱ niʼthúnʼ dí xáni̱ xó má eni̱ xa̱bu̱ xuajin rígi̱:

12 “¡Xúta̱a̱nla awan dí xa̱bu̱ xuajin rígi̱ nutháán awan!

Xámíñála gáʼni dí ikhiin namíñúún kuyáá,

xáguáʼáanʼla náa inuu rúʼko̱.

13 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles..., ikhaa gíʼmaa mbu̱ya̱a̱ dí nindxu̱u̱ kaʼwii,

ikhaa gíʼmaa mamiñála ku̱ya̱a̱

ga̱jma̱a̱ ikhaa gíʼmaa maʼni dí maguáʼáanʼla”.

14 Ikhaa mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá náa rí mitsúʼkháan,

mú ma̱ngaa nindxu̱u̱ xóo mbá itsí náa masmbujmaaʼ*

ga̱jma̱a̱ mbá itsí dí naʼni majngrádáánʼ

mbá nájma̱ guʼwá dí rígá náa Israel,

nindxu̱u̱ mbá tsáʼkhá ga̱jma̱a̱ mbá ñuñuu

náa xa̱bu̱ bi̱ kúwíin náa Jerusalén.

15 Mbaʼin majngrádiinʼ, majnguti̱gi̱i̱n ga̱jma̱a̱ majmiguiin,

majngutíguíin náa tsáʼkhá ga̱jma̱a̱ maxtugui̱i̱n.

16 ¡Atambújxi̱ i̱yi̱i̱ʼ náa nigumarámáʼ,

atagíʼmááʼ sello xtángoo* náa majñu̱únʼ bi̱ xtáá gajmíʼ!

17 Ra̱ʼkhá tháán gúʼthu̱u̱n Jeobá, bi̱ xtáa rarkaʼwu inuu náa goʼwóo Jacob, náa ikhaa gágúʼthu̱u̱n.

18 ¡Gu̱ya̱a̱! Ikhúún gajmíʼ e̱ji̱n bi̱ Jeobá nixniúʼ nindxu̱xu̱ xóo tsinaʼ ga̱jma̱a̱ milagro náa Israel, dí na̱ʼkha̱ náa Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, bi̱ xtáa náa kúbá Sion.

19 Á mu kúwá bi̱ nu̱tala “Aʼgua gajmiála bi̱ nurajxu̱u̱n wajinʼ, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ xawan bi̱ nuthi ngu̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ asndu mañu̱ú ethi”, lá raʼkháa itháan májánʼ gáʼni dí mbá xuajin marajxu̱u̱ Dios ndrígóo ráʼ. Lá gíʼmaa murajxu̱u̱n bi̱ nikháñún dí mumbañún bi̱ nduya ráʼ. 20 ¡Dí gíʼmaa muni̱ nindxu̱u̱ dí mbuyáʼ náa xtángoo ga̱jma̱a̱ náa i̱yi̱i̱ʼ dí nigumarámáʼ!

Índo̱ tséthí xó má ajngáa rígi̱, ráguáʼdáá aguʼ.* 21 Mámbáa dí ikhiin manújngoo náa ku̱ba̱ʼ ngíná inuu ga̱jma̱a̱ maxkidxu̱u̱, ga̱jma̱a̱ numuu dí naxkidxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nakiʼnáa, mayejxiraʼan rijma̱a̱ maʼtátsríguíi rey ndrígóo ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo. 22 Nda̱wa̱á mayejxi̱ náa ku̱ba̱ʼ, i̱ndó tsingíná gáʼyoo ga̱jma̱a̱ mikína, ndájkua̱ ga̱jma̱a̱ mbiʼi mingíjyúuʼ, mikína ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ aguʼ.

9 Mú, ni xáʼni mikína xóo nákha ginii índo̱ ku̱ba̱ʼ xtáa ngíná, índo̱ túyamajkuíí ku̱bo̱o̱ʼ Zabulón ga̱jma̱a̱ ku̱bo̱o̱ʼ Neftalí. Mú nda̱wa̱á Dios* maʼni dí ku̱ba̱ʼ rúʼko̱, kamba̱a̱ dí na̱jkha̱ náa lamáa* náa mbaaʼ Jordán, ga̱jma̱a̱ náa Galilea náa kúwá xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ magruigú gamajkhu.

 2 Xa̱bu̱ xuajin bi̱ jngruigu̱u̱n náa mikína

ndiyáá mbá aguʼ mba̱a̱.

Náa xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ, bi̱ kúwá náa ndájkua̱ dí mikína mbiʼ,

nimbiʼi mbá aguʼ náa ikhiin.

 3 Nitani̱ dí xa̱bu̱ xuajin maʼni mbaʼin,

nitani̱ rí nadxún maʼni mba̱a̱.

Ra̱ʼkhá tháán edxún náa inaaʼ ikháán,

xóo nadxún xa̱bu̱ índo̱ nurajxi̱i̱ dí nudu,

xóo edxún xa̱bu̱ bi̱ nuxuiʼtamijnáa dí niguanáa.

 4 Numuu rí nitaxpígu̱u̱ yugo rí kuda,

xkuíyá dí kaʼmáʼ náa xpajpún, ragótiu̱ún bi̱ nuthúún xa̱bu̱ xóo muñajunʼ,

xó má nitani̱ mbiʼi dí nirígá Madián.

 5 Xúgíʼ bota rí índo̱ nagún naʼni maʼba̱a̱n ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ xtíin dí nimajan ga̱jma̱a̱ eʼdi

maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ dí mi̱kha ga̱jma̱a̱ aguʼ.

 6 Numuu rí Dios niʼni dí magumaa mbáa dxámá,

nixniúlú mbáa ada̱,

ga̱jma̱a̱ náa ñawúunʼ marigá rí miʼtáñajunʼ.*

Magumbiʼyuu bi̱ Najmañuu naxná Consejo, Dios bi̱ gíʼdoo Tsiaki̱i̱, Anu̱lú bi̱ xtáa kámuu,* Príncipe bi̱ naʼtáñajunʼ tsímáá.

 7 Dí maʼtáñajunʼ* maʼga̱nú asndu náá

ga̱jma̱a̱ dí tsímáá xámbáa náa xíliu̱u̱* David ga̱jma̱a̱ náa rí maʼtáñajunʼ,

mawiji̱ gújkhúʼ ga̱jma̱a̱ mawiji̱ jxa̱ʼ

ga̱jma̱a̱ dí májánʼ ma̱ngaa dí jmbu,

nákhá xúgi̱ ga̱jma̱a̱ asndu kámuu.

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles gajkhun maʼni rígi̱.

 8 Jeobá nikuʼma mbá ajngáa dí magíʼnuu Jacob

ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ magíʼnuu Israel.

 9 Mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin mbuyáá,

Efraín ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Samaria

bi̱ náa a̱jkiu̱ún nuni̱ mbaʼumíjna̱ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ gamajkhún, nuthi:

10 “Nijngutígú ladrillo,

mú mu̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ itsí dí niwiʼtá.

Nirujtu sicómoros,

mú náa niguájun mutsuaju̱u̱n cedros”.

11 Jeobá ma̱ʼkha̱ kagui̱i̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ gajmíi̱n Rezín mu muxmijná gajmiún

ga̱jma̱a̱ maʼni rí xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo muxmijná.

12 Siria ma̱ʼkha̱ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ,* ga̱jma̱a̱ filisteos maguwáʼ xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,*

ikhiin muxuaja̱n rawúúnʼ ga̱jma̱a̱ mu̱phi̱i̱ Israel.

Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ táwiji̱i̱,

fruíya̱ʼ má xúʼko̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱.

13 Numuu rí xa̱bu̱ xuajin na̱nguá nitangiín náa bi̱ nixnún,

na̱nguá ndiyáaʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

14 Jeobá marujturígú káaʼ mbóó mbiʼi edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsiliúuʼ Israel,

rudiuuʼ ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ ixu̱u̱.*

15 Edxu̱u̱ nindxu̱ún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ bi̱ nduyamajkhún

ga̱jma̱a̱ tsiliúuʼ nindxu̱ún profetas bi̱ nusngáa rí minduwaʼ.

16 Bi̱ nuxnún ikha xa̱bu̱ xuajin rígi̱ nuni̱ rí xúyáá náá gágún,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nakánún ikha najngawi̱i̱n.

17 Ikha jngóo Jeobá xáʼdxuu kaʼñún jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ,

ga̱jma̱a̱ xágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún e̱jín wáʼa* ni má gu̱ʼú xuáʼa,

numuu dí xúgíinʼ ikhiin nuxujximíjna̱ náa Dios* ga̱jma̱a̱ nindxu̱ún ra̱míjíinʼ,

náa rawúúnʼ nagájnuu ajngáa rí tséjmaa.

Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ táwiji̱i̱,

fruíya̱ʼ má xúʼko̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱.

18 Numuu dí ra̱májánʼ nakha xóo aguʼ,

matsikhá iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná rí xkawiʼ.

Matsikhá xtáʼdu̱u̱ iná dí rígá náa xaxi̱,

dí matsimuu gúniúu xóo du̱u̱n.

19 Numuu dí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

nigídóoʼ agiuuʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱,

ga̱jma̱a̱ xuajin maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá rí mi̱kha ga̱jma̱a̱ aguʼ.

Nimbáa xágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo, ni má ndxájuu.

20 Mbáa makuiʼtsu náa níjñú mújúunʼ,

mú maxkidxu̱u̱ má xúʼko̱,

i̱mba̱a̱ makuiʼtsu náa níjñú xti̱yu̱u̱ʼ,

mú xágiʼmuu.

Mámbáa mi̱khu̱ xuyuuʼ ñawúunʼ,

21 Manasés mikhu̱u̱ Efraín,

ga̱jma̱a̱ Efraín mikhu̱u̱ Manasés.

Mbá nájmi̱i̱n xáʼndúún gúyáá Judá.

Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ táwiji̱i̱,

fruíya̱ʼ má xúʼko̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱.

10 ¡Ngíníi lá bi̱ nurawíi xtángoo mu muniu̱u̱n dí raʼkhí eʼwíinʼ,

bi̱ nuniraʼmáʼ má xúʼko̱ xtángoo mu muniu̱u̱n dí ra̱májánʼ eʼwíinʼ,

 2 bi̱ nuni̱ gaʼduunʼ dí nunda̱ʼa̱ magumiin dí májánʼ bi̱ ngíníi,

bi̱ nuni̱ gaʼduunʼ dí munimbáníí numún bi̱ ndawa̱a̱ tsáa mambáñún náa xuajñunʼ,

xóo eni̱ ga̱jma̱a̱ dí naguanáa eniu̱ún gu̱ʼú xuáʼa

ga̱jma̱a̱ nurawíi dí guáʼdáá ejín wáʼa!*

 3 Ndiéjunʼ gúnila ikháanʼ mbiʼi dí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta,*

índo̱ gáʼkha̱ mitsínguánʼ dí maʼni gámbáanʼla rá.

Náá gúgayála mu mumbáyúmíjná,

ga̱jma̱a̱ náá gúniʼñááʼ dí kuaʼdáá rá.

 4 Nda̱a̱ i̱mba̱ dí ma̱ndoo mu̱ni̱, i̱ndó muguaʼnduti̱ga̱ʼ náa majñu̱únʼ bi̱ na̱jkha̱ kiʼdiin

o majngutiga̱a̱n náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ bi̱ nikháñún.

Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, dí nakásngañu̱u̱ʼ táwiji̱i̱,

fruíya̱ʼ má xúʼko̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱.

 5 “¡Gu̱ya̱a̱, asirio,

kayá xkuíyá náa ñawúunʼ mu masngájma dí nakásngañu̱ʼ!

Náa ñawúunʼ kayá ragóti dí masngájma rí nakiʼnún.

 6 Makuʼmáa náa xuajin dí nikujximínáʼ náa Dios,*

náa mbá xuajin dí niʼni makiʼnún,

matañájuunʼ dí maguwíi ga̱jma̱a̱ maʼga kagu̱u̱ xúgíʼ dí niguanáa

ga̱jma̱a̱ makujmbiri̱go̱o̱ xóo xngaʼchaʼ náa kamba̱a̱.

 7 Mú raʼkháa rúʼko̱ dí nandoo maʼni,

na̱nguá gíwánʼ náa a̱jkiu̱u̱n maʼni rúʼko̱,

numuu dí náa a̱jkiu̱u̱n gíwánʼ dí maʼni gámbáa,

dí maʼni gámbáa mbaʼa xuajin, raʼkháa kááʼ nguéjma̱.

 8 Numuu dí ikhaa naʼthí:

‹Lá raʼkháa reyes nindxu̱ún mbá xúgíinʼ príncipes ndrígóʼ ráʼ.

 9 Lá raʼkháa Calnó nindxu̱u̱ ikháá má xóo Carquemis ráʼ.

Lá raʼkháa Hamat nindxu̱u̱ ikháá má xóo Arpad ráʼ.

Lá raʼkháa Samaria nindxu̱u̱ ikháá má xóo Damasco ráʼ.

10 ¡Ñawúnʼ nigruiguíin má xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígu̱ún dioses bi̱ nda̱a̱ dí ejmiin,

bi̱ guáʼdiin itháan xándú bi̱ nigumawíin ki xóo Jerusalén ga̱jma̱a̱ Samaria!

11 Lá xáʼngo̱ʼ gáni̱ ga̱jmu̱ʼ ma̱ngaa Jerusalén gajmíi̱n xándiúu̱

xó má niniu̱u̱ Samaria gajmíi̱n xándiúu̱ bi̱ nda̱a̱ dí ejmiin ráʼ.›

12 Índo̱ Jeobá gámbóo raʼni ñajunʼ ndrígóo náa kúbá Sion ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén, maʼni dí mamínuuʼ rey ndrígóo Asiria ga̱jma̱a̱ numuu dí náa a̱jkiu̱u̱n nda̱a̱ gamajkuu, ma̱ngaa naʼnimbamínáʼ wéñuuʼ índo̱ nayejxi̱. 13 Numuu dí ikhaa naʼthí:

‹Ma̱ni̱ xúgíʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ dí gíʼdoo ñawúnʼ

ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ dí gúʼdoo, numuu dí najmañuʼ.

Ma̱ni̱ jngudi̱i̱ xúgíʼ ndawaa dí rígá náa xuajin,

magúwíi dí gíʼdoo numuu dí guáʼdáá

ga̱jma̱a̱ matañájúúnʼ xa̱biu̱ún xóo eʼni mbáa soldado xkujiiʼ.

14 Xóo eʼni mbáa xa̱bu̱ bi̱ nakudaaʼ ñawúunʼ náa xájánʼ,

ñawúnʼ maguanúu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí guáʼdáá xa̱bu̱ xuajin,

xóo mbáa bi̱ nagujxi̱i̱ xndú dí naguanáa.

¡Ikhúún maguanúʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ku̱ba̱ʼ!

Nimbáa xáʼba̱a̱n xpíjpiúu ni má xákuajan xúrawuunʼ, ni xáʼni pío›”.

15 Lá ma̱ndoo dí hacha maʼnimbamínáʼ náa bi̱ najmuu marujtu ga̱jma̱a̱ ráʼ.

Lá ma̱ndoo dí sierra maku̱mu̱u̱ dí itháan gíʼdoo numuu ki xóo bi̱ najmuu ráʼ.

Lá maʼngo̱o̱ mbá ragóti maʼbajngayii bi̱ nakujxi̱i̱ ráʼ.

Lá ma̱ndoo mbá xkuíyá makujxi̱ mbá dí raʼkháa ixi̱ ráʼ.

16 Ikha jngóo, Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

i̱ndó i̱tsu̱ún gániñúúnʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ guáʼdáá xuñúúnʼ,*

Asiria ni xákujximínáʼ, numuu dí mikha̱a̱.

17 Agiuuʼ Israel maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá aguʼ dí nakha,

ga̱jma̱a̱ bi̱ Kaʼwii, nindxu̱u̱ xóo riʼyu̱u̱ aguʼ,

mi̱kha ga̱jma̱a̱ matsikhá iná xkawiʼ ma̱ngaa tsuwanʼ dí rígá náa ikhaa, kááʼ mbóó mbiʼi gáʼni rígi̱.

18 Maʼni gámbáa mbá kayuuʼ mbá xúgíʼ rí mitsaanʼ* dí rígá náa xaxi̱ ga̱jma̱a̱ náa huértóo,

mani̱ndxu̱u̱ xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼniuu nandii bi̱ na̱jkha̱ rakáguabaaʼ.

19 Kááʼ nguéjma̱ ixi̱ dí gáguanúu náa xaxi̱ ndrígóo,

rí asndu mbáa ada̱ maʼngo̱o̱ maguxnuu.

20 Mbiʼi rúʼko̱ bi̱ gáguanún náa Israel

ga̱jma̱a̱ bi̱ maguma káwíin náa goʼwóo Jacob,

ni xúmbayúmíjná náa bi̱ nixnún,

mumbayumíjná náa Jeobá bi̱ Kaʼwii náa Israel,

mani̱ndxu̱ún jmbiin náa ikhaa.

21 Kááʼ nguéjmi̱i̱n bi̱ naguwáʼ náa Jacob,

matangi̱ín náa Dios bi̱ gíʼdoo Tsiaki̱i̱.

22 Maski ajndu xuajñanʼ, Israel,

nindxu̱ún mbaʼin xóo jui̱ʼi̱ dí rígá náa rawuunʼ lamáa,*

kááʼ nguéjmi̱i̱n dí ikhiin matangi̱ín.

Numuu dí nijuiʼthá má dí maguma gámbíin

ga̱jma̱a̱ dí mumíniiʼ xó má gíʼmaa, majngutaʼmáa náa tsu̱du̱ún xóo iyaʼ dí najnííʼ.

23 Xúʼko̱, dí niraʼwíí maʼni gámbíin Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

mambanúu náa mbá xúgíʼ xuajin.

24 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Xuajñunʼ bi̱ xtaa náa Sion, xámíñáaʼ gáʼni asirio, bi̱ nixnáaʼ ga̱jma̱a̱ xkuíyá ga̱jma̱a̱ bi̱ nikujxi̱ ragótiu̱u̱ náa ikháán, xó má niʼni Egipto. 25 Numuu dí nánguá má mba̱yu̱u̱ʼ mambáa dí nakiʼnún, ga̱jma̱a̱ dí nakásngañu̱ʼ matanga̱a̱ náa ikhiin mu maʼni gámbíin. 26 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles majmuu mbá ñuñuu mu maxpájtii ga̱jma̱a̱, xó má niʼniuu Madián náa tsíñu Oreb. Ma̱ngaa ragótiu̱u̱ makuxi̱ náa lamáa ga̱jma̱a̱ ikhaa makujxi̱i̱ xó má niʼniuu Egipto.

27 Mbiʼi rúʼko̱ magajta̱a̱ dí nitámáʼ náa xpajpaaʼ,

ga̱jma̱a̱ yugo dí kaʼmáʼ náa rexa̱a̱ʼ,

yugo majmigaʼ gáʼni aceite”.

28 Ikhaa ni̱ʼkha̱ náa Ayat,

ninújngoo náa Migrón,

náa Micmash niniñuuʼ dí gíʼdoo.

29 Nikidiin náa nanújngúún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱,

náa Gueba niguanún ninuʼ mbruʼun,

Ramá niguáʼaan, Guibeá náa xuajñuu Saúl nigáyúu.

30 ¡Atatsaʼwá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ wáxióo* Galim!

¡Atagíʼ edxa̱a̱ʼ matadxawíín Laisa!

¡Ngínáá lá ikháán Anatot!

31 Madmená nigájnuu ragáyúu.

Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Guebim nduyáʼ náa mumbayumíjná.

32 Mbiʼi rúʼko̱ mawi̱ji̱ náa Nob.

Nakujxi̱ puñete mu maʼni míñúu kúbá ndrígóo wáxióo Sion,

bíjní dí rígá náa Jerusalén.

33 ¡Gu̱ya̱a̱! Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

xtáa rarujtu ñawúunʼ ixi̱ dí naʼni mawán gakhi̱i̱ wéñuuʼ,

ixi̱ rí mitsídánʼ najui̱ʼdi̱i̱,

ga̱jma̱a̱ ixi̱ dí mbi̱jua̱ nuturígú.

34 Ikhaa maʼni gámbóo mbá xúgíʼ iná xtáʼdu̱u̱ dí rígá náa xaxi̱ ga̱jma̱a̱ hacha,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ ixi̱ Líbano marujtu mbáa bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱.

11 Xmindiuuʼ Jesé makráʼáan mbá rudiuuʼ,

ga̱jma̱a̱ mbá rudiuuʼ dí makráʼáan náa ajmu̱u̱ maxná xndúu.

 2 Ga̱jma̱a̱ espíritu ndrígóo Jeobá marigá náa ikhaa,

magiʼdoo rí majmañuu ga̱jma̱a̱ dí makro̱ʼo̱o̱,

majmañuu maxná májánʼ consejo ga̱jma̱a̱ magiʼdoo tsiaki̱i̱,

magiʼdoo ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ magiʼdoo gamíi ndrígóo Jeobá.

 3 Ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼdxuu náa gamíi ndrígóo Jeobá.

Xáʼthí dí muguáʼníí i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu xóo kiejxu̱ún,

ni má xáxprígún i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu rí maʼdxawuun.

 4 Maʼnimbánuu májánʼ numún bi̱ ngíníi*

ga̱jma̱a̱ maʼni rí jmbu índo̱ gáxprígún bi̱ guabiinʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Dí maʼthí* mani̱ndxu̱u̱ xóo xkuíyá dí maxnúu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ ajngáa dí maʼthí magudíin xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ.

 5 Dí májánʼ rí maʼni mani̱ndxu̱u̱ xóo cinturón dí kua̱ʼa̱n smídúu,

ga̱jma̱a̱ dí mawiji̱ jmbu náa Dios ma̱ngaa mani̱ndxu̱u̱ xóo cinturón dí kua̱ʼa̱n smídúu.

 6 Lobo* maxtáa mbóó ga̱jma̱a̱ a̱ʼdá múgú,

mbóó gábóoʼ indiiʼ mixtíi* ga̱jma̱a̱ a̱ʼdá tsújtuunʼ,

ma̱ngaa a̱ʼdá xédí ga̱jma̱a̱ león* mangiin xujkhúʼ bi̱ mbaʼwi̱i̱n makuwá mbóó,*

ga̱jma̱a̱ mbáa ada̱ chíʼgíiʼ* maxnún ikha.

 7 Xedi̱ ga̱jma̱a̱ osa muphiʼtsu mbóó

ga̱jma̱a̱ mbóó gákuíji̱i̱n e̱jñu̱ún.

León mi̱khu̱ ra̱jxa̱ xó má eʼni xedi̱.

 8 Ada̱ bi̱ kaʼníí naʼxúuʼ maʼtsíin náa iñúuʼ a̱bu̱nʼ bi̱ maxíña̱a̱n,

ga̱jma̱a̱ mbáa ada̱ chíʼgíiʼ makumááʼ ñawúunʼ náa xújúunʼ a̱bu̱nʼ mbi̱i̱ʼ.

 9 Xúni̱ gachíí, ni má xúni̱ gámbáa

náa mbá xúgíʼ kúbá kaʼwu ndrígóʼ,

numuu dí náa ku̱ba̱ʼ majnííʼ ku̱ma̱ ndrígóo Jeobá,

xó má iyaʼ kajnííʼ náa lamáa.*

10 Mbiʼi rúʼko̱, ajmu̱u̱ Jesé matujxu̱u̱ xóo mbá tsinaʼ mu mbuyáá* xa̱bu̱ xuajin.

Xa̱bu̱ xuajin magún náa ikhaa mu mbuyáʼ ikha,*

ga̱jma̱a̱ náa mbayáa jxu̱u̱ʼ marigá gamajkhu.

11 Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá makrui̱ya̱ʼ mbu̱júu̱ ñawúunʼ dí maʼni raga̱jma̱ nuthu, mu marígúu xuajñuu dí xóó naguanúu náa ñawúunʼ Asiria, Egipto, Patrós, Cus, Elam, Sinar,* Hamat ga̱jma̱a̱ náa islas* dí rígá náa lamáa. 12 Makujxi̱ mbá tsinaʼ rí mbuyáá xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ magímbi̱ín xa̱bu̱ Israel bi̱ nigadríʼiin, ma̱ngaa magímbi̱ín xa̱bu̱ Judá bi̱ nigadríʼiin náa mbájndi tsu̱du̱u̱* ku̱ba̱ʼ.

13 Dí naxígúu Efraín mandáti̱ga̱a̱

ga̱jma̱a̱ bi̱ gúxmijná gajmiún Judá maguma gámbíin.

Efraín ni xáxígúu kaʼyoo Judá,

ni má Judá xáxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱ Efraín.

14 Ga̱jma̱a̱ mangujxi̱i̱n majngutaʼmíinʼ náa bíjní dí gríguiin* filisteos, xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,*

mbá jnduʼ gúrawíi mbá xúgíʼ dí guáʼdáá xa̱bu̱ bi̱ kúwá xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ.*

Muxuaʼwíi ñawúúnʼ muxmijná gajmiún* Edom ga̱jma̱a̱ Moab,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ammonitas munimbu̱u̱n kuñúún.

15 Jeobá makuíʼtáa* ñawúunʼ* lamáa dí rígá náa Egipto,

ga̱jma̱a̱ maʼni ngúʼwuun ñawúunʼ náa mañu Éufrates,

ga̱jma̱a̱ giñánʼ mijkha maxnúu* náa mbá juwan mata,

ga̱jma̱a̱ maʼni dí xa̱bu̱ makidiin kangrúʼúún raxtúún.*

16 Mu magún xa̱bu̱ xuajñuu bi̱ xóó gáguanún, marigá mbá kamba̱a̱ rí magajnúu náa Asiria,

xó má nirígá mbá kamba̱a̱ náa Israel mbiʼi dí nigájna̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.

12 Gajkhun dí mbiʼi rúʼko̱ marata̱:

“Naxna̱a̱ʼ núma̱aʼ, Jeobá,

numuu dí maski ajndu nikiʼnán xtayoʼ,

dí nakásnga̱ña̱a̱ʼ niwi̱ji̱i̱ ga̱jma̱a̱ nitani̱i̱ a̱jkiu̱nʼ.

 2 ¡Atayáá! Dios nindxu̱u̱ bi̱ naʼni kríñu̱u̱nʼ.

Maku̱mu̱ʼ ka̱yo̱o̱ ga̱jma̱a̱ ni xágúʼdoo gamíi,

numuu dí Jeobá,* Jeobá maxnúʼ tsiaki̱i̱, ikhaa nindxu̱u̱ tsiaki̱i̱ dí nañewu̱nʼ,

ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ bi̱ maʼni kríñu̱u̱nʼ”.

 3 Asndu nadxa̱la gúrawíi iyaʼ

náa iduu iyaʼ dí naʼni káwáanʼla.

 4 Mbiʼi rúʼko̱ ikháanʼla mu̱tha̱:

“¡Gu̱xna̱a̱ núma̱aʼ Jeobá, gugríga̱a̱* mbiʼyuu,

gu̱ni̱ dí xa̱bu̱ xuajin mbuyáá dí ikhaa naʼni!

Gu̱taríya̱ʼ mbiʼyuu dí mba̱a̱.

 5 Gu̱ni̱ ajmúú* náa Jeobá, numuu dí ikhaa niʼni xúgíʼ dí mitsaanʼ.*

Guyáá xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ rígi̱.

 6 Asndu nadxa̱la gúndxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼla gagi, xa̱bu̱* Sion,

numuu dí bi̱ Kaʼwii náa Israel nindxu̱u̱ mba̱a̱ náa majñala”.

13 Rígi̱ dí nijuiʼtá magíʼnuu Babilonia dí Isaías a̱ʼdióo Amoz ndiʼyoo náa rí niwasngájmáá:*

 2 “Guxujxí mbá tsinaʼ* náa kúbá tsaʼsaʼ náa i̱ndó itsí rígá.

Guthu̱u̱nla, gu̱ba̱a̱n ñawánla,

mu ikhiin matu̱ʼu̱u̱n náa riejúún bi̱ guáʼdáá numún.

 3 Nitañájúúnʼ dí muni̱ bi̱ ni̱gruígi̱i̱n.*

Mu masngajmá dí nakásngañu̱ʼ, nigímbíin soldado ndrígóʼ,

bi̱ asndu nadxún dí nuni̱ mbaʼumíjna̱.

 4 ¡Gudxawíínla! ¡Mbaʼin xa̱bu̱ kúwá náa kúbá!

¡Nawáán xóo mbá xuajin dí mba̱a̱!

¡Gudxawíín! ¡Nawáán gakhi̱i̱ eni̱ xa̱bu̱ ñajunʼ mbaʼin bi̱ nigimbíin!

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles nagímbíin soldado mu muxmijná.

 5 Asndu náa ku̱ba̱ʼ mitsínguánʼ,

asndu náa nartumuu mekhu,

na̱ʼkha̱ Jeobá gajmíi̱n soldado bi̱ nindxu̱ún xóo ajua̱nʼ dí najmuu,

mu muni̱ gámbáa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

 6 ¡Gagáwíinʼ a̱jkia̱la, numuu dí mbiʼi ndrígóo Jeobá na̱ʼkha̱ mijngii!

Ma̱ʼkha̱ xóo mbá dí naguma gámbáa, dí na̱ʼkha̱ náa bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiaki̱i̱.

 7 Ikha jngóo ñawúúnʼ xa̱bu̱ ni xágiʼdoo tsiaki̱i̱,

ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱ún mbá xúgíinʼ xa̱bekha makáguabaaʼ ga̱jma̱a̱ mamiñún.

 8 Xa̱bu̱ ra̱ʼkhá tháán gámíñún.

Ma̱ʼkha̱ náa ikhiin dí maguíʼiin ga̱jma̱a̱ mi̱kui̱i̱n,

xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagiʼdaa ada̱.

Asndu maxuʼwúúnʼ índo̱ gúyamijná,

ngíná inún gáʼni.

 9 ¡Gu̱ya̱a̱la! Na̱ʼkha̱ má mbiʼi ndrígóo Jeobá,

najmangu̱u̱ʼ e̱ʼkha̱, nakiʼnáa wéñuuʼ, asndu nakásngañu̱u̱ʼ,

mu maʼni rí ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá dí maʼnimíñún,

ga̱jma̱a̱ mu maʼni gámbíin xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ aʼkhá bi̱ kúwá ikhí.

10 Numuu dí a̱ʼgua̱a̱n bi̱ tri̱gi̱i̱n* mekhuíí,

ga̱jma̱a̱ mámbá grupo xóo tri̱gi̱i̱n ni xámbiʼiin,

ni xámbiʼii a̱jkha̱ʼ índo̱ gágajnúu

ga̱jma̱a̱ gu̱nʼ ni xáda̱ʼ agiuuʼ.

11 Manda̱ʼa̱a̱ cuenta ku̱ba̱ʼ náa kúwá xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ dí narígá,

ga̱jma̱a̱ mandi̱ʼi̱ín cuenta xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nakiéʼkúún.

Ma̱ni̱ gámbáa rí nuni̱ mbaʼumíjna̱ xa̱bu̱

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ majti̱i̱nʼ xa̱bu̱ ñajunʼ ra̱míjíinʼ bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱.

12 Ma̱ni̱ dí xa̱bu̱ numbaaʼ ni xáʼni mbaʼin, xóo oro dí niguma kaʼwii,

ma̱ni̱ dí xa̱bu̱ numbaaʼ maʼni itháan rambáʼin, ki xóo oro dí na̱ʼkha̱ náa Ofir.

13 Ikha jngóo ma̱ni̱ rí mekhu maʼba̱a̱n,

ku̱ba̱ʼ maʼbajngaa ga̱jma̱a̱ magajnúu náa gíʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu dí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, náa mbiʼi rí gákásngáñu̱u̱ʼ.

14 Xóo mbáa aña̱ʼ* bi̱ nagún ruxkáá, ga̱jma̱a̱ xóo mugu̱ bi̱ ndawa̱a̱ tsáa magímbi̱ín,

mámbáa maʼga̱a̱ náa xuajñuu,

mámbáa magayúu maʼga̱a̱ náa ku̱bo̱o̱ʼ.

15 Bi̱ gúxkamaa muxkruaʼa jngayii kudú,*

ga̱jma̱a̱ bi̱ gúrugua̱a̱ muxnáá ga̱jma̱a̱ espada.

16 Muxpiguiin ga̱jma̱a̱ murujkuiin e̱jñu̱ún náa inún,

murawíi xúgíʼ dí guáʼdáá náa guʼwún

ga̱jma̱a̱ mutsijmiin guʼñu̱ún.

17 Makuʼmíin náa ikhiin xa̱bu̱ medos,

bi̱ nduyáá dí ragíʼdoo numuu plata

ga̱jma̱a̱ bi̱ tséʼni maʼdxúún oro.

18 Muni̱ gawúúnʼ ga̱jma̱a̱ xkamídún jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ.

Xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuñúún e̱jín dxáñáʼ,

ni má xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuñúún e̱ji̱n.

19 Ga̱jma̱a̱ Babilonia, xuajin dí itháan mba̱a̱ náa mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ,

dí mitsiʼyá ga̱jma̱a̱ rí naʼni muni̱ mbaʼumíjna̱ caldeos,

maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra índo̱ Dios niʼni gámbáa.

20 Nditháan ni xákúwá xa̱bu̱

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ gáguwáʼ nda̱wa̱á ni xákúwá ikhí.

Nimbáa xa̱bu̱ árabe xágíʼ goʼwóo* ikhí,

ni má baxtúu xágún kudiin mugiu̱ún mu muda̱a̱ xu̱únʼ ikhí.

21 Ikhí makuwá xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*

náa guʼwá majtíinʼ xpuʼphúnʼ.

Makuwá avestruz,

ga̱jma̱a̱ ikhí majngruigu̱u̱n rakijxi̱i̱n tsujtu xáná.*

22 Xujkhú xáná mundxa̱ʼwa̱ gínún náa torre dí rígá ikhí,

ga̱jma̱a̱ chacal* makuwá náa guʼwá mitsaanʼ* náa nutañajunʼ.

Mbiʼñún nartumuu ga̱jma̱a̱ ni xájyúuʼ mba̱yu̱u̱ʼ”.

14 Numuu dí Jeobá masngájmuu Jacob dí nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ga̱jma̱a̱ matanga̱a̱ maraʼwíi Israel. Maʼni dí makuwá* náa ku̱bu̱únʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ muwi̱i̱n gajmiún, ma̱ngaa makuwá mbóó náa goʼwóo Jacob. 2 Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin magúun kudiin náa ku̱bu̱únʼ, náa ku̱bo̱o̱ʼ Jeobá maguánú mani̱ndxu̱ún xa̱biu̱ún bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel, dí xúgi̱ ikhiin muguáʼdiin xóo presos bi̱ nákha ginii nigún kudiin ga̱jma̱a̱ mutañajúúnʼ bi̱ nákha ginii nixtumiin muñajunʼ.*

3 Mbiʼi dí Jeobá gáʼni dí mbi̱ya̱a̱ jxa̱a̱ʼ, náa dí naʼni mikui̱i̱n, náa dí natamíniiʼ ga̱jma̱a̱ náa dí nuxtumán matiejunʼ, 4 ikháán matatsijmáa* rey ndrígóo Babilonia, marata̱:

“¡Atayáá xóo ni̱jkha̱nú mbiʼi ndrígóo bi̱ naxtúmii eʼwíinʼ muñajunʼ!

¡Atayáá xóo niguámbá dí naʼni ngíníi eʼwíinʼ!

 5 Jeobá nijkúmiga̱ʼ xkuíyá ndrígu̱ún bi̱ ra̱míjíinʼ,

ga̱jma̱a̱ ragótiu̱ún xa̱bu̱ ñajunʼ,

 6 bi̱ asndu nakásngañu̱u̱ʼ exnún má xúʼko̱ xa̱bu̱ xuajin,

asndu najmangu̱u̱ʼ extúmii xa̱bu̱ munimbu̱ún kuyáá, na̱jkha̱ raxkhúún má xúʼko̱ mu magudíin.

 7 Dí xúgi̱ tsímáá eyáa jxu̱u̱ʼ mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ.

Xa̱bu̱ nundxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gagi.

 8 Asndu ixi̱ enebros nadxún dí nitagíʼníí,

ma̱ngaa cedros dí rígá náa Líbano.

Nuthi: ‹Asndu nákha mbiʼi dí nixpátríguíín,

nánguá e̱ʼkha̱ nimbáa mu maʼdu̱u̱ ixi̱ náa ikháanʼxu̱›.

 9 Asndu Iñá wajinʼ* dí rígá itháán mi̱jnu̱ʼ

maʼba̱a̱n mu magruiguíín índo̱ gárkawaaʼ.

Ga̱jma̱a̱ numaaʼ ikháán, Iñá wajinʼ maxkajui̱ín bi̱ nikháñún bi̱ nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱,

xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ* bi̱ nuni̱ ngíníi eʼwíinʼ.

Naʼni dí mbá xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajin matujxu̱u̱n náa xíliu̱ún* dí tri̱gi̱i̱n.

10 Mbá xúgíinʼ ikhiin nigi̱ʼdi̱i̱ nithi, ga̱jma̱a̱ nithaanʼ.

‹Ikháán mangáánʼ nikáguabáánʼ xó má ikháanʼxu̱ ráʼ.

Ni̱dxu̱ʼnú ninindxa̱a̱ʼ xó má ikháanʼxu̱ ráʼ.

11 Dí natanimbamínaʼ nijuiʼdama̱ʼa̱n náa Iñá wajinʼ,

aʼwóo ajua̱nʼ dí gíʼdoo cuérdóo dí xtaʼdáá.

Náa agoo kua̱ʼa̱a̱n gíwíin ñu̱u̱ dí nindxu̱u̱ xóo xiewaaʼ,

ga̱jma̱a̱ ñu̱u̱ nindxu̱ún xóo xtíin dí kúgurámáánʼ ga̱jma̱a̱›.

12 ¡Atayáá xóo nixpátríguíín náa mekhuíí,

ikháán bi̱ nambiʼii, aʼguá najtsi!

¡Atayáá xóo nituríguíín ga̱jma̱a̱ nixpátríguíín mbayííʼ,

ikháán bi̱ nitani̱ gámbáa xuajin mba̱ʼu̱!

13 Niratá náa awúu̱n a̱jkia̱a̱nʼ: ‹Matsimuʼ mekhuíí.

Magrígu xíliúʼ náa natañájunʼ náa tsu̱du̱ún a̱ʼgua̱a̱n bi̱ gíʼdiin Dios

ga̱jma̱a̱ magrúwan náa inuu kúbá dí nagimbíi̱n,

náa itháán mitsínguánʼ xígií náa norte.

14 Matsimuʼ náa tsu̱du̱u̱ du̱u̱n,

maniminaʼ mani̱ndxu̱ʼ xó má bi̱ Phú mba̱a̱›.

15 Mú majuiʼdama̱ʼa̱a̱n náa Iñá wajinʼ,*

náa iñáʼ dí itháán mi̱jnu̱ʼ.

16 Xa̱bu̱ bi̱ gúyáaʼ, maguanún ruyejxa̱a̱ʼ,

mungujmán májánʼ ga̱jma̱a̱ muthi:

‹Xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ niʼba̱a̱n ku̱ba̱ʼ,

bi̱ niʼni dí maguíʼiin xa̱bu̱ ñajunʼ ráʼ.

17 Ikhaa bi̱ naʼni dí ku̱ba̱ʼ náa kúwá xa̱bu̱ maguanáa xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ*

ga̱jma̱a̱ naʼni gámbóo xuajñún,

ikhaa bi̱ tséniñúúnʼ matangi̱ín náa guʼwún xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ ráʼ.›

18 Xúgíinʼ eʼwíinʼ reyes bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱,

mbá xúgíinʼ ikhiin najuiʼdi̱ín ga̱jma̱a̱ gamajkhu,

mámbáa náa iñá wajñuuʼ.*

19 Mú ikháán nuda̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ tséjuiʼdi̱ín,

xóo mbá rudiuuʼ ixi̱ dí tsíñún gúyáá,

náa jngútámiin mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nifraʼa jngañiin espada,

bi̱ najngumíʼiin náa tsu̱du̱u̱ itsí dí tuaʼán náa awúu̱n iñáʼ,

xóo mbá wajñuuʼ xa̱bu̱ dí nujngupri̱ga̱.

20 Xádxuuʼ gajmiáanʼ náa iñá wajinʼ,

numuu dí nitani̱ gámbáa ku̱ba̱a̱ʼ,

niradíin xa̱bu̱ xuajñanʼ.

Bi̱ naguwáʼ náa xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ ni xájuiʼthá ga̱jma̱a̱ numún.

21 Gu̱ni̱ májáánʼ mbá ku̱ba̱ʼ náa muradíin e̱ji̱i̱n

ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúún wajin xiʼñúúnʼ,

mu xúʼko̱ xátujxu̱u̱n ga̱jma̱a̱ xúndrigúu ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ xúni̱ dí marigá xuajñún ikhí”.

22 “Ikhúún matujxu̱ʼ kagui̱i̱n”, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

“Ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ jngudi̱i̱ náa Babilonia mbiʼyuu, bi̱ gáguanún, bi̱ gáguwáʼ náa ikhaa, ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu”, eʼthí Jeobá.

23 “Ma̱ni̱ dí endi tsuwanʼ* makuwá ikhí ga̱jma̱a̱ maʼni̱i̱ na̱ma̱ʼ, ma̱ngaa magíjxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ escoba dí naʼni gámbáa”, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

24 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles nixná ajngóo:

“Xó má nitha̱ ma̱ni̱, xúʼko̱ má gárígá,

xó má niraʼwíí maguma, xúʼko̱ má gámbánúu.

25 Makujmbiriga̱a̱ asirio náa ku̱bo̱ʼ

ga̱jma̱a̱ makujmbirámaaʼ náa kúbá ndrígóʼ.

Yugo ndrígóo magajta̱a̱ náa xuajñunʼ

ga̱jma̱a̱ dí nixnún muda magajta̱a̱ náa xpajphún”.

26 Rígi̱ dí nixtaʼwíí* magumaa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ Dios fruíya̱ʼ mu maxnún mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin.

27 Numuu dí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles niraʼwíí má maʼni,

tsáá gáʼngo̱o̱ gárikoo dí xárígá rá.

Fruíya̱ʼ má ñawúunʼ,

tsáá gáʼngo̱o̱ gáʼni dí maʼga̱a̱ skidiʼ rá.

28 Tsiguʼ dí nikháñúu rey Acaz, nijuiʼthá ajngáa rígi̱:

29 “Xuajin Filistea, nimbáa bi̱ xtáa náa ikháán xáʼdxuu

i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu dí nijmigaʼ ragóti dí nijuixnáaʼ ga̱jma̱a̱.

Numuu dí náa xndúu a̱bu̱nʼ mawiʼtáa̱ mbáa a̱bu̱nʼ mbiiʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gáʼkha̱ náa ikhaa mani̱ndxu̱u̱ mbáa a̱bu̱nʼ mbiiʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ náa inuu giñánʼ.

30 Ejín giʼniún bi̱ ngíníi muphiʼtsu

ga̱jma̱a̱ bi̱ ngíníi mu̱nuʼ tsímáá,

mú ikhúún ma̱ni̱ dí xa̱bu̱ xuajñanʼ makhañún ga̱jma̱a̱ ewiʼ,

ga̱jma̱a̱ dí gáguanúu xóó náa ikháán maguma gámbáa.

31 ¡Gagáwíinʼ a̱jkia̱a̱nʼ, xkrugua! ¡Atandxaʼwá, xuajin!

¡Xuajin Filistea, xúgíinʼ bi̱ kúwá náa ikháán makáguabiinʼ!

Numuu dí asndu náa norte naguwáʼ soldado bi̱ nindxu̱ún xóo gúní,

ga̱jma̱a̱ nimbáa dí ikhiin tséguanúu kidííʼ”.

32 Ndiéjunʼ lá gájuiʼthún bi̱ naguwáʼ kuñu̱u̱n ajngáa náa xuajin rá.

Dí Jeobá nigíʼ rajkhúu Sion

ga̱jma̱a̱ bi̱ ngíníi bi̱ kúwá náa xuajñuu mumbayumíjná ikhí.

15 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu Moab:

Numuu dí káaʼ mbá mbruʼu̱ún niguma gámbáa,

xuajin Ar ndrígóo Moab niguanúu wíí.

Numuu dí káaʼ mbá mbruʼu̱ún niguma gámbáa,

xuajin Quir ndrígóo Moab niguanúu wíí.

 2 Xa̱bu̱* nitsimún náa guʼwá rí nduyamajkhún dioses ga̱jma̱a̱ náa Dibón,

náa rí mitsídánʼ, mu mumbi̱ya̱ʼ.

Moab nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n eʼni Nebo ga̱jma̱a̱ Medebá.

Xúgíinʼ xa̱bu̱ Moab nijui̱ʼda̱ tsaʼtsaʼ edxu̱ún ga̱jma̱a̱ nijui̱ʼda̱ stawúúnʼ.

 3 Náa kamba̱a̱ jngruigu̱u̱n kugíʼ xtíin mi̱du̱.*

Náa tsu̱du̱u̱ guʼwá ga̱jma̱a̱ náa xuáá, xúgíinʼ kúwá ngíná,

naguájthan rumbi̱ya̱ʼ.

 4 Hesbón ga̱jma̱a̱ Elealé nundxa̱ʼwa̱.

Aʼwúún nawáán asndu náa Jáhaz.

Ikha jngóo xa̱bekha bi̱ kúwá náa Moab bi̱ kuda ajua̱nʼ rí nuxmijná ga̱jma̱a̱ tséniña̱a̱ʼ rundxa̱ʼwa̱.

Xa̱bu̱ xuajin naguíʼiin.

 5 A̱jkiu̱nʼ nandxaʼwá ga̱jma̱a̱ numuu Moab.

Bi̱ guáʼdiin náa guʼwá ejua̱nʼ nigáñún asndu náa Zóar ga̱jma̱a̱ náa Eglat-Selisiyá.

Numbi̱ya̱ʼ egún ratsimún náa bíjní Luhit.

Náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ Horonaim, nundxa̱ʼwaskhá ga̱jma̱a̱ numuu rí naguma gámbáa.

 6 Numuu dí iyaʼ dí rígá náa Nimrim nijndo̱o̱ʼ mbá kayuuʼ.

Iná maxaʼ nijndooʼ,

nánguá rígá iná, nándáa mbá kayuuʼ dí maxaʼ.

 7 Ikha jngóo nagún kudúún xúgíʼ dí naguanúu xóó, xúgíʼ rí guáʼdáá ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱,

kúwá rakidiin náa mata* dí rígá ixi̱ rí mbiʼyuu álamo.

 8 Numuu rí nundxa̱ʼwa̱ nawán ri̱go̱o̱ náa mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Moab.

Dí numbi̱ya̱ʼ na̱jkha̱nú asndu náa Eglaim,

rí numbi̱ya̱ʼ na̱jkha̱nú asndu náa Beer-Elim.

 9 Numuu dí iyaʼ dí rígá náa Dimón kajnííʼ eʼdi,

ga̱jma̱a̱ gúʼdoo xóó i̱mba̱ dí magíʼnuu Dimón,

mbáa león mikhu̱u̱n bi̱ gákáwíin náa Moab,

ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má bi̱ gáguanún xóó náa xuajin.

16 Guxuʼmáa mbáa mugu̱ e̱jmba̱a̱ náa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ xtáa náa xuajin,

magajnúu náa Sela, manújngoo náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*

maʼga̱nú asndu náa kúbá ndrígóo wáxióo* Sion.

 2 Xóo mbáa ñu̱ʼu̱ bi̱ nunimiñíí náa xújúunʼ,

xúʼko̱ gánindxu̱ún waʼxiinʼ Moab náa kamba̱a̱ rí nanújngúún mu magún náa Arnón.

 3 “Gu̱xna̱ consejo, gunimbáníí dí nixtaʼwíí maguma.

Atani̱ dí náa ta̱pha̱ mbiʼi ndájkuaaʼ maʼni xóo mbruʼun.

Atarkaʼwiin bi̱ nigadríʼiin ga̱jma̱a̱ xáraxnajxíin bi̱ nigáñún.

 4 Bi̱ nigadríʼiin makuwá náa majña̱a̱ʼ, Moab.

Ganindxa̱a̱ʼ xóo mbá náa mumbayumíjná náa bi̱ naʼni gámbáa.

Bi̱ naʼni ngíníi eʼwíinʼ martumuu mbiʼi ndrígóo,

ga̱jma̱a̱ dí naʼni gámbáa martumuu,

mangiin bi̱ nuxujmbiri̱gi̱i̱nʼ eʼwíinʼ mambíin náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

 5 Ikhú mawi̱ji̱ jxa̱ʼ mbá xílí* náa nutañajunʼ ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí tsétumuu.*

Bi̱ gági̱ʼi̱ ikhí náa goʼwóo David mani̱ndxu̱u̱ jmbii,

xáraʼwíin xa̱bu̱ mu maʼnimbánuu numún, xájyúuʼ dí maʼnimbánuu májánʼ numún”.

 6 Nidxáwíínʼxu xóo eʼnimbamínáʼ Moab, ra̱ʼkhá tháán eʼnimbamínáʼ,

nakuximínáʼ, naku̱mu̱u̱ kaʼyaminaʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán ekásnga̱ñu̱u̱ʼ,

mú ajngáa dí naʼthí xáʼga̱nú marigá.

 7 Ikha jngóo Moab magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo Moab,

xúgíinʼ ikhiin makuwá ngíná.

Bi̱ gáguma ngíníi mumbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu pan dí niguma ga̱jma̱a̱ uva nijndooʼ dí rígá náa Quir-Haréset.

 8 Numuu dí nijuiʼdu náa ku̱ba̱ʼ Hesbón nijnduxtá,

ma̱ngaa ixi̱ uva dí rígá náa Sibmá,

xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa mbaʼa xuajin nijngupri̱gu̱u̱nʼ ñawúunʼ ixi̱ uva dí maña̱ʼ,*

ñawúunʼ ixi̱ uva ni̱jkha̱nú asndu náa Jazer,

nirtumuu asndu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

Ndiʼya rudiuuʼ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú asndu náa lamáa.*

 9 Ikha jngóo mambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu ixi̱ uva dí rígá náa Sibmá xó má nambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jazer.

Marmajáán ga̱jma̱a̱ iyooʼ iduʼ Hesbón xúʼko̱ má mangáán Elealé,

numuu dí ni xúndxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu xndú dí nijma̱a̱ ruʼphu ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu dí nitadu.*

10 Dí kúwá gagi ga̱jma̱a̱ dí nadxún niguámbáa náa huerta,

nánguá ewán dí nadxún, ni má nánguá ewán ajmúú náa kiʼdu uva.

Nimbáa nánguá kujmbi̱i̱ uva náa iñáʼ,

numuu dí ikhúún ni̱ni̱ mambáa dí nundxa̱ʼwa̱.

11 Ikha jngóo a̱jkiu̱nʼ naʼba̱a̱n ga̱jma̱a̱ numuu Moab,

xóo eʼba̱a̱n cuérdóo arpa,

a̱jkiu̱nʼ naʼba̱a̱n ga̱jma̱a̱ numuu Quir-Haréset.

12 Maski ajndu Moab maʼni néʼngo̱o̱ náa rí mitsídánʼ, ga̱jma̱a̱ maʼga náa guʼwá rí ndaʼyamajkuu dios ndrígóo mu maʼtájkáan, nda̱a̱ dí gáxkamaa.

13 Rúʼko̱ nindxu̱u̱ ajngáa dí Jeobá niʼthí má nákhá ginii dí magíʼnuu Moab. 14 Dí xúgi̱ Jeobá naʼthí: “Índo̱ gáʼni ajtsú tsiguʼ, xóo tsiguʼ dí nañajunʼ mu madaaʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ nutiʼñááʼ,* gamajkhu dí gíʼdoo Moab maguma májti̱i̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbaʼa enii gamiéjunʼ, kááʼ nguéjmi̱i̱n gáguanún ikhí ga̱jma̱a̱ xáguáʼdáá numún”.

17 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu Damasco:

“¡Gu̱ya̱a̱la! Damasco maniñuuʼ ranindxu̱u̱ mbá xuajin,

ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá ru̱tsu̱u̱ dí niguma gámbáa.

 2 Xuajin dí rígá náa Aroer maguanáa,

maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá mbaaʼ náa makuíji̱i̱n mugu̱,

náa nimbáa ndawa̱a̱ tsáa maʼni míñúún.

 3 Xuajin dí kúgumaʼá mandáti̱ga̱a̱ náa Efraín,

ga̱jma̱a̱ rí nutañajunʼ mandáti̱ga̱a̱ náa Damasco,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguanún xóó náa Siria

ni xáguáʼdáá tsiaki̱i̱ xó má israelitas”,* eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

 4 “Mbiʼi rúʼko̱, tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo Jacob maʼga raguámbáa

ga̱jma̱a̱ xuyuuʼ dí ragíʼdoo nandii* maʼni̱i̱ i̱ndó itsu̱.

 5 Mani̱ndxu̱u̱ xóo índo̱ mbáa xa̱bu̱ nagu̱u̱ trigo dí wájun,

ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ nagu̱u̱ iña,

xóo índo̱ mbáa ndayáaʼ trigo dí niguanáa náa mata* Refaím.

 6 Káaʼ nguátaá gáguanúu dí napídu̱únʼ

xóo índo̱ nuxpraʼáá ixi̱ olivo,

káaʼ naguanúu a̱jma̱ o ajtsú aceituna nikhi̱i̱ náa ñawúunʼ rí itháan mitsídánʼ,

káaʼ a̱jkhu̱ o witsu náa ñawúunʼ rí kagu̱ májánʼ xndúu”, eʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel.

7 Mbiʼi rúʼko̱, xa̱biya̱ mayejxi̱ náa bi̱ Niʼnii, ga̱jma̱a̱ iduu mayejxi̱ náa bi̱ Kaʼwii náa Israel. 8 Xáyejxi̱ náa najuixnájxi̱ tsigijñaʼ dí niʼni ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ, ni má xáyejxi̱ náa dí niʼni ga̱jma̱a̱ e̱ji̱i̱n ñawúunʼ, ni má náa poste rí mitsúʼkháan,* ni má náa nakarámáʼ rí ndataun.

 9 Mbiʼi rúʼko̱, xuajñún dí kúgumaʼá mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá mbaaʼ dí naguanáa náa xaxi̱,

xóo mbá ñawúunʼ ixi̱ rí niguanáa dí kri̱ga̱ náa inún israelitas,

mani̱ndxu̱u̱ mbá mbaaʼ dí niguanáa.

10 Numuu dí nimbumaaʼ xtayáá Dios bi̱ naʼni kríña̱a̱nʼ,

na̱nguá nirmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xtayáá Tsíñu náa natambáyúminaʼ.*

Ikha jngóo natadu ixi̱ dí najma̱a̱ xndúu,

ga̱jma̱a̱ náa majñu̱u̱ʼ natadu mbá ixi̱ dí tsétatsinuuʼ.*

11 Dí mbiʼi tsu̱ma̱á tani̱ gúlóo rí nitadu,

dí miʼcha̱ natani̱ dí makráʼáan tsígáʼ dí nitadu,

mú dí gájma̱a̱ mandáti̱ga̱a̱ mbiʼi rí gáʼkha̱ nandii ga̱jma̱a̱ mbá ga̱ʼkhu̱ rí nda̱a̱ thanuu.

12 ¡Gudxawíínla! ¡Kúwá xa̱bu̱ náa mbaʼa xuajin bi̱ na̱nguá kúwá wíí!

Nubayimi̱jna̱ xóo eʼni lamáa.*

¡Xa̱bu̱ xuajin kúwá rundxa̱ʼwa̱!

Nawáán xóo ewán iyaʼ rí xkujyuuʼ.

13 Xa̱bu̱ xuajin mundxa̱ʼwa̱ xóo endxa̱ʼwá iyaʼ,

ikhaa maxprígún ga̱jma̱a̱ ikhiin magáñún mitsínguánʼ.

Xóo ra̱jxa̱ dí na̱jkha̱ kagu̱u̱ giñánʼ náa kúbá,

xóo tsuwanʼ nijndooʼ* dí na̱jkha̱ kayóo giñáxóoʼ.

14 Dí wakíʼ narígá gamíi.

Nákhá xóó tséjtsi ikhiin niniña̱a̱nʼ má rakúwá.

Rúʼko̱ gúndrigúu bi̱ nagún kudúún rí kuaʼdááxu̱

ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ gákhánún bi̱ nagún kudúún rí kuaʼdááxu̱.

18 ¡Ngínáa lá ku̱ba̱ʼ náa nawáán xniúúʼ xujkhúʼ majkhiinʼ,

mbaaʼ náa rígá mañu dí rígá náa Etiopía!

 2 Ku̱ba̱ʼ Etiopía nakuʼmiin bi̱ magún kuñu̱u̱n ajngáa xígií náa lamáa,*

náa barcos dí niguma ga̱jma̱a̱ papiro mu magún náa inuu iyaʼ, ikhaa naʼthí:

“Aʼguala, ikháanʼ bi̱ na̱jkua̱ ku̱ya̱la ajngáa mbá nacha̱,

aʼgua náa xuajin náa kúwá xa̱bu̱ mbijui̱i̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ gua̱ba̱ʼ xuñúúnʼ,

mbá xuajin dí namíñúún kuyáá asndu náá,

xuajin dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ nagruigúu i̱ʼwáʼ xuajin,

náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ mañu”.

 3 Xúgiáanʼ ikháanʼla xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ kuwáanʼla ikhí,

dí gúyáá mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá tsinaʼ* dí nafri̱gu náa inuu kúbá,

ga̱jma̱a̱ mudxawíín aʼwóo xóo mbá aʼwóo chi̱ji̱ʼ.

 4 Numuu dí rígi̱ niʼthúnʼ Jeobá:

“Maxtáá wíí ga̱jma̱a̱ mayejxi̱ náa* niraʼwi̱i̱ maxtáá,

xóo índo̱ agiuuʼ a̱jkha̱ʼ naʼni mijkha,

xóo du̱u̱n dí nagajtaa xuájyooʼ índo̱ naʼni mijkha mbiʼi dí nurajxi̱i̱ rí nudu.

 5 Numuu dí nákha xóó tségi̱jxi̱i̱ dí nijuiʼdu,

índo̱ niguámbá nijmi̱di̱ riʼyu̱u̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ uva na̱jkha̱ raʼgo̱o̱,

miʼda rudiuuʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ

ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ dí juáʼwíi miʼda ga̱jma̱a̱ muthu.

 6 Xúgíʼ rúʼko̱ maguanáa mu̱phu̱ xujkhú xnaʼ bi̱ naʼphu̱ xuwiʼ bi̱ kúwá náa kúbá

ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Xujkhú xnaʼ bi̱ naʼphu̱ xuwiʼ mu̱phu̱ kañiiʼ ruʼphu,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ mu̱phu̱ xúgíʼ dí gájma̱a̱.

 7 Mbiʼi rúʼko̱, ma̱ʼkha̱ kiʼyá mbá regalo náa Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

dí na̱ʼkha̱ náa xuajin náa kúwá xa̱bu̱ mbijui̱i̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ gua̱ba̱ʼ xuñúúnʼ,

mbá xuajin dí namíñúún kuyáá asndu náá,

xuajin dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ nagruigúu i̱ʼwáʼ xuajin,

náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ mañu,

náa mbaaʼ dí kayá mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, náa kúbá Sion”.

19 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu Egipto:

¡Gu̱ya̱a̱la! Jeobá grígu ra̱jkha̱ náa du̱u̱n dí na̱jkha̱ nacha̱, ga̱jma̱a̱ nato̱ʼo̱o̱ náa Egipto.

Dioses bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin bi̱ kúwá náa Egipto maguíʼiin náa inuu ikhaa,

ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱u̱n Egipto makáguabaaʼ.

 2 “Ma̱ni̱ rí egipcios matangi̱ín kudamijná,

ga̱jma̱a̱ muxmijná kaníkiin,

mámbáa maxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱ ndxájuu, ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ xtáa mijngii ga̱jma̱a̱,

xa̱bu̱ xuajin magi̱ʼdu̱u̱n kaníkiin, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ magi̱ʼdu̱u̱n kaníkiin.

 3 Ma̱ni̱ rí Egipto maguanúu tsiánguá a̱jkiu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí awan rí naríyaʼ maʼni majnga̱wa̱a̱n.

Ikhiin magún náa dioses ndrígu̱ún bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin,

náa bi̱ nuni̱ brujo, bi̱ nurajxu̱u̱n wajinʼ ga̱jma̱a̱ náa bi̱ nuni̱ xawan.

 4 Maxnajxíi Egipto náa ñawúunʼ mbáa bi̱ ra̱májáanʼ mu maʼtáñajunʼ,

ga̱jma̱a̱ mbáa rey bi̱ xkawiʼ a̱jkiu̱u̱n mu maʼtáñajunʼ”, eʼthí Tátá bi̱ gajkhun, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

 5 Iyaʼ lamáa* mujndo̱o̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ iyaʼ mañu mujndo̱o̱ʼ, mijxooʼ kua̱ʼa̱n gáʼni.

 6 Mañu maʼni ndaska,

náa na̱jkha̱ kúʼúun iyaʼ Nilo maʼga raguámbá ga̱jma̱a̱ mujndo̱o̱ʼ.

E̱ʼi̱n* ga̱jma̱a̱ ra̱jxa̱* miga.

 7 Mujndooʼ iná maxaʼ dí rígá náa rawuunʼ mañu Nilo, náa nawiʼtáa iyaʼ,

ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rí najuiʼdu náa mbá kua̱ʼa̱n mañu Nilo.

Mbá xúgíʼ maʼga kagu̱u̱ giñánʼ ga̱jma̱a̱ ni xárígá.

 8 Bi̱ nurawíin e̱gi̱ʼ makuwá ngíná,

bi̱ nudama̱ʼa̱n xkramáʼ* náa mañu Nilo makuwá ngíná,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nudama̱ʼa̱n amaʼ náa iyaʼ maʼni káaʼ nguéjmi̱i̱n.

 9 Bi̱ nuni̱ xtíin ga̱jma̱a̱ lino

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ xtíin miʼxá dí paska,* mati̱ñu̱u̱nʼ.

10 Bi̱ nuxmí makuwá ngíná,

mbá xúgíinʼ bi̱ nuñajunʼ mu mudaʼ makuwá ngíná.

11 Príncipes bi̱ kúwá náa Zoan nindxu̱ún xóo mbáa skágunʼ.

Bi̱ nuxnáá consejo faraón bi̱ najmañún májánʼ nindxu̱ún skágunʼ ga̱jma̱a̱ consejo rí nuxna tséyambáá.

Xú káʼnii gándoo ikháanʼla mutha̱a̱n faraón

“Ikhúún nindxu̱ʼ mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa bi̱ najmañún,

mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa reyes bi̱ nikúwá wájyúuʼ” rá.

12 Á mu dí xúʼko̱, náá kúwá xa̱bia̱a̱ʼ bi̱ najmañún rá.

Á mu dí gajkhun nduyáá, guthaanʼ ndiéjunʼ dí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles niraʼwíí maʼniuu Egipto.

13 Príncipes bi̱ kúwíin náa Zoan nini̱ xóo eni̱ skágunʼ,

príncipes bi̱ kúwíin náa Nof* niguma nduwiinʼ,

Egipto niguma nduwaaʼ eni̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajin majkhaʼ.*

14 Jeobá nixídíí náa ikhaa mbá dí niʼni majngawi̱i̱n,

ga̱jma̱a̱ ikhiin nini̱ dí Egipto majnga̱wa̱a̱n náa xúgíʼ dí naʼni,

xóo eʼni mbáa bi̱ najnga̱a̱, bi̱ narmbíjxi̱minaʼ náa ni̱jxi̱ʼ.

15 Egipto nándáa rí maʼni,

nándáa edxu̱u̱, nándáa tsiliúuʼ, nándáa rudiuuʼ ni má nándáa xúgíʼ ixu̱u̱.*

16 Mbiʼi rúʼko̱, egipcios mani̱ndxu̱ún xóo gu̱ʼu̱, maguíʼiin ga̱jma̱a̱ mamiñún gáʼni ñawúunʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles dí makuxi̱ maxnún ga̱jma̱a̱. 17 Ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ Judá maʼnimíñúu Egipto. Mamiñún ga̱jma̱a̱ dí káaʼ mudxawíín ga̱jma̱a̱ numuu, ga̱jma̱a̱ numuu dí niraʼwíí maʼni Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles ga̱jma̱a̱ numún.

18 Mbiʼi rúʼko̱, marigá mbá witsu xuajin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto dí muthi ajngún xa̱bu̱ Canaán ga̱jma̱a̱ muxna ajngún náa Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles dí muguajún jmbu. Mbá xuajin magumbiʼyuu Xuajin dí naʼni gámbáa.*

19 Mbiʼi rúʼko̱, marigá mbá náa najuixnájxi̱ tsigijñaʼ náa inuu Jeobá, náa ta̱pha̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto ma̱ngaa mbá poste náa Jeobá náa ndawaa. 20 Mani̱ndxu̱u̱ mbá tsinaʼ ga̱jma̱a̱ mbá rí mambáñún xa̱bu̱ Egipto mu marmáʼáan a̱jkiu̱ún kuyáá Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, numuu rí mutakáñíí Jeobá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nuni̱ ngíníi ga̱jma̱a̱ ikhaa makuʼmaa mbáa bi̱ maʼngo̱o̱ maʼni káwíin. 21 Ga̱jma̱a̱ Jeobá majmaʼniiʼ náa xa̱bu̱ egipcios, xa̱bu̱ egipcios muniʼniiʼ Jeobá mbiʼi rúʼko̱, muxnajxi̱ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ regalo náa ikhaa, ma̱ngaa muxudami̱jna̱ mbá rí muni̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ munimbaníí. 22 Jeobá maxpájtii Egipto, maxpájtii ga̱jma̱a̱ ikhaa má gáʼni thanuu, ikhiin matangi̱ín náa Jeobá ga̱jma̱a̱ ikhaa mariʼña̱a̱ rí gútakáñíí ma̱ngaa ikhaa maʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún.

23 Mbiʼi rúʼko̱, marigá mbá kamba̱a̱ rí magajnúu náa Egipto dí maʼga Asiria. Ikhú Asiria mato̱ʼo̱o̱ náa Egipto, ga̱jma̱a̱ Egipto mato̱ʼo̱o̱ náa Asiria. Mbóó gúyamajkuíí Dios, Egipto ga̱jma̱a̱ Asiria. 24 Mbiʼi rúʼko̱, Israel mani̱ndxu̱u̱ bi̱ maʼni ragajtsíin, náa Egipto ga̱jma̱a̱ Asiria, mani̱ndxu̱u̱ mbá dí maguma tsajkurámiinʼ xa̱bu̱ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, 25 numuu dí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles maʼni tsajkurámaaʼ ga̱jma̱a̱ maʼthí: “Gaguma tsajkurámaaʼ xuajñunʼ Egipto, ma̱ngaa dí ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ, Asiria, ga̱jma̱a̱ xuajñunʼ dí kiejunʼ Israel”.

20 Nákha tsiguʼ dí Sargón rey ndrígóo Asiria nikuʼmaa bi̱ naʼtáñajúúnʼ soldado* náa Asdod, ikhaa nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ Asdod ma̱ngaa niʼngo̱o̱ nito̱ʼo̱o̱. 2 Nákha ikhú, Jeobá niʼthúu̱n Isaías a̱ʼdióo Amoz, niʼthúu̱n: “Ayuʼ, atríya̱a̱ʼ xtíin mi̱du̱* dí kua̱ʼa̱n náa smídaaʼ, ga̱jma̱a̱ atrawíi raxtáaʼ”.* Ikhaa niʼni xó má niʼthúu̱n, nijngruigo̱o̱ tsaʼtsaaʼ* ga̱jma̱a̱ i̱ndó rajkhúu.

3 Ikhú Jeobá niʼthí: “Dí xóo xa̱bi̱ʼ Isaías nijngruigo̱o̱ tsaʼtsaaʼ ga̱jma̱a̱ i̱ndó rajkhúu mbá ajtsú tsiguʼ, nindxu̱u̱ mbá tsinaʼ dí magíʼnuu Egipto ga̱jma̱a̱ Etiopía, 4 xúʼko̱ kaʼnii gáʼni índo̱ rey ndrígóo Asiria gáʼga kagui̱i̱n xa̱bu̱ Egipto ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Etiopía bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, xó má jiámá, wa̱ʼxa̱ʼ* ga̱jma̱a̱ xabuanii, tsaʼtsiinʼ, i̱ndó rajkhúún ga̱jma̱a̱ i̱ndó íxtúún gágún, mu xúʼko̱ magajnúu ma̱jtiu̱u̱ʼ Egipto. 5 Mamiñún ga̱jma̱a̱ mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni Etiopía, dí naguáʼthi̱i̱n, ga̱jma̱a̱ Egipto, rí naʼni muguáʼdáá numún.* 6 Mbiʼi rúʼko̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa rawuunʼ lamáa,* muthi: ‹¡Gu̱ya̱a̱ dí nigíʼnuu náa dí muguáʼthi̱i̱n, náa dí nigayúlú mixtambáyúlú mu maguma káwáánʼlú náa rey ndrígóo Asiria! Xú káʼnii gándoo gúʼni̱ kawúmíjná xúgi̱ rá.›”

21 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* dí rígá náa lamáa:*

Na̱ʼkha̱ xóo giñámbiʼ dí na̱ʼkha̱ xígií náa sur,

dí na̱ʼkha̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ rí gamíi.

 2 Niwasngájmuʼ mba̱yo̱o̱ mbá* rí gamíi,

xuajin rí naʼninduwiinʼ eʼwíinʼ, naʼninduwaʼ

ga̱jma̱a̱ xuajin dí naʼni gámbáa, xtáa raʼni gámbáa.

¡Elam, atatsimaaʼ! ¡Media, atani̱ gámbáa!

Ma̱ni̱ gámbáa mbá xúgíʼ dí ikhaa* niʼni mumíniiʼ xa̱bu̱.

 3 Ikha jngóo xtáá ngíná.*

Na̱ʼkha̱ mbiʼi rí mikhu̱u̱n,

xóo e̱ʼkhui̱i̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagiʼdaa a̱ʼdióo.

Na̱nguá edxuu a̱jkiu̱nʼ madxun,

rí najnga̱a̱ edxu̱ʼ tséniñuʼ mayejxi̱.

 4 Nánguá ñajuunʼ májánʼ a̱jkiu̱nʼ, asndu nagúʼwúún rí namíñúʼ.

Mbruʼun dí ra̱ʼkhá tháán gúʼthu̱u̱n naʼni magúʼwúún.

 5 ¡Gutsiji mesa ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ ratháá náa matri̱gáanʼla!

¡Gupiʼtsu ga̱jma̱a̱ guwanla!

¡Atujxa̱la príncipes, guxna̱a̱* aceite escudo!

 6 Numuu dí rígi̱ dí niʼthúnʼ Jeobá:

“Ayuʼ, atatsriguii mbáa bi̱ nayejngoo mu maʼthí dí gáʼyoo”.

 7 Ga̱jma̱a̱ ikhaa ndiʼyoo mbá carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ dí nuxmajtaa a̱jmi̱i̱n wáyú,

mbá carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ dí nuxmajtaa búrru,

mbá carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ dí nuxmajtaa camello.

Niyejngoo tsu̱ma̱á ga̱jma̱a̱ niyejxi̱ májánʼ.

 8 Ikhú nindxa̱ʼwá xóo endxa̱ʼwá mbáa león:

“Jeobá, náa torre dí nuyejngoo frúwan mámbá mbiʼi

ga̱jma̱a̱ gúju̱n náa kaʼyoʼ mayejngoo mámbá mbruʼun.

 9 Gu̱ya̱a̱ dí e̱ʼkha̱ a̱ʼkhu̱:

¡Xa̱bu̱ trámiinʼ náa carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ dí nuxmajtaa a̱jmi̱i̱n wáyú!”.

Ikhú nindxa̱ʼwá xígu ga̱jma̱a̱ niʼthí:

“¡Niguámbáa! ¡Niguámbáa Babilonia!

¡Nijkúmiguiin mbayííʼ xúgíʼ xándú bi̱ nigumawíin dí guáʼdiin!”.

10 Ngínáa lá xuajñunʼ dí nixujmbiri̱ga̱ xóo trigo,

rí najma̱a̱ náa* mbayuʼ,

ni̱tala dí nidxawuun niʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel.

11 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu Dumá:*

Xtáa tsáa nandxaʼwájmún asndu náa Seír:

“Ikháán bi̱ natiejngoo, nguáthá xóó mba̱yu̱u̱ʼ eyóoʼ majtsi rá.

Bi̱ natiejngoo, nguáthá xóó mba̱yu̱u̱ʼ eyóoʼ majtsi rá.”

12 Bi̱ nayejngoo naʼthí:

“Na̱ʼkha̱ rajtsi, ga̱jma̱a̱ na̱ʼkha̱ raʼni kína.

Á mu nandala murajxi̱, gurajxi̱.

¡Gaguwa̱ʼla mbu̱júu̱!”.

13 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu xkua̱ mijxooʼ:

Náa xaxi̱ dí rígá náa xkua̱ mijxooʼ ikháanʼ munuʼla mbruʼun,

xa̱bu̱ nagún kamba̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa Dedán.

14 Gaʼguala ga̱jma̱a̱ guyéʼgua iyaʼ maga̱a̱n bi̱ nakándawuuʼ,

xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ Temá,

ga̱jma̱a̱ guyéʼgua dí mi̱khu̱ bi̱ nagáyúu.

15 Numuu dí ikhiin nigáñún eʼni espada, espada dí na̱nguá juáʼan náa xtóo,

xkamídá dí rígá xawii ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ dí narígá náa nuxmijná.

16 Numuu dí rígi̱ dí Jeobá niʼthúnʼ: “Índo̱ gáʼni mbá tsiguʼ, xóo tsiguʼ dí nañajunʼ mbáa xa̱bu̱ mu madaaʼ bi̱ nutiʼñáá,* xúgíʼ gamajkhu dí gíʼdoo Quedar maʼga̱nú mambáa. 17 Káaʼ nguéjmi̱i̱n bi̱ najmañún najmún xkamídá gáguanún náa soldado bi̱ kúwá náa Quedar, numuu dí Jeobá, Dios ndrígóo Israel niʼthí dí xígi̱ gárígá”.

22 Rígi̱ dí nijuiʼthá magíʼnuu Mata náa nduyáá rí Nawasngájmún:*

Ndiéjunʼ niguáʼníí ikháanʼla dí nitsimala mbá xúgiáanʼ náa tsu̱du̱u̱ guʼwá rá.

 2 Ra̱ʼkhá tháán rígá gitsaʼwá* náa ikháán,

nindxa̱a̱ʼ mbá xuajin náa kúwá jxa̱ʼ xa̱bu̱, mbá xuajin dí nadxuu.

Bi̱ nikháñún náa ikháán na̱nguá niradíin ga̱jma̱a̱ espada,

ni má na̱nguá nikháñún náa nixmijná.

 3 Mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ ra̱míjíinʼ bi̱ kúwá náa ikháán mbóó nigáñún.

Nirugui̱i̱n xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nixudi̱i̱nʼ náa guʼwá ejua̱a̱nʼ rí asndu táʼyóoʼ majmúún xkamídá.

Mbá xúgíinʼ bi̱ nixkamiin nigún kudiin náa guʼwá e̱jua̱nʼ,

maski ajndu mitsínguánʼ nigáñún.

 4 Ikha jngóo nitha̱: “Guniʼñááʼ ru̱yo̱ʼ,

mambiya ngínúʼ.

Xúʼyáʼ dí muni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ

ga̱jma̱a̱ numuu dí niguma gámbáa wáxióo* xuajñunʼ.

 5 Numuu dí nindxu̱u̱ mbá mbiʼi dí najngawi̱i̱n, nandáti̱gu̱u̱n náa nuxmijná ga̱jma̱a̱ narígá gamíi

dí na̱ʼkha̱ náa Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

náa Mata náa nduyáá rí Nawasngájmún.

Na̱jkha̱ rajngudiri̱ga̱a̱ xtájtsí

ga̱jma̱a̱ nawáán dí nundxa̱ʼwa̱ náa kúbá.

 6 Elam naguajtuun náa najti flecha,

na̱ʼkha̱ gajmíi̱n xa̱bekha náa carro ga̱jma̱a̱ wáyú,*

Quir naʼniratoo* escudo.

 7 Xkua̱ dí itháan májánʼ dí rígá náa ikháán

majtíí carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱,

bi̱ nudrúwíin wáyú* muguajún náa kaʼñún náa mijngii xkrugua

 8 ga̱jma̱a̱ maguma gámbáa dí nañewu̱u̱n* Judá.

Mbiʼi rúʼko̱ matiejxi̱ náa kajti ajua̱nʼ náa Guʼwá Xaxi̱, 9 ikháanʼla mbu̱ya̱a̱ dí náa Xuajñuu David rígá mbaʼa náa nixkudiri̱ya̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ mudala iyaʼ rí kajni̱ʼ náa tanque dí rígá mbayííʼ. 10 Muraxnuula guʼwá dí rígá náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ mu̱ni̱ gámbáa mu majmala muni̱i̱ ga̱jma̱a̱ xtájtsí. 11 Náa tapo̱o̱ mbá nájma̱ xtájtsí ma̱jnu̱ʼ iyaʼ dí rígá náa tanque wayuu, mú xúyáá bi̱ phú Mba̱a̱ bi̱ niʼni mújúunʼ rígi̱, ga̱jma̱a̱ bi̱ asndu nákha wajyúuʼ niʼni.

12 Mbiʼi rúʼko̱, Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

maʼthúu̱n rí numbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí ngíná,

dí muda̱ edxu̱ún ga̱jma̱a̱ dí mugíʼ xtíin mi̱du̱.*

13 Mú túni̱ rúʼko̱, ikhiin nini̱ ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ nini̱ gagimijná,

niradíin xedi̱ ga̱jma̱a̱ mugu̱,

ni̱ʼphu̱ xuwiʼ ga̱jma̱a̱ niʼwa̱a̱n vino.

Nithi: ‹Guphi̱ʼtsu ga̱jma̱a̱ guʼwa̱a̱n, numuu dí gájtsíí makañúlú›”.

14 Ikhú Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles niʼthúnʼ rígi̱: “‹Aʼkhála rígi̱ xáguma kaʼwi̱i̱ asndu índo̱ gákáñala›, xúʼko̱ eʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles”.

15 Rígi̱ dí naʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Ayuʼ gáta̱ya̱a̱ Sebná, bi̱ kajkuáa ñawúunʼ mañewu̱u̱n guʼwá,* aratháán: 16 ‹Ndiéjunʼ xtaʼdáá gi̱i̱ ga̱jma̱a̱ tsáa xtaʼdaa gi̱i̱, mu matandii mbá iñá wajinʼ rá.› Ikhaa xtáa raʼndii mbá iñá wajinʼ náa mitsídánʼ, xtáa raʼndii mbá iñá wajinʼ* náa pátsí. 17 ‹¡Atayáá! Jeobá madatiguíín mbayííʼ numuu dí nakásngañu̱u̱ʼ, ma̱ngaa magujtuwíín ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱. 18 Mambújxi̱i̱n jxa̱ʼ, xóo mbá pelota, ga̱jma̱a̱ mada̱a̱nʼ náa ku̱ba̱ʼ ma̱ja̱nʼ. Ikhí gákáñáanʼ ga̱jma̱a̱ maguma gámbáa cárria̱a̱ rí mitsaanʼ* dí mba̱ʼu̱, mani̱ndxu̱u̱ mbá ma̱jti̱ʼ náa goʼwóo bi̱ natambáyíí. 19 Marígúu ñajunʼ dí xtaʼdáá ga̱jma̱a̱ maríña̱ánʼ náa natiejunʼ.

20 Mbiʼi rúʼko̱, mandxa̱ʼo̱o̱ xa̱bi̱ʼ Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, 21 maxnu̱u̱ magíʼ xtíñaaʼ mbaʼ rí mitsaanʼ ga̱jma̱a̱ maro̱ʼo̱o̱ náa smídúu xtíin dí kua̱ʼa̱n náa smídaaʼ, ga̱jma̱a̱ ñajunʼ dí niraʼdáá* marajkuáa náa ñawúunʼ. Ikhaa mani̱ndxu̱u̱ anu̱ún xa̱bu̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá. 22 Marájkha lláviu̱u̱ goʼwóo David náa xpajpoo. Ikhaa mambáʼtoo ga̱jma̱a̱ nimbáa xáru̱gua̱a̱, ikhaa marugua̱a̱ ga̱jma̱a̱ nimbáa xámbáʼtoo. 23 Ma̱dujmaa xóo mbá clavo* náa dí wíji̱ gújkhúʼ, ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xílí* dí nagruigú gamajkhu náa mbá xúgíinʼ bi̱ kaʼñún anu̱u̱.* 24 Majngrígú náa ikhaa xúgíʼ gamajkhu* dí gárígá náa mbá xúgíinʼ bi̱ kaʼñún anu̱u̱, bi̱ naguwáʼ náa ikhaa, xua̱a̱ majkhaʼ ga̱jma̱a̱ xua̱a̱ mi̱jni̱i̱ʼ, ma̱ngaa mbá xúgíʼ daan rayaʼ mba̱ʼu̱.

25 Mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, clavo* wayuu dí nijuiʼdaraʼa náa mbá rí wíji̱ gújkhúʼ magajnáa, muturígú ga̱jma̱a̱ maxpátrígú, dí jngrígú ikhí majmigu, numuu dí xúʼko̱ má niʼthí Jeobá marigá›”.

23 Rígi̱ rí nijuiʼthá magíʼnuu Tiro:

¡Gagáwíinʼ a̱jkia̱la, barcos dí na̱ʼkha̱ náa Tarsis!*

Numuu dí náa naguájun barco niguma gámbáa ga̱jma̱a̱ rakáʼnii mata̱ʼa̱a̱ʼ ikhí.

Asndu náa ku̱ba̱ʼ Kitim niwáán dí nirígá.

 2 Wíí gáʼni xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa rawuunʼ lamáa.*

Xa̱bu̱ nagujua̱ bi̱ naguwáʼ náa Sidón bi̱ nakidiin náa lamáa nijtíin náa ikháán.

 3 Tsígáʼ dí rígá náa Sihor* ga̱jma̱a̱ dí najma̱a̱ náa Nilo, náa na̱ʼkha̱ mbújkho̱o̱,

nikidiin kudúún náa mbaʼa iyaʼ xúgíʼ rígi̱ niʼni rí muguáʼdáá xa̱bu̱ xuajin.

 4 Gati̱ya̱a̱ʼ Sidón xuajin kúgumaʼá dí rígá náa lamáa,

numuu dí lamáa niʼthí:

“Na̱nguá nigúʼdoo ga̱ʼkhu̱ ni má na̱nguá nigúʼdaa ada̱,

na̱nguá ni̱ni̱ mbaji̱i̱n jiámá ni má tásngúún wa̱ʼxa̱ʼ”.*

 5 Xó má índo̱ nidxawíín dí nigíʼnuu Egipto,

xa̱bu̱ makuwá ngíná índo̱ gúdxawíín dí magíʼnuu Tiro.

 6 ¡Gakidáanʼla náa Tarsis!

¡Gakuwáanʼla ngíná xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa rawuunʼ lamáa!

 7 Rígi̱ nindxu̱u̱ xuajñala, dí nadxuu ga̱jma̱a̱ naʼni maʼdxúún xa̱bu̱ asndu nákhá wajyúuʼ ráʼ.

Xa̱bu̱ xuajin nigún kuya̱a̱ náa xuajin dí rígá mitsínguánʼ mu maxtáa ikhí.

 8 Tsáá niraʼwíí maʼniuu rígi̱ Tiro rá.

Xuajin bi̱ nagruigi̱i̱n xa̱bu̱ ñajunʼ,

bi̱ nugujua̱ náa ikhaa nindxu̱ún príncipes,

bi̱ nugujua̱ náa ikhaa nundrigú gamajkhu náa mbá xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

 9 Mínaaʼ má Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles niraʼwíí maguma rígi̱,

mu matsíjmaa numuu rí naʼnimbamínáʼ rí mitsiʼyáa,

mu maʼni májti̱i̱nʼ xúgíinʼ bi̱ nundrigú gamajkhu náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

10 Wáxióo* Tarsis, akidáán xuajñanʼ xóo mañu Nilo.

Nánguá rígá nimbá náa naguájun barco.

11 Ikhaa nikrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ xígií náa lamáa,

mu maʼbajngañiin xa̱bu̱ ñajunʼ.

Jeobá nikuʼma rí maguma gámbáa rí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ Fenicia.

12 Ga̱jma̱a̱ ikhaa naʼthí: “Ni xáʼdxanʼ itháan,

ikháán, bi̱ naguma gínáán wáxióo Sidón bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱.

Atujxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ akidáán mi̱dxu̱ʼ xígií Kitim.

Ni má ikhí xáraxtaa tsímáá”.

13 ¡Gu̱ya̱a̱la! Ku̱bu̱únʼ caldeos.

Rígi̱ nindxu̱u̱ xuajin, raʼkháa Asiria,

dí niʼni rí náa mbaaʼ rígi̱ makuwá xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Ikhiin nuxujxi̱ torre mu muni̱ gámbáa,

nini̱ nga̱jxi̱i̱ torre rí kúgumaʼá dí rígá ikhí

nini̱ rí maʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ.

14 Gágawíinʼ a̱jkia̱la, barcos dí na̱ʼkha̱ náa Tarsis,

numuu dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ niguma gámbáa.

15 Mbiʼi rúʼko̱ mambumún kuyáá xuajin Tiro mbá 70 tsiguʼ xó má mbiʼi dí xtáa mbáa rey. Índo̱ gárámuuʼ dí 70 tsiguʼ, xuajin Tiro magíʼnuu dí naʼthí náa ajmúú ndrígóo a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ:

16 “A̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ bi̱ nimbumún kuyáá, ayá mbá arpa ga̱jma̱a̱ ayuʼ kuáʼáanʼ náa mbá xúgíʼ xuajin.

Atadi̱i̱ májánʼ arpa ndrígáaʼ,

atani̱ mbaʼa ajmúú,

mu xúʼko̱ marmáʼáan a̱jkiu̱ún kuyaaʼ”.

17 Índo̱ gárámaaʼ dí 70 tsiguʼ, Jeobá marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo Tiro ga̱jma̱a̱ ikhaa matanga̱a̱ magruigúu má xúʼko̱ numuu ga̱jma̱a̱ makudaminaʼ aʼkhá gajmíi̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwíin náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 18 Mú rí gáda̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbújkho̱o̱ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu náa Jeobá. Xáxtagijxi̱i̱ ní má xájoo, numuu rí nadaaʼ maʼga náa bi̱ kúwá náa inuu Jeobá, mu ikhiin muphiʼtsu asndu magiʼmúún ga̱jma̱a̱ mugíʼ xtíin rí mitsaanʼ.*

24 ¡Gu̱ya̱a̱! Jeobá xtáa raguwíi xúgíʼ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, naniñuuʼ i̱ndó ikhaa.

Nasmbri̱ga̱* ga̱jma̱a̱ naxidiríʼiin xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí.

 2 Mbá xúgíinʼ maguáʼníí xígi̱ kaʼnii:

Xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ ndxajkun,

ñumbáá ga̱jma̱a̱ patriúun,

a̱ʼgú ñumbáá ga̱jma̱a̱ patrona ndrígóo,

bi̱ naʼtsi̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ nagujua̱,

bi̱ naxnátíʼña ga̱jma̱a̱ bi̱ natíʼñuu,

bi̱ naruma̱a̱ gidxóó ga̱jma̱a̱ bi̱ gíʼmaa.

 3 Ku̱ba̱ʼ rígi̱ maguanúu mijchú,

magajnúu xúgíʼ dí rígá ikhí,

numuu dí Jeobá niʼthí ajngáa rígi̱.

 4 Ku̱ba̱ʼ xtáa ngíná* na̱jkha̱ rakáguabaaʼ.

Ku̱ba̱ʼ náa najma̱a̱ dí nudu nujndooʼ, na̱jkha̱ raguma gámbáa.

Xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ nujnduxtíin.

 5 Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ nini̱ gachíí,

numuu dí niniña̱a̱nʼ runimbaníí xtángoo,

niriʼkhu̱u̱ ikha

ga̱jma̱a̱ niniña̱a̱nʼ runimbaníí dí nimbánúún muni̱ asndu kámuu.*

 6 Ikha jngóo dí najuiʼthá tsrigu na̱ʼkhu̱ ku̱ba̱ʼ rígi̱,

ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá ikhí najuiʼyáá rí guáʼdáá aʼkhúún.

Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ na̱jkha̱ raʼni nguéjmi̱i̱n

ga̱jma̱a̱ kááʼ nguéjmi̱i̱n xa̱bekha eguanún.

 7 Vino nuxi̱ʼ xtáa ngíná,* ixi̱ uva nujnduxtá,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ bi̱ nadxuu a̱jkiu̱ún nutsiná.

 8 Niguámbáa aʼwóo panderetas rí naʼni makuwá gagi,

nánguá endxa̱ʼwa̱ bi̱ nuni̱ ndxa̱a̱,

niguámbá aʼwóo arpa rí nawáán mitsaanʼ.*

 9 Nánguá ewán ajmúú índo̱ naʼwa̱a̱n vino,

miʼkhu̱u̱n eyáá iya najnga̱a̱ bi̱ naʼwa̱a̱n.

10 Xuajin dí niguanáa niguma gámbáa,

xúgíʼ guʼwá kúgoo ga̱jma̱a̱ nimbáa xándoo mato̱ʼo̱o̱.

11 Náa kamba̱a̱ nutajkháan ga̱jma̱a̱ numuu vino.

Xúgíʼ gagi nindáti̱ga̱a̱,

ga̱jma̱a̱ gagi dí rígá náa ku̱ba̱ʼ niguámbáa.

12 Niguma gámbáa xuajin,

i̱ndó xójóo niguanáa xkrugua.

13 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ dí magíʼnuu ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin:

Mani̱ndxu̱u̱ xóo índo̱ nuxpraʼáá ixi̱ olivo,

mani̱ndxu̱u̱ xóo índo̱ nduyáaʼ uva dí niguanáa índo̱ niguámbúun má nigimbóo.

14 Ikhiin muxujxi̱ aʼwún,

asndu gagi gúndxa̱ʼwa̱.

Asndu náa lamáa* gúthi ga̱jma̱a̱ numuu gamajkhu ndrígóo Jeobá.

15 Ikha jngóo muni̱ mba̱a̱ Jeobá náa mbaaʼ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ,*

náa islas* dí rígá náa lamáa* muni̱ mba̱a̱ Jeobá, Dios ndrígóo Israel.

16 Asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ nidxáwíínʼxu ajmúú:

“¡Gaʼni mitsiʼyáa bi̱ májáanʼ!”.

Mú ikhúún ni̱tha̱: “¡Nakáguabúúnʼ, nakáguabúúnʼ!

¡Ngínúu lá ikhúún! Bi̱ tséguájun jmbu náa eʼwíinʼ, tséguájun jmbu má xúʼko̱”.

17 Xa̱bu̱ bi̱ kuwáanʼla náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, gíʼtala dí gamíi, iñáʼ ga̱jma̱a̱ tsáʼkhá.

18 Bi̱ gágáyúu gáʼni aʼwóo rí gamíi maxpátuáʼáan náa iñáʼ,

bi̱ gágájnáa náa iñáʼ maxpátrámaa náa tsáʼkhá.

Numuu dí xkrugoo mekhu mambaʼtoo,

ma̱ngaa dí gíʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ maʼba̱a̱n.

19 Ku̱ba̱ʼ rígi̱ nijmídá,

ku̱ba̱ʼ rígi̱ niʼba̱a̱n,

ku̱ba̱ʼ rígi̱ niʼbajngaa gakhi̱i̱.

20 Ku̱ba̱ʼ maguáʼáan xóo eʼni mbáa bi̱ najnga̱a̱,

maʼbajngaa gi̱i̱ ñuʼún xóo índo̱ giñánʼ naʼbajngaa mbá guʼwá.

Ra̱ʼkhá tháán ki̱wu̱n aʼkhúun grígu náa tsu̱du̱u̱,

ga̱jma̱a̱ maxpátri̱ga̱a̱ mu xátujxi̱i̱.

21 Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá maʼni ngíníi bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱ bi̱ kúwá rijma̱a̱ náa mekhuíí

ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

22 Mixtagímbíin xóo bi̱ nagún preso náa mbá iñáʼ,

ga̱jma̱a̱ maxtuguáríʼiin náa guʼwá e̱jua̱nʼ,

mbayuuʼ mbiʼi nda̱wa̱á marmáʼáan a̱jkiu̱ún kuñún.

23 Gu̱nʼ dijndii mati̱yu̱u̱ʼ,

a̱jkha̱ʼ bi̱ nambiʼii ma̱ngaa mati̱yu̱u̱ʼ,

numuu dí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ Rey náa kúbá Sion ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén,

maguma mba̱a̱ náa inún xabuanii bi̱ kúwá náa xuajñuu.*

25 Jeobá ikháán nindxa̱a̱ʼ Dios ndrígóʼ.

Naxna̱a̱ʼ gamajkhu ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ mba̱a̱ mbiʼyaaʼ,

numuu dí nitani̱ rí mitsaanʼ,*

dí nitraʼwíí* matani̱ asndu nákhá wajyúuʼ,

ga̱jma̱a̱ nitasngájma rí nindxa̱a̱ʼ jmbii.

 2 Numuu dí nitani̱ rí mbá xuajin maguanáa xóo mbá ru̱tsu̱u̱ itsí,

mbá xuajin rí kúgumaʼá maʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ.

Torre ndrígu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ niniñuuʼ ranindxu̱u̱ mbá xuajin,

ga̱jma̱a̱ nditháan xáguma májáanʼ.

 3 Ikha jngóo mbá xuajin dí wíji̱ gújkhúʼ maxnáaʼ gamajkhu,

mbá xuajin náa kúwá xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ ra̱míjíinʼ mamiñúu kaʼyaaʼ.

 4 Numuu dí ni̱dxu̱ʼnú ninindxa̱a̱ʼ mbá náa mambáyuminaʼ bi̱ ndawa̱a̱ tsáa mambáyúu,

mbá náa mambáyuminaʼ bi̱ ngínáa índo̱ namínúuʼ,

mbá náa mambáyuminaʼ índo̱ naxnúu giñámbiʼ,

mbá xkamijxa índo̱ naʼni mijkha.

Xóo índo̱ nakásngañu̱únʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ ra̱míjíinʼ, nindxu̱u̱ xóo mbá giñámbiʼ dí naxpátuma náa xtájtsí,

 5 xóo mijkha dí naʼni náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

ikháán natani̱ rí maʼni wíí rí nundxa̱ʼwa̱ xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ.

Xóo índo̱ nagajta̱a̱ rí mijkha eʼni du̱u̱n rí naʼni xkamixa,

xúʼko̱ niʼni wíí ajmúú dí nuni̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ ra̱míjíinʼ.

 6 Náa kúbá rígi̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles maʼni rí mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin

magún náa mbá ndxa̱a̱ náa rígá ganitsu rí itháan májánʼ,

mbá ndxa̱a̱ náa rígá vino dí itháan májánʼ,

xúbá náa kajti xuwiʼ* dí itháan májánʼ,

vino dí itháan májánʼ dí katsuwááʼ.

 7 Náa kúbá rígi̱, ikhaa maʼni gámbóo* xtíin paska dí kambríʼiin mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin

ga̱jma̱a̱ xtíin paska dí nagúgoo ga̱jma̱a̱ edxu̱ún dí naruguarámúuʼ mbá xúgíʼ xuajin.

 8 Ikhaa maʼni gámbáa rí nakháñún asndu kámuu,

Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ maʼni gújndooʼ iyaʼ idún xa̱bu̱ rí nagajta̱a̱ náa inún.

Marígúu náa mbá xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ma̱jtiu̱u̱ʼ xuajñuu,

numuu dí mínaaʼ má Jeobá niʼthí.

 9 Mbiʼi rúʼko̱ ikhiin muthi:

“¡Gu̱ya̱a̱la! ¡Bugi̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígulú!

Náa ikhaa nigua̱ʼti̱i̱nlú,

ga̱jma̱a̱ ikhaa má gáʼni káwáánʼlú.

¡Bugi̱ nindxu̱u̱ Jeobá!

Náa ikhaa nigua̱ʼti̱i̱nlú.

Gaʼdxulú ga̱jma̱a̱ gakuwáánʼlú gagi, numuu rí ikhaa maʼni káwáánʼlú”.

10 Numuu dí ñawúunʼ Jeobá mbayáa jxu̱u̱ʼ náa kúbá rígi̱,

ga̱jma̱a̱ Moab muxujmbiri̱ga̱a̱ náa mbayuuʼ

xóo exujmbiri̱ga̱ rajxa̱ náa tsu̱du̱u̱ mbá ru̱tsu̱u̱ yuskún xujkhúʼ.

11 Ikhaa makrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ maxnúu

xóo eʼni bi̱ na̱jkha̱ náa inuu iyaʼ bi̱ naxnúu iyaʼ ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ,

makujmbiri̱ga̱ rí naʼnimbamínáʼ

ma̱ngaa maxnúu ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ.

12 Xuajin dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ xtájtsí dí mitsídánʼ dí nañewu̱u̱n,

ikhaa makujmbiri̱ga̱,

madati̱ga̱ mbayííʼ náa yujndaʼ.

26 Mbiʼi rúʼko̱ muni̱ ajmúú rígi̱ náa ku̱ba̱ʼ Judá:

“Kuáʼdááxu̱ mbá xuajin dí wíji̱ gújkhúʼ.

Ikhaa maʼni dí náa maguma káwíin mani̱ndxu̱u̱ xóo xtájtsí o mbá dí nañewu̱u̱n xuajin.*

 2 Gurmbáʼtáá xkrugua mu mato̱ʼo̱o̱ xuajin dí naʼni rí májánʼ,

mbá xuajin dí naʼni má xúʼko̱ dí nindxu̱u̱ jmbu.

 3 Matie̱wu̱u̱n bi̱ naku̱mu̱ún kuyaaʼ* ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún,

matani̱ dí marigá má xúʼko̱ tsímáá náa ikhiin,

numuu dí nakumu̱ún kuyaaʼ.

 4 Gakumala kuya̱a̱ Jeobá asndu kámuu,

numuu dí Jeobá,* Jeobá nindxu̱u̱ xóo Itsí mba̱a̱ dí rígá asndu kámuu.

 5 Ikhaa nagruiguíin bi̱ kúwá náa mitsídánʼ,

na̱da̱ʼ mbayííʼ, xuajin dí grígu náa mitsídánʼ,

na̱da̱ʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ náa yujndaʼ.

 6 Mujngupriga̱ ga̱jma̱a̱ rajkhúún bi̱ naguma ngíníi,

ga̱jma̱a̱ mujngupriga̱ bi̱ ndawa̱a̱ tsáa mambáñún”.

 7 Kambu̱ún bi̱ míjíinʼ nindxu̱u̱ jmbu.*

Ikháán nindxa̱a̱ʼ jmbii,

ikha jngóo matanimbáníi kambu̱ún bi̱ jmbiin.

 8 Jeobá, índo̱ na̱jkuáxu̱ náa kamba̱a̱ʼ,

nuguáʼti̱i̱nxu náa ikháán.

Ndu̱ya̱a̱xu dí gíʼdoo numuu mbiʼyaaʼ, nanduxuʼ dí marmáʼáan a̱jkiu̱ún kuyáá.

 9 Dí mbruʼun nandoʼ mba̱ya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ,*

xúʼko̱, asndu nadxu̱ʼ eʼñáánʼ,

numuu dí índo̱ ikháán gátanda̱ʼa̱a̱ cuenta náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí mbuyáá dí ikháán natani̱ rí májánʼ.

10 Maski ajndu bi̱ ra̱májáanʼ nagumaa dí májánʼ,

mú ikhaa xájmañuu maʼni dí májánʼ.

Asndu náa ku̱ba̱ʼ dí naguma rí jmbu maʼni dí ra̱májánʼ,

ikhaa xáʼyoo rí naʼtáñajunʼ Jeobá.

11 Jeobá, nataxruíya̱ʼ ñawáanʼ, mú ikhiin tséyáá.

Mati̱ñu̱u̱nʼ índo̱ gúyáá dí ikháán ra̱ʼkhá tháán eyaaʼ xtayáá xuajñanʼ.

Xúʼko̱, aguʼ dí maguma gámbíin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ matsikíin.

12 Jeobá, ikháán matani̱ dí makuwáanʼxu tsímáá,

numuu rí xúgíʼ dí ni̱ni̱xu

ikháán nitani̱ náa ikháanʼxu̱.

13 Jeobá, Dios ndrígúxu̱, nitañajunxu eʼwíinʼ xa̱bu̱,

mú ikháanʼ ni̱ni̱xu mba̱a̱ mbiʼyaaʼ i̱ndó ikháán.

14 Ikhiin nikháñún, ni xákúwá.

Bi̱ nikháñún bi̱ nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱, ni xátujxi̱ín.

Numuu dí nitangaánʼ xtiin mu matani̱ gámbíin

mu xa̱bu̱ ni xármáʼáan a̱jkiu̱ún kuñún.

15 Nitani̱ dí maʼni mba̱a̱ xuajin, Jeobá,

nitani̱ dí maʼni mba̱a̱ xuajin,

nitani̱ dí maguma mba̱a̱n.

Nitani̱ dí maʼni ma̱ja̱nʼ ndawaa náa ku̱ba̱ʼ rígi̱.

16 Jeobá, índo̱ nikúwá ngíná nixuʼmamijná náa inaaʼ,

wáwáa nitakáñaaʼ índo̱ nitani̱ dí mumíniiʼ.

17 Xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ kaguewáan ada̱,* bi̱ inu magiʼdaa a̱ʼdióo,

naxnúu ga̱ʼkhu̱ ga̱jma̱a̱ nandxaʼwá dí na̱ʼkhui̱i̱,

xúʼko̱ kaʼnii nikúwáanʼxu ga̱jma̱a̱ numaaʼ, Jeobá.

18 Nidaéwíinʼxu e̱ji̱n, nixnúxu̱ ga̱ʼkhu̱ dí muguáʼdíinʼxu e̱ji̱n,

mú dí muguáʼdáaxu ada̱ nindxu̱u̱ xóo giñánʼ.

Táʼnguxu gágúwáʼ ku̱yuxu̱ dí maʼni káwíin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱,

ga̱jma̱a̱ tségumaa nimbáa mu maxtáa ikhí.

19 “Xa̱bia̱a̱ʼ bi̱ nikháñún, makuwá.

Xa̱bi̱ʼ bi̱ nikháñún,* matujxi̱ín.

¡Guguajxu̱u̱nʼ, asndu nadxa̱la gúndxa̱ʼwa̱,

ikháanʼ bi̱ kuwáanʼla náa yujndaʼ!

Numuu dí xuájyaaʼ nindxu̱u̱ xóo xuájyaʼ dí nagajtaa miʼcha̱,*

ku̱ba̱ʼ maniñuuʼ rí bi̱ nikháñún bi̱ nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱ matangi̱ín makuwá.*

20 Xuajñunʼ, ata̱ʼa̱a̱ʼ náa guʼwáaʼ náa cuarto dí rígá itháan awúún

ga̱jma̱a̱ atrugua̱a̱ xkruguaaʼ índo̱ gáta̱ʼa̱a̱ʼ awúún.

Atarkaʼwuminaʼ mbá xngaa

asndu índo̱ gánújngoo rí nakásngañu̱ʼ.

21 ¡Atayáá!, Jeobá na̱ʼkha̱ asndu náa xtáa

mu mandi̱ʼi̱ín cuenta xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí nikiéʼkún,

ku̱ba̱ʼ rígi̱ maʼni rí makujmaa náa nigadíí eʼdi

ni xárkaʼwiin bi̱ nikháñún náa ikhaa”.

27 Mbiʼi rúʼko̱, Jeobá ga̱jma̱a̱ espada ndrígóo rí tsémigo̱o̱ʼ, dí mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ dí gújkhúʼ,

matanga̱a̱ kayáa Leviatán,* a̱bu̱nʼ bi̱ naxmájtaminaʼ,

Leviatán, a̱bu̱nʼ bi̱ na̱jkha̱ mixngaa

ga̱jma̱a̱ maxíyáa xujkhúʼ mba̱a̱ bi̱ xtáa náa lamáa.*

 2 Mbiʼi rúʼko̱, gu̱ni̱ ajmúú náa ikhaa:*

“¡Mbá mbaaʼ náa kiʼdu uva náa na̱ʼkha̱ vino!*

 3 Ikhúún Jeobá, nañewu̱u̱n.

Nángi eʼni nagíyóoʼ.

Nañewu̱u̱n mbiʼíí mbruʼun

mu nimbáa nda̱a̱ rí gáʼniuu.

 4 Na̱nguá ekásngañu̱ʼ.

Tsáá gáxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbá xtájxu̱u̱ʼ iná tsuwanʼ ga̱jma̱a̱ iná dí xkawiʼ náa maxmína̱ʼ ga̱jmu̱ʼ rá.

Majngupríga̱ mbá xúgíʼ ga̱jma̱a̱ magídooʼ agiuuʼ mi̱kha.

 5 Xa̱bu̱ buʼko̱ gambáyúminaʼ náa xuajñunʼ rí kúgumaʼá.

Gambajxíi ga̱jma̱á nindxu̱ʼ,

gambajxíi ga̱jma̱á nindxu̱ʼ”.

 6 Náa mbiʼi rí na̱ʼkha̱, Jacob maxkrígú ajmu̱u̱,

Israel majmidi̱ riʼyu̱u̱ ga̱jma̱a̱ makráʼáan rudiuuʼ

ga̱jma̱a̱ majthíí náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ rígi̱ dí gájma̱a̱.

 7 Lá mbaʼyóoʼ dí mixnáá xkawiʼ kayuuʼ xáʼ.

Lá mbaʼyóoʼ dí ma̱ngaa muxiyáa xkawiʼ kayuuʼ xáʼ.

 8 Ga̱jma̱a̱ mbá gitsaʼwá* rí naʼni mamiñún, matagi̱ʼda̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ índo̱ gátaxkriya̱a̱ʼ.

Ikhaa maxkoo ga̱jma̱a̱ rí nakásngañu̱u̱ʼ, mbiʼi rí naxnúu giñánʼ dí na̱ʼkha̱ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ.*

 9 Xígi̱ kaʼnii gáguma kaʼwi̱i̱ dí nikiéʼkúun Jacob,

ga̱jma̱a̱ rígi̱ gárígá índo̱ gámbá ragajta̱a̱ aʼkhá dí niʼni.

Ikhaa maʼni dí mbá xúgíʼ itsí rí niguma ga̱jma̱a̱ náa dí najuixnájxi̱ tsigijñaʼ

maʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ xóo itsí dí naguma ga̱jma̱a̱ idiʼ,

ga̱jma̱a̱ xáguanúu nimbá poste rí mitsúʼkháan,* ni má nímba̱ náa nakarámáʼ rí ndataun.

10 Xuajin dí kúgumaʼá maguaná jchíi,

mbaaʼ náa rígá ra̱jxa̱ maguanáa, ga̱jma̱a̱ maguanáa xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Ikhí a̱ʼdá xédí mi̱khu̱ ra̱jxa̱ ga̱jma̱a̱ mabóoʼ

ga̱jma̱a̱ mi̱khu̱ ñawúunʼ ixi̱ dí rígá ikhí.

11 Índo̱ gújndooʼ ñawúunʼ

maguwáʼ gu̱ʼu̱ bi̱ muxmatri̱ya̱a̱ʼ asndu a̱jmu̱ú,

rúʼko̱ gúgíʼ ga̱jma̱a̱ aguʼ.

Numuu dí xuajin rígi̱ na̱nguá ekro̱ʼo̱o̱.

Ikha jngóo bi̱ Niʼnii xágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún

ga̱jma̱a̱ bi̱ niʼniwíin xámbáñún.

12 Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá maʼbatigúu xndúu ixi̱, magíʼdu̱u̱ náa mañu Éufrates asndu náa mata* ndrígóo Egipto, ga̱jma̱a̱ ikháanʼla maxtagímbáanʼla xa̱bu̱ xuajin Israel. 13 Mbiʼi rúʼko̱ maʼni dí mawáán chi̱ji̱ʼ dí mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ rakháñún bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ Siria mangiin bi̱ nigadríʼiin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, maguwáʼ ga̱jma̱a̱ musmbati̱gu̱u̱n náa inuu Jeobá, náa kúbá kaʼwu dí rígá náa Jerusalén.

28 ¡Ngínáa lá corona* rí naʼni muni̱ mbaʼumíjna̱ xa̱bu̱ najngi̱i̱n bi̱ kúwá náa Efraín,

mitsiʼyá dí rígá náa ikhaa, nindxu̱u̱ xóo ri̱ʼi̱ dí nujnduxtá,

xuajin dí grígu rijma̱a̱, náa kúwá xa̱bu̱ bi̱ nanigu̱u̱nʼ muwa̱a̱n wéñuuʼ vino!

 2 ¡Atayáá! Jeobá gíʼdaa mbáa bi̱ xkujiiʼ ga̱jma̱a̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱.

Xóo mbá ruʼwambiʼ dí naxnúu índo̱ naguájthan a̱jkhu̱u̱n* ga̱jma̱a̱ eʼtsí,

xóo mbá giñámbiʼ dí naʼni gámbóo, xóo mbá ruʼwambiʼ dí naʼni majnííʼ iyaʼ,

ikhaa madati̱ga̱ náa ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱.

 3 Corona rí naʼni muni̱ mbaʼumíjna̱

bi̱ najngi̱i̱n bi̱ kúwá náa Efraín mujnguprigu̱u̱n.

 4 Mitsiʼyá dí rígá náa ikhaa rí nindxu̱u̱ xóo ri̱ʼi̱ dí nundujxtá,

mbaaʼ dí grígu náa mitsídánʼ náa najma̱a̱,

mani̱ndxu̱u̱ xóo higo dí najma̱a̱ nákhá xóó tséʼni ruʼphu.

Índo̱ mbáa ndaʼyoo mbá nacha̱ e̱ʼkhu̱.

5 Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá corona mitsaanʼ* ga̱jma̱a̱ dí kijmaratáá mu matrámáʼ edxu̱ún bi̱ gáguanún náa xuajñuu. 6 Ikhaa mani̱ndxu̱u̱ bi̱ maxkajxi̱i̱n muni̱ rí májánʼ bi̱ nitri̱gi̱i̱n munimbaníí xkujndu. Ga̱jma̱a̱ bi̱ naxnún tsiaki̱i̱ bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugoo xuajin índo̱ nandún matu̱ʼu̱u̱n.

 7 Bugi̱ mangiin nagájnuriñu̱u̱nʼ eʼni vino,

iya najnga̱a̱ dí naʼwa̱a̱n naʼni dí maguíʼiin.

Ndxajkun ga̱jma̱a̱ profetas,* nagájnuriñu̱u̱nʼ eʼni iya najnga̱a̱,

vino naʼni jnga̱wi̱i̱n,

naʼni maguíʼiin iya najnga̱a̱,

rí nawasngájmún* naʼni dí majngawi̱i̱n,

ga̱jma̱a̱ tsénimbáníí májánʼ xkujndu.

 8 Náa mésu̱ún kajnííʼ dí nijxi̱ʼ...,

nánguá guanúu nditháan rí kaʼwu.

 9 Tsáá gájuiʼsngáá,

ga̱jma̱a̱ tsáá gájuiʼthán ajngáa rígi̱ rá.

Lá bi̱ ndiʼkuúnʼ niniña̱a̱nʼ ruxúúnʼ ráʼ.

Lá bi̱ nánguá exnún muxúúnʼ xáʼ.

10 Numuu dí “kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ má kiʼtáñajunʼ, kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ má kiʼtáñajunʼ,

awan dí naxtiéwan ga̱jma̱a̱, i̱mba̱ má awan dí naxtiéwan ga̱jma̱a̱,*

mbá chíʼgíiʼ* gi̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbá chíʼgíiʼ a̱ʼkhu̱”.

11 Ikhaa majmiuu bi̱ tséjmiin gúthi májánʼ, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuthi i̱mba̱ ajngáa mu maʼthúu̱n xuajñuu rígi̱. 12 Mbá miʼtsú ikhaa niʼthúún: “Gi̱i̱ nindxu̱u̱ náa mbuya̱a̱ jxa̱la. Bi̱ néʼngu̱u̱n, guya̱a̱ jxu̱ún, gi̱i̱ nindxu̱u̱ náa mbuya̱a̱ jxa̱la”. Mú ikhiin táʼndún gúdxawíín. 13 Ikha jngóo, Jeobá naʼthúún ajngáa rígi̱:

“Kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ má kiʼtáñajunʼ, kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ má kiʼtáñajunʼ,

awan dí naxtiéwan ga̱jma̱a̱, i̱mba̱ má awan dí naxtiéwan ga̱jma̱a̱,

mbá chíʼgíiʼ gi̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbá chíʼgíiʼ a̱ʼkhu̱”,

mu xúʼko̱ índo̱ gágún kruígu̱u̱n,

majngrádiinʼ ga̱jma̱a̱ majnguti̱gi̱i̱n skidiʼ

majmiguiin ga̱jma̱a̱ majngutaʼmíinʼ náa tsáʼkhá.

14 Ikha jngóo gudxawíín ajngóo Jeobá, ikháanʼla bi̱ nu̱ni̱ mbaʼumíjna̱,

xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱ dí rígá náa Jerusalén,

15 numuu dí ikháanʼla nu̱ta̱:

“Nimbánúxu gajmiúxu dí Nakháñulú,

ga̱jma̱a̱ nimbánúxu* gajmiúxu Iñá wajinʼ.*

Índo̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ gájnííʼ iyaʼ

xáxkamáanʼxu,

numuu rí nimbáyumijnáxu náa rí minduwaʼ

ga̱jma̱a̱ nirkaʼumijnáxu̱ náa rí minduwaʼ”.

16 Ikha jngóo Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ naʼthí rígi̱:

“¡Gu̱ya̱a̱! Naʼgíʼ rajkhúu Sion ga̱jma̱a̱ mbá itsí rí nijuiʼyáá dí nindxu̱u̱ májánʼ,

itsí dí itháan gíʼdoo numuu dí nagi̱ʼi̱ jxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúu guʼwá.

Xúgíinʼ bi̱ gúsngajma fe xámíñún.

17 Ma̱ni̱ rí nindxu̱u̱ májánʼ, mani̱ndxu̱u̱ xóo ñuñuu dí nugiewan ga̱jma̱a̱,

ga̱jma̱a̱ dí jmbu mani̱ndxu̱u̱ xóo nivel.*

Eʼtsí maʼni gámbóo náa numbayúmíjná rí nindxu̱u̱ minduwaʼ

ga̱jma̱a̱ majnííʼ iyaʼ náa nurkaʼwumijná.

18 Dí nimbánála gajmiála dí Nakháñulú mandáti̱ga̱a̱

ga̱jma̱a̱ dí nimbánála gajmiála Iñá wajinʼ* xáwi̱ji̱ gújkhúʼ.

Índo̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ gájnííʼ iyaʼ,

rúʼko̱ gágixmbirigáanʼla ga̱jma̱a̱.

19 Mámbá índo̱ gájnííʼ iyaʼ,

maʼga kaguáanʼla,

numuu dí manújngoo mámbá miʼcha̱,

mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbruʼun.

I̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu gamíi maʼni rí makru̱ʼu̱u̱n ajngáa”.*

20 Numuu dí chíʼgíiʼ xiawoo, tséʼngo̱o̱ matabatámáaʼ

ga̱jma̱a̱ tséʼngo̱o̱ matambráʼaminaʼ xtíin numuu dí na̱nguá paska.

21 Numuu dí Jeobá maʼni xó má niʼni náa kúbá Perazim,

mba̱jui̱i̱ xó má niʼni náa mata* dí rígá náa mijngii Gabaón,

mu maʼnimbánuu ñajunʼ ndrígóo, mbá ñajunʼ dí na̱nguá eyáá rígá,

ga̱jma̱a̱ maʼnimbánuu ñajunʼ ndrígóo mbá ñajunʼ dí xóó tséniʼnuuʼ.

22 Ikha jngóo dí xúgi̱, xútsijmá,

mu xúʼko̱ xáxtoʼóo itháan jxa̱ʼ cadena dí kaxtuʼwála ga̱jma̱a̱,

numuu dí nidxawuun Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

dí ikhaa niraʼwíí má dí maʼni gámbáa mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱.

23 Gudxawunʼla, gudxawíín aʼwóʼ,

guʼgíʼ edxa̱la ga̱jma̱a̱ gudxawíín rí na̱tha̱.

24 Lá bi̱ naʼndii naxnúu xku̱bi̱ kañiiʼ mbiʼi nákhá xóó tséʼdu tsígáʼ ráʼ.

Lá naʼni mújúunʼ má xúʼko̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ naʼni kaʼwi̱i̱ xáʼ.

25 Índo̱ gáwámbóo raʼnimbánii mbaaʼ,

lá raʼkháa ikhú na̱da̱ʼ ajenuz* ga̱jma̱a̱ naʼdu comino xáʼ.

Lá tséʼdu trigo, mijo* ga̱jma̱a̱ cebada náa mámbá mbaaʼ dí kaʼyoo maʼdu xáʼ.

Ma̱ngaa lá tséʼdu espelta* náa rawuunʼ mbaaʼ xáʼ.

26 Numuu dí ikhaa* naʼsngóo* májánʼ.

Dios ndrígóo naʼsngóo.

27 Ajenuz tséxpigu ga̱jma̱a̱ xajpa dí najui̱ʼnu̱ ga̱jma̱a̱ tsígáʼ,

ga̱jma̱a̱ comino tségixmbi̱i̱ ga̱jma̱a̱ dí naxtuaʼán carreta.

Ajenuz nurujtsi ga̱jma̱a̱ xkuíyá,

ga̱jma̱a̱ comino nurujtsi ga̱jma̱a̱ ixi̱.

28 Lá mbáa naʼni e̱jndo̱o̱ʼ trigo mu maʼni pan ráʼ.

Na̱nguá, nimbáa tséʼnu̱ má xúʼko̱.

Índo̱ mbáa naʼni dí manújngoo náa tsu̱du̱u̱ trigo llántóo carreta dí nuxmajtaa wáyú,

tséʼni e̱jndo̱o̱ʼ.

29 Rígi̱ ma̱ngaa na̱ʼkha̱ náa Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

dí nandoo maʼni* nindxu̱u̱ mitsaanʼ

ga̱jma̱a̱ dí naʼngo̱o̱ naʼni nindxu̱u̱ mba̱ʼu̱.*

29 “¡Ngínáa lá Ariel,* Ariel, xuajin náa nigíʼ goʼwóo David!

Gu̱ni̱ má xúʼko̱ mámbá tsiguʼ

gu̱ni̱ má xúʼko̱ ndxa̱la mámbá tsiguʼ.

 2 Mú ma̱ni̱ dí Ariel maxmiéjuunʼ,

maxtáa ngíná ga̱jma̱a̱ magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n,

ikhaa mani̱ndxu̱u̱ náa ikhúún xóo mbá náa nakarámáʼ tsigijñaʼ dí najuixnájxi̱ náa Dios.

 3 Maruguama̱ʼa̱a̱n mbájndi mu muxmijnálú,

maruguama̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ ixi̱ kúdú

ga̱jma̱a̱ makujxí mbá xtájtsí dí maruguama̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱.

 4 Maxpátríga̱a̱n ga̱jma̱a̱ maguma majti̱i̱nʼ,

marata̱ asndu mbayííʼ

ga̱jma̱a̱ yujndaʼ gágúgoo ga̱jma̱a̱ aʼwáaʼ.

Aʼwáaʼ mawáán náa ku̱ba̱ʼ

xóo aʼwóo mbáa bi̱ narajxu̱u̱n wajinʼ,

ga̱jma̱a̱ ajngáaʼ mawáán náa yujndaʼ xóo índo̱ mbáa naʼthí mañu̱ú.

 5 Xa̱bu̱ sia̱nʼ* ndrígáaʼ bi̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin mani̱ndxu̱ún xóo yujndaʼ,

xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ bi̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin mani̱ndxu̱ún xóo ra̱jxa̱ dí na̱jkha̱ kayóo giñánʼ.

Mbá nacha̱ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ gárígá.

 6 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles

mañewa̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ a̱jkhu̱u̱n,* dí maʼxma, mbá gitsaʼwá* gakhi̱i̱,

giñámbiʼ ga̱jma̱a̱ mbá riʼyu̱u̱ aguʼ dí mba̱a̱”.

 7 Ikhú xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa mbaʼa xuajin bi̱ nuxmijná gajmiún Ariel,

xúgíinʼ bi̱ nuxmijná gajmiún ikhaa,

torre dí najmún mu muxmijná dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱,

bi̱ nuni̱ dí maxtáa ngíná

mani̱ndxu̱ún xóo mbá xnuʼndaa, xóo rí nawasngájmáá mbaʼyoo* mbáa dí mbruʼun.

 8 Xúʼko̱, mani̱ndxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ naxkidxu̱u̱ bi̱ nagundaa dí xtáa rakuiʼtsu,

mú índo̱ ndajui̱i̱ naxkidxu̱u̱,

ga̱jma̱a̱ xóo mbáa bi̱ nakándawuuʼ bi̱ nagundaa dí xtáa raʼga̱a̱n iyaʼ,

mú índo̱ ndajui̱i̱ néʼngo̱o̱ ga̱jma̱a̱ nakándawuuʼ,

xúʼko̱ gáguáʼníín xa̱bu̱ xuajin bi̱ mbaʼin

bi̱ nuxmijná gajmiún kúbá Sion.

 9 Aguanála wíí ga̱jma̱a̱ gaʼniala tsiánguá,

guruguáá idala mu xúya̱a̱.

Ikhiin najngi̱i̱n, mú túwáan vino,

naguíʼiin, mú túwáan iya najnga̱a̱.

10 Numuu dí Jeobá niʼni rí mu̱nuʼla mi̱du̱u̱

nirugoo idala, ikháanʼ profetas,

ga̱jma̱a̱ nirugoo e̱dxa̱laʼ ikháanʼ xa̱bekha bi̱ ndu̱ya̱a̱ dí nawasngájmala.

11 Ikháanʼla ndu̱ya̱a̱ dí mbá xúgíʼ rí nawasngájma, nindxu̱u̱ xóo ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa mbá libro dí kaxtoʼóo, índo̱ nuxna̱a̱ mbáa bi̱ najmañuu naguxnuu, nutha̱a̱nla: “Mbá péñu,* atraxnuu xígú rígi̱”. Ikhaa nariʼña “Xándoo, numuu dí kaxtoʼóo”. 12 Ga̱jma̱a̱ índo̱ nuxna̱a̱ libro mbáa bi̱ tséjmañuu gáguxnuu, nutha̱a̱nla: “Mbá péñu, atraxnuu rígi̱”. Ikhaa nariʼña “Tséjmañuʼ gágúxnúu”.

13 Jeobá naʼthí: “Xuajin rígi̱, naʼthíí* dí nakuʼmaminaʼ náa ikhúún,

ga̱jma̱a̱ naʼthíí rí ndaʼyamajkuʼ,

mú a̱jkiu̱u̱n rígá mitsínguánʼ náa ikhúún,

ga̱jma̱a̱ namíñúu kaʼyoʼ ga̱jma̱a̱ numuu kiʼtáñajunʼ rí nuxna xa̱bu̱ú, kiʼtáñajunʼ rí nijuiʼsngáá.

14 Ikha jngóo ikhúún matangu̱ún ma̱ni̱ milagro náa xuajin rígi̱,

i̱mba̱ má i̱mba̱ milagro gáni̱,

ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ rí guáʼdáá bi̱ najmañún, mambáa,

ga̱jma̱a̱ dí nakru̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ najmañún mandáti̱ga̱a̱”.

15 ¡Ngíníi lá bi̱ naku̱mu̱ún rí tséʼyoo Jeobá awan dí nuri̱ya̱ʼ!

Nuni̱ dí ra̱májánʼ náa mikína,

índo̱ nuthi: “Ndawa̱a̱ tsáa eʼyulú,

ndawa̱a̱ tsáa eʼyoo rí nu̱ʼni̱lú”.

16 ¡Raʼkhí kayuuʼ xóo endxa̱ʼwa̱míjnala!

Lá ma̱ndoo dí mbáa bi̱ naʼni daan mani̱ndxu̱u̱ ikháá má xóo ku̱ba̱ʼ ráʼ.

Lá ma̱ndoo mbá rí niguma maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ niʼnii

“Ikhaa na̱nguá niʼniún” xáʼ.

Lá ma̱ndoo mbá rí niguma maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ niʼnii

“Ikhaa nda̱a̱ dí ekro̱ʼo̱o̱” xáʼ.

17 Ni xájyúuʼ má mba̱yu̱u̱ʼ dí Líbano maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá huerta,

ga̱jma̱a̱ mbá huerta maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá xaxi̱.

18 Mbiʼi rúʼko̱, bi̱ tsédxawíín mudxawíín ajngáa dí naʼthí náa libro,

bi̱ tsékruigu̱u̱n magajnáán náa mikína, ga̱jma̱a̱ nándáa dí gárikhún mu ma̱ndoo muyejxi̱.

19 Xa̱bu̱ guabiinʼ* ra̱ʼkhá tháán gáʼdxúún ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ngíníi ra̱ʼkhá tháán gáʼdxún ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ Kaʼwii náa Israel.

20 Numuu dí xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ mandáti̱gi̱i̱n

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱ maʼga̱nú martumuu mbiʼñún,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá xawii mu muni̱ dí ra̱májánʼ, maguma gámbíin.

21 Xa̱bu̱ bi̱ najmún ajngáa rí nduwaʼ mu muni̱ tsu̱du̱ún eʼwíinʼ,

bi̱ nugíʼ tsáʼkhá náa inuu bi̱ nandoo mambanúu numuu* náa xkrugoo xuajin,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuthi ajngáa dí ragájkhun mu xámbánuu májánʼ numuu bi̱ jmbii.

22 Ikha jngóo Jeobá bi̱ niʼni kríya̱a̱ʼ Abrahán naʼthúu̱n goʼwóo Jacob:

“Jacob ni xátiyu̱u̱ʼ, ga̱jma̱a̱ inuu xáʼni miʼxájtiʼ.*

23 Numuu rí índo̱ ikhaa gáʼñúún e̱ji̱i̱n,

bi̱ ni̱ni̱i̱ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ, náa majñu̱u̱ʼ ikhaa,

muni̱ kaʼwi̱i̱ mbiʼyuʼ, muni̱ kaʼwi̱i̱ bi̱ Kaʼwii náa Jacob

ga̱jma̱a̱ musngajma rí nduyamajkuíí Dios ndrígóo Israel.

24 Bi̱ nigájnuriñu̱u̱nʼ makru̱ʼu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxieʼkhá muniñami̱jna̱ dí majuiʼsngúún”.

30 “¡Ngíníi lá e̱ji̱n bi̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún, eʼthí Jeobá,

bi̱ nunimbaníí awan dí raʼkháa ndrígóʼ ikhúún,

bi̱ nambánúún,* mú raʼkháa xóo ikhúún nandoʼ,

nuxudamíjna̱ itháan aʼkhá ki xóo dí nini̱ má!

 2 Asndu tsérajxuʼ índo̱ naguájtan Egipto,

mu dí mumbayumíjná* náa faraón

ga̱jma̱a̱ mumbayumíjná náa agoo xkamijxoo Egipto.

 3 Mú dí mambáyala faraón mani̱ndxu̱u̱ mbá dí maʼni mati̱ya̱la,

ga̱jma̱a̱ dí mumbayumíjná náa agoo xkamijxoo Egipto, maʼni dí magajnúu majkuala.

 4 Numuu dí príncipes ndrígiu̱ún kúwá náa Zoan,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa niguánú náa Hanés.

 5 Xúgíinʼ ikhiin mati̱ñu̱u̱nʼ

gáʼni mbá xuajin dí nda̱a̱ dí ejmaa,

numuu dí tsémbáñún,

i̱ndó naʼni dí mati̱ñu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ magajnúu majkhún”.

6 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí najuiʼthá maguáʼníí xujkhúʼ bi̱ kúwá náa sur:

Náa ku̱ba̱ʼ dí rígá tsingíná ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ,

mbaaʼ náa kúwá león, león bi̱ nundxa̱ʼwa̱,

a̱bu̱nʼ mbiiʼ ga̱jma̱a̱ a̱bu̱nʼ bi̱ na̱jkha̱ náa inuu giñánʼ,

muda gágún dí gíʼdoo numuu náa tsu̱du̱ún búrru

ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí guáʼdáá mudra̱ma̱ʼ náa ndi̱jtsu̱ún camellos.

Mú xúgíʼ rígi̱ xámbáñún xa̱bu̱ xuajin.

 7 Numuu dí na̱nguá gíʼdoo numuu dí nambáñúún Egipto.

Ikha jngóo ni̱xna̱ mbiʼyuu “Rahab,* bi̱ naguanúu wíí”.

 8 “Dí xúgi̱ ayu̱u̱ʼ, ataniraʼmáʼ náa inún ikhiin náa mbá xajpa paska

ga̱jma̱a̱ ataniraʼmáʼ náa mbá libro,

mu xúʼko̱ majmaa nda̱wa̱á

ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ makujmaa dí ikhúún ni̱tha̱.

 9 Numuu dí nindxu̱u̱ mbá xuajin dí tséʼnimbo̱o̱, e̱ji̱n bi̱ nuni̱ nduwaʼ,

e̱ji̱n bi̱ tsíñún gúdxawíín xtángoo* ndrígóo Jeobá.

10 Ikhiin nuthúún videntes* ‹Xúya̱a̱la›

ga̱jma̱a̱ nuthúún xa̱bekha bi̱ nduyáá dí nawasngájmún* ‹Xútuxu̱ dí niwasngájmala dí nindxu̱u̱ gajkhun.

Gu̱tuxu̱ ajngáa dí maʼni maʼdxuxu, gu̱taríya̱ʼ dí nduwaʼ dí maʼni maʼdxuxu.

11 Gu̱ni̱ tsíngumi̱jna̱la náa kamba̱a̱, gagajnúriyala náa kamba̱a̱.

Guniʼñááʼ rutsijii náa inuxu̱ʼ bi̱ Kaʼwii náa Israel›”.

12 Rígi̱ dí naʼthí bi̱ Kaʼwii náa Israel:

“Numuu dí ikháanʼla ni̱ni̱ gaʼduunʼ ajngáa rígi̱,

niku̱ma̱laʼ kuya̱a̱ dí ragájkhun ga̱jma̱a̱ nini̱mba̱la rí nduwaʼ,

ga̱jma̱a̱ numbayúmíjná ikhí,

13 dí raʼkhí eni̱la nindxu̱u̱ xóo mbá xtájtsí dí gíʼdoo tsúwáʼ,

xóo mbá xtájtsí mitsídánʼ dí na̱jkha̱ níjní ga̱jma̱a̱ itháán mangajxi̱i̱.

Mbá nacha̱ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ gájngudiri̱ga̱a̱.

14 Mawiʼtáa xóo mbá rayaʼ mba̱a̱ dí naʼni xa̱bu̱ bi̱ naʼni daan,

majmigu̱u̱ dí asndu nimbá xuíʼtóo

ni xájmaa mu muri̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ chámbuʼ

ni má muri̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ iyaʼ náa najnumaʼan”.*

15 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, bi̱ Kaʼwii náa Israel:

“Á mu natangáanʼla náa ikhúún ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ a̱jkia̱la nugua̱ʼthu̱nʼ, makáwáanʼla,

muguaʼdáá tsiaki̱i̱ á mu tsénimiñúmíjnála ga̱jma̱a̱ nakumalaʼ kuyoʼ”.

Mú ikháanʼla na̱nguá nindala.

16 Ikháanʼla ni̱tha̱: “¡Na̱nguá! ¡Mu̱ga̱yúxu gajmiúxu wáyú!”.

Májánʼ, ikháanʼ magayála.

“¡Magayála gajmiála wáyú bi̱ nagáñún nacha̱!”.

Májánʼ má, xúʼko̱ nacha̱ gágáñún bi̱ muxkala.

17 Mil maguíʼiin náa inuu mbáwíí,

ikháanʼla magayála gúni̱ mbá witsiin

asndu índo̱ dí gáwanáa náa ikháanʼla mani̱ndxu̱u̱ xóo poste dí frígu náa inuu kúbá,

xóo mbá poste rí nindxu̱u̱ tsinaʼ dí mbuyáá dí frígu náa inuu bíjní.

18 Mú Jeobá naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n nagi̱ʼthu̱u̱n mu masngájmala dí májáanʼ a̱jkiu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ matujxu̱u̱ mu masngájmala dí nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyala.

Numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ naʼni dí májánʼ.

Gagi kúwá mbá xúgíinʼ bi̱ ra̱ʼkhá tháán eguáʼthi̱i̱n ikhaa.

19 Índo̱ xuajin gáxtáa náa Sion, náa Jerusalén, ikháán ni xátambi̱ya̱ʼ. Índo̱ gátanda̱ʼa̱ dí mixtambáyáaʼ, ikhaa masngájmaaʼ dí májáanʼ a̱jkiu̱u̱n, mariʼñaaʼ índo̱ gáʼdxawaanʼ. 20 Maski ajndu Jeobá makuʼma gamiéjunʼ náa ikháán rí nindxu̱u̱ xóo ganitsu ga̱jma̱a̱ dí matamíniiʼ rí nindxu̱u̱ xóo iyaʼ, ikhaa bi̱ Najmañuu Naʼsngáa, ni xárkaʼwuminaʼ. Ma̱ta̱ya̱a̱ ga̱jma̱a̱ idaaʼ bi̱ Najmañuu Naʼsngáa. 21 Á mu dí nagájnuri̱ya̱a̱ʼ náa ñawún májáanʼ o náa ñawún xti̱ya̱a̱ʼ, matadxawíín ajngáa rígi̱ náa kidxaaʼ: “Rígi̱ nindxu̱u̱ kamba̱a̱. Ayuʼ ikhí”.

22 Matani̱ gachíí plata dí kagui̱i̱n xándiáaʼ bi̱ nigumawíin, ma̱ngaa oro dí kagu̱u̱ xtiʼkhuu dí niguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ.* Mataxidíin xóo índo̱ natada̱ʼ xtíin dí najmuu a̱ʼgu̱ índo̱ nagajtaa eʼdiuu ga̱jma̱a̱ marathu̱u̱n xándiáaʼ “¡Aʼguala kaníí!”. 23 Dios maʼni dí maxnúu ruʼwa náa mbaaʼ dí nitadu mu makráʼáan tsígáʼ, ganitsu dí gájma̱a̱ náa mbaaʼ dí nitadu mani̱ndxu̱u̱ mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ miʼtsí.* Mbiʼi rúʼko̱ xediaaʼ makuiʼtsu náa mbaaʼ dí ma̱ja̱nʼ. 24 Xedi̱ ga̱jma̱a̱ búrru bi̱ nuñejunʼ náa mbaaʼ mu̱phu̱ rajxa̱ dí kanda̱wo̱o̱ʼ xkáʼ dí nigájnáa* náskoo. 25 Mbiʼi dí maguma gámbíin, índo̱ gájngudiri̱ga̱ torre, marigá iyaʼ náa xúgíʼ kúbá ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ bíjní mitsídánʼ. 26 Mbiʼi dí Jeobá gáʼni thanuu náa nigawúúnʼ* xa̱bu̱ xuajñuu ga̱jma̱a̱ maʼni mandáa náa dí ikhaa má niʼni gawúúnʼ índo̱ nixnún, agiuuʼ gu̱nʼ dijndii mambiʼii xóo a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ agiuuʼ a̱jkha̱ʼ mambiʼi mbá juwan nuthu itháan, xóo aguʼ dí nambiʼi náa mbá juwan mbiʼi.

27 ¡Atayáá! Mbiʼyuu Jeobá na̱ʼkha̱ ragi̱ʼi̱ mitsínguánʼ,

asndu nakha dí nakásngañu̱u̱ʼ, ma̱ngaa kúgoo ga̱jma̱a̱ du̱u̱n skuniʼ.

Náa rawuunʼ rígá dí nakásngañu̱u̱ʼ

ga̱jma̱a̱ raju̱u̱n nindxu̱u̱ xóo aguʼ mba̱a̱.

28 Tsiaki̱i̱* ndrígóo Dios nindxu̱u̱ xóo mbá yambo̱o̱ dí nakráʼáan asndu náa aphuu,

maʼbatiguíin xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ mbá criba dí naʼni gámbáa,*

xa̱bu̱ xuajin matra̱ʼa̱ freno rawúúnʼ mu maguwíin náa kamba̱a̱.

29 Ajmúú dí nuni̱la mani̱ndxu̱u̱ xóo ajmúú dí nuni̱ mbruʼun

índo̱ mbáa naʼnirataminaʼ* mu maʼga ndxa̱a̱,

ra̱ʼkhá tháán gáʼdxuu a̱jkiu̱u̱n

xóo eʼni mbáa bi̱ kayá* flauta ejkha̱

náa kúbá ndrígóo Jeobá, náa Tsíñu ndrígóo Israel.

30 Jeobá maʼni dí mawán aʼwóo dí mitsaanʼ*

ga̱jma̱a̱ maʼni rí makujmaa ñawúunʼ dí nakásngañu̱u̱ʼ,

náa riʼyu̱u̱ aguʼ dí mba̱a̱,

náa ruʼwambiʼ, índo̱ naguájthan a̱jkhu̱u̱n* ga̱jma̱a̱ náa eʼtsí.

31 Ga̱jma̱a̱ numuu aʼwóo Jeobá, Asiria mamiñúu,

maxnúu ga̱jma̱a̱ xkuíyá.

32 Mámbá índo̱ Jeobá gáxnúu Asiria

ga̱jma̱a̱ xkuíyá dí maʼni mamínuuʼ

mawán aʼwóo panderetas ga̱jma̱a̱ arpas,

índo̱ xtáa rakujxi̱ ñawúunʼ mu maxnún ga̱jma̱a̱ náa nuxmijná.

33 Numuu dí rígá má xawii mbaaʼ* náa maguma gámbáa,

ma̱ngaa rígá má xawii náa makhañúu rey.

Niʼni itháan mi̱jnu̱ʼ ga̱jma̱a̱ itháan ma̱ja̱nʼ náa magíʼ aguʼ,

rígá aguʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼa ixi̱.

Giñánʼ dí na̱ʼkha̱ náa Jeobá, nindxu̱u̱ xóo mbá mata* náa na̱jkha̱ kúʼúun azufre,*

dí magídoo agiuuʼ.

31 ¡Ngíníi lá bi̱ naguájthan Egipto mu mbuyáʼ rí mixtambáñún,

bi̱ naku̱mu̱ún kuñúún wáyú,

bi̱ naku̱mu̱ún kuñúún carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱, numuu dí ra̱ʼkhá tháán mbaʼa,

ga̱jma̱a̱ wáyú* bi̱ nuxmijná numuu dí guáʼdáá tsiaki̱i̱,

mú na̱nguá eyáá bi̱ Kaʼwii náa Israel

ga̱jma̱a̱ tséyáaʼ Jeobá!

 2 Mú ikhaa ma̱ngaa najmañuu ga̱jma̱a̱ makuʼma mbá gamiéjunʼ,

maʼnimbánuu tsiaki̱i̱ ajngóo.

Maʼni ngíníi bi̱ ra̱míjíinʼ

ga̱jma̱a̱ maʼni ngíníi bi̱ numbañún bi̱ nuni̱ dí ra̱májánʼ.

 3 Egipcios nindxu̱ún xa̱bu̱ numbaaʼ, raʼkháa Dios,

wáyú nindxu̱ún xuwiʼ, raʼkháa xóo Dios.

Índo̱ Jeobá gákrui̱ya̱ʼ ñawúunʼ,

bi̱ nañambáá majngrádaaʼ

ga̱jma̱a̱ bi̱ naxtambáyíí maxpátri̱ga̱a̱,

mbá míʼtsúú gákháñún xúgíinʼ.

 4 Numuu dí rígi̱ rí niʼthúnʼ Jeobá:

“Xóo mbáa león, mbáa león gújkuiiʼ,* najmangu̱u̱ʼ índo̱ ndaʼñún bi̱ nandoo mikhu̱u̱n,

xóo índo̱ mbá xúgíinʼ baxtúu nagimbíi̱n mu muxkáá,

ga̱jma̱a̱ na̱nguá eʼnimíñúu aʼwún,

ni má tséʼnimíñúu dí nundxa̱ʼwa̱jmaa,

xúʼko̱ kaʼnii gáʼni Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles magajtaa mu maxmína̱ʼ

náa kúbá Sion ga̱jma̱a̱ náa bíjní dí rígá ikhí.

 5 Xóo ñu̱ʼu̱ bi̱ najngutaʼmíinʼ, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles ma̱ʼkha̱ gámbáyúu Jerusalén.

Mambáyúu ga̱jma̱a̱ maʼni kríya̱a̱ʼ.

Maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ga̱jma̱a̱ maʼni kríya̱a̱ʼ”.

6 “Gatangáanʼla náa bi̱ túnimbala ku̱ya̱a̱, xa̱bu̱ xuajin Israel. 7 Numuu dí mbiʼi rúʼko̱, mámbáa ni xándoo gáʼñúún dioses ndrígóo bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin bi̱ nigumiin ga̱jma̱a̱ plata, ga̱jma̱a̱ dioses bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin bi̱ nigumiin ga̱jma̱a̱ oro, bi̱ ikháanʼ ni̱ni̱i̱la ga̱jma̱a̱ ñawánla, índo̱ nixuʼdámijnala aʼkhá.

 8 Ga̱jma̱a̱ asirio makhañúu ga̱jma̱a̱ espada, mú raʼkháa espádóo mbáa xa̱biya̱,

mikhu̱u̱ mbá espada, mú raʼkháa espádóo mbáa xa̱bu̱ numba̱áʼ.

Ikhaa magayúu gáʼni espada

ga̱jma̱a̱ jiámíi muxtumiin muñajunʼ gakhi̱i̱.

 9 Tsíñu ndrígóo mandáti̱ga̱a̱ gáʼni gamíi.

Ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígóo mamiñún gáʼni poste rí nasngájmúún mbuyáá”, eʼthí Jeobá,

agiuuʼ rígá náa Sion ga̱jma̱a̱ horno ndrígóo rígá náa Jerusalén.

32 ¡Atayáá! Mbáa rey maʼtáñajunʼ* jmbu,

ga̱jma̱a̱ príncipes mutañajunʼ* májánʼ.

 2 Mámbíin dí ikhiin mani̱ndxu̱ún xóo náa mumbayumíjná índo̱ naxnúu giñánʼ,

náa mumbayumíjná índo̱ na̱ʼkha̱ ruʼwambiʼ,

nindxu̱ún xóo mbá mata náa na̱jkha̱ kúʼúun iyaʼ náa mbaaʼ dí nda̱a̱ iyaʼ,

xóo mbá ndájkhoo pátsí mba̱a̱ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

 3 Ikhú bi̱ nakrui̱gu̱u̱n ni xágúgoo idún

ga̱jma̱a̱ bi̱ nudxawíín, mugíʼ cháʼwúún mudxawíín.

 4 A̱jkiu̱ún bi̱ mbá nacha̱ era̱ʼwi̱i̱ dí muni̱ mundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa dí nijmañún,

bi̱ tséthi májánʼ ma̱ndoo muthi májánʼ ga̱jma̱a̱ kaʼwu.

 5 Xa̱bu̱ skágunʼ ni xágumbiʼyuu bi̱ naxná dí gíʼdoo,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ra̱májáanʼ ni xágumbiʼyuu bi̱ gíʼdoo numuu,

 6 numuu dí mbáa xa̱bu̱ skágunʼ naʼthí ajngáa dí tséjmaa

ga̱jma̱a̱ náa a̱jkiu̱u̱n magajnúu maʼni dí ra̱májánʼ,

mu maʼni dí xa̱bu̱ xáʼndúún gúyáá Dios,* ma̱ngaa muthi dí ragájkhun ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá,

mu maʼni dí xa̱bu̱ bi̱ naxkidxu̱u̱ xákuiʼtsu

ga̱jma̱a̱ bi̱ nakándawuuʼ nda̱a̱ dí gágáan.

 7 Dí najmuu xa̱bu̱ ra̱májáanʼ nindxu̱u̱ ra̱májánʼ,

naʼni rí xa̱bu̱ muni̱ dí nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ,

mu xúʼko̱ bi̱ xtáa ramínúuʼ muni̱ ngínáa ga̱jma̱a̱ dí nduwaʼ,

tséʼniuu á mu xa̱bu̱ ngínáa naʼthí dí gajkhun.

 8 Mú bi̱ naxná dí gíʼdoo naʼni numuu dí nandoo maxná,

ga̱jma̱a̱ naxná má xúʼko̱ dí gíʼdoo.

 9 “¡Ikháanʼla, gu̱ʼu̱ bi̱ nakumalaʼ kuyamíjna̱, atujxa̱la ga̱jma̱a̱ gudxawíín aʼwóʼ!

¡Ikháanʼla, wa̱ʼxa̱ʼ* bi̱ tséxmiéjuanla, guʼgíʼ e̱dxa̱laʼ mudxawunʼ!

10 Índo̱ gájngoo dí mbá tsiguʼ, ikháanʼla bi̱ tséxmiéjuanla maguáʼáan,

numuu dí índo̱ gájngoo mbiʼi dí naxtagimbóo uva, mbu̱ya̱a̱ dí na̱nguá nixtagimbóo nimbá.

11 ¡Gaguáʼáanʼla, gu̱ʼu̱ bi̱ nakumalaʼ kuyamíjna̱!

¡Gaguáʼáanʼla, ikháanʼ bi̱ tséxmiéjuanla!

Gurawíi xtíñálá

ga̱jma̱a̱ gumbráʼáá xtíin mi̱du̱* náa smídala.

12 Guxna̱a̱ tsu̱xtala mu makujmaa dí kuwáanʼla ngíná

ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá náa mbaaʼ dí nu̱dula, ma̱ngaa mbaaʼ náa kiʼdu ixi̱ uva.

13 Numuu dí náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ makráʼáan iná xtáʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsuwanʼ,

magugóo ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ guʼwá náa nákha ginii nirígá gagi,

xúʼko̱, xuajin náa nikúwá gagi xa̱bu̱.

14 Numuu dí torre dí wíji̱ gújkhúʼ maguanáa,

ga̱jma̱a̱ xuajin náa kúwá jxa̱ʼ xa̱bu̱ maguanáa.

Ofel ga̱jma̱a̱ torre náa nuyejngoo maguanáa mbá kayuuʼ,

mani̱ndxu̱u̱ mbá mbaaʼ náa mutsíin búrru xáná,

mbaaʼ náa rígá rajxa̱ muphiʼtsu xujkhúʼ,

15 asndu mbiʼi dí Dios gáxídirámuuʼ espíritu ndrígóo náa ikháánʼlú

ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá huerta

ga̱jma̱a̱ huerta maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá xaxi̱.

16 Ikhú dí májánʼ marigá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ

ga̱jma̱a̱ dí jmbu marigá náa huerta.

17 Ga̱jma̱a̱ numuu dí narígá rí jmbu marigá dí tsímáá,

dí jmbu maʼni marigá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ ni xárígá gamíi.

18 Xa̱bu̱ xuajñunʼ makuwá náa mbá mbaaʼ dí rígá tsímáá,

ga̱jma̱a̱ guʼwá náa nda̱a̱ gamíi, ma̱ngaa mbá mbaaʼ náa mbuya̱a̱ jxu̱ún tsímáá.

19 Mú eʼtsí maʼni gámbóo xaxi̱,

ga̱jma̱a̱ xuajin maguma gámbáa mbá kayuuʼ.

20 Gagi kuwáanʼla ikháanʼ bi̱ nu̱du náa mbá xúgíʼ rawuunʼ iyaʼ

ga̱jma̱a̱ nuniʼñúúnʼ dí majnguʼwún ikhi̱ín xedi̱ ga̱jma̱a̱ búrru”.

33 ¡Ngínáá lá ikháán bi̱ naʼni gámbáa, bi̱ xóó tséguma gámbáa,

bi̱ naʼni nduwaʼ bi̱ xóó tséguma nduwaaʼ!

Índo̱ gámbaaʼ ratani̱ gámbáa, maguma gámbáan.

Índo̱ gámbaaʼ ratani̱ nduwaʼ, maguma nduwáánʼ.

 2 Jeobá, atasngájmuxu dí májánʼ a̱jkia̱a̱nʼ.

Nuguáʼti̱i̱nxu náa ikháán.

Ganindxa̱a̱ʼ tsiaki̱i̱ ndrígúxu̱* mámbá miʼcha̱,

xúʼko̱, dí maʼni káwáanʼxu náa mbiʼi rí numíniiʼ.

 3 Índo̱ nawáán gitsaʼwá* gakhi̱i̱, xuajin nagáñún.

Índo̱ natujxa̱a̱ʼ, xa̱bu̱ xuajin nagadríʼiin.

 4 Xóo índo̱ nagimbíi̱n tsíʼbu* bi̱ nuni̱ gámbáa, xúʼko̱ kaʼnii gáxtagímbóó rí gáguanáa náa ikháán,

xa̱bu̱ majngutaʼmiinʼ ikhí, xóo eni̱ tsíʼbu bi̱ mbaʼin.

 5 Jeobá maguma mba̱a̱,

numuu dí ikhaa xtáa rijma̱a̱ náa rí mitsídánʼ.

Ikhaa maʼni dí náa Sion marigá dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí jmbu.

 6 Ikhaa naʼni rí xámíñáaʼ,

naʼni kríña̱a̱nʼ, naʼni rí majmañaaʼ, naʼni dí maraʼdáá ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ dí maraʼdáá gamíi ndrígóo Jeobá,

rúʼko̱ dí gíʼdoo numuu.

 7 ¡Atayáá! Xa̱biu̱ún bi̱ tsémíñún nundxa̱ʼwa̱ náa kamba̱a̱,

bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa dí tsímáá numbi̱ya̱ gínún.

 8 Ndáwi̱i̱n xa̱bu̱ náa kamba̱a̱,

ndáwa̱a̱ tsáa ejkha̱ náa kamba̱a̱ smídú.*

Ikhaa* nijkúmigaʼ rí nimbánúu,

nánguá eyoo gáʼyoo xuajin,

tséxmiéjuunʼ kaʼyoo xa̱bu̱ numbaaʼ.

 9 Ku̱ba̱ʼ rígi̱ xtáa ngíná* ga̱jma̱a̱ najnduxtá.

Líbano nati̱yu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱ raguámbáa.

Sarón ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*

Basán ga̱jma̱a̱ Carmelo nuxprigumíjnáa inún.

10 “Dí xúgi̱ rá, matujxu̱ʼ, eʼthí Jeobá,

masngajmá tsiaki̱i̱ ndrígóʼ

ga̱jma̱a̱ masngajmá nguáthá mbu̱u̱n.

11 Ikháanʼla bi̱ ra̱míjíinʼ, nda̱a̱ dí ejmaa awan dí nuríya̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí nu̱nila nindxu̱u̱ xóo náskha.

Dí ra̱májánʼ dí nundxa̱ʼwa̱míjnala maʼni rí mikháanʼla.

12 Xa̱bu̱ xuajin maguánú mani̱ndxu̱ún xóo rí naguanáa náa nakha idiʼ.

Mugida̱a̱ʼ agiuuʼ xóo tsuwanʼ rí nithu.

13 ¡Ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ mitsínguánʼ, gudxawíín dí ma̱ni̱!

¡Ga̱jma̱a̱ ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ mijngii, gu̱ya̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ!

14 Xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ aʼkhá bi̱ kúwá náa Sion naguíʼiin,

bi̱ tsíñún gúyáá Dios* naguíʼiin dí namíñúún:

‹Tsáá dí ikháánʼlú gáʼngo̱o̱ maxtáa náa majñu̱u̱ʼ aguʼ dí mba̱a̱ rá.

Tsáá dí ikháánʼlú gáʼngo̱o̱ maxtáa náa riʼyu̱u̱ aguʼ dí tséjuíyúuʼ rá.›

15 Bi̱ naʼni má xúʼko̱ dí májánʼ

ga̱jma̱a̱ naʼthí dí jmbu,

bi̱ naʼni gaʼduunʼ magruigú dí makánáán ga̱jma̱a̱ numuu dí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ dí tsikúwáʼ,

bi̱ ñawúunʼ naʼni gaʼduunʼ magruigú regalo,

bi̱ narugoo cháʼwuun mu xáʼdxawun índo̱ nuthi ga̱jma̱a̱ numuu rí nagadíí eʼdi

ga̱jma̱a̱ bi̱ narugoo iduu mu xáʼyoo dí ra̱májánʼ,

16 ikhaa maxtáa náa rí mitsídánʼ,

ga̱jma̱a̱ mambáyuminaʼ náa majñu̱u̱ʼ tsíñu náa rakáʼnii matatsimaaʼ.

Makánáán ganitsu

ga̱jma̱a̱ magiʼdoo má xúʼko̱ iyaʼ”.

17 Idaaʼ mbaʼyoo mbáa rey mitsiʼyáa,

ga̱jma̱a̱ ma̱ta̱ya̱a̱ mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá mitsínguánʼ.

18 Marmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ gáʼni gamíi, marata̱:

“Náá ni̱jkha̱ secretario rá.

Náá ni̱jkha̱ bi̱ nagiéwan rí nuni̱ numa xá.

Náá ni̱jkha̱ bi̱ naguxnuu torre rá.”

19 Ni xáta̱ya̱a̱ xuajin rí nda̱a̱ majkhuu,

mbá xuajin dí naʼthí mbá ajngáa rí miʼskhoo* makrua̱ʼa̱a̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu dí tséʼthí májánʼ, tsíyóo gákrua̱ʼa̱a̱ʼ.

20 ¡Atayáá Sion, xuajin náa narígá ndxu̱lú!

Idaaʼ mbaʼyoo Jerusalén xóo mbá guʼwá náa rígá dí tsímáá,

mbá guʼwá xtíin rí nimbáa xáyéjxi̱ngaa.

Stákóo nditháan xúxmajui̱i̱

ga̱jma̱a̱ nimbá ñuñuu xútu.

21 Ikhí Jeobá bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱,

mani̱ndxu̱u̱ náa ikháánʼlú xóo mbá mañu mba̱a̱ rí nañewu̱u̱n xuajin,

náa xánújngoo nimbá barco rí najmún mu muxmijná ga̱jma̱a̱,

ga̱jma̱a̱ náa xánújngoo nimbá barco rí mba̱a̱.

22 Numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naʼnimbánuu numulú,

Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ nagrui̱ga̱ xtángoo,

Jeobá nindxu̱u̱ Rey ndrígulú,

ga̱jma̱a̱ ikhaa gáʼni káwáánʼlú.

23 Ñuñuu xa̱bu̱ sia̱nʼ* maguanúu xawaʼ,

xáʼngo̱o̱ gáwi̱ji̱ kagu̱u̱ ixi̱ dí frúwan náa barco, ni má xándoo gáxtámbriya̱ʼ xtíin.

Mbiʼi rúʼko̱, mba̱a̱ dí niguanáa gúxuiʼtamijnáa,

asndu bi̱ gúʼxíinʼ mbaʼa gúrawíi magún kudúún.

24 Nimbáa xa̱bu̱ xáʼthí: “Naʼniuʼ nandii”.

Dios maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo aʼkhúún xa̱bu̱ bi̱ gákúwá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱.

34 Guxuʼmamíjnála mbá xúgiáanʼ xa̱bu̱ xuajin mu mudxawíín,

guʼgíʼ e̱dxa̱laʼ mudxawíín, xuajin.

Gaʼdxuun ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí rígá ikhí,

ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí najma̱a̱ ikhí.

 2 Numuu dí Jeobá nakiʼnáa kaʼñún mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin

ra̱ʼkhá tháán ekásnga̱ñu̱u̱ʼ kaʼñún mbá xúgíinʼ soldado ndrígiu̱ún.

Ikhaa maxnájxi̱i̱n mu maguma gámbíin,

ga̱jma̱a̱ maxnájxi̱i̱n mu makhañún.

 3 Bi̱ gákháñún náa ikhaa majui̱ʼdi̱i̱n rexa̱a̱,

xuñúúnʼ maʼni ndajtsún náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ eʼdiún magajtaa náa kúbá.

 4 Bi̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin bi̱ nuxmijná ga̱jma̱a̱ numuu mekhu migiin,

ga̱jma̱a̱ mekhu maxtámbújxi̱ xóo mbá rollo.

Xúgíinʼ soldado ndrígiu̱ún mujnduxtíin,

xóo índo̱ inúu uva nujndooʼ ga̱jma̱a̱ nagajtaa náa ixu̱u̱

ga̱jma̱a̱ xóo índo̱ higo nijndooʼ naxpátrígúu náa ixu̱u̱.

 5 “Numuu dí náa mekhu muwa̱a̱n espádóʼ ga̱jma̱a̱ eʼdi.

Magajtaa espada náa Edom mu manda̱ʼa̱a̱ cuenta,

náa mbá xuajin dí nixnajxí mu maguma gámbáa.

 6 Jeobá gíʼdoo mbá espada dí muwa̱a̱n ga̱jma̱a̱ eʼdi.

Magu̱u̱ xtanga ma̱ngaa eʼdiún mugu̱ bi̱ míjíinʼ ga̱jma̱a̱ tsu̱jtuunʼ,

magu̱u̱ xtangoo riñón ndrígu̱ún mugu̱.

Numuu dí Jeobá gíʼdoo má xawii mbá tsigijñaʼ náa Bozrá

ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin gákháñún náa ku̱ba̱ʼ Edom.

 7 Majnguti̱gi̱i̱n gajmiún xedi̱ xaná,

bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱ majnguti̱gi̱i̱n gajmiún ejín xédí.

Náa ku̱bu̱únʼ majnííʼ eʼdi

ga̱jma̱a̱ náa yujndaʼ manda̱wo̱o̱ʼ xtanga”.

 8 Numuu dí Jeobá gíʼdoo mbá mbiʼi dí maʼni mumíniiʼ,

mbá tsiguʼ dí maʼni ngíníi ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí nigíʼnuu Sion.

 9 Mata* ndrígu̱ún maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo alquitrán*

ga̱jma̱a̱ yujndaʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo azufre,*

ku̱ba̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo alquitrán dí nakha.

10 Xájuíyuuʼ mbiʼi ni má mbruʼun,

matsimuu má xúʼko̱ gúniúu.

Ni xátanga̱a̱ maguma májáanʼ mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ,

ga̱jma̱a̱ nimbáa ni xánújngoo ikhí.

11 Pelícano ga̱jma̱a̱ endi tsuwanʼ* makuwá ikhí,

xpuʼphúnʼ majkhiinʼ ga̱jma̱a̱ yu̱wa̱ʼ mangiin makuwá ikhí.

Dios majmuu mbá ñuñuu ga̱jma̱a̱ nivel* mu magiéwan ku̱ba̱ʼ rúʼko̱

mu xúʼko̱ masngájma dí maguanáa ga̱jma̱a̱ ni xájmaa.

12 Nimbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo numuu náa ikhiin xúgíiʼ mani̱ndxu̱u̱ rey,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ príncipes ni xákúwá.

13 Makráʼáan tsuwanʼ náa torre ndrígu̱ún dí wájun jxa̱ʼ,

mba̱ja̱a̱ iná tsuwanʼ náa xuajñún dí kúgumaʼá.

Ikhí mani̱ndxu̱u̱ náa makuwá chacal,*

ga̱jma̱a̱ náa makuwá avestruz.

14 Xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* muxkamamijnáa gajmiún eʼwíinʼ xujkhúʼ bi̱ nundxa̱ʼwa̱ ngínún,

ga̱jma̱a̱ tsujtu xáná* mandxaʼwíín a̱ngui̱i̱n.

Xúʼko̱, ikhí gáxtáa ñu̱ʼu̱ bi̱ jngruigo̱o̱ mbruʼun,* ikhí gáyáa jxu̱u̱ʼ.

15 Ikhí a̱bu̱nʼ maʼni xújúunʼ ga̱jma̱a̱ maʼni xndúu,

matsígoo xndúu ga̱jma̱a̱ magímbóo náa agoo ndájkhoo.

Xúʼko̱, ikhí magimbíin milanos,* mámbáa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱.

16 Guʼyáʼ náa libro ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ guraxnuu gakhi̱i̱:

Xúgíinʼ trámáʼ mbiʼñún ikhí,

ndawa̱a̱ nimbáa bi̱ ragíʼdaa a̱ʼgiu̱u̱,

numuu dí Jeobá má niʼthí índo̱ nixná awan,

nigímbíin ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo.

17 Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niríya̱ʼ suértiu̱ún,

ñawúunʼ nigiéwan ga̱jma̱a̱ náa dí kaʼñún mudrigúu.*

Mani̱ndxu̱u̱ ku̱bu̱únʼ asndu kámuu,

makuwá ikhí mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ.

35 Náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ marigá dí gagi,

xkua̱ mijxooʼ maxtáa gagi ga̱jma̱a̱ majmidi̱ xóo ejmidi̱ ri̱ʼi̱ azafrán.

 2 Majmidi̱ ri̱ʼyu̱u̱,

maxtáa gagi ga̱jma̱a̱ mandxa̱ʼwá rí nadxuu.

Makánáá dí mitsaanʼ* dí rígá náa Líbano,

ga̱jma̱a̱ dí naxpíbinʼ dí rígá náa Carmelo ga̱jma̱a̱ náa Sarón.

Mbuyáá xóo mitsiʼyáa Jeobá, ga̱jma̱a̱ xóo naxpíbíinʼ Dios ndrígulú.

 3 Gu̱ni̱ maʼni gújkhúʼ ñawánla rí nánguá gíʼdoo tsiaki̱i̱

ga̱jma̱a̱ ragómiala rí naguáʼáan.

 4 Guthu̱u̱nla rígi̱ bi̱ nagawúunʼ a̱jkiu̱ún:

“Gakhi̱i̱ a̱jkia̱la gúni̱. Xámíñálá.

¡Gu̱ya̱a̱! Mina̱a̱ʼ Dios ndrígala ma̱ʼkha̱ gáʼni ngíníi xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígala,

Dios ma̱ʼkha̱ gáʼni dí mumíniiʼ.

Ikhaa ma̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ maʼni káwáanʼla”.

 5 Mbiʼi rúʼko̱, bi̱ tsékruigu̱u̱n, mambaʼta̱a̱ idún

ga̱jma̱a̱ bi̱ tsédxawíín mambaʼta̱a̱ cháʼwúún.

 6 Mbiʼi rúʼko̱, xa̱bu̱ gúʼxúʼ makijxi̱i̱ xóo eʼni mbáa aña̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ tséʼthí mandxa̱ʼwá ga̱jma̱a̱ gagi.

Numuu dí náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ maʼndijuíi iyaʼ

ga̱jma̱a̱ marigá mañu náa xkua̱ rí mijxooʼ.

 7 Náa ku̱ba̱ʼ rí nijndooʼ eʼni mijkha maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbaaʼ náa na̱jnu̱ma̱ʼa̱n iyaʼ náa rígá e̱ʼi̱n*

ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ náa nda̱a̱ iyaʼ, marigá iduu iyaʼ.

Náa jngútíʼiin chacal* marigá iná maxaʼ, e̱ʼi̱n ga̱jma̱a̱ papiro.

 8 Ga̱jma̱a̱ ikhí marigá mbá kamba̱a̱,

mbá kamba̱a̱ rí mbiʼyuu Kamba̱a̱ mikaʼwu.

Bi̱ tsagaa xáʼga ikhí.

Kamba̱a̱ rúʼko̱ nixtagijxi̱i̱ mu maʼga bi̱ na̱jkha̱ kamba̱a̱,

nimbáa xa̱bu̱ skágunʼ xáʼga ikhí.

 9 Nimbáa león xáxtáa ikhí,

ni má xúxuʼmamijná xujkhú xkawi̱i̱nʼ.

Nditháan xájuiʼñún ikhí,

i̱ndó bi̱ niʼtsiwiin Dios magún ikhí.

10 Bi̱ Jeobá niʼni káwíin matangi̱ín ga̱jma̱a̱ magún náa Sion rundxa̱ʼwa̱ gagi.

Dí makuwá gagi mbá kámuu maʼni mitsiʼñíin.

Maʼdxúún ga̱jma̱a̱ makuwá gagi,

dí najmún ga̱jma̱a̱ dí nutsiná mambáa.

36 Índo̱ naʼni má 14 tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ rey Ezequías, Senaquerib rey ndrígóo Asiria nitsimuu gáxminaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin dí kúgumaʼá dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ niʼngo̱o̱ nigruigúu̱. 2 Rey ndrígóo Asiria nikuʼmaa bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero* gajmíi̱nʼ mbaʼin soldado náa Lakís mu magún náa Jerusalén, náa xtáa rey Ezequías niguájun náa mijngii nanújngoo iyaʼ rí na̱jkha̱ náa tanque dí grígu rijma̱a̱, dí rígá náa nanújngoo kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa nujñáa xtíin xa̱bu̱. 3 Ikhú Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá,* secretario Sebná, ga̱jma̱a̱ Joá a̱ʼdióo Asaf, bi̱ naʼnirámáʼ dí naʼni rey nigájnún gutsijníín.

4 Bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niʼthúún: “Gu̱ni̱la mbá péñu,* gutha̱a̱n rígi̱ Ezequías: ‹Rígi̱ dí naʼthí rey mba̱a̱, rey ndrígóo Asiria: “Ndíjkha rí nakumala kuya̱míjna̱ wéñuuʼ rá. 5 Ikháán narathá: ‹Gúʼdoo mbá awan dí ma̱ni̱, ga̱jma̱a̱ gúʼdiin mbaʼin soldado muxmijná›, mú naratháá rúʼko̱. Tsáá eku̱ma̱la ku̱ya̱a̱, mu dí maʼndala muxujxími̱jna̱ náa ikhúún rá. 6 ¡Natayáá ráʼ! Nakuma̱a̱ʼ dí mambáyaaʼ Egipto, e̱ʼi̱n* nijmigaʼ rúʼko̱, á mu dí mbáa nambáyúminaʼ ikhí, naʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nafraʼa jngaa náa ñawúunʼ. Xúʼko̱ kaʼnii eʼni faraón rey ndrígóo Egipto gajmíi̱n xúgíinʼ bi̱ nakumu̱ún kuyáá. 7 Ga̱jma̱a̱ á mu ikháanʼ nuthu̱nʼla: ‹Nakumuxu kuya̱a̱ Jeobá, Dios ndríguxu›. Lá raʼkháa ikhaa ndrígóo náa rí mitsídánʼ, ga̱jma̱a̱ náa rí najuixnájxi̱ tsigijñaʼ dí Ezequías nigruigúu̱, índo̱ niʼthúu̱n Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén: ‹Náa nakarámáʼ tsigijñaʼ rígi̱ gíʼmaa rí musmbatígala› ráʼ.”› 8 Atani̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ʼ tátioʼ rey ndrígóo Asiria, mbuʼyáá tsáá gáʼngo̱o̱: Maxnia̱a̱ʼ mbá 2,000 wáyú, mbuʼyáá á mu majmáán mataxkamiin bi̱ mudrúwíin. 9 Xú káʼnii lá xta̱ʼthi̱i̱n dí matani̱ matanga̱a̱ skidi̱ʼ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígóo tátioʼ, bi̱ ragíʼdoo numuu náa xa̱bi̱i̱, á mu nakuma̱a̱ʼ dí mumbayáaʼ carro ga̱jma̱a̱ bi̱ nudrúwiin wáyú bi̱ naguwáʼ náa Egipto rá. 10 Lá raʼkháa Jeobá ekuʼmún dí maʼkhá gáni gámbáa xuajin rígi̱ ráʼ. Mína̱a̱ʼ má Jeobá niʼthúnʼ: ‹Atatsimaaʼ gátaxmínaʼ náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ atani̱ gámbáa›”.

11 Ikhú Eliaquim, Sebná ga̱jma̱a̱ Joá, nitháán bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero: “Mbá péñu, arathún xa̱bia̱a̱ʼ náa ajngáa arameo* numuu rí nakru̱ʼu̱xu má, xáratuxu ajngún judíos numuu dí nudxawíín xa̱bu̱ bi̱ draʼmíinʼ náa xtájtsí”. 12 Mú bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niʼthúún: “Lá tátioʼ nikuʼmúún mu ma̱ta̱la ajngáa rígi̱ i̱ndó ikháanʼla ga̱jma̱a̱ tátiala ráʼ. Lá raʼkháa mu mudxawíín mangiin xa̱bekha bi̱ draʼmíinʼ náa xtájtsí, bi̱ ikhiin mangiin mu̱phu̱ ambúún ga̱jma̱a̱ muwa̱a̱n iya míjxúnʼ ga̱jma̱á nindxa̱la ráʼ.”

13 Ikhú bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niwi̱ji̱ ga̱jma̱a̱ niʼthí xígú náa ajngún judíos: “¡Gudxawíínla dí naʼthí rey mba̱a̱, rey ndrígóo Asiria! 14 Rígi̱ dí naʼthí rey: ‹Xúniʼñámíjnala rí maʼninduwáanʼ Ezequías, ikhaa xáʼngo̱o̱ gáʼni káwáanʼla. 15 Ga̱jma̱a̱ Ezequías xáʼni rí makumala kuya̱a̱ Jeobá, índo̱ naʼthí: “Gajkhun dí Jeobá maʼni káwáánʼlú, xuajin rígi̱ xájpátrígú náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria”. 16 Xúdxawíín rí naʼthí Ezequías, numuu dí rígi̱ dí naʼthí rey ndrígóo Asiria: “Gakuwáánʼlú tsímáá, ga̱jma̱a̱ guniʼñámijnala,* xúʼko̱ xúgiáanʼla ikháanʼ ma̱ndoo mu̱phu uva náa mbayala, higo ga̱jma̱a̱ muwanla iyaʼ náa puzu* ndrígala. 17 Asndu índo̱ ikhúún gáʼkhá mu maʼgá kaguáanʼla náa mbá ku̱ba̱ʼ rí xóo ku̱ba̱la kaʼnii, mbá ku̱ba̱ʼ náa rígá cebada, trigo ga̱jma̱a̱ vino nuxi̱ʼ. Mbá ku̱ba̱ʼ náa rígá pan ga̱jma̱a̱ ixi̱ uva. 18 Xúdxawíín dí naʼthí Ezequías, numuu rí naʼni nduwáanʼla índo̱ naʼthí: ‹Jeobá maʼni káwáánʼlú›. Lá niʼngo̱o̱ mbáa dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ xuajin maʼni kríya̱a̱ʼ xuajñuu náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria ráʼ. 19 Náá kúwá dioses ndrígóo xuajin Hamat ga̱jma̱a̱ Arpad rá. Náá kúwá dioses ndrígóo xuajin Sefarvaim rá. Lá niʼngu̱u̱n ikhiin nini̱ kríya̱a̱ʼ Samaria náa ñawúnʼ xáʼ. 20 Tsáá dí mbá xúgíinʼ dioses ndrígu̱ún xuajin, niʼngu̱u̱n nini̱ kríya̱a̱ʼ xuajñún náa ñawúnʼ rá. Ikha jngóo, lá maʼngo̱o̱ Jeobá maʼni kríya̱a̱ʼ Jerusalén náa ñawúnʼ ráʼ.”›”

21 Ikhú ikhiin niguanún wíí, túti nimbá, numuu dí rey niʼthúún: “Xúgawíiʼla”. 22 Ikha jngóo Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá, ga̱jma̱a̱ secretario Sebná ma̱ngaa Joá a̱ʼdióo Asaf, bi̱ naʼnirámáʼ dí naʼni rey, nigúun gúyáá Ezequías mbá nithu̱u̱ xtíñún ga̱jma̱a̱ nitháán mbá xúgíʼ dí niʼthí bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero.

37 Núkhu má índo̱ rey Ezequías niʼdxawuun rígi̱, nixkuʼtu xtíñuu, nigúwúunʼ xtíin mi̱du̱* ga̱jma̱a̱ nito̱ʼo̱o̱ náa goʼwóo Jeobá. 2 Ikhú nikuʼmaa Eliaquim, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá,* secretario Sebná ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ndxajkun, kugíʼ xtíin mi̱du̱ nigún gúyáá profeta* Isaías, a̱ʼdióo Amoz. 3 Ikhiin nitháán: “Rígi̱ dí naʼthí Ezequías: ‹Xúgi̱ nindxu̱u̱ mbá mbiʼi ngíná, nuta wéñulú ga̱jma̱a̱ nuni̱ majtiáánʼlú, numuu dí nixtáa má magumiin e̱ji̱n,* mú nda̱a̱ tsiaki̱i̱ mu magumiin. 4 Mbáa Jeobá Dios ndrígáaʼ maʼdxaun xúgíʼ ajngáa dí niʼthí bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero,* bi̱ tátióo rey ndrígóo Asiria nikuʼmaa ma̱ʼkha̱ gátsíjmaa Dios bi̱ ndaʼya, ga̱jma̱a̱ Jeobá Dios ndrígáaʼ manda̱ʼa̱a̱ cuenta ga̱jma̱a̱ ajngáa dí ikhaa niʼdxawuun. Ikha jngóo aratájkáan ga̱jma̱a̱ numún bi̱ xóó naguanún›”.

5 Xa̱bi̱i̱ rey Ezequías nitu̱ʼu̱u̱n náa xtáa Isaías, 6 ikhú Isaías niʼthún: “Gíʼmaa dí mutha̱a̱n rígi̱ tátiala: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Xámíñáaʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa dí nitadxawíín, ajngáa tsaga dí nithi bi̱ numbayíí rey ndrígóo Asiria ga̱jma̱a̱ numuʼ. 7 Ma̱ni̱ dí mandxaʼwáminaʼ* ga̱jma̱a̱ maʼdxaun mbá ajngáa mu matanga̱a̱ náa xuajñuu, ma̱ni̱ dí makhañúu náa xuajñuu ga̱jma̱a̱ espada”›”.

8 Índo̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niʼdxawuun dí rey ndrígóo Asiria ní ndawa̱a̱ náa Lakís, nitanga̱a̱ gáʼyoo ga̱jma̱a̱ nixkamaa dí xtáa raxmína̱ʼ gajmíi̱n xa̱bu̱ Libná. 9 Ikhú nitháán rey ga̱jma̱a̱ numuu Tirhacá rey bi̱ xtáa náa Etiopía: “Nigájnuu mu mataxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ”. Índo̱ niʼdxawuun rígi̱, ikhú nikuʼmiin mbu̱júu̱ bi̱ magún kuñu̱u̱n ajngáa náa Ezequías mu muthán: 10 “Rígi̱ dí gíʼmaa mutha̱a̱n Ezequías rey ndrígóo Judá: ‹Xátatsiʼñáánʼ dí Dios ndrígáaʼ bi̱ naku̱ma̱a̱ʼ xtayáá maʼni nduwáánʼ, índo̱ naʼtháanʼ “Jerusalén xáxpatrígú náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria”. 11 ¡Natayáá ráʼ! Nitadxawíín má dí reyes bi̱ kúwá náa Asiria nini̱i̱ mbá xúgíʼ xuajin dí nini̱ gámbáa. Lá naku̱ma̱a̱ʼ ikháán dí makríña̱a̱nʼ ráʼ. 12 Lá niʼngu̱u̱n dioses nini̱ kríya̱a̱ʼ xuajñún náa dí wajin xiʼñúnʼ nini̱ gámbáa ráʼ. Náá rígá xúgi̱ Gozán, Harán, Rézef ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Edén dí nirígá náa Tel-Asar rá. 13 Náá xtáa rey ndrígóo Hamat, rey ndrígóo Arpad ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ nikúwá náa xuajin Sefarvaim, Hená ga̱jma̱a̱ Ivá rá.›”

14 Ezequías nigruigú i̱yi̱i̱ʼ dí kuda niguwáʼ xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ niguxnuu. Nda̱wa̱á nitsimuu náa goʼwóo Jeobá, ga̱jma̱a̱ nisngutiga náa inuu Jeobá. 15 Ezequías nigíʼdúu niʼtákáñuu Jeobá ga̱jma̱a̱ niʼthí: 16 “Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, ikháán dí xtaʼwún náa xília̱a̱ʼ* náa tsu̱du̱ún* querubín, mbáwíín ikháán nindxa̱a̱ʼ Dios bi̱ gajkhun náa mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. Ikháán nitani̱ mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ. 17 ¡Jeobá, atagíʼ cháʼwáanʼ ga̱jma̱a̱ atadxuun! ¡Jeobá, atarmbáʼtáá idaaʼ mu ma̱ta̱ya̱a̱! Atadxawíín ajngáa dí Senaquerib nikuʼma mu matsíjmaa Dios bi̱ ndaʼya. 18 Jeobá, gajkhun dí reyes ndrígóo Asiria nini̱ gámbáa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ma̱ngaa asndu nini̱ gámbáa ku̱bu̱únʼ ikhiin. 19 Ga̱jma̱a̱ nitsikhi̱i̱n dioses ndrígu̱ún, numuu dí na̱nguá nindxu̱ún dioses bi̱ gajkhun, xa̱bu̱ú nini̱i̱, nigumiin ga̱jma̱a̱ ixi̱ ma̱ngaa itsí. Ikha jngóo niʼngu̱u̱n nini̱ gámbíin. 20 Mú dí xúgi̱, Jeobá, Dios ndrígúxu̱, atani̱ káwáanʼxu náa ñawúúnʼ mu xúʼko̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maguánú mbuyáá dí mbáwíín ikháán nindxa̱a̱ʼ Dios, Jeobá”.

21 Ikhú Isaías a̱ʼdióo Amoz nikuʼma ajngáa rígi̱ náa Ezequías: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Ga̱jma̱a̱ numuu dí niratákáñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu Senaquerib rey ndrígóo Asiria. 22 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngáa dí Jeobá niʼthí dí magíʼnuu ikhaa:

“Wáxióo* Sion bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱, tsíyoo gáʼyaaʼ ga̱jma̱a̱ natsíjmán.

Wáxióo Jerusalén naʼbajngaa edxu̱u̱ índo̱ ndaʼyaaʼ.

23 Tsáá lá nitatsíjmaa ga̱jma̱a̱ niratá wéñííʼ rá.

Tsáá nitatsaʼwájmaa

ga̱jma̱a̱ nitayáá mbayííʼ rijma̱a̱ rá.

¡Nitatsíjmaa Dios bi̱ Kaʼwii náa Israel!

24 Nitaxúʼmiin xa̱bia̱a̱ʼ mu mutsijmaa Jeobá ga̱jma̱a̱ niratá:

‹Gúʼdoo mbaʼa carro dí naxmínaʼ ga̱jma̱a̱

matsimuʼ náa inuu kúbá,

náa itháan mitsínguánʼ náa Líbano.

Marujtu ixi̱ cedros dí itháan mbi̱jua̱, ga̱jma̱a̱ ixi̱ enebros dí itháan májánʼ.

Mato̱ʼo̱ʼ náa numbayúmíjná náa dí itháan mitsídánʼ, ga̱jma̱a̱ náa xaxi̱ mi̱du̱u̱.

25 Mandii puzu ga̱jma̱a̱ ma̱ga̱nʼ iyaʼ,

margujndooʼ iyaʼ* dí rígá náa Egipto ga̱jma̱a̱ rajkúʼ›.

26 Lá na̱nguá nitadxawíín ráʼ.

Asndu niʼníí má nijuiʼtá dí maguma xígi̱.

Ninújngoo má mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi asndu nákha ni̱ni̱ratoo.

Dí xúgi̱ ma̱ni̱. Matani̱ dí xuajin dí kúgumaʼá majngudiri̱ga̱a̱, xúʼko̱ má gáguanúu.

27 Xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí xájmiin gúmbáyúmíjná,

mamiñún ga̱jma̱a̱ mati̱ñu̱u̱nʼ.

Maguma gámbíin xóo iná maxaʼ dí rígá náa xanáá ga̱jma̱a̱ xóo ra̱jxa̱ maxaʼ,

xóo ra̱jxa̱ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ guʼwá dí nargujndoo giñánʼ dí na̱ʼkha̱ xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ.*

28 Mú ikhúún nda̱yo̱o̱ índo̱ naraʼwún, índo̱ nagájnaaʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ nata̱ʼa̱a̱ʼ,

ma̱ngaa índo̱ nakásnga̱ña̱a̱ʼ xtayoʼ,

29 numuu dí nakásnga̱ña̱a̱ʼ xtayoʼ ga̱jma̱a̱ dí nitatsaʼwájmún ni̱jkha̱nú náa cháʼwunʼ.

Ikha jngóo magídáʼ ajua̱nʼ náa rakháaʼ ga̱jma̱a̱ freno náa rawaanʼ,

ma̱ni̱ dí matanga̱án náa má ni̱dxa̱ʼ”.

30 Rígi̱ mambáyáaʼ* mu ma̱ta̱ya̱a̱ xóo tsinaʼ: Tsiguʼ rígi̱, ikháanʼla mu̱phu dí makráʼáan ikháá,* ga̱jma̱a̱ índo̱ gáʼni a̱jma̱ tsiguʼ mu̱phu dí gájma̱a̱ ikhí. Mú índo̱ gáʼni ajtsú tsiguʼ mu̱du ga̱jma̱a̱ murajxi̱i̱, mu̱du ixi̱ uva ga̱jma̱a̱ mu̱phu xndúu. 31 Bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá bi̱ gágáñún, bi̱ gáguanún, mani̱ndxu̱ún xóo ixi̱ dí maxkuaʼán ajmu̱u̱ mbayííʼ ga̱jma̱a̱ maxná xndúu rijma̱a̱. 32 Numuu dí náa Jerusalén magajníín nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ náa kúbá Sion magajníín bi̱ niguma káwíin. Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles gajkhun maʼni rígi̱.

33 Ikha jngóo, rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rey ndrígóo Asiria:

“Xáto̱ʼo̱o̱ náa xuajin rígi̱,

xáda̱ʼ nimbá flecha ikhí,

ni má xájmuu escudo mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱,

ni má xárngujxi̱ ku̱ba̱ʼ mu mato̱ʼo̱o̱”›.

34 ‹Matanga̱a̱ má náa ni̱ʼkha̱,

xáto̱ʼo̱o̱ náa xuajin rígi̱›, eʼthí Jeobá.

35 ‹Ma̱mbáyúu xuajin rígi̱, ma̱ni̱ kríya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ

ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu xa̱bi̱ʼ David›”.

36 Ángel ndrígióo Jeobá nigájnuu ga̱jma̱a̱ nigudíin mbá 185,000 asirios náa gríguiin. Bi̱ nitujxu̱u̱n miʼcha̱ ndiyáá dí mbá xúgíinʼ jngútigi̱i̱n nikháñún. 37 Ikha jngóo Senaquerib rey ndrígóo Asiria ni̱jkha̱a̱, nitanga̱a̱ náa Nínive ga̱jma̱a̱ ikhí má niguanúu. 38 Índo̱ ikhaa xtáa rasmbáti̱go̱o̱ náa guʼwá rí nduyamajkuíí dios ndrígóo bi̱ mbiʼyuu Nisroc, Adramélec ga̱jma̱a̱ Sarézer bi̱ nindxu̱ún e̱ji̱i̱n nixiyáa ga̱jma̱a̱ espada, nda̱wa̱á nigáñún nigún náa ku̱ba̱ʼ Ararat. Ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo bi̱ mbiʼyuu Esar-Hadón ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ nuxi̱i̱ʼ rey.

38 Nákha mbiʼi rúʼko̱, Ezequías niʼniuu nandii ga̱jma̱a̱ inu makhañúu. Ikhú profeta* Isaías a̱ʼdióo Amoz ni̱ʼkha̱ gáʼyoo, niʼthúu̱n: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Araxnún ikha bi̱ kúwá náa guʼwáaʼ, numuu rí makhañáaʼ, xáʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ›”. 2 Índo̱ niʼdxawuun rígi̱, Ezequías nitangayii náa pared ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtákáñuu Jeobá: 3 “Jeobá, mbá péñu,* natakáñaaʼ dí marmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí nijngruigo̱ʼ jmbu náa kamba̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ, ma̱ngaa dí ni̱ni̱ rí májánʼ náa idaaʼ”. Ikhú Ezequías nigíʼdu̱u̱ nimbiya gínúu.

4 Ikhú Isaías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 5 “Ayu̱u̱ʼ gáratha̱a̱n Ezequías: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá Dios ndrígóo wajin xiʼñáaʼ David: “Nidxawuun dí niratájkáan, ndi̱yo̱o̱ xóo nitambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ dí maraxtaa i̱mbá 15 tsiguʼ,* 6 ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ ikháán ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ kríya̱a̱ʼ xuajin rígi̱ náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria, ga̱jma̱a̱ mambáyúu xuajin rígi̱. 7 Xígi̱ kaʼnii Jeobá masngájmaaʼ dí Jeobá maʼnimbánuu ajngóo: 8 Ma̱ni̱ rí ndájkhoo a̱jkha̱ʼ rí nagajtaa náa escalera* rí mbiʼyuu Acaz matanga̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ escalón”›”. Ga̱jma̱a̱ ndájkhoo a̱jkha̱ʼ matsima̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ escalón náa escalera dí nigajtaa má.

9 Rí niʼnirámáʼ Ezequías rey ndrígóo Judá índo̱ niʼniuu nandii ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n.

10 Ni̱tha̱: “Asndu xóó tséʼkiu̱u̱n

gáʼgáaʼ náa Iñá wajinʼ.*

Ni xáxtáá mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ”.

11 Ni̱tha̱: “Nánguá mba̱yo̱o̱ Jeobá, Jeobá náa ku̱bu̱únʼ bi̱ nduya.

Nánguá mba̱ñu̱u̱n itháán xa̱bu̱ numbaaʼ

índo̱ gáxtáá gajmíʼ xa̱bu̱ náa dí xúgíʼ naguámbáa.

12 Goʼwóʼ nixkui̱jxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ ni̱ri̱gú káʼyúʼ, xóo guʼwá xtíin ndrígóo mbáa baxtúu.

Nimbu̱jxi̱ vida ndrígóʼ xóo embujxi̱ gúmá dí nujña ga̱jma̱a̱.

Ikhaa narujtu jngañún xóo eʼni ga̱jma̱a̱ gúmá rí nuxmí.

Natagíʼdi̱i̱ asndu miʼcha̱ ga̱jma̱a̱ naguámbáa asndu wakhííʼ,

nadxuʼ ratani̱ gámbu̱u̱n má xúʼko̱.

13 Naniminaʼ rí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱nʼ asndu rí miʼcha̱.

Xóo mbáa león, ikhaa najkúmigaʼ xúgíʼ itsuʼ,

natagíʼdi̱i̱ asndu miʼcha̱ ga̱jma̱a̱ naguámbáaʼ asndu wakhííʼ,

nadxuʼ ratani̱ gámbu̱u̱n má xúʼko̱.

14 Nandxa̱ʼwa̱ xóo endxa̱ʼwá mbáa ñu̱ʼu̱ vencejo o tordo,*

xóo eguwa̱nʼ mbáa paloma,

iduʼ nagaaʼ dí nayejxi̱ wéñuuʼ náa rí itháán mitsídánʼ:

‹Jeobá, ra̱ʼkhá tháán xtáá ramínúuʼ.

¡Atambáyúʼ!›.

15 Ndiéjunʼ gándoo ma̱ta̱ rá.

Ikhaa niʼthúnʼ ga̱jma̱a̱ niʼnimbánuu rí nikudaminaʼ.

Ma̱ni̱ guabaminaʼ náa xúgíʼ mbiʼi rí gáxtáá

ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱ʼkhá tháán nimínuuʼ.

16 ‹Jeobá, núma̱aʼ má ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱,*

xa̱bu̱ nandoo naxtáa, ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ xtáá ndaya.

Ikháán matani̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ matani̱ dí maxtáá.

17 Ikhaa rí maxtáá tsímáá nimínuuʼ wéñuuʼ,

mú ga̱jma̱a̱ numuu rí nandaaʼ xtayoʼ,

nitani̱ kríñu̱u̱nʼ náa iñáʼ rí mambúun,

nitadaʼ tsu̱díí* xúgíʼ aʼkhá rí ni̱ni̱.

18 Numuu rí Iñá wajinʼ* xándoo maxnáaʼ gamajkhu,

rí nakháñún xa̱bu̱ xándoo maʼni mba̱a̱n.

Bi̱ naguájta̱án náa iñáʼ xándoo munimbu̱u̱n náa rí gajkhun dí natani̱.

19 I̱ndó bi̱ nduya ma̱ndoo muni̱ mba̱a̱n, xó má ikhúún ma̱ndoo ma̱ni̱ xúgi̱.

Mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ ma̱ndoo maʼthúún e̱ji̱i̱n dí gajkhun dí natani̱.

20 Jeobá, atani̱ kríñu̱u̱nʼ, mu̱ni̱xu ajmúú ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ dí gíʼdoo cuérdóo,

náa goʼwóo Jeobá náa xúgíʼ mbiʼi rí gákuwáanʼxu›”.

21 Ikhú Isaías niʼthí: “Aguwaʼ kuyala xówóoʼ higo nijndooʼ”,* ga̱jma̱a̱ gugíʼmáá náa ska mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n. 22 Ezequías nirajxu̱u̱ Isaías: “Xú káʼnii gáyóo dí matsimuʼ mbu̱júu̱ náa goʼwóo Jeobá rá.”

39 Nákha mbiʼi rúʼko̱, rey ndrígóo Babilonia bi̱ mbiʼyuu Merodac-Baladán a̱ʼdióo Baladán, nikuʼma i̱yi̱i̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbá regalo náa inuu Ezequías numuu rí niʼdxawuun dí Ezequías niʼniuu nandii ga̱jma̱a̱ dí ni̱ʼni̱i̱ má a̱jkiu̱u̱n. 2 Ezequías nigruiguíin májánʼ* bi̱ niguwáʼ kuñu̱u̱n ajngáa, ga̱jma̱a̱ nisngájmúún mbá xúgíʼ rí gíʼdoo numuu dí rígá náa guʼwá:* Xóo plata, oro, aceite rí ndataun ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ aceite rí numuu ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ rí naxmínaʼ ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa mbá xúgíʼ dí rígá náa cuarto náa kajti rí gíʼdoo numuu. Tárígá nimbá rí Ezequías tásngájmún dí rígá náa goʼwóo ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ rí naʼtáñajunʼ.

3 Nda̱wa̱á, profeta* Isaías nito̱ʼo̱o̱ náa xtáa rey Ezequías ga̱jma̱a̱ nirajxu̱u̱: “Dí nithaanʼ xa̱bu̱ buʼko̱ rá. Ga̱jma̱a̱ náá eguwáʼ xá.” Ezequías niriʼñuu: “Naguwáʼ náa mbá xuajin mitsínguánʼ, náa Babilonia”. 4 Ikhú nirajxu̱u̱: “Ndiéjunʼ ndiyáá náa guʼwáaʼ xá.” Ezequías niriʼñuu: “Ndiyáá mbá xúgíʼ dí rígá náa goʼwóʼ, tárígá nimbá rí gíʼdoo numuu rí gúʼdoo rí túyáá”.

5 Isaías niʼthúu̱n Ezequías: “Atadxawíín dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: 6 ‹¡Natayáá ráʼ! Nartumuu mbiʼi dí xúgíʼ dí rígá náa guʼwáaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí wajin xiʼñáaʼ nirajxi̱i̱ asndu rí mbiʼi xúgi̱ maʼga kiʼda náa Babilonia, ni xáguanúu nimbá, eʼthí Jeobá. 7 Ga̱jma̱a̱ tikhuiin ejña̱a̱nʼ bi̱ ikháán maraʼdiin magún kudiin ga̱jma̱a̱ ikhí mani̱ndxu̱ún bi̱ makuwá ruñajunʼ náa naʼtáñajunʼ rey ndrígóo Babilonia›”.

8 Índo̱ Ezequías niʼdxuun rúʼko̱, ikhú niʼthúu̱n Isaías: “Ajngáa rí Jeobá niʼthí nindxu̱u̱ májánʼ”. Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Numuu dí marigá tsímáá ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ gamíi mbiʼi rí ikhúún gáxtáá”.

40 “Gu̱ni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n, gu̱ni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n xuajñunʼ”, eʼthí Dios ndrígala.

 2 “Gutha̱a̱n Jerusalén mbá dí maʼga̱nú náa a̱jkiu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ guta̱a̱nla dí ñajunʼ ndrígóo niguámbá,

ma̱ngaa dí nikiéʼkúun niguma numa̱a̱ má.

Ñawúunʼ Jeobá niʼni dí mamínuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ aʼkhá dí niʼni”.

 3 Nawáán eʼthí gakhi̱i̱ mbáa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ:*

“¡Gu̱ni̱ májáanʼ* kambo̱o̱ Jeobá!

Gu̱ni̱ jmbi̱i̱ kambo̱o̱ Dios ndrígulú náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

 4 Gagumambáníi mbá xúgíʼ mata,*

kúbá ga̱jma̱a̱ bíjní magajta̱a̱.

Mbaʼyóoʼ dí magumambáníi ku̱ba̱ʼ dí gíʼdoo ndi̱jtsu̱u̱,

maʼni̱i̱ xkua̱ náa mbaaʼ náa dí na̱nguá mbánii.

 5 Makujmaa tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá,

mbá xúgíinʼ gúyáá,

numuu dí Jeobá má niʼthí”.

 6 ¡Atadxawíín! Mbáa naʼthí: “¡Aratá!”.

Imba̱a̱ narajxi̱: “Ndiéjunʼ gátha rá.”

Imba̱a̱ nariʼña̱a̱: “Xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ* nindxu̱ún xóo iná maxaʼ,

ga̱jma̱a̱ dí nandún kuyamijná* nindxu̱u̱ xóo ri̱ʼi̱ dí rígá xanáá.

 7 Iná maxaʼ nujndooʼ,

ri̱ʼi̱ nujnduxtá,

numuu dí jxu̱u̱ʼ Jeobá nandijmuu ikhí.

Nakujmaa kaʼwu dí xa̱bu̱ nindxu̱ún xóo iná maxaʼ.

 8 Iná maxaʼ nujndooʼ,

ri̱ʼi̱ nujnduxtá,

mú ajngóo Dios ndrígulú mbajyúuʼ asndu kámuu”.

 9 Atatsimaaʼ náa mbá kúbá mitsídánʼ,

a̱ʼgu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ kayóo ajngáa dí májánʼ náa Sion.

Gakhi̱i̱ gárata,

a̱ʼgu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ kayóo ajngáa dí májánʼ náa Jerusalén,

gakhi̱i̱ gárata, xámíñáaʼ.

Arathún xa̱bu̱ xuajin bi̱ kúwá náa Judá: “Gi̱i̱ xtáa Dios ndrígala”.

10 ¡Atayáá! Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, ma̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo,

maʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ.

¡Atayáá! Ikhaa kayá dí maxnúu mada̱a̱ʼ mámbáa,

ga̱jma̱a̱ xtáa má xawii mu maʼni numi̱ín.

11 Mañewu̱u̱n mugiu̱u̱ xóo eʼni mbáa baxtúu.

Magímbíin ejín múgiúu ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ,

ga̱jma̱a̱ maguriʼiin* gáʼga.

Tsu̱ma̱á gáʼga kagui̱i̱n mugu̱ bi̱ nuxníxúúnʼ e̱jñu̱ún.

12 Tsáá nigiéwan iyaʼ ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ñawúunʼ rá.

Tsáá nigiéwan mekhu ga̱jma̱a̱ ñawún paskoo* rá.

Tsáá nigímbóó yujndaʼ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ náa mbá xua̱a̱ chíʼgíiʼ rá.

Tsáá nigiéwan kúbá náa mbá balanza

ga̱jma̱a̱ bíjní náa mbá báscula rá.

13 Tsáá nigiéwan tsiaki̱i̱ ndrígóo* Jeobá rá.

Tsáá gándoo gáxnúu consejo ga̱jma̱a̱ maʼsngóo xá.

14 Tsáá nirajxu̱u̱ mu ma̱ndoo makro̱ʼo̱o̱ xá.

Tsáá niʼsngóo ndiéjunʼ nindxu̱u̱ kamba̱a̱ dí májánʼ xá.

Tsáá exnúu ku̱ma̱ xá.

Tsáá esngájmuu kamba̱a̱ gajkhun náa rígá ku̱ma̱ xá.

15 ¡Atayáá! Ikhaa ndaʼñún xa̱bu̱ xuajin xóo mbá gota iyaʼ náa cubeta,

ndaʼñún rí nindxu̱ún xóo yujndaʼ dí kagu̱u̱ náa mbá balanza.

¡Atayáá! Ikhaa nakujxi̱ islas* rí ndaʼyoo xóo yujndaʼ.

16 Xáʼngo̱o̱ ixi̱ dí rígá náa Líbano mu mi̱kha má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ aguʼ,

ga̱jma̱a̱ xujkhú xáná bi̱ kúwá ikhí,

xáʼngo̱o̱ mu mixnájxi̱i̱n náa mbá tsigijñaʼ dí nakarámáʼ.

17 Náa inuu ikhaa, mbá xúgíʼ xuajin mba̱ʼu̱ dí rígá nindxu̱u̱ xóo mbá dí nda̱a̱,

ikhaa ndaʼyoo rí nda̱a̱ dí nindxu̱ún, xó mbá dí na̱nguá rígá.

18 Tsáá gándoo gúni̱ mbríguii ga̱jma̱a̱ Dios rá.

Ndiéjunʼ dí ma̱ndoo mu̱ni̱ mbríguii ga̱jma̱a̱ xá.

19 Bi̱ najmañuu nañejunʼ, naʼnii mbáa xándú ajua̱nʼ,*

bi̱ nañejuunʼ ajua̱nʼ naxtájmuu oro

ga̱jma̱a̱ naʼni cadena dí plata.

20 Atraʼwíí mbá ixi̱ mu majuixnájxi̱ xóo tsigijñaʼ,

mbá ixi̱ dí xíga.

Atayáaʼ mbáa bi̱ najmañuu nañajunʼ májánʼ,

mu maʼnii mbáa xándú ga̱jma̱a̱ ixi̱ dí xángájxi̱i̱.

21 Lá tséya̱a̱ ráʼ.

Lá na̱nguá nidxa̱wíín ráʼ.

Lá tájuiʼtála asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ ráʼ.

Kaʼníí xóó tsékruaʼala asndu nákha nigi̱ʼi̱ ku̱ba̱ʼ ráʼ.

22 Xtáa mbáa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ nújndú,

xóo tsíʼbu* kaʼniún xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí.

Ikhaa naxtriga mekhu xóo mbá xtíin mbawiʼ

ga̱jma̱a̱ naxtriga xóo mbá guʼwá xtíin náa makuwá xa̱bu̱.

23 Narígúu ñajunʼ ndrígu̱ún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún

ga̱jma̱a̱ naʼni dí bi̱ nunimbaníí xkujndu* mani̱ndxu̱ún xóo mbá dí na̱nguá rígá.

24 Nindxu̱ún xóo mbá planta dí ndiʼkúú nijuiʼdu,

índo̱ naguámbá rajuiʼdu,

naxkuaʼán ajmu̱u̱ náa ku̱ba̱ʼ,

mú índo̱ nandijmuu giñánʼ nujndooʼ,

ga̱jma̱a̱ giñánʼ na̱jkha̱ kayóo xóo ejkha̱ kayóo mbá náskha.

25 “Tsáá gándoo gúni̱ mbrígún ga̱jmu̱ʼ rá.

Tsáá i̱mba̱a̱ xóo ikhúún rá.”, eʼthí bi̱ Kaʼwii.

26 “Guxujxí e̱dxa̱laʼ mekhuíí ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱.

Tsáá niʼni xúgíʼ rígi̱ rá.

Ikhaa bi̱ naʼni dí magajnún xóo soldado,

naguxnii mámbíin dí ikhiin, mámbáa naʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu.

Ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ,*

mámbáa gíʼ náa kaʼyoo.

27 Náá numuu dí naratá Jacob, mangáán Israel:

‹Ngu̱ʼwa̱ rígá kambo̱ʼ eʼyoo Jeobá,

Dios tséʼniuʼ dí májánʼ› rá.

28 Lá tsétayáá ráʼ. Lá na̱nguá nitadxawíín ráʼ.

Jeobá, bi̱ Niʼni mbá xúgíʼ dí rígá asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ xtáa asndu kámuu.

Ikhaa nditháan tségaaʼ ni má tséʼni néʼngo̱o̱.

Nimbáa tséʼngo̱o̱ gákro̱ʼo̱o̱ dí najmañuu.

29 Ikhaa naxnúu tsiaki̱i̱ bi̱ néʼngo̱o̱

ga̱jma̱a̱ naxnúu tsiaki̱i̱ bi̱ nakáguabaaʼ.

30 Asndu jiámá naʼni néʼngu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nagiinʼ,

mangiin najngrádiin ga̱jma̱a̱ najngutigi̱i̱n,

31 mú bi̱ nuguáʼthi̱i̱n náa Jeobá muda̱a̱ tsiaki̱i̱.

Matujxu̱u̱n magún ga̱jma̱a̱ xpíjpiúún xóo ejkha̱ mbáa bi̱yú.

Magáñún, mú xágiinʼ,

majngruigu̱u̱n, mú xáʼni néʼngu̱u̱n”.

41 “Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa islas,* wíí gúnila ga̱jma̱a̱ gudxawunʼ,

xuajin mba̱ʼu̱ guda̱a̱ tsiaki̱i̱.

Guxuʼmamijná ga̱jma̱a̱ ikhú gútha̱.

Gagimbáanʼlú mu muxnájxi̱i̱ cuenta.

 2 Tsáá niʼni dí ma̱ʼkha̱ mbáa xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ* rá.

nindxaʼóo asndu náa xtáa mu ma̱ʼkha̱ maʼni marigá dí májánʼ,

mu mixnájxi̱ xuajin mba̱ʼu̱ náa ñawúunʼ

ga̱jma̱a̱ maʼngo̱o̱ maʼni gajmíi̱n reyes.

Tsáá eʼni dí maʼni̱i̱ i̱ndó idiúnʼ ga̱jma̱a̱ espádóo,

ma̱ngaa naxídiríʼiin ga̱jma̱a̱ xkamídooʼ xóo náska dí na̱jkha̱ kayóo giñánʼ rá.

 3 Ikhaa na̱jkha̱ raxkhúún, na̱jkha̱ raxkhúún má xúʼko̱,

ndawa̱a̱ tsáa mawi̱ji̱ jthu̱u̱n, na̱jkha̱ náa kamba̱a̱ rí xóó tséjkha̱.

 4 Tsáá niʼni rígi̱,

dí nandxaʼwún xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ ragúunʼ rakúwá asndu nákha ginii rá.

Ikhúún, Jeobá, nindxu̱ʼ bi̱ Ginii

ga̱jma̱a̱ náa bi̱ iwáá kayuuʼ ikháá má nindxu̱ʼ”.

 5 Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa islas ndiyáá ga̱jma̱a̱ nimíñúún.

Bi̱ kúwá náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ nigi̱ʼdi̱i̱ niguíʼiin.

Nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ nagún.

 6 Mámbáa nambáyúu ndxájuu

ga̱jma̱a̱ naʼthúu̱n: “Gakhi̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ gátani̱”.

 7 Xúʼko̱ eʼni bi̱ najmañuu nañajunʼ májánʼ, naxnúu tsiaki̱i̱ bi̱ nañejuunʼ ajua̱nʼ,

bi̱ naru̱jtsi̱ ajua̱nʼ ga̱jma̱a̱ martillo

naxnúu tsiaki̱i̱ bi̱ naguwíi ajua̱nʼ.

Naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí natsikáʼmuu: “Májánʼ niguanúu”.

Nda̱wa̱á nudujmaa xándú ga̱jma̱a̱ clavo mu xáxpátríguíi.

 8 “Mú ikháán Israel, nindxa̱a̱ʼ xa̱bi̱ʼ,

ikháán Jacob, bi̱ niraʼwi̱i̱,

bi̱ na̱ʼkha̱ náa Abrahán bi̱ nambájxu̱ʼ ga̱jmu̱ʼ,

 9 ikháán bi̱ ni̱ʼkhá ka̱ña̱a̱n asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ ikháán bi̱ nindxa̱ʼwa̱a̱ʼ asndu náa itháan mitsínguánʼ.

Ni̱tha̱a̱nʼ: ‹Ikháán nindxa̱a̱ʼ xa̱bi̱ʼ,

niraʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ nditháan tániʼñáaʼ.

10 Xámíñáaʼ, numuu dí xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ.

Xáxmiéjuaanʼ,* numuu dí ikhúún nindxu̱ʼ Dios ndrígáaʼ.

Ikhúún maxna̱a̱ʼ tsiaki̱i̱. Xúʼko̱, ikhúún mambáyaaʼ.

Majngutúwíín ga̱jma̱a̱ ñawún mújúnʼ dí naʼni rí májánʼ›.

11 ¡Atayáá! Xúgíinʼ bi̱ nakásngañu̱u̱ʼ kuyaaʼ maguma majti̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ magajnúu majkhún.

Bi̱ nuxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ maguma gámbíin mbá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ mandáti̱gi̱i̱n.

12 Mataʼñíinʼ bi̱ nuxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, mú xátaxkamiin.

Xa̱bekha bi̱ nuxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ maguánú mani̱ndxu̱ún xóo mbá rí nda̱a̱, mbá dí na̱nguá rígá.

13 Numuu dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ, kuajtúun ñawún májáanʼ,

ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ naʼtháanʼ: ‹Xámíñáaʼ. Ikhúún mambáyaaʼ›.

14 Xámíñáaʼ, Jacob ñu̱u̱ chíʼgíiʼ,*

xuajñunʼ Israel, ikhúún mambáyaaʼ”, eʼthí Jeobá, bi̱ Niʼtsiríña̱a̱nʼ, bi̱ Kaʼwii náa Israel.

15 “¡Atayáá! Ni̱ni̱ dí ikháán mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbá xajpa dí najui̱ʼnu̱ ga̱jma̱a̱ tsígáʼ,

mbá xajpa nuxi̱ʼ dí gíʼdoo iñuuʼ dí xíníʼ.

Mataxujmbiríga̱ kúbá ga̱jma̱a̱ matani̱ gámbáa,

matani̱ dí bíjní maʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ.

16 Mataxi̱díí ga̱jma̱a̱ giñánʼ maʼga kagu̱u̱,

mbá giñámbiʼ maʼni dí magadiráʼa.

Ikháán maʼdxaaʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá,

asndu gagi gárata ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ Kaʼwii náa Israel”.

17 “Bi̱ nda̱ñúunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ ngíníi jngruigu̱u̱n ruyáʼ iyaʼ, mú nda̱a̱.

Nujndooʼ raju̱ún numuu dí nakándawúnʼ.

Ikhúún Jeobá, ma̱riʼñún.

Ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Dios ndrígóo Israel, xániʼñúnʼ.

18 Ma̱ni̱ dí mandijuíi iyaʼ náa bíjní tsaʼtsaʼ

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ dí marigá iduu iyaʼ náa xkua̱.

Ma̱ni̱ dí ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbaaʼ náa na̱jnu̱ma̱ʼa̱n iyaʼ náa rígá e̱ʼi̱n,*

ku̱ba̱ʼ náa nda̱a̱ iyaʼ ma̱ni̱ dí marigá iduu iyaʼ.

19 Náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ ma̱du ixi̱ cedros,

acacias, mirtos ga̱jma̱a̱ xti̱ʼkha̱.

Náa xkua̱ mijxooʼ ma̱du ixi̱ enebros,

ga̱jma̱a̱ fresnos ma̱ngaa cipreses,

20 mu xúgíinʼ xa̱bu̱ mbuyáá,

mugíʼ edxu̱ún ga̱jma̱a̱ makru̱ʼu̱u̱n

dí ñawúunʼ Jeobá niʼni rígi̱

ga̱jma̱a̱ dí bi̱ Kaʼwii náa Israel niʼniwíi”.

21 “Gu̱tha̱ náá numuu dí xúʼko̱ e̱tala”, eʼthí Jeobá.

“Gu̱tha̱ ndiéjunʼ dí nandala mu̱tha̱”, eʼthí Rey ndrígóo Jacob.

22 “Gu̱tha̱la dí nasngájma ga̱jma̱a̱ gu̱thu̱xu ndiéjunʼ gárígá.

Gu̱thu̱xu dí nirígá nákha ginii,

mu xúʼko̱ mundxaʼwamíjna̱xu ga̱jma̱a̱ mbu̱ya̱a̱xu xóo gámbá.

O gu̱thu̱xu ndiéjunʼ dí na̱ʼkha̱ marigá.

23 Gu̱thu̱xu ndiéjunʼ gárígá nda̱wa̱á,

mu xúʼko̱ mbu̱ya̱a̱xu dí ikháanʼ nindxa̱la dioses.

Xúʼko̱, gu̱ni̱la mbá rí májánʼ o mbá dí ra̱májánʼ,

mu xúʼko̱ índo̱ gúya̱a̱xu maʼñuxu tsiánguá.

24 ¡Gu̱ya̱a̱la! Ikháanʼ nindxa̱la mbá dí nda̱a̱

ga̱jma̱a̱ dí naʼngala nu̱ni̱ nda̱a̱ dí ejmaa.

Asndu tsáa bi̱ naraʼwáanʼla mu mbaʼyamajkuala tsíñún gúyáá.

25 Ni̱ni̱ dí ma̱ʼkha̱ mbáa asndu xígií náa norte,

mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ bi̱ maʼthí mbiʼyuʼ.

Ikhaa makujmbirigi̱i̱n xa̱bu̱ ñajunʼ* xóo ku̱ba̱ʼ,

xóo eʼni mbáa bi̱ naʼni daan bi̱ nakujmbi̱i̱ ku̱ba̱ʼ xtiʼtiʼ.

26 Tsáá niʼthí rígi̱ asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ mu ma̱ndoo mbuʼyáá rá.

Tsáá niʼthí asndu nákha wajyúuʼ mu ma̱ndoo muʼthá ‹Gajkhun dí naʼthí› xá.

Xúʼko̱, ¡ndawa̱a̱ tsáa niʼtaríya̱ʼ!

¡Ndawa̱a̱ tsáa niʼthí!

¡Nimbáa táʼdxawun dí ikháanʼla ni̱tha̱!”.

27 Ikhúún ninindxu̱ʼ ginún bi̱ ni̱thu̱u̱n Sion “¡Atayáá! ¡Gi̱i̱ kúwá!”,

ga̱jma̱a̱ makuʼmáa mbáa bi̱ maʼga kayóo ajngáa dí májánʼ náa Jerusalén.

28 Niyejxi̱ má xúʼko̱, mú ndawa̱a̱ nimbáa,

ndawa̱a̱ nimbáa náa majñu̱únʼ ikhiin bi̱ ma̱ndoo maxná mbá consejo.

Ninda̱ʼa̱ má xúʼko̱ mu muriʼñuʼ.

29 ¡Atayáá! Xúgíinʼ ikhiin nindxu̱ún xóo mbá dí na̱nguá rígá.

Ñajunʼ ndrígu̱ún nda̱a̱ dí ejmaa.

Xtiʼkúún dí niguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ* nindxu̱u̱ xóo giñánʼ, mbá dí nda̱a̱.

42 ¡Gu̱ya̱a̱, bugi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱ʼ, bi̱ nambáyúu!

¡Bi̱ niraʼwi̱i̱, bi̱ naʼni rí maʼdxuu a̱jkiu̱nʼ!

Ni̱ni̱ dí marigá tsiaki̱i̱ ndrígóʼ náa ikhaa,

ga̱jma̱a̱ ikhaa ma̱ʼkha̱ kayóo rí májánʼ náa xa̱bu̱ xuajin.

 2 Xándxaʼwá ni má xákujxi̱ aʼwóo,

xáwáán aʼwóo náa kamba̱a̱.

 3 Xáxpigawóo e̱ʼi̱n* rí na̱jkha̱ rajmigaʼ

ni má xándijyúuʼ ndélá rí na̱jkha̱ rajuíyuuʼ.

Ga̱jma̱a̱ numuu rí jmbu ikhaa ma̱ʼkha̱ kayóo rí májánʼ.

 4 Xáʼni wabaʼ ni má xájmigaʼ asndu índo̱ gárígá dí májánʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa islas* kúwíin ruguáʼthi̱i̱n xtángoo* ndrígóo.

 5 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios bi̱ gajkhun,

bi̱ Niʼni mekhu, Dios bi̱ ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ bi̱ niʼni xúgíʼ dí rígá ikhí,

bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí najma̱a̱ ikhí,

bi̱ naʼni dí mbu̱ya̱ jxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí

ga̱jma̱a̱ bi̱ naxnún xi̱ʼ* mu makuwá bi̱ jngruigu̱u̱n ikhí:

 6 “Ikhúún Jeobá, nindxa̱ʼwa̱a̱ʼ mu matani̱ dí májánʼ,

niguajtúun ñawáanʼ.

Mañewa̱a̱n ga̱jma̱a̱ mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbá dí nambánuʼ gajmíʼ xa̱bu̱ xuajin

ga̱jma̱a̱ mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbá aguʼ náa xa̱bu̱ xuajin,

 7 mu matambáʼta̱a̱ idún bi̱ tsékruigu̱u̱n,

matríya̱a̱ʼ bi̱ kraʼaa náa guʼwá e̱jua̱nʼ bi̱ juádáʼ rajkhúu náa ixi̱

ga̱jma̱a̱ matrawíín bi̱ gajchún náa guʼwá e̱jua̱nʼ bi̱ tri̱gi̱i̱n náa mikína.

 8 Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá. Xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuʼ,

xániʼñúuʼ dí mbuyamajkuíí imba̱a̱ dí gíʼmaa mbiʼyamajkhuʼ ikhúún

ni má xániʼñúuʼ dí gamajkhu dí nagruígú mudrigú xándú bi̱ nigumawíin.

 9 Gu̱ya̱a̱, dí ginii nirígá má,

dí xúgi̱ na̱tala dí nuxi̱ʼ.

Nákha xóó tségi̱ʼdu̱u̱ marigá nasngajmála mbu̱ya̱a̱”.

10 Gu̱ni̱ mbá ajmúú nuxi̱ʼ náa Jeobá,

gu̱ni̱ mba̱a̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

ikháanʼla bi̱ na̱jkua̱ náa lamáa* ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ dí rígá ikhí,

ikháanʼla islas ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ bi̱ kúwá ikhí.

11 Guxujxi̱ aʼwún mbá xúgíinʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* ga̱jma̱a̱ xuajin dí rígá ikhí,

mangiin bi̱ kúwá náa Quedar.

Asndu nadxún gúndxa̱ʼwa̱ bi̱ kúwá náa tsíñu,

mundxa̱ʼwa̱ asndu náa inuu kúbá.

12 Guxnáá gamajkhu Jeobá

ga̱jma̱a̱ ga̱wáán xóo eni̱ mba̱a̱ náa islas.

13 Jeobá magajnúu xóo mbáa soldado xkujiiʼ.

Xóo mbáa soldado bi̱ ra̱ʼkhá tháán eyoo maʼga gáxmína̱ʼ.

Mandxa̱ʼwá, xúʼko̱, mandxa̱ʼwá dí na̱jkha̱ gáxmína̱ʼ,

masngájma dí ikhaa gíʼdoo itháan tsiaki̱i̱ ki xóo xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígio̱o̱.

14 “Mba̱yu̱u̱ʼ nixtáá wíí.

Wíí nixtáá ga̱jma̱a̱ niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱nʼ.

Mú dí xúgi̱, naguwa̱nʼ, tséʼngo̱ʼ gáya xi̱ʼ ga̱jma̱a̱ nandxa̱ʼwa̱,

xóo eʼni mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagiʼdaa a̱ʼdióo.

15 Ma̱ni̱ gámbáa kúbá ga̱jma̱a̱ bíjní,

margujndooʼ mbá xúgíʼ iná maxaʼ.

Ma̱ni̱ dí mañu maʼni̱i̱ islas*

ga̱jma̱a̱ margujndooʼ mbaaʼ náa na̱jnu̱ma̱ʼa̱n iyaʼ náa rígá e̱ʼi̱n.

16 Ma̱xna̱ ikhúún bi̱ tsékruigu̱u̱n mu magún náa kamba̱a̱ dí tséniʼnuuʼ

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ dí mujngriga̱ náa kamba̱a̱ dí tséniʼnuuʼ.

Ma̱ni̱ dí kína náa nagún mambiʼi

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱i̱ xkua̱ náa mbaaʼ dí na̱nguá mbáníí.

Rígi̱ dí ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numún, xániʼñúúnʼ”.

17 Bi̱ nakumu̱ún kuñún xándú bi̱ nigumawíin

mutsudiin rí magúun ga̱jma̱a̱ maguma majti̱i̱nʼ,

bi̱ nuthúún xtiʼkhuu rí niguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ* “Ikháanʼ nindxa̱la dioses ndrígúxu̱”.

18 Gudxa̱wíín, ikháanʼla bi̱ tsédxawíín,

guye̱jxi̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱, ikháanʼ bi̱ tsíkrui̱gala.

19 Tsáá lá tsíkruigo̱o̱ xóo xa̱bi̱ʼ rá.

Tsáá lá bi̱ itháan tséʼdxawun xóo bi̱ nakuʼmáa maʼga kayóo ajngáa rá.

Tsáá lá bi̱ itháan tsíkruigo̱o̱ xóo bi̱ niguma tsajkurámaaʼ rá.

Tsáá lá itháan tsíkruigo̱o̱ xóo xa̱bi̱i̱ Jeobá rá.

20 Rígá mbaʼa dí natayáá, mú tsítagíʼ edxa̱a̱ʼ.

Paʼta cháʼwáanʼ, mú tsétadxawíín.

21 Ga̱jma̱a̱ numuu dí naʼni rí májánʼ,

Jeobá ndiʼyoo dí májánʼ maʼni dí xtángoo magiʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ.*

22 Mú náa xuajin rígi̱, nirawíi xúgíʼ dí gíʼdoo ga̱jma̱a̱ nini̱ kuʼwááʼ,

xúgíinʼ ikhiin nijthiin náa iñáʼ ga̱jma̱a̱ gajchún náa guʼwá e̱jua̱nʼ.

Nigún kudúún xúgíʼ rí guáʼdáá dí asndu táxtáa nimbáa bi̱ mambáñún,

ga̱jma̱a̱ nigún kudiin rí asndu nimbáa táʼthí “¡Gaguwa̱a̱ʼ kudiin!”.

23 Tsáá mbáa dí ikháanʼla gáʼdxawun rígi̱ rá.

Tsáá gágíʼ edxu̱u̱ mandxaʼwáminaʼ dí marigá nda̱wa̱á índo̱ gáʼdxuun rá.

24 Tsáá nixnájxi̱i̱ Jacob xóo dí niguanáa

ga̱jma̱a̱ Israel náa ñawúúnʼ kuʼwáʼ rá.

Lá raʼkháa Jeobá, náa bi̱ nixudamíjna̱ aʼkhá xáʼ.

Ikhiin nini̱ gaʼduunʼ dí majngruigu̱u̱n náa kambo̱o̱

ga̱jma̱a̱ táʼndún gúnimbu̱u̱n xtángoo ndrígóo.

25 Ikha jngóo nixídirámuuʼ má xúʼko̱ dí nakásngañu̱u̱ʼ náa ikhiin,

nikiʼnáa kaʼñún ga̱jma̱a̱ niʼni dí mumíniiʼ náa guerra,

nitsikhá mbájndi náa ikhiin, mú túnimbu̱u̱n kuyáá.

Nikhiin, mú túgíiʼ a̱jkiu̱ún.

43 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá,

bi̱ Niʼníí Jacob, bi̱ niʼniriña̱a̱nʼ Israel:

“Xámíñáaʼ, numuu dí ikhúún nitsiri̱ña̱a̱nʼ.

Ni̱tha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ.

Nindxa̱a̱ʼ xuajñunʼ.

 2 Índo̱ gánújngaaʼ náa iyaʼ, maxtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ índo̱ gákidáán náa mañu xágu̱ʼwi̱i̱n.

Índo̱ gánújngaaʼ náa aguʼ xíkháán

ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱ aguʼ xátsikháán.

 3 Numuu rí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ

bi̱ Kaʼwii náa Israel, bi̱ Naʼni kríña̱a̱nʼ.

Nixnajxíi Egipto mu ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ

ga̱jma̱a̱ nixnajxíi Etiopía ma̱ngaa Sebá ga̱jma̱a̱ numaaʼ.

 4 Numuu dí ni̱dxu̱ʼnú niraʼdáá numaaʼ,

nitri̱gú gamajkhu ga̱jma̱a̱ ikhúún nandoʼ ka̱ya̱a̱ʼ.

Ikha jngóo maxnajxíin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numaaʼ,

ma̱ngaa xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ numuu vida ndrígáaʼ.

 5 Xámíñáaʼ numuu rí ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ.

Ma̱ʼkhá kagui̱i̱n bi̱ naguwáʼ náa ikháán asndu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ*

ga̱jma̱a̱ maʼgá gáñáan ikháán asndu náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ.*

 6 Mathu̱u̱n norte: ‹¡Araxnájxi̱ín!›,

ga̱jma̱a̱ mathu̱u̱n sur: ‹Xáguanáaʼ gajmiáanʼ.

Aya̱a̱ʼ xtiin jiámiʼ asndu náa mitsínguánʼ

ga̱jma̱a̱ aya̱a̱ʼ xtiin wa̱ʼxi̱nʼ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

 7 Mbá xúgíinʼ bi̱ nagún kuñu̱u̱n mbiʼyuʼ

bi̱ ni̱ni̱i̱ mu maxnúʼ gamajkhu,

bi̱ ikhúún ni̱ni̱riya̱a̱ʼ›.

 8 Atani̱ rí magajnúu mbá xuajin, maski ajndu gíʼdoo iduu, mú tsíkruigo̱o̱

ga̱jma̱a̱ maski ajndu gíʼdoo cháʼwuun mú tséʼdxuun.

 9 Mbóó náa gágimbíin bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱

ga̱jma̱a̱ gagimbíin bi̱ kúwá náa xuajin majkhaʼ.

Tsáá lá mbáa dí ikhiin ma̱ndoo maʼthí rígi̱ rá.

Ma̱ndoo muthulú ikhiin dí marigá ginii* xáʼ.

Gaguwáʼ gajmiún testigo mu musngajma rí gajkhun dí nuthi,

mu eʼwíinʼ mudxawíín ga̱jma̱a̱ muthi: ‹¡Gajkhun má xúʼko̱!›”.

10 “Ikháanʼ nindxa̱la testigos ndrígóʼ, eʼthí Jeobá,

xúʼko̱, xa̱bi̱ʼ bi̱ ikhúún niraʼwi̱i̱

mu xúʼko̱ ikháanʼ mu̱ni̱ nuwúnʼla, maguaʼdáá fe náa ikhúún*

ga̱jma̱a̱ makruaʼala dí ikhúún tsériʼkumina̱a̱ʼ,

nimbáa Dios tágumaa nákha xóó ikhúún ndawu̱u̱n

ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí ikhúún nixtáá na̱nguá nigumaa imba̱a̱.

11 Ikhúún, ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá,

ndawa̱a̱ i̱mba̱a̱ bi̱ maʼni káwáanʼla”.

12 “Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ ni̱tha̱, bi̱ niʼni káwáanʼla ga̱jma̱a̱ bi̱ niʼni rí muniʼnúunʼ,

índo̱ náa ikháanʼla xóó ndawa̱a̱ nimbáa dios bi̱ ragájkhun.

Ikha jngóo ikháanʼ nindxa̱la testigos ndrígóʼ, eʼthí Jeobá, ikhúún nindxu̱ʼ Dios.

13 Ma̱ngaa ikhúún tsériʼkuminaʼ

ga̱jma̱a̱ nimbáa xáʼngo̱o̱ gárígú kayuʼ dí ka̱ya̱ náa ñawúnʼ,

índo̱ ikhúún rígá mbá dí na̱ni̱, tsáá gáʼngo̱o̱ gárikhóʼ rá.”

14 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ niʼtsiwáanʼla, bi̱ Kaʼwii náa Israel:

“Ga̱jma̱a̱ numala ikháanʼ makuʼmaa mbáa náa Babilonia,

ma̱ngaa masngujuíi xúgíʼ xkrugua ga̱jma̱a̱ caldeos mundxa̱ʼwa̱ ngínún náa barco ndrígu̱ún.

15 Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ Kaʼwii náa ikháanʼla,

bi̱ Niʼnii Israel, Rey ndrígóo”.

16 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá,

bi̱ narmbáʼtóo mbá kamba̱a̱ náa majñu̱u̱ʼ lamáa*

ga̱jma̱a̱ mbá kamba̱a̱ náa iyaʼ rí naʼbajxu̱u̱,

17 bi̱ nasngujuíi carro dí nuxmijná ga̱jma̱a̱, mangiin wáyú

ga̱jma̱a̱ mbaʼin soldado gajmiún soldado xkujiinʼ:

“Majnguti̱gi̱i̱n ga̱jma̱a̱ ni xáguájxu̱únʼ.

Maguma gámbíin xóo ejuíyúuʼ agiuuʼ ndélá”.

18 “Ni xármáʼáan a̱jkia̱la dí nirígá nákhá ginii

ni má xúndxa̱ʼwa̱mijna̱ dí nijngoo má.

19 ¡Gu̱ya̱a̱la! Ma̱ni̱ mbá rí nuxi̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ nagi̱ʼdu̱u̱ má.

Na̱nguá eya̱a̱la ráʼ.

Marmbáʼtoo mbá kamba̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ*

ga̱jma̱a̱ mañu náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ.

20 Muxnuʼ gamajkhu xujkhú xáná,

chacal* ga̱jma̱a̱ avestruz,

numuu dí ikhúún ni̱ni̱ marigá iyaʼ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

ga̱jma̱a̱ mañu náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ,

mu xúʼko̱ maga̱a̱n xuajñunʼ, bi̱ ikhúún niraʼwi̱i̱,

21 xuajin dí ikhúún ni̱ni̱

mu maxnúʼ gamajkhu.

22 Mú ikháán Jacob, na̱nguá niratákáñuʼ,

ga̱jma̱a̱ ikháán Israel niskaaʼ ni̱ni̱.

23 Na̱nguá nidxa̱ʼ xtiin mugu̱ mu maraxnaxíin náa tsigijñaʼ ndrígáaʼ dí nakarámáʼ,

ni má na̱nguá niraxnúʼ gamajkhu ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ ndrígáaʼ.

Na̱nguá ni̱tsudáán maraxnu̱ʼ mbá regalo,

ni má na̱nguá ni̱ni̱ ka̱ñáanʼ dí maraxnu̱ʼ olíbano.

24 Na̱nguá niratsi diin rí ndataun ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱,

na̱nguá nigiʼmuʼ xtangoo tsigijñaʼ ndrígáaʼ.

Dí phú nitani̱, niraxnúʼ ma̱gu̱ aʼkháanʼ

ga̱jma̱a̱ naʼni néʼngo̱ʼ dí nakiéʼkháanʼ.

25 Ikhúún, ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ naʼni jngudi̱i̱ náa dí raʼkhí natani̱ ga̱jma̱a̱ numuʼ,

xármáʼáan a̱jkiu̱nʼ gáʼni aʼkháanʼ.

26 Gu̱ʼgua̱ náa mambanúu numulú. Atani̱ marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ,

aratá dí nirígá ga̱jma̱a̱ atasngájma dí naratá nindxu̱u̱ gajkhun.

27 Timbáa wajin xiʼñáaʼ nikiéʼkhúun,

ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱* náa ikháán nixujximíjná náa ikhúún.

28 Ikha jngóo mba̱ñu̱u̱n príncipes rí tsagiin náa dí kaʼwu,

ga̱jma̱a̱ maxnajxíi Jacob mu makhañúu,

ma̱ngaa ma̱ni̱ rí mutha wéñííʼ Israel.

44 Dí xúgi̱ rá, atadxawíín, Jacob, xa̱bi̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ ikháán Israel, bi̱ niraʼwíi.

 2 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá,

bi̱ niʼníín ga̱jma̱a̱ niʼniriña̱a̱nʼ,

bi̱ nimbáyaaʼ asndu nákhá nigumáán:*

‹Xámíñáaʼ, xa̱bi̱ʼ Jacob,

ni má ikháán Jesurún,* bi̱ niraʼwi̱i̱.

 3 Numuu dí maxidíri̱ga̱ iyaʼ náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ,*

ma̱ni̱ dí marigá mañu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

Maxidírámuuʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ náa bi̱ gáʼkha̱ náa ikháán,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ tsajkurámiinʼ bi̱ gáguwáʼ náa ikháán.

 4 Ga̱jma̱a̱ makráʼáan náa majñu̱u̱ʼ iná maxaʼ,

xóo ixi̱ álamo dí nakráʼáan náa rawuunʼ iyaʼ.

 5 Mbáa maʼthí: “Ikhúún kaʼyoʼ náa Jeobá”.

I̱mba̱a̱ maxná mbiʼiminaʼ Jacob,

ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ maʼnirámáʼ náa ñawúunʼ: “Ikhúún kaʼyoʼ náa Jeobá”.

Ga̱jma̱a̱ mbayá mbiʼyuu Israel›.

 6 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá,

Rey ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱ʼtsi̱ríya̱a̱ʼ, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

‹Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ ginii ga̱jma̱a̱ bi̱ iwáá kayuuʼ.

Mbáwún nindxu̱ʼ Dios, ga̱jma̱a̱ ndawa̱a̱ i̱mba̱a̱.

 7 Tsáá i̱mba̱a̱ xóo ikhúún rá.

¡Gaʼthí ga̱jma̱a̱ gasngájmuʼ mu mba̱yo̱o̱!

Guthi ndiéjunʼ dí inu marigá

ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ dí gárígá itháan nda̱wa̱á,

xó má ni̱ni̱ ikhúún nákhá ni̱ʼgíʼ xuajin nákhá wájyúuʼ.

 8 Xáguáʼáanʼla,

xárikhala dí gamíi.

Lá na̱nguá ni̱thu̱u̱n wapháá mámbáa dí ikháanʼla ráʼ. Na̱nguá ni̱tha̱ ráʼ.

Ikháanʼ nindxa̱la testigos ndrígóʼ.

Lá xtáa i̱mba̱a̱ Dios xóo ikhúún ráʼ.

Na̱nguá, nda̱a̱ i̱mba̱ Itsí mba̱a̱, na̱nguá e̱yo̱o̱ á mu rígá i̱mba̱›”.

 9 Bi̱ nuniwíin xándú, mbá xúgíinʼ ikhiin nda̱a̱ numún,

ga̱jma̱a̱ dí ra̱ʼkhá tháán enigu̱u̱nʼ, nda̱a̱ rí gáyambáá.

Ikhiin* xándoo mani̱ndxu̱ún testigo, numuu rí nda̱a̱ dí eyáá,

ikha jngóo bi̱ nuni̱i̱, maguma majti̱i̱nʼ.

10 Bi̱ naʼnii mbáa dios o mbá xtiʼkhuu dí naguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ,*

nda̱a̱ rí gámbáyúu.

11 ¡Gu̱ya̱a̱la! ¡Xúgíinʼ a̱ngiu̱ún maguma majti̱i̱nʼ!

Bi̱ najmañún nuñajunʼ májánʼ xa̱bu̱ú nindxu̱ún.

Gagimbíin xúgíinʼ ga̱jma̱a̱ guni̱ ñajunʼ ndrígu̱ún.

Maguíʼiin ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ maguma majti̱i̱nʼ.

12 Xa̱bu̱ bi̱ nañajunʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ, natsikhá ajua̱nʼ náa chámbuʼ.

Narujtsi̱ ga̱jma̱a̱ martillo mu magajnúu ajua̱nʼ,

narujtsi̱ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo ñawúunʼ.

Nda̱wa̱á naxkidxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ naʼni néʼngo̱o̱,

tséʼga̱a̱n iyaʼ ga̱jma̱a̱ nagaaʼ.

13 Bi̱ naʼtóo ixi̱ natámáʼ ñuñuu dí nagiéwun ga̱jma̱a̱, naxnúu tsinuuʼ ga̱jma̱a̱ gis maña̱ʼ.

Na̱jkha̱ raríya̱ʼ tsinuuʼ ga̱jma̱a̱ mbá cincel,* nda̱wa̱á naxnúu tsinuuʼ ga̱jma̱a̱ compás.

Naʼniri̱ya̱a̱ʼ xóo mbáa xa̱biya̱,

xóo mitsiʼyáa xa̱bu̱ numbaaʼ,

mu matsriguii náa mbá guʼwá.*

14 Xtáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ narujtu ixi̱ cedros. Ikhaa naraʼwíí mbá ixi̱, ixi̱ roble,

ga̱jma̱a̱ nañewu̱u̱n asndu índo̱ naʼni mba̱a̱

ga̱jma̱a̱ naʼni itháan gújkhúʼ ki xóo i̱ʼwáʼ ixi̱ dí rígá náa xaxi̱.

Na̱ʼdu̱u̱ mbá ixi̱ laurel ga̱jma̱a̱ ruʼwa naʼni rí mba̱ja̱a̱.

15 Ikhú mbáa xa̱bu̱ najmuu ixi̱ mu magíʼ aguʼ.

Mbá xuíʼtóo natsikhá mu matsígámina̱a̱ʼ,

nagíʼ mbá aguʼ ga̱jma̱a̱ nakúmbúʼ pan.

Mú nda̱wa̱á naʼnii mbáa dios ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkhuu.

Naʼni mbáa xándú ga̱jma̱a̱ ixi̱ ga̱jma̱a̱ nasmbáti̱go̱o̱ náa inuu.

16 Mbá xuíʼtóo ixi̱ nagíʼ ga̱jma̱a̱ aguʼ,

ikháá má xuíʼtóo ixi̱ rúʼko̱ nakumbúʼ ga̱jma̱a̱ xuwiʼ rí mi̱khu̱, ga̱jma̱a̱ nagiʼmuu.

Ma̱ngaa natsígámina̱a̱ʼ, ikhú naʼthí:

“¡Májánʼ rá! Nagigu̱ún índo̱ nda̱yo̱o̱ aguʼ”.

17 Mú i̱mbá xuíʼtóo naʼnii ga̱jma̱a̱ mbáa dios, mbáa xándú.

Nasmbáti̱go̱o̱ náa inuu ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkuu.

Índo̱ naʼtákáñuu, naʼthúu̱n:

“Atani̱ kríñu̱u̱nʼ, numuu dí ikháán nindxa̱a̱ʼ dios ndrígóʼ”.

18 Ikhiin nda̱a̱ rí eyáá, ni má tsékru̱ʼu̱u̱n,

numuu rí idún kúgoo ga̱jma̱a̱ tsíyoo gúyejxi̱,

ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ dí ekru̱ʼu̱u̱n.*

19 Nimbáa tséndxaʼwáminaʼ,

ragíʼdoo ku̱ma̱, ni má tsékro̱ʼo̱o̱ mu maʼthí:

“Mbá xuíʼtóo ixi̱* ni̱ʼgíʼ ga̱jma̱a̱ aguʼ,

ga̱jma̱a̱ náa chámbiúuʼ nikuʼmbúʼ pan ga̱jma̱a̱ xuwiʼ mu miʼkhu.

Ikha jngóo, lá májánʼ gáʼni dí i̱mbá xuíʼtóo ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ mbá rí xkawiʼ ráʼ.

Lá májánʼ gáʼni rí mbayamajkuu mbá xuíʼtóo ixi̱ ráʼ.”

20 Bi̱ naʼnii mbáa xándú nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ na̱ʼkhu̱ idiʼ.

A̱jkiu̱u̱n dí niguma nduwaaʼ naʼni dí magajnúri̱yo̱o̱ʼ.

Tséʼngo̱o̱ gáʼni kríyamínáʼ, ni má tsérajxi̱mínáʼ:

“Lá raʼkháa nduwaʼ nindxu̱u̱ dí ka̱ya̱ náa ñawún mújúnʼ ráʼ.”

21 “Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ rígi̱ Jacob, ga̱jma̱a̱ ikháán Israel,

numuu dí xa̱bi̱ʼ nindxa̱a̱ʼ.

Ikhúún nini̱i̱n ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱ʼ nindxa̱a̱ʼ.

Israel, xámbumuʼ ka̱ya̱a̱ʼ.

22 Ma̱ni̱ rí mandáti̱ga̱a̱ xúgíʼ dí raʼkhí rí nitani̱, xóo dí magugóo ga̱jma̱a̱ du̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ aʼkhá ndrígáaʼ xóo dí magugóo ga̱jma̱a̱ du̱u̱n skuniʼ.

Atanga̱án náa ikhúún, numuu dí ikhúún ma̱tsi̱ríña̱ánʼ.

23 ¡Mekhu, gundxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gagi,

numuu dí Jeobá niʼni dí niʼthí!

¡Gundxa̱ʼwa̱ dí niʼngala, ikháanʼ ku̱ba̱ʼ bi̱ itháán mi̱jnu̱ʼ!

¡Gundxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gagi kúbá,

xúʼko̱ má mangáán xaxi̱, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ixi̱ dí rígá náa ikháán!

Numuu dí Jeobá ni̱ʼtsi̱ ríya̱a̱ʼ Jacob

ga̱jma̱a̱ nasngájma dí xóo mitsiʼyáa náa Israel”.

24 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, bi̱ ni̱ʼtsi̱ ríña̱ánʼ,

Bi̱ niʼníín nákhá kaʼníí kua̱ʼa̱a̱n náa awúun ru̱dáaʼ:*

“Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ niʼni xúgíʼ.

Mbáwún ni̱ni̱ mekhu,

ga̱jma̱a̱ ikhúún ni̱ʼgíʼ ku̱ba̱ʼ.

Tsáá nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱ʼ rá.

25 Ikhúún na̱ni̱ rí xágájnuu májánʼ tsinaʼ rí nusngajma bi̱ mbaʼ nuthíí,*

ga̱jma̱a̱ ikhúún na̱ni̱ rí xa̱bu̱ xawan muni̱ xóo eni̱ skágunʼ,

na̱ni̱ jnga̱wi̱i̱n bi̱ najmañún

ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ rí ku̱ma̱ ndrígu̱ún mani̱ndxu̱u̱ xóo skágu̱nʼ,

26 ikhúún na̱ni̱ rí ajngóo xa̱bi̱i̱ maʼga̱nú marigá

ga̱jma̱a̱ dí mambanúu xúgíʼ dí nutari̱ya̱ʼ bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngóo,

bi̱ naʼthí dí náa Jerusalén ‹Matanga̱a̱ makuwá xa̱bu̱›,

ga̱jma̱a̱ dí náa xuajin dí rígá náa Judá ‹Maguma̱a̱,

ga̱jma̱a̱ maguma̱a̱ dí niguma gámbáa›,

27 ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ naʼthúu̱n iyaʼ dí mi̱jnu̱ʼ ‹Gaʼni i̱yu̱u̱ iyala.

Ma̱ni̱ dí mujndo̱o̱ʼ mbá xúgíʼ mañu ndrígala›,

28 ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Ciro ‹Ikhaa nindxu̱u̱ baxtúu ndrígóʼ

ga̱jma̱a̱ kájxi̱ gáʼnimbánúu rí nandoʼ›,

bi̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Jerusalén ‹Maguma̱a̱›,

ga̱jma̱a̱ dí guʼwá náa rí nduyamajkhuʼ ‹Maguajúu̱n rajkhúu›”.

45 Rígi̱ dí ikhúún, bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá na̱thu̱u̱n Ciro bi̱ niraʼwi̱i̱,

ikhúún kuajtúun ñawúunʼ

mu xúʼko̱ maʼngo̱o̱ maʼni gajmíi̱n xa̱bu̱ xuajin,

ga̱jma̱a̱ magruigúu tsiaki̱i̱* ndrígu̱ún reyes,

mambáʼtoo xkrugua dí karngujxi̱ mu manújngoo,

ga̱jma̱a̱ xkrugua maguanúu paʼta:

 2 “Ikhúún maʼgá ginún náa inaaʼ

ga̱jma̱a̱ manimbáníi bíjní.

Majkumígu xkrugua dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre

ma̱ngaa ixu̱u̱ dí niguma ga̱jma̱a̱ hierro.

 3 Maxna̱a̱ʼ rí gíʼdoo numuu dí rígá náa mikína

ga̱jma̱a̱ rí gíʼdoo numuu dí karkaʼwu náa ngu̱ʼwa̱,

mu xúʼko̱ ma̱ta̱ya̱a̱ dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá,

Dios ndrígóo Israel, bi̱ naʼtháanʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ.

 4 Ga̱jma̱a̱ numuu xa̱bi̱ʼ Jacob ma̱ngaa Israel, bi̱ niraʼwi̱i̱,

natha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ.

Ma̱ni̱ dí mbiʼyaaʼ magruigú gamajkhu maski ajndu na̱nguá nitatsiniún.

 5 Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

Mbáwún ikhúún nindxu̱ʼ Dios, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

Ikhúún maxna̱a̱ʼ tsiaki̱i̱* maski ajndu na̱nguá nitatsiniún,

 6 mu xúʼko̱ xa̱bu̱ mbuyáá

dí asndu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ* ga̱jma̱a̱ náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ*

ndawa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún.

Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

 7 Ikhúún na̱ni̱ marigá aguʼ ga̱jma̱a̱ mikína,

na̱ni̱ marigá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ,

ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ naʼni marigá xúgíʼ rígi̱.

 8 Xó má ruʼwa narmajan ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ najma̱a̱.

Xúʼko̱ kaʼnii gáguma kríya̱a̱ʼ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ maxtáa májánʼ.

Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ niʼni xúgíʼ rígi̱”.

 9 ¡Ngínáa lá bi̱ nagi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ niʼnii,

numuu dí ikhaa nindxu̱u̱ mbá chíʼgíiʼ* ku̱ba̱ʼ

mbá chíʼgíiʼ ku̱ba̱ʼ dí rígá náa majñuuʼ ku̱ba̱ʼ dí rígá mbayííʼ!

Lá ma̱ndoo ku̱ba̱ʼ maʼthúu̱n mbáa bi̱ Naʼni daan* “Ndiéjunʼ etani̱ rá.”

Lá ma̱ndoo mbáa bi̱ nitani̱i̱ maʼthí “Ikhaa ragíʼdoo ñawúunʼ* ráʼ.”

10 ¡Ngínáa lá bi̱ naʼthúu̱n mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ “Tsáá ñajuunʼ adáa bi̱ nitani̱i̱ rá.”

ga̱jma̱a̱ naʼthúu̱n mbáa a̱ʼgu̱ “Tsáá adáa xtaa ratani̱i̱ rá.”!*

11 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, bi̱ Kaʼwii náa Israel, bi̱ niʼnii:

“Lá nu̱ni̱ a̱jma̱ a̱jkia̱la náa dí wíji̱ marigá ráʼ.

Lá ikháanʼ gútañájunʼ ndiéjunʼ gáni̱ gajmíʼ e̱ji̱nʼ ma̱ngaa dí ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ ráʼ.

12 Ikhúún ni̱ni̱ ku̱ba̱ʼ ma̱ngaa nini̱i̱ xa̱bu̱ ikhí.

Ni̱ni̱ mekhu ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ,

ma̱ngaa natañájuunʼ xúgíʼ dí rígá ikhí”.

13 “Náa na̱ni̱ dí májánʼ, ni̱ni̱ dí makujmaa mbáa xa̱bu̱, ma̱ni̱ jmbi̱i̱ mbá xúgíʼ kambo̱o̱.

Ikhaa maʼni mbá xuajñunʼ,

ga̱jma̱a̱ maʼni káwíin bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin rí asndu xáʼyóoʼ maʼni numa

ni má xáʼyóoʼ maxná regalo”, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

14 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Rí nada̱a̱ʼ* Egipto ga̱jma̱a̱ dí nagujua̱* Etiopía mani̱ndxu̱u̱ ndrígáaʼ ikháán, ga̱jma̱a̱ sabeos bi̱ nindxu̱ún xa̱bu̱ mbijui̱i̱n mani̱ndxu̱ún xa̱bia̱a̱ʼ.

Xúgíʼ xuajin rígi̱ maguwáʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱ún xa̱bia̱a̱ʼ.

Kaxtuʼwún ga̱jma̱a̱ cadena gájngruigu̱u̱n náa kidxaaʼ.

Maguwáʼ ga̱jma̱a̱ musmbati̱gu̱u̱n náa inaaʼ.

Muthaanʼ ga̱jma̱a̱ gamajkhu: ‹Nakujmaa kaʼwu rí Dios xtáa ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ,

ndawa̱a̱ imba̱a̱, ndawa̱a̱ imba̱a̱ Dios›”.

15 Nakujmaa kaʼwu dí ikháán nindxa̱a̱ʼ mbáa Dios bi̱ narkaʼwuminaʼ,

Dios ndrígóo Israel, bi̱ naʼni káwíin xa̱bu̱.

16 Xúgíinʼ ikhiin mati̱ñu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ maguma majti̱i̱nʼ,

mbá xúgíinʼ bi̱ nuni̱i̱ xándú magajnúu majkhún.

17 Mú Jeobá maʼni kríya̱a̱ʼ Israel asndu kámuu.

Ikháanʼla nditháan xátiyala ni má xágájnuu majkuala.

18 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Jeobá,

bi̱ Niʼni mekhu, Dios bi̱ gajkhun,

bi̱ niʼni mújúunʼ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ nigíʼ jxa̱ʼ,

na̱nguá niʼni mbaʼ ma̱ʼni̱í,* niʼni mu makuwá xa̱bu̱:

“Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

19 Na̱nguá ni̱tha̱ náa minguʼwa, ni má náa mbá ku̱ba̱ʼ mikína,

na̱nguá ni̱thu̱u̱n bi̱ naguwáʼ náa Jacob:

‹Guʼñúunʼ, mú tsiaki̱i̱ ndrígala mani̱ndxu̱u̱ ndíí›.

Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ naʼthí rí nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ rí nindxu̱u̱ jmbu.

20 Gugimbújmínala ga̱jma̱a̱ aguwaʼ.

Ikháanʼla bi̱ nu̱ni̱ káwúmíjnála náa xa̱bu̱ xuajin, guxuʼmámíjnála mbá jnduʼ.

Xa̱bu̱ bi̱ jngruigu̱u̱n kudiin xándú bi̱ nigumawíin nda̱a̱ dí eyáá,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nutakáñíí mbáa dios bi̱ xáʼngo̱o̱ gáʼni káwíin.

21 Gu̱tha̱ ga̱jma̱a̱ gusngajmá dí gajkhun nindxu̱u̱.

Gurajximíjna̱ kaníkiin.

Tsáá niʼtáriyaʼ rígi̱ asndu nákha ginii,

ga̱jma̱a̱ tsáá niʼthí rígi̱ asndu nákha wajyúuʼ rá.

Lá raʼkháa ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá ráʼ.

Mbáwún ikhúún nindxu̱ʼ Dios, ndawa̱a̱ imba̱a̱,

mbáa Dios bi̱ naʼni dí májánʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni káwíin xa̱bu̱, ndawa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún.

22 Guxu̱ʼmámíjná náa ikhúún ga̱jma̱a̱ maguma káwáanʼ,

xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

numuu rí ikhúún nindxu̱ʼ Dios, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

23 Mínu̱u̱ʼ má ni̱xna̱ ajngóʼ,

dí ikhúún ni̱tha̱ nindxu̱u̱ gajkhun, mambanúu tsiaki̱i̱:

Xúgíinʼ musmbati̱gu̱u̱n náa inuʼ,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ muxna ajngún dí muguajún jmbu náa ikhúún.

24 Muthi: ‹Gajkhun dí náa Jeobá rígá dí májánʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱.

Xúgíinʼ bi̱ nakásnga̱ñu̱u̱nʼ kuyáá asndu mati̱ñu̱u̱nʼ gúxnajximi̱jna̱ náa inuu.

25 Ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá makujmaa dí mbá xúgíinʼ bi̱ naguwáʼ náa Israel nuthi dí gajkhun

ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, asndu nadxún gúthi dí niʼni ga̱jma̱a̱ numún›”.

46 Dios Bel nasmbáti̱go̱o̱ ga̱jma̱a̱ dios Nebo naginduti̱ga̱.

Xujkhúʼ kudiin xándiu̱ún egún, xujkhúʼ bi̱ nuda eʼda,

nindxu̱ún xóo eʼda rí ki̱wu̱n dí kuda xujkhúʼ bi̱ néʼngu̱u̱n.

 2 Dioses bugi̱ nugiʼnduti̱ga̱ ga̱jma̱a̱ nusmbati̱gu̱u̱n mbóó,

xáʼngu̱u̱n gúni̱ káwíin xándiu̱ún,* numuu rí mangiin na̱jkha̱ kiʼdiin.

 3 “Gudxawunlaʼ ikháanʼ bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo Jacob

ga̱jma̱a̱ mbá xúgiáanʼ bi̱ naguanála xóó náa goʼwóo Israel,

ikhúún nimbáyalaʼ ga̱jma̱a̱ niñewa̱nla asndu nákha nigumáanʼ.

 4 Maski ajndu ikháán mikhi̱i̱n, ikhúún xáriʼkumina̱a̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ índo̱ gáʼkha̱ xngiʼxáaʼ, ikhúún magutúwíín má xúʼko̱.

Xó má ni̱ni̱, maʼgá ka̱ña̱a̱n, magutúwíín ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ.

 5 Tsáá gándoo gúni̱ mbrígún ga̱jmu̱ʼ rá.

Tsáá gúni̱ mbrígún ga̱jmu̱ʼ rí ma̱ngaa nindxu̱u̱ ikháá kayuuʼ xóo ikhúún rá.

 6 Kúwá xa̱bu̱ bi̱ tséʼniún gakhi̱i̱ murawíi oro dí kajti náa bólsu̱ún,

bi̱ nugie̱wa̱n plata náa mbá balanza.

Nuraja̱a̱ mbáa bi̱ nañajunʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa najmuu rúʼko̱ mu maʼnii mbáa dios.

Nda̱wa̱á nusmbati̱gu̱u̱n náa inuu xándú buʼko̱ ga̱jma̱a̱ nugi̱ʼdi̱i̱ nduyamajkuíí.*

 7 Nuta̱ma̱a̱ʼ náa xpajpúún nagún ku̱ya̱a̱

ga̱jma̱a̱ nutsijii náa kaʼyoo mawi̱ji̱ ga̱jma̱a̱ ikhí má naguanúu.

Tséʼbayimínáʼ náa wíji̱.

Nutakáñíí mú tsériʼñúún, xándoo maʼni kríya̱a̱ʼ nimbáa náa rí namínúuʼ.

 8 Gármáʼáanʼ a̱jkia̱la rígi̱ ga̱jma̱a̱ xámíñálá.

Ikháanʼla xa̱bu̱ aʼkhá, gugíwánʼ náa a̱jkia̱la rígi̱.

 9 Gármáʼáanʼ a̱jkia̱la dí nirígá nákha ginii, asndu nákha wajyúuʼ,

rí mbáwún ikhúún nindxu̱ʼ Dios, ndawa̱a̱ imba̱a̱.

Ikhúún nindxu̱ʼ Dios, ndawa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún.

10 Asndu nákha ginii, ikhúún na̱tha̱ dí marigá nda̱wa̱á,

ga̱jma̱a̱ asndu nákha wajyúuʼ nitha̱, dí xóó tséjkha̱nú marigá.

Ikhúún na̱tha̱: ‹Rí nandoʼ* mambanúu,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ asndu ndiéjúúnʼ má rí nandoʼ›.

11 Nandxa̱ʼo̱o̱ mbáa xujkhú xnaʼ bi̱ na̱ʼkhu̱ xuwiʼ asndu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ,*

asndu náa xuajin mitsínguánʼ nindxa̱ʼo̱o̱

mbáa xa̱bu̱ mu maʼnimbánuu rí nandoʼ.

Nitha̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱. Niraʼwi̱i̱ ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ manimbánuu.

12 Gudxawunʼla, ikháanʼ bi̱ gújkhúʼ* a̱jkia̱la, bi̱ tséni̱ rí májánʼ.

13 Ni̱ni̱ dí marigá mijngii dí májánʼ,

na̱nguá rígá mitsínguánʼ, ga̱jma̱a̱ xájyúuʼ má gáni̱ káwíin.

Ma̱ni̱ kríya̱a̱ʼ Sion ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí Israel maʼni mitsiʼyáa”.

47 Arajtaa ga̱jma̱a̱ araʼwún náa yujndaʼ,

ikháán wáxióo* Babilonia bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱.

Araʼwun mbayííʼ náa nda̱a̱ xílí* rí nutañajunʼ,

ikháán wáxiu̱ún xa̱bu̱ caldeos, numuu dí xa̱bu̱ ni xátangi̱ín muthaanʼ

dí nindxa̱a̱ʼ mitsáʼkhán ga̱jma̱a̱ xángaju̱ún kuyaaʼ.

 2 Ayuʼ gíya mbá tsi̱nu̱* ga̱jma̱a̱ atanu̱ harina.

Atrígú xtíin dí grígu náa edxa̱a̱ʼ.

Atríya̱ʼ fáldaaʼ, atasngájma xtiyaaʼ.

Gakidáán náa mañu.

 3 Tsaʼtsáánʼ gáwanáa ga̱jma̱a̱ matiya̱a̱ʼ.

Mania̱a̱ʼ xó má ikháán nitaniuʼ, nimbáa xárikoʼ dí ma̱ni̱ rígi̱.*

 4 “Bi̱ naʼtsiríñáanʼlú,

nindxu̱u̱ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu.

bi̱ Kaʼwii náa Israel”.

 5 Wíí gáraʼwún, ata̱ʼa̱a̱ʼ náa mikína,

ikháán wáxiu̱ún xa̱bu̱ caldeos,

ni xátangi̱ín mutha̱a̱n Reina ndrígu̱ún xa̱bu̱ ñajunʼ.

 6 Nikiʼnún ka̱ñu̱u̱n xa̱bu̱ xuajñunʼ.

Niniʼñúuʼ dí xa̱bu̱ xuajñunʼ maguma tsagiin,

nixnajxíin náa ñawáanʼ.

Mú ikháán na̱nguá nigáwíinʼ a̱jkia̱a̱nʼ xtañún.

Asndu xabuanii niraxnún muda̱ yugo ki̱wu̱n.

 7 Niratá: “Ikhúún mani̱ndxu̱ʼ má xúʼko̱ Reina”.

Na̱nguá nitayáá dí rígi̱ gíʼdoo numuu,

na̱nguá nitatsaʼwáminaʼ ndiéjunʼ gágíʼnaaʼ.

 8 Dí xúgi̱ atadxawíín rígi̱, ikháán bi̱ i̱ndó natani̱ rí nanigua̱a̱ʼ,

bi̱ naku̱ma̱a̱ʼ xtayaminaʼ, ga̱jma̱a̱ naratá náa awúu̱n a̱jkia̱a̱nʼ:

“Ikhúún nindxu̱ʼ mbáwún, ndawa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún.

Nditháan xánindxu̱ʼ a̱ʼgú xuáʼa.

Ni má xáyóo xóo e̱ʼkhu̱ dí nuni̱ mbátígi̱i̱n e̱ji̱n”.

 9 Mú nda̱a̱ tsu̱ma̱ gátagíʼníí mbá nájma̱ rígi̱, kááʼ mbóó mbiʼi gágíʼnáa:

Matani̱ mbátígi̱i̱n ejña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ maguanáa a̱ʼgú xuáʼa.

Magíʼnáa rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu* mbaʼa enii xawan dí natani̱.

10 Nitani̱ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ niku̱ma̱a̱ʼ rí nda̱a̱ dí gágíʼnáa.

Niratá: “Ndawa̱a̱ má tsáa eʼyoʼ”.

Dí najmañaaʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ dí xtaʼdáá niʼni dí magajnuríya̱a̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ naratá náa awúu̱n a̱jkia̱a̱nʼ:

“Ikhúún nindxu̱ʼ mbáwún, ndawa̱a̱ imba̱a̱ xóo ikhúún”.

11 Mú ma̱ʼkha̱nú gamiéjunʼ náa ikháán,

ga̱jma̱a̱ nimbá xawan dí gátani̱ xáʼngo̱o̱ gárikoo.

Ma̱ʼkha̱nú má tsiaki̱i̱ gamiéjunʼ náa ikháán, xáʼnga̱a̱ʼ gátrikáá.

Mbá nacha̱ gáʼkha̱ dí maʼni matamíniiʼ, mbá dí nimbá miʼtsú xóó tségíʼnaaʼ.

12 Ikha jngóo ikháán atani̱ má mbaʼa enii xawan

dí na̱dxa̱ʼ ratani̱ asndu nákha dxáʼgú nindxa̱a̱ʼ,

mbuʼyáá á mu gajkhun mambáyáaʼ,

mbáa manigu̱u̱nʼ xa̱bu̱ índo̱ gúyáá.

13 Niʼni néʼnga̱a̱ʼ dí natrajxu̱u̱n má xúʼko̱ bi̱ nuxnaaʼ consejo.

Dí xúgi̱ gaguwáʼ ga̱jma̱a̱ guni̱ kríña̱a̱nʼ,

xa̱bu̱ buʼko̱ bi̱ nduyamajkuíí dí rígá mekhuíí,* bi̱ nduyáá xóo tri̱gi̱i̱n a̱ʼgua̱a̱n,

bi̱ nduyáá xóo gíʼ gu̱nʼ rudiiʼ

mu mutariya̱ʼ mbá xúgíʼ dí na̱ʼkha̱ magíʼnaa.

14 ¡Atayáá! Ikhiin nindxu̱ún xóo rajxa̱ nijndooʼ.

Mbá aguʼ matsikíin.

Xáʼngu̱u̱n gúni̱ kawúmíjná náa riʼyu̱u̱ aguʼ.

Chámbuʼ rígi̱ xámbáñún mu magigi̱ín

ga̱jma̱a̱ xándoo matri̱gi̱i̱n náa inuu aguʼ rígi̱.

15 Xúʼko̱ kaʼnii gáguánú mani̱ndxu̱ún bi̱ nuni̱ xawan náa ikháán,

bi̱ ra̱ʼkhá tháán nitiejunʼ gajmiáanʼ nákha dxáʼgú nindxa̱a̱ʼ.

Magúun, mámbáa gágájnuu maʼga̱a̱* rí asndu tséʼyoo náa ejkha̱.

Ni xáxtáa nimbáa bi̱ maʼni kríña̱a̱nʼ.

48 Gudxawíín rígi̱, bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo Jacob,

ikháanʼla bi̱ nu̱ta̱ rí nindxa̱la xa̱bu̱ xuajin Israel,

ga̱jma̱a̱ ikháanʼla bi̱ naguwaʼ náa Judá,

ikháanʼla bi̱ nuxna ajngála ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá,

ga̱jma̱a̱ bi̱ nugri̱ga̱a̱ Dios ndrígóo Israel,

maski ajndu tséni̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱la, ma̱ngaa tséni̱ xó má kaʼyoo.

 2 Numuu rí ikhiin nuthi rí kúwíin náa xuajin rí kaʼwu

ga̱jma̱a̱ nduyáʼ rí mambáñún Dios ndrígóo Israel,

bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

 3 “Asndu nákha niʼníí má ni̱tha̱ dí nirígá nákha ginii.

Ikhúún má ni̱tha̱ ga̱jma̱a̱ ni̱ni̱ rí muniʼnuuʼ.

Mbá nacha̱ ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú nirígá.

 4 Numuu rí nda̱yo̱o̱ dí gújkhúʼ a̱jkia̱a̱nʼ

ga̱jma̱a̱ dí níjthúu rexa̱a̱ʼ nindxu̱u̱ xóo hierro

ga̱jma̱a̱ xkídaaʼ nindxu̱u̱ xóo cobre,

 5 ni̱tha̱a̱nʼ asndu nákha wajyúuʼ.

Nákha xóó tsérígá ni̱tha̱a̱nʼ, mu xárata: ‹Rígi̱ niʼni xándiúʼ,

niʼtáñajunʼ dí maguma rígi̱ xándiúʼ bi̱ nigumariya̱a̱ bi̱ gúʼdáa,

ma̱ngaa xtiʼkhuu dí niguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ›.*

 6 Nitadxawíín ga̱jma̱a̱ nitayáá xúgíʼ rígi̱.

Lá xárata ráʼ. Asndu nákha xúgi̱ natha̱a̱nʼ rí nuxi̱ʼ,

dí niyejxí ngo̱ʼo̱o̱ dí ikháán tsétatsinuuʼ.

 7 Xúgi̱ dí xtáa ragumawíi, raʼkháa nákha wajyúuʼ,

nindxu̱u̱ rí nditháan tátadxawíín

ga̱jma̱a̱ rí xúgi̱ xtaa ratadxawíín, mu xárata: ‹Nda̱yo̱o̱ má›.

 8 Na̱nguá, na̱nguá nitadxawíín ga̱jma̱a̱ na̱nguá nitayáá,

numuu rí nákha wajyúuʼ na̱nguá nitagíʼ cháʼwáanʼ matadxawíín.

Numuu rí ikhúún nda̱yo̱o̱ dí ikháán natatsíñúʼ má xúʼko̱,

ga̱jma̱a̱ nigumbiʼyaaʼ bi̱ naʼni aʼkhá asndu nákha nigumáán.

 9 Mú, ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuʼ, maniʼñúuʼ rakásngañuʼ,

mu xúʼko̱ maguma mbu̱u̱n, marikhoo dí nakásngañu̱ʼ ga̱jma̱a̱ xáxíña̱a̱n.

10 ¡Atayáá! Ni̱ni̱ rí ma̱nindxa̱a̱ʼ itháan májáanʼ xa̱bu̱,

mú raʼkháa xóo mbá plata. Ga̱jma̱a̱ niniʼñúuʼ rí matamíniiʼ*

mu xúʼko̱ ma̱nindxa̱a̱ʼ májáanʼ xa̱bu̱, xóo mbá ajua̱nʼ rí nuxuda̱ʼ náa horno.

11 Ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuʼ ikhúún,

numuu rí xániʼñúuʼ rí muni̱ tsagáá mbiʼyuʼ

ga̱jma̱a̱ xániʼñúuʼ rí gamajkhu dí nagruigú magruigú i̱mba̱a̱.

12 Atadxawunʼ Jacob, ikháán Israel bi̱ ikhúún nindxa̱ʼo̱o̱.

Ikhúún tsériʼkuminaʼ. Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ ginii ga̱jma̱a̱ bi̱ iwáá kayuuʼ.

13 Niʼgíʼ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ, ga̱jma̱a̱ ñawún mújúnʼ ni̱ni̱ mekhu.

Índo̱ nandxa̱ʼwu̱u̱n, xúgíinʼ ikhiin naguwáʼ.

14 Gugimbumíjná xúgiáanʼ ikháanʼ ga̱jma̱a̱ gudxawíín.

Tsáá mbáa dí ikhiin niʼthí rígi̱ rá. Ikhaa bi̱ Jeobá nindoo kaʼyoo,

mu xúʼko̱ maʼnimbánuu rí nandoo náa Babilonia,

ma̱ngaa maxnún ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ xa̱bu̱ caldeos.

15 Ikhúún mínuuʼ má ni̱tha̱ ga̱jma̱a̱ nindxa̱ʼo̱o̱.

Ni̱ʼkhá ka̱ya̱a̱ ga̱jma̱a̱ magajnúu májánʼ rí maʼni.

16 Guxuʼmamijná náa ikhúún ga̱jma̱a̱ gudxawíín rígi̱.

Asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱, ikhúún na̱nguá ni̱tha̱ ngu̱ʼwa̱á.

Ga̱jma̱a̱ índo̱ nirígá, ikhúún xtáá ikhí”.

Rí xúgi̱ Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱,

nikuʼmún ikhúún ga̱jma̱a̱ nixnúʼ* tsiaki̱i̱ ndrígóo.

17 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, bi̱ Niʼtsiríña̱a̱nʼ, bi̱ Kaʼwii náa Israel:

“Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ, bi̱ naʼsngáa mu maraxtaa májánʼ,*

bi̱ naʼtháanʼ náa kamba̱a̱ gíʼmaa mi̱dxu̱ʼ.

18 ¡Mbá péñu, atagíʼ edxa̱a̱ʼ matadxawíín kiʼtáñajunʼ ndrígóʼ!

Ikhú maraxtaa tsímáá xóo mbá mañu, ga̱jma̱a̱ rí májánʼ dí natani̱

mani̱ndxu̱u̱ xóo iyaʼ rí nambujxu̱u̱ má xúʼko̱ náa lamáa.*

19 Bi̱ gáguwáʼ náa ikháán mani̱ndxu̱ún xóo jui̱ʼi̱,

ga̱jma̱a̱ e̱jña̱a̱ʼ maʼni mbaʼin xóo jui̱ʼi̱ dí rígá náa rawuunʼ lamáa.

Mbiʼñún ikhiin nditháan xáguma jngudi̱i̱”.

20 ¡Gagajnáaʼ náa Babilonia! ¡Guga̱yála náa xa̱bu̱ caldeos!

¡Gu̱tha̱ ga̱jma̱a̱ gagi! ¡Gu̱tha̱la!

Gu̱ni̱ dí mawárígo̱o̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ.

Gu̱tha̱: “Jeobá ni̱ʼtsi̱ríya̱a̱ʼ Jacob bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱i̱.

21 Ikhiin na̱nguá nikándawúúnʼ índo̱ ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.

Ga̱jma̱a̱ niʼni rí náa tsíñu magajnúu iyaʼ mu muwa̱a̱n,

nikuíʼthá tsíñu ga̱jma̱a̱ nigájnuu mba̱ji̱nʼ iyaʼ”.

22 “Na̱nguá kúwá tsímáá xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ”, eʼthí Jeobá.

49 Gudxawunʼ, bi̱ kuwáanʼ náa islas,*

ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ e̱dxa̱laʼ, xuajin dí rígá mitsínguánʼ.

Jeobá nindxa̱ʼóʼ nákhá ikhúún xóó tséxtáá.

Niríya̱ʼ mbiʼyuʼ nákhá ikhúún kaʼni̱í ku̱ʼu̱u̱n náa awúu̱n ru̱dúʼ.*

 2 Niʼni dí rawunʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo espada rí mixíníʼ,

nirkaʼwún náa ndájkhoo ñawúunʼ.

Niʼni dí mani̱ndxu̱ʼ xóo flecha dí mixíníʼ,

nirkaʼwún náa najti flecha.

 3 Niʼthúnʼ: “Ikháán nindxa̱a̱ʼ xa̱bi̱ʼ, Israel,

náa ikháán masngajmá xóo mitsiʼñún”.

 4 Mú ikhúún ni̱tha̱: “Mbaʼ niñajuunʼ xúʼkuíínʼ.

Niguámboʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ náa mbá rí nda̱a̱.

Mú nda̱yo̱o̱ kaʼwu dí Jeobá maʼthí á mu májánʼ o ra̱májánʼ dí na̱ni̱,*

ga̱jma̱a̱ dí mada̱a̱ʼ na̱ʼkha̱ náa Dios ndrígóʼ”.

 5 Ga̱jma̱a̱ dí xúgi̱, Jeobá bi̱ niʼniún náa awúu̱n ru̱dúʼ xóo xa̱bi̱i̱,

niʼthí dí ikhúún matangu̱ún ka̱ya̱a̱ Jacob,

mu magímbáminaʼ ga̱jma̱a̱ Israel.

Ikhúún maguma mbu̱u̱n náa iduu Jeobá,

ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ.

 6 Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthí: “Raʼkháa i̱ndó xa̱bi̱ʼ gánindxa̱a̱ʼ

mu mataxujxíi xuajin majkhaʼ* ndrígóo Jacob

ga̱jma̱a̱ midxa̱a̱ʼ xtiin bi̱ gákáwíin náa Israel.

Ma̱ngaa nixnajxíin xóo aguʼ náa xa̱bu̱ xuajin,

mu dí ma̱ni̱ káwíin xa̱bu̱ maʼga̱nú asndu náa itháan mitsínguánʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”.

7 Jeobá bi̱ Ni̱ʼtsi̱ríya̱a̱ʼ Israel, bi̱ Kaʼwii náa ikhaa, naʼthúu̱n ajngáa rígi̱ bi̱ tsíñún gúyáá, bi̱ xa̱bu̱ xuajin nawiñu̱u̱nʼ kuyáá, xa̱bi̱i̱ xa̱bu̱ ñajunʼ:

“Mbuyáá reyes ga̱jma̱a̱ matujxu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ príncipes musmbati̱gu̱u̱n

ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá, bi̱ jmbii,

bi̱ Kaʼwii náa Israel, bi̱ niraʼwíín”.

 8 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Náa mbá mbiʼi dí ninindxu̱ʼ májáanʼ xa̱bu̱ náa ikháanʼla, niriʼñaaʼ,

ga̱jma̱a̱ náa mbá mbiʼi dí ni̱ni̱ káwíin xa̱bu̱, nimbáyáaʼ,

niñewa̱a̱n má xúʼko̱ mu maxnajxíin xóo mbá dí nambánuʼ náa xa̱bu̱ xuajin,

mu ma̱ni̱ májáanʼ ku̱ba̱ʼ,

mu ma̱ni̱ dí ikhiin muda̱a̱ ku̱bu̱únʼ dí niguanáa,

 9 mu maʼthúún bi̱ kajtiin náa guʼwá e̱jua̱nʼ ‹¡Agajnáanʼla!›,

ga̱jma̱a̱ mu maʼthúún bi̱ kúwá náa mikína ‹¡Gusngajmá mijnála!›.

Muxkamaa ganitsu náa rawuunʼ kamba̱a̱,

marigá ra̱jxa̱ náa rawuunʼ mbá xúgíʼ kamba̱a̱ rí nagún xa̱bu̱.*

10 Xáxkidxu̱u̱n ni má xákándawúúnʼ,

xúyáá mijkha ni má xátsikhíin a̱jkha̱ʼ.

Numuu dí bi̱ nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún maxnún ikha,

ga̱jma̱a̱ maʼga kagui̱i̱n náa rígá iduu iyaʼ.

11 Ma̱ni̱ dí xúgíʼ kúbá ndrígóʼ maʼni kamba̱a̱,

ga̱jma̱a̱ kamba̱a̱ a̱pha̱ ndrígóʼ mambaníi.

12 ¡Atayáá! Bugi̱ naguwáʼ mitsínguánʼ,

ga̱jma̱a̱ ¡atayáá!, bugi̱ naguwáʼ xígií náa norte ga̱jma̱a̱ xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ,*

ga̱jma̱a̱ bugi̱ naguwáʼ náa mbaaʼ Sinim”.

13 Mekhu, gundxa̱ʼwa̱la ga̱jma̱a̱ gagi, gaʼdxaanʼ ku̱ba̱ʼ.

Gaʼdxalá kúbá ga̱jma̱a̱ gundxa̱ʼwa̱la ga̱jma̱a̱ gagi.

Numuu dí Jeobá niʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n xuajñuu

ga̱jma̱a̱ nasngájmúún dí nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún bi̱ numíniiʼ.

14 Mú Sion tséniñuuʼ raʼthí:

“Niniñuʼ Jeobá, nimbumuu kaʼyoʼ Jeobá”.

15 Lá ma̱ndoo dí mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ mambumuu kaʼyoo a̱ʼdióo* ráʼ.

Lá xágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ada̱ bi̱ nigui̱i̱ náa awúu̱n xáʼ.

Tséʼniuu á mu gu̱ʼu̱ bugi̱ mambumún, mú ikhúún nditháan xámbumuʼ ka̱ya̱a̱ʼ.

16 ¡Atayáá! Niniraʼmáʼ mbiʼyaaʼ náa ñawún paskoʼ.

Xtájtsí ndrígáaʼ rígá má xúʼko̱ náa inuʼ.

17 Ejña̱a̱nʼ matangi̱ín mbá nacha̱.

Bi̱ nini̱ gámbáan, muni̱ tsíngumijná náa ikháán.

18 Atajxújxi̱i̱ edxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ atiejxi̱ mbájndi.

Xúgíinʼ ikhiin nagimbíi̱n.

Naguwáʼ náa ikháán.

“Xó má ikhúún gajkhun xtáá, eʼthí Jeobá,

ikhiin mani̱ndxu̱ún xóo xtíin dí mataguʼwáanʼ maʼni mitsiʼñán,

xóo mbáa dxáʼgú bi̱ manújúnʼ naraʼngo̱o̱ xábí.

19 Tséʼniuu á mu mbayaaʼ niguanáa ga̱jma̱a̱ ndáwi̱i̱n xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱a̱ʼ niguma gámbáa,

dí xúgi̱, chíʼgíiʼ* gúyáá bi̱ gákúwá ikhí,

ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱ʼpha̱a̱ʼ makuwá mitsínguánʼ.

20 E̱ji̱n bi̱ nigumiin índo̱ ikháán nitanimbatígi̱i̱n ejña̱a̱nʼ, muthaanʼ:

‹Chíʼgíiʼ wéñuuʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ e̱yo̱o̱ jún.

Atani̱ gáʼchíi maxtáá gi̱i̱›.

21 Ga̱jma̱a̱ maratamínáʼ:

‹Á mu ninimbatígi̱i̱n e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ nindxu̱ʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ tségiʼdiin e̱ji̱n,

ni̱jkha̱ kiʼñúún ga̱jma̱a̱ nixtáá náa guʼwá e̱jua̱nʼ,

tsáá e̱ji̱i̱n bugi̱ bi̱ nigruíguíin rá.

Tsáá niʼni mba̱ji̱i̱n xá.

¡Atayáá! Mbáwún niguanúʼ,

náá niguwáʼ e̱ji̱n bugi̱ rá.›”

22 Rígi̱ dí naʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱:

“¡Atayáá! Makujxí ñawúnʼ mbuyáá xa̱bu̱ xuajin mba̱ʼu̱

ga̱jma̱a̱ mbá poste rí nasngájmúún mbuyáá xa̱bu̱ xuajin.

Mudariʼiin* jiámiáaʼ maguwáanʼ kudiin,

ga̱jma̱a̱ náa xpajphún gatrámíinʼ waʼxiáanʼ gágún kudiin.

23 Muñewa̱a̱nʼ reyes

ga̱jma̱a̱ princesa ndrígu̱ún mani̱ndxu̱ún ñumbáá ndrígáaʼ.

Musmbati̱gu̱u̱n asndu mbayííʼ náa inaaʼ,

ga̱jma̱a̱ muxtííʼ yujndooʼ rajkuáaʼ,

mi̱dxu̱ʼnú ma̱ta̱ya̱a̱ dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá,

bi̱ nuguáʼthi̱i̱n náa ikhúún xáguma majti̱i̱nʼ”.

24 Lá ma̱ndoo mbáa soldado mixkujiiʼ magajta káyííʼ bi̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ ráʼ.

O, lá ma̱ndoo makáwíin bi̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ ra̱májáanʼ ráʼ.

25 Numuu dí rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Xúʼko̱, asndu soldado mixkujiiʼ magajta káyííʼ bi̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ ra̱májáanʼ, maguma káwíin.

Ikhúún maxmína̱ʼ ga̱jmu̱ʼ bi̱ gáxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ káwíin e̱jña̱a̱ʼ.

26 Ma̱ni̱ dí mu̱phu̱ xuñúúnʼ bi̱ nuni̱ ngínáá,

majngi̱i̱n ga̱jma̱a̱ eʼdiún xóo dí muwa̱a̱n vino rí taun.

Mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ mbuyáá dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá,

bi̱ Naʼni kríña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ Naʼtsiríña̱a̱nʼ,

bi̱ gíʼdoo Tsiaki̱i̱, Dios ndrígóo Jacob”.

50 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Náá rígá i̱yi̱i̱ʼ náa naʼthí dí niniʼñáanʼ rudála,* bi̱ ikhúún ni̱thu̱u̱n maʼga̱a̱ rá.

Lá nigujua̱a̱nʼ mu mani̱i̱ gidxawúʼ ráʼ.

¡Gu̱ya̱a̱la! Ikháanʼ nixtagujua̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nakiéʼkala,

ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhála ikháanʼ ni̱thu̱u̱n dí maʼga̱a̱ rudála.

 2 Náá numuu rí ndawa̱a̱ nimbáa índo̱ ni̱ʼkhá rá.

Náá numuu rí tágooʼ nimbáa índo̱ ni̱tha̱ rá.

Lá chíʼmbaʼ ñawúnʼ mu xáʼngo̱o̱ gáʼni káwáanʼla ráʼ.

Lá na̱nguá gúʼdoo tsiaki̱i̱ mu ma̱ni̱ káwáanʼla ráʼ.

¡Gu̱ya̱a̱la! Índo̱ ikhúún na̱thu̱u̱n lamáa* dí mujndooʼ, nujndooʼ,

ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ rí mañu maʼni̱i̱ xóo mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

E̱gi̱ʼ bi̱ kúwá ikhí naʼgiin numuu rí nda̱a̱ iyaʼ

ga̱jma̱a̱ nakháñún numuu rí nakándawúúnʼ.

 3 Ikhúún na̱ni̱ rí mekhu magúwúunʼ mikína

ga̱jma̱a̱ na̱ni̱ rí magúwúunʼ xtíin mi̱du̱”.*

 4 Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, niʼsngóʼ dí ma̱ta̱,

mu xúʼko̱ mba̱yo̱o̱ xóo mathu̱u̱n* bi̱ nakáguabaaʼ.

Ikhaa naxkajxu̱ún mámbá miʼcha̱,

naxkajui̱i̱ cháʼwunʼ mu madxawun xóo bi̱ najuiʼsngúún.

 5 Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, nirmbáʼtoo cháʼwunʼ,

ga̱jma̱a̱ ikhúún nidxawuun. Táni̱ rí nandoʼ ikhúún.

 6 Nitsri̱ya̱ʼ tsu̱du̱ʼ muxnáá bi̱ nuxnuʼ,

ga̱jma̱a̱ inuʼ bi̱ nurubu stawunʼ.

Na̱nguá nirkaʼwu inuʼ náa bi̱ nuni̱ májtiuunʼ,

ni má náa bi̱ naʼphu̱ ndujthúúnʼ.

 7 Mú Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ mambáyuʼ.

Ikha jngóo xáguma májtiuunʼ.

Ma̱ni̱ gújkhúʼ inuʼ xóo itsí gújkhúʼ

ga̱jma̱a̱ nda̱yo̱o̱ rí xáguanúʼ ga̱jma̱a̱ ma̱jti̱ʼ.

 8 Xtáa má mijngii bi̱ naʼthí rí májáanʼ xa̱bu̱ nindxu̱ʼ.

Tsáá gándoo gákrui̱gu̱u̱n rá.*

Guguajúnlu jnduʼ mbá xúgiáanʼ.

Tsáá gíʼdoo mbá rí makruigu̱u̱n rá. Gakuʼmaminaʼ.

 9 ¡Gu̱ya̱a̱la! Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ mambáyuʼ.

Tsáá gáʼthí rí gúʼdoo aʼkhúnʼ rá.

¡Gu̱ya̱a̱la! Xúgíinʼ ikhiin maʼguiinʼ xóo eguuʼ mbá xtíin.

Mikhu̱u̱n mbáa ruxi.*

10 Tsáá mbáa dí ikháanʼ namíñuu kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ naʼdxawuun aʼwóo xa̱bi̱i̱ rá.

Tsáá nijngruigo̱o̱ náa mikína mbiʼ, náa nda̱a̱ kayuuʼ aguʼ rá.

Gaku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ gámbáyuminaʼ náa Dios ndrígóo.

11 “¡Gu̱ya̱a̱la! Xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ kuwáanʼ ruskamáán aguʼ ga̱jma̱a̱ nu̱ni̱ rí magajnúu aguʼ,

Gajngrui̱ga̱la náa nambiʼi agiala, náa aguʼ rí ikháanʼ niskamáán.

Rígi̱ dí maxnála ñawúnʼ:

Majngutiga̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán gíkuáanʼ.

51 Gudxawunʼla, ikháanʼ bi̱ nunimíjna̱ mu̱ni̱ rí májánʼ,

ikháanʼla bi̱ nduʼyáaʼ Jeobá.

Garmáʼáan a̱jkia̱la eʼni itsí náa niwiʼtá ríguáanʼla,

ga̱jma̱a̱ iñáʼ náa nigájnala.

 2 Garmáʼáan a̱jkia̱la eʼni ana̱la* Abrahán

ga̱jma̱a̱ Sara bi̱ nigiʼdáanʼla.*

Numuu dí nákha ikhúún ni̱thu̱u̱n kaʼníí mbáwíí,

ni̱ni̱ tsajkurámaaʼ ga̱jma̱a̱ ni̱ni̱ rí maʼni mbaʼin.

 3 Numuu dí Jeobá maʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n Sion.

Maʼni májáanʼ* xúgíʼ rí niguma gámbáa,

ga̱jma̱a̱ maʼni rí ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* dí rígá ikhí mani̱ndxu̱u̱ xóo Edén

ga̱jma̱a̱ xkua̱ mijxooʼ xóo jardín* ndrígóo Jeobá.

Ikhí marigá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ dí gagi,

muwáán ajngáa dí nuxna̱a̱ núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ muwáán ajmúú.

 4 Atagíʼ edxa̱a̱ʼ matadxawíín xuajñunʼ,

atadxawunʼ xuajñunʼ.

Numuu dí náa ikhúún magajnúu mbá xtángoo,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ marigá dí májánʼ xóo mbá aguʼ náa xa̱bu̱ xuajin.

 5 Dí májánʼ rí na̱ni̱ na̱ʼkha̱ mijngii.

Na̱ʼkha̱ mijngii dí ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ,

ikhúún mínu̱u̱ʼ* maniu̱u̱ dí májánʼ xa̱bu̱ xuajin.

Bi̱ kúwá náa islas* muguáʼthúnʼ,

ga̱jma̱a̱ muguáʼthi̱i̱n tsiaki̱i̱ ndrígóʼ.

 6 Guxujxíi e̱dxa̱laʼ, guyejxi̱ra̱ʼa̱n mekhuíí,

ga̱jma̱a̱ guyejxi̱rigú náa ku̱ba̱ʼ.

Numuu dí mekhu mandáti̱ga̱a̱ xóo gúní,

ku̱ba̱ʼ miʼguuʼ xóo eguuʼ mbá xtíin,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí makhañún xóo ñu̱ju̱n.

Mú dí ma̱ni̱ káwáanʼla mbajyúuʼ asndu kámuu,

ga̱jma̱a̱ dí májánʼ rí na̱ni̱, nditháan xámbáa.

 7 Gudxawunʼla ikháanʼ bi̱ nuniʼnúuʼ dí májánʼ,

xa̱bu̱ xuajin bi̱ guáʼdáá xtángoo* ndrígóʼ náa a̱jkiu̱ún.

Xámíñálá gáʼni dí nutsijma xa̱bu̱ numbaaʼ,

ga̱jma̱a̱ dí nundxa̱ʼwa̱jmáanʼla xáʼni dí maguáʼáanʼla.

 8 Numuu dí mbáa ruxi* gíkhúun, xóo e̱ʼkhu̱ mbá xtíin,

ruxi bi̱ na̱ʼkhu̱ xtíin* mikhu̱u̱n xóo e̱ʼkhu̱ mbá xtíin dí mugu̱.

Mú dí májánʼ rí na̱ni̱ mbajyúuʼ asndu kámuu,

ga̱jma̱a̱ dí ma̱ni̱ káwíin xa̱bu̱ mbajyúuʼ náa mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ gáguwáʼ rágúunʼ rakúwíin”.

 9 ¡Arajxu̱u̱nʼ! ¡Arajxu̱u̱nʼ! ¡Atasngájma tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ,

ñawúunʼ Jeobá!

Arajxu̱u̱nʼ xó má nitani̱ nákhá niguwáʼ rágúunʼ rakúwá xa̱bu̱ nákhá wájyúuʼ.

Lá raʼkháa ikháán nitaxpíguii Rahab* ráʼ.

Lá raʼkháa ikháán nitaxkruaʼa jngayii xujkhúʼ mba̱a̱ bi̱ xtáa náa lamáa* ráʼ.

10 Lá raʼkháa ikháán nitani̱ mujndooʼ lamáa, iyaʼ dí ra̱ʼkhá tháán mi̱jnu̱ʼ ráʼ.

Lá raʼkháa ikháán nitani̱ dí náa lamáa dí ra̱ʼkhá tháán mi̱jnu̱ʼ maʼga mbá kamba̱a̱ náa makidiin bi̱ nijuiʼtsiwíin ráʼ.

11 Bi̱ niʼni káwíin Jeobá matangi̱ín.

Maguwáanʼ rundxa̱ʼwa̱ gagi náa Sion,

asndu kámuu gákuwá gagi.

Maʼdxúún ga̱jma̱a̱ makuwá gagi,

dí ngíná ga̱jma̱a̱ rí nutsiná mandáti̱ga̱a̱.

12 “Ikhúún mínu̱u̱ʼ na̱ni̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkia̱la.

Náá numuu dí gíʼmaa mamiñála gáʼni mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ makhañúu,

mbáa a̱ʼdióo xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ xóo iná maxaʼ rí nujnduxtáa rá.

13 Náá numuu dí nimbumaaʼ xtayáá Jeobá, bi̱ niʼníí,

bi̱ niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ bi̱ nigíʼ ku̱ba̱ʼ rá.

Mbá xúgíʼ mbiʼi nimíñáaʼ eʼni rí nakásngañu̱u̱ʼ bi̱ naʼni ngínáá,*

asndu xóo rí ikhaa maʼngo̱o̱ maʼni gámbáan.

Náá ni̱jkha̱ xúgi̱ rí nakásngañu̱u̱ʼ bi̱ naʼni ngínáá rá.

14 Bi̱ na̱ʼkha̱ ndijtsu̱ún ga̱jma̱a̱ bi̱ kaxtuʼúún ga̱jma̱a̱ cadena, gítháán maguma káwíin,

xákháñún ga̱jma̱a̱ xájthiin náa iñáʼ,

ni má xáʼñúuʼ ganitsu.

15 Mú ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ,

bi̱ naʼni rí maʼbajxi̱ lamáa ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni rí mandxa̱ʼwá iyaʼ rí naʼbajxu̱u̱,

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ mbiʼyuʼ.

16 Magídáʼ ajngóʼ náa rawaanʼ

ga̱jma̱a̱ maruguaruwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ ndájkhoo ñawúnʼ

mu ma̱ni̱ mekhu ga̱jma̱a̱ maʼgíʼ ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ mu mathu̱u̱n Sion: ‹Ikháán nindxa̱a̱ʼ xuajñunʼ›.

17 ¡Arajxu̱u̱nʼ! ¡Arajxu̱u̱nʼ! Atujxa̱a̱ʼ Jerusalén,

ikháán dí nigi̱i̱n náa ñawúunʼ Jeobá dí kajni̱ʼ náa copa rí nakásngañu̱u̱ʼ.

Nigi̱i̱n dí kajni̱ʼ náa copa rí naʼwa̱a̱n ga̱jma̱a̱ vino,

nig̱i̱i̱n mbá xúgíʼ rí kajni̱ʼ náa copa rí naʼni maguíʼiin.

18 Nimbáa a̱ʼdióo bi̱ nigiʼdaa ndawa̱a̱ ikhí mu maxnúu ikha,

ga̱jma̱a̱ nimbáa a̱ʼdióo bi̱ ikhaa niʼni mbája̱a̱ táguájthun ñawúunʼ.

19 Mbá nájma̱ rígi̱ nijngutaʼmáanʼ náa tsu̱da̱a̱ʼ.

Tsáá gágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyaaʼ rá.

¡Maguma gámbáan, magajta káyáaʼ rí xtaʼdáá, maʼniaaʼ ewiʼ, maguwáʼ muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ!

Tsáá gáʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ rá.

20 E̱jña̱a̱ʼ nikámíndún.*

Jngútigi̱i̱n náa eskíniúu* kamba̱a̱

xóo mugu̱ xáná bi̱ kajchún náa amaʼ.

Nirígá rígi̱ numuu dí Jeobá ra̱ʼkhá tháán ekiʼnáa kaʼñún ga̱jma̱a̱ niʼni rí mumíniiʼ wéñuuʼ”.

21 Atadxawíín rígi̱ mbá péñu,

a̱ʼgu̱ bi̱ namínuuʼ ga̱jma̱a̱ najnga̱a̱, maski ajndu raʼkháa vino nigi̱i̱n.

22 Rígi̱ dí naʼthí Tátá Jeobá Dios ndrígáaʼ, bi̱ nambáyúu xuajñuu:

“¡Atayáá! Marígúu copa náa ñawáanʼ dí naʼni maguáʼán,

copa rí naʼwa̱a̱n ga̱jma̱a̱ vino, náa kajni̱ʼ rí nakásngañu̱ʼ.

Ni xátangaán migi̱i̱n.

23 Makuʼdáaʼ náa ñawúúnʼ bi̱ nini̱ ngínáá,

bi̱ nithaanʼ ‹¡Araʼnduti̱ga̱ mu muʼguá kruámúxu̱ tsu̱da̱a̱ʼ!›,

xúʼko̱ niʼni dí tsu̱da̱a̱ʼ maʼni xóo mbayííʼ,

xóo mbá kamba̱a̱ náa ikhiin ma̱ndoo magún kruámúnʼ”.

52 ¡Arajxu̱u̱nʼ! ¡Arajxu̱u̱nʼ! ¡Araʼdáá tsiaki̱i̱, Sion!

¡Atagíiʼ xtíñaaʼ dí mitsaanʼ,* Jerusalén, xuajin rí kaʼwu!

Numuu dí xátangi̱ín mati̱ʼi̱i̱n náa ikháán bi̱ túthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ bi̱ tsagiin.

 2 Ataxprígumi̱na̱a̱ʼ yujndaʼ, arajxu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ araʼwún, Jerusalén.

Atríya̱a̱ʼ nuñuu dí kua̱ʼa̱n náa aphaaʼ, wáxióo* Sion bi̱ ni̱jkha̱ kiʼyáa.

 3 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Ikháanʼ na̱nguá nixtagujua̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ nimbá,

ikha jngóo xájuiʼtsiwáanʼ ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱”.

 4 Rígi̱ dí naʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱:

“Nákha ginii xa̱bu̱ xuajñunʼ niguájtaan náa Egipto mu makuwá ikhí xóo xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ,

nda̱wa̱á Asiria mbaʼ niʼni ngíníi”.

 5 “Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ndiéjunʼ gíʼmaa ma̱ni̱ gi̱i̱ rá.”, eʼthí Jeobá.

“Nda̱a̱ mbá numuu dí nigún kudiin xa̱bu̱ xuajñunʼ.

Bi̱ nuni̱ ngíníi nundxa̱ʼwa̱ má xúʼko̱ dí naʼngu̱u̱n, eʼthí Jeobá,

tsejtsíí mbiʼi, kañiiʼ mbiʼi tséyamajkuíí mbiʼyuʼ.

 6 Ikha jngóo xa̱bu̱ xuajñunʼ maguánú muniʼnuuʼ mbiʼyuʼ,

mbiʼi rúʼko̱ ikhiin maguánú mbuyáá dí ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ xtáa raʼthí.

¡Xúʼko̱, ikhúún nindxu̱ʼ!”.

 7 ¡Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ kujmaa rajkhúu náa kúbá bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa rí májánʼ,*

bi̱ naʼthí dí rígá rí tsímáá,

bi̱ na̱ʼkha̱ kayóo ajngáa mu maʼthí dí rígá rí májánʼ,

bi̱ naʼthí dí naguma káwíin,

bi̱ naʼthúu̱n Sion “¡Dios ndrígáaʼ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ Rey!”!

 8 ¡Atadxawíín! Xa̱bia̱a̱ʼ bi̱ nuyejngoo muxujxi̱ aʼwún.

Mbóó gúndxa̱ʼwa̱ mbá xúgíinʼ asndu nadxún,

numuu dí índo̱ Jeobá gágímbíin náa Sion, ikhiin mbuyáá pa̱jnu.

 9 Gaʼdxalá mbá xúgíʼ dí niguma gámbáa náa Jerusalén, gu̱ndxa̱ʼwala mbóó ga̱jma̱a̱ gagi,

numuu dí Jeobá niʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n xuajñuu, ni̱ʼtsi̱ríya̱a̱ʼ Jerusalén.

10 Jeobá niʼni dí mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin maguánú mbuyáá tsiaki̱i̱ ndrígóo dí nindxu̱u̱ kaʼwu,

mbá xúgíinʼ bi̱ kúwá náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ maguánú mbuyáá xóo eʼni Dios ndrígúlú mu maʼni káwíin xa̱bu̱.

11 ¡Gu̱ni̱ wájímíjná, gu̱ni̱ wájímíjná, gagajnáanʼla ikhí, xúrugua̱ nimbá dí tsaga!

Gagajnáanʼla ikhí ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼla mikaʼwáanʼ

xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ na̱jkua̱ kudala dí najmaa náa goʼwóo Jeobá.

12 Ikháanʼla xáʼyóoʼ magajnáanʼla ikhí ga̱jma̱a̱ gamíi,

ni má xáʼyóoʼ magajnálaʼ ragayála,

numuu dí Jeobá maʼga ginii náa inala,

ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Israel maʼga kidxalaʼ.

13 ¡Gu̱ya̱a̱! Xa̱bi̱ʼ majmañuu májánʼ dí maʼni.

Makánáán mbá ñajunʼ dí gíʼdoo numuu,

magruigú gamajkhu ga̱jma̱a̱ maguma mba̱a̱.

14 Xó má mbaʼin bi̱ niguanún tsiánguá índo̱ ndiyáá,

numuu dí niriʼkhuu kiejxu̱u̱ itháan ki xóo mbáa xa̱biya̱,

ga̱jma̱a̱ itháan mitsiʼyáa ki xóo mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ,

15 xúʼko̱ gáʼni dí xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱ maguanún tsiánguá.

Maguanún wíí reyes náa inuu,

numuu rí mbuyáá dí xóó tséjuiʼthún

ga̱jma̱a̱ mundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa dí xóó túdxawíín.

53 Tsáá niʼnimbo̱o̱ náa ajngáa* rí niʼtálu rá.

Tsáá niwasngájmáá ñawúunʼ Jeobá rá.

 2 Ikhaa* makujmaa náa inuu xóo mbá ñawúunʼ ixi̱,

xóo mbá ajmu̱u̱ ixi̱ náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ.

Ikhaa wáa má kaʼnii* kri̱ga̱a̱ ga̱jma̱a̱ na̱nguá gíʼdoo,

ma̱ngaa índo̱ nduʼyáálú tsénigulú xóo kaʼnii.

 3 Ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ táʼndúún gúyáá ga̱jma̱a̱ niwiñu̱u̱nʼ kuyáá,

ndiyóoʼ maraʼnuu rí mamínuuʼ* ga̱jma̱a̱ niguʼwuun eʼni nandii.

Ninindxu̱u̱ xóo nirkaʼwu inuu náa ikháánʼlú.*

Táʼndulú gúʼyáá ga̱jma̱a̱ ndiʼyáá xóo mbáa bi̱ ragíʼdoo numuu.

 4 Rí gajkhun, ikhaa nigu̱u̱ nandiulú ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ga̱ʼkhu̱ rí kuaʼdáá.

Mú ikháánʼlú ndiʼyáá xóo mbáa bi̱ naʼniuu nandii,

bi̱ Dios naʼni rí mamínuuʼ ga̱jma̱a̱ naxtáa ngíná.

 5 Maski ajndu xúʼko̱, nini̱ gawíínʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúlú,

niguma ngínáa ga̱jma̱a̱ numuu rí nakiéʼkulu.

Ikhaa niʼngo̱o̱ rí nimínuuʼ mu ikháánʼlú makuwáánʼ tsímáá,

ga̱jma̱a̱ núma̱a̱ má rí nigawúunʼ, niʼni rí ikháánʼlú maguma tanulú.

 6 Xúgiáánʼ nijngruigulú xóo mugu̱ bi̱ nindáti̱gi̱i̱n,

mámbáa ni̱jkha̱ náa nindoo ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼni rí xúgíʼ dí nakiéʼkulu magu̱u̱ ikhaa.

 7 Nini̱ rí mamínuuʼ ga̱jma̱a̱ niniñaminaʼ rí muni̱ ngínáa,

mú ikhaa nda̱a̱ rí niʼthí.

Nigún ku̱ya̱a̱ xóo mbáa mugu̱ mu muxiyáa,

xóo mbáa mugu̱ bi̱ naguanúu wíí índo̱ nuda̱a̱,

nditháan tséndxaʼwá.

 8 Nini̱ ngínáa ga̱jma̱a̱ nigún ku̱ya̱a̱ rí asndu túni̱ mbáníí numuu,

tsáá lá gáxmiéjuunʼ mbaʼyoo kuduun xóo nixtáa xá.

Nixiyáa náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nduya,

nimínuuʼ* ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúun xuajñunʼ.

 9 Nijuiʼdi̱i̱* náa nijuiʼdi̱ín xa̱bu̱ xkawi̱i̱nʼ,

índo̱ nikháñúu nijuiʼdi̱i̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá,*

maski ajndu ikhaa na̱nguá niʼni nimbá dí ra̱májánʼ,

ni má táʼthí nimbá rí nduwaʼ.

10 Jeobá má niniñuuʼ dí maguma ngínáa wéñuuʼ

ga̱jma̱a̱ ikhaa má niniñuuʼ dí maʼniuu nandii.

Á mu ikháán Dios, gáraxnajxí vida ndrígóo xóo tsigijñaʼ

ga̱jma̱a̱ numuu rí nakiéʼkúún, ikhaa mbaʼñúún bi̱ gáguwáʼ náa ikhaa ga̱jma̱a̱ maxtáa mba̱yu̱u̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa mambanúu rí nandoo Jeobá.

11 Ga̱jma̱a̱ numuu rí nimínuuʼ wéñuuʼ,

ikhaa mbaʼyoo dí gárígá ga̱jma̱a̱ maʼdxuu.

Ga̱jma̱a̱ numuu ku̱ma̱ rí gíʼdoo, nindxu̱u̱ jmbii, xa̱bi̱ʼ,

maʼni rí mbaʼin xa̱bu̱ maʼndoo kaʼñúún Dios,

ga̱jma̱a̱ ikhaa magu̱u̱ rí nakiéʼkúún.

12 Ikha jngóo maxnúu mbá chíʼgíiʼ* náa bi̱ mbaʼin,

ga̱jma̱a̱ ikhaa marui̱ʼta̱a̱ rí niguanáa náa bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱,

numuu rí ikhaa nikháñuu ga̱jma̱a̱ numún,

ga̱jma̱a̱ ndiyáá xóo mbáa xa̱bu̱ aʼkhá,

ikhaa nigu̱u̱ aʼkhúún mbaʼin xa̱bu̱,

ga̱jma̱a̱ nimbáñún xa̱bu̱ aʼkhá.

54 “¡Atatsaʼwá ga̱jma̱a̱ gagi, a̱ʼgu̱ bi̱ na̱nguá egiʼdiin e̱ji̱n, bi̱ xóó tséraʼdaa nimbáa a̱ʼdiáaʼ!

Gaʼdxaaʼ, atatsaʼwá ga̱jma̱a̱ gagi, ikháán bi̱ nimbá miʼtsú táraʼdáá ga̱ʼkhu̱ dí maraʼdaa ada̱,

numuu rí itháan mbaʼin e̱ji̱i̱n a̱ʼgu̱ bi̱ niguanáa

ki xóo e̱ji̱i̱n a̱ʼgu̱ bi̱ gíʼdaa ajmbio̱o̱”,* eʼthí Jeobá.

 2 “Atani̱ itháan ma̱ja̱nʼ guʼwáaʼ.

Ataxtriga̱ xtíin náa guʼwáaʼ rí mba̱a̱.

Atani̱ itháan ma̱ja̱nʼ, ataxúmán itháan ñuñuu

ga̱jma̱a̱ atadu̱ jxa̱ʼ stákóo.

 3 Numuu dí maraxtaa náa ñawún májáanʼ ga̱jma̱a̱ náa ñawún xti̱ya̱a̱ʼ.

Bi̱ gáguwáʼ náa ikháán mundrígúu rí kaʼñún bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱

ga̱jma̱a̱ makuwá náa xuajin rí niguanáa.

 4 Xámíñáaʼ, numuu dí xágájnuu gamajkuaaʼ,

xáku̱ma̱a̱ʼ dí naguma majti̱i̱nʼ, numuu dí xáguma nduwáánʼ.

Mambumaaʼ xóo niguma majti̱i̱nʼ nákha dxáʼgú nindxa̱a̱ʼ

ga̱jma̱a̱ xármáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xóo nigájnuu gamajkuaaʼ nákha ninindxa̱a̱ʼ a̱ʼgú xuáʼa”.

 5 “Bi̱ phú Mba̱a̱ bi̱ niʼníí nindxu̱u̱ xóo ajmbia̱a̱ʼ,

ikhaa nindxu̱u̱ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu,

ga̱jma̱a̱ bi̱ Kaʼwii náa Israel bi̱ Niʼtsiríña̱a̱nʼ.

Ikhaa magumbiʼyuu Dios náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

 6 Numuu dí Jeobá nindxa̱ʼwáaʼ xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ninújúnʼ bi̱ niguanáa ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱ʼkhá tháán ngíná xtáa,

xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ninújúnʼ nákha kaʼnii dxáʼgú, bi̱ nánguá nindúún gúyáá”, eʼthí Dios.

 7 “Niniʼñáánʼ mbá xngaa,

mú ga̱jma̱a̱ numuu dí nagáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ maʼkháaʼ ka̱ña̱a̱n.

 8 Índo̱ mbá nacha̱ nikiʼnún ka̱ya̱a̱ʼ, nirkaʼwu̱ mbá xngaa inuʼ náa ikháán,

mú ga̱jma̱a̱ numuu rí nandoʼ ka̱ya̱a̱ʼ* rí ndajyúuʼ asndu kámuu maʼni dí magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ya̱a̱ʼ”, eʼthí Jeobá bi̱ Niʼtsiríña̱a̱nʼ.

 9 “Xóo mbiʼi dí nixtáa Noé rígi̱ e̱yo̱o̱ ikhúún.

Xó má ni̱xna̱ ajngóʼ dí iyaʼ rí nijnííʼ nákha mbiʼi dí nixtáa Noé ni xátanga̱a̱ majnííʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

xúʼko̱ má e̱xna̱ ajngóʼ dí xátangu̱ún makiʼnún ka̱ya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ni xáriyáaʼ.

10 Tséʼniuu á mu kúbá magi̱jxi̱ jngoo náa tri̱ga̱

ga̱jma̱a̱ bíjní maʼbajngaa,

nditháan xániʼñúuʼ randoʼ ka̱ya̱a̱ʼ*

dí nimbánúʼ makuwáánʼlú tsímáá nditháan xámbá”, eʼthí Jeobá, bi̱ nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyaaʼ.

11 “Ikháán a̱ʼgu̱ bi̱ xtaa ngíná, bi̱ ra̱ʼkhá tháán nitamíniiʼ ga̱jma̱a̱ nimbáa táʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ,

marngujxi̱ itsí ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ argamasa,*

ma̱ngaa maʼgíʼ rajkuáaʼ ga̱jma̱a̱ itsí zafiro.

12 Xtájtsí ndrígáaʼ ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ itsí rubí,

xkrugua ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ itsí xngiyaʼ,*

ma̱ngaa mbá xúgíʼ dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ xuajin* ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ itsí mitsaanʼ.*

13 Mbá xúgíinʼ ejña̱a̱nʼ maʼsngúún Jeobá,

ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán tsímáá gákúwá.

14 Dí májánʼ rí natani̱ maʼni dí mariejún jxa̱ʼ.

Dí naʼni ngínáá marigá mitsínguánʼ náa ikháán,

nimbá xáʼni dí mamiñáanʼ, ni má xárígá mbá numuu dí mamiñáanʼ,

numuu dí rígi̱ xáʼkha̱ kanuu náa ikháán.

15 Á mu mbáa na̱ʼkha̱ gáxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ,

raʼkháa ikhúún ekuʼmáa ma̱ʼkha̱.

Bi̱ gáxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ xáʼngo̱o̱ matani̱ ga̱jma̱a̱ʼ”.

16 “¡Atayáá! Ikhúún ni̱ni̱i̱ bi̱ nañejuunʼ ajua̱nʼ,

bi̱ nandiyuuʼ chámbuʼ rí nakamuu

ñajunʼ ndrígóo nindxu̱u̱ dí maʼni mbá ajua̱nʼ.

Ikhúún ni̱ni̱i̱ xa̱bu̱ bi̱ naʼni gámbóo.

17 Nimbá ajua̱nʼ dí gúni̱ mu muxnaaʼ ga̱jma̱a̱ xájmaa,

ga̱jma̱a̱ ikháán marata̱ dí gágíʼnuu xa̱bu̱ bi̱ gákruiga̱a̱n.

Rígi̱ nindxu̱u̱ dí mudrigúu xa̱bi̱i̱ Jeobá,

numuu dí ikhúún nda̱yo̱o̱ dí ikhiin nindxu̱ún xa̱bu̱ míjíinʼ”, eʼthí Jeobá.

55 ¡Gaguwa̱ʼla mbá xúgiáanʼ, bi̱ nakándawala! ¡Gaguwa̱ʼ gúwanla iyaʼ!

Ikháanʼla, bi̱ raguáʼdáá mbújkha̱a̱, ¡gaguwaʼla, gu̱tsi̱ ga̱jma̱a̱ gu̱phula!

Xúʼko̱, gaguwaʼla, gu̱tsi̱ vino ga̱jma̱a̱ yaʼdú, tséyóoʼ má mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ xáʼyóoʼ má mu̱ni̱ numáá.

 2 Náá numuu dí nu̱ni̱ numáá ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ dí raʼkháa ganitsu rá.

Náá numuu rí naguámbala mbújkha̱a̱ rí nudaaʼ náa mbá rí tséʼni magiʼmala rá.

Gudxawunʼla májánʼ ga̱jma̱a̱ gu̱phu dí májánʼ,

ga̱jma̱a̱ muphula ganitsu dí itháan májánʼ.*

 3 Guʼgíʼ e̱dxa̱laʼ mudxawíín ga̱jma̱a̱ gaguwaʼla náa ikhúún.

Gudxawíín ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ makuwáanʼla,

ikhúún mambanúʼ ga̱jma̱á nindxa̱la mbá rí mbajyúuʼ asndu kámuu,

masngajmála rí nandoʼ ka̱ya̱la* xó má nikuʼdáminaʼ náa David.

Gajkhun mambanúu rígi̱.

 4 ¡Atayáá! Ni̱ni̱ rí mani̱ndxu̱u̱ testigo náa xa̱bu̱ xuajin,

bi̱ kayá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ maʼtáñajúúnʼ xa̱bu̱ xuajin.

 5 ¡Atayáá! Matatsa̱ʼwa̱a̱ ma̱ʼkha̱ mbá xuajin dí tsétatsinuuʼ,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin bi̱ tséniʼníínʼ maguwáʼ ragáñúún náa ikháán,

ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá Dios ndrígáaʼ, bi̱ Kaʼwii náa Israel,

numuu dí ikhaa maʼni mba̱a̱n.

 6 Guʼyáaʼ Jeobá nákhá xóó ma̱ndoo muxkamaa.

Gundxa̱ʼwa̱a̱la, xúgi̱ dí xtáa mijngii.

 7 Ganiñuuʼ kambo̱o̱ xa̱bu̱ xkawi̱i̱ʼ,

ganiñuuʼ rí nandxaʼwáminaʼ dí ra̱májánʼ xa̱bu̱ ra̱májáanʼ,

gatanga̱a̱ náa Jeobá, ikhaa magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo,

gatanga̱a̱ náa Dios ndrígulú, ikhaa maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo.

 8 “Numuu dí nandxa̱ʼwa̱mínáʼ raʼkháa xóo dí nundxa̱ʼwa̱míjnala ikháanʼ,

ga̱jma̱a̱ kambala ikháanʼ raʼkháa xóo kambo̱ʼ ikhúún”, eʼthí Jeobá.

 9 “Numuu dí xó má mekhu rígá itháán mitsídánʼ ki xóo ku̱ba̱ʼ,

xúʼko̱ má kambo̱ʼ rígá itháán mitsídánʼ ki xóo kambala ikháanʼ,

ga̱jma̱a̱ dí nandxaʼwamínaʼ ki xóo dí nundxaʼwamíjnala ikháanʼ.

10 Numuu dí xó má ruʼwa ga̱jma̱a̱ idiʼ nagajtaa asndu mekhuíí

ga̱jma̱a̱ tsétanga̱a̱ ikhí asndu índo̱ najuiya̱a̱ʼ náa ku̱ba̱ʼ,

naʼni dí ma̱jma̱a̱ ga̱jma̱a̱ makráʼáan tsígáʼ, ma̱ngaa dí mi̱khu̱ bi̱ naʼdu,

11 xúʼko̱ kaʼnii gánindxu̱u̱ ajngáa dí nagájnuu náa rawunʼ.

Xátanga̱a̱ náa ikhúún á mu xóó tsémbánuu,

mambanúu tsiaki̱i̱ rí ikhúún nandoʼ

ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú marigá dí ikhúún nakuʼmá maguma.

12 Numuu dí ikháanʼla magajnálaʼ ga̱jma̱a̱ gagi

ga̱jma̱a̱ tsímáá gáguwa̱a̱ʼla.

Kúbá ga̱jma̱a̱ bíjní ra̱ʼkhá tháán gáʼdxún,

asndu mundxa̱ʼwa̱ dí gagi náa inala,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ ixi̱ dí rígá xanáá muxnáá ñawúúnʼ.

13 Ikhaa dí makráʼáan iná tsuwanʼ, makráʼáan ixi̱ enebros.

Ikhaa dí makráʼáan iná tsuwanʼ dí xtáʼdu̱u̱ makráʼáan ixi̱ mirtos.

Rígi̱ maʼni dí majmaʼnuuʼ mbiʼyuu Jeobá,

ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá tsinaʼ dí mbajyúuʼ kámuu rí nditháan xándatiga̱a̱”.

56 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Gutambáyíí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ gu̱nila rí nindxu̱u̱ jmbu,

numuu rí na̱ʼkha̱ má mijngii dí ma̱ni̱ káwáanʼla

ga̱jma̱a̱ makujmaa jmbu rí na̱ni̱.

 2 Gagi xtáa xa̱bu̱ bi̱ naʼni rígi̱

ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo xa̱biya̱ bi̱ naʼnimbánuu rígi̱,

bi̱ ndaʼyoo rí mbiʼi sábado nindxu̱u̱ mbá mbiʼi mitsúʼkháan,

ga̱jma̱a̱ nañewumínáʼ mu xáʼni nimbá dí ra̱májánʼ.

 3 Xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á bi̱ gáʼyamajkuu Jeobá, ragíʼmaa maʼthí:

‹Mbáa Jeobá maríñu̱u̱nʼ náa xuajñuu›.

Ga̱jma̱a̱ eunuco* ragíʼmaa maʼthí: ‹¡Atayáá! Nindxu̱ʼ mbá ixi̱ nijndooʼ›”.

4 Numuu dí rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Eunucos bi̱ nduyáá rí sábado nindxu̱u̱ mitsúʼkháan,

bi̱ nuraʼwi̱i̱ muni̱ dí ikhúún nanigu̱ʼ ga̱jma̱a̱ nunimbáníí dí nimbánúʼ gajmíʼ,

 5 ma̱ni̱ dí náa goʼwóʼ ga̱jma̱a̱ náa awúu̱n xtájtsí ndrígóʼ marigá mbá dí maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ marmáʼáan a̱jkiu̱nʼ mbiʼñún,

mbá dí itháan májánʼ ki xóo dí muguáʼdiin e̱jñu̱ún wa̱ʼxa̱ʼ* ga̱jma̱a̱ jiámá.

Maxnu̱u̱n mbá mbiʼñún dí mbajyúuʼ asndu kámuu, mbá mbiʼñún rí nditháan xándatíga̱a̱.

 6 Mú ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ,

bi̱ nakúwíin náa Jeobá mu mbuyamajkuíí,

mu maʼndún kuyáá mbiʼyuu Jeobá ga̱jma̱a̱ mu mani̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱,

xúgíinʼ bi̱ nduyáá rí mitsúʼkháan mbiʼi sábado

ga̱jma̱a̱ bi̱ nunimbaníí rí nimbánuʼ gajmíʼ,

 7 ma̱ʼkhá kagui̱i̱n náa kúbá ndrígóʼ rí kaʼwu,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maʼdxúún náa goʼwóʼ rí nutakháñuʼ.

Magruigú tsigijñaʼ ndrígu̱ún dí nakarámáʼ.

Numuu rí goʼwóʼ magumbiʼyuu mbá guʼwá náa nutajkháan mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin”.

8 Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ bi̱ xtáa ragímbíin xa̱bu̱ Israel bi̱ nigadríʼiin naʼthí:

“Ma̱ni̱ rí muwi̱i̱n eʼwíinʼ xa̱bu̱ náa bi̱ nigimbíin má”.

 9 Gaguwa̱ʼ guphiʼtsu xúgiáanʼ ikháanʼ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa xanáá,

ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ikháanʼ xujkhú xáná bi̱ kúwá náa xaxi̱.

10 Xa̱bi̱i̱ bi̱ nuyejngoo tsékruigu̱u̱n, nimbáa rí ikhiin nda̱a̱ rí ndiʼyoo.

Xúgíinʼ ikhiin nindxu̱ún xóo xu̱wánʼ bi̱ tséndxa̱ʼwa̱, bi̱ tséjmangu̱u̱nʼ.

Tséʼngu̱u̱n gúyá xi̱ʼ ga̱jma̱a̱ nubúúnʼ, ra̱ʼkhá tháán nanigu̱u̱nʼ mu̱nuʼ.

11 Ni̱ndxu̱ún xu̱wánʼ bi̱ ra̱ʼkhá tháán exkidxu̱u̱n, nditháan tségiʼmún.

Nindxu̱ún baxtúu bi̱ tsékru̱ʼu̱u̱n nimbá.

Mámbáa rí ikhiin na̱jkha̱ náa nandoo,

mbá xúgíinʼ i̱ndó nduyáʼ rí maguáʼdáá ikhiin ga̱jma̱a̱ nuthi:

12 “Gaguwaʼ, maʼgá gáyáʼ vino,

guʼwa̱a̱n iya najnga̱a̱ asndu majnga̱ánʼ.

¡Xúʼko̱ má gúʼwáan gájtsíí ma̱ngaa, mú muʼwa̱a̱n itháan!”.

57 Nikháñuu xa̱bu̱ májáanʼ,

mú nimbáa na̱nguá exmiéjuunʼ.

Xa̱bu̱ bi̱ wájun jmbu náa Dios na̱jkha̱ kiʼdiin makhañún,

mú nimbáa tséjkha̱nú mbaʼyoo dí xa̱bu̱ májáanʼ ni̱jkha̱ kiʼyáa ga̱jma̱a̱ numuu* gamiéjunʼ.

 2 Ikhaa nixkamaa dí tsímáá.

Xúgíinʼ bi̱ nuni̱ rí jmbu ndu̱ya̱a̱ jxu̱ún náa xiawúún.*

 3 “Mú ikháanʼla e̱ji̱i̱n a̱ʼgú xawan, guxuʼmamíjná,

e̱ji̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ naʼni aʼkhá gajmíi̱n eʼwíinʼ

ga̱jma̱a̱ e̱ji̱i̱n a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ.

 4 Tsáá etsijmáala dí nuxua̱ján xúʼko̱ kaʼnii ma̱ja̱nʼ rawanla,

ga̱jma̱a̱ dí nuxruíyáʼ rajuanla rá.

Lá raʼkháa ikháanʼla ñajuanla e̱ji̱i̱n aʼkhá,

e̱ji̱i̱n rí minduwaʼ ráʼ.

 5 Lá raʼkháa ikháanʼ nindxa̱la,

bi̱ ra̱ʼkhá tháán egua̱ʼa̱ mu̱bala gajmiála mbáa náa majñuuʼ ixi̱ mba̱ʼu̱,

náa agoo ixi̱ mba̱ʼu̱ rí maxaʼ,

bi̱ nuradíin e̱jñu̱ún náa mata* ga̱jma̱a̱ náa tsúwóo tsíñu ráʼ.

 6 Ikháán nindaaʼ itsí nújndú dí rígá náa mata, rúʼko̱ dí nitraʼwíí.

Xúʼko̱, ikhaa rúʼko̱ gákánaaʼ.

Asndu ikhí nitaxidirámááʼ tsigijñaʼ rí nagadirámuuʼ ga̱jma̱a̱ asndu niraxnáxi̱ regalo.

Lá naʼni maʼdxuʼ* dí natani̱ rígi̱ ráʼ.

 7 Asndu náa inuu kúbá mitsídánʼ nitani̱ xiawaaʼ

ga̱jma̱a̱ nitatsimaaʼ ikhí mu maraxnajxí tsigijñaʼ.

 8 Náa kidxuuʼ xkrugua ga̱jma̱a̱ náa kidxuuʼ poste rí kuajtuun nitatsijii mbáa xándú.*

Nitatsíñúnʼ ga̱jma̱a̱ nitrawíi xtíñaaʼ,

nitatsimaaʼ ga̱jma̱a̱ nitani̱ dí maʼni ma̱ja̱nʼ xiewaaʼ.

Nimbánaaʼ gajmiáanʼ ikhiin.

Ninigua̱a̱ʼ mata̱ba̱a̱ʼ gajmiáanʼ ikhiin náa xiawoo

ga̱jma̱a̱ nitiejxi̱i̱ tsáʼkhúun xa̱biya̱.

 9 Nirajthaa náa Mélec* xta̱ aceite ga̱jma̱a̱ mbaʼa perfume.

Nitaxúʼmiin magún mitsínguánʼ bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa.

Ikha jngóo nirajthaa náa Iñá wajinʼ.*

10 Niʼni néʼnga̱a̱ʼ numuu rí mbaʼa kamba̱a̱ náa edxu̱ʼ,

mú nditháan tárata̱ ‹¡Nda̱a̱ rí ejmaa rígi̱!›.

Ndiyáa tsiaki̱i̱. Ikha jngóo tsékanájkaaʼ.*

11 Tsáá niʼni dí mamiñáanʼ ga̱jma̱a̱ maguáʼán

ikha jngóo nitani̱ nduwaʼ rá.

Tármáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xtayoʼ.

Nda̱a̱ rí nixmiéjuaanʼ.

Lá niguanúʼ wíí ga̱jma̱a̱ táyóo rí nu̱nila ráʼ.

Ikha jngóo tátasngajmá rí namíñáaʼ xtayoʼ.

12 Masngajmá dí naratá rí natani̱ ‹dí májánʼ› ga̱jma̱a̱ ñajunʼ ndrígáaʼ,

ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ rí gámbáyáaʼ.

13 Índo̱ gátatsaʼwa dí mixtambáyáaʼ,

xándú bi̱ xtaʼdiin xúni̱ kríña̱a̱nʼ.

Mbá xúgíinʼ maʼga kagui̱i̱n giñánʼ,

mbá giñánʼ dí gua̱ba̱ʼ maʼga kagui̱i̱n,

mú bi̱ numbayúmíjná náa ikhúún mudrigúu ku̱ba̱ʼ rígi̱

ga̱jma̱a̱ makuwá náa kúbá kaʼwu ndrígóʼ.

14 Majuiʼthá: ‹¡Guríya̱ʼ, guríya̱ʼla mbá kamba̱a̱!

¡Gu̱nila mbá kamba̱a̱!

Gurajxingaa xúgíʼ dí maʼni majngrádíin xa̱bu̱ xuajñunʼ›”.

15 Numuu dí rígi̱ dí naʼthí bi̱ xtáa náa itháán mitsídánʼ,

bi̱ xtáa mbá kámuu ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu nindxu̱u̱ kaʼwu:

“Ikhúún xtáá náa rí mitsídánʼ ga̱jma̱a̱ náa rí kaʼwu,

mú ma̱ngaa xtáá gajmíʼ bi̱ numíniiʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ guabiinʼ,

mu maxnu̱u̱n tsiaki̱i̱ xa̱bu̱ guabiinʼ

ga̱jma̱a̱ mu maxnu̱u̱n tsiaki̱i̱ bi̱ numíniiʼ.

16 Numuu dí raʼkháa kámuu gági̱ʼdu̱ʼ gajmíʼ,

ga̱jma̱a̱ raʼkháa kámuu gákiʼnún ka̱ñu̱u̱n,

á mu xúʼko̱ gáni̱, ma̱ni̱ dí makáguábiinʼ xa̱bu̱,

xúʼko̱, makáguabiinʼ xúgíinʼ bi̱ nduya xi̱ʼ bi̱ ikhúún niniwíin.

17 Nikiʼnún ka̱yo̱o̱ aʼkhá rí niʼni, numuu rí niʼni dí ra̱májánʼ mu mbayáʼ dí magiʼdoo,

ikha jngóo ni̱xnu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nirkaʼwu inuʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nakiʼnún.

Mú ikhaa tániñuuʼ rajngruigo̱o̱ xóo xa̱bu̱ bi̱ tséʼnimbo̱o̱, niʼni xó má ikhaa nindoo.

18 Ndi̱yo̱o̱ xóo eʼni,

mú mani̱i̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ maxnu̱u̱ ikha

matangu̱ún ma̱ni̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n ikhaa ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún bi̱ xtáa gajmíi̱n bi̱ kúwá ngíná”.

19 “Ma̱ni̱ rí muni̱ mbu̱u̱n.

Xó má bi̱ xtáa mitsínguánʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ xtáa mijngii mudrigú rí tsímáá tsejtsí mbiʼi,

ga̱jma̱a̱ ikhúún ma̱ni̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún”, eʼthí Jeobá.

20 “Mú xa̱bu̱ ramíjíin nindxu̱ún xóo lamáa* dí naʼbajxi̱ rí tsíyoo gáʼni wíyúu,

dí nadajuíi má xúʼko̱ iná dí rígá náa iyaʼ ga̱jma̱a̱ mbóʼóo iyaʼ.

21 Nda̱a̱ tsímáá náa xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ”, eʼthí Dios ndrígóʼ.

58 “¡Atatsaʼwá xígu, xátatsiʼñááʼ dí nimbá marikha̱a̱ʼ!

Ataxújxi̱ aʼwáaʼ xóo ewán mbá chi̱ji̱ʼ.

Arathún xa̱bu̱ xuajñunʼ náa rí nixujximíjna̱,

ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Jacob aʼkhá rí nu̱ni̱.

 2 Nduñúunʼ tsejtsíí mbiʼi, ga̱jma̱a̱ nuthi rí nanigu̱u̱nʼ muniʼnuuʼ kambo̱ʼ,

rí asndu xóo nindxu̱ún mbá xuajin mba̱a̱ bi̱ nuni̱ rí májánʼ

ga̱jma̱a̱ rí xóo túniña̱a̱ʼ xtángoo ndrígóo Dios ndrígu̱ún.

Rí asndu xóo nanigu̱u̱nʼ magún kanuu náa Dios ndrígu̱ún,

ga̱jma̱a̱ nundo̱ʼo̱ʼ rí maniu̱u̱ dí májánʼ:

 3 Nuthi: ‹Índo̱ nurkuéyimijnaxu̱,* náá numuu rí tsétayáá rá.

Ga̱jma̱a̱ índo̱ nuxruígúmíjnáxu, náá numuu rí tsétayáá rá.›

Numuu rí mbiʼi dí ikháanʼla nurkuéyimijná,

i̱ndó nduʼyáʼ rí ikháanʼ nandala ga̱jma̱a̱ nu̱ni̱ ngíníi bi̱ nuñajunʼ.

 4 Dí nurkuéyimijná naʼni rí muxmíjná ga̱jma̱a̱ magiʼdala,

ikháanʼ nuxmíjná ga̱jma̱a̱ puñete.*

Tséʼnga̱la murkuéyimijná xó má nu̱ni̱ xúgi̱ ga̱jma̱a̱ tséʼngala gúgua̱ʼthi̱i̱n dí aʼwála mawáán asndu mekhuíí.

 5 Lá dí nurkuéyimijná rígi̱ nindxu̱u̱ xóo dí ikhúún nandoʼ,

ga̱jma̱a̱ xóo mbá mbiʼi rí nuxruigúmíjná,

ma̱ngaa rí nuxruígú e̱dxa̱laʼ xóo ra̱jxa̱ mbi̱jua̱ rí naguʼmi̱i̱,

ga̱jma̱a̱ rí nu̱bala náa xtíin mi̱du̱* ga̱jma̱a̱ náa idiʼ ráʼ.

Lá rígi̱ dí ikháán erathán rí natarkuéyimináʼ ga̱jma̱a̱ mbá mbiʼi rí maʼdxuu Jeobá ráʼ.

 6 Na̱nguá. Xígi̱ eyoʼ dí murkuéyimijná:

Dí matríya̱a̱ʼ cadena rí natani̱ dí ra̱májánʼ,

rí matatsiʼñáánʼ rí naxtoʼóo ga̱jma̱a̱ yugo,

rí matatsiʼñúúnʼ bi̱ numíniiʼ ga̱jma̱a̱ rí mataxpígá jngaa xúgíʼ yugo,

 7 araxnún ganitsu ndrígáaʼ mu̱phu̱ bi̱ naxkidxu̱u̱n,

atatsijiin náa guʼwáaʼ bi̱ ngíníi ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱nguá guáʼdáá guʼwún,

araxnún rí maguʼwúnʼ bi̱ nda̱a̱ xtiñúún

ga̱jma̱a̱ xátatsiʼñúnʼ bi̱ xtañún.*

 8 Á mu xúʼko̱, agiaaʼ mambiʼi xóo índo̱ na̱jkha̱ rajtsiriga̱

ga̱jma̱a̱ nacha̱ gáʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ.

Rí májánʼ dí natani̱ maʼga̱ inaaʼ

ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá maʼga̱ kidxaaʼ mu mañewa̱a̱n.

 9 Ikhú maratha̱a̱n Jeobá ga̱jma̱a̱ ikhaa mariʼñaaʼ,

matatsa̱ʼwa̱ rí mixtambáyáaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼtháanʼ: ‹¡Gi̱i̱ xtáá!›.

Á mu natrígúu náa ikháán yugo,

ga̱jma̱a̱ á mu natatsíñááʼ ratani̱ ñawáanʼ náa eʼwíinʼ

ma̱ngaa matatsiʼñáánʼ raratá ajngáa rí tséjmaa.

10 Á mu naraxnún rí mu̱phu̱ bi̱ naxkidxu̱u̱n dí ikháán nandaaʼ

ga̱jma̱a̱ naraxnún rí nda̱ñúunʼ bi̱ ngíníi,

ikhú agiaaʼ mambiʼi náa mikína

xóo nambiʼi rí ta̱pha̱ mbiʼi.

11 Jeobá maxná ikhaaʼ má xúʼko̱,

ga̱jma̱a̱ maxnáaʼ iyaʼ migi̱i̱n asndu náa ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ iyaʼ,

maʼni rí itsa̱a̱ʼ maʼni gújkhúʼ,

ga̱jma̱a̱ mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbá jardín* dí naxtagíyááʼ májánʼ

ga̱jma̱a̱ xóo mbá iduu iyaʼ náa nditháan tsétumuu iyaʼ.

12 Ga̱jma̱a̱ numaaʼ ikháán maguma̱a̱ xuajin dí niguámbáa nákha wajyúuʼ

ga̱jma̱a̱ ikháán matani̱i̱ rajkhúu dí niguámbáa nákha wajyúuʼ.

Magumbiʼyaaʼ bi̱ naʼni̱i̱ xtájtsí rí niguámbáa,

bi̱ naʼni̱i̱ kamba̱a̱ mu makuwá xa̱bu̱ náa rawuunʼ.

13 Á mu ikháán ga̱jma̱a̱ numuu rí natayamajkuíí mbiʼi sábado, tsétayáʼ rí nandaaʼ ikháán,

mbá mbiʼi rí kaʼwu ga̱jma̱a̱ naratá dí mbiʼi sábado ra̱ʼkhá tháán edxaaʼ,

xóo dí nadxaaʼ wéñuuʼ, mbá mbiʼi kaʼwu ndrígóo Jeobá, mbá mbiʼi rí maguma mba̱a̱,

ikhaa rí mataʼyáʼ rí nandaaʼ ikháán ga̱jma̱a̱ marata dí nda̱a̱ numuu, natani̱ mba̱a̱,

14 ikhú Jeobá maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ dí ra̱ʼkhá tháán gáʼdxaaʼ

ga̱jma̱a̱ maʼni rí madruwán náa itháán mitsídánʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Maʼni rí matatsiʼtsu* náa rí nigruigúu wajin xiʼñáaʼ Jacob,

numuu rí Jeobá niʼthí maguma rígi̱”.

59 ¡Gu̱ya̱a̱la! Ñawúunʼ Jeobá na̱nguá má chíʼmbaʼ kayuuʼ mu xáʼngo̱o̱ gáʼni káwáanʼla,

ga̱jma̱a̱ cháʼwuun na̱nguá má kúgoo* mu xándoo gáʼdxawuun.

 2 Na̱nguá, dí nakiéʼkala niʼni wájñáanʼla náa Dios ndrígala.

Aʼkhá dí nu̱nila niʼni dí ikhaa markaʼwu inuu náa ikháanʼla

ga̱jma̱a̱ xándoo gáʼdxawanla.

 3 Numuu dí ñawánla kajnííʼ eʼdi,

ga̱jma̱a̱ náa e̱ji̱i̱n ñawánla rígá aʼkhá.

Náa rawanla nagájnuu dí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ rajuanla naʼthí dí ra̱májánʼ.

 4 Nimbáa tséʼthí mu maʼtámbáyúu dí májánʼ

ga̱jma̱a̱ nimbáa tséjkha̱ gákruigamínáʼ ga̱jma̱a̱ dí gajkhun.

Ikhiin nakumu̱ún kuyáá mbá rí nda̱a̱ numuu ga̱jma̱a̱ nuthi rí tséjmaa.

Nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ na̱jkha̱ kagui̱i̱n muni̱ dí ra̱májánʼ.

 5 Numbri̱gúúnʼ xndúu a̱bu̱nʼ mbiiʼ

ga̱jma̱a̱ nuxmí xmbújúu xinaʼ.

Bi̱ gíkhu̱ xndú makhañúu,

ga̱jma̱a̱ náa xndú dí gáwiʼtá magajnúu mbáa a̱bu̱nʼ.

 6 Xmbúju̱ún xájmaa mu mugíʼ xóo xtíin,

ni má xájmaa mu maguwu̱ún rí nuni̱.

Ra̱májánʼ dí nuni̱

ga̱jma̱a̱ najmún ñawúúnʼ mu muniu̱u̱n dí raʼkhí eʼwíinʼ.

 7 Nacha̱ egáñún mu muni̱ dí ra̱májánʼ,

nacha̱ egún mu muradíin xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún.

Nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí ra̱májánʼ,

niguámbáa ga̱jma̱a̱ i̱ndó dí ngíná rígá náa kambu̱ún.

 8 Túniʼnuuʼ kamba̱a̱ rí tsímáá,

ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ rí májánʼ náa kambu̱ún.

Nuningaa kambu̱ún,

xúgíinʼ bi̱ gújngri̱ga̱ ikhí xúniʼnuuʼ dí tsímáá.

 9 Ikha jngóo dí májánʼ rígá mitsínguánʼ náa ikháánʼlú

ga̱jma̱a̱ dí jmbu tséʼngo̱o̱ gáxkamáánlú.

Nuguaʼthi̱i̱n má xúʼko̱ dí marigá aguʼ, mú, ¡atayáá!, i̱ndó dí mikína rígá,

nuguaʼthi̱i̱n dí maʼni mbiʼi, mú na̱jngruigulú má xúʼko̱ náa mikína.

10 Nu̱xkajma náa pared xóo eni̱ bi̱ tsékruigu̱u̱n,

nu̱xkajma ga̱jma̱a̱ nu̱xkajma xóo eni̱ bi̱ nda̱a̱ idún.

Ta̱pha̱ mbiʼi najnguti̱ga̱a̱nʼlú xóo e̱ʼni̱lú índo̱ naʼni mikína dí wakíʼ,

náa majñu̱únʼ bi̱ xkujiinʼ nindxu̱lú xó má bi̱ nikháñún.

11 Xúgiáánʼ nundxaʼwálú má xúʼko̱ xóo eni̱ oso

ga̱jma̱a̱ nuguwa̱nʼlú ngíná xóo eni̱ paloma.

Nugua̱ʼthi̱i̱nlú marigá dí májánʼ, mú nda̱a̱,

ga̱jma̱a̱ dí maguma káwáánʼlú, mú mitsínguánʼ rígá náa ikháánʼlú.

12 Numuu dí ra̱ʼkhá tháán mbaʼa dí tsénimbuxu náa inaaʼ ikháán,

mámbá aʼkhá dí nu̱nixu̱ naʼthí dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuxuʼ.

Numuu dí ndu̱ya̱a̱xu má kaʼwu dí tsénimbuxu,

ndu̱ya̱a̱xu májánʼ dí nakiéʼkuxu.

13 Ni̱nixu̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ túguajúnxu jmbu náa Jeobá,

niniʼñáánʼxu Dios ndrígúxu̱.

Ni̱taxu dí naguma ngíníi ga̱jma̱a̱ rí tsénimbu̱u̱n xa̱bu̱,

nindxa̱ʼwa̱míjna̱xu dí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ ni̱taxu wáwáa dí minduwaʼ náa a̱jkiu̱xu̱.

14 Nutsudaa dí májánʼ matanga̱a̱ skidiʼ,

ga̱jma̱a̱ dí jmbu mitsínguánʼ eguanúu,

náa xuáá nixpátri̱ga̱a̱ dí gajkhun

ga̱jma̱a̱ dí jmbu xándoo mato̱ʼo̱o̱.

15 Nindátíga̱a̱ dí gajkhun,

ga̱jma̱a̱ nagajta káñún xúgíʼ dí guáʼdáá bi̱ nuni̱ tsíngumi̱jna̱ náa dí ra̱májánʼ.

Jeobá ndiʼyoo ga̱jma̱a̱ tánigu̱u̱ʼ,

numuu dí na̱nguá eguma dí májánʼ.

16 Ndiʼyoo rí ndawa̱a̱ nimbáa xa̱bu̱,

ga̱jma̱a̱ niʼniuu tsiánguá rí ndawa̱a̱ tsáa mayambáá,

ikha jngóo ñawúunʼ má ni̱ʼkha̱ kayóo dí maʼni káwíin*

ga̱jma̱a̱ rí májánʼ dí naʼni nimbáyúu.

17 Ikhú nigíʼ dí májánʼ, dí nindxu̱u̱ xóo mbá ajua̱nʼ dí nañewu̱u̱n tso̱xto̱o̱,

ga̱jma̱a̱ nigrígu casco náa edxu̱u̱ dí maʼni káwíin.

Nigíʼ xtíin dí maʼni mumíniiʼ

ga̱jma̱a̱ nimbraʼaminaʼ xtíin dí ra̱ʼkhá tháán eyoo maʼni dí májánʼ.*

18 Maxnún xó má dí ikhiin nini̱:

makásngañu̱u̱ʼ kaʼñún xa̱bu̱ sia̱nʼ, maʼni rí mumíniiʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ.

Ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwíin náa islas* maʼniún xó má ikhiin nini̱.

19 Bi̱ kúwá náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ* mamiñún kuyáá mbiʼyuu Jeobá,

ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ* mamiñún gáʼni gamajkhu ndrígóo,

numuu dí ikhaa ma̱ʼkha̱ xóo mbá mañu mba̱a̱ rí na̱jkha̱ nacha̱

ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá gáʼkha̱ kayóo.

20 “Bi̱ Maʼtsiwíin ma̱ʼkha̱ náa Sion,

bi̱ naguwáʼ náa Jacob bi̱ gúniña̱a̱nʼ aʼkhá dí nuni̱”, eʼthí Jeobá.

21 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Ikhúún, mambanúʼ gajmíʼ rígi̱. Tsiaki̱i̱ ndrígóʼ dí rígá náa ikháán, ga̱jma̱a̱ ajngóʼ dí nigídáʼ náa rawaanʼ, xágájna̱a̱ náa rawaanʼ, ni má náa rawúúnʼ ejña̱a̱nʼ,* ni má náa rawúúnʼ e̱jín xíñáaʼ,* nákhá xúgi̱ ga̱jma̱a̱ asndu kámuu”, eʼthí Jeobá.

60 “Atujxa̱a̱ʼ a̱ʼgu̱, aratá ngáwíí aguʼ, numuu rí agiaaʼ ni̱ʼkha̱nú má.

Agiuuʼ Jeobá rí mitsaanʼ* nambiʼi náa ikháán.

 2 ¡Atayáá! Rí mikína marugoo náa ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ du̱u̱n skuniʼ marugoo xuajin mba̱ʼu̱,

mambiʼii Jeobá náa ikháán, rí naxpíbiinʼ makujmaa náa ikháán.

 3 Xuajin mba̱ʼu̱ magún náa agiaaʼ,

ga̱jma̱a̱ reyes magún náa naxpíbínʼ agiaaʼ.*

 4 ¡Ataxújxi̱ edxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ atiejxi̱ mbájndi!

Mbá xúgíinʼ ikhiin nigimbíin, ga̱jma̱a̱ naguwáʼ náa ikháán.

Asndu mitsínguánʼ eguwáʼ ejña̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ kudaraʼiin waʼxiaanʼ eguwáʼ.

 5 Mbiʼi rúʼko̱, ma̱ta̱ya̱a̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ maʼni xpíbíínʼ,

a̱jkia̱a̱nʼ ra̱ʼkhá tháán gakhi̱i̱ gákijxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ maʼdxuu,

rí gíʼdoo numuu dí rígá náa lamáa* ma̱ʼkha̱ náa ikháán,

ga̱jma̱a̱ rí guáʼdáá xuajin mba̱ʼu̱ ma̱ʼkha̱ náa ikháán.

 6 Mbaʼin camello muruguáá ku̱ba̱ʼ,*

camello bi̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá náa Madián ga̱jma̱a̱ náa Efá.

Maguwáʼ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Saba,* maguwáʼ kudúún oro ga̱jma̱a̱ olíbano.

Ga̱jma̱a̱ muni̱ mba̱a̱ Jeobá.

 7 Xúgíinʼ mugu̱ bi̱ kúwá náa Quedar, magimbíin ga̱jma̱a̱ maguwáʼ náa ikháán.

Mugu̱ e̱jmba̱a̱ bi̱ kúwá náa Nebayot majmiaaʼ.

Maguáʼnú náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ndrígóʼ

ga̱jma̱a̱ magruiguíin ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maʼni mitsiʼyáa goʼwóʼ rí mitsaanʼ.

 8 Tsíín ñajúúnʼ bugi̱, bi̱ nagún rijma̱a̱ xóo du̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ xóo paloma náa guʼwúún rá.

 9 Numuu rí bi̱ kúwá náa islas* muguáʼthi̱i̱n náa ikhúún,

ga̱jma̱a̱ barcos rí na̱ʼkha̱ náa Tarsis nagún ginii mu maguwáʼ kudiin ejña̱a̱nʼ asndu náa mitsínguánʼ,

ma̱ngaa plata ga̱jma̱a̱ oro ndrígu̱ún mu majmaa náa mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígáaʼ

bi̱ Kaʼwii náa Israel, numuu rí ikhaa maʼni mitsiʼñán.

10 Xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ muni̱i̱ xtájtsí ndrígáaʼ,

ga̱jma̱a̱ reyes ndrígu̱ún muni̱ ñajuaanʼ, numuu rí índo̱ nikiʼnún ni̱xna̱a̱ʼ,

mú índo̱ rí májáanʼ xa̱bu̱ nindxu̱ʼ magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ya̱a̱ʼ.

11 Xkruguaaʼ mambaʼta má xúʼko̱,

xáxtuguáa rí mbiʼi ni má mbruʼun,

mu xúʼko̱ maguwáʼ kudúún rí guáʼdáá xuajin mba̱ʼu̱

mangiin gajmiún reyes ndrígu̱ún náa inaaʼ.

12 Numuu rí xúgíʼ xuajin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ xúni̱ ñajuaanʼ mandátígi̱i̱n,

ga̱jma̱a̱ xuajin mba̱ʼu̱ maguanáa.

13 Rí mitsaanʼ dí rígá náa Líbano ma̱ʼkha̱ náa ikháán,

ixi̱ enebros, ixi̱ fresnos ga̱jma̱a̱ ixi̱ cipreses ma̱ʼkha̱ náa ikháán,

mu ma̱ni̱ rí maʼni̱i̱ mitsaanʼ náa guʼwá rí nduyamajkhuʼ,

ikhúún maxnu̱u̱ gamajkhu náa natsuajun rajkúʼ.

14 E̱jñu̱ún bi̱ nini̱ ngínáá maguwáʼ ga̱jma̱a̱ musmbati̱gu̱u̱n náa ikháán,

mbá xúgíinʼ bi̱ na̱nguá niguáʼdáá gamajkhu maguwáʼ musmbati̱gu̱u̱n náa rajkuáaʼ,

ga̱jma̱a̱ muxna mbiʼyaaʼ xuajñuu Jeobá, Sion ndrígóo bi̱ Kaʼwii náa Israel.

15 Ikhaa rí maguanáaʼ mbáwíín ga̱jma̱a̱ rí xáʼndúún gúyáaʼ ga̱jma̱a̱ rí xánújngoo nimbáa náa inaaʼ,

ma̱ni̱ rí mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá rí maʼni maʼdxúún

ga̱jma̱a̱ rí makuwá gagi mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ gáguwáʼ rakúwá.

16 Xuajin ga̱jma̱a̱ reyes muxnaaʼ rí ndayáaʼ xóo e̱ʼni̱ mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ bi̱ naxnijxúu a̱ʼdióo

ga̱jma̱a̱ phú gajkhun ma̱ta̱ya̱a̱ dí ikhúún Jeobá nindxu̱ʼ bi̱ naʼni kríña̱a̱nʼ

ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Jacob bi̱ gíʼdoo Tsiaki̱i̱ nindxu̱u̱ bi̱ Maʼtsiríña̱a̱nʼ.

17 Ikhaa dí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ cobre, ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ oro,

ikhaa dí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ hierro, ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ plata,

ikhaa dí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ ixi̱, ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ cobre,

ikhaa dí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ itsí, ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ hierro,

ga̱jma̱a̱ maʼgíiʼ rí tsímáá xóo bi̱ mbayá edxu̱u̱ náa ikháán

ga̱jma̱a̱ rí májánʼ xóo bi̱ muxnaaʼ ñajunʼ dí matani̱.

18 Nánguá muwáán rí naguma ngíníi náa ku̱ba̱a̱ʼ

ni má rí maguma gámbáa náa awúu̱n mbayaaʼ.

Bi̱ kúwá náa awúu̱n xtájtsí ndrígáaʼ makáwíin

ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa awúu̱n xkruguaaʼ muni̱ mba̱a̱ Dios.

19 A̱jkha̱ʼ nánguá mani̱ndxu̱u̱ agiaaʼ rí mbiʼi,

ni má xámbiʼyaaʼ agiuuʼ gu̱nʼ.

Numuu rí Jeobá mani̱ndxu̱u̱ mbá aguʼ kámuu náa ikháán

ga̱jma̱a̱ Dios ndrígáaʼ mani̱ndxu̱u̱ rí maʼni mitsiʼñán.

20 A̱jkha̱ʼ ndrígáaʼ nánguá majnguáanʼ ga̱jma̱a̱ mambiʼi má xúʼko̱ gu̱nʼ ndrígáaʼ,

numuu rí Jeobá mani̱ndxu̱u̱ náa ikháán mbá aguʼ rí mbajyúuʼ asndu kámuu,

ga̱jma̱a̱ mambáa mbiʼi dí niraxtaa ngíná.

21 Ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajñaanʼ mani̱ndxu̱ún míjíinʼ,

ikhiin makuwá náa ku̱ba̱ʼ asndu kámuu.

Mani̱ndxu̱ún rudiuuʼ dí ikhúún nidu̱u̱,

ñajunʼ rí ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ ñawúnʼ mu maʼni mitsiʼñún.

22 Bi̱ chíʼgíiʼ* maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá mil,

ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱nguá gíʼdoo numuu mani̱ndxu̱u̱ mbá xuajin rí gíʼdoo tsiaki̱i̱.

Ikhúún Jeobá ma̱ni̱ rí mba̱ja̱a̱ nacha̱ mbiʼi rúʼko̱”.

61 Tsiaki̱i̱ ndrígóo Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ rígá náa ikhúún,

numuu dí Jeobá niraʼwúún mu mathu̱u̱n ajngáa rí májánʼ bi̱ guabiinʼ.

Nikuʼmún mu ma̱ni̱ thanún bi̱ nigawúunʼ a̱jkiu̱ún,

mu ma̱ta̱ rí makáwíin bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin

ga̱jma̱a̱ mu ma̱ta̱ rí mambaʼta̱a̱ mbá kayuuʼ idún bi̱ gajchún náa guʼwá e̱jua̱nʼ,

 2 mu ma̱ta̱ dí ni̱jkha̱nú mbiʼi dí Jeobá magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n

ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú mbiʼi rí Dios ndrígulú maʼni dí mumíniiʼ,

ma̱ngaa rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún mbá xúgíinʼ bi̱ kúwá ngíná,

 3 mu mañewu̱u̱n bi̱ numbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Sion,

mu maxnún mbá rí mugi̱wa̱nʼ edxu̱ún dí maʼni mitsiʼñíin, raʼkháa idiʼ,

aceite rí maʼni makuwá gagi raʼkháa dí makuwá ngíná,

xtíin dí gamajkhu raʼkháa dí makáguabiinʼ.

Ga̱jma̱a̱ magumbiʼñúún ixi̱ mba̱ʼu̱ rí naʼni dí májánʼ,

dí niʼdu̱u̱ Jeobá mu xúʼko̱ maguma mba̱a̱.

 4 Ikhiin muni̱i̱ xuajin rí niguma gámbáa,

ga̱jma̱a̱ muni̱i̱ xuajin náa dí nánguá kúwá xa̱bu̱ asndu nákha wajyúuʼ

ga̱jma̱a̱ muni̱ májáanʼ xuajin rí niguma gámbáa,

muni̱i̱ mbá xúgíʼ xuajin náa nánguá kúwá xa̱bu̱ asndu nákha wajyúuʼ.

 5 “Xa̱bu̱ bi̱ tséniʼnúunʼla maguwáʼ ga̱jma̱a̱ muñewu̱u̱n mugiala,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ mudu náa mbayala ga̱jma̱a̱ náa kiʼdu uva.

 6 Ikháanʼ magumbiʼyala ndxajkiun Jeobá,

muxna mbiʼyala xa̱bi̱i̱ Dios ndrígulú.

Ikháanʼla mu̱phu dí rígá náa xuajin mba̱ʼu̱,

asndu gagi gútala ga̱jma̱a̱ numuu dí guáʼdáá ikhiin.

 7 Ikhaa dí mati̱ya̱la, ikháanʼ maguma tsajkurámáanʼla a̱jma̱ nuthu itháan,

ikhaa dí maguma majti̱i̱nʼ, xa̱bu̱ xuajñunʼ mundxa̱ʼwa̱ gagi ga̱jma̱a̱ numuu dí nikhánún.

Xúʼko̱, ikhiin mudrigúu a̱jma̱ nuthu itháan ku̱ba̱ʼ.

Makuwá gagi mbá kámuu.

 8 Numuu dí ikhúún Jeobá, nanigu̱ʼ maguma dí májánʼ,

tsénigu̱ʼ dí nuni̱ kuʼwáʼ ga̱jma̱a̱ dí tséguma rí májánʼ.

Mbájndi̱í gáni̱ numi̱ín

ga̱jma̱a̱ dí mambanúʼ gajmíʼ ikhiin mbajyúuʼ asndu kámuu.

 9 Bi̱ gáguwáʼ náa ikhiin majmaʼniúnʼ náa xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gáguwáʼ náa ikhiin majmaʼniúnʼ náa xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin majkhaʼ.

Mbuyáá rí nindxu̱ún bi̱ naguwáʼ náa ikhiin,

bi̱ Jeobá niʼni tsajkurámiinʼ”.

10 Ra̱ʼkhá tháán gáʼdxuʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá.

Xúgíʼ xóo nindxu̱ʼ maxtáa gagi ga̱jma̱a̱ numuu Dios ndrígóʼ.

Numuu dí ikhaa nixnúʼ maguʼwúnʼ xtíin dí maʼni kríñu̱u̱nʼ,

nimbrúʼún xtíin dí mbi̱jua̱* dí naʼni rí májánʼ,

xó má bi̱ manigúnʼ gíwánʼ xtíin náa edxu̱u̱ xóo xtíin dí najmuu ndxajkun,

ga̱jma̱a̱ xó má bi̱ manújúnʼ bi̱ naʼni tsiʼyámina̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ dí najmuu.

11 Numuu dí xó má náa ku̱ba̱ʼ nakráʼáan tsígáʼ dí najuiʼdu

ga̱jma̱a̱ xó má náa jardín* nakráʼáan tsígáʼ dí najuiʼdu ikhí,

Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱

maʼni dí makráʼáan dí májánʼ ga̱jma̱a̱ gamajkhu náa inún mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱.

62 Xáguanúʼ wíí ga̱jma̱a̱ numuu Sion,

ma̱ngaa xáguanúʼ wíí ga̱jma̱a̱ numuu Jerusalén,

asndu índo̱ rí májánʼ dí naʼni gáxpíbínʼ xóo mbá aguʼ rí mitsaanʼ,*

ga̱jma̱a̱ rí maguma kríya̱a̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá aguʼ.

 2 “A̱ʼgu̱, xa̱bu̱ xuajin maguánú mbuyáá rí májánʼ natani̱,

xúgíinʼ reyes mbuyáá rí xóo mitsiʼñán.

Ga̱jma̱a̱ makánaaʼ i̱mba̱ nuxi̱ʼ mbiʼyaaʼ,

dí mina̱a̱ʼ má Jeobá gáʼthí.

 3 Mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo mbá corona mitsaanʼ náa ñawúunʼ Jeobá,

ga̱jma̱a̱ náa ñawún paskoo Dios ndrígáaʼ ma̱nindxa̱a̱ʼ xóo mbá xtíin kiejuunʼ rí nagi̱wa̱nʼ edxu̱u̱ rey.

 4 Ni xágumbiʼyaaʼ a̱ʼgu̱ bi̱ niguanáa,

ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱a̱ʼ xágumbiʼyuu mbaaʼ dí niguanáa.

Ikháán magumbiʼyaaʼ Gagi Ndrígóʼ Rígá náa Ikhaa,

ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱a̱ʼ magumbiʼyuu A̱ʼgu̱ bi̱ Ninújúnʼ.

Numuu dí Jeobá maʼdxuu kaʼyaaʼ

ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱a̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ninújúnʼ.

 5 Numuu dí xó má mbáa dxámá nanigúnʼ ga̱jma̱a̱ mbáa dxáʼgú bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱,

xúʼko̱ má gátatsíʼgún gajmiáanʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ikháán.

Xó má mbáa dxáʼgú bi̱ nacho̱o̱ manújúnʼ naʼni dí maʼdxuu dxámá bi̱ mbayáa,

xúʼko̱ ikháán matani̱ dí maʼdxuu Dios ndrígáaʼ.

 6 Jerusalén, ni̱ni̱ dí náa xtájtsí ndrígáaʼ madra̱ʼmíin bi̱ muyejngoo.

Xáʼyóoʼ dí maguanála wíí xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbruʼun.

Ikháanʼla bi̱ nu̱ta̱ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá, xúyáa jxa̱la.

 7 Xúniʼñáánʼ dí mbayáa jxu̱u̱ʼ Dios asndu índo̱ gágíʼ jxa̱ʼ Jerusalén,

xúʼko̱, asndu índo̱ gáʼni dí xúgíinʼ xa̱bu̱ muxnáá gamajkhu”.

 8 Jeobá nixná ajngóo ga̱jma̱a̱ ñawún mújúunʼ, ñawúunʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱:

“Ni xáxnu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ mu̱phu̱ trigo dí nitadu,

ni má xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ xúwáan vino ndrígáaʼ rí nuxi̱ʼ dí ikháán nitiejuíínʼ wéñuuʼ.

 9 Rígi̱ dí phú gíʼmaa marigá, bi̱ gúrajxi̱i̱ trigo muphiʼtsu ga̱jma̱a̱ muni̱ mba̱a̱ Jeobá,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gúndrigúu uva muwa̱a̱n vino náa rexo̱o̱ goʼwóʼ dí kaʼwu”.

10 Anújngala, anújngala náa xkrugua.

Gu̱ni̱ májáanʼ kamba̱a̱ náa manújngún xa̱bu̱ xuajin.

Guríya̱ʼ, guríya̱ʼ mbá kamba̱a̱.

Gurajxi̱ngaaʼ xúgíʼ itsí.

Guxujxí mbá tsinaʼ mu mbuyáá* xa̱bu̱ xuajin.

11 ¡Gu̱ya̱a̱! Jeobá niʼthí ajngáa rígi̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ:

“Guta̱a̱nla wáxióo* Sion:

‹¡Atayáá! Dí maguma kríña̱a̱nʼ na̱ʼkha̱ má.

¡Atayáá! Ikhaa kayá dí maxnúu mada̱a̱ʼ mámbáa,

ga̱jma̱a̱ xtáa má xawii mu maʼni numi̱ín›”.

12 Ikhiin magumbiʼñúún xuajin kaʼwu, bi̱ niʼtsiwíin Jeobá,

ga̱jma̱a̱ ikháán magumbiʼyaaʼ bi̱ Nandún kuyáá, Xuajin dí Taguanáa.

63 Tsáá lá nindxu̱u̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Edom,

náa Bozrá, bi̱ kagíʼ xtíin dí gíʼdoo color gakhi̱i̱,*

bi̱ kagíʼ xtíin rí naxpíbínʼ,

bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ rá.

“Nindxu̱ʼ ikhúún bi̱ naʼthí rí májánʼ, bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ mu maʼni káwíin”.

 2 Náá numuu rí maña̱ʼ xtíñaaʼ rá.

Ndíjkha rí nindxu̱u̱ xóo xtíñuu bi̱ nakujmbi̱i̱ uva mu maʼni vino rá.

 3 “Mbáwún niku̱jmbíi uva mu magajnúu vino.

Nimbáa xa̱bu̱ xuajin na̱nguá nimbáyúʼ.

Índo̱ nikiʼnún ni̱jnguprígi̱i̱n ga̱jma̱a̱ índo̱ nikásngañu̱ʼ ni̱jnguprígi̱i̱n má xúʼko̱.

Ningujma eʼdiún náa xtíñúʼ ga̱jma̱a̱ niguma gachíí mbá xúgíʼ.

 4 Niraʼwi̱i̱ má mbiʼi dí ma̱ni̱ mumíniiʼ, ga̱jma̱a̱ ni̱ʼkha̱nú má tsiguʼ rí matsiwíinʼ.

 5 Niyejxi̱, mú ndawa̱a̱ nimbáa bi̱ mambáyuʼ,

tsíyoo gánimboʼ rí nimbáa támbáyúʼ.

Ñawúnʼ má ni̱ʼkha̱ kayóo dí maʼni káwíin,*

ga̱jma̱a̱ rí nikásngañu̱ʼ nimbáyúʼ.

 6 Índo̱ nikiʼnún ni̱jnguprígi̱i̱n xa̱bu̱ xuajin,

ma̱ngaa ni̱ni̱ majngi̱i̱n ga̱jma̱a̱ rí nakásngañu̱ʼ,

nixidíí eʼdiún mbayííʼ”.

 7 Ma̱ta̱ xóo esngájma rí nandoo kaʼñúún* xa̱bu̱ Jeobá,

ma̱ta̱ rí maʼni maguma mba̱a̱ Jeobá,

ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí niʼni Jeobá ga̱jma̱á nindxu̱lú,

ma̱ngaa mbaʼa rí mitsaanʼ* dí niʼni ga̱jma̱a̱ numún bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel,

numuu rí nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ rí nindoo kaʼyoo.

 8 Numuu rí ikhaa niʼthí: “Ikhiin nindxu̱ún xa̱bu̱ xuajñunʼ,

e̱ji̱n bi̱ naguájun jmbu má xúʼko̱ náa ikhúún”.

Ikha jngóo Dios ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ bi̱ Naʼni káwíin.

 9 Náa mbá xúgíʼ mbiʼi rí ikhiin nimíniiʼ, ikhaa ma̱ngaa nimínuuʼ.

Ga̱jma̱a̱ ángel ndrígióo* bi̱ ikhaa niraʼwíi niʼni káwíin.

Ga̱jma̱a̱ numuu rí nindoo kaʼñúún ga̱jma̱a̱ nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún, rúʼko̱ niʼni dí maʼtsiwíin,

nikujxi̱ín ga̱jma̱a̱ niñewu̱u̱n náa mbá xúgíʼ mbiʼi rí niguwáʼ rakúwá.

10 Ikhú ikhiin nixujximíjna̱ ga̱jma̱a̱ nini̱ rí maxtáa ngíná espíritu santo ndrígóo.*

Ikhú ikhaa ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ nixmínaʼ gajmíi̱n.

11 Ikhiin nirmáʼáan a̱jkiu̱ún dí nirígá nákha wajyúuʼ,

nákha mbiʼi rí nixtáa Moisés:

“Náa xtáa bi̱ niʼni rí makidiin náa lamáa* baxtúu gajmiún mugiuún rá.

Náá xtáa bi̱ nigíwánʼ náa ikhaa espíritu santo ndrígóo xá.

12 Náá xtáa bi̱ nimbáyuʼ Moisés* ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱* ndrígóo

bi̱ nikuiʼtáa iyaʼ náa inún ikhiin mu maʼni rí mbiʼyuuʼ mbajyúuʼ kámuu xá.

13 Náá xtáa bi̱ niʼni dí majngruigu̱u̱n náa iyaʼ mi̱jnu̱ʼ

índo̱ nikidiin dí asndu tájngrádiin xóo mbáa wáyú bi̱ jngruigo̱o̱ náa mbaaʼ májánʼ rá.*

14 Tsiaki̱i̱ ndrígóo Jeobá niʼni rí mbuya̱a̱ jxu̱únʼ,

xó má eʼni mbáa xedi̱ índo̱ nagajtaa náa xkua̱ mu mbayáa jxu̱u̱ʼ”.

Xúʼko̱ niraxnáá ikha xuajñaanʼ mu maʼni rí mbiʼyaaʼ mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ.

15 Atiejxirigú asndu mekhuíí ga̱jma̱a̱ atayáá asndu náa xtaa xúgíʼ rí kaʼwu ga̱jma̱a̱ rí mitsaanʼ.

Náá numuu rí nánguá exmiéjuaanʼ xtayuxu ga̱jma̱a̱ nánguá ejmaaʼ tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ rá.

Náá numuu rí nánguá eyaaʼ xtayuxuʼ ga̱jma̱a̱ rí tségáwíinʼ a̱jkia̱a̱nʼ xtayuxu rá.

Nánguá etasngájmuxu rígi̱.

16 Ikháán nindxa̱a̱ʼ Anu̱xu̱,

maski ajndu Abrahán tséʼni nuwáanʼxu ga̱jma̱a̱ Israel tséʼni nuwáanʼxu,

mú ikháán Jeobá, nindxa̱a̱ʼ Anu̱xu̱.

Mbiʼyaaʼ nindxu̱u̱ bi̱ Niʼtsiwáanʼxuʼ asndu nákha wajyúuʼ.

17 Jeobá, náá numuu rí natatsíñááʼ dí magajnuríyuxuʼ náa kamba̱a̱ʼ rá.

Náá numuu natatsíñááʼ* dí a̱jkiu̱xu̱ maʼni gújkhúʼ mu xámíñuxu̱ ku̱ya̱a̱ʼ rá.

Gaʼndaaʼ xtañún mbu̱júu̱ xa̱bia̱a̱ʼ,

bi̱ kúwá náa xuajin majkhaʼ* rí ikháán kaʼyaaʼ.

18 Mbá nguáthá mbiʼi, xuajñaanʼ rí kaʼwu ninindxu̱u̱ mbañúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígúxu̱

nijngupri̱gu̱u̱n guʼwá náa nduyamajkuaaʼ.

19 Mba̱yu̱u̱ʼ má kuwáanʼxu̱ xóo ikhiin bi̱ nditháan táratañájúúnʼ,

xóo bi̱ nditháan túti mbiʼyaaʼ.

64 ¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ niʼni á mu ikháán nitaxkuʼtu mekhu ga̱jma̱a̱ nirajtaa,

mu matani̱ dí kúbá maʼbajngaa* náa inaaʼ,

 2 xóo índo̱ aguʼ natsiká ñawúunʼ ixi̱ nijndooʼ

ga̱jma̱a̱ naʼni dí magaʼájxi̱ iyaʼ!

¡Xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ muniʼnuuʼ mbiʼyaaʼ

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin maguíʼiin náa inaaʼ!

 3 Índo̱ nitani̱ xúgíʼ enii rí mitsaanʼ,* dí ikháanʼxu̱ na̱nguá niguáʼthi̱i̱n matani̱,

ikháán nirajtaa ga̱jma̱a̱ nitani̱ rí kúbá maʼbajngaa náa inaaʼ.

 4 Asndu nákha wajyúuʼ nimbáa na̱nguá niʼdxawuun,

nimbáa na̱nguá ndiʼyoo mbáa Dios, bi̱ raʼkháa ikháán,

nataniu̱u̱n rí májánʼ bi̱ nuguáʼthi̱i̱n má xúʼko̱ náa ikháán.

 5 Nidxu̱ʼ gátani̱ káwíin bi̱ nuni̱ ga̱jma̱a̱ gagi rí májánʼ,

bi̱ narmáʼáan a̱jkiu̱ún kuyaaʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ najngrui̱gu̱u̱n má xúʼko̱ náa kamba̱a̱ʼ.

Ra̱ʼkhá tháán nikiʼnán xtayuxuʼ dí ni̱ni̱xu má xúʼko̱ aʼkhá,

ga̱jma̱a̱ mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nikúwáanʼxu ru̱ni̱ xúʼko̱.

Dí xúgi̱, lá gíʼmaa maguma káwáanʼxu ráʼ.

 6 Xúgiáanʼxu ni̱jkuánú ninindxu̱xuʼ xóo mbáa bi̱ tsagaa,

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ dí májánʼ rí nu̱nixu ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱

xóo xtíin dí najmuu mbáa a̱ʼgu̱ índo̱ nagajtaa eʼdiuu.

Xúgiáanʼ mani̱ndxu̱xuʼ xóo mbá iná dí nujnduxtá,

ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nakiéʼkuxu mani̱ndxu̱u̱ xóo giñánʼ dí maʼga kaguáanʼxu̱.

 7 Ndawa̱a̱ nimbáa bi̱ maʼthí mbiʼyaaʼ,

ga̱jma̱a̱ ndawa̱a̱ nimbáa bi̱ ndañáanʼ mu matambáyíí,

numuu dí nitarkaʼwu inaaʼ náa ikháanʼxu̱

ga̱jma̱a̱ natani̱ rí makáguabáanʼxu ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkuxu.*

 8 Mú dí xúgi̱, Jeobá, ikháán nindxa̱a̱ʼ Anu̱xu̱.

Ikháanʼ nindxu̱xu̱ xóo ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ Naʼni daan,

xúgiáanʼ ikháanʼxu̱ nitaniáanʼxu ga̱jma̱a̱ ñawáanʼ.

 9 Jeobá, xákiʼnán wéñuuʼ xtayuxu,

ga̱jma̱a̱ xármáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ nángi eʼni rí nikiéʼkuxuʼ.

Mbá péñu,* atayuxu̱ xúgiáanʼ ikháanʼ nindxu̱xu̱ xa̱bu̱ xuajñaanʼ.

10 Xuajñaanʼ rí kaʼwu ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Ma̱ngaa Sion ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

ga̱jma̱a̱ Jerusalén ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo mbaaʼ rí niguanáa.

11 Guʼwúxu rí nindxu̱u̱ kaʼwu ga̱jma̱a̱ mitsaanʼ,

náa dí wajin xiʼñúxu ndiyamajkuaaʼ, nikha̱a̱

ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ dí ra̱ʼkhá tháán ninduxu̱ʼ kuya̱a̱, niguma gámbáa.

12 Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rúʼko̱, Jeobá, lá xátani̱ nimbá mu matambáyuxuʼ ráʼ.

Lá maguanáa wíí ga̱jma̱a̱ matatsiʼñáánʼ dí mumíniiʼxu̱ wéñuuʼ ráʼ.

65 “Niniʼñáminaʼ rí mbuñúunʼ bi̱ tsérajxi ga̱jma̱á numuʼ,

niniʼñáminaʼ rí muxkamún bi̱ tséñúuʼ

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin bi̱ tségriga̱a̱ mbiʼyuʼ, ni̱thu̱u̱n: ‹¡Gi̱i̱ xtáá, gi̱i̱ xtáá!›.

 2 Xúgíʼ mbiʼi nikruíya̱ʼ ñawúnʼ náa xuajin rí kúwá xa̱bu̱ bi̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún

ga̱jma̱a̱ bi̱ najngrui̱gu̱u̱n náa kamba̱a̱ dí ra̱májánʼ,

bi̱ nu̱ni̱ rí nandún ikhiin.

 3 Mbá xuajin rí asndu tséti̱yu̱u̱ʼ rí naʼni gawúnʼ má xúʼko̱,

naxnájxi̱ tsigijñaʼ náa jardín* ga̱jma̱a̱ narkúní tsigijñaʼ náa tsu̱du̱u̱ ladrillos.

 4 Tri̱gi̱i̱n náa majñuuʼ iñá wajinʼ

ga̱jma̱a̱ naguanún náa rí ngo̱ʼo̱o̱* rí mbruʼun,

naʼphu̱ xuyuuʼ a̱ga ga̱jma̱a̱ náa xúbu̱ún kajni̱ʼ yaʼdiun rí tsaga.

 5 Nuthi: ‹Aguanáaʼ má náa xtiajún, ga̱jma̱a̱ xádxáʼ kanuu itháán,

numuu rí ikhúún itháán kaʼwún ki xóo ikháán›.*

Ikhiin nu̱ni̱ rí makiʼnún má xúʼko̱, xó mbá aguʼ rí nakha xúgíʼ mbiʼi.

 6 ¡Guya̱a̱la! Kiʼniraʼmáʼ náa ikhúún, xáguanuʼ wíí,

ma̱ni̱ numi̱ín rí kaʼñúún muda̱a̱ʼ,

ma̱ni̱ numi̱ín kájxi̱* rí kaʼñúún muda̱a̱ʼ.

 7 Ga̱jma̱a̱ numuu rí nakiéʼkala ma̱ngaa rí nikiéʼkhúún wajin xiʼñála”, eʼthí Jeobá.

“Ga̱jma̱a̱ numuu dí nurkuní tsigijñaʼ náa kúbá ga̱jma̱a̱ dí ni̱ni̱ gawúnʼla náa bíjní,

ginii ma̱ni̱ numala kájxi̱* xó má kaʼyoo muda̱a̱la”.

 8 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Ikháá má xóo índo̱ mbáa ndaʼyoo mbá juáyúu uva náa ma̱ndoo maríya̱ʼ vino nuxi̱ʼ

ga̱jma̱a̱ naʼthí, ‹Xátaxidíí numuu rí magajnúu mbá rí májánʼ* ikhí›,

xúʼko̱ gáni̱ ikhúún gajmíʼ xa̱bi̱ʼ, xáni̱ gámbíin xúgíinʼ.

 9 Ma̱ni̱ rí ma̱ʼkha̱ mbáa náa Jacob

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí ma̱ʼkha̱ mbáa náa Judá bi̱ magruigúu kúbá ndrígóʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ niraʼwi̱i̱n mudrigúu dí rígá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱,

ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱ʼ makuwá ikhí.

10 Rígi̱ dí muguánú mbuyáá xa̱bu̱ xuajñunʼ bi̱ nduñúunʼ,

Sarón maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá mbaaʼ náa rígá rajxa̱ dí mu̱phu̱ mugu̱

ga̱jma̱a̱ mata* Acor mani̱ndxu̱u̱ náa mbuya̱a̱ jxu̱ún xedi̱.

11 Mú ikháanʼ nindxa̱la bi̱ nuniʼñúʼ ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá,

bi̱ nambumala kuya̱a̱ kúbá ndrígóʼ rí kaʼwu,

ikháanʼla bi̱ nutsruiguii náa mesa dios bi̱ naʼni marigá Májánʼ Suerte*

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxíñánʼ náa copa vino rí kanda̱wo̱o̱ʼ mu maga̱a̱n dios bi̱ naʼthí rí Maguáʼníí.

12 Ikha jngóo niraʼwi̱i̱ dí muradiáanʼ ga̱jma̱a̱ espada

ga̱jma̱a̱ mbá xúgiáanʼ ikháanʼ musmbatíga̱la mu muradiáanʼ,

numuu dí ikhúún nindxa̱ʼwa̱la mú ikháanʼ túriʼña,

nitala, mú ikháanʼ túdxawíín,

ni̱nila má xúʼko̱ dí ra̱májánʼ náa iduʼ ga̱jma̱a̱ niraʼwi̱i̱ mu̱ni̱ rí ikhúún tsénigu̱ʼ”.

13 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱:

“¡Guya̱a̱la! Xa̱bi̱ʼ muphiʼtsu, mú ikháanʼ maxkidxala.

¡Gu̱ya̱a̱la! Xa̱bi̱ʼ muwa̱a̱n, mú ikháanʼ makándawala.

¡Gu̱ya̱a̱la! Xa̱bi̱ʼ maʼdxúún, mú ikháanʼ matiyala.

14 ¡Gu̱ya̱a̱la! Xa̱bi̱ʼ mundxa̱ʼwa̱ gagi numuu rí tsímáá e̱ʼni̱ a̱jkiu̱ún,

mú ikháanʼ mundxa̱ʼwa̱ numuu rí na̱ʼkhu̱ a̱jkia̱la

ga̱jma̱a̱ mumbi̱ya̱ʼ numuu rí kuwáanʼ ngíná.

15 Ikháanʼ muniʼñááʼ mbiʼyala mu majmúún bi̱ niraʼwi̱i̱n mu mutasrígú ga̱jma̱a̱,

Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱ magudiáanʼ mámbáa dí ikháanʼ,

mú xa̱bi̱i̱ maxnún imbo̱o̱ mbiʼñún,

16 numuu rí asndu tsáá bi̱ gáʼndoo maguma tsajkurámaaʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

maʼni tsajkurámaaʼ Dios bi̱ gajkhun,*

ga̱jma̱a̱ asndu tsáá bi̱ gáxná ajngóo náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

maxná ajngóo náa Dios bi̱ gajkhun,

numuu rí xóo nimínuuʼ nákha ginii mambumuu, marigá ngu̱ʼwa̱á náa iduʼ.

17 ¡Gu̱ya̱a̱la! Ma̱ni̱* nuxi̱ʼ mekhu ga̱jma̱a̱ mbá nuxi̱ʼ ku̱ba̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí nirígá nákha ginii ni xármáʼáan a̱jkia̱la

ga̱jma̱a̱ ni xáʼni gawúunʼ a̱jkia̱la.

18 Ikha jngóo gaʼdxalá ga̱jma̱a̱ gakuwáánʼ gagi kámuu ga̱jma̱a̱ numuu rí ma̱ni̱.

Numuu rí, ¡gu̱ya̱a̱la!, rí gáni̱ náa Jerusalén maʼni rí maʼdxa̱lá

ma̱ngaa rí gáni̱ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí, maʼni rí makuwáanʼ gagi.

19 Maʼdxuʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jerusalén, ma̱ngaa maʼdxuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñunʼ,

ni xáwáán itháán ikhí dí numbi̱ya̱ʼ ni má dí nundxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí numíniiʼ”.

20 “Ikhí nánguá makuwá ejín dxáñáʼ bi̱ makuwá káaʼ nguáthá mbiʼi,

ni má xáxtáa mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ bi̱ makhañúu káaʼ tikhu xa̱bu̱ú.

Numuu rí bi̱ gákháñuu índo̱ gagiʼdoo 100 tsiguʼ majuiʼyáá rí nindxu̱u̱ káaʼ mbáa dxámá.

Ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni aʼkhá majuiʼtásríguíi tséʼniuu á mu gíʼdoo 100 tsiguuʼ.*

21 Munila guʼwá ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ ikhí,

mudula ixi̱ uva ga̱jma̱a̱ muphula xndúu.

22 Xúnila guʼwá mu eʼwíinʼ makuwá,

ni má xúphu̱ eʼwíinʼ rí gúdu̱u̱,

numuu rí xóo mba̱yu̱u̱ʼ rígá mbá ixi̱, xúʼko̱ mba̱yu̱u̱ʼ gakuwá xa̱bu̱ xuajñunʼ

ga̱jma̱a̱ bi̱ ikhúún niraʼwi̱i̱n makuwá gagi wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ ndrígu̱ún.

23 Xúñajunʼ ndíí, ni má xáguwáʼ kudiin e̱ji̱n mu mumíniiʼ náa numbaaʼ,

ikhiin gajmiún e̱jñu̱ún mani̱ndxu̱ún bi̱ Jeobá niʼni tsajkurámiinʼ.

24 Nákha ikhiin xóó tséndxa̱ʼwo̱ʼ, ikhúún mariʼñúún,

nákha ikhiin xóó kúwá ruthi, ikhúún madxawúún.

25 Lobo* ga̱jma̱a̱ mugu̱ muphiʼtsu mbóó,

león mikhu ra̱jxa̱ xó má e̱ʼkhu̱ mbáa xedi̱,

ga̱jma̱a̱ a̱bu̱nʼ mi̱khu̱ yujndaʼ.

Xúni̱ gachíí nimbá, ni má xúni̱ gámbáa nimbá náa mbá xúgíʼ kúbá ndrígóʼ rí kaʼwu”, eʼthí Jeobá.

66 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Mekhu nindxu̱u̱ xíliúʼ* náa natañájunʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ nindxu̱u̱ náa wájun rajkúʼ.

Ikha jngóo, náá gándoo gúni̱ mbá goʼwóʼ rá.

Ga̱jma̱a̱ náá gándoo gárígá mbá náa mba̱ya̱a̱ jxu̱ʼ rá.”

 2 “Ñawúnʼ niʼni xúgíʼ rígi̱,

xúʼko̱ kaʼnii ni̱jkha̱nú nirígá mbá xúgíʼ”, eʼthí Jeobá.

“Bugi̱ bi̱ ikhúún mba̱yo̱o̱:

Bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ bi̱ xtáa ngíná ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkuu ajngóʼ.

 3 Bi̱ naxíyáa mbáa xedi̱, nindxu̱u̱ xóo bi̱ naxíyáa mbáa xa̱bu̱.

Bi̱ naxnájxi̱i̱n mugu̱ xóo tsigijñaʼ, nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ naxmígáʼ aphuu xu̱wánʼ.

Bi̱ naxnájxi̱ mbá tsigijñaʼ... ¡nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ naxnájxi̱ eʼdiuu a̱ga!

Bi̱ naxnájxi̱ tsigijñaʼ ndrígóo olíbano, nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ ndaʼyamajkhún xándú.

Ikhiin má era̱ʼwi̱i̱ kamba̱a̱ náa magún,

ma̱ngaa nuni̱ gagimijná ga̱jma̱a̱ rí mitsaga.

 4 Ikha jngóo ikhúún maraʼwi̱i̱ dí mumíniiʼ,

ga̱jma̱a̱ makuʼmá náa ikhiin dí naʼni mamiñún.

Numuu dí índo̱ ikhúún nindxa̱ʼwu̱u̱n, nimbáa táriʼña,

índo̱ ikhúún ni̱ta̱, nimbáa táʼdxuun.

Nini̱ má xúʼko̱ dí ra̱májánʼ náa iduʼ,

ga̱jma̱a̱ niraʼwi̱i̱ muni̱ rí ikhúún tsénigu̱ʼ”.

 5 Gu̱dxawíín ajngóo Jeobá, ikháanʼla bi̱ ndu̱yamajkuíí ajngóo:

“A̱ngia̱la bi̱ tsíñún gúyala, bi̱ tsíñún makuwáanʼ gajmiála ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuʼ,

nithi: ‹¡Gaguma mba̱a̱ Jeobá!›.

Mú ikhaa* masngájmaminaʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ʼkha̱ kayóo rí tsímáá náa ikháanʼla,

ga̱jma̱a̱ ikhiin maguma majti̱i̱nʼ”.

 6 ¡Nawáán mbá gitsaʼwá* rí na̱ʼkha̱ náa xuajin,

mbá aʼwá rí nawáán náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios!

Nindxu̱u̱ aʼwá rí Jeobá xtáa raʼni ngíníi xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱.

 7 Nákha xóó tséjkha̱nú magiʼdaa ada̱, ikhaa nigiʼdaa má ada̱.

Nákha xóó tséxnúu ga̱ʼkhu̱ magiʼdaa ada̱, ikhaa nigiʼdaa má mbáa dxámá.

 8 Tsáá lá niʼdxawuun mbá miʼtsú xóo rígi̱ rá.

Tsáá lá ndiʼyoo xóo rígi̱ rá.

Lá ma̱ndoo magi̱ʼi̱ mbá país kááʼ mbóó mbiʼi ráʼ.

Lá ma̱ndoo magi̱ʼi̱ mbá xuajin mba̱a̱ kááʼ mbóó miʼtsú ráʼ.

Mú, Sion mbá nacha̱ nixnúu ga̱ʼkhu̱ dí magiʼdaa ada̱

ga̱jma̱a̱ ikhaa ni̱jkha̱nú nigiʼdiin e̱ji̱i̱n.

 9 “Lá ma̱ni̱ rí maxnúu ga̱ʼkhu̱ mbáa a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ xáʼga̱nú maxtáa a̱ʼdióo ráʼ.”, eʼthí Jeobá.

“Lá ma̱ni̱ rí maxnúu ga̱ʼkhu̱ mu xúʼko̱ maruguáa xtíjyúu xáʼ.”, eʼthí Dios ndrígáaʼ.

10 Gaʼdxalá kuya̱a̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ gakuwa̱a̱nʼ gagi gajmiála,

xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ nandala ku̱ya̱a̱.

Gaʼdxalá gajmiála, xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ kuwáanʼla ngíná ga̱jma̱a̱ numuu.

11 Numuu dí xó má eʼni mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ bi̱ naxníxúu a̱ʼdióo asndu magiʼmuu,

xúʼko̱ gáñewa̱a̱nʼ Jerusalén, ikháán magiʼmaaʼ

ga̱jma̱a̱ maraxtaa gagi numuu dí ikhaa niguma mba̱a̱.

12 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Ma̱ni̱ dí ikhaa maxtáa tsímáá xóo mbá mañu,

ga̱jma̱a̱ gamajkhu dí nundrígú xa̱bu̱ xuajin mani̱ndxu̱u̱ xóo yambo̱o̱.

Ikhaa maxníxála ga̱jma̱a̱ maguraʼáanʼ,

magrua̱ʼmáanʼla náa xtiyuu* mu maʼba jngañáanʼla.

13 Xó má mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n a̱ʼdióo,

xúʼko̱ ikhúún gáxtáá rani̱i̱ a̱jkia̱la,

mani̱i̱ a̱jkia̱la ga̱jma̱a̱ numuu Jerusalén.

14 Ikháanʼla mbu̱ya̱a̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán gáʼdxuu a̱jkia̱la,

mbayáa tsiaki̱i̱ itsala xóo mbá iná rudu̱ʼ.

Jeobá maʼni dí xa̱bi̱i̱ mbuyáá tsiaki̱i̱ ndrígóo,*

mú maʼthí pa̱jnu̱ dí mugíʼnín xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo”.

15 “Numuu rí Jeobá ma̱ʼkha̱ xóo mbá aguʼ,

ga̱jma̱a̱ cárriu̱u̱ ma̱ʼkha̱ xóo mbá giñámbiʼ,

mu xúʼko̱ maʼni mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nakásngañu̱u̱ʼ,

ma̱ngaa mu maxprígún ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱ aguʼ.

16 Numuu dí Jeobá majmuu aguʼ mu maʼnimbánuu numún,

xúʼko̱, majmuu espada mu maʼnimbánuu numún xa̱bu̱ numbaaʼ,*

ra̱ʼkhá tháán mbaʼin gákháñún náa ñawúunʼ Jeobá.

17 Mbá xúgíinʼ bi̱ nuni̱ ratamijná ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ kaʼwumijnáa mu matu̱ʼu̱u̱n náa jardín* náa kidxuuʼ bi̱ juáʼan tu̱mba̱a̱, bi̱ naʼphu̱ xuyuuʼ a̱ga, bi̱ naʼphu̱ xúgíʼ dí mitsaga ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼphu̱u̱n tsijní, mbá xúgíinʼ ikhiin maguma gámbíin, eʼthí Jeobá. 18 Naniʼnúuʼ xúgíʼ rí nuni̱ ga̱jma̱a̱ dí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, ma̱ʼkhá mu magímbíin mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuthi mixtiʼkhu ajngáa, ikhiin maguwáʼ ga̱jma̱a̱ mbuyáá tsiaki̱i̱ ndrígóʼ”.

19 “Matsi̱ji̱ mbá tsinaʼ náa majñu̱únʼ ikhiin, bi̱ gágáñún makuʼmíin magún náa xuajin dí na̱nguá nidxawíín ga̱jma̱a̱ numuʼ, ni má túyáá tsiaki̱i̱ ndrígóʼ: Náa Tarsis, náa Pul ga̱jma̱a̱ náa Lud, bi̱ najmún xkamídá, ga̱jma̱a̱ náa Tubal, náa Javán ga̱jma̱a̱ náa islas* dí naguanúu mitsínguánʼ, ikhiin muthi rí xóo mitsaanʼ* e̱ni̱ náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ xuajin. 20 Rígi̱ gánindxu̱u̱ regalo dí muxnuʼ ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá, ikhiin maguwáʼ kudiin mbá xúgíinʼ a̱ngia̱la bi̱ kúwá náa mbá xúgíʼ xuajin, maguwáʼ kudiin náa kúbá ndrígóʼ rí kaʼwu, náa Jerusalén, maguwáʼ kudiin náa wáyú, náa carros, náa carretas rí kúgumaʼá, náa mulas ga̱jma̱a̱ náa camellos bi̱ nagún nacha̱, xóo índo̱ xa̱bu̱ Israel naguwáʼ kudúún regalo náa goʼwóʼ ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ Jeobá rí kajkuáa náa mbá xua̱a̱ rí kaʼwu”, eʼthí Jeobá.

21 “Ma̱ngaa maraʼwi̱i̱n tikhuun dí ikhiin mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun ga̱jma̱a̱ levitas”, eʼthí Jeobá.

22 “Numuu dí xó má nuxi̱ʼ mekhu ga̱jma̱a̱ nuxi̱ʼ ku̱ba̱ʼ dí ma̱ni̱ marigá má xúʼko̱ náa inuʼ, xúʼko̱ má mba̱yu̱u̱ʼ gákúwá bi̱ gáguwáʼ náa ikháanʼla ga̱jma̱a̱ mbiʼyala marigá má xúʼko̱”, eʼthí Jeobá.

23 “Mámbá índo̱ gági̱ʼi̱ gu̱nʼ rudiiʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ gáʼni mbiʼi sábado

maguwáʼ mbá xúgíinʼ* musmbati̱gu̱u̱n náa inuʼ”,* eʼthí Jeobá.

24 “Magajnún ga̱jma̱a̱ mbuyáá dí jngútigi̱i̱n mbá xúgíinʼ nikháñún bi̱ nixujximíjna̱ náa inuʼ,

numuu dí ñu̱u̱ bi̱ kúwá náa ikhiin xákháñún

ga̱jma̱a̱ aguʼ dí nitsikhíin xájuíyuuʼ,

ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ gáʼni dí mawiñu̱u̱nʼ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱”.*

O “visión rí ndiʼyoo”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹dí maʼni káwíin Jeobá›.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “ikha”.

O “bi̱ ndawa̱a̱ anu̱ún”.

O “cerveza dí niguma ga̱jma̱a̱ trigo”.

O “Ciudad de Justicia”.

O “Población fiel”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”. Nakujmaa dí ixi̱ ga̱jma̱a̱ ixi̱ ri̱ʼi̱ nambánii ga̱jma̱a̱ rí nduyamajkhún xándú.

O “ikha”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “reja ndrígóo arado”.

O “lanza”.

O “este”.

O “nagui̱i̱”.

Xujkhúʼ bugi̱ nindxu̱ún majkhiinʼ xóo tsijní.

O “yuxtá”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “tátée”.

O “xáni̱ndxu̱ʼ médico ndrígala”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mu̱phu̱ xndúu dí gájma̱a̱ náa dí nuni̱”.

O “costras”.

O “xu̱ún xujkhúʼ bi̱ kúwá náa lamáa, dí najmún xa̱bu̱ mu maʼni mitsiʼñíin”.

O “nagui̱i̱”.

O “xtíin dí nugíʼ awúún”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

Xóo muʼthá, majthi̱ʼ dí na̱nguá guáʼdiin ajmbiu̱ún ga̱jma̱a̱ e̱jñu̱ún.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ambúún”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “gu̱ni̱ mbá rí májánʼ”.

O “rí nindxa̱ʼwa̱”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo na’thí, “guwa’ yunta”. Mbá yunta nindxu̱u̱ mbá mbaaʼ náa nuxnáá xku̱bi̱ xedi̱ rí mbá mbiʼi.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá bato”. Atayáá glosario, bato.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá homer”. Atayáá glosario, homer.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá efá”. Atayáá glosario, efá.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

O “ikha”.

O “poste rí masngájmún mbuyáá”.

O “chádún”.

O “bi̱ guáʼdáá xtátsiu̱ún náa aphúún”.

O “mar”.

O “trono ndrígóo”.

Atayáá glosario, serafín.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “aʼwóo bi̱ niʼthí”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “niʼni wíyúʼ”.

Atayáá glosario, pinzas.

O “gáguwáʼ náa ikhaa mani̱ndxu̱ún kaʼwiin”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹káaʼ mbá nguéjmi̱i̱n gátangi̱ín›.

O “maxáʼtá a̱jkia̱a̱nʼ”.

O mbáa “gu̱ʼni̱ rí maguíʼiin”.

O “gu̱xku̱diriya̱ʼlú xtájtsí”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “guxuíʼtá”.

O “naʼtáñajunʼ”.

O “nindxu̱u̱ rey”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

O “doncella”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹Dios xtáa ga̱jma̱á nindxu̱lú›.

O “tátiáaʼ”.

O “bóo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xóo eʼnirámáʼ mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ”. Atayáá glosario, dí nuniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n ‹nacha̱ gúxpa̱wi̱i̱, mbá nacha̱ gáguwáʼ mu murawíi›.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nikuʼmaminaʼ náa”.

Xóo muʼthá, a̱ʼgiu̱u̱ Isaías. O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “niʼni endi̱i̱”.

Siloé nindxu̱u̱ náa na̱jkha̱ kúʼwuun iyaʼ.

Atayáá Is 7:14.

O “Guru̱ʼwa̱a̱ smídala”.

‹Dios xtáa ga̱jma̱á nindxu̱lú› xígi̱ kaʼnii eyoo gáʼthúu̱n mbiʼyuu Emmanuel náa ajngáa hebreo. Atayáá Is 7:14 ga̱jma̱a̱ 8:8.

O “makijmí jma̱á”.

O “ikha”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “índo̱ najtsi”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ikhaa”.

O “mar”.

O “dí maʼtáñajunʼ xóo mbáa príncipe marigá náa xpajpoo”.

O “Anu̱lú mbá kámuu”.

O “maʼtáñajunʼ xóo mbáa príncipe”.

O “trono ndrígóo”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “asndu kidííʼ”. O “oeste”.

O mbáa “inúu palmera ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱”.

O “bi̱ ndawa̱a̱ anu̱ún”.

O “nindxu̱ún apóstata”.

O “bi̱ ndawa̱a̱ anu̱ún”.

O “mbiʼi dí mumíniiʼ”.

O “apóstata”.

Xóo muʼthá, “asirio”, bi̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numún náa versículo 5 ga̱jma̱a̱ 24.

O “nagui̱i̱”.

O “mar”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “xáraʼwíin xa̱bu̱ bi̱ maʼnimbánuu numún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xi̱ʼ dí nagájnuu náa rawuunʼ”.

Xujkhúʼ bugi̱ ni̱ndxu̱u̱ xóo iña̱ʼ mú itháan mba̱a̱.

O “leopardo”.

O “león bi̱ gíʼdoo xtátsiuun náa aphuu”.

O mbáa “a̱ʼdá xédí ga̱jma̱a̱ león muphiʼtsu mbóó”.

O “lajuíin”.

O “mar”.

O “poste rí masngájmún mbuyáá”.

O “Xa̱bu̱ xuajin mbuyáaʼ”.

Xóo muʼthá, Babilonia.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “náa a̱jkhu̱ níʼkhóo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa xpajphún”.

O “oeste”.

O “este”.

O “tsiaki̱i̱ ndrígu̱ún náa”.

O mbáa “maʼni mujndooʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ra̱ju̱u̱n”.

O mbáa “makuíʼtáa”.

O “chádún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ja”. Ja ni̱ndxu̱u̱ xóo nagumaráʼmáʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá ajngáa mbiʼyuu Jeobá.

O “gajmala”.

O “gudi̱i̱ ajmúú”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa”, mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nandoo gáʼthúu̱n mbáwíí a̱ʼgu̱.

O “visión”.

O “poste rí masngájmún mbuyáá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ ni̱ni̱ kaʼwi̱ín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ga̱jma̱a̱ Kesiles”. Mbáa nandoo gáʼthúu̱n grupo a̱ʼgua̱a̱n bi̱ mbiʼyuu Orión ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ bi̱ tri̱gi̱i̱n mijngii.

O “gacela”. Nindxu̱u̱ mbáa aña̱ʼ bi̱ nagáyúu itháan nacha̱.

O “lanza”.

O “guʼwá xtíin”.

O “desierto”.

O mbáa “xa̱bu̱ wéñiiʼ bi̱ xóo tsujthu̱unʼ kaʼniún”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

O “nagui̱i̱”.

O “Maxnún mbuya̱a̱ jxu̱únʼ”.

O “bi̱ nuthún xa̱bu̱ xóo muñajunʼ”.

O “matatsijmáa ga̱jma̱a̱ proverbio rígi̱ dí magíʼnuu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “chivátu”.

O “trono”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa goʼwóo”.

O “puercoespín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “consejo dí nixtaʼwíí”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ikhaa”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “bóo”.

O “desierto”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “trono”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “ñawúunʼ náa kagu̱ uva dí maña̱ʼ”.

O “mar”.

O mbáa “numuu rí nundxa̱ʼwa̱ índo̱ nuxmijná nijngutaʼmáa náa xndú dí najma̱a̱ ruʼphu ga̱jma̱a̱ dí nitadu”.

O “tsénújngoo dí ajtsú tsiguʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “e̱ji̱i̱n Israel”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xtangoo xuyuuʼ”.

O “bóo”.

Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.

Xóo muʼthá, mbá castillo, o mbá xuajin dí kúgumaʼá.

O mbáa “dios minduwaaʼ”.

O “mar”.

O “mbá iná rí na̱jkha̱ xtambíjxi̱”.

O “mar”.

O “poste rí masngájmún mbuyáá”.

O mbáa “asndu náa”.

O “mar”.

O “diin”.

E̱ʼi̱n rígi̱ nindxu̱u̱ xóo ra̱jxa̱ dí ndaʼya náa iyaʼ.

O “anzuelo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuni̱ xtíin miʼxá náa telar”.

O “Menfis”.

O “tribu”.

O mbáa “inúu palmera ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱”.

O “Ciudad de Demolición”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “tartán”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “chádaaʼ”.

O “kagíʼ i̱ndó xtíñuu rí awúún”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “rí mitsiʼyáa dí naʼni manigu̱u̱nʼ”.

O “mar”.

O “desierto”.

Nakujmaa rí nandoo gáʼthúu̱n mbaaʼ náa nirígá xuajin Babilonia.

O “ndi̱yo̱o̱ visión”.

Nakujmaa dí nandoo gáʼthúu̱n Babilonia.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “itsu̱ tsaguʼ na̱ʼkhu̱”.

O “guxtajmáá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱ʼdióo”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹wíí›.

O “tsénújngoo dí mbá tsiguʼ”.

O “Valle de la Visión”. Nakujmaa dí nandoo gáʼthúu̱n Jerusalén.

O “endxa̱ʼwa̱”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”. Ajngáa mitsaanʼ rígi̱ naʼni mbríguii xóo mbáa xa̱bu̱, mbáa nandoo gáʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ numuu tsingíná rí magáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuyáá.

O “bi̱ nudrúwíin wáyú”.

O “naríya̱ʼ náa xtóo”.

O “wáyú”.

O “pared dí nañewu̱u̱n”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “guʼwá náa nutañajunʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa maxtáa”.

O “nagui̱i̱”.

O “dí niratañajunʼ”.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n ‹Eliaquim›.

O “trono”.

O “tátée”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ rí ki̱wu̱n”.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n ‹Sebná›.

Atayáá glosario, Tarsis.

O “mar”.

Xóo muʼthá, mbá ñawúunʼ mañu Nilo.

O “i̱jín go̱ʼo̱”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “wa̱ʼxa̱ʼ bi̱ xóó tsébúúnʼ gajmiún xa̱bu̱”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “desierto”.

O “nagui̱i̱”.

O “Narmingaa rawuunʼ”.

O mbáa “na̱jkha̱ rujndooʼ”.

O “asndu nákha wajyúuʼ”.

O mbáa “na̱jkha̱ rujndooʼ”.

O “nagui̱i̱”.

O “náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ”.

O “mbaaʼ náa rígá aguʼ”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa inún xabuaniuu”.

O “nagui̱i̱”.

O “nitraʼwíí consejos”.

O “ganitsu dí itháan májánʼ náa kajti gájtsu̱u̱ itsu̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mi̱khu̱ rajngúunʼ”.

Nandoo gáʼthúu̱n ku̱ba̱ʼ itsí dí rígá náa agoo xtájtsí.

O mbáa “bi̱ nuguájun jmbu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ja”. Ja ni̱ndxu̱u̱ xóo nagumaráʼmáʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá ajngáa mbiʼyuu Jeobá.

O “mbáníi”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “alma”. Atayáá glosario, alma.

O “niʼni endi̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “wajñunʼ”.

O mbáa “xuájyooʼ iná”.

O “magiʼdiin bi̱ nikháñún bi̱ nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱”.

Atayáá glosario, Leviatán.

O “mar”.

Nakujmaa dí gi̱i̱ nandoo gáʼthúu̱n Israel, dí naʼthí xóo nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ naʼni mbríguíi ga̱jma̱a̱ mbá mbaaʼ náa kiʼdu uva.

O “vino rí naʼni xngoʼóo”. Xóo muʼthá, vino rí na̱ʼkhu̱u̱.

O “nundxa̱ʼwa̱”.

O “este”.

Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.

O “desierto”.

O “bóo”.

Nakujmaa dí rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n, Samaria xuajin náa natri̱ʼi̱i̱n mutañajunʼ.

O “bi̱gu̱”.

O “nagui̱i̱”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

O “visión”.

O “ñuñuu dí nugiewan ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ má ñuñuu dí nugiewan ga̱jma̱a̱”.

O “lajuíin”.

O mbáa “ndiya̱a̱xu rí niwasngájmuxu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

O “plomada”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”.

O mbáa “índo̱ gákru̱ʼu̱u̱n mamiñún”.

O “bóo”.

Nindxu̱u̱ iná ndataun rí na̱ʼkha̱ náa tsígáʼ skuniʼ dí xóo pimienta kaʼnii.

Nindxu̱u̱ mbá iná rí majkhaʼ tsígooʼ.

Rígi̱ nindxu̱u̱ xó má trigo mú tséjmaʼnuu wéñuuʼ, dí nudu bi̱ egipcio nákhá wajyúuʼ.

Xóo muʼthá, Dios.

O “naxprígúu”.

O “consejo ndrígóo”.

O “rí najmañuu mbaʼyoo xóo maʼni nindxu̱u̱ mba̱a̱”.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n ‹náa nakarámáʼ tsigijñaʼ dí najuixnájxi̱ náa Dios›. Nakujmaa dí nandoo gáʼthúu̱n Jerusalén.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ”.

O “bi̱gu̱”.

O “rí nawán”.

O “ndaʼyoo visión”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa rawuunʼ”.

O “bi̱ tséjmangu̱u̱nʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ naxprígú”.

Xóo muʼthá, ni xáti̱yu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ ni xáʼni ngíná a̱jkiu̱u̱n.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxidíí tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xuajin náa kúgumaʼá”.

Atayáá glosario, Rahab.

O “ikha”.

Atayáá glosario, vidente.

O “visión”.

O mbáa “iñáʼ náa ga̱jnu̱ʼ iyaʼ”.

O “ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “magiʼdoo yajtsu̱u̱”.

O “dí nixpajxi̱ ga̱jma̱a̱ pala ma̱ngaa rastrillo”.

O “nijmigiinʼ”.

O “Xi̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “dí nda̱a̱ rí ejmaa”.

O “naʼni kaʼwumina̱a̱ʼ”.

O “xóo ewán”.

O “nagui̱i̱”.

O “bi̱gu̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Tófet”. Ajngáa “Tófet” najmaa xóo mbá xkri̱da mu miʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa nagi̱ʼi̱ aguʼ, ga̱jma̱a̱ nandoo gáʼthúu̱n dí naʼni gámbáa.

O “bóo”.

Gi̱i̱ ajngáa azufre nandoo gáʼthúu̱n xuíʼtóo itsí rí gíʼdoo agiuuʼ.

O “bi̱ nudrúwíin wáyú”.

O “león bi̱ gíʼdoo xtátsiuun náa aphuu”.

O “maʼni dí marigá rí”.

O “bi̱ muni̱ marigá dí”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maʼni dí marigá apostasía”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “desierto”.

O “ñawúnxu”.

O “nundxa̱ʼwa̱”.

O “aʼbu”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “langosta”. Atayáá glosario, tsíʼbu.

O “chíma̱ja̱nʼ”.

Nandoo gáʼthúu̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ.

O mbáa “na̱jkha̱ rujndooʼ”.

O “desierto”.

O “apóstata”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mi̱jnu̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Ñuñaaʼ”.

Nakujmaa dí nandoo gáʼthúu̱n, Bozrá, náa naʼtáñajuunʼ Edom.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “brea”. Rígi̱ nindxu̱u̱ wabooʼ ga̱jma̱a̱ nañambáá mu xánújngoo iyaʼ.

Gi̱i̱ ajngáa azufre nandoo gáʼthúu̱n xuíʼtóo itsí rí gíʼdoo agiuuʼ.

O “puercoespín”.

O “plomada”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

O “desierto”.

O mbáa “xa̱bu̱ wéñiiʼ bi̱ xóo tsujthu̱unʼ kaʼniún”.

Ñu̱ʼu̱ bugi̱ nindxu̱u̱ xóo xpuʼphúnʼ.

Ñu̱ʼu̱ bugi̱ nindxu̱ún xóo bi̱yú.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nigiéwan ga̱jma̱a̱ mbá ñuñuu mu maruiʼtha̱a̱ náa dí muda̱a̱”.

O “desierto”.

O “nagui̱i̱”.

O “diin”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rabsaqué”.

O “náa nutáñajunʼ”.

O “gu̱ni̱ mbá rí májánʼ”.

O “diin”.

O “ajngáa siriaco”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ʼni̱ tsajkurámámijnálú ga̱jma̱a̱ agajnála gúyoʼ”.

Atayáá glosario, puzu.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “náa nutáñajunʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “kúwá má náa rawuunʼ xtíjyúu rudún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rabsaqué”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “magíwánʼ mbá espíritu náa ikhaa”.

O “trono ndrígáaʼ”.

O mbáa “náa majñu̱únʼ”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “xúgíʼ iyaʼ dí rígá náa Nilo”.

O “este”.

Xóo muʼthá, Ezequías.

O “dí gákráʼáan náa tsígáʼ dí gájngutígú”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “ataniu̱ʼ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbiʼi ndrígáaʼ”.

Mbáa escalera rígi̱ najmún mu mbuyáá xóo enújngoo hora, xóo reloj dí nañajunʼ ga̱jma̱a̱ ajkha̱ʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

O mbáa “grulla”.

Xóo muʼthá, ajngóo Dios ga̱jma̱a̱ rí naʼni.

O “nitiexinga̱a̱ náa idaaʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”.

O “pan dí niguma ga̱jma̱a̱ higo nijndooʼ dí nigixmbi̱i̱”.

O “niʼdxawún”.

O “náa naʼtáñajunʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “desierto”.

O “Gu̱ni̱ kaʼwi̱i̱”.

O “bóo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Xúgíʼ xuwiʼ nindxu̱u̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ngajua rí tsétumuu”. Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa tso̱xto̱o̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “palmo”. Atayáá glosario, palmo.

O “xóo endxa̱ʼwáminaʼ”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

O “aʼbu”.

O “xa̱bu̱ ñajunʼ”.

O “nagui̱i̱”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “este”.

O “maxáʼtá a̱jkia̱a̱nʼ”.

Xóo muʼthá, bi̱ tséjmaa gámbáyuminaʼ ga̱jma̱a̱ ragíʼdoo numuu.

O “desierto”.

O “diin”.

O “xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún”.

O “Xtiʼkhuu dí naguma ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

O “diin”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “ikha”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Dios bi̱ naxnúu espíritu xúgíʼ xuwiʼ”.

O “mar”.

O “desierto”.

O “ku̱ba̱ʼ gújkhúʼ”.

O “ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

O “nagui̱i̱”.

O “este”.

O “oeste”.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n dí mambanúu ginii kayuu’ dí marigá nda̱wa̱á.

O “gakumala kuyoʼ”.

O “mar”.

O “desierto”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n bi̱ nusngáa Xtángoo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “asndu nákha kua̱ʼa̱a̱n náa awúun rudáaʼ”.

Rí nandoo gáʼthúu̱n ‹xa̱bu̱ jmbii›. Xígi̱ kaʼnii ethán Israel índo̱ nuxnáá gamajkhu.

O “náa bi̱ nakándawuuʼ”.

Xóo muʼthá, xándú.

O “ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

Atayáá glosario, dí nuniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱.

O “guʼwá náa mbuyamajkuíí”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkiu̱ún tséjmaa gákro̱ʼo̱o̱”.

O “Mbá xuíʼtóo ixi̱ nijndooʼ”.

O “nániáaʼ”.

O “dí nuthi profeta minduwiinʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “marajkuíi dí kaxtoʼóo náa smídún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maro̱ʼo̱o̱ jxa̱ʼ smídáaʼ”.

O “este”.

O “oeste”.

O “lajuíin”.

O “bi̱ niʼnii”.

O mbáa “Lá ku̱ba̱ʼ ma̱ndoo maʼthí ‹Dí nitani̱ ragíʼdoo cháʼwuun›” ráʼ.

O “Tsáá ada̱ xtaa ratani̱i̱ jngóo dí naxnáa ga̱ʼkhu̱ rá.”

O mbáa “Bi̱ nuñejunʼ náa”.

O mbáa “bi̱ nugujua̱ náa”.

O mbáa “táʼni mu mbaʼ makri̱ga̱á”.

Xóo muʼthá, xándú bi̱ nagún kudiin xujkhúʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nusmbati̱gu̱u̱n ikhí”.

O “Rí niraʼwi̱i̱”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xkujiuuʼ”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “trono”.

Atayáá glosario, itsí mba̱a̱.

O mbáa “xáxkamaminaʼ ga̱jmu̱ʼ nimbáa náa kambo̱ʼ”.

O mbáa “maski ajndu”.

O mbáa “bi̱ nurui̱ʼta̱a̱ mekhu, xa̱bu̱ xawan bi̱ nduyáá ga̱jma̱a̱ numún a̱ʼgua̱a̱n”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa mbayuuʼ”.

O “ajua̱nʼ dí nurkuiya̱ʼ”.

O mbáa “niraʼwi̱i̱n”.

O “nikuʼmún ma̱ʼgá ga̱jmu̱ʼ”.

O “mu mambáyáaʼ má ikháán”.

O “mar”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “náneʼ”.

O “Jeobá maʼniuʼ dí májánʼ”.

O “tribu”.

O mbáa “xúgíʼ bíjní tsaʼtsaʼ”.

O “oeste”.

O “ada̱ bi̱ naʼxúuʼ”.

O “lajuíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Mudariʼiin náa tsu̱xtu̱ún”.

O “nániála”.

O “mar”.

O “desierto”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O mbáa “maxnu̱u̱ tsiaki̱i̱”.

O “magiʼduʼ ga̱jmu̱ʼ rá.”

Ruxi bugi̱ nindxu̱u̱ xóo ruxi bi̱ xtáa náa Israel, mbáa xujkhúʼ chíʼgíiʼ bi̱ gíʼdoo a̱jkhu̱ xniuunʼ bi̱ xóo bijphí kaʼnii ga̱jma̱a̱ ikhaa na̱ʼkhu̱ xtíin.

O “tátiala”.

O “índo̱ nigiʼdáanʼla ga̱jma̱a̱ ga̱ʼkhu̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n”.

O “desierto”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ñawúnʼ”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “ikha”.

Ruxi bugi̱ nindxu̱u̱ xóo ruxi bi̱ xtáa náa Israel, mbáa xujkhúʼ chíʼgíiʼ bi̱ gíʼdoo a̱jkhu̱ xniuunʼ bi̱ xóo bijphí kaʼnii ga̱jma̱a̱ ikhaa na̱ʼkhu̱ xtíin.

O mbáa “ñu̱u̱”.

Atayáá glosario, Rahab.

O “mar”.

O “bi̱ naruguama̱ʼa̱a̱n”.

O “nikáninúúnʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa edxu̱u̱”.

O “nagui̱i̱”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O “ajngáa rí nuxi̱ʼ”.

O mbáa “rí niʼdxawíín”.

Gi̱i̱ ajngáa “ikhaa” nandoo gáʼthúu̱n asndu tsáá bi̱ nayejxi̱ o mbáa Dios.

O “nda̱a̱ mbá rí kiejuunʼ rí mitsiʼyá náa ikhaa, mbá rí maʼni maniguxu”.

O “bi̱ nakro̱ʼo̱o̱ xóo e̱ʼkhu̱”.

O mbáa “Ikhaa ninindxu̱u̱ xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ tsíñún gúyáá inuu”.

O “nini̱ ngínáa rí nixiyáa”.

O “Mbáa tsáá maxnúu iñá wajinʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbáa bi̱ gíʼdoo”.

O “lajuíin”.

O “jmba̱yi̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ngajua rí tsétumuu”. Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nditháan xániʼñúuʼ rasngajmáaʼ ngajua rí tsétumuu”.

Nindxu̱u̱ mbá mezcla rí nunda̱wa̱a̱ʼ idiʼ, jui̱ʼi̱ ga̱jma̱a̱ iyaʼ.

O “itsí aguʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa nartumuu xuajin”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “dí gíʼdoo xtangoo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “masngajmála ngajua rí tsétumuu”. Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

Atayáá glosario, eunuco.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O mbáa “xúʼko̱ niʼni kríyamínáʼ náa”.

Xóo muʼthá, náa iñá wajinʼ.

O “bóo”.

O “naʼni rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ”.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n rí nduyamajkhún xándú.

O mbáa “rey”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Seol”. Atayáá glosario, Iñá wajinʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “tséʼni néʼnga̱a̱ʼ”.

O “mar”.

O “nunimiʼchííxu̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “puñete dí ra̱májánʼ”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ mbóó xuwiʼ gajmiáanʼ”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

O “manigua̱a̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ki̱wu̱nʼ”.

O “dí maʼngo̱o̱ ikhaa”.

O “xtíin dí nda̱a̱ ñawúunʼ”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “oeste”.

O “este”.

O “bi̱ gáguwáʼ náa ikháán”.

O “bi̱ gáguwáʼ náa bi̱ gáguwáʼ náa ikháán”.

O “nagui̱i̱”.

O “rí nambiʼi índo̱ najtsi náa ikháán”.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maruguamaʼa̱a̱n”.

O “Seba”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “lajuíin”.

O “xtíin dí nda̱a̱ ñawúunʼ”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

O “nagui̱i̱”.

O “poste rí masngájmún mbuyáá”.

O “a̱ʼdée dxáʼgú”.

O mbáa “color maña̱ʼ gakhi̱i̱”.

O “niʼni rí maʼngo̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ngajua rí tsétumuu”. Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “nagui̱i̱”.

O “bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngóo bi̱ wíji̱ náa inuu”.

O “xi̱ʼ kaʼwu, tsiaki̱i̱ ndrígóo Dios”. Atayáá glosario, espíritu santo.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ñawún mújúunʼ Moisés”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ñawúunʼ rí mitsaanʼ”.

O “náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “natani̱”.

O “tribu”.

O “maguáʼaan”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ga̱jma̱a̱ numuu ñawúnxu”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “desierto”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

O mbáa “náa natri̱ʼi̱i̱n bi̱ nuyejngoo”.

O mbáa “raʼkháa gáʼni dí mangáán maʼni kaʼwíín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa tsu̱xtu̱ún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “magiéwan náa tsuxtala”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá rí maguma tsajkurámáánʼ”.

O “bóo”.

Atayáá glosario, nuri̱ya̱ʼ suerte.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúʼko̱ gáʼni”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Xtáá ra̱ni̱”.

O mbáa “bi̱ xóó tséjkha̱nú magiʼdoo 100 tsiguuʼ mbuyáá xóo mbáa bi̱ majuiʼtásríguíi”.

Xujkhúʼ bugi̱ ni̱ndxu̱u̱ xóo iña̱ʼ mú itháan mba̱a̱.

O “trono ndrígóʼ”.

Xóo muʼthá, Jeobá.

O “rí nundxa̱ʼwa̱”.

O “ragómiu̱u̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ñawúunʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”. Xóo muʼthá, jardín kiejuunʼ rí najmún náa nduyamajkhún xándú.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

O “mu mbuyamajkhuʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá