BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • nwt Jeremías 1:1-52:34
  • Jeremías

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Jeremías
  • Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Biblia Me̱ʼpha̱a̱ Rí nakánún bi̱ makuwá náa numbaaʼ nuxi̱ʼ
Jeremías

JEREMÍAS

1 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeremías* a̱ʼdióo Hilquías, mbáa ndxajkun bi̱ xtáa náa Anatot, náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín. 2 Ikhaa nigruigú ajngóo Jeobá náa mbiʼi rí nixtáa Josías a̱ʼdióo Amón, rey ndrígóo Judá, náa tsiguʼ 13 dí xtáa má raʼtáñajunʼ. 3 Xúʼko̱ má nigruigú nákhá mbiʼi dí nixtáa Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá, asndu índo̱ nirámúunʼ 11 tsiguʼ dí nixtáa raʼtáñajunʼ Sedequías aʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá ma̱ngaa índo̱ xa̱bu̱ Jerusalén ni̱jkha̱ kiʼdiin índo̱ niʼni witsu igu̱nʼ.

4 Nigruígú ajngóo Jeobá. Niʼthúnʼ:

 5 “Ikhúún naniʼníí má nákhá xóó tségíwáanʼ náa awúu̱n ru̱dáaʼ,

ga̱jma̱a̱ nákhá xóó tséraxtaa* ikhúún niraʼwíín.*

Ni̱ni̱ dí ma̱nindxa̱a̱ʼ profeta* náa xúgíʼ xuajin”.

 6 Mú ikhúún nitha̱: “¡Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱!

Ikhúún tséjmún gátha. Kaʼníí nindxu̱ʼ mbáa dxámá”.

 7 Jeobá niriʼñuʼ:

“Xárata ‹Kaʼníí nindxu̱ʼ mbáa dxámá›.

Numuu rí mi̱dxu̱ʼ náa inún bi̱ ikhúún gátha̱a̱nʼ mi̱dxu̱ʼ gátañu̱u̱n

ga̱jma̱a̱ marata̱ xúgíʼ dí gátha̱a̱nʼ marata̱.

 8 Xámíñáaʼ xtañún,

numuu rí ‹ikhúún xtáá ma̱ni̱ kríñáaʼ›, eʼthí Jeobá”.

9 Ikhú Jeobá nikruiyaʼ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ nixkajma rawunʼ. Ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼthúnʼ: “Nigídáʼ ajngóʼ náa rawaanʼ. 10 Mbiʼi xúgi̱ naxna̱a̱ʼ ñajunʼ náa xúgíʼ xuajin ga̱jma̱a̱ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ, rí matrubuwíi ga̱jma̱a̱ mataxpígúu, matani̱ gámbáa ga̱jma̱a̱ matani̱ ga̱jxi̱i̱ ma̱ngaa mu matani̱ ga̱jma̱a̱ matadu”.

11 Mbu̱júu̱ nigruígú ajngóo Jeobá, niʼthúnʼ: “Jeremías, ndiéjunʼ dí xtaa ratayáá rá.” Ikhú niriʼñuu: “Nda̱yo̱o̱ mbá ñawúunʼ ixi̱ almendro”.*

12 Jeobá niʼthúnʼ: “Xúʼko̱, ikhaa nindxu̱u̱, ikhúún na̱nguá egú mu ma̱ni̱ mbánúu ajngóʼ”.

13 Mbu̱júu̱ nigruígú ajngóo Jeobá rí maʼni a̱jma̱ nuthu. Niʼthúnʼ: “Ndiéjunʼ dí xtaa ratayáá rá.” Ikhúún ni̱thu̱u̱n: “Nda̱yo̱o̱ mbá daan* dí nagaʼá,* rí na̱ʼkha̱ rajngatiga̱a̱ asndu náa norte”. 14 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ:

“Gamiéjunʼ magajnúu xígií náa norte

rí maguáʼníí xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin.

15 Numuu rí ‹xtáá randxa̱ʼwu̱u̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa norte gajmiún bi̱ kúwá náa guʼwún, eʼthí Jeobá,

ikhiin maguwáʼ. Mámbáa magíʼ xíliu̱u̱*

náa riejuun xkrugoo Jerusalén,

xúʼko̱ má náa xúgíʼ xtájtsí dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱

ma̱ngaa náa xúgíʼ xuajin ndrígóo Judá.

16 Mandi̱ʼi̱ín cuenta xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí nuni̱,

numuu rí ikhiin nini̱ñu̱nʼ

ga̱jma̱a̱ nuxnajxi̱ gúniúu tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses

ma̱ngaa nusmbati̱gu̱u̱n náa inuu dí ikhiin má niniwíi›.

17 Mú ikháán ndayóoʼ matani rataminaʼ dí matani̱,*

mbaʼyóoʼ matujxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ marathu̱u̱n xúgíʼ rí ikhúún gátháanʼ.

Xámíñáaʼ xtañún,

mu ikhúún xáni̱ dí mamiñáanʼ náa inún.

18 Numuu rí ikhúún ni̱ni̱ dí ma̱nindxa̱a̱ʼ mbá xuajin dí kúgumaʼá,

mbá columna dí hierro, xtájtsí dí cobre náa xúgíʼ xuajin,

ma̱ngaa náa inún reyes ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa príncipe bi̱ kúwá ikhí,

náa inún ndxajkun ga̱jma̱a̱ náa inún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ.

19 Tsiaki̱i̱ má muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ

mú xáʼngu̱u̱n,

numuu rí ‹ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ mu ma̱ni̱ kríñáaʼ, eʼthí Jeobá›”.

2 Nigruígú ajngóo Jeobá. Niʼthúnʼ: 2 “Ayuʼ ga̱jma̱a̱ aratá náa xúgíʼ xuajin Jerusalén: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Nditháan tsímbumuʼ ngajua rí nitasngájmuʼ nákha dxáʼgú nindxa̱a̱ʼ,

ngajua rí nitasngájma índo̱ nicha̱a̱ʼ matanujúnʼ,

ma̱ngaa xóo nidxu̱ʼ kidxuʼ nákha ni̱jkhá ka̱ña̱a̱n náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*

náa mbá ku̱ba̱ʼ rí nda̱a̱ rí kiʼdu.

 3 Israel ninindxu̱u̱ mikaʼwii náa inuu Jeobá, rí nijma̱a̱ ginii náa niʼdu”›.

‹Asndu tsáá má bi̱ naʼni gawúunʼ nagiʼdoo aʼkhúun.

Na̱ʼkha̱nú gamiéjunʼ náa inuu›, eʼthí Jeobá”.

 4 Bi̱ kúwá náa goʼwóo Jacob gudxawíín ajngóo Jeobá,

ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ kúwáanʼ náa goʼwóo Israel.

 5 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Ndiéjunʼ rí nixkamaa wajin xiʼñála náa ikhúún

mu matsíngúunʼ wéñuuʼ náa ikhúún

ga̱jma̱a̱ magún kidxu̱únʼ xándú bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin ma̱ngaa rí asndu ikhiin nánguá niguaʼdáá numún xá.

 6 Na̱nguá nirajxi̱: ‹Náá xtáa Jeobá,

bi̱ niguwáanʼlu náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto,

bi̱ nixnulu ikha náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

náa mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ dí rígá mbaʼa iñáʼ

náa mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ dí mikína mbiʼ,

náa mbá ku̱ba̱ʼ rí ndawa̱a̱ tsáa ejkha̱

ga̱jma̱a̱ nimbáa ndawa̱a̱ tsáa xtáa ikhí rá.›

 7 Nda̱wa̱á ni̱ʼkhá kaguáanʼla náa ku̱ba̱ʼ rí májánʼ

mu mu̱phu rí najma̱a̱ ikhí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí májánʼ dí rígá.

Mu índo̱ nitaʼala ni̱ni̱ tsagáá ku̱bo̱ʼ,

rí ni̱xna̱la ni̱ni̱ rí xágiʼdoo numuu.

 8 Ndxajkun na̱nguá nirajxi̱: ‹Náá xtáa Jeobá rá.›

Bi̱ kaʼñún musngáa Xtángoo na̱nguá niniʼniúnʼ,

bi̱ nindxu̱ún baxtúu nixujximíjna náa inuʼ,

bi̱ nindxu̱ún profetas nitariyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu Baal,

ga̱jma̱a̱ nigún kidxu̱únʼ bi̱ nda̱a̱ rí ejmiin muni̱ rí májánʼ.

 9 ‹Ikha jngóo makruigáanʼla má xúʼko̱, eʼthí Jeobá,

ga̱jma̱a̱ makruígi̱i̱n e̱jñu̱ún e̱jñala›.

10 ‹Guʼgualá náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ kitim dí rígá náa rawuunʼ lamáa* ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱.

Xúʼko̱, guxuʼnguíinʼ bi̱ magún kuñu̱u̱n ajngáa náa Quedar ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱ májánʼ,

gu̱ya̱a̱ á mu nirígá xóo rígi̱.

11 Lá mbá miʼtsú mbá xuajin niniñu̱u̱nʼ dioses ndrígiu̱ún mu mbuyamajkún bi̱ na̱nguá nindxu̱ún dioses ráʼ.

Mú, xuajñunʼ niniñuʼ ikhúún Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbá dí ragíʼdoo numuu.

12 Mekhu atiejxi̱ ga̱jma̱a̱ gaʼniaanʼ tsiánguá,

gaguáʼáán ga̱jma̱a̱ gamiñáanʼ eʼthí Jeobá,

13 numuu rí xa̱bu̱ xuajñunʼ a̱jma̱ dí ra̱májánʼ nini̱:

niniñuʼ ikhúún bi̱ nindxu̱ʼ iduu i̱ya̱a̱ʼ rí ndaʼya

ga̱jma̱a̱ nindii iñáʼ,

iñáʼ rí gíʼdoo tsúwo̱o̱ʼ, rí tséʼngo̱o̱ gájnu̱ʼ iyaʼ›.

14 ‹Lá ñumbáá nindxu̱u̱ Israel ráʼ. Lá nindxu̱u̱ mbáa ñumbáá bi̱ nigumaa náa goʼwóo patriúun xáʼ.

Á mu na̱nguá, náa numuu rí nijuixnájxi̱i̱ mu magajta káyííʼ xúgíʼ rí gíʼdoo xá.

15 Ikhaa nundxa̱ʼwa̱jmaa león bi̱ gújkuíinʼ*

nuxujxi̱ aʼwún.

Nini̱ rí maʼni gamíi náa ku̱bo̱o̱ʼ.

Ga̱jma̱a̱ xuajñuu nindra̱ʼa̱a̱ agiuuʼ nikha̱a̱, ndáwi̱i̱n xa̱bu̱ ikhí.

16 Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Nof* ga̱jma̱a̱ Tahpanés naʼphu̱ nu̱ʼu̱u̱n edxa̱a̱ʼ.

17 Lá raʼkháa ikháán má nitayáʼ rí magíʼnáaʼ

numuu rí nitatsíñáánʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ

índo̱ ikhaa xtáa raxnáaʼ ikha náa kamba̱a̱ xáʼ.

18 Rí xúgi̱, náá numuu rí nandaaʼ mi̱dxu̱ʼ náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa Egipto

ga̱jma̱a̱ migi̱i̱n iyaʼ dí rígá náa Sihor* rá.

Náá numuu rí nandaaʼ mi̱dxu̱ʼ náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ Asiria

ga̱jma̱a̱ migi̱i̱n iyaʼ rí na̱jkha̱ náa Mañu* rá.

19 Gajmañaaʼ náa dí raʼkhí nitani̱

ga̱jma̱a̱ rí táñejún jmbu gáxpríguáaʼ.

Gajmañaaʼ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ miʼkhu̱u̱n nindxu̱u̱ rí

matatsiʼñáánʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ,

na̱nguá nitasngájma nimbá gamíi náa inuʼ ikhúún› eʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

20 ‹Numuu rí niʼníí má nixpígaʼ yugo ndrígáaʼ

ga̱jma̱a̱ nixkuʼtu cadena ndrígáaʼ.

Mú niratá: “Xáni̱ ñajuaanʼ”,

náa mámbá bíjní rí mitsídánʼ ga̱jma̱a̱ náa mámbá agoo ixi̱ mba̱ʼu̱ rí maxaʼ

kri̱ga̱a̱n xtabáaʼ ratagujuamínáʼ.

21 Nindxa̱a̱ʼ xó mbá uva rí maña̱ʼ rí itháan májánʼ rí ikhúún nidu dí nigaja̱a̱ náa mbá tsígáʼ rí itháan májánʼ.

Xú kaʼnii nitani̱ rí nitriʼkuminaʼ ga̱jma̱a̱ náa ikháán ni̱ʼkha̱ ñawúunʼ uva xáná rá.›

22 ‹Tséʼniuu á mu nataxmíndumínaʼ ga̱jma̱a̱ mi̱na májánʼ, miʼsmbáán má xúʼko̱ gáʼni̱,

aʼkháanʼ mani̱ndxu̱u̱ tsaga náa inuʼ ikhúún›, eʼthí Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱.

23 Xú kaʼnii gándoo gárata ‹Na̱nguá ni̱ni̱ tságamináʼ,

na̱nguá ni̱jkhá kidxu̱únʼ Baal›.

Atayáá májánʼ rí nitani̱ náa mata.*

Atiejxi̱i̱ májánʼ rí nitani̱.

Nindxa̱a̱ʼ xóo mbáa camello e̱ʼgu̱ʼ bi̱ nagáyúu nacha̱,

bi̱ mbaʼ najkháá ragáyúu gi̱i̱ ñuʼún,

24 mbáa búrra xáná bi̱ naguʼwuun náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

nayeyuu náa giñánʼ mu mbayáaʼ mbáa xujkhú i̱ya̱ mu maʼni ga̱jma̱a̱ rí nagua̱ʼa̱ náa a̱jkiu̱u̱n.

Tsáá gáʼngo̱o̱ gátsíjíi índo̱ rí nandoo majxka xá.

Nimbáa xujkhú i̱ya̱ xáʼgaaʼ dí mbayáaʼ.

Náa gu̱nʼ rí nuxka maxkamaa.

25 Israel xátatsiʼñááʼ rí maʼguuʼ rajkuáaʼ

ni má xátatsiʼñááʼ rí mujndooʼ aphaaʼ numuu rí nadxu̱ʼ kidxuuʼ mbá dí ragíʼdoo numuu.

Mú ikháán niratá: ‹¡Na̱nguá! ¡Xájmaa rúʼko̱!

Nindoʼ ka̱ñu̱u̱n bi̱ tséniʼniúnʼ*

ga̱jma̱a̱ maʼgá kidxu̱únʼ ikhiin›.

26 Xó má mbáa kuʼwáʼ nati̱yu̱u̱ʼ índo̱ nuxkamaa,

bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel niguma majti̱i̱nʼ,

ikhiin, reyes ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ príncipes,

ndxajkun, ga̱jma̱a̱ profetas ndrígiu̱ún.

27 ‹Ikháán nindxa̱a̱ʼ anu̱ʼ›* ethán mbá ixi̱,

‹Ikháán nitani̱ rí makuwáanʼxu̱› ethán mbá itsí.

Mú náa ikhúún nánguá tanga̱a̱ inala, nitangañaʼla xígií.

Índo̱ gáʼkha̱nú gamiéjunʼ mu̱tha̱

‹¡Ayi̱, atani̱ káwáanʼxu̱!›.

28 Náá nigún dioses bi̱ nitani̱i̱ rá.

Gaguwáʼ ikhiin muni̱ kríña̱a̱nʼ mbiʼi dí gáraʼdáá gamiéjunʼ á mu majmiin.

Numuu dí ra̱ʼkhá tháán mbaʼin dioses ndrígáaʼ Judá, xó má mbaʼa xuajñaaʼ.

29 ‹Náá numuu dí nuxurígu̱u̱n má xúʼko̱ rá.

Náá numuu dí xúgiáanʼ kayuuʼ nixuxímíjná náa inuʼ rá.› Eʼthí Jeobá.

30 Nda̱a̱ má numuu nixpajtíin e̱jña̱la.

Ikhiin táʼndún gundrigú dí nixprígún.

Espada ndrígala niʼkhu̱u̱n profeta ndrígiála

xó mbáa león bi̱ najmangu̱u̱ʼ.

31 Ikháanʼla xa̱bu̱ xuajñunʼ, gudxawíín májánʼ ajngóo Jeobá.

Lá ninindxu̱ʼ xóo mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ náa Israel ráʼ.

O mbá ku̱ba̱ʼ rí mikína mbiʼ ráʼ.

Náá numuu rí xa̱bu̱ xuajñunʼ nuthi, ‹Kuwáanʼxu asndu xó má eyuxu,

ni xutangáanʼxu itháan náa ikháán›.

32 Lá ma̱ndoo mbáa ndxáʼgú* mambumuu xóo niʼnirataminaʼ ráʼ.

O mbáa dxáʼgú bi̱ inu manujúnʼ mambumuu xtíin rí kaxtoʼóo náa tso̱xto̱o̱ ráʼ.

Mú xa̱bu̱ xuajñunʼ nimbumún kuyoʼ asndu nákhá wajyúuʼ.

33 ¡Ikháán a̱ʼgu̱, ra̱ʼkhá tháán najmañaaʼ matríyaʼ awan rí mi̱dxu̱ʼ gátaʼyáaʼ mbáa xa̱biya̱ ma̱ndoo kaʼyaaʼ!

Ikháán má nirasngáminaʼ mi̱dxu̱ʼ náa kamba̱a̱ dí ra̱májánʼ.

34 Asndu náa xtíñáaʼ kagu̱u̱ eʼdiún bi̱ mingíníi ga̱jma̱a̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún,

maski ajndu táyóo xóo nitu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱,

xúgíʼ xtíñaaʼ kagu̱u̱ eʼdiún.

35 Mú ikháán naratá ‹Nda̱a̱ aʼkhúnʼ.

Mbáa niwi̱ji̱i̱ má dí nakiʼnáa kaʼyoʼ›.

Dí xúgi̱ maʼgá ka̱ña̱a̱n mambanúu numaaʼ

numuu dí naratá ‹Na̱nguá nikuʼdáminaʼ aʼkhá›.

36 Náá numuu dí tsetagíiʼ a̱jkia̱a̱nʼ matriʼkhu̱u̱ dí xóo natani̱ rá.

Egipto ma̱ngaa matiya̱a̱ʼ gáʼni,

xó má niti̱ya̱a̱ʼ niʼni Asiria.

37 Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ frájkárígú edxa̱a̱ʼ* gágajna̱a̱ʼ,

numuu dí Jeobá tágruiguíin bi̱ ikháán niku̱ma̱a̱ʼ xtañún,

ikhiin xúni̱ dí maraxtaa májánʼ”.

3 Xa̱bu̱ nurajxi̱míjna̱: “Á mu mbáa xa̱biya̱ naʼtángawuu a̱ʼgiu̱u̱, ikhaa naniña̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa na̱jkha̱nú nanindxu̱u̱ a̱ʼgiu̱u̱ i̱mba̱a̱ xa̱bu̱, lá ma̱ndoo mata̱nga̱a̱ mbayáa mbu̱júu̱ xáʼ.”

Lá raʼkháa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ niguma tsagáá mbá kaʼyuuʼ ráʼ.

“Ikháán nitagujuamínáʼ náa mbaʼin ñawaanʼ,

lá xúgi̱ ndayóoʼ matanga̱án náa inuʼ ikhúún ráʼ.” Eʼthí Jeobá.

 2 “Ataxújxi̱ edxa̱a̱ʼ ma̱ta̱ya̱a̱ bíjní dí tsaʼtsaʼ ga̱jma̱a̱ atayáá.

Náá mina̱a̱ʼ rí túrugua̱a̱n ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ xá.

Ga̱jma̱a̱ numún ikhiin niraʼwún náa mijngii kamba̱a̱,

xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ najnguʼúun* náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Natani̱ má xúʼko̱ tsagáá ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ rí natagujuamínáʼ ma̱ngaa dí raʼkhí tani̱.

 3 Ikha jngóo tséxnúu gakhi̱i̱ ruʼwa

ni má ruʼwa rí naxnúu nda̱wa̱á.

Natani̱* xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ bi̱ tséti̱yu̱u̱ʼ,

asndu na̱nguá eʼni gawáanʼ rí nitani̱.

 4 Mú rí xúgi̱ naratákáñúʼ:

‹¡Anu̱ʼ,* ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ nambájxu̱ʼ ga̱jmu̱ʼ asndu nákha dxáʼgú nindxu̱ʼ!

 5 Lá mbaʼyóoʼ makiʼnáá kámuu

o matiejxíi má xúʼko̱ sia̱nʼ ráʼ.›

Rúʼko̱ dí naratá,

mú natani̱ má xúʼko̱ dí ra̱májánʼ asndu xó má eʼnga̱a̱ʼ”.

6 Nákha mbiʼi rí nixtáa rey Josías, Jeobá niʼthúnʼ: “‹Lá nitayáá rí niʼni Israel a̱ʼgu̱ bi̱ táwi̱ji̱ jmbu ráʼ. Nitsimuu náa xúgíʼ kúbá rí mitsídánʼ ga̱jma̱a̱ nito̱ʼo̱o̱ náa agoo xúgíʼ ixi̱ maxaʼ dí mba̱ʼu̱ mu magujuamínáʼ. 7 Maski ajndu niʼni xúgíʼ rúʼko̱, ikhúún ni̱thu̱u̱n má xúʼko̱ dí matanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ nindxu̱ʼ, mú ikhaa na̱nguá nitanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ Judá ndaʼyoo rí naʼni ndxájuu, bi̱ niʼni nduwúúnʼ. 8 Índo̱ ndi̱yo̱o̱ rúʼko̱, nikuʼmáa maʼga̱a̱ Israel bi̱ táwi̱ji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ nixnu̱u̱ i̱yi̱i̱ʼ náa naʼthí rí niniʼñáaʼ numuu rí nikudaminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ i̱mba̱a̱.* Mú Judá bi̱ nindxu̱u̱ gi̱ʼtio̱o̱, ma̱ngaa niʼni nduwúúnʼ, na̱nguá nimíñuu kaʼyoʼ, ikhaa ma̱ngaa ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ nigujuamínáʼ. 9 Támíñúu magujuamínáʼ niʼni tsagoo má xúʼko̱ ku̱ba̱ʼ, nikudaminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ itsí ma̱ngaa ixi̱. 10 Maski ajndu nirígá xúgíʼ rúʼko̱, Judá bi̱ nindxu̱u̱ gi̱ʼtio̱o̱ bi̱ niʼni nduwúúnʼ, na̱nguá nitanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n náa inuʼ ikhúún, i̱ndó niʼthíí›, eʼthí Jeobá”.

11 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Israel bi̱ táwi̱ji̱ jmbu nisngájma rí nindxu̱u̱ itháán májáanʼ xóo Judá bi̱ niʼni nduwúúnʼ. 12 Ayuʼ gárátha̱ ajngáa rígi̱ náa norte:

‹“Gatanga̱án Israel bi̱ tséʼnimbo̱o̱, eʼthí Jeobá. Xáyala ga̱jma̱a̱ sia̱nʼ,* numuu rí ikhúún na̱ni̱ rí jmbu, eʼthí Jeobá. Xákiʼnún asndu kámuu. 13 Atayáá rí nikiéʼkháanʼ numuu rí nitaxújximinaʼ náa inuu Jeobá Dios ndrígáaʼ. Nidxu̱ʼ má xúʼko̱ kidxu̱únʼ bi̱ tsétatsiniiʼ, náa agoo xúgíʼ ixi̱ mba̱ʼu̱ rí maxaʼ, mú aʼwóʼ na̱nguá nindala gúdxawíín”, eʼthí Jeobá›”.

14 “E̱ji̱n bi̱ tsénimbala gutangáanʼla, eʼthí Jeobá. Numuu dí ikhúún ni̱jkhánú ninindxu̱ʼ bi̱ phú ajmbiala* ga̱jma̱a̱ maríyáaʼ mbáa náa mámbá xuajin ga̱jma̱a̱ a̱jmi̱i̱n náa mámbá guʼwíin, ga̱jma̱a̱ maʼkháaʼ kaguáanʼ náa Sion. 15 Ma̱xnia̱la baxtúu bi̱ muni̱ xó má eyoʼ ikhúún,* ikhiin muxniʼtsala ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ma̱ngaa muni̱ rí mikruaʼala. 16 Náa mbiʼi rúʼko̱, ikháanʼ maʼni mbaʼáanʼla wéñuuʼ maʼni mbaʼáanʼla náa mbaʼa xuajin, eʼthí Jeobá. Ikhiin xátangi̱ín muthi ‹¡Arca* dí nimbánuu ndrígóo Jeobá!›. Ni xúndxa̱ʼwa̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, xármáʼáan a̱jkiu̱ún kuyáá, ni má xúyáaʼ ga̱jma̱a̱ ni má xátanga̱a̱ maguma i̱mba̱. 17 Mbiʼi rúʼko̱ muxna mbiʼíí Jerusalén xíliu̱u̱* Jeobá, xúgíʼ xuajin magimbíin mu muni̱ mba̱a̱ mbiʼyuu Jeobá náa Jerusalén, ga̱jma̱a̱ xátangi̱i̱n muni̱ rí nagua̱ʼa̱ maʼni a̱jkiu̱ún dí xkawiʼ”.

18 “Mbiʼi rúʼko̱ goʼwóo Judá ga̱jma̱a̱ goʼwóo Israel mbóó gágún, náa mámbá níjniúu mámbáa ga̱jma̱a̱ mbóó gaguwáanʼ náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte, mu maguwáanʼ náa ku̱ba̱ʼ dí nixnu̱u̱n wajin xiʼñúúnʼ mu maʼni ku̱bu̱únʼ. 19 Ikhúún nindxa̱ʼwa̱mínáʼ: ‹¡Ga̱jma̱a̱ gagi nigíwáa̱nʼ náa majñu̱únʼ e̱ji̱nʼ ma̱ngaa nixna̱a̱ʼ ku̱ba̱ʼ dí mitsaanʼ,* dí itháán mitsaanʼ dí rígá náa majñu̱únʼ xuajin!›.* Ma̱ngaa nindxa̱ʼwa̱mínáʼ rí ikháanʼla muthu̱nʼ ‹¡Anu̱ʼ nindxa̱a̱ʼ!› Ga̱jma̱a̱ xúniʼñáánʼ rajkua ki̱dxu̱ʼ. 20 ‹Mú, xó má eʼni mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ naʼni nduwaaʼ ajmbio̱o̱* ga̱jma̱a̱ naniñuuʼ, xúʼko̱ niñuʼla ikháanʼ, goʼwóo Israel, ni̱ni̱ nduwúúnʼla ikhúún›, eʼthí Jeobá”.

21 Náa bíjní dí tsaʼtsaʼ nawáán mbá aʼwá,

rí nambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí naʼtájkháan xuajin Israel,

numuu rí túni̱ dí májánʼ,

nimbumún kuyáá Jeobá Dios ndrígu̱ún.

22 “E̱ji̱n bi̱ tsénimbala gutangáanʼla.

Ikhúún mani̱i̱ a̱jkia̱la ga̱jma̱a̱ numuu rí tsénimbala”.

“¡Kuwáanʼxu̱ gi̱i̱! Nigúwáʼxu̱ náa ikháán,

numuu rí ikháán Jeobá, nindxa̱a̱ʼ Dios ndrígúxu̱.

23 Rí phú gajkhun, bíjní ga̱jma̱a̱ gitsaʼwá dí rígá náa kúbá nindxu̱u̱ minduwaʼ.

Rí phú gajkhun, bi̱ maʼnikríyaaʼ Israel nindxu̱u̱ Jeobá Dios ndrígúlú.

24 Asndu nákha e̱ji̱n ñajunxu, dios bi̱ naʼni marigá ma̱jti̱ʼ niʼni gámbóo ñajunʼ gakhi̱i̱ rí nini̱ wajin xiʼñúxu,

mugiu̱ún ga̱jma̱a̱ xediu̱ún,

jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ.

25 Ga̱jma̱a̱ ma̱jti̱ʼ mu̱ʼgua̱a̱ʼ gúnúʼxuʼ,

mumbráʼamijnáxu̱ ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ ndrígúxu̱,

numuu rí nixuʼdámíjnáxu̱ aʼkhá náa inuu Jeobá Dios ndrígúxu̱,

Ikháanʼxu̱ ga̱jma̱a̱ anu̱xu̱, asndu nákha nindxu̱xu̱ e̱ji̱n asndu rí mbiʼi xúgi̱,

na̱nguá ninimbuxu̱ aʼwóo Jeobá Dios ndrígúxu̱”.

4 “Israel, á mu natanga̱án eʼthí Jeobá,

á mu natanga̱án náa inu’ ikhúún

ga̱jma̱a̱ á mu natani̱ gámbíin xándú bi̱ xkawi̱i̱nʼ náa inuʼ,

ikhú ni xánindxa̱a̱ʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ rajnguʼwúún.

 2 Á mu naratá rí gajkhun, natani̱ xó má gíʼmaa ga̱jma̱a̱ natani̱ rí jmbu naraxná ajngáaʼ índo̱ naratá:

‹¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá!›,

ikhú xúgíʼ xuajin maguma tsajkurámáanʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa,

ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, ikhiin muthún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún”.

3 Numuu dí rígi̱ rí Jeobá naʼthúún xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén:

“Guxna̱a̱ xku̱bi̱ náa ku̱ba̱ʼ rí ma̱ndoo ma̱jma̱a̱ májánʼ

guniʼñááʼ ru̱du náa majñu̱u̱ʼ tsuwanʼ.

 4 Xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Jerusalén,

gurujtu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhánla náa iduu Jeobá

guríya̱a̱ʼ dí tsaga rí gíwánʼ náa awúu̱n a̱jkia̱la*

mu xúʼko̱ rí nakásngañu̱ʼ xákamuu xó mbá aguʼ

ga̱jma̱a̱ xíkha rí nimbáa xáʼngo̱o̱ gátsijuíiʼ

ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí rí nuni̱la”.

 5 Guta̱la náa Judá ga̱jma̱a̱ guta̱la náa xuajin Jerusalén.

Gundxaʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gúndiyíí chi̱ji̱ʼ náa xúgíʼ xuajin.

Gundxaʼwala ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígala, gu̱tha̱: “Gagimbáanʼla,

guʼgua̱ ragaʼyúlú náa xuajin rí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ xtájtsí.

 6 Guxujxí mbá tsinaʼ xígií náa Sion.

Xúndrigáanʼla, guʼyáʼ náa mu̱ni̱ káwumijnála”,

numuu rí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ mbá gamiéjunʼ xígi̱ náa norte, mbá rí maʼni gámbóo.

 7 Ikhaa nikujmaa xóo mbáa león bi̱ nagájnuu náa xaxi̱,

bi̱ naʼni gámbóo xuajin nigájnuu.

Ni̱ʼkha̱ náa xtáa mu maʼni rí ku̱ba̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ gamíi.

Xuajñanʼ maguma gámbáa, nimbáa xa̱bu̱ xáguanúu ikhí.

 8 Ikha jngóo gaguʼwánla xtíin mi̱du̱*

gakuwáanʼla ngíná ga̱jma̱a̱ gundxaʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu gaʼkhu

numuu rí kaʼníí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá kaʼyulú.

 9 “Mbiʼi rúʼko̱ eʼthí Jeobá, a̱jkiu̱u̱n rey makáguabaaʼ,

xúʼko̱ má a̱jkiu̱ún príncipes,

ndxajkun mamiñún wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ profeta asndu tsiánguá gáʼniún”.

10 Ikhú nitha̱: “¡Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱! Gajkhun rí nitani̱ nduwaaʼ xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ Jerusalén índo̱ niratá ‹Makuwáanʼla tsímáá›, índo̱ espada kraʼa má náa aphu̱xu̱”.

11 Mbiʼi rúʼko̱ majuiʼtáán xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ Jerusalén:

“Mbá giñánxooʼ rí na̱ʼkha̱ xígií náa bíjní tsaʼtsaʼ ndrígóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ*

maxnúu náa inuu wáxióo* xuajñunʼ,

tséʼkha̱ mu matándijtíí ní má matani̱ kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱.

12 Giñánʼ rí na̱ʼkha̱ náa mbaaʼ rúʼko̱ naxnúu ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ numuu rí xúʼko̱ nitañájunʼ ikhúún.

Rí xúgi̱ ma̱ta̱ rí maguáʼníí ikhiin.

13 ¡Gu̱ya̱la! Ikhaa ma̱ʼkha̱ xóo duun skuniʼ rí na̱ʼkha̱ kayóo ruʼwa,

cárriu̱u̱ nindxu̱u̱ xóo giñúunʼ ruʼwambiʼ

Wáyúu̱ nagáñún itháan nacha̱ ki xóo bi̱yú.

¡Ngínáʼlú ikháánʼ, xúgi̱ rí nigajta kaʼyulú xúgíʼ rá!

14 Jerusalén atani̱ kaʼwi̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ mu ma̱ndoo makríña̱a̱nʼ.

Asndu nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ gátiejxí nga̱jua̱a̱ʼ ku̱ma̱ dí ra̱májánʼ rá.

15 Numuu rí mbá aʼwá na̱ʼkha̱ kayóo ajngáa asndu náa Dan

ga̱jma̱a̱ naʼthí gamiéjunʼ rígi̱ asndu náa kúbá ndrígóo Efraín.

16 Guta̱la náa xúgíʼ xuajin

guta̱la rí magíʼnuu Jerusalén”.

“Náa mbá xuajin mitsínguánʼ naguwáʼ bi̱ nuyejngoo*

ga̱jma̱a̱ mundxa̱ʼwa̱ mu muxnamijná gajmiún xuajin ndrígóo Judá.

17 Náa mbájndi nuruguma̱ʼa̱a̱n xóo eni̱ bi̱ nuñewa̱a̱n mbá mbaaʼ rí paʼtati̱ga̱,

numuu rí nixujximíjna̱ náa inuʼ”, eʼthí Jeobá.

18 “Xóo nindxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xóo natani̱ matanga̱a̱ má náa ikháán.

¡Ra̱ʼkhá tháán miʼkhu̱u̱n rí magíʼnaaʼ,

numuu rí maʼga̱nú mbájmbu náa a̱jkia̱a̱nʼ!”.

19 ¡Ra̱ʼkhá tháán mínuuʼ!* ¡Ra̱ʼkhá tháán ngíná xtáá!

Na̱ʼkhu̱ wéñuuʼ a̱jkiu̱nʼ.*

A̱jkiu̱nʼ nakijxi̱i̱ wéñuuʼ.

Na̱nguá eʼngo̱ʼ maguanúʼ wíí,

numuu rí nidxawuun aʼwóo chi̱ji̱ʼ

tsinaʼ* rí mugi̱ʼdi̱i̱ muxmijná.

20 Najuiʼthá rí i̱mba̱ má i̱mba̱ gamiéjunʼ erígá,

numuu rí xúgíʼ xuajin niguma gámbáa.

Nda̱a̱ tsu̱ma̱ niguma gámbáa guʼwá xtíin ndrígóʼ

ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ niguámbáa xtíñuu goʼwóʼ.

21 Asndu nguáná gániʼñúunʼ ra̱yo̱o̱ tsinaʼ rígi̱ rá.

Asndu nguáná gániʼñúunʼ radxuun aʼwóo chi̱ji̱ʼ rá.

22 “Numuu rí skágui̱i̱nʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ,

na̱nguá majkhúún e̱ni̱.

Nindxu̱ún e̱jñu̱ún xa̱bu̱ bi̱ tséndxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún, ni má raguáʼdáá ku̱ma̱.

Ra̱ʼkhá tháán jmañún muni̱ dí ra̱májánʼ,

mú asndu tséjmiin gúni̱ dí májánʼ”.

23 Niyejxu̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ndi̱yo̱o̱ rí nándáa dí rígá ga̱jma̱a̱ niguanáa.

Niyejxi̱ra̱ʼa̱n mekhuíí, ndi̱yo̱o̱ rí nándáa agiuuʼ.

24 Niyejxu̱u̱ kúbá ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ rí naʼba̱a̱n

ga̱jma̱a̱ bíjní naʼbajngaa.

25 Niyejxi̱ ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ rí ndawa̱a̱ nimbáa,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí nigáñún.

26 Niyejxi̱ ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ dí huerta niʼni̱i̱ ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin niguma gámbáa.

Jeobá niʼni rígi̱,

índo̱ nikásngañu̱u̱ʼ.

27 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ maguanáa,

mú xáni̱ gámbóʼ mbá kayuuʼ.

28 Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ ku̱ba̱ʼ maxtáa ngíná,

mekhuíí maʼni kína.

Numuu rí ikhúún nitha̱, niraʼwi̱i̱ rí xúʼko̱ gáʼni,

ga̱jma̱a̱ xári̱ʼkhu̱u̱ dí nitha̱* ní má xáni̱ skidimina̱a̱ʼ.

29 Índo̱ niwáán aʼwún bi̱ kudrúwíin wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ kuda xkamídá,

xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nigáñún.

Xa̱bu̱ nirkaʼwumijná náa xaxi̱,

nitsimún náa itsí.

Xúgíʼ xuajin niguanáa,

nimbáa ndáwa̱a̱ tsáa xtáa ikhí”.

30 Ndiéjunʼ gátani̱ xúgi̱ rí niguma gámbáan rá.

Nákhá ginii natáguwáanʼ xtíin maña̱ʼ xngeʼdi,

natani̱ rataminaʼ ga̱jma̱a̱ xábí dí oro

natanííʼ skuniʼ idaaʼ mu makujmaa tsiʼñáán.

Mú nda̱a̱ má ndíjkha̱á tani̱ tsiʼyáminaʼ,

numuu rí bi̱ ra̱ʼkhá tháán endún kuyaaʼ nánguá eñún kuyaaʼ,

rí xúgi̱ nandún muxiñáán.

31 Numuu rí ni̱dxun mbá aʼwá xóo aʼwóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ naxnúu gaʼkhu,*

nindxu̱u̱ mbá gaʼkhu xóo rí naxnúu mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ magiʼdaa timbáa a̱ʼdióo,

aʼwóo wáxióo Sion bi̱ néʼngo̱o̱ gáyá jxu̱u̱ʼ.

Índo̱ xtáa rakruiyaʼ ñawúunʼ, naʼthí:

“¡Gínúnlá ikhúún! ¡Néʼngo̱ʼ eni̱ bi̱ nduñún muxiñún!”.

5 Aʼgua náa xúgíʼ xuajin Jerusalén.

Mbájndi gúyejxi̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱.

Guʼyáaʼ náa xúgíʼ xuáá,

á mu xtáa mbáa bi̱ nandoo maʼni rí jmbu,

bi̱ nandoo mawi̱ji̱ jmbu,

ga̱jma̱a̱ ikhú, ikhúún ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱ xuajin.

 2 Tséʼniuu á mu ikhiin gúthi “¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá!”,

mú ikhiin muthi má xúʼko̱ rí nduwaʼ.

 3 Jeobá, lá raʼkháa idaaʼ nayejxu̱u̱ náa rí jmbu ráʼ.

Nitaxpájtiin, mú ikhiin na̱nguá nigawúúnʼ.*

Nitani̱ gámbíin, mú ikhiin nini̱ gaʼduunʼ rí mudrigú dí nitaxprígún.

Nini̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún itháan xóo mbá itsí,

ga̱jma̱a̱ nini̱ gaʼduunʼ dí matangi̱ín.

 4 Ikhú nitamínáʼ: “Mbáa gajkhun dí raguáʼdáá numún.

Nunimíjna̱ xóo skágunʼ, numuu dí tséniʼnuuʼ kambo̱o̱ Jeobá,

ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóo Dios ndrígu̱ún.

 5 Maʼgá gátamíjná gajmíʼ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún,

numuu rí ikhiin mbáa ndiyáá xóo nindxu̱u̱ kambo̱o̱ Jeobá,

ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóo Dios ndrígu̱ún.

Mú xúgíinʼ nixmi̱ga̱ʼ yugo

ma̱ngaa nixkuʼtu rí xtoʼóo ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ”.

 6 Ikha jngóo mbáa león bi̱ xtáa náa xaxi̱ nagudíin,

mbáa lobo* bi̱ xtáa náa xkua̱ mijxooʼ* naʼni gámbíin,

mbáa indiiʼ mixtíi* na̱gi̱ʼtu̱u̱n náa mijngii xuajin.

Xúgíinʼ bi̱ nanújngúún ikhí na̱ʼkhu̱jkuiin.

Numuu dí nixudami̱jna̱ wéñuuʼ aʼkhá,

ga̱jma̱a̱ mbaʼa aʼphu̱ táguájun jmbu.

 7 Xú káʼnii gáni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rá.

Ejña̱a̱nʼ nimbumún kuyo̱ʼ

ga̱jma̱a̱ nuxna ajngún náa dios bi̱ ragájkhun.

Ikhúún nixnu̱u̱n xúgíʼ mu xáʼñúúnʼ nimbá,

mú ikhiin túniña̱a̱ʼ runi̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱*

ga̱jma̱a̱ mbaʼin nigún náa goʼwóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ.

 8 Nindxu̱ún xóo wáyú bi̱ nagua̱ʼa̱ wéñuuʼ muxka,

mámbáa nandxa̱ʼwá náa a̱ʼgiu̱u̱ imba̱a̱ xa̱bu̱.

 9 “Lá xáʼyóoʼ mandi̱ʼi̱i̱n cuenta ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱ xáʼ.” Eʼthí Jeobá.

“Lá xándoo gáni̱ ngínáa mbá xuajin xóo rígi̱ ráʼ.”

10 “Aʼguala náa kiʼdu uva ndrígóo Jerusalén ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ gámbáa,

mú xúni̱ gámbáa mbá kayuuʼ.

Gundrígú rudiuuʼ dí xtáa rakráʼáan,

numuu dí na̱nguá nindxu̱u̱ ndrígóo Jeobá.

11 Numuu dí náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá

nini̱ nduwúúnʼ mbá kayuuʼ”, eʼthí Jeobá.

12 “Túnimbu̱u̱n kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ jngruigu̱u̱n ruthi:

‹Ikhaa nda̱a̱ rí gáʼni nditháan.*

Ni má xáʼkha̱ nimbá gamiéjunʼ náa inulú,

ni má xúʼyáá guerra ni má ewiʼ›.

13 Míniiʼ má profetas* nuthi ajngáa dí ragíʼdoo numuu,

ga̱jma̱a̱ ajngá rawuunʼ Dios na̱nguá rígá náa ikhiin.

¡Xúʼko̱ má kayuuʼ gúgíʼníín mangiin!”.

14 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Xó má ethi xa̱bu̱ bugi̱,

dí xúgi̱ ma̱ni̱ dí ajngóʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo aguʼ náa rawaanʼ,

ga̱jma̱a̱ xuajñunʼ mani̱ndxu̱u̱ xóo ixi̱ rí mi̱kha,

ga̱jma̱a̱ aguʼ rígi̱ matsikíin”.

15 “Asndu mitsínguánʼ gáʼkhá ka̱yo̱ʼ mbá xuajin, mu muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱la goʼwóo Israel”, eʼthí Jeobá.

“Nindxu̱u̱ mbá xuajin dí wajyúuʼ má rígá.

Mbá xuajin wayuu,

náa nuthi ajngáa dí ikháán tsétatsinuuʼ,

ga̱jma̱a̱ índo̱ nuthi, tsékrua̱ʼa̱a̱ʼ mbá kayuuʼ.

16 Niradíin mbaʼin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ flecha rí kuda,

xúgíinʼ ikhiin nindxu̱ún bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱.

17 Muni̱ gámbáa rí nijma̱a̱ nitadu ga̱jma̱a̱ ganitsu* ndrígáaʼ.

Muphu̱u̱n jiámiáanʼ ga̱jma̱a̱ waʼxiaaʼ.

Muphu̱u̱n mugia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xedia̱a̱ʼ.

Mambúun náa nitadu uva ga̱jma̱a̱ náa nitadu higo ndrígáaʼ.

Xuajin dí ikháán naku̱ma̱a̱ʼ xtayáá dí kúgumaʼá, muni̱ gámbáa ga̱jma̱a̱ espada”.

18 “Mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá, xáni̱ gámbáanʼla mbá kayuuʼ. 19 Índo̱ ikhiin gúrajxi̱ ‹Náá numuu dí xígi̱ e̱ʼniuxu̱ Jeobá Dios ndrígúxu̱ rá.› Ikháán marathu̱u̱n ‹Xó má ikháanʼla nimbumala kuyo̱ʼ mu mu̱ni̱ ñajúúnʼ dioses bi̱ ragájkhun náa ku̱ba̱ʼ ndrígala, xúʼko̱ má ikháanʼla mu̱ni̱ ñajúúnʼ xa̱bu̱ bi̱ tséniʼnúunʼ náa ku̱ba̱ʼ dí raʼkháa ndrígala›”.

20 Guthu̱u̱nla rígi̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Jacob

ga̱jma̱a̱ guta̱la náa Judá. Xígi̱ gútha̱:

21 “Gudxawíínla rígi̱, xuajin bi̱ tséndxa̱ʼóo edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ skágui̱i̱nʼ,*

gíʼdoo iduu mú na̱nguá yejxi̱,

gíʼdoo cháʼwuun mú na̱nguá eʼdxuun.

22 ‹Lá tsémiñún kuyo̱ʼ xáʼ.› Eʼthí Jeobá.

‹Lá xáʼyóoʼ maguíʼiin náa inuʼ xáʼ.

Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ nigíʼ jui̱ʼi̱ náa rawuunʼ lamáa* mu ikhí gátumuu,

nindxu̱u̱ mbá kiʼtáñajunʼ dí marigá kámuu.

Dí xánújngoo itháan, maski má naʼbajxu̱u̱ lamáa xáʼngo̱o̱ gáʼni ga̱jma̱a̱,

tséʼniuu má nandxa̱ʼwá, mú xáʼngo̱o̱ gánújngoo itháan ñúʼún.

23 Mú a̱jkiu̱u̱n xuajin rígi̱ ra̱ʼkhá tháán gújkhúʼ ga̱jma̱a̱ tsénimbo̱o̱,

nigájnuriñu̱u̱nʼ náa kambo̱ʼ ga̱jma̱a̱ nigún náa kambu̱ún ikhiin.

24 Tsétháán a̱jkiu̱ún:

“Dí xúgi̱, gamiñulú kuʼyáá Jeobá Dios ndrígulú,

bi̱ naʼni dí maxnúu ruʼwa náa mbiʼi rí kaʼyoo,

ruʼwa guapoo ga̱jma̱a̱ ruʼwa dí naxnúu nda̱wa̱á,

ikhaa bi̱ naʼthúlú rí gajkhun murajxi̱i̱ dí nijma̱a̱ náa niʼdu náa xmáná rí kaʼyoo”.

25 Ga̱jma̱a̱ rí nikiéʼkala niʼni rí xáʼkha̱ xúgíʼ rígi̱,

ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhála niʼni dí xárígá rí májánʼ.

26 Náa majñuuʼ xuajñunʼ kúwá xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ.

Nubángu̱ʼu̱u̱n xóo xa̱bu̱ bi̱ nuradíin ñu̱ʼu̱, índo̱ naguánduti̱ga̱ʼ.*

Nugíʼ mbá tsáʼkhá mbiiʼ.

Xa̱bu̱ nindxu̱ún bi̱ nurugui̱i̱n.

27 Xóo mbá jaula rí kajtíin i̱ndó ñu̱ʼu̱,

xúʼko̱ nindxu̱u̱ guʼwún, gajtíí rí nduwaʼ.

Ikha jngóo niguánú niguáʼdáá ga̱jma̱a̱ niguáʼdáá tsiaki̱i̱.

28 Niʼni mbaʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ asndu niʼkho̱o̱ xtún,

nagadirígúu dí ra̱májánʼ náa ikhiin.

Tsémbañu̱ún e̱jín wáʼa*

i̱ndó naxmiéjúúnʼ rí makuwá májánʼ,

ga̱jma̱a̱ tsénimbáníí numún bi̱ mingíníi›”.

29 “Lá xáʼyóoʼ mandi̱ʼi̱i̱n cuenta ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱ xáʼ.” Eʼthí Jeobá.

“Lá xándoo gáni̱ ngínáa mbá xuajin xóo rígi̱ ráʼ.

30 Nirígá mbá rí gamíi ga̱jma̱a̱ rí xkawiʼ kayuuʼ náa xuajin:

31 Bi̱ nindxu̱ún profetas nuthi rí nduwaʼ

ga̱jma̱a̱ ndxajkun najmún ñajunʼ ndrígu̱ún mu muni̱ ngíníi eʼwíinʼ,

mina̱a̱ʼ má xuajñunʼ nanigu̱u̱ʼ rúʼko̱,

mú ndiéjunʼ gúni̱ ikháanʼla índo̱ gártumuu mbiʼi rá”.

6 E̱ji̱i̱n Benjamín, guʼyáʼ náa mu̱ni̱ káwúmíjnála dí rígá mitsínguánʼ náa Jerusalén.

Gúndiyíí chi̱ji̱ʼ náa Tecoa.

¡Guskamáá aguʼ xóo tsinaʼ náa Bet-Hakerem!

Numuu rí náa norte na̱ʼkha̱ mbá gamiéjunʼ, dí maʼni gámbóo.

 2 Wáxióo Sion nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ mitsiʼyáa ga̱jma̱a̱ wabaaʼ.

 3 Maguwáʼ baxtúu gajmiún xujkiún.

Mugíʼ guʼwá xtíin ndrígu̱ún náa mbájndi xtáa ikhaa,

ga̱jma̱a̱ mámbáa gáñewu̱u̱n mugiu̱u̱ xó má eyoo ikhaa.

 4 “¡Gu̱ni̱ ratamijnála mu muʼgua* gúxmijná gajmiála ikhaa!

¡Guʼgualú! ¡Wakhaʼ gúxmijná gajmiúlú!”.

“¡Gínáánʼlú ikháánʼ, numuu rí na̱jkha̱ rakhíʼ má,

Numuu rí ndájkua̱ naʼni itháán mba̱ʼu̱!”.

 5 “¡Guʼgualú! Mbruʼun guxmijná gajmiúlú

ga̱jma̱a̱ gu̱ʼni̱ gámbáa torre rí wájun gújkhúʼ”.

 6 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Gurujtu ixi̱ ga̱jma̱a̱ gurngujxi̱ mu maʼni mitsídánʼ mu muxmijná gajmiála Jerusalén.

Nindxu̱u̱ xuajin rí ndayóoʼ mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta,

náa ikhaa i̱ndó tsingíná rígá.

 7 Xóo mbá puzu rí nagájnuu iyaʼ wéʼtsí,

xúʼko̱ má xuajin rígi̱ nagájnuu dí ra̱májánʼ.

Náa ikhaa i̱ndó najuiʼthá dí nuradímíjná ga̱jma̱a̱ dí nuni̱ gámbáa,

náa inuʼ rígá má xúʼko̱ nandii ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ.

 8 Atanimba̱a̱ʼ rí najuiʼtháanʼ Jerusalén, o matsíngúunʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ mawi̱yu̱ʼ gátani̱,

ma̱ni̱ rí nimbáa xáxtáa náa ikháán, ma̱nindxa̱a̱ʼ mbá ku̱ba̱ʼ náa ndáwi̱i̱n xa̱bu̱”.

 9 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Mugimbóo xúgíʼ dí gáguanáa náa Israel xó má nduya̱a̱ʼ iwáá uva dí tima náa ixu̱u̱.

Atangáán atayáaʼ uva náa ixu̱u̱ xó má eʼni xa̱bu̱ bi̱ nagujxi̱i̱ uva”.

10 “Tsáá gáʼyóoʼ ma̱thu̱u̱n rá. Tsáá gáʼyóoʼ maʼdxun rá.

Tsáá gáʼdxawun rá.

¡Atayáá! Cháʼwúún kúgoo ga̱jma̱a̱ tséʼngu̱u̱n gúgíʼ edxu̱ún mudxawíín.

¡Atayáá! Ajngóo Jeobá nawiñu̱nʼ kuyáá

ga̱jma̱a̱ na̱nguá enigu̱u̱nʼ.

11 Rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá nakha ti̱yu̱u̱ʼ náa ikhúún,

ga̱jma̱a̱ néʼngo̱ʼ eʼni”.

“Atasngatrámáʼ náa edxu̱ún e̱ji̱n bi̱ jngruigu̱u̱n náa kamba̱a̱,

Ma̱ngaa náa edxu̱ún jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ* bi̱ nigimbíin.

Xúgíinʼ maxtugui̱i̱n, xó má xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱,

xabuanuu ga̱jma̱a̱ bi̱ itháán xiʼñáaʼ.*

12 Guʼwún makánún eʼwíinʼ,

xúʼko̱ má mbañúúnʼ ga̱jma̱a̱ guʼñún.

Numuu rí makruíya̱ʼ ñawúnʼ náa xa̱bu̱ xuajin mu ma̱ni̱ ngíníi”, eʼthí Jeobá.

13 “Numuu rí bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháán wanii, xúgíinʼ nuni̱ dí ra̱májánʼ mu mbuyáʼ rí muguaʼdáá,

asndu profeta ga̱jma̱a̱ ndxajkun, xúgíinʼ nuni̱ nduwaʼ.

14 Ga̱jma̱a̱ nunimi̱jna̱ rí muni̱ thanáá náa nigawúunʼ* xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ nuthi,

‹¡Rígá dí tsímáá! ¡Rígá dí tsímáá!›,

mú rí phú gajkhun nda̱a̱ dí tsímáá.

15 Lá natiñu̱u̱nʼ ikhiin ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí xkawiʼ dí nini̱ xáʼ.

¡Nditháan tsétiñu̱u̱nʼ!

¡Ga̱jma̱a̱ asndu na̱nguá eyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ!

Ikha jngóo majngutíguíin xó má bi̱ nijngutíguíin.

Índo̱ gándi̱ʼi̱i̱n cuenta majngrádiinʼ”, eʼthí Jeobá.

16 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Gaguajún náa nawiʼtáa kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱.

Gura̱jxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu kamba̱a̱ rí wayuu,

gura̱jxi̱ ndiéjunʼ nindxu̱u̱ kamba̱a̱ rí itháán májánʼ, gaʼguala ikhí,

ikhí muxkamaa náa mbuya̱a̱xala”.

Mú ikhiin nuthi: “Xúʼguáxu̱ ikhí”.

17 “Nigruígíin bi̱ nuyejngoo, bi̱ nithi:

‹¡Guxnatiʼñamijná mudxawíín aʼwóo chi̱ji̱ʼ!›”.

Mú ikhiin niriʼña: “Xúdxawíínxu̱”.

18 “Ikha jngóo, ¡Gudxawíín xuajin!

Gudxawíínla ikháanʼ xa̱bu̱ mbaʼin,

dí maguáʼníí ikhiin.

19 ¡Atadxawíín ku̱ba̱ʼ!

Ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ mbá gamiéjunʼ náa xuajin rígi̱

xóo mbá rí mudrigúu ga̱jma̱a̱ numuu awan xkawiʼ rí niriya̱ʼ,

numuu rí na̱nguá nidxawíín ajngóʼ

ga̱jma̱a̱ nini̱ gaʼduunʼ xtángoo ndrígóʼ”.

20 “Káʼnii lá eʼniuʼ ikhúún á mu nadxaʼ xtaa olíbano asndu náa Saba*

ga̱jma̱a̱ diin dí ndataun asndu náa xuajin rí itháan mitsínguánʼ rá.

Tsigijñaʼ ndrígala dí nakarámáʼ na̱nguá extrigú,

ga̱jma̱a̱ na̱nguá enigu̱ʼ dí nuxnajxíla”.

21 Ikha jngóo Jeobá naʼthí rígi̱:

“Maʼgíʼ mbá dí majngrádáaʼ xuajin rígi̱,

ga̱jma̱a̱ maʼni dí majngu̱tigi̱i̱n,

xabuanii mbóó gajmiún e̱jñu̱ún,

ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ mijngii kúwá,

xúgíinʼ makhañún”.

22 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“¡Atayáá! Na̱ʼkha̱ mbá xuajin náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte,

ga̱jma̱a̱ mbá xuajin mba̱a̱ mba̱jui̱i̱ náa itháán mitsínguánʼ ku̱ba̱ʼ.

23 Murajthuun xkamídá ga̱jma̱a̱ kudú rí chíʼmbaʼ.*

Nindxu̱ún xkawi̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún.

Aʼwúún nawáán xóo lamáa,*

ga̱jma̱a̱ kudruwíin wáyú.

Nundri̱gi̱i̱n xawii muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ wáxióo Sion”.

24 Nidxawíínxu̱ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.

Ñawúnxu nánguá gíʼdoo tsiaki̱i̱,

ga̱jmá ni̱ʼkha̱nú náa ikháanʼxu̱,

nindxu̱u̱ xóo mbá gaʼkhu dí naxnúu a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii a̱ʼdióo.

25 Xádxúʼ xanáá

xájngruiga̱a̱ʼ náa kamba̱a̱,

numuu rí xa̱bu̱ sia̱nʼ kayá espada,

asndu náá rígá gamíi.

26 Wáxióo xuajñunʼ,

atagíʼ xtíin mi̱du̱* ga̱jma̱a̱ atarmbijximinaʼ náa idiʼ.

Araxtaa ngíná ga̱jma̱a̱ atambiya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu xóo mbáa a̱ʼdiáaʼ bi̱ mbáwíí,

numuu rí nda̱a̱ tsu̱ma̱ gáʼkha̱ bi̱ maʼni gámbáa.

27 “Ni̱ni̱ dí ikháán* ma̱nindxa̱a̱ʼ mbáa bi̱ naʼni kaʼwi̱i̱ oro ga̱jma̱a̱ plata náa xuajñunʼ,

mbáa bi̱ ndaʼyoo xúgíʼ kayuuʼ,

gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ xóo eʼni ga̱jma̱a̱ matangujmaa májánʼ.

28 Xúgíinʼ ikhiin gújkhúʼ a̱jkiu̱ún...

ga̱jma̱a̱ jngruigu̱u̱n runi̱ xtujtaa.

Nindxu̱ún xóo cobre ga̱jma̱a̱ hierro,

xúgíinʼ ikhiin nuni̱ dí ra̱májánʼ.

29 Rí naxpíñúunʼ aguʼ, nikha̱a̱.

Rí nagájnáa náa aguʼ nindxu̱u̱ plomo.

Nañajunʼ xúʼkhi̱ín bi̱ naʼni kaʼwi̱i̱ oro ga̱jma̱a̱ plata,

na̱nguá eguma wájíinʼ bi̱ ra̱míjíinʼ.

30 Gajkhun rí xa̱bu̱ muxna mbiʼíí plata rí niguanáa,

numuu rí Jeobá tándoo gágruiguíin”.

7 Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ náa Jeobá: 2 “Ariejún náa xkrugoo goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ aratá ajngáa rígi̱ ikhí: ‹Gu̱dxawíín ajngóo Jeobá, xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ náa Judá, bi̱ nata̱ʼa̱la̱ náa xkrugua rígi̱ musmbatíga̱la náa inuu Jeobá. 3 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Guri̱ʼkhu̱u̱ xóo nindxa̱la ga̱jma̱a̱ dí nu̱ni̱, mu xúʼko̱ maniʼñála xóó makuwáanʼ náa mbaaʼ rígi̱. 4 Xáku̱ma̱la ku̱ya̱a̱ ajngáa minduwaʼ ni má xútala: ‹¡Rígi̱ nindxu̱u̱* guʼwá náa nduyamajkuíí Jeobá, guʼwá náa nduyamajkuíí Jeobá, guʼwá náa nduyamajkuíí Jeobá!›. 5 Numuu dí á mu nuriʼkhu̱u̱ xóo nindxa̱la ga̱jma̱a̱ xóo nu̱ni̱, á mu gajkhun nunimbaníí xó má kaʼyoo numuu mbáa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ ndxájuu, 6 á mu tséni̱ gíníila xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ ga̱jma̱a̱ ejín wáʼa mangiin gu̱ʼú xuáʼa, á mu tséradíinla xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún náa mbaaʼ rígi̱, ga̱jma̱a̱ á mu tséjkua̱ kidxúúnʼ eʼwíinʼ dioses bi̱ muni̱ rí ma̱ʼkha̱nú gaʼkhu inala, 7 ikhúún maniʼñála dí makuwáanʼ náa mbaaʼ rígi̱, náa ku̱ba̱ʼ rí nixnu̱u̱n makuwá asndu kámuu wajin xiʼñála”›”.

8 “Mú ikháanʼla naku̱ma̱la kuya̱a̱ ajngáa rí minduwaʼ... Rúʼko̱ nda̱a̱ dí gámbáyala. 9 Lá ma̱ndoo mu̱ni̱ kuʼwáʼ, muradíin xa̱bu̱, muxuʼdámíjná aʼkhá gajmiála i̱mba̱a̱,* mu̱ni̱ nduwaʼ índo̱ gúxna̱ ajngála, muxnajxí tsigijñaʼ náa inuu Baal ga̱jma̱a̱ muʼgua kidxúúnʼ eʼwíinʼ dioses bi̱ tséniʼnúunʼla ráʼ. 10 Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á muxnaxímíjnála náa inuʼ náa guʼwá rígi̱ dí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ ga̱jma̱a̱ mu̱tala ‹Maguma káwáánʼlú› tséʼniuu á mu nu̱ʼni̱ má xúʼko̱ xúgíʼ enii dí xkawiʼ rígi̱. 11 Lá ikháanʼ ndu̱ya̱a̱ dí guʼwá rígi̱ dí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ niʼni̱i̱ tsíñún kuʼwáʼ ráʼ. Ikhúún mínuuʼ má ndi̱yo̱o̱”, eʼthí Jeobá.

12 “‹Gaʼguala xúgi̱ náa Siló, náa mbaaʼ rí ikhúún niraʼwi̱i̱ marigá mbiʼyuʼ nákha ginii, ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱ ndiéjunʼ ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí xuajñunʼ Israel niʼni xúgíʼ dí ra̱májánʼ. 13 Mú ikháanʼla ni̱ni̱ má xúʼko̱ xúgíʼ rígi̱, eʼthí Jeobá, maski ajndu nángi eʼni e̱tala,* mú na̱nguá nini̱mba̱la kuyo̱ʼ. Ikhúún nindxa̱ʼwa̱la, mú ikháanʼla na̱nguá niriʼñuʼ. 14 Xó má niniu̱u̱ Siló, xúʼko̱ má gániúu guʼwá rígi̱ dí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ, dí ikháanʼla nakumalaʼ kuya̱a̱, xúʼko̱ má mbaaʼ rígi̱ dí ni̱xna̱la ikháanʼ ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñála. 15 Xúgiáanʼ ikháanʼ maxkawáanʼla náa inuʼ, xó má nixkawíin xúgíinʼ a̱ngia̱la, xúgíinʼ e̱ji̱i̱n Efraín›.

16 Ikháán xáratajkáan ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱. Xáratajkáan ni má xáratakáñúʼ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, numuu rí xádxawaanʼ. 17 Lá tsétayáá dí kúwá runi̱ náa xuajin Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ ndrígóo Jerusalén xáʼ. 18 E̱ji̱n nurajxi̱i̱ ixi̱, xabuanii nugíʼ aguʼ ga̱jma̱a̱ guʼñu̱ún nuxmindú harina mu muxnajxi̱ pan xóo tsigijñaʼ náa inuu Reina bi̱ xtáa Mekhuíí,* ga̱jma̱a̱ nusngatra̱ma̱ʼ vino xóo tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ náa inún eʼwíinʼ dioses mu muni̱ dí makásnga̱ñu̱ʼ. 19 ‹Lá ikhúún eni̱ gawúnʼ xáʼ. Eʼthí Jeobá. Nu̱ni̱ gawúmíjná má ikhiin, ga̱jma̱a̱ nagájnuu gamajkhún›. 20 Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, naʼthí: ‹¡Gu̱ya̱a̱! Dí nakásngañu̱ʼ magadirámuuʼ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, náa majñu̱únʼ xa̱bu̱, náa xujkhúʼ, náa ixi̱ dí rígá xanáá ga̱jma̱a̱ dí najma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ, dí nakásngañu̱ʼ nikamuu ga̱jma̱a̱ xájuíyuuʼ›.

21 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Ma̱ndoo mugríguíí itháan tsigijñaʼ dí nakarámáʼ náa i̱ʼwáʼ tsigijñaʼ dí nuxnajxí, ga̱jma̱a̱ gu̱phu̱ má ikháanʼla xuwiʼ rígi̱. 22 Numuu rí mbiʼi dí nigúwíin wajin xiʼñála náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, na̱nguá ni̱thu̱u̱n ni má tátañájúúnʼ ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ dí nakarámáʼ ni má i̱ʼwáʼ tsigijñaʼ. 23 I̱ndó dí nitañájúúnʼ nindxu̱u̱ rígi̱: “Gu̱nimba̱la aʼwóʼ, ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígala ga̱jma̱a̱ ikháanʼ mani̱ndxa̱la xuajñunʼ. Gíʼmaa dí majngruigala má xúʼko̱ náa kambo̱ʼ dí ikhúún nitañájuanla, mu xúʼko̱ magajnúu májánʼ xúgíʼ dí gúnila”›. 24 Mú ikhiin na̱nguá nixnatiʼñamijná mudxawíín,* nini̱ xó má eñún ikhiin ga̱jma̱a̱ niniña̱a̱nʼ dí a̱jkiu̱ún maʼni gújkhúʼ, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n muni̱ dí ra̱májánʼ. Nini̱ itháan dí ra̱májánʼ ki xóo muni̱ dí májánʼ, 25 asndu nákha mbiʼi dí nigájnún wajin xiʼñála náa Egipto asndu mbiʼi xúgi̱. Ikha jngóo nikuʼmíin náa ikháanʼla xúgíinʼ xa̱bi̱ʼ bi̱ nindxu̱ún profetas,* mámbá gájtsi ga̱jma̱a̱ nángi eʼni nikuʼmíin.* 26 Mú nini̱ gaʼduunʼ, táʼndún gúdxawunʼ ga̱jma̱a̱ túnimbu̱u̱n,* nini̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún.* ¡Nini̱ dí itháan xkawiʼ ki xóo wajin xiʼñúúnʼ!

27 Ikháán marathu̱u̱n xúgíʼ ajngáa rígi̱, mú ikhiin xúdxawaanʼ, matatsa̱ʼwu̱u̱n mú ikhiin xúriʼñaaʼ. 28 Ma̱ngaa marathu̱u̱n: ‹Rígi̱ nindxu̱u̱ xuajin dí táʼnimbo̱o̱ aʼwóo Jeobá Dios ndrígóo, niʼni gaʼduunʼ magruigú dí nixprígúu. Ní ndawa̱a̱ nimbáa bi̱ wíji̱ jmbu, ni má nánguá ethi* ga̱jma̱a̱ numuu rí muguajún jmbu›.

29 Atrujtu xtátsia̱a̱n rí mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ atada̱ʼ, atani̱ mbá ajmúú ngíná náa inuu bíjní dí tsaʼtsaʼ, numuu dí Jeobá nánguá eyoo gáʼñúún xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ nini̱ rí makásngañu̱u̱ʼ, ikhaa maniñúúnʼ. 30 ‹Numuu dí xa̱bu̱ xuajin Judá nini̱ dí ra̱májánʼ náa iduʼ, eʼthí Jeobá. Nigún kudiin xándiu̱ún bi̱ xkawi̱i̱nʼ náa goʼwóʼ dí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ mu muni̱ tsagáá. 31 Nini̱ mbaaʼ mitsídánʼ náa mbuyamajkuíí Tófet, dí rígá náa mata* A̱ʼdióo Hinón,* mu mutsikhi̱i̱n jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ náa aguʼ, mbá dí ikhúún na̱nguá nitañájúúnʼ muni̱, ni má asndu nditháan tándxa̱ʼwa̱mínáʼ›.*

32 ‹Ikha jngóo atayáá, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, dí ni xúxna mbiʼíí Tófet ni má mata A̱ʼdióo Hinón, muxna mbiʼíí mata náa Niradíin. Mudi̱ín wajñúúnʼ náa Tófet asndu ni xáguanúu nimbá chíʼgíiʼ* ku̱ba̱ʼ. 33 Xuñúúnʼ xa̱bu̱ xuajin bugi̱ mu̱phu̱ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xujkhúʼ bi̱ jngruigu̱u̱n náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, asndu nimbáa ndawa̱a̱ tsáa maʼni míñúún. 34 Ma̱ni̱ rí xuajin Judá ga̱jma̱a̱ kamba̱a̱ dí rígá náa Jerusalén ni xáwáán aʼwá dí kúwá gagi, ni má aʼwóo bi̱ nanigúnʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nanújúnʼ, numuu dí xuajin rígi̱ maguma gámbáa mbá kayuuʼ›”.

8 “Mbiʼi rúʼko̱ eʼthí Jeobá, murawíi i̱tsu̱ún reyes bi̱ nijuaʼdi̱ín náa Judá, i̱tsu̱ún príncipes, i̱tsu̱ún ndxajkun, i̱tsu̱ún profetas* ga̱jma̱a̱ i̱tsu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nikúwá náa Jerusalén. 2 Musnguti̱ga̱ náa a̱jkha̱ʼ, náa gu̱nʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ dí rígá mekhuíí, bi̱ ikhiin nindúún kuñún, nini̱ ñajúúnʼ, nigún kidxu̱únʼ ga̱jma̱a̱ ndiñíinʼ, bi̱ ikhiin nismbati̱gu̱u̱n náa inún. Xáxtagijxi̱i̱ ni má xájuiʼdu̱u̱, maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo yuskha náa ku̱ba̱ʼ”.

3 “Bi̱ gáguanún náa mbá guʼwíin xa̱bu̱ bi̱ ra̱míjíinʼ bugi̱ náa xúgíʼ xuajin rí ikhúún nixidiríʼiin, muraʼwi̱i̱ itháán rí makhañún ki xóo rí makuwá”, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

4 “Mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Lá ikhiin majnguti̱gi̱i̱n ga̱jma̱a̱ ni xátangi̱ín maguajxu̱ún mbu̱júu̱ xáʼ.

Á mu mbáa natanga̱a̱ kidííʼ, lá ni xátanga̱a̱ i̱mba̱a̱ ma̱ngaa ráʼ.

 5 Náá numuu rí xa̱bu̱ xuajin Jerusalén, tséguajun jmbu má xúʼko̱ rá.

Nurajtumijná má xúʼko̱ náa rí minduwaʼ,

ga̱jma̱a̱ tsíñún gátangi̱i̱n.

 6 Niʼgíʼ edxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ nidxawuun, mú rí nuthi na̱nguá nindxu̱u̱ májánʼ.

Nimbáa tsétanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n náa dí ra̱májánʼ naʼni ni má tsérajximíjna̱ ‹ndiéjunʼ nini̱ rá.›

Mámbáa má na̱jkha̱ náa rí nagún bi̱ mbaʼin, xóo mbáa wáyú bi̱ nagatíyáaʼ ragáyúu na̱jkha̱ náa nuxmijná.

 7 Asndu cigüeña bi̱ na̱jkha̱ mekhuíí ndaʼyoo náa mbiʼi rí maʼga,

gúgu̱, ma̱ngaa ñu̱ʼu̱ bi̱ mbiʼyuu vencejo ga̱jma̱a̱ tordo* nduyáá náa mbiʼi rí magutangi̱i̱n.

Mú xa̱bu̱ xuajñunʼ na̱nguá eyáá náá mbiʼi rí ikhúún, Jeobá, mandi̱ʼi̱i̱n cuenta”›.

 8 ‹Xú kaʼnii gándoo gútala ikháanʼ “nindxu̱xu̱ xa̱bu̱ bi̱ najmañuu ga̱jma̱a̱ kuaʼdááxu̱ xtángoo ndrígóo Jeobá rá.”

Rí phú gajkhun, xnaʼ* rí najmún bi̱ nuniraʼmáʼ i̱ndó najmaa mú magumaraʼmáʼ rí minduwaʼ.

 9 Bi̱ najmañún niguma majti̱i̱nʼ.

Nimíñúún wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ maxtugui̱i̱n.

¡Gu̱ya̱a̱! Ikhiin nini̱ gaʼduunʼ ajngóo Jeobá,

ndiéjunʼ ku̱ma̱ guáʼdáá xá.

10 Ikha jngóo guʼñún maxniu̱u̱n eʼwíinʼ xa̱bu̱

ga̱jma̱a̱ mbañúúnʼ makánún eʼwíinʼ,

numuu rí bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháan wanii, xúgíinʼ nuni̱ dí ra̱májánʼ mu mbuyáʼ rí muguaʼdáá,

asndu profeta ga̱jma̱a̱ ndxajkun, xúgíinʼ nuni̱ nduwaʼ.

11 Ga̱jma̱a̱ nunimi̱jna̱ rí muni̱ thanáá náa nigawúunʼ wáxióo xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ nuthi

“¡Rígá dí tsímáá! ¡Rígá dí tsímáá!”,

mú rí phú gajkhun nda̱a̱ dí tsímáá.

12 Lá natiñu̱u̱nʼ ikhiin ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí xkawiʼ dí nini̱ xáʼ.

¡Nditháan tsétiñu̱u̱nʼ!

¡Ga̱jma̱a̱ asndu na̱nguá eyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ!

Ikha jngóo majngutíguíin xó má bi̱ nijngutíguíin.

Índo̱ gándi̱ʼi̱i̱n cuenta majngrádiinʼ›, eʼthí Jeobá.

13 ‹Índo̱ gágimbi̱ín ma̱ni̱ mbátígi̱i̱n›, eʼthí Jeobá.

‹Ni xáguanúu uva náa ixu̱u̱ ní má higo náa ixu̱u̱, ga̱jma̱a̱ inúu mujndooʼ.

Muni̱ mbáti̱ga̱ rí ikhúún nixnu̱u̱n›”.

14 “Náá numuu rí gi̱i̱ trigáanʼlú rá.

Gugímbumíjnálú ga̱jma̱a̱ ga̱tu̱ʼu̱lú náa xuajin rí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ xtájtsí mu makhañúlúʼ ikhí.

Numuu rí Jeobá Dios ndrígulú maʼni gámbáanʼlu

ga̱jma̱a̱ naxjnulu iyaʼ rí gíʼdoo thana mbiiʼ muʼwa̱a̱n,

numuu rí nixuʼdámíjná aʼkhá náa inuu Jeobá.

15 Niguaʼti̱i̱nlú rí tsímáá, mú na̱nguá ni̱ʼkha̱ rí májánʼ,

mbá mbiʼi rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú, ¡mu i̱ndó gamíi rígá!

16 Asndu náa Dan nawáán rí nundijchun wáyu̱u̱.

Índo̱ nundxa̱ʼwa̱ wáyu̱u̱,

xúgíʼ ku̱ba̱ʼ naʼba̱a̱n.

Ikhiin natu̱ʼu̱u̱n mu muni̱ gámbáa ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí rígá ikhí,

náa xuajin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱”.

17 “Gu̱ya̱a̱, xtáá rakuʼnguíinʼ a̱bu̱nʼ náa ikháanʼla,

a̱bu̱nʼ mbiinʼ bi̱ xándoo mu̱tha̱ ñájúúnʼla,*

gajkhun rí muphala”, eʼthí Jeobá.

18 Gajmá ndrígóʼ na̱nguá xóo maguma thanáá,

a̱jkiu̱nʼ nandoo káñuu.

19 Asndu náa mbá xuajin mitsínguánʼ nandxaʼwá mbáa rí mixtambáyíí

wáxióo xuajñunʼ:

“Lá ndawa̱a̱ Jeobá náa Sion ráʼ.

Lá ndawa̱a̱ ikhí rey ndrígóo xáʼ.”

“Náá numuu rí nini̱ makásngañu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numún xándú bi̱ niniwíin,

dioses bi̱ ragájkhun bi̱ xkawi̱i̱nʼ rá.”

20 “Nijngoo má rí nirajxi̱i̱ rí nijuiʼdu niguámbá ma ruʼphu,

¡mú ikháánʼlú na̱nguá niguma káwáánʼ!”.

21 Nagáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ rí nigawúunʼ wáxióo xuajñunʼ,

xtáá ngíná wéñuuʼ.

Gamíi nijkaroʼoo náa ikhúún.

22 Lá nda̱a̱ nimbá bálsamo* náa Galaad ráʼ.

Lá ndawa̱a̱ nimbáa médico ikhí ráʼ.

Náá numuu rí xóó tséʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n wáxióo xuajñunʼ rá.

9 ¡Ra̱ʼkhá tháán eyoʼ dí edxu̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ iyaʼ

ga̱jma̱a̱ iduʼ náa na̱ʼkha̱ má xúʼko̱ iyaʼ!

Á mu xúʼko̱ mambi̱ya̱ʼ mbiʼíí mbruʼun

ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ xuajñunʼ bi̱ nikháñún.

 2 ¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ gáʼni á mu náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* rígá mbá náa maguanún xa̱bu̱ bi̱ nagún!

Á mu xúʼko̱ maniʼñúúnʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ matsíngúunʼ náa ikhiin,

numuu rí xúgíinʼ nuni̱ aʼkhá gajmiún eʼwíinʼ,*

nindxu̱ún bi̱ nuni̱ dí raʼkhí.

 3 Ikhiin kúwá xawii mu muni̱ nduwaʼ xó má índo̱ nurmiga̱a̱ʼ xkamídá mu muda̱ʼ flecha,

ku̱ba̱ʼ kajnííʼ rí nduwaʼ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ nimbá rí jmbu.

“I̱mba̱ má i̱mba̱ raʼkhí eni̱

ga̱jma̱a̱ ikhúún na̱nguá majkhúún kuyoʼ”, eʼthí Jeobá.

 4 “Xúgiáanʼ tsu̱ma̱á gúnila náa xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála,

ní má xáku̱ma̱la wéñuuʼ kuñu̱u̱n a̱ngia̱la.

Numuu rí xúgíinʼ a̱ngia̱la nuni̱ nduwaʼ

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála nuni̱ xtujtaa.

 5 Xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ nuni̱ nduwiinʼ a̱ngiu̱ún,

nimbáa tséʼthi rí gajkhun.

Nisngáá ra̱ju̱ún maʼthí rí nduwaʼ.

Asndu néʼngu̱u̱n kúwá runi̱ dí ra̱májánʼ.

 6 I̱ndó nduwaʼ rígá náa mbájndi xtáá.

Ga̱jma̱a̱ nduwaʼ rí nuni̱, ikhiin na̱nguá nindúún guniʼniúnʼ”, eʼthí Jeobá.

 7 Ikha jngóo rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Markuiñanʼla mu xúʼko̱ ma̱ndoo ma̱ni̱ kaʼwáanʼla ga̱jma̱a̱ mba̱yo̱o̱ xóo nindxa̱la

ndiéjunʼ lá i̱mba̱ xóó ma̱ndoo ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numuu wáxióo xuajñunʼ ráʼ.

 8 Raju̱u̱n nindxu̱u̱ mbá flecha rí mbiiʼ dí naʼthí rí nduwaʼ.

Náa rawuunʼ nagájnúu ajngáa rí tsímáá dí naʼthúu̱n xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱,

mú náa awúu̱n a̱jkiu̱u̱n naríyaʼ awan xóo maxnúu”.

 9 “Lá xáʼyóoʼ mandi̱ʼi̱i̱n cuenta ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱ xáʼ.” Eʼthí Jeobá.

“Lá xándoo gáni̱ ngínáa mbá xuajin xóo rígi̱ ráʼ.

10 Mambiya ngínúʼ ga̱jma̱a̱ numuu xaná,

ma̱ni̱ ajmúú ngíná ga̱jma̱a̱ numuu rajxa̱ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

numuu rí nitsi̱kha̱ ga̱jma̱a̱ ndáwa̱a̱ tsáá enújngóo ikhí,

ga̱jma̱a̱ asndu nánguá ewáán ndxa̱ʼwa̱ xujkhúʼ.

Xúgíinʼ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ nigáñún, nigún.

11 Ma̱ni̱ dí Jerusalén mani̱ndxu̱u̱ mbá ru̱tsu̱u̱ itsí, mbá náa makuwá chacal,*

ma̱ni̱ rí xuajin Judá maguanáa, ní xákúwá xa̱bu̱.

12 Tsáá bi̱ ra̱ʼkhá tháán ejmañuu bi̱ ma̱ndoo mikro̱ʼo̱o̱ dí xtáa rarígá rá.

Tsáá niʼthúu̱n Jeobá mu maʼtári̱ga̱ rá.

Náá numuu rí ku̱ba̱ʼ rígi̱ niguma gachíí rá.

Náá numuu rí xúgíʼ nikha̱a̱ ga̱jma̱a̱ niʼni̱i̱ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ

ga̱jma̱a̱ ndáwa̱a̱ tsáa enújngóo ikhí rá.”

13 Jeobá niriʼña: “Numuu rí ikhiin nini̱ gaʼduunʼ xtángoo ndrígóʼ rí nixnu̱u̱n ga̱jma̱a̱ na̱nguá ninimbaníí ma̱ngaa túnimbu̱u̱n aʼwóʼ. 14 Rí phú nini̱, niniña̱a̱nʼ dí a̱jkiu̱ún maʼni gújkhúʼ ni̱jkha̱ kagui̱i̱n muni̱ ga̱jma̱a̱ nigún kidxu̱únʼ xtiʼkúún Baal, xó má anu̱ún nisngúún. 15 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Atayáá, ma̱ni̱ rí xa̱bu̱ mu̱phu̱ iná miʼkhu̱u̱n* ga̱jma̱a̱ muwa̱a̱n iyaʼ dí kiʼngooʼ thana mbi̱i̱ʼ. 16 Maxidíríʼiin náa xuajin dí ikhiin ga̱jma̱a̱ anu̱ún túniʼnuuʼ ga̱jma̱a̱ makuʼnguánʼ espada náa kidxu̱únʼ mu maʼni gámbíin›.

17 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

‹Gu̱nila xóo bi̱ guáʼdáá ku̱ma̱.

Guthu̱u̱n rí maguwáʼ gu̱ʼu̱ mu muni̱ ajmúú rí ngíná,

gundxa̱ʼwu̱u̱n gu̱ʼu̱ bi̱ najmañún,

18 mu xúʼko̱ maʼchu̱u̱n muni̱ ajmúú rí ngíná,

ga̱jma̱a̱ iyooʼ iduxu majnííʼ

ga̱jma̱a̱ náa xtóo iduxu magajnúu iyaʼ.

19 Numuu rí asndu náa Sion niwán mbá aʼwá rí ngíná:

“¡Xígi̱ kaʼnii niguámbu̱u̱n dí kuaʼdáálú!

¡Ra̱ʼkhá tháán niguma majtia̱a̱nʼlu!

Numuu rí niniʼñááʼlú xuajñulú ga̱jma̱a̱ nini̱ gámbáa náa kuwáanʼlu”.

20 Ikháanʼla gu̱ʼu̱, gudxawíín ajngóo Jeobá.

Gundrígú rí ikhaa naʼthí.

Gusngún waʼxiala ga̱jma̱a̱ numuu tsígíná rígi̱,

ga̱jma̱a̱ mámbáa a̱ʼgu̱ gáʼsngóo imba̱a̱ a̱ʼgu̱ ajmúú ngíná rígi̱.

21 Numuu rí nakháñulú nito̱ʼo̱o̱ náa ventana ndrígúlú,

nito̱ʼo̱o̱ náa torre ndrígulú dí wájun gújkhúʼ

mu maʼga kagui̱i̱n e̱ji̱n bi̱ jngruigu̱u̱n náa kamba̱a̱,

ma̱ngaa jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ* bi̱ jngruigu̱u̱n náa xuáá›.

22 Aratá: ‹Jeobá naʼthí rígi̱:

“Xúñúúnʼ xa̱bu̱ bi̱ nikháñún maʼni yuskha náa ku̱ba̱ʼ,

xó má xtájxu̱u̱ʼ tsígáʼ rí kuíji̱ eniʼ dí nirujtu bi̱ nagímbóo náa ku̱ba̱ʼ, mú

ndáwa̱a̱ nimbáa bi̱ magujxi̱i̱”›”.

23 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Bi̱ najmañuu wéñuuʼ xáʼnimbamínáʼ ga̱jma̱a̱ numuu ku̱ma̱ rí gíʼdoo,

bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ xáʼnimbamínáʼ ga̱jma̱a̱ numuu tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo,

bi̱ gíʼdoo xáʼnimbamínáʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí gíʼdoo wéñuuʼ”.

24 “Bi̱ nandoo maʼnimbamínáʼ, gaʼni ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱:

Rí gíʼdoo ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ dí nakro̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ numuʼ ikhúún,

rí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, bi̱ nasngájma ngajua rí tsétumuu,* bi̱ naʼni xó má gíʼmaa ga̱jma̱a̱ rí jmbu náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ,

numuu dí rígi̱ rí nanigu̱ʼ”, eʼthí Jeobá.

25 “Gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, mandi̱ʼi̱ín cuenta xúgíinʼ bi̱ nirujtu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún mú rí phú gajkhun na̱nguá nirujtu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún, 26 Egipto, Judá, Edom, ammonitas, Moab xúgíinʼ bi̱ nirujtu xtátsiu̱ún náa níjniúu edxu̱ún bi̱ kúwíin náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, numuu dí xúgíinʼ xa̱bu̱ na̱nguá nirujtu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel túrujtu xtóo a̱jkiu̱ún”.

10 Gudxawíín ajngóo Jeobá rí niʼthí ga̱jma̱a̱ numala, ikháanʼ bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo Israel. 2 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Xúnila xó má nuni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa i̱ʼwáʼ xuajin,

xámiñalaʼ gáʼni tsinaʼ dí narígá mekhuíí

i̱ndó numuu rí ikhiin namíñúún eʼni.

 3 Numuu rí minduwaʼ* nindxu̱u̱ dí naguʼwún nuni̱ xa̱bu̱.

I̱ndó nindxu̱u̱ mbá ixi̱ dí rígá xanáá dí nuru̱jthu,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ najmañuu, naʼthóo mu maʼnii mbáa xándú.

 4 Nuxtajmaa plata ga̱jma̱a̱ oro,

najmún martillo ga̱jma̱a̱ clavo mu mugiʼmaa jxa̱ʼ mu xáxpátríguíi.

 5 Xándú buʼko̱ nindxu̱ún xó mbá xkambóó dí juáʼán náa mbaaʼ rí kiʼdu pepinos, tséjmiin gúthi.

Ndayóoʼ rí mudiin magún numuu rí tséjmiin gágún.

Xámíñáaʼ xtañún, numuu rí ikhiin xándoo munia̱a̱nʼ dí ra̱májánʼ

ní má xándoo muni̱ mbá dí májánʼ”.

 6 Ndawa̱a̱ i̱mba̱a̱ xóo ikháán, Jeobá.

Ikháán nindxa̱a̱ʼ mba̱a̱n ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ nindxu̱u̱ mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱.

 7 Tsáá lá xáʼyóoʼ mamiñúu kaʼyaaʼ rá. Tátá Rey bi̱ naʼtáñajunʼ náa xúgíʼ xuajin, rúʼko̱ rí ndayóoʼ maguma.

Numuu rí náa xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ najmañún bi̱ kúwá náa xúgíʼ xuajin,

ndawa̱a̱ i̱mba̱a̱ xóo ikháán.

 8 Xúgíinʼ nindxu̱ún skágui̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ tséndxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún.

Ikha rí na̱ʼkha̱ náa mbá ixi̱ nindxu̱u̱ minduwaʼ.*

 9 Naguwáʼ kudúún lámina dí plata dí rígá náa Tarsis ga̱jma̱a̱ oro dí rígá náa Ufaz.

Nindxu̱u̱ ñajunʼ dí naʼni mbáa bi̱ najmañuu naʼni ñajunʼ mitsaanʼ,* mbáa bi̱ nañajuunʼ ajua̱nʼ.

Xtíñún niguma ga̱jma̱a̱ gúmá azul ma̱ngaa mugu̱ rí miʼñuu.

Xúgíinʼ ikhiin niʼniwíin mbáa bi̱ naʼni ñajunʼ mitsaanʼ.

10 Mú Jeobá nindxu̱u̱ Dios bi̱ gajkhun.

Ikhaa nindxu̱u̱ Dios bi̱ ndaʼya ga̱jma̱a̱ Rey bi̱ xtáa kámuu.

Rí nakásngañu̱u̱ʼ maʼni rí maʼba̱a̱n ku̱ba̱ʼ,

Nimbá xuajin xáʼngo̱o̱ gáʼni dí nakásngañu̱u̱ʼ.

11* Rígi̱ dí gíʼmaa mu̱thu̱u̱nla:

“Bi̱ nindxu̱ún dioses, bi̱ túni mekhu ni má ku̱ba̱ʼ

maguma gámbíin náa ku̱ba̱ʼ náa agoo mekhu rígi̱”.

12 Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, niʼni ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo,

bi̱ nijmuu ku̱ma̱ ndrígóo mu magíʼ ku̱ba̱ʼ náa ma̱jma̱a̱ rí miʼdu

ma̱ngaa niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ndrígóo.

13 Índo̱ naniñuuʼ mawáán aʼwóo,

iyaʼ dí rígá náa mekhu nandxaʼwá,

ikhaa naʼni rí iyu̱u̱ iyaʼ matujxu̱u̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ.

Naʼni dí maxpíbínʼ* índo̱ naxnúu ruʼwa

ga̱jma̱a̱ narmbáʼtariya̱ʼ giñánʼ náa rígá.

14 Xúgíinʼ nuni̱ xóo xa̱bu̱ skágunʼ ga̱jma̱a̱ xóo bi̱ raguáʼdáá ku̱ma̱.

Xúgíinʼ bi̱ nuñejuíínʼ ajua̱nʼ mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni xándú bi̱ niniwíin,

nda̱a̱ xi̱ʼ náa xándú bi̱ niniwíin ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ

numuu dí nindxu̱u̱ minduwaʼ.

15 Mbá rí nda̱a̱ dí ejmaa mbá kayuuʼ, mbá ñajunʼ katsíjma.

Índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi rí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta, maguma gámbíin.

16 Mú, bi̱ kaʼyoo Jacob na̱nguá nindxu̱u̱ xóo rígi̱,

numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni xúgíʼ,

Israel nindxu̱u̱ ragótiu̱u̱, dí kaʼyoo makhánáá.

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu.

17 Atrajxi̱i̱ dí xta,

ikháán a̱ʼgu̱ bi̱ nuruguama̱ʼa̱a̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ.

18 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Dí xúgi̱ madajuíin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mumíníinʼ”.

19 ¡Gínúnla ikhúún ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ dí ni̱ʼkha̱nú inuʼ!

Rakháʼniin maʼni̱i̱ náa nigawúnʼ.

Nitha̱: “Gajkhun dí rígi̱ nindxu̱u̱ nandii dí gúʼdoo, ndayóoʼ rí maʼngo̱ʼ.

20 Nini̱ gámbáa guʼwá xtíin ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ nirujtu ñuñuu.

E̱ji̱nʼ nini̱ñu̱nʼ ga̱jma̱a̱ nánguá kúwá.

Ndáwa̱a̱ nimbáa tsáa magíiʼ goʼwóʼ ga̱jma̱a̱ tsáa maxtrámáanʼ xtíñúu.

21 Numuu rí baxtúu nini̱ xó má xa̱bu̱ skágunʼ

na̱nguá nirajxi̱i̱ Jeobá.

Ikhaa rúʼko̱ numuu rí túsgajma ku̱ma̱

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ mugu̱ nijuidáríʼiin”.

22 ¡Atadxawíín! ¡Mbá ajngáa! ¡A̱ʼkhu̱ e̱ʼkha̱!

Mbá gaʼxma rí na̱ʼkha̱ asndu náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte,

maʼni rí xuajin Judá maguanáa ga̱jma̱a̱ maʼni̱i̱ náa makuwá chacal.*

23 Jeobá, ikhúún nda̱yo̱o̱ májánʼ dí xa̱bu̱ numbaaʼ na̱nguá kaʼyoo maraʼwíí náá kamba̱a̱ gáʼga.

Na̱nguá kaʼyoo xa̱bu̱ numbaaʼ maraʼwíí náá gájngríga.

24 Jeobá, ataxprígúʼ xó má gíʼmaa,

mú raʼkháa índo̱ nakásnga̱ña̱a̱ʼ, mu xúʼko̱ xátani gámbúun.

25 Atasngátrámááʼ dí nakásngaña̱a̱ʼ náa xuajin rí tsémajkhún tani̱

ga̱jma̱a̱ náa mbá guʼwíin xa̱bu̱ bi̱ tségri̱ga̱a̱ mbiʼyaaʼ.

Numuu rí ni̱ʼphi̱i̱ Jacob.

Xúʼko̱, ni̱ʼphi̱i̱ asndu nini̱ gámbáa

ga̱jma̱a̱ nini̱ dí ku̱bo̱o̱ʼ maguanáa.

11 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeobá dí nigruigú Jeremías: 2 “¡Xa̱bu̱ xuajin! ¡Gudxawíínla ajngáa rí nimbánuu rígi̱!

Arathún* xa̱bekha bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén, 3 arathún: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: “Gajuiʼtátsríguíi xa̱bu̱ bi̱ xáʼnimbánuu ajngáa rí nimbánuu rígi̱, 4 rí ikhúún ni̱thu̱u̱n wajin xiʼñála nákhá mbiʼi rí nigúwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, rí nindxu̱u̱ xóo horno náa nijuiya̱a̱ʼ hierro, índo̱ ni̱thu̱u̱n: ‹Gunimbala aʼwóʼ ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ xúgíʼ rí ikhúún nakuʼmáanʼ mu̱ni̱, mu xúʼko̱ ikháanʼ mani̱ndxa̱la xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígala, 5 mu ikhúún ma̱ndoo manimbánuu ajngóʼ rí ni̱thu̱u̱n wajin xiʼñála dí maxnu̱u̱n mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ, xó má e̱ya̱a̱ xúgi̱›”›”.

Ikhúún niriʼñuu: “Xúʼko̱ gáʼni,* Jeobá”.

6 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Arathá xúgíʼ ajngáa rígi̱ náa xuajin Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ dí rígá náa Jerusalén: ‹Gudxawíínla ajngáa rígi̱ dí nimbánuu ga̱jma̱a̱ gunimbánííla. 7 Numuu rí asndu nákhá mbiʼi rí nigúwíin wajin xiʼñúnʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto asndu mbiʼi rígi̱, nángi eʼni ni̱thu̱u̱n:* “Gu̱nimba̱la aʼwóʼ”. 8 Mú ikhiin na̱nguá nixnatiʼñamijná mudxawíín,* rí phú nini̱, xúgíinʼ nini̱ xó má nagua̱ʼa̱ maʼni a̱jkiu̱ún rí xkawiʼ. Ikha jngóo ni̱ʼkhá ka̱gu̱ʼ náa ikhiin xúgíʼ ajngáa dí nimbánuu rígi̱ dí nitañájúúnʼ munimbáníí rí ikhiin nini̱ gaʼduunʼ munimbu̱u̱n›”.

9 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Xa̱bekha bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén niriya̱ʼ awan dí muxujximíjna̱. 10 Mangiin nini̱ dí raʼkhí xó má wajin xiʼñúúnʼ bi̱ nikúwá nákhá wajyúuʼ, bi̱ nini̱ gaʼduunʼ munimbu̱ún ajngóʼ. Ikhiin mangiin nigún kidxu̱únʼ eʼwíinʼ dioses ga̱jma̱a̱ ndiyamajkhún. Bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá nánguá ninimbaníí dí nimbánúʼ gajmíʼ wajin xiʼñúúnʼ. 11 Ikha jngóo, rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa ikhiin náa rí xáʼngu̱u̱n gákáwíin. Xádxawuun rí guthu̱nʼ, índo̱ gútakáñúnʼ rí mambáñún. 12 Ikhú xa̱bu̱ xuajin Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén magún gútakáñún rí mumbañún dioses bi̱ nuxnajxi̱ tsigijñaʼ inún, mú ikhiin xúni̱ káwíin índo̱ gáʼkha̱nú gamiéjunʼ. 13 Judá, dioses ndrígáaʼ niʼni mbaʼin wéñuuʼ xó má xuajñaanʼ, ga̱jma̱a̱ náa nuxnajxí tsigijñaʼ náa inuu bi̱ naʼni dí marigá ma̱jti̱ʼ* dí ikháanʼ ni̱nila, náa nuxnajxí tsigijñaʼ inuu Baal, ra̱ʼkhá tháán mbaʼa nindxu̱u̱ xó má kamba̱a̱ dí rígá náa Jerusalén›.

14 Ikháán* xáratajkáan ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱. Xáratajkáan ni má xáratakáñúʼ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, numuu rí xádxa̱wún índo̱ ikhiin gáguwáʼ náa ikhúún ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ dí gáʼkha̱nú inún.

15 Lá kaʼyoo xuajñunʼ bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ maxtáa náa goʼwóʼ

índo̱ mbaʼin bi̱ kúwá ikhí nurawíi awan dí raʼkhí muni̱ ráʼ.

Índo̱ gáʼkha̱nú gamiéjunʼ, lá ikhiin muguajún jthi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xuwiʼ dí mikaʼwu* xáʼ.

Lá maʼdxaaʼ ikhú rá’.

16 Nákhá wajyúuʼ, Jeobá nixná mbiʼyaaʼ ixi̱ olivo mba̱a̱ rí maxaʼ,

dí mitsaanʼ,* dí najma̱a̱ májánʼ xndúu.

Gakhi̱i̱ niwán índo̱ nigído̱o̱ʼ agiuuʼ,

ga̱jma̱a̱ ikhiin nixpi̱gu ñawúunʼ.

17 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, bi̱ niʼdu̱u̱ ixi̱ rígi̱, niʼthí dí ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ inaaʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí raʼkhí nini̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá, bi̱ nini̱ dí makásnga̱ñu̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ dí nixnajxi̱ náa inuu Baal”.

18 Jeobá niʼthúnʼ mu ikhúún mba̱yo̱o̱,

ikháán nirathúnʼ mu mba̱yo̱o̱ ndiéjunʼ kúwá runi̱.

19 Ikhúún ninindxu̱ʼ xóo mbáa a̱ʼdá múgú bi̱ tséjmangu̱u̱ʼ bi̱ nagún kuya̱a̱ muxiyáa.

Na̱nguá e̱yo̱o̱ á mu ga̱jma̱a̱ numuʼ ikhúún awan dí kúwá ruriya̱ʼ, índo̱ nithi:

“Gu̱ʼni̱ gámbáa ixi̱ ga̱jma̱a̱ xndúu,

gurujtulú náa ku̱ba̱ʼ dí kúwá bi̱ nduya

mu xúʼko̱ mbiʼyuu xátanga̱a̱ majuiʼthá”.

20 Mú Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles naʼni mbánúu xó má kaʼyoo,

ikhaa naʼngo̱o̱ ndaʼyoo ndiéjunʼ endxa̱ʼwa̱míjnalú* ga̱jma̱a̱ dí rígá náa awúu̱n a̱jkiu̱lú.

Atatsíñúnʼ mba̱yo̱o̱ xóo gátaniu̱u̱n ikhiin,

numuu rí náa ñawáanʼ niniʼñúuʼ dí matanimbáníí numuʼ.

21 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numún xa̱bekha bi̱ kúwá náa Anatot bi̱ nandún muxiñáán ga̱jma̱a̱ nuthi: “Ní xárataríyaʼ itháán ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, á mu naratá má xúʼko̱ muxiñáaxu̱”, 22 xúʼko̱, rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Mandi̱ʼi̱ín cuenta. Jiámiún makhañún ga̱jma̱a̱ espada, e̱jñu̱ún makhañún ga̱jma̱a̱ ewiʼ. 23 Náa ikhiin nímbáa ní xáguanúu, numuu rí makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa xa̱bekha bi̱ kúwá náa Anatot náa tsiguʼ rí kaʼñún muxnajxi̱i̱ cuenta”.

12 Jeobá, ikháán nindxa̱a̱ʼ jmbii índo̱ na̱jkhá gákruíga̱ náa inaaʼ,

índo̱ nuʼtámíjná ga̱jma̱a̱ rí kaʼyoo marigá.

Mú, náá numuu rí bi̱ ra̱míjíinʼ nagájnuu májánʼ rí nuni̱ rá.

Náá numuu rí xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ nduwaʼ kúwíin májánʼ rá.

 2 Ikhiin nindxu̱ún xóo ixi̱ rí ikháán nitadu ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ ajmu̱u̱.

Nigaja̱a̱ ga̱jma̱a̱ nixná xndúu.

Ikhiin i̱ndó náa rawúúnʼ guáʼdáán, mú náa awúu̱n a̱jkiu̱ún* kúwá mitsínguánʼ náa ikháán.

 3 Mú ikháán má natatsiniúúnʼ májánʼ Jeobá, ikháán natayo̱ʼ,

natayáá májánʼ a̱jkiu̱nʼ ma̱ngaa natayáá rí xtáa ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ.

Atraʼwíin xóo mugu̱ bi̱ muradíin,

atani̱ wájíinʼ mu makhañún náa mbiʼi rí kaʼyoo.

 4 Asndu nguáná gáwiji̱i̱ rujndo̱o̱ʼ ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ mujndooʼ xúgíʼ iná dí rígá xanáá rá.

Ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ rí nuni̱ bi̱ kúwá ikhí,

xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ xujkhú xnaʼ nindáti̱gi̱i̱n.

Numuu rí ikhiin nithi: “Ikhaa na̱nguá eʼyoo rí mugíʼníí”.

 5 Á mu tséʼnga̱a̱ʼ gátagayáaʼ gajmiáanʼ xa̱bu̱,

xú káʼnii gáʼnga̱a̱ʼ gátagayáaʼ gajmiáanʼ wáyú rá.

Mbáa naku̱ma̱a̱ʼ rí xtaa májánʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá rí tsímáá,

mu xú kaʼnii gákuma̱a̱ʼ á mu rí xtaa náa xaxi̱ dí rígá náa Jordán rá.

 6 Asndu bi̱ nindxu̱ún a̱ngia̱a̱nʼ, bi̱ kúwá náa goʼwóo ana̱a̱ʼ,

nini̱ nduwáánʼ.

Nindxaʼwajmáán ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígu̱ún.

Xáku̱ma̱a̱ʼ xtañún ikhiin

tséʼniuu á mu nuthaanʼ rí májánʼ.

 7 “Niniʼñúuʼ goʼwóʼ, niniʼñúuʼ rí kaʼyoʼ,

nixnajxíi bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ náa ñawúúnʼ bi̱ sia̱nʼ gajmíi̱n.

 8 Rí kaʼyoʼ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo mbáa león bi̱ xtáa náa xaxi̱,

nandxaʼwajmúún.

Ikha jngóo nijkhánú niwiyu̱ʼ ka̱yo̱o̱.

 9 Rí kaʼyoʼ ikhúún nindxu̱u̱ xóo mbáa xujkhú xnaʼ bi̱ mixtíi bi̱ na̱ʼkhu̱ xuwiʼ,

eʼwíinʼ xujkhú xnaʼ bi̱ naʼphu̱ xuwiʼ nuruguama̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ nandún gúphi̱i̱.

Gaguwaʼ xúgiáanʼlá xujkhú xáná, gagimbáanʼla,

gaguwaʼ guphiʼtsu.

10 Mbaʼin baxtúu nini̱ gámbáa náa kiʼdu uva ndrígóʼ,

nijngapri̱ga̱ mbayuʼ.

Nini̱ rí mbayuʼ rí mitsaanʼ* mani̱ndxu̱u̱ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* rí ndáwa̱a̱ tsáa xtáa.

11 Ninindxu̱u̱ mbaaʼ rí niwanáa.

Ga̱jma̱a̱ nijndooʼ,*

ní ndáwa̱a̱ tsáa xtáa ikhí.

Xúgíʼ xuajin niguámbáa,

mú nimbáa ndáwa̱a̱ tsáa exmiéjuunʼ kaʼyoo.

12 Bi̱ nini̱ gámbáa niguwáʼ náa xúgíʼ kamba̱a̱ rí nanújngoo xígií náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

numuu rí espada ndrígóo Jeobá xtáa raʼni gámbáa xuajin náa nagi̱ʼdu̱u̱ asndu náa námbári̱go̱o̱.

Nimbáa ndáwa̱a̱ tsáa xtáa tsímáá.*

13 Nidu trigo, mú mbáwíí tsuwanʼ nida̱a̱.

Ndaa má numuu niʼni néʼngu̱u̱n.

Rí muda̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá ma̱jti̱ʼ náa ikhiin

numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá”.

14 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ xkawi̱i̱nʼ bi̱ kúwá mijngii náa xtáá, bi̱ kúwá runi̱ ngínáa rí ni̱xnu̱u̱ xuajñunʼ Israel: “Marubuwíin náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ marubuwíin bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá náa majñu̱únʼ ikhiin. 15 Mú nda̱wa̱á rí marubuwíin, matangu̱ún magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ maʼkháaʼ kagui̱i̱n mámbíin dí ikhiin náa rí kaʼñún ga̱jma̱a̱ náa ku̱bu̱únʼ”.

16 “Á mu ikhiin gajkhun najmañún nuni̱ xó má eʼni xuajñunʼ, najmún mbiʼyuʼ mu muxna ajngún muthi ‹¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá!›, xó má ikhiin nisngúún xa̱bu̱ xuajñunʼ muxna ajngún náa Baal, ikhú ma̱ndoo makuwá náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ xuajñunʼ. 17 Mú, á mu nuni̱ gaʼduunʼ munimbu̱ún, ikhú maruburiya̱ʼ xuajin rúʼko̱, maruburiya̱ʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ gámbáa”, eʼthí Jeobá.

13 Rígi̱ rí Jeobá niʼthúnʼ: “Ayuʼ gáratsi̱ mbá cinturón dí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ lino ga̱jma̱a̱ atruʼwáá náa smídaaʼ, mú xátaxuʼmááʼ náa iyaʼ”. 2 Xó má niʼthúnʼ Jeobá, ni̱tsi̱ cinturón ga̱jma̱a̱ niro̱ʼo̱o̱ náa smídúʼ. 3 Nigruígú ajngóo Jeobá dí maʼni a̱jma̱ nuthu. Niʼthúnʼ: 4 “Ayá cinturón rí niratsi̱ dí kaxtoʼóo smídaaʼ, ayuʼ náa mañu Éufrates ga̱jma̱a̱ atarkaʼwu náa mbá iñúuʼ itsí”. 5 Ikha jngóo ni̱jkhá ga̱jma̱a̱ nirkaʼwu náa mijngii mañu Éufrates, xó má Jeobá niʼtáñajunʼ ma̱ni̱.

6 Mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á, Jeobá niʼthúnʼ: “Atujxa̱a̱ʼ, ayuʼ náa mañu Éufrates gátaʼyáaʼ cinturón dí nikuʼmáán matarkaʼwu ikhí”. 7 Ikha jngóo ni̱jkhá náa mañu Éufrates, niríya̱ʼ cinturón náa nirkaʼwu. Ikhú ndi̱yo̱o̱ rí cinturón niʼga, nánguá péñu.

8 Ikhú nigruígú ajngóo Jeobá. Niʼthúnʼ: 9 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xígi̱ kayuuʼ gáni̱ gámbáa rí naʼnimbamínáʼ Judá ga̱jma̱a̱ dí naʼnimbamínáʼ wéñuuʼ Jerusalén. 10 Xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ bugi̱, nini̱ gaʼduunʼ munimbu̱u̱n ajngóʼ, nini̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ nuni̱ xó má nandún ikhiin ga̱jma̱a̱ nagún kidxúúnʼ eʼwíinʼ dioses, nuni̱ ñajúúnʼ ga̱jma̱a̱ nusmbati̱gu̱u̱n náa inún ikhiin, maguáʼníí xó má cinturón rígi̱, rí nánguá péñu›. 11 ‹Xó má mbá cinturón rí kaxtoʼóo náa smídúu mbáa xa̱biya̱, xúʼko̱ ikhúún ni̱ni̱ dí xúgíinʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá murajtumijná jxa̱ʼ náa ikhúún, eʼthí Jeobá, mu maguánú mani̱ndxu̱ún xuajñunʼ, mbá dí mayéʼga mbiʼyuʼ, mbá dí magruigú gamajkhu ga̱jma̱a̱ mbá rí mani̱ndxu̱u̱ mitsaanʼ.* Mú ikhiin túnimbu̱u̱n›.

12 Ma̱ngaa mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n ajngáa rígi̱: ‹Rigi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: “Xúgíʼ rayaʼ mba̱ʼu̱ najnííʼ vino”›. Ikhiin muthaanʼ: ‹Ndu̱ya̱a̱xu má dí xúgíʼ rayaʼ mba̱ʼu̱ najnííʼ vino›. 13 Ikhú ikháán marathu̱u̱n: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Maxnu̱u̱n muwa̱a̱n vino xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱ asndu majngi̱i̱n, xúʼko̱ má reyes bi̱ tri̱gi̱i̱n náa xíliu̱u̱* David, ndxajkun, profetas,* xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén. 14 Marujtsi̱miin náa inún a̱ngiu̱ún, xó má xabuanii gajmiún e̱jñu̱ún, eʼthí Jeobá. Xágawúnʼ, ni má xágáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ, ni má xáni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ, nimbá xárikoʼ ma̱ni̱ gámbíin”›.

15 Gudxawíín ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ edxa̱la.

Xúni̱ mbaʼumíjna̱, numuu dí Jeobá niʼthí má.

16 Gu̱xna̱a̱ gamajkhu Jeobá Dios ndrígala

nákha xóo tséʼkha̱ kayóo rí mikína

ga̱jma̱a̱ nákha ikháanʼ xóo tséjngrádáanʼ náa kúbá rí wakíʼ.

Ikháanʼla muguaʼthi̱i̱n aguʼ,

mú ikhaa ma̱ʼkha̱ kayóo dí mikína,

maʼni rí aguʼ magutajxi̱i̱ dí mikína mbiʼ.

17 Á mu ikháanʼ nuni̱ gaʼduunʼ mudxawíín,

ngu̱ʼwa̱ gámbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nuni̱ mbaʼumíjna̱.

Mambi̱ya̱ʼ wéñuuʼ, dí asndu majnííʼ iyooʼ iduʼ,

numuu rí ni̱jkha̱ kiʼdiin mugiu̱u̱ Jeobá.

18 Arathán rey ga̱jma̱a̱ rúdúu̱: ‹Gutrigáanʼla náa itháán mijmbaaʼ,

numuu dí corona ndrígala rí mitsaanʼ magajtaa náa edxa̱la›.

19 Kúgoo xuajin dí rígá náa sur ga̱jma̱a̱ nimbáa ndáwa̱a̱ mu marmbáʼta̱a̱.

Nigún kudiin xúgíinʼ bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kiʼda xúgíʼ dí rígá ikhí.

20 Ataxújxi̱ edxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ atañún bi̱ naguwáʼ náa norte.

Náá nigún mugu̱ bi̱ nikániáaʼ bi̱ mitsiʼñíin rá.

21 Dí gárata índo̱ gúni̱ ngínáán

bi̱ nambájxa̱a̱ʼ májánʼ gajmiáanʼ asndu nákha ginii rá.

Lá xáʼkha̱ mbá ga̱ʼkhu̱ náa inaaʼ xó má ga̱ʼkhu̱ rí nagiʼdoo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii ada̱ ráʼ.

22 Índo̱ gáratha̱a̱n a̱jkia̱a̱nʼ ‹Náá numuu rí nigíʼnuu xúgíʼ rígi̱ rá.›

Atayáá gajkhun dí ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkháanʼ niri̱ya̱ʼ jnáwáanʼ

ga̱jma̱a̱ nini̱ ngínáa níxtuun rajkuáaʼ.

23 Lá ma̱ndoo mbáa cusita* mariʼkhu̱u̱ xtóo ráʼ. O lá ma̱ndoo indiiʼ mixtíi* mariʼkhu̱u̱ mixtiúu rá.

Á mu ma̱ndoo, ikháanʼla majmáanʼla mu̱ni̱ rí májánʼ,

ikháanʼla bi̱ kijmaratháanʼ mu̱ni̱ dí ra̱májánʼ.

24 Ikha jngóo maxidíráʼáanʼ xóo náska rí na̱jkha̱ kayóo giñánʼ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

25 Rígi̱ nindxu̱u̱ rí kaʼyaaʼ, dí nigiéwan rí makhánáaʼ, eʼthí Jeobá,

numuu rí nimbumaaʼ xtayoʼ ga̱jma̱a̱ naku̱ma̱ʼ xtayáá nduwaʼ.

26 Ikha jngóo makujxí jnáwáanʼ náa inaaʼ

ga̱jma̱a̱ mbuyáá ma̱jti̱ʼ ndrígáaʼ,

27 rí nataxudaminaʼ aʼkhá gajmiáanʼ eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ rí natatsaʼwá rí nandaaʼ mataba̱a̱ʼ gajmiáanʼ eʼwíinʼ

tsaga nindxu̱u̱ rí natagujuamínáʼ.

Náa bíjní náa xáná

ndi̱yo̱o̱ xúgíʼ rí xkawiʼ tani̱.

¡Gináálá ikháán Jerusalén!

Asndu nguáná gátatsiʼñááʼ ranindxa̱a̱ʼ mitsagáán rá.”

14 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeobá dí nigruigú Jeremías ga̱jma̱a̱ numuu rí xáxnúu ruʼwa:

 2 Judá xtáa ngíná ga̱jma̱a̱ xkrugoo nigudiri̱ga̱a̱.

Nijnguti̱ga̱ náa ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán ngíná kúwá,

mbá aʼwá ngíná dí nawáán itháan gakhi̱i̱ náa Jerusalén.

 3 Patrón nuxuʼmiin xa̱biu̱ún mbuyáʼ iyaʼ.

Nagún náa puzu, mú na̱nguá exkamaa iyaʼ.

I̱ndó rayaʼ kuda eguwáanʼ.

Nati̱ñu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ najmáa a̱jkiu̱ún,

ma̱ngaa nuruguáá edxu̱ún.

 4 Numuu rí nánguá exnúu ruʼwa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ

ikha jngóo mbaaʼ nijmídáa,

bi̱ nudu nánguá eyáá rí muni̱ ga̱jma̱a̱ nuruguáá edxu̱ún.

 5 Asndu aña̱ʼ e̱ʼgú bi̱ xtáa xanáá naniñuuʼ a̱ʼdióo bi̱ ndiʼkúú nigumaa

numuu rí nda̱a̱ iná.

 6 Búrru xáná jngruámúún’ náa bíjní tsaʼtsaʼ.

Nundxa̱ʼwa̱ xóo chacal,*

nánguá eʼngu̱u̱n gúyejxi̱ numuu rí nda̱a̱ dí mu̱phu̱.

 7 Maski ajndu rí nu̱ni̱xu̱ nasngájma dí guáʼdáá aʼkhúxu̱,

Jeobá, atambáyuxu̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyaaʼ.

Mbaʼa dí raʼkhí ninixu̱,

ga̱jma̱a̱ náa inaaʼ ikháán nikiéʼkuxuʼ.

 8 Ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ Israel nagi̱ʼthu̱u̱n, bi̱ maʼni kríya̱a̱ʼ náa mbiʼi rí na̱ʼkha̱nú ga̱ʼkhu̱,

náá numuu dí nindxa̱a̱ʼ xóo mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkha̱á náa xuajin,

ga̱jma̱a̱ xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ mitsínguánʼ bi̱ nawi̱ji̱ manújngoo mbruʼun rá.

 9 Náá numuu rí natani̱ xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséʼyoo,

xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱ mú tséʼngo̱o̱ gáʼni káwíin eʼwíinʼ rá.

Jeobá, ikháán xtaa náa majñu̱xu̱,

ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nuyéjkuaxu̱ mbiʼyaaʼ.

Xátatsiʼñúxu.

10 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱: “Nanigu̱u̱nʼ mafrigu̱u̱n gi̱i̱ ñuʼún, nuba̱a̱n má xúʼko̱ rajkhúún. Ikhaa rúʼko̱ numuu dí Jeobá tsédxuu kaʼñún. Dí xúgi̱ marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo rí nikiéʼkhúún ga̱jma̱a̱ mandiʼi̱ín cuenta ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúún”.

11 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Xáratajkáan mu magajnúu májánʼ rí gáʼni xuajin rígi̱. 12 Índo̱ nurkueyimijná*, ikhúún tsédxawuun rí nutakáñúnʼ, ga̱jma̱a̱ índo̱ nuxnajxi̱ tsigijñaʼ rí nakarámáʼ ma̱ngaa tsigijñaʼ rí tsígáʼ ikhúún tségruígú. Majmuʼ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii mu ma̱ni̱ gámbíin”.

13 Ikhú ni̱thu̱u̱n: “¡Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱! Profeta nuthúún: ‹Ikháanʼ xúyáala espada ni má ewiʼ, ikhúún ma̱ni̱ dí marigá dí tsímáá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱›”.

14 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Profeta kúwá rajmún mbiʼyuʼ mu mutariya̱ʼ dí minduwaʼ. Ikhúún na̱nguá nikuʼmíin, ni má nda̱a̱ rí nitañájúúnʼ ni má nda̱a̱ rí ni̱thu̱u̱n. Nindxu̱u̱ minduwaʼ rí nawasngájmún* dí kúwá ruthi ga̱jma̱a̱ ragíʼdoo numuu dí nuthi, nuthi minduwaʼ dí rígá náa a̱jkiu̱ún. 15 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numún profetas buʼko̱, bi̱ najmún mbiʼyuʼ mu mutari̱ya̱ʼ, maski ajndu má ikhúún na̱nguá nikuʼmíin, ga̱jma̱a̱ nuthi dí náa xuajin rígi̱ xáʼkha̱ espada ni má ewiʼ: ‹Mú espada ga̱jma̱a̱ ewiʼ gáʼni̱ gámbíin profeta buʼko̱. 16 Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ nudxawíín dí nutariya̱ʼ makhañún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ ewiʼ, kááʼ jngútigi̱i̱n náa kamba̱a̱ ndrígóo Jerusalén gáʼni. Ndawa̱a̱ tsáa maʼdi̱ín, ni má ikhiin, ni má guʼñu̱ún, ni má jiámiu̱ún, ni má wa̱ʼxiúnʼ, numuu rí makuʼmá gamiéjunʼ náa ikhiin dí kaʼñún mudrigú›.

17 Arathún ajngáa rígi̱:

‹Mbiʼíí mbruʼun najnííʼ iyooʼ iduʼ, gumbi̱ya̱ʼ má xúʼko̱,

numuu rí wáxióo xuajñunʼ bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ nixujmbiriga̱a̱ mbá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ nini̱ gámbáa,

ra̱ʼkhá tháán nini̱ gawíínʼ.

18 Á mu na̱jkhá xanáá,

¡Nda̱ñu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ nikháñún ga̱jma̱a̱ espada!

Á mu nato̱ʼo̱ʼ náa xuajin,

¡Nda̱yo̱o̱ nandii dí na̱ʼkha̱ kagu̱u̱ ewiʼ!

Xó má profeta ga̱jma̱a̱ ndxajkun jngúʼúún náa mbá ku̱ba̱ʼ rí tséniʼnuuʼ›”.

19 Lá nitatsíñáánʼ mbá kayuuʼ Judá ráʼ. Lá nawiya̱a̱ʼ xtayáá Sion ráʼ.

Náá numuu dí nitani̱ ngínáaʼxu̱ rá. Dí xúgi̱ nándáa xóo maguma tanuxu̱.

Niguáʼthi̱i̱nxu̱ marigá dí tsímáá, mú na̱nguá ni̱ʼkha̱nú dí májánʼ,

mbá mbiʼi rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱xu̱, ¡Mú i̱ndó gamíi rígá!

20 Jeobá, ikháanʼ ndu̱ya̱a̱xu dí raʼkhí ninixu̱

ga̱jma̱a̱ rí nikiéʼkhúún wajin xiʼñúxu,

numuu rí nixuʼdámíjnáxu̱ aʼkhá náa inaaʼ ikháán.

21 Ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyaaʼ, xátatsiʼñúnxu̱,

xáwi̱ya̱a̱ʼ xtayáá xília̱a̱ʼ* rí mitsaanʼ.*

Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí nimbánaaʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱ ga̱jma̱a̱ xátani̱ rí mandáti̱ga̱a̱.

22 Lá majmiin xándú bi̱ nda̱a̱ dí ejmiin bi̱ kúwá náa i̱ʼwáʼ xuajin muni̱ rí maxnúu ruʼwa ráʼ.

Lá majmaa i̱ndó mekhu maʼni maxnúu ruʼwa gakhi̱i̱ ráʼ.

Jeobá Dios ndrígúxu̱, lá raʼkháa i̱ndó ikháán najmáán natani̱ rígi̱ ráʼ.

Ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ guáʼthi̱i̱nxu̱,

numuu rí i̱ndó ikháán natani̱ xúgíʼ rígi̱.

15 Ikhú Jeobá niʼthúnʼ: “Maski ajndu Moisés ga̱jma̱a̱ Samuel gáguwaʼ náa ikhúún, mú xágáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱ xuajin rígi̱. Tsíyóʼ gáyóo gi̱i̱. Gaʼga̱a̱. 2 Á mu nuthaanʼ ‹náa ejkualú rá.› Ikháán matriʼñún ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“¡Bi̱ gáʼniuu nandii mbiiʼ, makhañúu ga̱jma̱a̱ nandii mbiiʼ!

¡Bi̱ kaʼyoo magawúu̱nʼ ga̱jma̱a̱ espada, makhañúu ga̱jma̱a̱ espada!

¡Bi̱ gámínuuʼ ga̱jma̱a̱ ewiʼ, makhañúu ga̱jma̱a̱ ewiʼ!

¡Bi̱ kaʼyoo magún kuya̱a̱, magún kuya̱a̱!”›.

3 ‹Ikhúún makuʼnguánʼ a̱jkhu̱ gamiéjunʼ,* eʼthí Jeobá: Espada mu magudíin, xu̱wánʼ mu muxmajta̱a̱ xuñúnʼ índo̱ gákháñún ga̱jma̱a̱ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ma̱ngaa xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ muphu̱u̱n. 4 Ma̱ni̱ rí mani̱ndxu̱u̱ mbá gamíi náa xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúun Manasés a̱ʼdióo Ezequías, rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼni náa Jerusalén.

 5 Tsáá gágawíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyaaʼ rá Jerusalén.

Tsáá gágawíinʼ a̱jkiu̱u̱n gátani̱ rá.

Ga̱jma̱a̱ tsáá gawi̱ji̱ mu marajxa̱a̱ʼ xú kaʼnii xtaa rá.›

 6 ‹Nitatsíñúʼ› eʼthí Jeobá.

‹Natani̱ tsingumínáʼ náa ikhúún.*

Ikha jngóo makruíya̱ʼ ñawúnʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ gámbáanʼ.

Néʼngo̱ʼ má rí nagáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ kayaaʼ.

 7 Madajuíin náa xkrugoo xuajin xóo náskha.

Maniʼñúúnʼ ndajkuíín ni xáguáʼdiin e̱jñu̱ún.

Ma̱ni̱ gámbáa xuajñunʼ,

numuu rí ikhiin nuni̱ gaʼduunʼ muniña̱a̱ʼ kambu̱ún.

 8 Ma̱ni̱ rí gu̱ʼú xuáʼa̱ maʼni itháan mbaʼin xóo jui̱ʼi̱ dí rígá náa lamáa.*

Rí ta̱pha̱ mbiʼi makuʼnguáanʼ mbáa bi̱ maʼni mbáti̱gi̱i̱n ikhiin, rudúún e̱ji̱nʼ ga̱jma̱a̱ jiámá.

Ma̱ni̱ rí ni xúyáá rí muni̱ ga̱jma̱a̱ mamiñún.

 9 A̱ʼgu̱ bi̱ nigiʼdiin mbá juwiin e̱ji̱i̱n xtáa rakámíndúu,

nánguá eʼngo̱o̱ gáyá jxu̱u̱ʼ.

Kaʼníí xóó mbiʼi mú ikhaa xtáa náa mikína má,

naʼni rí mati̱yu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ magajnúu gamajkuu›.

‹Ga̱jma̱a̱ bi̱ xóó naguanún náa ikhaa

maxnajxíin náa espada ndrígu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ› eʼthí Jeobá”.

10 ¡Ru̱dúʼ, ngínún lá ikhúún dí nitatsíñáʼ maxtáá!

Náa majñuʼ ikhúún nuxmijná ma xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ nagiʼdu̱u̱n náa xúgíʼ xuajin.

Na̱nguá ma nixnatiʼñaʼ ní má na̱nguá nitiʼñuu,

mú xúgíinʼ ikhiin nutasrigúún.

11 Jeobá niʼthí: “Xáni̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱nʼ rí ikhúún mambáyaaʼ,

gajkhun rí ikhúún magújun náa inún bi̱ sia̱nʼ gajmiáanʼ

náa mbiʼi rí ma̱ʼkha̱nú gamiéjunʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí ma̱ʼkha̱nú tsingíná.

12 Lá ma̱ndoo mbáa makumiguu hierro,

hierro dí rígá náa norte o cobre ráʼ.

13 Maxnajxí rí xtaʼdáá ga̱jma̱a̱ magajta káyáaʼ rí gíʼdoo numuu,

maʼga kiʼda xúʼkhi̱ín ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rí nitaxúdaminaʼ náa xúgíʼ xuajñaanʼ.

14 Maxnajxu̱ún rígi̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ

mu magún kudúún náa mbá ku̱ba̱ʼ rí ikháán tsétatsinuuʼ.

Numuu dí nakásngáñuʼ nikamuu xóo mbá aguʼ,

nikamuu rígi̱ ga̱jma̱a̱ numala ikháanʼ”.

15 Ikháán ma natayáá, Jeobá.

Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xtayoʼ ga̱jma̱a̱ atadxawunʼ.

Atani̱ gíníin bi̱ nuxjkhoʼ.

Xátatsiʼñáʼ makhañúʼ* ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼngo̱o̱ a̱jkia̱a̱nʼ.

Atayáá rí ga̱jma̱a̱ numaaʼ ikháán naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱nʼ rí nuta wéñúʼ.

16 Ajngáaʼ nijuiʼya̱a̱ ga̱jma̱a̱ nikhu,

ga̱jma̱a̱ ajngáaʼ niʼni rí maxtáa gagi a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ maʼdxuʼ wéñuuʼ,

numuu rí ikhúún na̱jkhá ka̱yo̱ʼ mbiʼyaaʼ Jeobá Dios bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

17 Tséʼgúnʼ gajmíʼ bi̱ i̱ndó nduyáʼ muni̱ gagimijná, ní má tséni̱ gagimijná gajmíʼ ikhiin.

Numuu rí ñawáanʼ rígá náa ikhúún, ikha jngóo naku̱mu̱ʼ rí xtáá mbáwúún,

ikháán nitani̱ ma̱ta̱ rí tsénigua̱a̱ʼ rí nuni̱.

18 Nánguá gíʼdoo thanuu nandii rí gúʼdoo, nánguá xóo maguma thanáá náa nigawúnʼ.

Tsíyoo gáʼni̱i̱.

Lá mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá iduu iyaʼ náa ikhúún dí rakáʼnii maku̱ma̱a̱ʼ xtayáá

dí i̱ndó naxnáʼ iyaʼ índo̱ nandoo ikhaa ráʼ.

19 Ikha jngóo rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Á mu natangáanʼ, ma̱ni̱ mandáán

ga̱jma̱a̱ mañejúnʼ náa inuʼ.

Á mu natani̱ wájí rí gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ rí na̱nguá,

mi̱dxu̱ʼnú mani̱ndxa̱a̱ʼ xóo rawunʼ.*

Ikhiin matangi̱i̱n náa ikháán,

mú ikháán xátangáanʼ náa ikhiin”.

20 “Ma̱ni̱ rí mani̱ndxa̱a̱ʼ náa xuajin rígi̱ mbá xtájtsí dí cobre dí wíji̱ gújkhúʼ.

Ikhiin muxmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ,

mú ikhiin xáʼngu̱u̱n,

numuu rí ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ mu ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ”, eʼthí Jeobá.

21 “Ikhúún ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ náa ñawúúnʼ bi̱ ramíjíin,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ náa ñawúúnʼ bi̱ xkawiʼ a̱jkiu̱ún”.

16 Mbu̱júu̱ nigruígú ajngóo Jeobá, niʼthúnʼ: 2 “Xátatsi’gúnʼ ni má xáraʼdiin e̱ji̱n náa ku̱ba̱ʼ rígi̱. 3 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ rí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numún jiámá ma̱ngaa wa̱ʼxa̱ʼ* bi̱ magumiin gi̱i̱, xúʼko̱ má ga̱jma̱a̱ numún ru̱du̱ún ma̱ngaa anu̱ún: 4 ‹Makañún ga̱jma̱a̱ nandii mbiiʼ, mú nimbáa xáxtáa ngíná ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ni má xájui̱ʼdi̱ín, maguánú mani̱ndxu̱ún xóo yuska náa ku̱ba̱ʼ. Makhañún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ ewiʼ, xuñúnʼ mu̱phu̱ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ xujkhú bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ›.

 5 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

‹Xáta̱ʼa̱a̱ʼ nimbá guʼwá náa kúwá ngíná numuu rí nikháñuu mbáa,

ni má xídxúʼ ikhí gátambiya̱ʼ ga̱jma̱a̱ marata̱ dí nagáwíinʼ a̱jkia̱a̱nʼ›.

‹Numuu dí niríyaʼ káʼyuuʼ dí tsímáá xuajin rígi̱, eʼthí Jeobá,

xúʼko̱ má ngajua rí tsétumuu* ga̱jma̱a̱ rí nagáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n.

 6 Xó má bi̱ guanii ga̱jma̱a̱ bi̱ majkhiinʼ makhañún náa ku̱ba̱ʼ rígi̱.

Nimbáa xájui̱ʼdi̱i̱,

nimbáa xáxtáa ngíná ga̱jma̱a̱ numún

ga̱jma̱a̱ nimbáa xárujtuminaʼ ni má xáʼda̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numún.*

 7 Nimbáa xáxnún ganitsu bi̱ kúwá ngíná

mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ numuu dí nikháñún a̱ngiu̱ún,

ni má xúxnún copa náa ga̱jnu̱ʼ vino rí maʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱ún

mu muwa̱a̱n numuu rí nini mbáti̱ga̱a̱ anu̱ún o ru̱du̱ún.*

 8 Ni má xáta̱ʼa̱a̱ʼ náa mbá guʼwá dí rígá ndxa̱a̱

mu maraʼwún matatsiʼtsu ga̱jma̱a̱ migi̱i̱n gajmiáanʼ xa̱bu̱›.

9 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Ma̱ni̱ rí náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, mbiʼi má rí kuwáanʼla ikháanʼ ga̱jma̱a̱ ikháanʼ mbu̱ya̱la, ni xáwáán itháan aʼwá gagi, ni má aʼwóo bi̱ nanigúnʼ ni má aʼwóo bi̱ nanújúnʼ›.

10 Índo̱ gárathu̱u̱n xa̱bu̱ xuajin xúgíʼ ajngáa rígi̱, ikhiin murajxa̱a̱ʼ: ‹Náá numuu niʼthí Jeobá rí makuʼma ga̱ʼkhu̱ mba̱a̱ rígi̱ rá. Ndiéjunʼ nikiéʼkúxu̱ ga̱jma̱a̱ xú kaʼnii aʼkhá nixuʼdámíjnáxu̱ náa inuu Jeobá Dios ndrígulú rá.› 11 Ikháán gíʼmaa matriʼñún: ‹“Numuu rí ana̱la niniñu̱nʼ, eʼthí Jeobá, ga̱jma̱a̱ túniña̱a̱ʼ ragún kidxu̱únʼ eʼwíinʼ dioses ni má túniña̱a̱ʼ runi̱ ñajúúnʼ ni má túniña̱a̱ʼ rusmbati̱gu̱u̱n inún. Mú ikhúún nini̱ñu̱nʼ ga̱jma̱a̱ niniña̱a̱nʼ runi̱ mbáníí xtángoo ndrígóʼ. 12 Ikháanʼla kuwáanʼ ru̱ni̱ itháan dí xkawiʼ ki xóo wajin xiʼñála, mámbáa dí ikháanʼ naʼni xó má nandoo a̱jkia̱la dí xkawiʼ ga̱jma̱a̱ tsénimbala kuyo̱ʼ. 13 Ikha jngóo madajuáanʼla náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ mu muʼgua náa mbá ku̱ba̱ʼ dí ikháanʼ túniʼnuuʼ ni má wajin xiʼñála, ikhí mbiʼíí mbruʼun mbaʼyóoʼ mbuyamajkún eʼwíinʼ dioses, numuu rí ikhúún ni xágáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ gúnila”›.

14 ‹Mú, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, rí ni xájuiʼthá: “¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, bi̱ niríyaaʼ xuajin Israel náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto!”. 15 Rí majuiʼthá mani̱ndxu̱u̱: “¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, bi̱ ni̱ʼkha̱a̱ kagui̱i̱n xa̱bu̱ xuajin Israel náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ dí nixídiriʼiin!”. Maʼkháaʼ kagui̱i̱n náa ku̱bu̱únʼ, náa ku̱ba̱ʼ rí nixnu̱u̱n wajin xiʼñúúnʼ›.

16 ‹Mandxa̱ʼwu̱u̱n mbaʼin bi̱ nurugui̱i̱n e̱gi̱ʼ, eʼthí Jeobá,

ikhiin muruguáanʼla.

Nda̱wa̱á mandxa̱ʼwu̱u̱n mbaʼin bi̱ nurugui̱i̱n xujkhúʼ,

ikhiin mbuñáanʼla náa xúgíʼ kúbá ga̱jma̱a̱ náa bíjní

ma̱ngaa náa iñúuʼ xpátsí.

17 Numuu rí ikhúún nda̱yo̱o̱ xúgíʼ dí nuni̱.*

Xáʼngu̱u̱n gúrkaʼwu máʼáán náa ikhúún,

ni má xándoo gúrkaʼwu dí nakiéʼkúún náa iduʼ.

18 Ginii maxnu̱u̱ kájxi̱ rí kaʼñún ga̱jma̱a̱ numuu dí nikiéʼkhúún ma̱ngaa numuu aʼkhúún,

numuu rí ikhiin nini̱ tsagáá ku̱bo̱ʼ ga̱jma̱a̱ xtiʼkhuu* xándiu̱ún bi̱ xkawi̱i̱nʼ

nini̱ majthíí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí mixkawiʼ náa rí kaʼyoʼ›”.

19 Jeobá, ikháán nindxa̱a̱ʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ náa mambáyuminaʼ,

náa magayútoʼoʼ mbiʼi rí gáʼkha̱ gamiéjunʼ,

náa ikháán maguwáʼ xa̱bu̱ xuajin bi̱ kúwá náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ

ga̱jma̱a̱ muthi: “I̱ndó minduwaʼ nindrigúu wajin xiʼñúxu,

na̱nguá gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ rí ejmaa mbá kayuuʼ”.

20 Lá ma̱ndoo mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ maʼnii mbáa dios ráʼ.

Bi̱ maʼnii xánindxu̱u̱ mbáa dios.

21 “Ikha jngóo ma̱ni̱ mbuyáá,

xúgi̱ ma̱ni̱ mbuyáá tsiaki̱i̱ dí gíʼdoo ñawúnʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ,

ma̱ngaa mbaʼyóoʼ mbuyáá rí mbiʼyuʼ nindxu̱u̱ Jeobá”.

17 “Aʼkhá ndrígóo Judá nigumaraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ mbá cincel* dí hierro.

Náa inuu grígu diamante dí niʼnirámáʼ náa mbá xajpa dí paska náa a̱jkiu̱ún

ma̱ngaa náa chi̱jyu̱u̱ʼ dí nakarámáʼ tsigijñaʼ ndrígu̱ún,

 2 e̱jña̱la narmáʼáan a̱jkiu̱ún eʼni náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ poste rí mitsúʼkháan*

náa níjniúu mbá ixi̱ maxaʼ rí mba̱a̱, náa inuu bíjní rí mitsídánʼ,

 3 náa tsu̱du̱u̱ kúbá.

Maxnajxí rí xtaʼdáá ga̱jma̱a̱ magajta káʼyáaʼ xúgíʼ rí gíʼdoo numuu, maʼga kiʼda,

xúʼko̱ má náa mbaaʼ ndrígáaʼ rí mitsídánʼ, ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rí nitaxúdaminaʼ náa xúgíʼ xuajñaanʼ.

 4 Matatsiʼñááʼ kiejunʼ rí ikhúún ni̱xna̱a̱ʼ.

Matsudáán mu matani̱ ñajúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ dí ikháán tsétatsinuuʼ,

numuu dí ikháanʼla niskamáá rí nakásngáñu̱ʼ xóo mbá aguʼ.*

Mikamuu asndu kámuu”.

 5 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Gajuiʼtátsríguíi xa̱bu̱ bi̱ naku̱mu̱u̱ kaʼñún xa̱bu̱ numbaaʼ,

ga̱jma̱a̱ nambáyuminaʼ náa tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo xa̱bu̱ numbaaʼ,

ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱u̱n natsíngúunʼ náa inuu Jeobá.

 6 Mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ixi̱ dí juáʼan mbóó náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Índo̱ gáʼkha̱ rí májánʼ, xáʼyoo,

numuu rí i̱ndó maxtáa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

náa mbá ku̱ba̱ʼ dí miríná náa nimbáa xándoo maxtáa.

 7 Gaguma tsajkurámáanʼ xa̱bu̱ bi̱ naku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá,

numuu rí naʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá.

 8 Maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ixi̱ rí wíji̱ náa rawuunʼ iyaʼ,

rí naxkraʼa ajmu̱u̱ asndu náa rígá iyaʼ.

Índo̱ gáʼni mijkha xújndooʼ,

maʼni má xúʼko̱ maxaʼ.

Índo̱ gáʼni tsiguʼ rí xáxnúu ruʼwa nda̱a̱ rí gágíʼnuu

ni má xániñuuʼ raxná xndúu.

 9 Nda̱a̱ imbo̱o̱ rí maʼni nduwáanʼlú ki xóo a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ tségiʼthu̱u̱n.

Tsáa gáʼngo̱o̱ mbaʼyoo xú káʼnii nindxu̱u̱ rá.

10 Ikhúún, Jeobá, nda̱yo̱o̱ rí gíwánʼ náa a̱jkiu̱ún xa̱bu̱,

nda̱yo̱o̱ rí e̱ndxa̱ʼwa̱míjna̱ asndu náa itháán mi̱jnu̱ʼ,*

mu xúʼko̱ ma̱ni̱ numa̱a̱ mámbáa ga̱jma̱a̱ numuu xóo nindxu̱u̱,

xó má ñajunʼ rí naʼni.

11 Xóo mbáa perdiz* bi̱ nagímbóó xndú dí raʼkháa ikhaa niʼni,

xúʼko̱ nindxu̱u̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ mu magímbóó dí magiʼdoo.

Rígi̱ maniñuuʼ náa ta̱pha̱ mbiʼi rí maxtáa,

mú nda̱wa̱á makujmaa kaʼwu rí nindxu̱u̱ mbáa bi̱ tséʼni rí májánʼ”.

12 Asndu nákha nigíʼdu̱u̱ nigi̱ʼi̱ xílí* mitsaanʼ,* niguma mba̱a̱,

ikhí nindxu̱u̱ náa mbuʼyamajkuíí Dios.

13 Jeobá, ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ Israel nagi̱ʼthu̱u̱n,

xúgíinʼ bi̱ gúniña̱a̱nʼ ikháán,* mati̱ñu̱u̱nʼ.

Xúgíinʼ bi̱ gúni̱ tsíngumi̱jna̱ náa ikháán magumaraʼmáʼ mbiʼñún náa yujndaʼ,

numuu rí niniña̱a̱nʼ Jeobá, bi̱ nindxu̱u̱ iduu iyaʼ rí ndaʼya.

14 Atani̱ thanuʼ, Jeobá, mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ.

Atani̱ kríñu̱u̱nʼ mu ma̱ndoo makríñu̱u̱nʼ,

numuu rí ikháán nindxa̱a̱ʼ bi̱ nda̱yamajkuu.

15 Atayáá, tikhuun nuthu̱nʼ:

“Náá rígá ajngóo Jeobá rá.

¡Mbá péñu,* gamba̱núu!”.

16 Mú ikhúún ni̱jkhá má xúʼko̱ kidxaaʼ xóo baxtúu,

ni táʼndoʼ ma̱ʼkha̱nú mbiʼi dí ma̱ʼkha̱ gamiéjunʼ.

Ikháán nitayáá májánʼ xú káʼnii ajngáa nigájnuu náa rawunʼ.

¡Xúgíʼ nirígá náa inaaʼ!

17 Xátani̱ rí mamiñúʼ.

Ikháán nindxa̱a̱ʼ náa ma̱ni̱ kríyamínáʼ índo̱ na̱ʼkha̱ gamiéjunʼ.

18 Atani̱ rí mati̱ñu̱u̱nʼ bi̱ nuxkhoʼ,

mú ikhúún xágájnuu gamajkhuʼ.

Gamiñúún ikhiin,

mú ikhúún xámiñuʼ.

Atani̱ rí ma̱ʼkha̱ gamiéjunʼ náa inún ikhiin

atrujtsi̱i̱n ga̱jma̱a̱ atani̱ gámbíin mbá kayuuʼ.

19 Rígi̱ rí niʼthúnʼ Jeobá: “Ayuʼ gáriejún náa xkrugoo xuajin* náa natu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ náa nagájnaán reyes ndrígóo Judá, ma̱ngaa náa i̱ʼwáʼ xkrugua ndrígóo Jerusalén. 20 Mbaʼyóoʼ marathu̱u̱n: ‹Ikháanʼla rey bi̱ kúwáanʼ náa Judá, xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ Jerusalén, bi̱ natu̱ʼu̱u̱n náa xkrugua rígi̱, gudxawíín ajngóo Jeobá. 21 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Tsu̱ma̱á gúnila xúʼguala ku̱da eʼda ni má xáta̱ʼa̱la náa xkrugoo Jerusalén mbiʼi sábado. 22 Xúrawíi nimbá eʼda náa guʼwála mbiʼi sábado xúni̱ nimbá enii ñajunʼ. Gu̱ni̱ rí mbiʼi sábado mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan, xó má nitañájúúnʼ wajin xiʼñála. 23 Mú ikhiin na̱nguá nixnatiʼñamijná mudxawíín* ga̱jma̱a̱ dí gujkhuʼ a̱jkiu̱ún* nini̱ gaʼduunʼ munimbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nini̱ gaʼduunʼ rí mudrigú dí nijuaxprígún”›.

24 ‹“Á mu ikháanʼla nu̱nimbala kuduun, eʼthí Jeobá, ga̱jma̱a̱ na̱nguá ta̱ʼa̱a̱la ku̱da eʼda náa xkrugoo xuajin rígi̱ rí mbiʼi sábado ga̱jma̱a̱ nuni̱ rí mbiʼi sábado mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ tséni nimbá enii ñajunʼ mbiʼi rúʼko̱, 25 ikhú reyes ga̱jma̱a̱ príncipes bi̱ nutrigi̱i̱n náa xíliu̱u̱ David matu̱ʼu̱u̱n náa xkrugoo xuajin rígi̱, kadrámiúnʼ wáñu̱ún ga̱jma̱a̱ cárriu̱ún, reyes ga̱jma̱a̱ príncipes, ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Judá ma̱ngaa náa Jerusalén, xuajin rígi̱ makuwíin má xúʼko̱ xa̱bu̱ asndu kámuu. 26 Maguwáʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin ndrígóo Judá, ma̱ngaa xuajin rí tri̱ga̱ mijngii náa Jerusalén, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín, bi̱ kúwá náa kúbá mijmbaaʼ ma̱ngaa bi̱ kúwá náa kúbá mitsidanʼ ga̱jma̱a̱ náa Négueb. Maguwáʼ kudúún tsigijñaʼ dí nakarámáʼ, dí majuixnáxi, tsigijñaʼ dí tsígáʼ, olíbano ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ dí muxna̱a̱ núma̱aʼ náa goʼwóo Jeobá.

27 Á mu tsénimbala ga̱jma̱a̱ tséni̱ rí sábado mani̱ndxu̱u̱ mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ sábado najkuala ku̱da eʼda náa xkrugoo Jerusalén, magído̱o̱ʼ agiuuʼ xkrugua. Aguʼ matsikáa torre rí wájun gújkhúʼ náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ xawiyúuʼ”›”.

18 Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ náa Jeobá: 2 “Ayuʼ ga̱jma̱a̱ arajtaa náa goʼwóo bi̱ naʼni daan, ikhí gáni̱ matadxawíín rí nandoʼ ma̱tha̱a̱nʼ”.

3 Ikha jngóo nigájtáa náa goʼwóo bi̱ naʼni daan ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ dí xtáa raʼni mbá rayaʼ. 4 Mú rayaʼ dí xtáa raʼni ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ na̱nguá nigájnuu májánʼ. Ikha jngóo nigíʼdu̱u̱ niñajuunʼ mbu̱júu̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ niʼni i̱mba̱ rayaʼ xó má rí májánʼ ndiʼyoo ikhaa.

5 Ikhú nigruígú ajngóo Jeobá. Niʼthúnʼ: 6 “‹Ikháanʼ, bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo Israel, lá xándoo ma̱ni̱ ga̱jma̱á nindxa̱la xó má niʼni bi̱ naʼni daan bugi̱ ráʼ. Eʼthí Jeobá. ¡Gu̱ya̱a̱la! Xó má ku̱ba̱ʼ náa ñawúunʼ bi̱ naʼni daan, xúʼko̱ kaʼnii nindxa̱la náa ñawúnʼ, ikháanʼ bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo Israel. 7 Mámbá rí ikhúún na̱tha̱ dí maruburi̱ya̱ʼ, makumígu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ gámbóʼ mbá xuajin o mbá reino, 8 á mu xuajin rúʼko̱ naniñuuʼ dí raʼkhí naʼni xó má ikhúún nitha̱, ikhúún mariʼkhu̱u̱ dí ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ dí nindxa̱ʼwa̱mínáʼ makuʼmá inún. 9 Mú mámbá dí ikhúún na̱tha̱ dí mani̱i̱ ga̱jma̱a̱ maʼgíiʼ mbá xuajin o mbá reino, 10 mú, á mu xuajin rúʼko̱ naʼni dí ra̱májánʼ náa iduʼ ga̱jma̱a̱ tséʼnimbo̱o̱ aʼwóʼ, ikhúún mariʼkhu̱u̱ dí májánʼ nindxa̱ʼwa̱mínáʼ ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numún›.

11 Dí xúgi̱, mbá péñu,* arathún xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin Jerusalén: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Xtáá ra̱ni̱ ratoo* mbá gamiéjunʼ dí makuʼmá inala ga̱jma̱a̱ xtáá randxa̱ʼo̱o̱ edxu̱ʼ xóo ma̱ni̱ gínáanʼla. Mbá péñu, guniʼñááʼ rajkuala náa kambala dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ guri̱ʼkhu̱u̱ xóo nindxa̱la ga̱jma̱a̱ dí nu̱ni̱”›”.

12 Mú ikhiin nithi: “¡Xájmaa rúʼko̱! Numuu rí mu̱nixu̱ xó má awan dí niríyáʼxu̱ ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ mu̱nixu̱ xó má nagua̱ʼa̱ maʼni a̱jkiu̱xu̱ dí xkawiʼ ga̱jma̱a̱ rí gújkhúʼ”.

13 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Mbá péñu, ikháanʼ míjnáaʼ má gúrajxi̱ náa i̱ʼwáʼ xuajin.

Lá xtáa mbáa tsáa niʼdxawun xóo rígi̱ ráʼ.

Wáxióo Israel bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ niʼni mbá dí xkawiʼ kayuuʼ...

14 Lá nandáti̱ga̱a̱ idiʼ dí nagrigu náa tsu̱du̱u̱ itsí dí rígá náa bíjní Líbano ráʼ.

O lá mujndooʼ iyaʼ wéʼtsí rí na̱ʼkha̱ asndu mitsínguánʼ ráʼ.

15 Mú xa̱bu̱ xuajñunʼ nimbumún kuyoʼ.

Numuu rí nuxnajxi̱ tsigijñaʼ náa mbá rí nda̱a̱ dí ejmaa mbá kayuuʼ

ga̱jma̱a̱ nuni̱ dí xa̱bu̱ majnguti̱gi̱i̱n náa kambu̱ún, náa kamba̱a̱ wayuu,

mu magajnúriñu̱u̱ʼ magún náa kamba̱a̱ dí na̱nguá ki̱ʼni̱ májánʼ,

16 rígi̱ numuu rí ku̱bu̱únʼ maguajta̱a̱ mbá rí maʼni míñúún eʼwíinʼ

ga̱jma̱a̱ maguma gámbáa mbá kayuuʼ* asndu kámuu.

Xúgíinʼ bi̱ gánújngún ikhí muguajún muyejxi̱, mamiñún ga̱jma̱a̱ mubajngaa edxu̱ún.

17 Xó má giñán’ dí na̱ʼkha̱ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ,* maxidíriʼiin náa inún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún.

Mbiʼi rí gáʼkha̱nú gamiéjunʼ inún xámajkhu̱ʼ ka̱ñu̱u̱n ni má xámbáñún”.*

18 Ikhiin nithi: “Guríyalú mbá awan rí muʼni̱i̱ Jeremías, numuu rí xtángoo ndrígu̱ún ndxajkiulú, consejo rí nuxna xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ ajngún profetas* marigá má xúʼko̱. Guʼgua̱, guʼtá ga̱jma̱a̱ numuu* ga̱jma̱a̱ xámajkulú rí ikhaa naʼthí”.

19 Jeobá, atadxawunʼ,

ga̱jma̱a̱ atadxawíín rí nuthi xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ.

20 Lá mbaʼyóoʼ maguma numa̱a̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí raʼkhí ráʼ.

Numuu rí ikhiin nindii mbá iñáʼ náa dí muxiñúun.

Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xú kaʼnii niguájun náa inaaʼ mu ma̱ta̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún,

mu xúʼko̱ xákasngaña̱a̱ʼ xtañún.

21 Ataxnájxi̱i̱n e̱jñu̱ún náa ewiʼ,

ataxnájxi̱i̱n makhañún ga̱jma̱a̱ espada.

Atani̱ rí gu̱ʼu̱ muni̱ mbátígi̱i̱n ajmbiu̱ún ga̱jma̱a̱ e̱jñu̱ún.

Xa̱bekha gakañún ga̱jma̱a̱ mbá nandii mbiiʼ

ga̱jma̱a̱ jiámiu̱ún gakañún ga̱jma̱a̱ espada náa nuxmijná.

22 Gawán rí mundxa̱ʼwa̱ asndu náa guʼwún

índo̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ gátaxuʼmíin bi̱ murawíi káñún dí guáʼdáá.

Numuu rí nindii mbá iñáʼ náa muxu̱mu̱u̱ʼ

Ga̱jma̱a̱ nindri̱ga̱ tsáʼkhá majngrádóoʼ rajkúʼ.

23 Mú ikháán Jeobá,

natatsinuuʼ májánʼ awan dí niri̱ya̱ʼ mu muxiñúun.

Xátani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱a̱nʼ rí nakiéʼkúún

ga̱jma̱a̱ xátani̱ jngudi̱i̱ aʼkhá rí nuxudamíjna̱ náa ikháán.

Atatsíñúúnʼ majnguti̱gi̱i̱n náa inaaʼ

índo̱ gátani̱ rí mumíniiʼ numuu dí nakásngáña̱a̱ʼ.

19 Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: “Ayuʼ gáratsi̱ mbá rayaʼ chíʼgíiʼ* dí ku̱ba̱ʼ náa bi̱ naʼni daan. Ayuʼ gajmiáanʼ tikhuun xabuanii ga̱jma̱a̱ tikhuun bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ndxajkun, 2 ayuʼ náa mata* A̱ʼdióo Hinón, náa gíʼ Xkrugún bi̱ nuni̱ Daan* ikhí gárata ajngáa rí ikhúún ma̱tha̱a̱nʼ. 3 Marata: ‹Gudxawíín ajngóo Jeobá, reyes bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén. Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel:

“Ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ mbá gamiéjunʼ náa xuajin rígi̱, bi̱ gaʼdxawun gamiéjunʼ rígi̱ mamiñúu.* 4 Ma̱ni̱ rígi̱ numuu rí ikhiin niniñu̱ʼ ga̱jma̱a̱ niniña̱a̱nʼ rí asndu nánguá matsiʼnúuʼ xuajin rígi̱. Nuxnajxi̱ tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses, ni má ikhiin ni má wajin xiʼñúúnʼ ni má reyes bi̱ nikúwá náa Judá na̱nguá niniʼnuuʼ nákhá ginii rígi̱, ga̱jma̱a̱ náa mbaaʼ rígi̱ ninimajnííʼ eʼdiún xa̱bu̱ bi̱ ndaa aʼkhúún. 5 Nini̱ mbaaʼ mitsídánʼ náa Baal mu mutsikhi̱i̱n e̱jñu̱ún náa aguʼ xóo tsigijñaʼ dí nakarámáʼ náa Baal mbá dí ikhúún tátañájúúnʼ muni̱, ni má asndu nditháan tándxa̱ʼwa̱mínáʼ”›.*

6 ‹“Ikha jngóo atayáá, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, dí ni xúxna mbiʼíí mbaaʼ rígi̱ Tófet ni má mata A̱ʼdióo Hinón, muxna mbiʼíí mata náa Niradíin. 7 Ma̱ni̱ gámbáa awan dí niríyaʼ Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén náa mbaaʼ rígi̱ ma̱ngaa ma̱ni̱ rí makhañún ga̱jma̱a̱ espada náa inún xa̱bu̱ sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ náa ñawúúnʼ bi̱ nandún muradíin. Maxnu̱u̱n xúñún mu̱phu̱ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱. 8 Ma̱ni̱ rí xuajin rígi̱ maguajta̱a̱ mbá rí maʼni míñúún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ maguma gámbáa mbá kayuuʼ.* Xúgíinʼ bi̱ gánújngún ikhí muguajún muyejxi, mamiñún, mujuiyú ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ gamiéjunʼ. 9 Ma̱ni̱ rí mu̱phu̱ xuñúúnʼ jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ, mu̱phu̱ mijna kaníkhiin asndu ni má xúyáá rí muni̱ índo̱ bi̱ sia̱nʼ gajmiún ga̱jma̱a̱ bi̱ nandún muradíin gúruguami̱ʼi̱i̱n”›.

10 Ikhú ataxpíʼthá rayaʼ náa inún xa̱bu̱ bi̱ nadxuʼ gajmiáanʼ, 11 ga̱jma̱a̱ arathún: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Xígi̱ kaʼnii gákumígúu xuajin rígi̱ xóo índo̱ mbáa naxpíʼthá mbá rayaʼ dí niʼni bi̱ naʼni daan rí asndu nánguá xóo maguma májáanʼ, ga̱jma̱a̱ mudi̱ín wajñúúnʼ náa Tófet asndu ni xáguanúu nimbá chíʼgíiʼ ku̱ba̱ʼ”›.

12 ‹Rúʼko̱ rí ma̱ni̱ náa mbaaʼ rígi̱ xúʼko̱ má gániu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ kúwá gi̱i̱, eʼthí Jeobá, mu xúʼko̱ xuajin rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ xóo Tófet. 13 Guʼwá dí rígá náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ guʼwún reyes bi̱ kúwá náa Judá niguma tsagáá xó má mbaaʼ rígi̱, Tófet, xúʼko̱, xúgíʼ guʼwá rí náa tsu̱du̱u̱ nijuixnáxi̱ tsigijñaʼ náa inuu xúgíʼ dí rígá mekhuíí ma̱ngaa tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ nijuixnáxi̱ náa inún eʼwíinʼ dioses›”.

14 Índo̱ Jeremías nitanga̱a̱ náa Tófet, náa rí Jeobá nikuʼmaa maʼga gáʼtáriyaʼ ajngáa, ni̱jkha̱ náa rexo̱o̱ goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ niʼthún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: 15 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Makuʼnguánʼ náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuajin dí tri̱ga̱ mijngii gamiéjunʼ rí nitha̱ makunguanʼ, numuu rí nini̱ gújkhúʼ a̱jkiu̱ún* ga̱jma̱a̱ nini̱ gaʼduunʼ munimbu̱u̱n ajngóʼ›”.

20 Pasjur a̱ʼdióo Imer, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun ma̱ngaa nindxu̱u̱ bi̱ ndaʼyoo xóo eguma ñajunʼ náa goʼwóo Jeobá, ikhaa ma̱ngaa niʼdxawun índo̱ Jeremías niʼtáriyaʼ xúgíʼ dí marigá. 2 Ikhú Pasjur nixnúu profeta* Jeremías ga̱jma̱a̱ nigídáaʼ náa ixi̱* rí najmún mu muni̱ rí mbáa mamínuuʼ dí rígá náa Xkrugoo Benjamín dí gíʼ rijma̱a̱,* náa goʼwóo Jeobá. 3 Mú imbo̱o̱ mbiʼi, índo̱ Pasjur niniñuuʼ magajnáa Jeremías náa ixi̱, ikhú Jeremías niʼthúu̱n:

“Mbiʼyaaʼ Pasjur mú Jeobá niriʼkhu̱u̱, rí xúgi̱ magumbiʼyaaʼ Gamíi asndu Náá. 4 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Ma̱ni̱ rí mamiñáanʼ xtayaminaʼ ga̱jma̱a̱ mamiñún gátani̱ xúgíinʼ bi̱ nambájxáaʼ gajmiáanʼ. Ikhiin makhañún ga̱jma̱a̱ espada ndrígu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ, ikháán ma̱ta̱ya̱a̱. Xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Judá maxnajxíin náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia, ikhaa maʼga kagui̱i̱n náa Babilonia, magudíin ga̱jma̱a̱ espada. 5 Maxnajxí náa ñawúunʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ xúgíʼ dí gíʼdoo numuu dí rígá náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí guáʼdáá xa̱bu̱, xúʼko̱ má xúgíʼ dí guáʼdáá rí gíʼdoo numuu reyes bi̱ kúwá náa Judá. Ikhiin murawíi mu maʼni ndrígu̱ún ikhiin ga̱jma̱a̱ magún kudúún náa Babilonia. 6 Mú ikháán Pasjur, xúʼko̱ má xúgíinʼ bi̱ kúwá náa guʼwáaʼ maʼga kiʼdáanʼla. Maʼga kiʼñáán Babilonia, ikhí gákáñáanʼ ga̱jma̱a̱ ikhí gájuiʼdi̱ín gajmiáanʼ xúgíinʼ bi̱ nambájxáaʼ gajmiáanʼ, numuu dí minduwaʼ nindxu̱u̱ dí nirathúún›”.

 7 Nitani̱ nduwúúnʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ ninimboʼ náa minduwaʼ rígi̱.

Nijmaaʼ tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ náa ikhúún ga̱jma̱a̱ niʼnga̱a̱ʼ.

Rí xúgi̱, xúgíʼ mbiʼi nunduʼwajmún,

xúgíinʼ xa̱bu̱ i̱ndó nutsijmún.

 8 Mámbá rí na̱tha̱ ndayóoʼ rí mandxa̱ʼwa̱,

ga̱jma̱a̱ numuu dí nakáñún xa̱bu̱ ma̱ngaa numuu rí naguma gámbáa.

Ajngóo Jeobá niʼni rí xa̱bu̱ mundxaʼwajmún ga̱jma̱a̱ mutsijmún xúgíʼ mbiʼi.

 9 Ikhú ni̱tha̱: “Xáta itháan ga̱jma̱a̱ numuu

ni má xáta itháan ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu”.

Mú ajngóo nigutajxi̱i̱ xóo aguʼ náa awúu̱n a̱jkiu̱nʼ xóo mbá aguʼ rí nakha asndu náa awúu̱n itsuʼ,

Nánguá niʼngo̱ʼ itháan rí maʼni wíyúʼ,

a̱jkiu̱nʼ nánguá niʼngo̱o̱ itháan.

10 Numuu dí nidxawuun mbaʼa dí raʼkhí dí nandún muniu̱ʼ,

gamíi rígá asndu náá.

“¡Guxruígala! ¡Guʼgua̱ gúxruígalú!”.

Xúgíinʼ bi̱ nuthu̱nʼ dí maxtáá májánʼ kúwá xawii mbuyáá xóo gáxpátrigu̱u̱n, nuthi:

“Mbáa ikhaa marigá mbá náa manga̱wa̱a̱n,

ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ maʼngulú muʼni gajmiúlú ma̱ngaa muʼni rí mamínuuʼ náa xúgíʼ dí raʼkhí niʼniulúʼ”.

11 Mú Jeobá nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱ʼ xóo mbáa soldado mixkujiiʼ ga̱jma̱a̱ gamíi.

Ikha jngóo bi̱ nuxkoʼ majnguti̱gi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xáʼngu̱u̱n.

Ra̱ʼkhá tháán gátiñu̱u̱nʼ numuu dí xágájnuu májánʼ rí nandún muni̱.

Dí magajnúu gamajkhún mbajyúuʼ asndu kámuu, nimbáa xámbumuu.

12 Mú ikháán Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, natayáá xóo nindxu̱u̱ xa̱bu̱ jmbii,

Natayáá xóo endxaʼwamíjna̱ xa̱bu̱ asndu rí itháán mi̱jnu̱ʼ* ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ rígá náa awúu̱n a̱jkiu̱ún.

Atatsíñúnʼ mba̱yo̱o̱ xóo gátaniu̱u̱n ikhiin,

numuu rí náa ñawáanʼ niniʼñúuʼ dí matanimbáníí numuʼ.

13 ¡Gu̱ni̱ ajmúú náa inuu Jeobá! ¡Gu̱ni̱ mba̱a̱ Jeobá!

Numuu rí ikhaa niʼni káwíin xa̱bu̱ ngíníi náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ xkawi̱i̱nʼ.

14 ¡Itháán májánʼ má á mu táxtáá!

¡Itháan májánʼ gáʼni á mu ru̱dúʼ* na̱nguá niʼniún!

15 Gajuiʼtá tsríguíi xa̱bu̱ bi̱ ni̱jkha̱ gáʼthúu̱n anu̱ʼ,* niʼthúu̱n:

“¡Niraʼdaa mbáa ada̱, mbáa dxámá niraʼdaa!”,

ga̱jma̱a̱ niʼni rí maʼdxuu a̱jkiu̱u̱n.

16 Xa̱bu̱ buʼko̱ ganindxu̱u̱ xóo xuajin dí Jeobá tágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n maʼni gámbóo.

Gaʼdxawun aʼwá rí miʼcha̱ ga̱jma̱a̱ aʼwá dí mugíʼdi̱i̱ muxmijná rí ta̱pha̱ mbiʼi.

17 Náá numuu dí tákáñúnʼ náa awúu̱n ru̱dúʼ rá.

Mu xúʼko̱ ikhí gánindxu̱u̱ náa majuiʼdiún

ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ maguanúʼ má ikhí asndu kámuu.

18 Náá numuu rí ndiyóoʼ magajnúʼ náa awúu̱n ru̱dúʼ,

mu mba̱yo̱o̱ xúgíʼ ga̱ʼkhu̱ ga̱jma̱a̱ gamiéjunʼ rígi̱

ma̱ngaa makañúnʼ ga̱jma̱a̱ ma̱jti̱ʼ rá.

21 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá índo̱ rey Sedequías nikuʼmaa Pasjur a̱ʼdióo Malkías ga̱jma̱a̱ Sofonías a̱ʼdióo Maaseya, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun, mu munda̱ʼa̱a̱ rígi̱: 2 “Mbá péñu,* atrajxi̱i̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuxu, numuu dí rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia na̱ʼkha̱ mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxu̱xu̱. Ma̱ʼni̱í á mu Jeobá ma̱ndoo mambáyuxuʼ maʼni milagro mu matsudaa ma̱ʼga̱a̱”.

3 Jeremías niʼthúún: “Guta̱a̱nla rígi̱ Sedequías: 4 ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: “Ma̱ni̱ rí ajua̱nʼ dí kudala dí nuxmijná ga̱jma̱a̱ matanga̱a̱ kaguáanʼla, rí xúgi̱ najmala mu mumbáyumíjnála náa rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ náa xa̱bu̱ caldeos bi̱ kúwá rugumáʼáanʼ xtájtsí. Ga̱jma̱a̱ magímbo̱o̱ ajua̱nʼ* náa tapo̱o̱ xuajin. 5 Ikhúún mínu̱u̱ʼ maxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱la ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo ñawúnʼ numuu rí tsénigu̱ʼ dí eni̱la, ikha jngóo nakiʼnún ga̱jma̱a̱ nakásngañu̱ʼ. 6 Ma̱ni̱ gawúnʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱, xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ. Mbá nandii mbiiʼ magudíin”›.

7 ‹“Nda̱wa̱á dí rúʼko̱, eʼthí Jeobá, ma̱ni̱ dí rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá, gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa xa̱bu̱ xuajin, bi̱ gákáwíin náa nandii mbiiʼ, náa espada ma̱ngaa náa ewiʼ, maniʼñúúnʼ náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún ma̱ngaa náa ñawúúnʼ bi̱ nandún muradíin. Ikhaa magudíin ga̱jma̱a̱ espada. Ni xágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún, ni má xáʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún”›.

8 Arathún xa̱bu̱ xuajin: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Naʼgíʼ náa inala ikháanʼ kamba̱a̱ dí maʼga kaguáanʼ mu makuwáanʼ ga̱jma̱a̱ kamba̱a̱ dí maʼga kaguáanʼ makhañála. 9 Xúgíinʼ bi̱ gáguanún náa xuajin makhañún ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ o nandii mbiiʼ. Mú xúgíinʼ bi̱ gágajnún ga̱jma̱a̱ nu̱ni̱ wabamijná náa inún xa̱bu̱ caldeos bi̱ kúwá ruguami̱ʼi̱i̱n makáwíin, rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí makánún”›.*

10 ‹“Numuu dí niraʼwíí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ mbá gamiéjunʼ náa xuajin rígi̱,* ki xóo ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ dí májánʼ, eʼthí Jeobá. Majuixnájxi̱ náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ ikhaa matsikháa”.

11 Bi̱ kúwá náa goʼwóo rey ndrígóo Judá, gudxawíín ajngóo Jeobá. 12 Ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ náa goʼwóo David, rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Xúgíʼ mbiʼi gu̱ni̱ dí marigá rí jmbu,

gu̱ni̱ káwíin bi̱ nigu̱ma̱ kuʼwúún náa ñawúúnʼ bi̱ nuni̱ nduwaʼ,

mu xúʼko̱ dí nakásngañu̱ʼ xakamuu xóo mbá aguʼ

ga̱jma̱a̱ dí mikamuu má xúʼko̱ dí nimbáa xáʼngo̱o̱ gáʼni wíyúuʼ

ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí nuni̱la”›.

13 ‹Gi̱i̱ xtáá ma̱ni̱ gínáanʼla, xa̱bu̱ bi̱ kúwáanʼ náa mata,*

ikháanʼla xa̱bu̱ xuajin bi̱ kúwáanʼ náa tsu̱du̱u̱ itsí›, eʼthí Jeobá.

‹Ikháanʼla bi̱ nu̱ta̱, “tsáá gágajtaa maʼni gínáánʼlú rá.

Tsáá gáʼngo̱o̱ gáto̱ʼo̱o̱ náa guʼwúlú rá.”

14 Ma̱ni̱ gínáanʼla

xó má niʼni mámbáa, eʼthí Jeobá.

‹Magído̱o̱ʼ agiuuʼ mi̱kha xaxi̱ ndrígáaʼ,

mi̱kha xúgíʼ dí rígá›”.

22 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Arajtaa náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ ayuʼ jcháaʼ ajngáa rígi̱. 2 Gíʼmaa maratha̱a̱n: ‹Atadxawíín ajngóo Jeobá, rey ndrígóo Judá bi̱ nagi̱ʼi̱ náa xíliu̱u̱* David, ikháán gajmiáanʼ xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajñaanʼ, bi̱ natu̱ʼu̱u̱n náa xkrugua rígi̱. 3 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Gu̱ni̱ xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ rí jmbu. Gu̱ni̱ káwíin bi̱ nigu̱ma̱ kuʼwúún náa ñawúúnʼ bi̱ nuni̱ nduwaʼ. Xúni̱ ngínáa nimbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱á ni má xúni̱ gawíínʼ nimbáa a̱ʼdá wáʼa ni má nimbáa a̱ʼgú xuáʼa. Ga̱jma̱a̱ xúradíinla xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún náa mbaaʼ rígi̱. 4 Á mu nuʼgímíjná munimbáníí ajngáa rígi̱, reyes bi̱ gátrigi̱i̱n náa xíliu̱u̱ David matu̱ʼu̱u̱n náa xkrugoo guʼwá rígi̱, kudruwíin wáñu̱ún ga̱jma̱a̱ cárriu̱ún ikhiin gajmiún xa̱biu̱ún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajñún”›.

5 ‹Á mu ikháanʼ tsénimbala ajngáa rígi̱, majmuʼ mbiʼyuʼ mu ma̱xna̱ ajngóʼ, eʼthí Jeobá, rí guʼwá rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá rí maguma gámbáa›.

6 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu goʼwóo rey ndrígóo Judá:

‹Nda̱yo̱o̱ rí ikháán nindxa̱a̱ʼ xóo Galaad

xóo inuu kúbá dí rígá náa Líbano.

Mú ma̱ni̱ rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ*

náa xúgíʼ xuajñanʼ nimbáa xa̱bu̱ xáxtáa.

 7 Makuʼmíin* bi̱ muni̱ gámbáanʼ,

mámbáa ga̱jma̱a̱ aju̱u̱nʼ.

Ikhiin murujtu ixi̱ cedros ndrígáaʼ rí itháán májánʼ

ga̱jma̱a̱ mundri̱ya̱ʼ náa aguʼ mi̱kha.

8 Mbaʼin xa̱bu̱ manújngún náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ mutamijná: “Náá numuu dí Jeobá niʼni gámbáa xuajin mba̱a̱ rígi̱ rá.” 9 Ga̱jma̱a̱ muriʼña: “Numuu dí niniña̱a̱nʼ rí nimbánúún gajmiún Jeobá Dios ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ nismbati̱gu̱u̱n náa inún eʼwíinʼ dioses ga̱jma̱a̱ nini̱ ñajúúnʼ”›.

10 Xúmbiya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ nikháñúu

ni má xágáwíinʼ a̱jkia̱la ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa.

Rí gíʼmaa mu̱ni̱, gumbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ na̱jkha̱,

numuu rí xátanga̱a̱ mbaʼyoo ku̱ba̱ʼ náa nigumaa.

11 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Salum* a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá bi̱ xtáa raʼtáñajunʼ xtiʼkhuu Josías bi̱ nindxu̱u̱ anu̱u̱* bi̱ nigájnuu má náa mbaaʼ rígi̱: ‹Ikhaa nditháan xátanga̱a̱. 12 Numuu rí náa mbaaʼ rí maʼga kiʼyáa ikhí má gákáñúu, nditháan ni xátanga̱a̱ mbaʼyoo ku̱ba̱ʼ rígi̱›.

13 Ngínáa lá xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí raʼkhí mu maʼni guʼwóo

naʼni rí tséjmaa mu maʼni cuartiu̱u̱ rí trámáʼ rijma̱a̱,

naʼni rí xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ mañajunʼ xúʼkhíin

ga̱jma̱a̱ tsíyoo gáʼni̱ numa̱a̱,

14 bi̱ naʼthí: ‹Ma̱ni̱ mbá guʼwá mba̱a̱

ga̱jma̱a̱ cuarto rí trámáʼ rijma̱a̱ rí ma̱ja̱nʼ.

Ma̱ni̱ ventanúu,

ga̱jma̱a̱ ixi̱ cedro ma̱ngaa maʼnííʼ maña̱ʼ›.

15 Lá maratañájunʼ má xúʼko̱ i̱ndó numuu rí najmaaʼ ixi̱ cedro ki xóo eʼwíinʼ ráʼ.

Ana̱a̱ʼ* ma̱ngaa nikuiʼtsu ga̱jma̱a̱ niʼga̱a̱n,

mú ikhaa niʼni xóo má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ niʼni rí jmbu,

ikha jngóo nigájnuu májánʼ xúgíʼ rí niʼni.

16 Ikhaa nimbáñún xa̱bu̱ ngíníi ga̱jma̱a̱ bi̱ numíníiʼ índo̱ nuxrui̱gi̱i̱n,

ga̱jma̱a̱ xúgíʼ nigájnuu májánʼ rí niʼni.

‹Lá raʼkháa rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí muniʼniúnʼ ráʼ.› Eʼthí Jeobá.

17 ‹Mú ikháán i̱ndó natayáá xóo gátani̱ ga̱jma̱a̱ natatsaʼwáminaʼ xú káʼnii gákánáaʼ maraʼdáá dí rakáʼyaaʼ,

dí maradíin xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún

ga̱jma̱a̱ dí matani̱ nduwaʼ ma̱ngaa rí matani̱ kuʼwáʼ›.

18 Ikha jngóo, rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá:

‹Xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuyáá ni má xúthi:

“¡Gínánlá ikháán ndxájuʼ! ¡Gínánlá ikháán ndxájuʼ!”.

Xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuyáá ni má xúthi:

“¡Gínánlá ikháán rey nigajta káyáaʼ gamajkhu dí xtaʼdáá!”

19 Mudi̱i̱ xóo mbáa búrru,

mujxmajtaa ga̱jma̱a̱ mudati̱ya̱a̱ʼ rexa̱a̱,

náa rexo̱o̱ xkrugoo Jerusalén›.

20 Atatsimaaʼ náa Líbano ga̱jma̱a̱ atatsaʼwá,

ataxújxi̱ aʼwáaʼ náa Basán

ga̱jma̱a̱ atatsaʼwá asndu náa Abarim,

numuu dí xúgíinʼ ñawaanʼ niguma gámbíin.

21 Ikhúún nitamíjná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ nákhá nikuma̱a̱ʼ rí xtaa májánʼ.

Mú niratá: ‹Xánimboʼ›.

Xúʼko̱ má nitani̱ asndu nákhá ndxáʼgú nindxa̱a̱ʼ,

nditháan tánimbaaʼ aʼwóʼ.

22 Mbá giñánʼ maʼga kagui̱i̱n baxtúu ndrígáaʼ,

ga̱jma̱a̱ ñawaanʼ maʼga kiʼdiin.

Ikhú matiya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ maguma májti̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ gamiéjunʼ rí ma̱ʼkha̱nú inaaʼ.

23 Ikháán bi̱ xtaa náa Líbano,

bi̱ gíʼdoo xújúunʼ náa majñu̱u̱ʼ cedro,

¡Ra̱ʼkhá tháán gátaguwanʼ índo̱ gáʼkha̱ ga̱ʼkhu̱ inaaʼ,

xóo ga̱ʼkhu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii ada̱!”.

24 “‹¡Xó má ikhúún gajkhun xtáá, eʼthí Jeobá, maski ajndu ikháán Conías* a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey ndrígóo Judá, ma̱nindxa̱a̱ʼ xó mbá anillo rí na̱xnu̱u̱ ga̱jma̱a̱ sello dí gídáʼ náa a̱ʼdióo ñawún mújúnʼ, maríña̱a̱ ikhí! 25 Maniʼñáánʼ náa ñawúúnʼ bi̱ nandún muxiñáan, náa ñawúúnʼ bi̱ namíñáaʼ xtañún, náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos. 26 Ikháán ga̱jma̱a̱ʼ ru̱dáaʼ* bi̱ niʼníí, maxkawáanʼla muʼgua náa i̱mba̱ ku̱ba̱ʼ náa ku̱ba̱ʼ rí tágumáanʼla, ikhí makhañála. 27 Ikhiin nditháan xátangi̱ín náa ku̱ba̱ʼ rí nandún wéñuuʼ matangi̱ín.

28 Lá Conías nindxu̱u̱ xó mbá daan dí niwiʼtá ga̱jma̱a̱ rí tséjmaa,

mbá daan ku̱ba̱ʼ rí tsíñún gúyáá xáʼ.

Náá numuu rí nudatiga̱a̱ mbayííʼ gajmíi̱n e̱ji̱i̱n

ga̱jma̱a̱ nuxkáá maʼga náa mbá ku̱ba̱ʼ rí tséʼninuuʼ xá.›

29 Ikháán ku̱ba̱ʼ, ku̱ba̱ʼ, ku̱ba̱ʼ, atadxawíín ajngóo Jeobá.

30 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

‹Guniraʼmáʼ mbiʼyuu xa̱bu̱ bugi̱ xó mbáa bi̱ tágiʼdiin e̱ji̱i̱n,

xóo mbáa bi̱ nimbá xáʼngo̱o̱ gáʼni náa xúgíʼ mbiʼi rí gáxtáa,

numuu rí nimbáa a̱ʼdióo xáʼngo̱o̱

magi̱ʼi̱ náa xíliu̱u̱ David maʼtáñajunʼ mbu̱júu̱ náa Judá›”.

23 “¡Gíníinla baxtúu bi̱ nuni̱ gámbíin mugu̱ bi̱ kúwá náa mbayuʼ ga̱jma̱a̱ nuxkúún!”, eʼthí Jeobá.

2 Rígi̱ nindxu̱u̱ dí Jeobá Dios ndrígóo Israel, naʼthí ga̱jma̱a̱ numún baxtúu bi̱ nuñewu̱u̱n xa̱bu̱ xuajñunʼ: “Ikháanʼ nuxkúún mugiu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ni̱nila má xúʼko̱ rígi̱ na̱nguá niña̱wu̱nla̱”.

“Ikha jngóo ma̱ni̱ rí mumíníinʼla ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí ni̱nila”, eʼthí Jeobá.

3 “Nda̱wa̱á magímbi̱ín mugiu̱ʼ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rí ikhúún nixidíríʼiin ga̱jma̱a̱ maʼkháaʼ kagui̱i̱n náa mbaaʼ rí nuphiʼtsu, ikhí mawiʼthúún ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú maʼni mbaʼin. 4 Magruígi̱i̱n náa ikhiin baxtúu bi̱ gajkhun muñewu̱u̱n. Xámíñún ni má xáguíʼiin ga̱jma̱a̱ nimbáa xándatiga̱a̱”, eʼthí Jeobá.

5 “Gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, ma̱ni̱ rí náa David makráʼáan mbá rudiuuʼ* rí maʼni dí jmbu. Mbáa rey maʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ maʼni xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ maʼni rí jmbu náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 6 Mbiʼi rí maxtáa maguma kríyaaʼ Judá, ní xámíñuu maxtáa Israel. Xúgi̱ kaʼnii gágu̱ mbiʼyuu: Náa Jeobá na̱ʼkha̱ rí májánʼ”.*

7 “Mú, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, rí ni xájuiʼthá: ‹¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, bi̱ niríyaaʼ xuajin Israel náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto!›. 8 Rí majuiʼthá mani̱ndxu̱u̱: ‹Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, bi̱ niguwíin ga̱jma̱a̱ ni̱ʼkha̱a̱ kagui̱i̱n bi̱ naguwáʼ náa goʼwóo Israel xígií náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rí ikhúún nixidíriʼiin›. Ikhiin makuwá náa ku̱bu̱únʼ”.

9 Mbá ajngáa rí na̱jkha̱ inún profeta:*

Niʼni rí magawúunʼ a̱jkiu̱nʼ.

Mbá xúgíʼ itsuʼ naguáʼáan.

Na̱ni̱ xó mbáa xa̱bu̱ najnga̱a̱,

xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ tájmaa gágáan vino,

ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa numuu ajngóo rí mikaʼwu.

10 Numuu rí náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ kajtíin bi̱ nuni̱ aʼkhá gajmiún eʼwíinʼ,*

ku̱ba̱ʼ xtáa ngíná ga̱jma̱a̱ numuu rí nijuiʼtátsrígú

ni̱jndo̱o̱ʼ ra̱jxa̱ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

Nuni̱ dí xkawiʼ ga̱jma̱a̱ najmún tsiaki̱i̱ rí guáʼdáá mu muni̱ dí raʼkhí.

11 “Xó má profeta ga̱jma̱a̱ ndxajkun niguma gachíin.*

Asndu náa goʼwóʼ nixkamaa dí raʼkhí eni̱”, eʼthí Jeobá.

12 “Kambu̱ún nindxu̱u̱ nundu̱ʼ ga̱jma̱a̱ mikína,

muxningui̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ majnguti̱gi̱i̱n.

Numuu rí makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa inún,

náa tsiguʼ rí muxnajxi̱i̱ cuenta”, eʼthí Jeobá.

13 “Ndi̱yo̱o̱ mbá rí xkawiʼ dí nuni̱ profetas bi̱ kúwá náa Samaria.

Nutari̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Baal

ma̱ngaa nuni̱ dí majngawi̱i̱n xa̱bu̱ xuajñunʼ Israel.

14 Ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ dí xkawiʼ kayuuʼ dí kúwá runi̱ profetas bi̱ kúwá náa Jerusalén.

Nuxudamíjna̱ aʼkhá gajmiún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ nuthi rí minduwaʼ,

numbañún* xa̱bu̱ ra̱míjíinʼ,

tsétanga̱a̱ a̱jkiu̱ún náa dí raʼkhí nuni̱.

Ikhúún nda̱yo̱o̱ rí xúgíinʼ ikhiin nindxu̱ún xóo Sodoma,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí nindxu̱ún xóo Gomorra”.

15 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles ga̱jma̱a̱ numún profetas buʼko̱:

“Maxnu̱u̱ mu̱phu̱ iná miʼkhu̱u̱n

ga̱jma̱a̱ maxnu̱u̱ muwa̱a̱n iyaʼ dí gíʼdoo thana mbiiʼ.

Numuu rí profetas bi̱ kúwá náa Jerusalén nini̱ rí nduwaʼ maʼga roʼoo náa xúgíʼ xuajin”.

16 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Xúdxawíín ajngáa rí nutariyaʼ profetas.

Kúwá runi̱ nduwáanʼla.

Rí niwasngájmún rí ikhiin nuthi nindxu̱u̱ dí nagájnuu náa a̱jkiu̱ún

raʼkháa dí naʼthí Jeobá.

17 Bi̱ nda̱a̱ gamajkhún tséniña̱a̱ʼ ruthi:

‹Jeobá niʼthí : “Makuwáanʼla tsímáá”›.

Ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nuni̱ rí nandoo a̱jkiu̱ún rí xkawiʼ nuthi:

‹Xáʼka̱nú nimbá gamiéjunʼ inala›.

18 Tsáá nixtáa náa majñu̱únʼ bi̱ nambájxu̱u̱ májánʼ gajmíi̱n Jeobá,

mu mbaʼyoo ga̱jma̱a̱ maʼdxawuun ajngóo rá.

Tsáá nixnátiʼñaminaʼ maʼdxawuun ajngóo xá.

19 ¡Gu̱ya̱a̱! Giñámbiʼ ndrígóo Jeobá mambaʼtariya̱ʼ ga̱jma̱a̱ sia̱nʼ,

magajtaa xóo nanuʼ náa edxu̱ún xa̱bu̱ xkawi̱i̱nʼ.

20 Xáwi̱ji̱i̱ rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá

asndu índo̱ gáʼnimbánuu rí naʼthúu̱n a̱jkiu̱u̱n maʼni.

Ikháanʼ makrua̱ʼa̱la májánʼ rígi̱ índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi.

21 Ikhúún na̱nguá nikuʼmíin profetas, mú ikhiin nigún ragáñúún.

Ikhúún nda̱a̱ rí ni̱thu̱u̱n, mú ikhiin nitariyaʼ.

22 Á mu ikhiin nikúwá náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ bi̱ nambájxu̱ʼ májánʼ gajmíʼ,

nini̱ rí xa̱bu̱ xuajñunʼ mudxawíín ajngóʼ,

ma̱ngaa muniña̱a̱ʼ kambu̱ún dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ dí raʼkhí nuni̱”.

23 “Lá i̱ndó nindxu̱ʼ mbáa Dios bi̱ ndaʼyoo dí narígá mijngii raʼkháa bi̱ ma̱ngaa ndaʼyoo dí narígá mitsínguánʼ ráʼ.” eʼthí Jeobá.

24 “Lá ma̱ndoo mbáa xa̱bu̱ markaʼwuminaʼ náa ikhúún xándoo gáyóo ráʼ.” Eʼthí Jeobá.

“Lá raʼkháa ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ na̱ni̱ majthíí dí rígá náa mekhu ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ráʼ.” eʼthí Jeobá.

25 “Profetas bi̱ najmún mbiʼyuʼ mutariya̱ʼ dí minduwaʼ nidxawuun rí nuthi ‹¡Rígá dí nigúndaa! ¡Rígá dí nigundaa!›. 26 Asndu nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ xóó gárígá náa a̱jkiu̱ún profetas bugi̱ dí mutariyaʼ má xúʼko̱ dí minduwaʼ rá. Nindxu̱ún profetas bi̱ nuthi nduwaʼ dí rígá náa a̱jkiu̱ún. 27 Ga̱jma̱a̱ xnuʼndaa dí nutamijná kaniki̱ín, nuni̱ rí xa̱bu̱ xuajñunʼ mambumún mbiʼyuʼ, xó má anu̱ún nimbumún mbiʼyuʼ ga̱jma̱a̱ numuu Baal. 28 Profeta bi̱ nagiʼdoo mbá xnuʼndaa gaʼthí rí nigundaa, mú bi̱ gíʼdoo ajngóʼ, kuduun gáʼthí ajngóʼ”.

“Lá nambríguii ra̱jxa̱ ga̱jma̱a̱ tsígáʼ ráʼ.” eʼthí Jeobá.

29 “Lá raʼkháa ajngóʼ nindxu̱u̱ xó mbá aguʼ ga̱jma̱a̱ xó mbá martillo rí naxpígu pátsí ráʼ.” eʼthí Jeobá.

30 “Ikha jngóo, eʼthí Jeobá, gi̱i̱ xtáá ikhúún mu ma̱ni̱ rí mumíniiʼ profetas buʼko̱, bi̱ nuni̱ kuʼwúún eʼwíinʼ ajngóʼ”.

31 “Gi̱i̱ xtáá ikhúún mu ma̱ni̱ rí mumíniiʼ profetas, eʼthí Jeobá, bi̱ najmún rajúún mu muthi ‹¡Eʼthí ikhaa!›”.

32 “Gi̱i̱ xtáá ikhúún mu ma̱ni̱ rí mumíniiʼ profetas bi̱ nuthi xnuʼndaa rí minduwaʼ, eʼthí Jeobá, bi̱ nuthi rí nigundaa ga̱jma̱a̱ nuni̱ dí majngawi̱i̱n xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ minduwaʼ rí nuthi ma̱ngaa rí nuni̱ mba̱ʼwu̱míjna̱”.

Mú ikhúún na̱nguá nikuʼmíin ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ rí ni̱thu̱u̱n. Ikha jngóo nda̱a̱ dí májánʼ gúni̱ náa xuajin rígi̱”, eʼthí Jeobá.

33 “Á mu mbáa xa̱bu̱ xuajin, o mbáa profeta o mbáa ndxajkun gárajxa̱a̱ʼ: ‹Ndiéjunʼ eʼda* rí kagu̱ Jeobá rá.› Ikháán mbaʼyóoʼ matriʼñáá ‹“¡Ikháanʼla nindxa̱la eʼda ruʼko̱! Ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ wajímináʼ náa ikháanʼla”, eʼthí Jeobá›. 34 Á mu mbáa profeta, ndxajkun o mbáa xa̱bu̱ xuajin gáʼthí ‹¡Rígi̱ nindxu̱u̱ eʼda rí kagu̱ Jeobá!›, ma̱ni̱ rí mamínuuʼ xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo. 35 Rígi̱ dí mámbáa ikháanʼla nuthu̱u̱n xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála ga̱jma̱a̱ a̱ngia̱la: ‹Ndiéjunʼ dí niriʼñaa Jeobá rá. Ndiéjunʼ rí niʼthí Jeobá rá.› 36 Mú ni xútha itháan ga̱jma̱a̱ numuu eʼdoo Jeobá, numuu rí eʼda nindxu̱u̱ ajngóo mámbáa rí ikháanʼla ga̱jma̱a̱ niriʼkhu̱u̱ ajngóo Dios bi̱ ndaʼya, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, bi̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígúlú.

37 Rígi̱ dí gáratha̱a̱n profeta: ‹Ndiéjunʼ dí niriʼñaaʼ Jeobá rá. Ndiéjunʼ rí niʼthí Jeobá rá. 38 Á mu ikháanʼla nu̱ta̱ má xúʼko̱ “¡Eʼdoo Jeobá!”, rígi̱ nindxu̱u̱ dí naʼthí Jeobá: “Ga̱jma̱a̱ numuu rí nu̱tala má xúʼko̱ ‹Ajngáa rígi̱ nindxu̱u̱ eʼdoo Jeobá’› maski ajndu má ikhúún nitañájuanla ‹Xútala “¡Eʼdoo Jeobá!”›, 39 ikhaa rúʼko̱ numuu dí magújxanʼla ga̱jma̱a̱ madajuáanʼla mitsínguánʼ náa inuʼ, xó má ikháanʼla xúʼko̱ má xuajin rí ni̱xna̱la ikháanʼ ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñála. 40 Ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ ma̱jti̱ʼ ga̱jma̱a̱ magajnúu gamajkuala asndu kámuu, nimbáa xámbumuu”›”.

24 Ikhú Jeobá nisngájmuʼ a̱jma̱ canasta rí kajti higo dí tri̱ga̱ náa inuu guʼwá rí nduʼyamajkuíí Jeobá. Rígi̱ nirígá nda̱wa̱á dí rey Nabucodonosor* ndrígóo Babilonia ni̱jkha̱ kayáa Jeconías* a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey ndrígóo Judá, ma̱ngaa ni̱jkha̱ kagui̱i̱n príncipes bi̱ kúwá náa Judá, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ xúgíʼ enii ñajunʼ dí mitsaanʼ* ma̱ngaa bi̱ nuñajunʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ,* niguwíin náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa Babilonia. 2 Mbá canasta rí kajti higo dí májánʼ, rí wapháá e̱ʼgo̱o̱, mú i̱mba̱ canasta rí kajti higo dí ra̱májánʼ, dí raʼkhánii kayuuʼ miʼtsu.

3 Ikhú Jeobá nirajxu̱ʼ: “Jeremías, ndiéjunʼ dí xtaa ratayáá rá.” Ikhúún ni̱thu̱u̱n: “Higo, higo dí májánʼ ra̱ʼkhá tháán miʼtsí, mú higo dí ra̱májánʼ xkawiʼ kayuuʼ, raʼkánii miʼtsu”.

4 Ikhú nigruígú ajngóo Jeobá. Niʼthúnʼ: 5 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Xó má higo dí májánʼ rígi̱, xúʼko̱ má gáyóo dí nindxu̱ún míjíinʼ xa̱bu̱ Judá, bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, nigúwíin náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ mu maʼga kiʼdiin náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos. 6 Mba̱ya̱jngawiin mu makuwá májánʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí matangi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ rígi̱. Ikhúún ma̱ni̱ rí muguaʼdáá, raʼkháa dí ma̱ni̱ gámbíin, ma̱ni̱ rí makuwíin, raʼkháa dí marubuwíin. 7 Maxnu̱u̱n mbá a̱jkiu̱ún rí maʼndún muniʼniúúnʼ mu maguánú mbuyáá dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá. Ikhiin mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún, numuu rí matangi̱ín náa ikhúún ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún.

8 Mú higo dí ra̱májánʼ dí raʼkhánii kayuuʼ miʼtsu, rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Xígi̱ kaʼnii gáyóo rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá, gajmíi̱n príncipes ndrígióo ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Jerusalén bi̱ xóó naguanún náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ ma̱ngaa bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 9 Ma̱ni̱ rí mani̱ndxu̱ún mbá gamíi ga̱jma̱a̱ mbá gamiéjunʼ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ikhiin mutawéñúúnʼ, mani̱ndxu̱ún mbá xkri̱da xóo xa̱bu̱ bi̱ nuraʼníí gamiéjunʼ, mutsijmiin ga̱jma̱a̱ mutha tsríguíin náa xúgíʼ mbaaʼ rí maxidiríʼiin. 10 Ga̱jma̱a̱ makunguanʼ espada náa ikhiin, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, asndu maguma gámbíin náa ku̱ba̱ʼ rí nixnu̱u̱n ikhiin ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñúúnʼ”›”.

25 Rí maʼni a̱jkhu̱ tsiguʼ rí xtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey bi̱ xtáa náa Judá, mbá tsiguʼ ma rí xtáa raʼtáñajunʼ rey Nabucodonosor* náa Babilonia, Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ xuajin Judá. 2 Rígi̱ rí niʼthí profeta* Jeremías ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ xuajin Judá ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numún xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Jerusalén:

3 “Asndu nákhá tsiguʼ 13 rí xtáa raʼtáñajunʼ Josías a̱ʼdióo Amón, rey bi̱ xtáa náa Judá, asndu mbiʼi xúgi̱, mbá 23 tsiguʼ má, dí nigruígú ajngóo Jeobá ga̱jma̱a̱ nángi eʼni e̱tala,* mú ikháanʼ na̱nguá nindala gudxawíín. 4 Jeobá nikuʼmiin nángi eʼni* xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ nindxu̱ún profeta, mú ikháanʼ na̱nguá nini̱mba̱la ku̱ñu̱u̱n ní má tuxnatiʼñamíjná mudxawíín.* 5 Ikhiin nithi: ‹Mbá péñu,* mámbáa dí ikháanʼla ganiñuuʼ ra̱jkha̱ náa kamba̱a̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ dí raʼkhí naʼni, ikhú makuwáanʼla má xúʼko̱ náa ku̱ba̱ʼ rí Jeobá nixnála ikháanʼ ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñála asndu nákha wajyúuʼ. 6 Xáʼgua̱ kidxu̱únʼ eʼwíinʼ dioses, xúni̱ ñajúúnʼ ni má xusmbatígala náa inún ikhiin, á mu rí nuni̱, mu̱ni̱ rí makásnga̱ñu̱ʼ dí gúni̱ ga̱jma̱a̱ ñawánla ga̱jma̱a̱ makuʼnguánʼ mbá gamiéjunʼ náa ikháanʼla›.

7 ‹Mú ikháanʼla na̱nguá nindala gúdxawíín, eʼthí Jeobá, ikháanʼ má ndiʼyáʼ rí maguáʼníí dí ra̱májánʼ, nini̱ rí makásnga̱ñu̱ʼ dí nini̱ ga̱jma̱a̱ ñawánla›.

8 Ikha jngóo rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: ‹“Numuu rí ikháanʼla táʼndala gúnimbala ajngóʼ, 9 mandxa̱ʼwu̱u̱n xúgíinʼ bi̱ kúwá náa mámbá guʼwíin bi̱ kúwá náa norte, eʼthí Jeobá, ma̱ʼkhá ka̱ya̱a̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱ʼ, ma̱ʼkha̱ gáxminaʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ rígi̱, xúʼko̱ ma xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin dí tri̱ga̱ mijngíí. Ma̱ni̱ gámbíin ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí ikhiin mani̱ndxu̱ún mbá gamíi náa eʼwíinʼ, mbá náa rí mujuiyú ga̱jma̱a̱ rí maguma gámbíin mbá kayuuʼ. 10 Ma̱ni̱ rí ni xáwáán aʼwá dí kúwá gagi, ni má aʼwóo bi̱ nanigúnʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nanújúnʼ, ni má xáwáán aʼwóo tsi̱nu̱ ni má nánguá mambiʼi agiuʼ lámpara. 11 Xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rígi̱ maguma gámbáa mbá kayuuʼ ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ, xúgíinʼ xa̱bu̱ muni̱ ñajuunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia mbá 70 tsiguʼ”›.

12 ‹Mú índo̱ gárámuuʼ dí 70 tsiguʼ manda̱ʼa̱a̱ cuenta rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ xuajin rúʼko̱ dí nikiéʼkúun, eʼthí Jeobá, ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún bi̱ caldeos mani̱ndxu̱u̱ mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* asndu kámuu. 13 Manimbánuu xúgíʼ ajngóʼ rí nitha̱ ga̱jma̱a̱ numuu ku̱ba̱ʼ rígi̱, xúgíʼ rí kiʼniraʼmáʼ náa libro rígi̱ rí Jeremías niʼtáriyaʼ magíʼnuu xúgíʼ xuajin rígi̱. 14 Numuu rí mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ mba̱ʼwi̱i̱n muni̱ rí mani̱ndxu̱ún ñumbáá, ikhúún maniu̱u̱n rí kaʼñún ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱ ma̱ngaa rí nini̱ ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ›”.

15 Numuu dí rígi̱ rí niʼthúnʼ Jeobá, Dios ndrígóo Israel: “Atrígú copa dí grígu náa ñawúnʼ dí ka̱jnu̱ʼ vino rí nakásngañu̱ʼ ga̱jma̱a̱ atani̱ rí muwa̱a̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin náa rí makuʼmán mi̱dxu̱ʼ. 16 Muwa̱a̱n asndu magún níjní xó má eʼni mbáa bi̱ nakágu̱u̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu espada rí makuʼnguánʼ náa ikhiin”.

17 Ikha jngóo niguájtúun copa dí grígu náa ñawúunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ nixnu̱u̱n rí muwa̱a̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin náa Jeobá nikungu̱u̱nʼ: 18 Ginii náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa xuajin dí rígá náa Judá, reyes ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígu̱ún, mu ma̱ni̱ gámbíin, ma̱ngaa mani̱ndxu̱ún mbá gamíi náa eʼwíinʼ xa̱bu̱, ikhiin mujuiyú ga̱jma̱a̱ numuu rí nijuiʼtá tsríguíin xó má mbiʼi xúgi̱, 19 nda̱wa̱á náa faraón, rey ndrígóo Egipto, xa̱bi̱i̱, príncipes ndrígóo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajñuu, 20 xúgíinʼ enii xa̱bu̱ kúwá ikhí, xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Uz, xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún filisteos, Asquelón, Gaza, Ecrón ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún náa Asdod, 21 Edom, Moab ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ammonitas, 22 xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa Tiro, xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa Sidón ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ kúwá náa isla* dí rígá náa lamáa,* 23 Dedán, Temá, Buz ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nurujtu xtátsiu̱ún náa níjniúu edxu̱ún, 24 xúgíinʼ reyes ndrígu̱ún xa̱bu̱ árabes ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ reyes ndrígu̱ún xa̱bu̱ bi̱ mixtiʼkhu enii bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, 25 xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa Zimrí, xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa Elam ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ reyes ndrígu̱ún xa̱bu̱ medos, 26 ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ reyes bi̱ kúwá náa norte, bi̱ kúwá mijngiiʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá mitsínguánʼ, mámbáa gáʼga raʼga̱a̱n ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ma̱ngaa rey ndrígóo Sesac* maga̱a̱n nda̱wa̱á dí ikhiin.

27 “Rígi̱ dí gíʼmaa marathu̱u̱n: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Gu̱wanla, gájngáanʼla, gujxi̱ʼ ga̱jma̱a̱ gájgutigáanʼ rí asndu nánguá xóo muguajún ga̱jma̱a̱ numuu espada rí makuʼnguánʼ náa ikháanʼla”›. 28 Á mu ikhiin nuni̱ gaʼduunʼ mudrigú copa dí ikháán naraxnún muwa̱a̱n, arathún: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “¡Gíʼmaa rí muwa̱a̱nla! 29 Guya̱a̱, á mu ginii makuʼnguánʼ mbá gamiéjunʼ náa xuajin dí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ, lá makáwáanʼla ikháanʼ náa gamiéjunʼ rígi̱ ráʼ.”›

‹Nda̱a̱ xóo makáwáanʼla, numuu rí makuʼnguánʼ mbá espada ga̱jma̱a̱ númúún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rígi̱›, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

30 Gíʼmaa rí marataríyaʼ ajngáa rígi̱ ga̱jma̱a̱ marathu̱u̱n:

‹Asndu náa mitsídánʼ Jeobá mandxaʼwá,

Asndu náa xtáa rí mikaʼwu maʼni rí mawáán aʼwóo.

Mandxaʼwá ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ asndu náa xtáa.

Mandxaʼwá xóo endxa̱ʼwa̱ bi̱ nuxujmbi̱i̱ vino,

maʼni ajmúú numuu rí niʼngo̱o̱ niʼni gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ›.

31 ‹Gakhi̱i̱ gawán asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ,

Jeobá gíʼdoo mbá xkujndu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin.

Ikhaa mínaaʼ maʼnimbánuu numún xúgíinʼ xa̱bu̱.*

Ga̱jma̱a̱ maxnájxi̱i̱n bi̱ ramíjíin mu makhañún ga̱jma̱a̱ espada›, eʼthí Jeobá.

32 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

‹¡Gu̱yaa! Na̱jkha̱ roʼoo mbá gamiéjunʼ náa mámbá xuajin,

ga̱jma̱a̱ náa itháan mitsínguánʼ ku̱ba̱ʼ mambaʼtariya̱ʼ mbá giñámbiʼ.

33 Bi̱ Jeobá gágudíin mbiʼi rúʼko̱, magujntigi̱i̱n náa nagi̱ʼdu̱u̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ. Nimbáa xáxtáa ngíná ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ní má xáxtagijxi̱ín ní má xájui̱ʼdi̱ín. Maguáʼnu mani̱ndxu̱ún xóo yuskha náa ku̱ba̱ʼ›.

34 ¡Ikháanʼla, baxtúu, gumbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ gundxaʼwa̱!

¡Ikháanʼla mugu̱ bi̱ itháan míjíinʼ, gurngájximi̱jna̱ mbayííʼ,

numuu rí ni̱ʼkha̱nú mbiʼi rí makhañála ga̱jma̱a̱ dí majuidáráʼaanʼla.

ma̱ngaa majnguti̱ga̱a̱nla mbayííʼ xóo mbá rayaʼ dí minumuu!

35 Baxtúu nda̱a̱ náa magayútuʼu̱ún,

Ga̱jma̱a̱ mugu̱ bi̱ itháán míjíinʼ nda̱a̱ xóo makáwíin.

36 ¡Gudxawíín! Rí nundxa̱ʼwa̱ baxtúu

ga̱jma̱a̱ rí nundxa̱ʼwa̱ mugu̱ bi̱ itháán míjíinʼ,

numuu rí Jeobá xtáa raʼni gámbóo rajxu̱ún.

37 Ga̱jma̱a̱ numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá

nimbáa ndawa̱a̱ tsáa xtáa ndaʼya náa nikúwá tsímáá.

38 Ikhaa niniñuuʼ náa xtáa xó má eʼni mbáa león gújkuiiʼ,*

numuu rí ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rí naʼnimíñún eʼwíinʼ,

ga̱jma̱a̱ numuu rí espada tágáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún

ma̱ngaa numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ nindxu̱u̱ xóo mbá aguʼ”.

26 Mbiʼi rí nixtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá, Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 2 “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Ayuʼ gáriejún náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ arathún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Judá bi̱ naguwáʼ náa goʼwóo Jeobá mu mbuyamajkuíí. Arathún xúgíʼ dí ikhúún gátháa̱nʼ, xátarkaʼwumáʼáanʼ nimbá ajngáa. 3 Mbáa mudxawíín ga̱jma̱a̱ mámbáa gániñuuʼ kambo̱o̱ dí raʼkhí, xúʼko̱ ikhúún mariʼkhu̱u̱ rí nindxa̱ʼwa̱mínáʼ* ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ dí niku̱mu̱ʼ makuʼmá náa ikhiin numuu dí ra̱májánʼ eni̱. 4 Arathún: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Á mu ikháanʼ tsédxawunʼ ni má tsénimbáníí xtángoo ndrígóʼ rí ni̱xna̱la, 5 ga̱jma̱a̱ á mu tsédxawíín rí nuthi xa̱bi̱ʼ bi̱ nindxu̱ún profeta,* bi̱ ikhúún nángi eʼni eʼkumíin* náa ikháanʼla bi̱ ikháanʼ tsédxawíín rí nuthi, 6 ikhú ma̱ni̱ rí guʼwá rígi̱ manidxu̱u̱ xóo Siló, ga̱jma̱a̱ xuajin rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ mbá xkri̱da náa i̱ʼwáʼ xuajin dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ mu mbuyáá xú kaʼnii nindxu̱u̱ mbá rí najuiʼtátsrígú›”›”.

7 Ndxajkun, profetas ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nidxawíín rí niʼthí Jeremías náa goʼwóo Jeobá. 8 Índo̱ Jeremías niguámbóo niʼthí xúgíʼ dí Jeobá nikuʼmaa maʼthúún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin, ikhú ndxajkun, profetas ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nirtuwiin ga̱jma̱a̱ nitháán: “Gajkhun rí makañáanʼ. 9 Náá numuu rí nijmaaʼ mbiʼyuu Jeobá marataríyaʼ dí ‹Guʼwá rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ xóo Siló ga̱jma̱a̱ xuajin rígi̱ maguanáa, ni xákúwá xa̱bu̱ rá.›” Ikhú xúgíinʼ xa̱bu̱ niruguama̱ʼa̱a̱n Jeremías náa goʼwóo Jeobá.

10 Índo̱ príncipes bi̱ kúwá náa Judá nidxawíín ajngáa rígi̱, ikhú nigájnún náa goʼwóo rey nitsimún náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ nitri̱gi̱i̱n náa riejun nuxi̱ʼ ndrígóo goʼwóo Jeobá. 11 Ndxajkun ga̱jma̱a̱ profetas nithúún príncipes ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: “Xa̱bu̱ bugi̱ kaʼyoo makhañúu, numuu rí niʼtáriyaʼ dí magíʼnuu xuajin rígi̱ xóo ikháanʼ míjnáaʼ má nidxawíín”.

12 Ikhú Jeremías niʼthúún xúgíinʼ príncipes ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: “Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ nikuʼmún ma̱ta̱ xúgíʼ ajngáa dí nidxawíínla dí magíʼnuu guʼwá rígi̱ ga̱jma̱a̱ xuajin rígi̱. 13 Ikha jngóo dí xúgi̱ guri̱ʼkhu̱u̱ xóo nindxa̱la ga̱jma̱a̱ dí nu̱ni̱ ma̱ngaa guni̱mbala ajngóo Jeobá Dios ndrígala, mu xúʼko̱ Jeobá xákuʼma gamiéjunʼ rí nindxaʼwámína̱ʼ makuʼma náa ikháanʼla. 14 Mú ikhúún, gi̱i̱ xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la, gu̱niu̱nʼ asndu ndiéjunʼ má dí májánʼ gúya̱a̱la. 15 Mú gu̱ya̱a̱ gajkhun rí á mu nuxíñu̱u̱n, maguma gacháanʼ ga̱jma̱a̱ eʼdiuu mbáa xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúun* xúʼko̱ má xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá, numuu rí gajkhun dí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ nikuʼmún ma̱ta̱ xúgíʼ ajngáa rígi̱ dí nidxawíínla”.

16 Ikhú príncipes ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nithúún ndxajkun ga̱jma̱a̱ profetas: “Xa̱bu̱ bugi̱ na̱nguá kaʼyoo makhañúu, numuu rí nijmuu mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígúlú mu maʼthúlú”.

17 Ma̱ngaa tikhuun xabuanii bi̱ kúwá náa xuajin nitujxu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nithúún xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nigimbíin: 18 “Miqueas bi̱ na̱ʼkha̱ náa Moréset nindxu̱u̱ bi̱ niʼtáriyaʼ nákhá mbiʼi rí nixtáa rey Ezequías náa Judá, niʼthún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Judá: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Sion mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ku̱ba̱ʼ dí muxnáá xku̱bi̱,

Jerusalén mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ru̱tsu̱u̱ dí niguma gámbáa

náa bíjní dí grígu Guʼwá* mani̱ndxu̱u̱ mbá bíjní náa marigá i̱ndó ixi̱”›.

19 Lá rey Ezequías bi̱ nixtáa náa Judá ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nixiyáa xáʼ. Lá raʼkháa nimíñuu kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ niʼtákáñuu Jeobá* ikhú Jeobá niriʼkhu̱u̱ rí nindxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí niʼthí makuʼma xáʼ. Ikháánʼlú xúgi̱ inu muʼni rí ma̱ʼkha̱nú mbá gamiéjunʼ mba̱a̱ inulú.

20 Ma̱ngaa nixtáa i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ niʼtáriyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, Uriya a̱ʼdióo Semaya bi̱ na̱ʼkha̱ náa Quiryat-Jearim, bi̱ niʼtáriyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱ ma̱ngaa numuu ku̱ba̱ʼ rígi̱, niʼthí ikháá má xóo rí naʼthí Jeremías. 21 Rey Jehoiaquim, xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ guáʼdáá tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ príncipes nidxawíín ajngáa rí niʼthí, ikhú rey niraʼwíí rí maxíyáa. Índo̱ Uriya niʼdxawuun rígi̱, nimíñuu ga̱jma̱a̱ nigáyúu ni̱jkha̱ Egipto. 22 Ikhú rey Jehoiaquim nikuʼmaa Elnatán a̱ʼdióo Acbor gajmíi̱n eʼwíinʼ xa̱bekha náa Egipto. 23 Ikhiin niriya̱a̱ʼ Uriya náa Egipto ga̱jma̱a̱ niguwáánʼ kuya̱a̱ náa inuu rey Jehoiaquim, bi̱ nixíyáa ga̱jma̱a̱ espada ga̱jma̱a̱ nidama̱ʼa̱n xuyuuʼ náa najuiʼdi̱ín xa̱bu̱ ngíníi”.

24 Ahicam a̱ʼdióo Safán nimbáyúu Jeremías, tániñuuʼ rí muxnaxi̱i̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ xuajin mu muxiyáa.

27 Índo̱ nixtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías rey ndrígóo Judá, Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ náa Jeobá: 2 “Rígi̱ rí niʼthúnʼ Jeobá: ‹Atani̱ tikhuu yugo xúʼko̱ má rí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ atámáʼ náa aphaaʼ ga̱jma̱a̱ atruʼwáá. 3 Nda̱wa̱á ataxúʼma náa rey bi̱ xtáa náa Edom, náa rey ndrígóo Moab, náa rey ndrígu̱ún ammonitas, náa rey ndrígóo Tiro ga̱jma̱a̱ náa rey ndrígóo Sidón, maguáan kudúún xa̱bu̱ bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa bi̱ niguwáʼ náa Jerusalén bi̱ niguwáʼ gúyáá rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá. 4 Arathún rí magún ku̱ñu̱u̱n ajngáa rígi̱ náa rey ndrígu̱ún:

“Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, rígi̱ dí ikháanʼ gíʼmaa muthu̱u̱n rey ndrígala: 5 ‹Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, bi̱ niʼnii xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ nijmuʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ rí gíʼdoo ñawúunʼ, ni̱xnu̱u̱ bi̱ ikhúún nindoʼ ma̱xnu̱u̱. 6 Rí xúgi̱ nixnajxí xúgíʼ xuajin rígi̱ náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia, bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱ʼ, nixniu̱u̱ asndu xujkhúʼ bi̱ kúwá xanáá mu muni̱ ñajuunʼ. 7 Xúgíʼ xuajin muni̱ ñajuunʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo ma̱ngaa a̱ʼdá xíñíiʼ asndu índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi mambáa xuajñuu, ikhú mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ mbaʼwi̱i̱n muni̱ rí mani̱ndxu̱u̱ ñumbáá›.

8 ‹Á mu mbá xuajin o mbá reino naʼni gaʼduunʼ maʼni ñajuunʼ rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ tsíyoo gátámáʼ náa rexo̱o̱ yugo ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia, ma̱ni̱ rí mamínuuʼ xuajin rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, eʼthí Jeobá, asndu índo̱ gáni̱ gámbíin náa ñawúunʼ ikhaa›.

9 ‹Xúdxawúún profetas, bi̱ nuni̱ xawan, bi̱ nuthi dí nandoo gáʼthúu̱n xnuʼndaa, bi̱ nuni̱ magia o bi̱ nuni̱ brujo* bi̱ kúwá ga̱jma̱á nindxa̱la, bi̱ nuthala: “Xúni̱ ñajuunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia”. 10 Numuu rí minduwaʼ nindxu̱u̱ rí nuthala ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱, ní xákuwáanʼla náa ku̱ba̱la, maʼga kiʼdáanʼ mitsínguánʼ náa ikhúún maxidiráʼaan ga̱jma̱a̱ ikháanʼ makhañála.

11 Mú xuajin bi̱ gátámáʼ náa rexo̱o̱ yugo ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ maʼni ñajuunʼ, maniʼñúuʼ maxtáa náa ku̱bo̱o̱ʼ, eʼthí Jeobá, mu maʼdu ga̱jma̱a̱ maxtáa ikhí›”›”.

12 Ikháá má xúʼko̱ ni̱thu̱u̱n rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá: “Gurigula náa rexa̱a̱la yugo ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ ñajuunʼ ikhaa xúʼko̱ má xuajñuu, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼla. 13 Náá numuu rí ikháán ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajñaanʼ gíʼmaa makhañún ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, xó má Jeobá niʼthí dí magíʼnuu xuajin bi̱ xáʼni ñajuunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia rá. 14 Xúdxawíín ajngún profetas bi̱ nu̱tha̱la ‹Ikháanʼla xúni̱ ñajuunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia›, numuu rí nduwaʼ nindxu̱u̱ dí nuthala.

15 ‹Ikhúún na̱nguá nikuʼmíin, eʼthí Jeobá, ikhiin najmún mbiʼyuʼ mu muthi rí nduwaʼ ga̱jma̱a̱ muni̱ rí ikhúún maxidiráʼaan ga̱jma̱a̱ makhañála, xó má ikháanʼ ga̱jma̱a̱ profetas bi̱ nuthala dí marigá›”.

16 Ni̱thu̱u̱n rígi̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xúdxawíín ajngún profetas ndrígala bi̱ kúwíin rutariya̱ʼ, “¡Gu̱ya̱a̱! ¡Inu má ma̱ʼkha̱a̱ kiʼda xúgíʼ dí najmaa náa goʼwóo Jeobá asndu náa Babilonia!”, numuu rí nduwaʼ nindxu̱u̱ rí nuthala. 17 Xúdxawíín rí nuthala. Gu̱ni̱ ñajuunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia mu xúʼko̱ makuwáanʼ. Náá numuu rí ndaʼyóoʼ maguma gámbáa xuajin rígi̱ rá. 18 Á mu gajkhun dí ikhiin nindxu̱ún profetas ga̱jma̱a̱ nindrigú ajngóo Jeobá, ikha jngóo mbá péñu* gutakáñíí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, mu xáʼga kiʼda náa Babilonia xúgíʼ dí najmaa dí xóó naguanúu náa goʼwóo Jeobá, ma̱ngaa náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén›.

19 Numuu dí rígi̱ naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles ga̱jma̱a̱ numuu rajkhúu guʼwá náa nduʼyamajkuíí Dios, Lamáa,* carritos ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí najmaa dí xóó naguanúu náa xuajin rígi̱, 20 dí rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia táʼga kagu̱ índo̱ niríyaaʼ náa Jerusalén mu maʼga kayáa náa Babilonia Jeconías a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey bi̱ xtáa náa Judá, bi̱ guaʼdáá numún náa Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén, 21 rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, ga̱jma̱a̱ numuu rí najmaa náa goʼwóo Jeobá dí xóó naguanúu, xúʼko̱ má dí rígá náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén: 22 ‹“Magún kudúún náa Babilonia, ikhí maguanúu asndu mbiʼi rí ikhúún gáʼgá gágúu,* eʼthí Jeobá, ikhú matanga̱án ka̱gu̱ʼ marigá gi̱i̱ mbu̱júu̱”›”.

28 Ikháá má tsiguʼ rúʼko̱, rí maʼni a̱jkhu̱ tsiguʼ ga̱jma̱a̱ witsu igu̱nʼ rí xtáa má raʼtáñajunʼ rey Sedequías náa Judá, profeta Hananías a̱ʼdióo Azur bi̱ xtáa náa Gabaón niʼthúnʼ náa goʼwóo Jeobá náa inún ndxajkun ga̱jma̱a̱ náa inún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: 2 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Maxpígaʼ yugo ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia. 3 Índo̱ gáʼni a̱jma̱ tsiguʼ matangu̱ún kagu̱ʼ mbu̱júu̱ xúgíʼ rí najmaa náa goʼwóo Jeobá dí rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia niguwíi ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kagu̱u̱ náa Babilonia›”. 4 “‹Ma̱ngaa matangu̱ún ka̱ya̱a̱ Jeconías a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nigájnún náa Judá ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia, eʼthí Jeobá, numuu rí maxpígaʼ yugo ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia›”.

5 Ikhú profeta* Jeremías niʼthúu̱n profeta Hananías náa inún ndxajkun ga̱jma̱a̱ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin bi̱ kúwá ikhí náa goʼwóo Jeobá. 6 Profeta Jeremías niʼthí: “¡Xúʼko̱ gáʼni!* ¡Gaʼni Jeobá rígi̱! ¡Jeobá gaʼnimbánuu ajngáa rí niratáriyaʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ʼkha̱a̱ kagu̱u̱ náa Babilonia xúgíʼ rí najmaa náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ ma̱ʼkha̱a̱ kagui̱i̱n xúgíinʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin! 7 Mbá péñu* atadxawíín ajngáa rí matha̱a̱nʼ ikháán ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin. 8 Profetas bi̱ nikúwá nákhá wajyúuʼ, nákhá xóó ndáwa̱a̱n ikháán ni má ikhúún, nitariyaʼ dí marigá guerra, gamiéjunʼ ga̱jma̱a̱ nandii náa mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ náa nutañajunʼ reyes bi̱ guáʼdáá itháan tsiaki̱i̱. 9 Á mu mbáa profeta naʼthí dí marigá rí tsímáá, i̱ndó mbiʼyáá á mú gajkhun rí Jeobá nikuʼmaa profeta buʼko̱ á mu nambánuu ajngáa rí naʼtáriyaʼ”.

10 Profeta Hananías nirígú kaʼyuuʼ profeta Jeremías yugo rí kaʼmáʼ náa rexo̱o̱ ga̱jma̱a̱ nixpígaʼ. 11 Ikhú Hananías niʼthí náa inún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xígi̱ kaʼnii gáxpígaʼ yugo ndrígóo rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia índo̱ gáʼni a̱jma̱ tsiguʼ ga̱jma̱a̱ marígúu náa rexu̱ún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin›”. Ikhú profeta Jeremías niguajthun kambo̱o̱ ni̱jkha̱a̱.

12 Nda̱wa̱á rí profeta Hananías nixpígaʼ yugo rí kaʼmáʼ náa rexo̱o̱ Jeremías, ikhú Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá: 13 “Ayuʼ ga̱jma̱a̱ aratháán Hananías: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Ikháán nitaxpígaʼ mbá yugo rí ixi̱, mu rí xúgi̱ matani̱ mbá dí ajua̱nʼ”. 14 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá, bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Matámáʼ mbá yugo dí ajua̱nʼ náa rexu̱ún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin mu muni̱ ñajuunʼ rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia, ikhiin mbaʼyóoʼ rí muni̱ ñajuunʼ. Asndu xujkhú xáná maxnajxíin náa ikhaa”›”.

15 Ikhú profeta Jeremías niʼthúu̱n profeta Hananías: “¡Hananías, mbá péñu, atadxawíín! Ikháán na̱nguá nikuʼmáán Jeobá, ikháán nitani̱ rí xuajin rígi̱ maku̱mu̱ún kuyáá rí minduwaʼ. 16 Ikha jngóo, rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹¡Atayáá! Ma̱ni̱ mbátiga̱a̱n náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. Tsiguʼ má rígi̱ makhañáaʼ, numuu rí nitani̱ dí xa̱bu̱ muxujximíjna̱ náa inuu Jeobá›”.

17 Profeta Hananías nikháñuu ikháá má tsiguʼ rúʼko̱, índo̱ niʼni juwan igu̱nʼ.

29 Rígi̱ nindxu̱u̱ rí naʼthí náa i̱yi̱i̱ʼ dí profeta* Jeremías nikuʼma asndu náa Jerusalén mu maʼga inún xabuanii bi̱ kúwá náa majñu̱únʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, xúʼko̱ má náa inún ndxajkun, profetas ga̱jma̱a̱ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin, bi̱ Nabucodonosor niguwíin náa Jerusalén ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa Babilonia, 2 nda̱wa̱á dí rey Jeconías ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱, mangiin xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa guʼwá ñajunʼ, príncipes bi̱ kúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ xúgíʼ enii ñajunʼ dí mitsaanʼ* ma̱ngaa bi̱ nuñajunʼ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ bi̱ nigájnún náa Jerusalén. 3 Nikuʼma i̱yi̱ʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ Elasá a̱ʼdióo Safán ma̱ngaa Guemarías a̱ʼdióo Hilquías, bi̱ rey Sedequías nikuʼmiin asndu náa Judá mu magún náa Babilonia mu muxnajxi̱mi̱jna̱ náa inuu rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia. Náa i̱yi̱i̱ʼ naʼthí:

4 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, naʼthúún xúgíinʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, bi̱ ni̱ni̱ rí magajnún náa Jerusalén maʼga kiʼdiin náa Babilonia: 5 ‹Gu̱nila guʼwá ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼla ikhí. Gudula ixi̱, ga̱jma̱a̱ guphula xndúu. 6 Gunigúúnʼla, gaguaʼdíin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ,* gu̱xna̱ tsígúunʼ e̱jña̱la, guniʼñúúnʼ rí waʼxiala munu̱ju̱nʼ mu xúʼko̱ mangiin muguaʼdíin jiámiún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ. Gaguaʼdíin e̱jña̱la ikhí, xúʼko̱ xáʼni nguéjmáanʼ. 7 Guʼyáʼ rí tsímáá náa xuajin rí nikuʼmáanʼ muʼguala ga̱jma̱a̱ gutakáñíi Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rúʼko̱, numuu rí á mu narígá rí tsímáá ikhí, makuwáanʼla tsímáá mangáanʼ. 8 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Xúniʼñámíjná dí maguma nduwáanʼla guni̱ profetas ni má bi̱ nuni̱ xawan bi̱ kúwá náa majñala, ni má xuxnatiʼñamijná mudxawíín xnuʼndaa rí ikhiin nuguaʼdáá. 9 Numuu rí najmún mbiʼyuʼ mu mutariya̱ʼ rí minduwaʼ. Ikhúún na̱nguá nikuʼmíin›, eʼthí Jeobá”›”.

10 “Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Índo̱ gárámuuʼ 70 tsiguʼ náa Babilonia, ikhúún mañewa̱nla ga̱jma̱a̱ manimbánuu rí nikuʼdáminaʼ ma̱ni̱, matanga̱án kaguáanʼla náa mbaaʼ rígi̱›.

11 ‹Numuu rí nda̱yo̱o̱ májánʼ ndiéjunʼ rí nandoʼ ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numala, eʼthí Jeobá. Ma̱ni̱ rí makuwáanʼla tsímáá raʼkháa dí muguaʼdáá gamiéjunʼ. Mu ikháanʼla makuwáanʼ májánʼ nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ marigá mbá rí muguaʼtíinʼla. 12 Ikháanʼla mundxa̱ʼwo̱ʼ, maguwa̱a̱ʼ náa ikhúún mu mutakáñúʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún madxawanla›.

13 ‹Ikháanʼ mbuʼñúunʼla ga̱jma̱a̱ muxkamún numuu rí mbuʼñúunʼla ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱la. 14 Maniʼñáminaʼ rí muxkamúnla, eʼthí Jeobá. Magímbi̱ín bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa xúgíʼ xuajin, magímbáanʼla náa xúgíʼ mbaaʼ rí ikhúún nixidíráʼáanʼ, eʼthí Jeobá. Ga̱jma̱a̱ maʼkháaʼ kaguáanʼ náa mbaaʼ rí nigájnala›.

15 Numuu rí ikháanʼ nitala: ‹Jeobá má nixniúlú profetas náa Babilonia›.

16 Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ rí Jeobá naʼthúu̱n rey bi̱ nagi̱ʼi̱ náa xíliu̱u̱* David ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rígi̱, a̱ngia̱la bi̱ na̱nguá nigún ga̱jma̱a̱ nindxa̱la índo̱ ni̱jkha̱ kiʼdáanʼ: 17 ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Makuʼmá espada náa ikhiin, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mani̱ndxu̱ún xóo higo rí niʼga* dí xándoo miʼtsu numuu rí ra̱májánʼ nindxu̱u̱”›.

18 ‹Ma̱xkúún ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, ma̱ni̱ rí mani̱ndxu̱ún mbá gamíi náa xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, mbá rí majuiʼthá tsrígú, mbá rí maʼniún tsiánguá, mbá náa rí mujuiyú ga̱jma̱a̱ mutawéñúúnʼ náa xúgíʼ xuajin rí ikhúún gaxidiríʼiin, 19 numuu rí ikhiin na̱nguá nidxawíín ajngáa rí nigún ku̱ñu̱u̱n xa̱bi̱ʼ bi̱ nindxu̱ún profetas, eʼthí Jeobá, bi̱ ikhúún nángi eʼni nikuʼmíin›.*

‹Ikháanʼla na̱nguá nini̱mba̱la›, eʼthí Jeobá.

20 Ikha jngóo gudxawíín ajngóo Jeobá, xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdáanʼ bi̱ nigájnala náa Jerusalén ni̱jkha̱ kiʼdáanʼ náa Babilonia. 21 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Acab a̱ʼdióo Colaya ga̱jma̱a̱ Sedequías a̱ʼdióo Maaseya, bi̱ najmún mbiʼyuʼ mu mutariya̱ʼ rí minduwaʼ náa ikháanʼla: ‹Maxnajxíin náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia, ikháanʼla mbu̱ya̱a̱ xóo magudíin. 22 Rí maguáʼníí ikhiin, bi̱ nigájnún náa Judá ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia majmúún índo̱ mutha tsrígú. Muthi: “¡Jeobá gáʼni ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ xó má niʼni ga̱jma̱a̱ Sedequías ma̱ngaa Acab, bi̱ rey ndrígóo Babilonia nikumbíinʼ!”. 23 Numuu dí ra̱ʼkhá tháán ma̱jti̱ʼ rí nini̱ náa Israel nixudamíjna̱ aʼkhá* gajmiún guʼñu̱ún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ nijmún mbiʼyuʼ mu mutariya̱ʼ rí minduwaʼ, rí ikhúún tátañájúúnʼ.

“Ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ ndaʼyoo ga̱jma̱a̱ ikhúún nindxu̱ʼ testigo”, eʼthí Jeobá›”.

24 “Ga̱jma̱a̱ Semaya bi̱ na̱ʼkha̱ náa Nehelam maratha̱a̱n: 25 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Ikháán nitaxuʼma mbá i̱yi̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Jerusalén, náa Sofonías a̱ʼdióo Maaseya, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun, ma̱ngaa náa xúgíinʼ ndxajkun. Ikhí naʼthí: 26 Jeobá niʼni rí ikháán ma̱nindxa̱a̱ʼ ndxajkun náa xtiʼkhuu Jehoiadá mu ma̱ta̱ya̱a̱ xóo eguma ñajunʼ náa goʼwóo Jeobá, mu ma̱ngaa ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjunʼ gátani̱i̱ mbáa skágunʼ bi̱ naʼni xóo mbáa profeta ga̱jma̱a̱ matagídáaʼ náa ixi̱,* 27 náá numuu rí na̱nguá nitaxpríguíí Jeremías bi̱ na̱ʼkha̱ náa Anatot, bi̱ xtáa raʼni xóo mbáa profeta náa ikháanʼla rá. 28 Numuu rí asndu nikuʼma ajngáa rígi̱, náa inuxu̱ʼ gi̱i̱ náa Babilonia: “¡Manújngoo mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi! Gu̱nila guʼwá ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼla ikhí. Gudula ixi̱ ga̱jma̱a̱ guphula xndúu...”›”›”.

29 Índo̱ ndxajkun Sofonías niguxnuu i̱yi̱i̱ʼ rígi̱ mu maʼdxawun profeta Jeremías, 30 ikhú Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 31 “Ataxuʼma ajngáa rígi̱ náa xúgíinʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Semaya bi̱ na̱ʼkha̱ náa Nehelam: “Numuu rí Semaya niʼtáriya̱ʼ náa ikháanʼla ikhúún na̱nguá nikuʼmaa ga̱jma̱a̱ niʼni rí maku̱ma̱la ku̱ya̱a̱ rí minduwaʼ, 32 rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Ma̱ni̱ rí mamínuuʼ Semaya bi̱ na̱ʼkha̱ náa Nehelam gajmíi̱n bi̱ naguwáʼ náa ikhaa. Nimbáa xa̱biya̱ bi̱ xtáa náa goʼwóo xákríya̱a̱ʼ náa xuajin rígi̱, ikhaa xáʼyoo xúgíʼ rí májánʼ dí ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñuʼ, eʼthí Jeobá, numuu rí niʼni rí xa̱bu̱ muxujximíjna̱ náa inuu Jeobá›”›”.

30 Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ náa Jeobá: 2 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Ataniraʼmáʼ náa mbá libro xúgíʼ ajngáa rí ikhúún gátha̱a̱n. 3 “Atayáá, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, magímbi̱ín bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa xuajñunʼ, Israel ga̱jma̱a̱ Judá, eʼthí Jeobá, ga̱jma̱a̱ maʼkháaʼ kagui̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ rí nixnu̱u̱n wajin xiʼñúúnʼ mu maʼni ku̱bu̱únʼ”›”.

4 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngáa rí Jeobá niʼthúu̱n Israel ga̱jma̱a̱ Judá.

 5 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Nidxawíínxu̱ rí xa̱bu̱ kúwá rundxaʼwaskhá,

i̱ndó gamíi rígá, nda̱a̱ rí tsímáá.

 6 Mbá péñu,* gura̱jxi̱, á mu mbáa xa̱biya̱ ma̱ndoo magiʼdaa ada̱.

Á mu na̱nguá, náá numuu rí nda̱ñu̱u̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ xkujiinʼ kurajtuun awúún

xó má mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa ragíʼdaa a̱ʼdióo rá.

Náá numuu dí xúgíinʼ miʼxájtiʼ inún xá.

 7 ¡Phú migíná, ra̱ʼkhá tháán gamíi mbiʼi rúʼko̱!

Nda̱a̱ i̱mba̱ mbiʼi xóo rúʼko̱.

Nindxu̱u̱ mbá mbiʼi ngíná náa Jacob.

Mú ikhaa maguma kríya̱a̱ʼ”.

8 “Mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, maxpígaʼ yugo ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ marígúu náa rexa̱a̱ʼ ma̱ngaa maxkuʼtungaa dí kaxtuʼwáaʼ ga̱jma̱a̱ ni xátangaán ma̱nindxa̱a̱ʼ ñumbáá náa inún xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ. 9 Ikháán matani̱ ñajuunʼ Jeobá Dios ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ David bi̱ nindxu̱u̱ rey ndrígáaʼ, bi̱ ikhúún makujxi̱i̱ náa ikháanʼ”.

10 “Ikháán, Jacob bi̱ nindxa̱a̱ʼ xa̱bi̱ʼ, xámíñáaʼ, eʼthí Jeobá,

ni má xáguáʼáanʼ, Israel.

Numuu rí ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ rí mitsínguánʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa ikháán náa ku̱ba̱ʼ rí ni̱jkha̱ kiʼdiin.

Jacob matanga̱a̱ ni xáguma ngínáa, maxtáa tsímáá,

asndu nimbáa ndawa̱a̱ tsáa maʼni míñuu”.

11 “Numuu rí ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, eʼthí Jeobá, mu ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ.

Ma̱ni̱ gámbáa xúgíʼ xuajin náa nixidíráʼaanʼ,

mú ikháán xánimbáti̱ga̱a̱n.

Ma̱ni̱ matamíniiʼ má tsiaki̱i̱,

maxpríguaaʼ asndu náa mbri̱ga̱a̱ rí kaʼyoo”.

12 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Nda̱a̱ xóo maʼni̱i̱ náa gamiéjunʼ rí nitraʼníí.

Xándoo maguma thanáá náa nigawáanʼ.

13 Ndáwa̱a̱ nimbáa bi̱ mawiji̱ maʼthí ga̱jma̱a̱ numaaʼ,

nda̱a̱ xóo maguma thanáá ska rí xta.

Ikháán nda̱a̱ xóo maguma thanaaʼ.

14 Xúgíinʼ ñawaanʼ bi̱ nindaaʼ xtañún nimbumún kuyaaʼ.

Na̱nguá eñáanʼ itháan.

Numuu rí ni̱ni̱ gawáanʼ xó má mbáa bi̱ sia̱nʼ ga̱jmu̱ʼ,

ni̱ni̱ gínán xó má gáñu̱u̱n mbáa bi̱ xkawiʼ a̱jkiu̱u̱n,

ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkháanʼ ma̱ngaa rí nitaxúdaminaʼ wéñuuʼ aʼkhá.

15 Náá numuu rí nataxiéʼkhá ga̱jma̱a̱ numuu rí natamíniiʼ rá.

¡Xáʼni̱i̱ náa nigawáanʼ!

Numuu dí ra̱ʼkhá tháán nikiéʼkháanʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼa aʼkhá rí nitaxúdaminaʼ

ikha jngóo ikhúún niña̱a̱ʼ rígi̱.

16 Ikhúún ma̱ni̱ gámbíin xúgíinʼ bi̱ nuni̱ gámbáanʼ,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígáaʼ maʼga kiʼdiin.

Xúgíinʼ bi̱ nurawí káyáaʼ rí xtaʼdáá, mangiin magajnúʼ káñúnʼ dí guáʼdáá,

ma̱ngaa ma̱ni̱ rí xúgíinʼ bi̱ nuni̱ kuʼwáaʼ maguma kuʼwúún”.

17 “Ma̱ni̱ dí maʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ thanuu náa nigawáanʼ, eʼthí Jeobá,

maski ajndu na̱nguá nindúún gundríguíin ga̱jma̱a̱ nixna mbiʼyaaʼ:

‹Sion, bi̱ ndawa̱a̱ tsáa eyáa̱ʼ›”.

18 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Magímbíi̱n bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin bi̱ nikúwá náa guʼwá xtíin ndrígóo Jacob,

magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ gáʼni guʼwá xtíin ndrígu̱ún.

Xuajin maguma májáanʼ náa kúbá

ga̱jma̱a̱ torre rí wíji̱ xa̱ʼ mawi̱ji̱ náa má kaʼyoo.

19 Ikhiin muni̱ ajmúú rí muxna̱a̱ núma̱aʼ, mundxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ gagi.

Ma̱ni̱ rí maʼni mbaʼin xáʼni nguéjmi̱i̱n,

ra̱ʼkhá tháán mbaʼin gáʼni,

xáʼni nguéjmi̱i̱n kayuuʼ.

20 E̱ji̱i̱n ikhaa mani̱ndxu̱ún xóo nákha ginii,

maguánú mani̱ndxu̱ún mbá xuajin rí guáʼdáá tsiaki̱i̱ náa inuʼ ikhúún.

Ma̱ni̱ rí mumíniiʼ bi̱ nuni̱ ngíníi.

21 Bi̱ mbayá edxu̱u̱ mani̱ndxu̱u̱ mbáa rí ikhiin,

ga̱jma̱a̱ náa majñu̱únʼ ikhiin magajnúu mbáa bi̱ maʼtáñajúúnʼ.

Ma̱ni̱ rí ma̱ʼkha̱ kanuu ga̱jma̱a̱ ikhaa ma̱ʼkha̱ náa ikhúún”.

“Á mu na̱nguá, tsáá xámíñuu* ma̱ʼkha̱ kanuu náa ikhúún rá.”, eʼthí Jeobá.

22 “Ikháanʼ mani̱ndxa̱la xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígala”.

23 ¡Gu̱ya̱a̱! Mbá giñámbiʼ ndrígóo Jeobá mambaʼtariya̱ʼ ga̱jma̱a̱ sia̱nʼ,

mbá giñámbiʼ magajtaa xóo nanuʼ náa edxu̱ún xa̱bu̱ xkawi̱i̱nʼ.

24 Xáwi̱ji̱i̱ rí nakásngañu̱u̱ʼ Jeobá

asndu índo̱ gáʼnimbánuu rí naʼthúu̱n a̱jkiu̱u̱n maʼni.

Ikháanʼ makrua̱ʼa̱la májánʼ rígi̱ índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi.

31 “Mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá, ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún náa xúgíʼ xuajin majkhaʼ ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ ikhiin mani̱ndxu̱ún xuajñunʼ”.

 2 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Xa̱bu̱ bi̱ tákháñún ga̱jma̱a̱ espada nikumu̱ún rí niʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,

índo̱ Israel xtáa ra̱jkha̱ náa mbaaʼ rí mbayáa jxu̱u̱ʼ”.

 3 Jeobá nisngájmaminaʼ asndu mitsínguánʼ náa ikhúún ga̱jma̱a̱ niʼthí:

“Nindoʼ ka̱ya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbá ngajua rí ndajyúuʼ asndu kámuu.

Ikha jngóo ni̱ʼkhá ka̱ña̱a̱n náa ikhúún ga̱jma̱a̱ mbá ngajua rí tsétumuu.*

 4 Makujxi̱ín ma̱ni̱ rí mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá xuajin mbu̱júu̱.

Israel, dxáʼgú bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ matanga̱án mida mbujuáaʼ panderetas ndrígáaʼ,

magajnáaʼ gáratsia ga̱jma̱a̱ gagi.

 5 Matanga̱án matadu ixu̱u̱ uva náa kúbá dí rígá náa Samaria,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gúdu mu̱phu̱ xndúu rí gájma̱a̱.

 6 Numuu rí maʼga̱nú mbiʼi dí bi̱ nuyejngoo náa kúbá dí rígá náa Efraín mundxa̱ʼwa̱:

‹¡Gu̱ʼgua̱, gutsimulú náa Sion, náa xtáa Jeobá Dios ndrígúlú!›”.

 7 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Gu̱ni̱ ajmúú ga̱jma̱a̱ gagi náa Jacob.

Gaʼdxala numuu rí ikháanʼ guaʼdáá itháan numala ki xóo i̱ʼwáʼ xuajin.

Gu̱tala, gu̱ni̱ ajmúú ga̱jma̱a̱ gu̱tha̱:

‹Jeobá, atani̱ káwíin xa̱bia̱a̱ʼ Israel bi̱ xóó niguanún›.

 8 Maʼkháaʼ kaguáanʼla mbu̱júu̱ asndu náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa norte,

magímbáanʼla asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ.

Náa majñala makuwá bi̱ tsíkruigu̱u̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ guʼxuʼ,

gu̱ʼu̱ bi̱ kudewíin e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ inu má muguaʼdíin e̱jñu̱ún, xúgíinʼ mbóó jnduʼ.

Ra̱ʼkhá tháán mbaʼáanʼ matangáanʼla gi̱i̱.

 9 Maguwa̱a̱ʼla rumbi̱ya̱ʼ.

Ikhúún maʼgá kaguáanʼla á mu nutakáñúʼ. Rí magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ya̱la.

Maʼgá kaguáanʼla náa rígá iyaʼ dí xkujyuuʼ,

náa kamba̱a̱ rí mbáníí náa xájngrádáanʼla.

Numuu rí ikhúún nindxu̱ʼ Anu̱u̱* Israel ga̱jma̱a̱ Efraín nindxu̱u̱ a̱ʼdá giʼniuʼ”.

10 Xuajin, gudxawíín ajngóo Jeobá,

ga̱jma̱a̱ gu̱thala náa isla* dí rígá mitsínguánʼ:

“Bi̱ nixídiríʼiin xa̱bu̱ Israel ikhaa má gágímbíin.

Ikhaa mañewu̱u̱n xóo mbáa baxtúu bi̱ nañewu̱u̱n mugiu̱u̱.

11 Numuu rí Jeobá maʼtsiríya̱a̱ʼ Jacob

ga̱jma̱a̱ maʼni kríyaaʼ náa ñawúúnʼ bi̱ itháan xkujiinʼ xóo ikhaa.

12 Maguwáánʼ ga̱jma̱a̱ asndu gagi gúndxa̱ʼwa̱ náa bíjní mitsídánʼ dí rígá náa Sion,

maʼdxala numuu rí májánʼ a̱jkiu̱u̱n Jeobá,

ga̱jma̱a̱ numuu trigo, vino nuxi̱ʼ, aceite

ma̱ngaa e̱jñu̱ún mugiala ga̱jma̱a̱ xediala.

Ikhiin mani̱ndxu̱ún xóo mbá jardín rí nixtagíyááʼ májánʼ,

ga̱jma̱a̱ nimbá miʼtsú ni xákaguabáanʼla”.

13 “Mbiʼi rúʼko̱ dxáʼgú bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ maʼtsia ga̱jma̱a̱ gagi,

xúʼko̱ má jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ* mangiin xabuanii.

Ma̱ni̱ rí makuwá gagi ni xákúwá ngíná.

Mani̱i̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ ga̱ʼkhu̱ ndrígu̱ún.

14 Ma̱ni̱ rí ndxajkun maguaʼdáá wéñuuʼ ganitsu*

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajñunʼ makuwá májánʼ numuu rí májáanʼ a̱jkiu̱nʼ”, eʼthí Jeobá.

15 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

‹Náa Ramá nawáán mbá aʼwá, rí mbáa nambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n,

Raquel bi̱ nambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numún e̱ji̱i̱n.

Na̱nguá eniñaminaʼ muni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n

numuu rí ikhiin ní ndawi̱i̱n›”.

16 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“Atatsíñááʼ ratambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ ataxúdíi iyooʼ idaaʼ,

numuu rí mba̱a̱ rí gátandrígúu ga̱jma̱a̱ numuu rí nitani̱, eʼthí Jeobá.

‹Ikhiin magajníínla náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ›.

17 Rígá mbá rí ikháán xtaʼti̱i̱n nda̱wa̱á, eʼthí Jeobá.

‹E̱jña̱a̱ʼ matangi̱ín náa mbañúúnʼ›”.

18 Nidxawuun rí Efraín nambi̱ya̱ʼ ngínúu:

‹Ikháán nitaxprígúʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún niʼgíiʼ a̱jkiu̱nʼ nijuiʼsngóʼ,

xóo mbáa a̱ʼdá xédí bi̱ xóó tséguma mánsíi.

Ayu̱u̱ʼ jchúún, ikhúún nandoʼ maʼgáaʼ,

numuu rí ikháán nindxa̱a̱ʼ Jeobá Dios ndrígóʼ.

19 Nda̱wa̱á dí nitangu̱ún, nigáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ,

nda̱wa̱á rí nijkhánú nikro̱ʼo̱ʼ, ni̱xnu̱u̱ xtiyuʼ numuu rí xtáá ngíná.

Niti̱yu̱ʼ ga̱jma̱a̱ niguma majtiu̱u̱nʼ

nati̱yu̱ʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí ni̱ni̱ nákha dxámá nindxu̱ʼ›”.

20 “Lá raʼkháa Efraín nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼdióʼ bi̱ mitsiʼyáa, mbáa a̱ʼdióʼ bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ ráʼ.

Tséʼniuu má iwáá na̱tha̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, mú narmáʼáan a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱.

Ikha jngóo a̱jkiu̱nʼ* nambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa.

Magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ má xúʼko̱ ka̱yo̱o̱”, eʼthí Jeobá.

21 “Atandri̱ga̱ tsinaʼ náa kamba̱a̱

ga̱jma̱a̱ atarngujxi̱ itsí.

Atayáá xú kaʼnii nindxu̱u̱ kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa kaʼyáaʼ mi̱dxu̱ʼ.

Aya̱a̱ʼ Israel, dxáʼgú bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱. Atanga̱án náa xuajñaanʼ.

22 Wáxióʼ bi̱ tséwi̱ji̱ jmbu asndu nguáná gátatsiʼñááʼ ratani̱ a̱jma̱ a̱jkia̱a̱nʼ rá.

Numuu rí Jeobá niʼni mbá rí nuxi̱ʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ:

Mbáa a̱ʼgu̱ magua̱ʼa̱ wéñuuʼ mbayáaʼ mbáa xa̱biya̱”.

23 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Ikhiin matangi̱i̱n muthi ajngáa rígi̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa xuajin dí rígá ikhí índo̱ gáʼkha̱a̱ kagui̱i̱n bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin: ‹Jeobá gáʼni tsajkurámáanʼ ikháán bi̱ xtaʼdiin xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ rí jmbu, kúbá rí kaʼwu›. 24 Ikhí makuwá mbóó nduʼ mbá xúgíinʼ, Judá ga̱jma̱a̱ xuajin dí rígá ikhí, bi̱ nudu ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñewu̱u̱n mugu̱. 25 Ma̱ni̱ rí mbayáa tsiaki̱i̱ bi̱ néʼngo̱o̱, maxnu̱u̱ rí ndayóo bi̱ wabaaʼ”.

26 Índo̱ ndi̱jui̱i̱ʼ nigíʼdu̱u̱ ni̱yejxi̱ mbájndi, ikhú ndi̱yo̱o̱ rí tsímáá nigú.

27 “Atayáá na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, ma̱ni̱ rí náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá maʼni mbaʼin e̱jñu̱ún* xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ e̱jñu̱ún xujkhúʼ”.

28 “Xó má nixtáá xawii náa ikhiin mu marubu, maxpígúu, ma̱ni̱ ga̱jxi̱i̱, ma̱ni̱ gámbáa ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ dí ra̱májánʼ, xúʼko̱ má gáxtáá xawii náa ikhiin mu mani̱i̱ ga̱jma̱a̱ ma̱du, eʼthí Jeobá. 29 Mbiʼi rúʼko̱ xúthi: ‹Xabuanii ni̱ʼphu̱ uva rí miga̱ʼ, mú e̱ji̱n ndiyáá dí ra̱miʼtsi›.* 30 Gajkhun rí mámbáa makhañúu ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkhúún á mu mbáa na̱ʼkhu̱ uva rí miga̱ʼ ikhaa mbaʼyoo dí ramiʼtsí”.

31 “Atayáá na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, mambanúʼ nuxi̱ʼ gajmíʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá. 32 Xánindxu̱u̱ xóo rí nimbánuʼ gajmíʼ wajin xiʼñúúnʼ mbiʼi rí niguajtúun ñawúúnʼ mu magúwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. ‹Ikhiin na̱nguá ninimbu̱u̱n náa rí nimbánuʼ gajmíʼ, maski ajndu ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ majphú ajmbiu̱ún›, eʼthí Jeobá”.

33 “Rí mambanúʼ gajmíʼ bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel nda̱wa̱á rí mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá, ikhaa nindxu̱u̱ rígi̱. Xtángoo ndrígóʼ magíwánʼ náa a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ maniraʼmáʼ náa ku̱ma̱ ndrígu̱ún. Ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ ikhiin mani̱ndxu̱ún xuajñunʼ”.

34 “Nimbáa ni xáʼsngóo xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ ni má a̱ngui̱i̱n xáʼthúún ‹¡Guniʼníiʼ Jeobá!› numuu rí xúgíinʼ muniʼniúnʼ bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháan wanii, eʼthí Jeobá, ga̱jma̱a̱ ikhúún ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ náa rí nikiéʼkhúún ma̱ngaa ni xármáʼáan a̱jkiu̱nʼ itháan eʼni aʼkhá ndrígu̱ún”.

35 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá,

bi̱ naxnáa a̱jkha̱ʼ mu mambiʼi,

nigíʼ xtángoo ndrígóo gu̱nʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgua̱a̱n mu mambiʼiin dí mbruʼun,

naʼni dí maʼbajxu̱u̱ iyaʼ lamáa* ga̱jma̱a̱ mandxa̱ʼwá iyaʼ rí naʼbajxu̱u̱,

bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

36 “‹I̱ndó á mu kiʼtáñajunʼ rígi̱ tsémbánuu, eʼthí Jeobá,

i̱ndó ikhú e̱ji̱i̱n Israel muniña̱a̱ʼ ranindxu̱ún mbá xuajin náa inuʼ ikhúún asndu kámuu›”.

37 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “‹I̱ndó á mu mekhu dí rígá rijma̱a̱ ma̱ndoo maxtiéwan ga̱jma̱a̱ náa gíʼ ku̱ba̱ʼ ma̱ndoo mbiʼyáá, i̱ndó ikhú xágruíguíin xúgíinʼ e̱ji̱i̱n Israel ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí nini̱›, eʼthí Jeobá”.

38 “Atayáá na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, rí xuajin rígi̱ maguma májáanʼ mu maʼni ndrígóo Jeobá asndu náa guʼwá mitsídánʼ* ndrígóo Hananel asndu náa Xkrugua dí rígá náa Esquina.* 39 Ñuñuu rí naxtagiéwan ga̱jma̱a̱ maʼga asndu náa bíjní ndrígóo Gareb, ma̱ngaa magutua̱ʼa̱n asndu náa Goá. 40 Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ mata* náa kajtíin bi̱ nikháñún ga̱jma̱a̱ náa rígá idiʼ,* náa xúgíʼ juímuu kúwá asndu náa mata ndrígóo Cedrón, asndu náa esquina ndrígóo Xkrugún Wáyú* asndu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ* mani̱ndxu̱u̱ mbá rí mikaʼwu náa Jeobá. Xuajin rígi̱ ni xátanga̱a̱ maxtuburiyaʼ ga̱jma̱a̱ ni xáguma gámbáa”.

32 Nákha gu̱wa̱ʼ tsiguʼ rí xtáa má raʼtáñajunʼ rey Sedequías náa Judá, xóo muʼthá, 18 tsiguʼ rí xtáa má raʼtáñajunʼ Nabucodonosor,* Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱. 2 Nákha mbiʼi rúʼko̱, soldado ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia niruguama̱ʼa̱a̱n Jerusalén ga̱jma̱a̱ profeta* Jeremías xtáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n* goʼwóo rey bi̱ xtáa náa Judá. 3 Numuu dí Sedequías rey ndrígóo Judá niruguaraʼaa, niʼthúu̱n: “Náá numuu rí naratáriyaʼ ajngáa rígi̱ rá. Ikháán naratá: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Xuajin rígi̱ majuixnájxi̱ náa ñawúunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia, ga̱jma̱a̱ ikhaa magruigú, 4 ga̱jma̱a̱ rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá xakríyaaʼ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos, numuu rí tsiaki̱i̱ má mixnájxi̱i̱ náa ñawúunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia, mbaʼyoo xígi̱ ga̱jma̱a̱ maʼtámíjná mbájmbu ga̱jma̱a̱”›. 5 ‹Ikhaa maʼga kayáa Sedequías náa Babilonia, ikhí gáguanúu asndu índo̱ ikhúún garaʼwíí ndiéjunʼ gáni̱ ga̱jma̱á nindxu̱u̱, eʼthí Jeobá. Tséʼniuu á mu ikháanʼ kuwáanʼ ruxmijná gajmiála xa̱bu̱ caldeos, mú xáʼngala›”.

6 Jeremías niʼthí: “Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeobá dí nigruígú: 7 ‹Hanamel, a̱ʼdióo amaaʼ* Salum, ma̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ maʼtháanʼ: “Aratsi̱i̱ mbayuʼ dí gúʼdoo náa Anatot, numuu rí ikháán nindxa̱a̱ʼ ginii bi̱ kaʼyaaʼ maratsiriya̱a̱ʼ”›”.

8 Xó má Jeobá niʼthúnʼ, Hanamel a̱ʼdióo a̱muʼ, ni̱ʼkha̱ gáʼyoʼ náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n, niʼthúnʼ: “Mbá péñu,* aratsi̱i̱ mbayuʼ dí gúʼdoo náa Anatot, náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín, numuu rí ikháán kayaaʼ maguanáaʼ ga̱jma̱a̱ rí maratsiríyáaʼ. Aratsi̱i̱”. Ikhú ndi̱yo̱o̱ dí rúʼko̱ rí nandoo Jeobá maguma.

9 Ikha jngóo nitsi̱i̱ mbayuuʼ Hanamel, a̱ʼdióo a̱muʼ, mbaaʼ dí rígá náa Anatot. Nigiewan mbújkha̱a̱, mbá juwan siclos* ga̱jma̱a̱ gu̱wa̱ʼ mbújkha̱a̱ dí plata. 10 Niríyaʼ i̱yu̱u̱ʼ mbaaʼ ga̱jma̱a̱ ni̱xnu̱u̱ sello, ga̱jma̱a̱ ni̱thu̱u̱n dí maguwáʼ bi̱ mani̱ndxu̱ún testigos, nigiewan mbújkha̱a̱ náa balanza. 11 Ikhú niguájtuun i̱yu̱u̱ʼ mbaaʼ rí nitsi̱i̱ rí nijuixnáá sello xó má gíʼmaa maguma eʼthí náa xtángoo ga̱jma̱a̱ rí nuthi xa̱bu̱ ñajunʼ, xúʼko̱ má rí na̱nguá nijuixnáá sello, 12 ni̱xnu̱u̱ i̱yu̱u̱ʼ mbaaʼ rí nitsi̱i̱, Baruc a̱ʼdióo Nerías, a̱ʼdióo Mahseya, náa inuu Hanamel, a̱ʼdióo a̱muʼ, xúʼko̱ má náa inún testigos bi̱ nixnáá firma náa i̱yu̱u̱ʼ ku̱ba̱ʼ rí nitsi̱i̱ ga̱jma̱a̱ náa inún xúgíinʼ judíos bi̱ tri̱gi̱i̱n náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n.

13 Náa inún ikhiin ni̱thu̱u̱n Baruc: 14 “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Ada a̱jma̱ i̱yu̱u̱ʼ mbaaʼ rí nijui̱ʼtsi̱i̱ rígi̱, dí nijuixnáá sello ga̱jma̱a̱ rí na̱nguá nijuixnáá sello, adríyáʼ náa rayaʼ dí ku̱ba̱ʼ mu xúʼko̱ maʼngo̱o̱ mbajyúuʼ mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi›. 15 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Náa xuajin rígi̱ matangi̱ín mutsi̱i̱ guʼwá, mbaaʼ ga̱jma̱a̱ náa kiʼdu uva›”.

16 Nda̱wa̱á rí ni̱xnu̱u̱ i̱yu̱u̱ʼ ku̱ba̱ʼ rí nitsi̱i̱ Baruc a̱ʼdióo Nerías, nitakáñuu Jeobá. Ni̱thu̱u̱n: 17 “¡Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱! Atayáá, ikháán nitani̱ mekhu xúʼko̱ má ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ ñawáanʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱. Nda̱a̱ nimbá rí gakhi̱i̱ tayáá ikháán. 18 Ikháán, mbaʼin natasngájmún ngajua rí tsétumuu,* mú ma̱ngaa natani̱ rí e̱ji̱n mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ aʼkhúun anu̱ún. Ikháán nindxa̱a̱ʼ Dios bi̱ gajkhun, bi̱ mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ gíʼdoo tsiaki̱i̱, bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles. 19 Consejo ndrígáaʼ nindxu̱u̱ mitsaanʼ,* náa xúgíʼ rí natani̱ nakujmaa tsiaki̱i̱ ndrígáaʼ. Idaaʼ ndaʼyoo xúgíʼ rí nuni̱ xa̱bu̱ mu xúʼko̱ matani̱ numa̱a̱ mámbáa xóo nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ rí xóo naʼni. 20 Náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto nitani̱ mbaʼa milagro, rí najmaʼnuuʼ asndu mbiʼi xúgi̱, xúʼko̱ nitani̱ rí mbiʼyaaʼ majmaʼnuuʼ náa Israel ga̱jma̱a̱ náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ numbaaʼ xó má narígá mbiʼi xúgi̱. 21 Nitani̱ mbaʼa milagro, nijmaa ñawáanʼ dí gíʼdoo tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ rí nitani̱ nindxu̱u̱ gamíi mu xúʼko̱ matríyáaʼ xuajñaanʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.

22 Índo̱ ninújngoo mbiʼi niraxnún ku̱ba̱ʼ rígi̱ dí nitaxúdaminaʼ maraxnu̱u̱n wajin xiʼñúúnʼ, mbá ku̱ba̱ʼ dí rígá wéñuuʼ yáʼdú ga̱jma̱a̱ jyááʼ. 23 Ikhiin nitu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nikúwá, mú na̱nguá ninimbu̱ún ajngáaʼ ni má tájngruigu̱u̱n xó má naʼthí náa xtángoo ndrígáaʼ. Túni̱ nimbá rí ikháán niratañájúúnʼ, ikha rúʼko̱ numuu rí nitaxúʼma xúgíʼ gamiéjunʼ rígi̱. 24 ¡Atayáá! Niguwáʼ xa̱bu̱, nigíʼ mbá ru̱tsu̱u̱ ku̱ba̱ʼ mu matu̱ʼu̱u̱n mudrigú xuajin. Ga̱jma̱a̱ numuu rí ma̱ʼkha̱nú espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii, xuajin mixnájxi̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos bi̱ kúwá ruxmijná gajmiún, xó má natayáá, xúgíʼ dí niratá nimbánuu. 25 Mú ikháán, Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱, nirathúnʼ ‹Aratsi̱ mbaaʼ ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ ma̱ngaa arathún maguwáʼ testigos› tséʼniuu á mu xuajin mixnájxi̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos”.

26 Ikhú Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 27 “Ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá, Dios ndrígu̱ún xúgíinʼ xa̱bu̱ numbaaʼ.* Lá rígá mbá rí maʼniuʼ gakhi̱i̱ ikhúún ráʼ. 28 Ikha jngóo Jeobá naʼthí: ‹Ma̱ni̱ rí xuajin rígi̱ majuixnájxi̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos ga̱jma̱a̱ náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor bi̱ xtáa náa Babilonia, ikhaa magruigú. 29 Xa̱bu̱ caldeos bi̱ nuxmijná gajmiún xuajin rígi̱, ikhiin matu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mutsikha̱a̱. Mbóó gútsi̱kha̱a̱ ga̱jma̱a̱ guʼwá rí náa tsu̱du̱u̱ nixnajxi̱ tsigijñaʼ náa inuu Baal ga̱jma̱a̱ ikhí nixnajxi̱ tsigijñaʼ dí nagadírámúunʼ náa inún eʼwíinʼ dioses mu muni̱ rí makásngáñuʼ›.

30 ‹Numuu rí xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá nini̱ dí ra̱májánʼ náa iduʼ asndu nákhá nindxu̱ún jiámá, xa̱bu̱ xuajin Israel nuni̱ má xúʼko̱ rí makásngañuʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nuni̱ ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ, eʼthí Jeobá. 31 Numuu rí asndu nákhá mbiʼi rí nigi̱ʼi̱ xuajin rígi̱ asndu mbiʼi xúgi̱, i̱ndó naʼni dí makiʼnún ga̱jma̱a̱ naʼni dí makásnga̱ñu̱ʼ, ikha jngóo rí mbaʼyóoʼ magajta̱a̱ náa inuʼ, 32 xúgíʼ rí xkawiʼ nini̱ xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá nini̱ rí makásnga̱ñu̱ʼ, xúgíʼ rí nini̱ ikhiin, reyes ndrígiu̱ún, príncipes, ndxajkun, profetas ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá ma̱ngaa xa̱bu̱ Jerusalén. 33 Xígií nitangañii na̱nguá nitangiín náa ikhúún, nángi eʼni niniminaʼ masngúún,* mú nimbáa na̱nguá nindoo gáʼdxawun ni má nimbáa tándoo gagruigú dí nixprígúu. 34 Nigún kudiin xándú bi̱ xkawi̱i̱nʼ náa guʼwá rí kayá mbiʼyuʼ mu muni̱ tsagáá. 35 Ma̱ngaa nini̱ mbaaʼ rí mitsídánʼ náa Baal náa mata* A̱ʼdióo Hinón,* mu mutsikhi̱i̱n jiámiu̱ún ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxiúnʼ náa aguʼ xóo tsigijñaʼ náa Mólek, mbá rí ikhúún na̱nguá nitañájúúnʼ muni̱. Asndu nditháan tándxa̱ʼwa̱mínáʼ* mandu̱ʼu̱u̱n muni̱ mbá rí xkawiʼ kayuuʼ xóo rígi̱, xúʼko̱ nini̱ rí Judá magiʼdoo aʼkhá›.

36 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel, rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱ rí ikháanʼ nu̱tala rí majuixnájxi̱ náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia xúʼko̱ má náa espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ náa nandii: 37 ‹Magímbi̱ín náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ dí nixidíríʼiin nákhá mbiʼi rí nikásngañuʼ eni̱, maʼkháaʼ kagui̱i̱n náa mbaaʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí ni xámíñún makuwá. 38 Ikhiin mani̱ndxu̱ún xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún. 39 Mariʼkhu̱u̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ kambu̱ún mu mamiñún má xúʼko̱ kuyoʼ, mu makuwá májánʼ má ikhiin ga̱jma̱a̱ e̱jñu̱ún bi̱ makuwá nda̱wa̱á rí ikhiin. 40 Mambanúʼ gajmíʼ, mbá rí mbajyúuʼ asndu kámuu, xániʼñúuʼ ra̱ni̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, magíwánʼ náa a̱jkiu̱ún rí mamiñún má xúʼko̱ kuyoʼ mu xúʼko̱ xúni̱ñu̱ʼ. 41 Maʼdxuʼ wéñuuʼ ma̱ni̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, madiin xó mbá ixi̱ rí wíji̱ gújkhúʼ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, ma̱ni̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ ma̱ngaa xúgíʼ xóo nindxu̱ʼ›”.*

42 “Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xó má nikuʼmá náa xuajin rígi̱ gamiéjunʼ mba̱a̱ rígi̱, xúʼko̱ má makuʼmá xúgíʼ rí májánʼ dí xtáá rakuʼdáminaʼ ma̱ni̱. 43 Matangáanʼ mutsi mbaaʼ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱ tséʼniuu á mu ikháanʼ nu̱tala: “Ndáwa̱a̱ tsáa xtáa, ni má xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ, nijuixnájxi̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos”›.

44 ‹Xa̱bu̱ mutsi mbaaʼ ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱, i̱yu̱u̱ʼ ku̱ba̱ʼ mixtagijxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ mixnáá sello, mundxa̱ʼwu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ mani̱ndxu̱ún testigos náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín, xúʼko̱ má bi̱ kúwíin náa mbájndi̱i̱ Jerusalén ma̱ngaa náa xuajin dí rígá náa Judá, ma̱ngaa náa xuajin dí rígá náa kúbá, ma̱ngaa náa xuajin dí rígá náa kúbá mijmbaaʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajin dí rígá náa sur, numuu rí maʼkháaʼ kaguiín bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin›, eʼthí Jeobá”.

33 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá dí raga̱jma̱ nuthu índo̱ xtáa guʼwá e̱jua̱nʼ náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n:* 2 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, Jeobá, bi̱ niʼni mújúunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nigíʼ jxa̱ʼ, ikhaa mbiʼyuu Jeobá: 3 ‹Matatsa̱ʼo̱ʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún mariʼñaaʼ, ma̱tha̱a̱nʼ rí mitsaanʼ* dí ikháán tsétatsinuuʼ›”.

4 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel, ga̱jma̱a̱ numuu guʼwá dí rígá náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ guʼwún reyes bi̱ kúwá náa Judá dí niguma gámbáa ga̱jma̱a̱ numuu rí niguwáʼ kudúún dí niruguama̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ xuajin ma̱ngaa numuu rí nijmún espada, 5 ga̱jma̱a̱ numún bi̱ naguwáʼ guxmijná gajmiún xa̱bu̱ caldeos, ma̱ni̱ rí bi̱ gakañún bi̱ ikhúún gágudíin ga̱jma̱a̱ numuu rí nakásngañu̱ʼ majtíin náa guʼwá, ikhiin bi̱ nini̱ dí raʼkhí dí niʼni dí ikhúún markaʼwu inuʼ náa xuajin rígi̱: 6 ‹Ma̱ni̱ thanún ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún, ma̱ni̱ mandíin ga̱jma̱a̱ maxnu̱u̱n rí tsímáá ma̱ngaa ma̱ni̱ rí xámíñún makuwá. 7 Matanga̱án kagui̱i̱n xa̱bu̱ Judá bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Israel, ma̱ni̱ rí makuwíin xó má nákha ginii. 8 Ma̱ni̱ kaʼwi̱ín náa xúgíʼ rí nikiéʼkhúún ga̱jma̱a̱ aʼkhá rí nixudami̱jna̱ náa ikhúún ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱ xúgíʼ rí nikiéʼkhúún ga̱jma̱a̱ xúgíʼ aʼkhá rí nixudami̱jna̱ náa ikhúún. 9 Xuajin rígi̱ maʼni rí maʼdxuu a̱jkiu̱nʼ índo̱ gádxawuun mbiʼyuu, maʼni rí xúgíʼ xuajin dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ maʼdxaun xúgíʼ rí májánʼ gáni̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñunʼ, muni̱ mbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mbuyamajkhuʼ. Xa̱bu̱ xuajin mamiñún ga̱jma̱a̱ maguíʼiin ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí májánʼ ma̱ngaa rí tsímáá dí ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ náa xuajin rígi̱›”.

10 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Náa mbaaʼ rígi̱, rí ikháanʼ mutala ndáwa̱a̱ tsáa xtáa, nánguá kúwá xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ, xúʼko̱, náa xuajin dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ kamba̱a̱ dí rígá náa Jerusalén niguanáa, nánguá kúwá xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ, matanga̱a̱ mawán, 11 aʼwá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ aʼwá dí gagi, aʼwóo bi̱ nanigúnʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nanújúnʼ, aʼwún bi̱ nuthi: “¡Guxna̱a̱ núma̱aʼ Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, numuu dí Jeobá májáanʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ dí nandoo kaʼyulú* ndajyúuʼ asndu kámuu!”›.

‹Ikhiin magún kudúún tsigijñaʼ dí muxnáa núma̱aʼ náa goʼwóo Jeobá, numuu rí ikhúún matanga̱án kagui̱i̱n bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, xó má nákha ginii, eʼthí Jeobá”.

12 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: ‹Náa mbaaʼ rígi̱, náa ndáwa̱a̱ tsáa xtáa, ni má xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuajin matanga̱a̱ marigá ra̱jxa̱, mu xúʼko̱ baxtúu magún kudiin mugiu̱ún mu mbu̱ya̱a̱ jxu̱ún›.

13 ‹Xuajin dí rígá náa kúbá ga̱jma̱a̱ xuajin dí rígá náa kúbá mijmbaaʼ ga̱jma̱a̱ xuajin dí rígá náa sur, náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín, náa mbájndi Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa xuajin dí rígá náa Judá, baxtúu mbujuáaʼ muraxnii mugiu̱ún bi̱ manujgún náa agoo ñawúúnʼ›, eʼthí Jeobá”.

14 “‹Atayáá, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, manimbánuu rí májánʼ dí nikuʼdáminaʼ ma̱ni̱ náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá. 15 Mbiʼi rúʼko̱ ma̱ni̱ rí náa David makráʼáan mbá rudiuuʼ rí maʼni dí jmbu, maʼni xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ maʼni rí jmbu náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 16 Mbiʼi rúʼko̱ maguma kríyaaʼ Judá, Jerusalén ní xámíñuu maxtáa. Xígi̱ kaʼnii gágu̱ mbiʼyuu: Náa Jeobá na̱ʼkha̱ rí májánʼ›”.*

17 “Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Maxtáa má xúʼko̱ mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa David bi̱ magi̱ʼi̱ náa xílí* rí nutañajunʼ náa goʼwóo Israel, 18 náa ndxajkun levitas maxtáa má xúʼko̱ mbáa xa̱bu̱ náa inuʼ mu maxnájxi̱ tsigijñaʼ dí mikarámáʼ, tsigijñaʼ rí tsígáʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ tsigijñaʼ›”.

19 Jeremías nigruigú mbujuáaʼ ajngóo Jeobá: 20 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Á mu ikháanʼla naʼnga̱la nuxpígaʼ rí nimbánúʼ ga̱jmu̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ dí nimbánúʼ ga̱jmu̱ʼ mbruʼun ga̱jma̱a̱ naʼnga̱la nu̱ni̱ rí mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbruʼun xáʼga̱nú náa tiempo rí kaʼyoo, 21 i̱ndó xúʼko̱ xambánuu rí nimbánúʼ ga̱jmu̱ʼ xa̱bi̱ʼ David, ikhaa xágiʼdaa mbáa a̱ʼdióo bi̱ maʼtáñajunʼ xóo rey náa xíliu̱u̱, ikhaa má kayuuʼ gárígá náa nimbánúʼ gajmíʼ ndxajkun levitas, bi̱ nindxu̱ún xa̱bi̱ʼ. 22 Xó má gajkhun rí xáʼngo̱o̱ gágixnuu xúgíʼ dí rígá mekhuíí ni má jui̱ʼi̱ dí rígá náa lamáa* xáʼngo̱o̱ gaxtiewan, phú gajkhun nindxu̱u̱ dí ikhúún ma̱ni̱ rí maʼni mbaʼin e̱ji̱i̱n xa̱bi̱ʼ David ga̱jma̱a̱ levitas bi̱ kúwá runi̱ ñajunʼ›”.

23 Jeremías nigruigú mbujuáaʼ ajngóo Jeobá: 24 “Lá na̱nguá nitayáá rí kúwíin ruthi xa̱bu̱ ráʼ. Nuthi: ‹Jeobá xándoo gáʼñúún bi̱ a̱jma̱ guʼwíin xa̱bu̱ bi̱ niraʼwíin›. Tséyamajkuíí xuajñunʼ ga̱jma̱a̱ nánguá eyáá rí nindxu̱u̱ mbá xuajin mba̱a̱.

25 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xó ma gajkhun rí nimbánuʼ ga̱jmu̱ʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbruʼun, nigruiga̱ xtángoo náa mekhu ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ, 26 ikhúún nimbá miʼtsú xáni̱ gaʼduunʼ ka̱ñu̱u̱n bi̱ naguwáʼ náa Jacob ni má náa xa̱bi̱ʼ David, maraʼwíin má xúʼko̱ náa ikhiin bi̱ mutañajúúnʼ e̱ji̱i̱n Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Jacob. Numuu rí matanga̱án kagui̱i̱n bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin ga̱jma̱a̱ magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n›”.

34 Índo̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia, xúgíinʼ soldado ndrígióo, xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ naʼtáñajúúnʼ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nuxmijná gajmiún Jerusalén ma̱ngaa xúgíʼ xuajin dí rígá mbájndi ikhí, Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱:

2 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Ayuʼ aratámíjná ga̱jma̱a̱ʼ rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá. Aratháán: “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Ma̱ni̱ rí xuajin rígi̱ majuixnájxi̱ náa ñawúunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia, ga̱jma̱a̱ ikhaa matsikáa. 3 Ikháán xákríñáanʼ náa ñawúunʼ, numuu rí murugua̱a̱n má tsiaki̱i̱ ga̱jma̱a̱ majuixnájxi̱i̱n náa ikhaa. Ma̱ta̱ya̱a̱ xígi̱ rey bi̱ xtáa náa Babilonia maratamíjná ga̱jma̱a̱ʼ mbájmbu ikhaa, ma̱ngaa mi̱dxu̱ʼ náa Babilonia›. 4 Ikháán rey Sedequías bi̱ xtaa náa Judá, atadxawíín ajngóo Jeobá: ‹Rígi̱ rí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numaaʼ: “Xákháñáanʼ ga̱jma̱a̱ espada. 5 Tsímáá gákáñáanʼ, índo̱ gajuiʼdi̱ín mugíʼ mbá aguʼ mba̱a̱ xó má niniu̱u̱n wajin xiʼñáaʼ, reyes bi̱ nikúwá nákha xóó ndáwa̱a̱n ikháán, makuwá ngíná muthi ga̱jma̱a̱ numaaʼ ‹¡Gínánlá ikháán rey ndrígúxu̱!›. Ga̱jma̱a̱ ‹ikhúún nindxu̱ʼ bi̱ niʼthí ajngáa rígi̱›, eʼthí Jeobá”›”›”.

6 Ikhú profeta* Jeremías ni̱jkha̱ náa Jerusalén mu maʼthúu̱n xúgíʼ ajngáa rígi̱ rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá. 7 Índo̱ soldado ndrígióo rey bi̱ xtáa náa Babilonia nixmijná gajmiún Jerusalén ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin dí rígá mijngii ikhí náa Judá rí xóó naguanúu, Lakís ga̱jma̱a̱ Azecá, numuu rí i̱ndó xuajin rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí kúgumaʼá májánʼ ga̱jma̱a̱ xtájtsí náa mbayuuʼ Judá.

8 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá nda̱wa̱á dí rey Sedequías nimbánuminaʼ gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ Jerusalén rí muniñu̱u̱nʼ magúun xa̱bu̱ bi̱ nindxu̱ún ñumbáá, 9 xúgíinʼ mbaʼyóoʼ muniñu̱u̱nʼ magúun ñumbáá bi̱ nindxu̱ún hebreos, xó má xa̱bekha xúʼko̱ má gu̱ʼu̱, ga̱jma̱a̱ nimbáa nánguá xóo magiʼdaa xóo ñumbáá i̱mba̱ judío. 10 Xúgíinʼ príncipes ma̱ngaa xúgíinʼ xa̱bu̱ ninimbu̱u̱n, nixná ajngún rí munimbáníí awan rígi̱ dí muniñu̱u̱nʼ magúun bi̱ nindxu̱ún ñumbáá ga̱jma̱a̱ dí ní xáguáʼdiin xóo ñumbáá. Ninimbu̱u̱n niniñu̱u̱nʼ magúun. 11 Mú itháan nda̱wa̱á nitangi̱i̱n kudiin ñumbáá bi̱ niniñu̱u̱nʼ magúun ga̱jma̱a̱ nitsudiin rí mani̱ndxu̱ún ñumbáá mbu̱júu̱. 12 Ikhaa jngóo Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá ajngáa dí na̱ʼkha̱ náa Jeobá:

13 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Mbiʼi rí nigúwíin wajin xiʼñála náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, náa ninindxu̱ún ñumbáá, ikhú nimbánuʼ gajmíʼ ikhiin, ni̱thu̱u̱n: 14 “Índo̱ gáʼni juwan tsiguʼ xúgiáanʼ ikháanʼla mbaʼyóoʼ muniʼñúúnʼ magúun a̱ngia̱la bi̱ nindxu̱ún hebreos bi̱ nitsi̱i̱n ga̱jma̱a̱ nimbayálaʼ náa mbá majun tsiguʼ, mbaʼyóoʼ muniʼñúúnʼ magúunla”. Mú wajin xiʼñála na̱nguá ninimbu̱u̱n ni má túdxawunʼ.* 15 Xíkhoo* ma ikháanʼla niriʼku̱u̱la rí eni̱ ga̱jma̱a̱ ni̱nila rí májánʼ náa iduʼ rí niniʼñúúnʼ magúunla xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála bi̱ nindxu̱ún ñumbáá, nimbánala mu̱ni̱ rígi̱ náa guʼwá rí nayéjkha̱ mbiʼyuʼ. 16 Mú nda̱wa̱á nitanga̱a̱ a̱jkia̱la rí niraʼwi̱i̱ muni̱ ga̱jma̱a̱ nini̱ tsagáá mbiʼyuʼ nini̱ rí matangi̱i̱n ñumbáá bi̱ niniʼñúúnʼ magúun xó má ikhiin nindúún ga̱jma̱a̱ nitsudiin rí mani̱ndxu̱ún ñumbáá mbu̱júu̱›.

17 Ikhaa jngóo, rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Ikháanʼ na̱nguá ni̱nimbala kuyo̱ʼ na̱nguá niniʼñúúnʼ magúun a̱ngia̱la ni má xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála ikha jngóo rí xúgi̱ maniʼñála eʼthí Jeobá, maniʼñála rí makhañála ga̱jma̱a̱ espada, nandii ga̱jma̱a̱ ewiʼ ma̱ngaa ma̱ni̱ rí mani̱ndxa̱la mbá gamíi náa xúgíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 18 Rígi̱ rí mugíʼníín xa̱bu̱ bi̱ tunimbáníí rí nimbánuʼ gajmíʼ, índo̱ tunimbáníí ajngún dí nimbánúún náa ikhúún, índo̱ ikhiin nixuiʼta̱a̱ a̱ʼdá xédí náa a̱jma̱ xuíʼtóo mu manújngún ikhí, 19 bi̱ nindxu̱ún príncipes náa Judá, príncipes bi̱ kúwá náa Jerusalén, xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa guʼwá ñajunʼ, ndxajkun ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin bi̱ ninújngúún náa a̱jma̱ xuíʼtóo a̱ʼdá xédí: 20 Ma̱ni̱ rí majuixnájxi̱i̱n náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ gajmiún ga̱jma̱a̱ bi̱ nandún muradíin, xúñún mu̱phu̱ xujkhú xnaʼ bi̱ jngruigu̱u̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 21 Ma̱ni̱ dí Sedequías rey ndrígóo Judá gajmíi̱n príncipes ndrígóo majuixnájxi̱i̱n náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ bi̱ nandún muradíin bi̱ nindxu̱ún soldados ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia, bi̱ kúwá ragúun›.

22 ‹Matañájunʼ dí maguwáánʼ náa xuajin rígi̱, eʼthí Jeobá, ikhiin muxmijná gajmiún ga̱jma̱a̱ mudrigú xuajin ma̱ngaa mutsikha̱a̱, ma̱ni̱ dí xuajin dí rígá náa Judá maguanáa, ní xákúwá xa̱bu̱›”.

35 Mbiʼi rí nixtáa Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías rey ndrígóo Judá, Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 2 “Ayuʼ gátañu̱u̱n bi̱ nindxu̱ún recabitas, aratámíjná gajmiáanʼ ikhiin ga̱jma̱a̱ ayuʼ xtiin náa goʼwóo Jeobá, náa mbá rí nuphiʼtsu, ikhú araxnún vino”.

3 Ikha jngóo ni̱jkhá ka̱ya̱a̱ Jaazanías, a̱ʼdióo Jeremías, a̱ʼdióo Habazinías ga̱jma̱a̱ a̱ngui̱i̱n, ma̱ngaa xúgíinʼ e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nindxu̱ún recabitas, 4 náa goʼwóo Jeobá. Ni̱jkhá kagui̱i̱n náa nuphiʼtsu e̱ji̱i̱n Hanán a̱ʼdióo Igdalías, mbáa xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ gajkhun, náa níjniúu rí nuphiʼtsu príncipes dí grígu rijma̱a̱ náa nakuiʼtsu Maaseya a̱ʼdióo Salum, bi̱ nañewu̱u̱n xkrugua. 5 Ikhú nigruámáʼ vaso ga̱jma̱a̱ copa dí kajnííʼ vino náa inún bi̱ nindxu̱ún recabitas ga̱jma̱a̱ ni̱thu̱u̱n: “Guwanla vino”.

6 Mú ikhiin nithi: “Xúwáanxu̱ vino, numuu dí Jehonadab* a̱ʼdióo Recab, bi̱ nindxu̱u̱ wajin xiʼñúxu, nixnúxu̱ kiʼtáñajunʼ rígi̱: ‹Nditháan xúwáanʼla vino, ní má ikháanʼ ní má e̱jña̱la. 7 Xúnila guʼwá, xúdu tsígáʼ, ni má xúdu ixi̱ ni má xúʼyáʼ uva. Rí phú gíʼmaa mu̱ni̱, gakuwáanʼla má xúʼko̱ náa guʼwá xtíin, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼ mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ náa kuwáanʼ xóo xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ›. 8 Ikha jngóo ikháanʼxu̱ nunimbuxu ajngóo Jehonadab, a̱ʼdióo wajin xiʼñúxu Recab, xúgíʼ rí niʼtáñajunxu mu̱ni̱, tséwáanxu vino, ni má ikháanʼxu̱ ni má guʼyuxu ni má jiámiúxu ni má waʼxiuxu̱. 9 Na̱nguá e̱nixu̱ guʼwá mu makuwáanʼxu̱ ikhí, na̱nguá kuaʼdááxu̱ mbaaʼ náa kiʼdu uva, ní má mbayuxu o tsígáʼ. 10 Kuwáanʼxu̱ má xúʼko̱ náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ nunimbuxu xúgíʼ rí niʼtáñajunxu wajin xiʼñúxu Jehonadab.* 11 Mú índo̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia nitsimuu gagruigú xuajin, ni̱taxu: ‹Guʼgualú, ga̱tu̱ʼu̱lú náa Jerusalén mu muʼni kríyami̱jna̱ náa soldado caldeos ga̱jma̱a̱ sirios›. Rí xúgi̱ kuwáanʼxu̱ náa Jerusalén”.

12 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 13 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Ayuʼ ga̱jma̱a̱ arathún xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin Jerusalén: “Lá na̱nguá nijuiʼtála ikháanʼ nángi eʼni rí muni̱mbala ajngóʼ ráʼ. Eʼthí Jeobá. 14 Jehonadab a̱ʼdióo Recab niʼtáñajúúnʼ rí xúwáan vino e̱ji̱i̱n, ikhiin ninimbu̱u̱n ajngóo, na̱nguá e̱ʼwa̱a̱n vino asndu mbiʼi xúgi̱, xúʼko̱ ninimbu̱u̱n rí niʼtáñajúúnʼ wajin xiʼñúúnʼ. Mú ikhúún nángi eʼni ni̱tala* ikháanʼ, mú ikháanʼ túnimbala kuyo̱ʼ. 15 Nángi eʼni nikuʼmiin* xúgíinʼ xa̱bi̱ʼ bi̱ nindxu̱ún profetas* mu mutala: ‹¡Mbá péñu* mámbáa dí ikháanʼla gániñuuʼ kambo̱o̱ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ gaʼni rí nindxu̱u̱ májánʼ! Xáʼgua̱ kidxu̱únʼ eʼwíinʼ dioses, ni má xúni̱ ñajúúnʼ. Mu xúʼko̱ makuwáanʼ náa ku̱ba̱ʼ rí ni̱xna̱la ikháanʼ ga̱jma̱a̱ wajin xiʼñála›. Mú ikháanʼ túnimbala ni má na̱nguá nidxawunʼla.* 16 Bi̱ naguwáʼ náa Jehonadab a̱ʼdióo Recab nunimbu̱u̱n kiʼtáñajunʼ rí nixnúún wajin xiʼñúúnʼ, mú xuajin rígi̱ tséʼdxawunʼ ikhúún”›”.

17 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: Dios ndrígóo Israel: ‹Makuʼmá náa Judá ga̱jma̱a̱ náa xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin Jerusalén gamiéjunʼ dí ni̱thu̱u̱n, mú ikhiin na̱nguá ninimbu̱u̱n, nindxa̱ʼwu̱u̱n mú ikhiin na̱nguá niriʼña›”.

18 Jeremías niʼthún bi̱ naguwáʼ náa goʼwóo Recab: “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Numuu rí ikháanʼla nini̱mba̱la kiʼtáñajunʼ ndrígóo Jehonadab bi̱ nindxu̱u̱ wajin xiʼñála ga̱jma̱a̱ nini̱mba̱la má xúʼko̱ kiʼtáñajunʼ ndrígóo, ninimbaníí kuduun rí niʼtáñajuanla, 19 rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Maxtáa má xúʼko̱ mbáa bi̱ na̱ʼkha̱ náa Jehonadab* a̱ʼdióo Recab mu maʼni ñajunʼ”›”.

36 Náa a̱jkhu̱ tsiguʼ dí xtáa má raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá, Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 2 “Ayá mbá rollo ga̱jma̱a̱ ikhí atanirámáʼ xúgíʼ ajngáa dí ni̱tha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu Israel, Judá ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ xuajin asndu nákhá timbá mbiʼi rí ni̱tha̱a̱nʼ, nákhá mbiʼi rí nixtáa Josías asndu mbiʼi xúgi̱. 3 Índo̱ gudxawíín bi̱ kúwá náa goʼwóo Judá xúgíʼ gamiéjunʼ dí nindxa̱ʼwa̱mínáʼ makuʼmá, mbáa muniña̱a̱ʼ kambu̱ún dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ ikhúún ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱yo̱o̱ aʼkhá ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ rí nikiéʼkúún”.

4 Ikhú Jeremías nindxaʼóo Baruc a̱ʼdióo Nerías ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n xúgíʼ ajngóo Jeobá dí niʼthí, Baruc nigíʼdu̱u̱ niʼnirámáʼ náa rollo. 5 Nda̱wa̱á Jeremías niʼtáñajuunʼ Baruc: “Ikhúún xándoo mato̱ʼo̱ʼ náa goʼwóo Jeobá, 6 ikha jngóo ikháán mbaʼyóoʼ mata̱ʼa̱a̱ʼ ikhí ga̱jma̱a̱ matraxnuu ajngóo Jeobá dí ikhúún ni̱tha̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ mbá aʼwá gakhi̱i̱. Matraxnuu mudxawíín xa̱bu̱ xuajin náa goʼwóo Jeobá náa mbá mbiʼi rí nurkueyimijná,* mu xúʼko̱ mudxawíín xúgíinʼ xa̱bu̱ Judá bi̱ maguwáʼ náa xuajñún. 7 Mbáa rí mutajkáan maʼga̱nú náa Jeobá ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ mámbáa maniñuuʼ kambo̱o̱ dí raʼkhí, numuu dí Jeobá niʼthí má dí ra̱ʼkhá tháán kasngáñu̱u̱ʼ eʼni xuajin rígi̱”.

8 Ikha jngóo Baruc a̱ʼdióo Nerías niʼni xúgíʼ xó má niʼtáñajuunʼ profeta* Jeremías, náa goʼwóo Jeobá niguxnuu ga̱jma̱a̱ aʼwá gakhi̱i̱ ajngóo Jeobá dí kiʼniraʼmáʼ náa rollo.

9 Índo̱ niʼni witsu tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá, náa mijna gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ, xúgíinʼ xa̱bu̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ niguwáʼ náa xuajin dí rígá náa Judá, nijuiʼtáñájúúnʼ dí murkueyimijná náa inuu Jeobá. 10 Ikhú Baruc niguxnuu ga̱jma̱a̱ aʼwá gakhi̱i̱ náa goʼwóo Jeobá dí Jeremías niʼthúu̱n maʼnirámáʼ náa rollo. Niguxnuu mu mudxawíín xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin náa cuarto* ndrígóo Guemarías a̱ʼdióo Safán bi̱ naʼtáriya̱a̱ʼ, náa rexo̱o̱ goʼwóo Dios, mijngii náa gíʼ riejuun xkrugua nuxi̱ʼ ndrígóo goʼwóo Jeobá.

11 Índo̱ Micaya, a̱ʼdióo Guemarías, a̱ʼdióo Safán, niʼdxawun xúgíʼ ajngóo Jeobá dí kiʼnirámáʼ náa rollo, 12 nigajtaa náa goʼwóo rey, náa cuarto ndrígóo secretario. Xúgíinʼ príncipes tri̱gi̱i̱n ikhí, secretario Elisamá, Delayá a̱ʼdióo Semaya, Elnatán a̱ʼdióo Acbor, Guemarías a̱ʼdióo Safán, Sedequías a̱ʼdióo Hananías, ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ príncipes. 13 Micaya niʼthúún xúgíʼ ajngáa rí niʼdxuun índo̱ Baruc niguxnuu rollo náa inún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin.

14 Ikhú xúgíinʼ príncipes nixuʼmaa Jehudí, a̱ʼdióo Netanías, a̱ʼdióo Selemías, a̱ʼdióo Cusí, mu maʼthúu̱n Baruc: “Ayi̱ ga̱jma̱a̱ ayi̱ jcháaʼ rollo dí niraxnuu mudxawíín xa̱bu̱ xuajin”. Baruc a̱ʼdióo Nerías ndiyá rollo ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ náa kúwá ikhiin. 15 Ikhiin nitháán “Mbá péñu,* araʼwún ga̱jma̱a̱ atraxnuu mudxawíínxu̱”. Ikhú Baruc niguxnuu.

16 Índo̱ nidxawíín xúgíʼ ajngáa rígi̱, ndiyamijná kaníkiin ga̱jma̱a̱ nimíñúún, ikhú nitháán Baruc: “Tsiaki̱i̱ ndayóoʼ mutha̱a̱nxu̱ rey xúgíʼ ajngáa rígi̱”. 17 Nirajxi̱i̱ Baruc: “Mbá péñu, aratúxu̱ʼ xu kaʼnii nitanirámáʼ xúgíʼ ajngáa rígi̱. Lá Jeremías niʼtháanʼ dí nitanirámáʼ ráʼ.” 18 Baruc niriʼñúún: “Ikhaa niʼthúnʼ xúgíʼ ajngáa rígi̱ ga̱jma̱a̱ ikhúún ninirámáʼ ga̱jma̱a̱ yaʼtsínʼ* náa rollo rígi̱”. 19 Príncipes nitháán Baruc: “Ayuʼ ikháán ga̱jma̱a̱ Jeremías, gurkaʼwumijnála, nimbáa xáʼyóoʼ mbaʼyoo náa kuwáanʼla”.

20 Ikhú nigún gúyáá rey, náa rexa̱a̱. Niyejxi̱i̱ rollo náa cuarto ndrígóo secretario Elisamá ga̱jma̱a̱ nitháán rey xúgíʼ rí nidxawíín.

21 Rey nikuʼmaa Jehudí mu maʼga gáyá rollo. Jehudí ni̱jkha̱ gáyá rollo náa cuarto ndrígóo secretario Elisamá, nigíʼdu̱u̱ niguxnuu mu maʼdxaun rey ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ príncipes bi̱ xtáa gajmíi̱n. 22 Nindxu̱u̱ mijna gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ,* índo̱ rey xtáa náa goʼwóo rí nanújngoo índo̱ naʼni migúwán, gíʼ mijngii náa gíʼ aguʼ. 23 Mámbá rí Jehudí naguámbóo naguxnuu ajtsú o a̱jkhu̱ níʼkhóo, rey narujturígú ga̱jma̱a̱ chíliúu secretario ga̱jma̱a̱ nagruiʼyáʼ náa aguʼ, xúʼko̱ niʼni asndu nirajkuáa xúgíʼ rollo náa aguʼ mi̱kha. 24 Ni má rey ni má xa̱bi̱i̱ bi̱ nidxawíín xúgíʼ ajngáa rígi̱ na̱nguá nimíñúún ni má túxkuʼtu xtíñún. 25 Maski ajndu má Elnatán, Delayá ga̱jma̱a̱ Guemarías nitakáñíí rey dí xátsikhá rollo, mú ikhaa táʼnimbo̱o̱ kaʼñún. 26 Mú raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ niʼni, rey niʼtáñajuunʼ Jerahmeel, a̱ʼdióo rey, ma̱ngaa Seraya a̱ʼdióo Azriel ga̱jma̱a̱ Selemías a̱ʼdióo Abdeel dí murtuwiin secretario Baruc ga̱jma̱a̱ profeta Jeremías, mú Jeobá nirkaʼwiin.

27 Nda̱wa̱á dí rey nitsikháa rollo náa kiʼnirámáʼ ajngáa dí Jeremías niʼthúu̱n Baruc maʼnirámáʼ, Jeremías mbu̱júu̱ nigruigú ajngóo Jeobá: 28 “Ayá i̱mba̱ rollo atanirámáʼ ikhí, ikháá má rí kiʼnirámáʼ náa timbá rollo dí Jehoiaquim rey ndrígóo Judá nitsikhá. 29 Marata rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Jehoiaquim rey ndrígóo Judá: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Ikháán nitatsikhá rollo rígi̱ ga̱jma̱a̱ niratá: ‹Náá numuu nitanirámáʼ dí rey bi̱ xtáa náa Babilonia gajkhun ma̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ maʼni gámbóo xuajin rígi̱, maʼni rí maguanáa ni xákúwá xa̱bu̱ ni ma xujkhúʼ rá.› 30 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Jehoiaquim rey ndrígóo Judá: ‹Xágiʼdaa nimbáa bi̱ magi̱ʼi̱ maʼtáñajunʼ náa xíliu̱u̱ David, índo̱ gákháñuu, xuyuuʼ majmbátigo̱o̱ náa iduu a̱jkha̱ʼ rí mbiʼi ga̱jma̱a̱ náa migúwán dí mbruʼun. 31 Manda̱ʼa̱a̱ cuenta ikhaa, xúʼko̱ má e̱ji̱i̱n, ma̱ngaa xa̱bi̱i̱. Náa ikhiin xúʼko̱ má xa̱bu̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá makuʼmá gamiéjunʼ rí nitha̱ makuʼmá numuu rí táʼndún gúdxawunʼ›”›”.

32 Ikhú Jeremías ndiyá i̱mba̱ rollo ga̱jma̱a̱ nixnúu secretario Baruc a̱ʼdióo Nerías, ikhaa niʼnirámáʼ ikhí xúgíʼ dí Jeremías ni̱jkha̱ raʼthúu̱n maʼnirámáʼ, xúgíʼ ajngáa rí kiʼnirámáʼ náa rollo dí Jehoiaquim rey ndrígóo Judá nigíwánʼ náa aguʼ mi̱kha. Ga̱jma̱a̱ niʼniraʼmáʼ itháán ajngáa xóo rígi̱.

37 Rey Sedequías a̱ʼdióo Josías nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ xtiʼkhuu Conías* a̱ʼdióo Jehoiaquim, numuu dí rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia nigíiʼ mu mani̱ndxu̱u̱ rey náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá. 2 Ikhaa, ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱i̱ ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, na̱nguá ninimbu̱ún ajngáa dí Jeobá nikuʼmaa maʼthí profeta* Jeremías.

3 Rey Sedequías nikuʼmaa Jehucal a̱ʼdióo Selemías ga̱jma̱a̱ Sofonías a̱ʼdióo Maaseya, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun, mu maʼthúu̱n profeta Jeremías: “Mbá péñu,* aratákáñíí Jeobá Dios ndrígúxu̱ ga̱jma̱a̱ numuxu”. 4 Jeremías tsímáá jnguʼwúun náa xuajin numuu dí xóó tséxuda̱a̱ʼ guʼwá e̱jua̱nʼ. 5 Soldado ndrígóo faraón nigájnún náa Egipto, índo̱ xa̱bu̱ caldeos bi̱ kúwá ruguma̱ʼa̱n Jerusalén nidxawíín rígi̱, niniña̱a̱nʼ Jerusalén ga̱jma̱a̱ nigúun. 6 Ikhú profeta Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 7 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel: ‹Rey ndrígóo Judá, bi̱ nikuʼmáanʼ murajxu̱ʼ gíʼmaa mutha̱a̱nla rígi̱: “Gu̱ya̱a̱, soldado ndrígóo faraón bi̱ naguwáʼ mumbayála mbaʼyóoʼ matangi̱ín náa Egipto, náa xuajñún. 8 Xa̱bu̱ caldeos matangi̱ín ga̱jma̱a̱ muxmíjná gajmiún xuajin rígi̱, mundri̱gú ga̱jma̱a̱ mutsikha̱a̱”. 9 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: “Xúninduwamijnála rí mu̱tha̱ ‹Gajkhun rí xa̱bu̱ caldeos magúun ga̱jma̱a̱ muniña̱a̱ʼ ruxmijná ga̱jma̱á nindxu̱lú›, numuu rí xágúun. 10 Tséʼniuu á mu ikháanʼla guni̱ gámbíin xúgíinʼ soldado caldeos bi̱ kúwáanʼ ruxmijná gajmiála ga̱jma̱a̱ i̱ndó maguanún xa̱bu̱ bi̱ nigawúúnʼ, ikhiin magajnún náa guʼwá xtíin ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ mutsikha̱a̱ xuajin rígi̱”›”.

11 Nda̱wa̱á dí soldado caldeos niniña̱a̱nʼ Jerusalén ga̱jma̱a̱ numún soldado ndrígóo faraón, 12 Jeremías nigájnuu náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Benjamín mu magruigúu mbá chíʼgíiʼ* rí kaʼyoo ikhí náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ xuajñuu. 13 Mú índo̱ ni̱jkha̱nú náa Xkrugoo Benjamín,* bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n, bi̱ mbiʼyuu Iriya, a̱ʼdióo Selemías, a̱ʼdióo Hananías, nigujtuwiin profeta Jeremías ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “¡Ikháán nadxu̱ʼ kidxu̱únʼ caldeos!”. 14 “¡Na̱nguá, ragájkhun rúʼko̱!, niʼthí Jeremías. Ikhúún na̱nguá ejkhá kidxu̱únʼ caldeos”. Mú Iriya na̱nguá niʼnimbo̱o̱. Nigujtuwiin Jeremías ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kayáa náa inún príncipes. 15 Príncipes nikiʼníin wéñuuʼ kuyáá Jeremías, nixnáá ga̱jma̱a̱ nixuda̱a̱ʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ,* náa goʼwóo secretario Jehonatán, numuu rí ikhí nini̱ rí mani̱ndxu̱u̱ guʼwá e̱jua̱nʼ. 16 Nixuma̱a̱ʼ Jeremías náa iñáʼ* dí nindxu̱u̱ guʼwá e̱jua̱nʼ, ikhí nixtáa mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi.

17 Ikhú rey Sedequías nikuʼma rí maguwáʼ kuya̱a̱ náa goʼwóo, ga̱jma̱a̱ nguʼwáá nirajxu̱u̱. Niʼthúu̱n: “Lá nitandrígú ajngóo Jeobá ráʼ.” Jeremías niriʼña: “¡Xúʼko̱!”. Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “¡Ikháán majuixnájxi̱i̱n náa ñawúunʼ rey bi̱ xtáa náa Babilonia!”.

18 Jeremías ma̱ngaa niʼthúu̱n rey Sedequías: “Ndiéjunʼ aʼkhá nikuʼdáminaʼ náa ikháán, náa xa̱bia̱a̱ʼ ma̱ngaa náa xuajin rígi̱ mu muxuʼdúún’ guʼwá ejua̱a̱nʼ rá. 19 Náá kúwi̱i̱n xúgi̱ profeta ndrígala bi̱ nitariyaʼ ‹Rey bi̱ xtáa náa Babilonia xáʼkha̱ gaʼni gínáánʼlú ni má xáʼkha̱ náa xuajin rígi̱ rá.› 20 Rí xúgi̱, mbá péñu atadxawunʼ tátá rey. Natakáñaaʼ dí maraxnu̱ʼ rí gánda̱ʼa̱a̱ʼ. Xátaxuʼmún maʼgáaʼ xígií náa goʼwóo secretario Jehonatán, numuu rí ikhí makhañúʼ”. 21 Ikha jngóo rey Sedequías niʼtáñajunʼ dí magún kuya̱a̱ Jeremías náa guʼwá e̱jua̱nʼ náa Rexo̱o̱ dí gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n,* ga̱jma̱a̱ xúgíʼ mbiʼi nuxnáá mbá pan dijndi dí rígá náa kamba̱a̱ náa kúwíin bi̱ nuni̱ pan, asndu índo̱ niguámbá pan náa xuajin, Jeremías niguánúu náa Rexo̱o̱ dí gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n.

38 Sefatías a̱ʼdióo Matán, Guedalías a̱ʼdióo Pasjur, Jucal a̱ʼdióo Selemías ga̱jma̱a̱ Pasjur a̱ʼdióo Malkiya nidxawíín ajngáa rígi̱ dí Jeremías nixtáa raʼthún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: 2 “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Bi̱ gáguanúu náa xuajin rígi̱ makhañúu ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii. Mú bi̱ gágájnuu maxnáximinaʼ náa inún bi̱ caldeos xákháñúu, maʼni kríyaminaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa maxtáa›. 3 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá: ‹Xuajin rígi̱ majuixnájxi̱ má tsiaki̱i̱ náa ñawúúnʼ soldado ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ ikhaa magruigú›”.

4 Príncipes nitháán rey: “Mbá péñu,* atani̱ rí muxiyáa xa̱bu̱ bugi̱, numuu rí ga̱jma̱a̱ dí naʼthí naʼni dí majmáan a̱jkiu̱ún* soldado bi̱ xóó naguanún náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin. Numuu rí xa̱bu̱ bugi̱ tsíyoo marigá dí tsímáá náa xuajin rígi̱, nandoo marigá gamiéjunʼ”. 5 Rey Sedequías niʼthí: “Gu̱ya̱a̱, naxnajxíi̱ náa ñawánla ikháanʼ, gu̱ya̱a̱ dí gúni̱i̱ numuu dí rey ndaa rí ma̱ndoo maʼni mu marikala”.

6 Ikha jngóo nirtuwiin Jeremías ga̱jma̱a̱ nidama̱ʼa̱a̱n náa iñáʼ ndrígóo Malkiya, bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼdióo rey, náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n,* nixriguíi ga̱jma̱a̱ ñuñuu náa iñáʼ rúʼko̱, i̱ndó gaʼcha̱ʼ rígá na̱nguá ka̱jnu̱ʼ iyaʼ ga̱jma̱a̱ Jeremías nigíʼdu̱u̱ niʼdii náa gaʼcha̱ʼ.

7 Ébed-Mélec bi̱ nindxu̱u̱ etíope, bi̱ nindxu̱u̱ eunuco* bi̱ xtáa náa goʼwóo rey niʼdxawuun rí nixu̱ma̱a̱ʼ Jeremías náa iñáʼ rúʼko̱. Rey gíʼ náa Xkrugoo Benjamín,* 8 Ikha jngóo Ébed-Mélec nigájnuu náa goʼwóo rey ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: 9 “¡Tátá rey, raʼkhí kayuuʼ rí xóo nini̱i̱ Jeremías xa̱bu̱ bugi̱! Nidama̱ʼa̱a̱n náa iñáʼ, ikhaa makhañúu ikhí ga̱jma̱a̱ ewiʼ, numuu rí nándáa ganitsu náa xuajin rígi̱”.

10 Ikhú rey niʼtáñajuunʼ Ébed-Mélec bi̱ nindxu̱u̱ etíope: “Ayuʼ gajmiáanʼ mbá 30 xa̱bekha ga̱jma̱a̱ atríya̱a̱ʼ profeta* Jeremías náa iñáʼ rúʼko̱ nákha xóó tsékháñuu”. 11 Ikha jngóo Ébed-Mélec ni̱jkha̱ gajmíi̱n xa̱bekha bugi̱ náa goʼwóo rey náa cuarto dí gíʼ agoo náa kajti rí gíʼdoo numuu, ikhí nirawíi xtíin dí wayuu ga̱jma̱a̱ rí niguuʼ, ikhú nixurigú náa iñáʼ dí kua̱ʼa̱a̱n Jeremías. 12 Ébed-Mélec bi̱ nindxu̱u̱ etíope niʼthúu̱n Jeremías: “Mbá péñu atandra̱ʼa̱ xuíʼtóo xtíin náa agoo chíjiáanʼ ga̱jma̱a̱ ñuñuu”. Jeremías xúʼko̱ niʼni, 13 ikhiin nigún raxu̱da̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ñuñuu niri̱ya̱a̱ʼ náa iñáʼ. Jeremías niguanúu náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n.

14 Rey Sedequías nikuʼma rí maguwáʼ kuya̱a̱ profeta Jeremías náa ajtsú riejun rí gíʼ náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ rey niʼthúu̱n Jeremías: “Gúʼdoo mbá rí marajxa̱a̱ʼ. Mú xátarkaʼwaaʼ nimbá”. 15 Ikhú Jeremías niʼthúu̱n Sedequías: “Á mu natha̱a̱nʼ mbáa mataxíñúu. Á mu naxna̱a̱ʼ mbá consejo, xáʼndaaʼ má gátadxawunʼ”. 16 Ikha jngóo Sedequías nguʼwáá nixná ajngóo náa Jeremías: “Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼni rí makuwáanʼlu, ikhúún xáxíñaan ni má xáxnajxíin náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ nandún muxiñáan”.

17 Ikhú Jeremías niʼthúu̱n Sedequías: “Rígi̱ rí naʼthí Jeobá Dios bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Á mu nagájnaaʼ naraxnájximinaʼ náa inún príncipes ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia, ikháán maraxtaa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ xuajin rígi̱ xútsikha̱a̱, ikháán mangiin bi̱ kúwá náa guʼwáaʼ xákháñún. 18 Á mu tségájnaaʼ gáraxnajxíminaʼ náa inún príncipes ndrígóo rey bi̱ xtáa Babilonia, ikhú xuajin rígi̱ majuixnájxi̱ náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos, ikhiin mutsikha̱a̱ ga̱jma̱a̱ ikháán xákríñáanʼ náa ñawúúnʼ›”.

19 Ikhú rey Sedequías niʼthúu̱n Jeremías: “Namiñúnʼ ka̱ñu̱u̱n xa̱bu̱ judíos bi̱ nagún kidxu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos. Numuu rí á mu muxnajxu̱u̱n náa ñawúunʼ ikhiin, muni̱ gínún”. 20 Mú Jeremías niʼthúu̱n: “Xájuixnájxi̱i̱n náa ñawúúnʼ ikhiin. Mbá péñu atanimbaaʼ aʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ atani̱ rí xtáá ratha̱nʼ, magajnúu májánʼ dí gátani̱ ga̱jma̱a̱ maraxtaa má xúʼko̱. 21 Á mu tsíyaaʼ gáraxnájxíminaʼ, Jeobá nisngájmuʼ dí rígi̱ gárígá: 22 ¡Atayáá!, murawíin xúgíinʼ gu̱ʼu̱ bi̱ naguanún náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ magún kudiin náa príncipes ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ ikhiin magún ruthi:

‹Xa̱bekha bi̱ nikuma̱a̱ʼ xtañún* nini̱ nduwáánʼ ga̱jma̱a̱ nisngajmaaʼ rí guáʼdáá itháan tsiaki̱i̱ ki xóo ikháán,

nini̱ dí rajkuáaʼ maʼdu náa gaʼcha̱ʼ.

Rí xúgi̱ nagutángíin nagúun›.

23 Xúgíinʼ gu̱ʼya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ e̱jña̱a̱ʼ majuixnájxi̱i̱n náa xa̱bu̱ caldeos. Ikháán xákriñáanʼ náa ñawúúnʼ ikhiin, rey bi̱ xtáa náa Babilonia magutuwíín ga̱jma̱a̱ numaaʼ mutsikha̱a̱ xuajin rígi̱”.

24 Nda̱wa̱á Sedequías niʼthúu̱n Jeremías: “Xáratha̱a̱n nimbáa rígi̱, mu xúʼko̱ xákáñáaʼ. 25 Á mu príncipes nidxawíín dí niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ naguwáʼ gúthaanʼ ‹Mbá péñu aratunxu̱ ndiéjunʼ dí niʼtháanʼ rey, xátarkaʼwaaʼ nimbá mu xúʼko̱ xúxíña̱a̱nxu̱. Ndiéjunʼ dí niʼtháanʼ rey rá.› 26 Ikhú matriʼñún ‹Xtáá randoʼwo̱o̱ rey rí xákungu̱u̱nʼ maʼgáaʼ náa goʼwóo Jehonatán mu xákháñúʼ ikhí›”.

27 Mbiʼi nda̱wa̱á, xúgíinʼ príncipes niguwáʼ gúyáá Jeremías ga̱jma̱a̱ nirajxi̱i̱. Ikhaa niʼthún xúgíiʼ dí rey niʼtáñajuunʼ maʼthí. Ikha jngóo ikhiin nánguá nirajxi̱i̱ itháan, numuu rí nimbáa na̱nguá má niʼdxuun rí niʼtámíjná ga̱jma̱a̱. 28 Jeremías nixtáa náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n asndu mbiʼi rí nindrigú Jerusalén, ikhaa nixtáa ikhí índo̱ nindrigú Jerusalén.

39 Índo̱ naʼni mijna gu̱wa̱ʼ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ rey Sedequías náa Judá, dí maʼni gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ, rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ni̱ʼkha̱ gajmíi̱n xúgíinʼ soldados ndrígóo náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ niruguama̱ʼa̱n.

2 Índo̱ niʼni 11 tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Sedequías, náa mijna gu̱wa̱ʼ mbiʼi rí a̱jkhu̱ igu̱nʼ, nixkudiraʼa xtájtsí ndrígóo xuajin. 3 Xúgíinʼ príncipes ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia nitu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nitri̱gi̱i̱n náa Xkrugua dí gíʼ Tu̱mba̱a̱.* Nindxu̱u̱ samgar Nergal-Sarézer, rabsarís Nebo-Sarsekim, ma̱ngaa rabmag* Nergal-Sarézer ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ príncipes ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia.

4 Índo̱ Sedequías rey ndrígóo Judá gajmíi̱n xúgíinʼ soldados ndiyáá rígi̱, ikhú nigájnún ragáñúún náa xuajin. Mbruʼun nigájnún xígií náa jardín* ndrígóo rey, náa xkrugua dí gíʼma náa nájma̱ xtájtsí náa kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ Arabá. 5 Mú soldados caldeos nigún ruxkáá ga̱jma̱a̱ niʼngu̱u̱n nixkamari̱ga̱a̱ Sedequías náa xkua̱ mijxooʼ ndrígóo Jericó. Nirtuwiin ga̱jma̱a̱ nigún kuya̱a̱ náa inuu Nabucodonosor* rey ndrígóo Babilonia náa Riblá, náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Hamat, ikhí niʼthúu̱n rí magíʼnuu. 6 Náa Riblá, rey ndrígóo Babilonia niʼtáñajunʼ dí muradíin e̱ji̱i̱n Sedequías náa inuu. Rey ndrígóo Babilonia ma̱ngaa niʼtáñajunʼ dí muradíin xúgíinʼ bi̱ guáʼdáá numún náa Judá. 7 Nda̱wa̱á niʼni rí magugóo iduu Sedequías ma̱ngaa niroʼóo ga̱jma̱a̱ cadena dí cobre mu maʼga kayáa Babilonia.

8 Ikhú bi̱ caldeos nitsikha̱a̱ goʼwóo rey ga̱jma̱a̱ guʼwá dí rígá náa xuajin ma̱ngaa nixpigu̱u̱ xtájtsí ndrígóo Jerusalén. 9 Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa Babilonia xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún náa xuajin, xúʼko̱ má xa̱bu̱ bi̱ ninújnga̱án náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ niguanún.

10 Mú Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, niniñúúnʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá tikhuun xa̱bu̱ bi̱ itháán ngíníi náa xuajin bi̱ nda̱a̱ nditháan rí guáʼdáá. Mbiʼi rúʼko̱ nixnún mbaaʼ náa kiʼdu uva ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ mu muñejuíín.*

11 Nabucodonosor* rey ndrígóo Babilonia niʼthúu̱n Nebuzaradán bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey ndiéjunʼ gáʼni ga̱jma̱a̱ Jeremías: 12 “Ayuʼ gátaʼyáaʼ, atie̱wa̱a̱n, xátani̱ ngínáa ga̱jma̱a̱ araxnáá xúgíʼ dí gánda̱ʼa̱a̱ʼ”.

13 Ikha jngóo Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, xúʼko̱ má rabsarís Nebusazbán, ma̱ngaa rabmag Nergal-Sarézer ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa rey ndrígóo Babilonia nitañajunʼ rí 14 magajnáa Jeremías náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n* ga̱jma̱a̱ muxnajxi̱i̱ náa Guedalías, a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán, mu maʼga̱a̱ kayáa náa goʼwóo. Ikha jngóo Jeremías nixtáa náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ xuajin.

15 Índo̱ Jeremías nixtáa náa Rexo̱o̱ náa gíi̱nʼ bi̱ Nuñewa̱a̱n, nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱: 16 “Ayuʼ ga̱jma̱a̱ aratháán Ébed-Mélec bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ etíope: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Manimbánuu ajngóʼ dí ni̱tha̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajin rígi̱, ajngáa ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ raʼkháa dí májánʼ ga̱jma̱a̱ ikháán ma̱ta̱ya̱a̱ xóo gámbánúu mbiʼi rúʼko̱”›.

17 ‹Mú ikhúún ma̱ni̱ kríñáanʼ mbiʼi rúʼko̱, eʼthí Jeobá, xájuixnájxi̱i̱n náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ bi̱ namíñáaʼ eni̱›.

18 ‹Numuu rí gajkhun dí ma̱ni̱ kríñáanʼ, xákáñáaʼ ga̱jma̱a̱ espada. Ikháán maguma kríñáanʼ numuu rí niku̱ma̱a̱ʼ xtayoʼ›, eʼthí Jeobá”.

40 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá nda̱wa̱á dí Nebuzaradán bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey niniñuuʼ maʼga̱a̱ índo̱ xtáa náa Ramá, kaxtoʼóo ni̱jkha̱ kayáa asndu ikhí, ikhaa ma̱ngaa xtáa náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá bi̱ na̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia. 2 Ikhú bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey niríyaaʼ wájííʼ Jeremías ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Jeobá Dios ndrígáaʼ niʼtáriyaʼ dí marigá gamiéjunʼ rígi̱, 3 Jeobá ni̱ʼkha̱ kayóo gamiéjunʼ rígi̱ xóo má ikhaa niʼthí, numuu rí ikháanʼ nixuʼdámíjná aʼkhá náa inuu Jeobá ga̱jma̱a̱ túnimbala aʼwóo. Ikhaa rúʼko̱ numuu jngóo nigíʼnala rígi̱. 4 Dí xúgi̱ narajkuíi dí kaxtoʼóo ga̱jma̱a̱ ñawáanʼ. Á mu míjiánʼ tayáá dí mi̱dxa̱ʼ ga̱jma̱á nindxu̱ʼ náa Babilonia, ayi̱, ikhúún má gáñewa̱a̱nʼ. Á mu tsíyaaʼ, xádxáʼ má. ¡Atayáá! Kañiiʼ ku̱ba̱ʼ kri̱ga̱ náa ma̱ndoo mi̱dxu̱ʼ. Ayuʼ asndu náá má gáʼndaaʼ”.

5 Asndu xóó má tséjkha̱a̱ Jeremías índo̱ Nebuzaradán niʼthúu̱n: “Atanga̱án midxu̱u̱ʼ náa xtáa Guedalías, a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán, bi̱ rey ndrígóo Babilonia nigíiʼ mbayá edxu̱u̱ náa xuajin Judá, aguanáaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ xuajin o ayuʼ asndu náá má gáʼndaaʼ ikháánʼ”.

Ikhú bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey nixnúu ganitsu ma̱ngaa mbá regalo ga̱jma̱a̱ niniñuuʼ maʼga̱a̱. 6 Ikhú Jeremías ni̱jkha̱a̱ náa xtáa Guedalías a̱ʼdióo Ahicam náa Mizpá, niguanúu ga̱jma̱a̱ ikhaa náa majñu̱únʼ xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún náa xuajin.

7 Nda̱wa̱á, xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldados gajmiún xa̱biu̱ún bi̱ kúwá xanáá nidxawíín dí rey ndrígóo Babilonia nigíiʼ Guedalías a̱ʼdióo Ahicam mbayá edxu̱u̱ náa xuajin ma̱ngaa rí maʼtáñajúúnʼ xa̱bekha, gu̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n, xa̱bu̱ ngíníi bi̱ niguanún náa xuajin, bi̱ na̱nguá ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia. 8 Ikha jngóo nigún gúyáá Guedalías náa Mizpá. Ni̱jkha̱ Ismael a̱ʼdióo Netanías, Johanán ga̱jma̱a̱ Jonatán, e̱ji̱i̱n Caréah, Seraya a̱ʼdióo Tanhúmet, e̱ji̱i̱n Efái bi̱ nindxu̱u̱ netofatita ma̱ngaa Jezanías a̱ʼdióo maacatita, nigún gajmiún xa̱biu̱ún. 9 Guedalías, a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán, nixná ajngóo náa inún ikhiin ma̱ngaa náa xa̱biu̱ún. Niʼthúún: “Xámiñalaʼ dí muni̱ ñajúúnʼ xa̱bu̱ caldeos. Gu̱ni̱ ñajuunʼ rey ndrígóo Babilonia náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ makuwáanʼla májánʼ. 10 Ikhúún, maguanúʼ náa Mizpá mu ma̱ta̱ ga̱jma̱á numala* índo̱ gáguwáʼ bi̱ caldeos. Ikháanʼla mbaʼyóoʼ mugímbola xndú taun, vino ga̱jma̱a̱ aceite, mu̱ni̱ majnííʼ náa rayaʼ ga̱jma̱a̱ makuwáanʼla náa xuajin dí ikháanʼ nirajtuun”.

11 Xúgíinʼ judíos bi̱ kúwá náa Moab, Ammón, Edom ga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ xuajin, nidxawíín dí rey bi̱ xtáa náa Babilonia niniñúúnʼ mbá nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱ náa Judá ma̱ngaa rí nigíiʼ Guedalías, a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán mayéʼga edxu̱u̱ náa ikhiin. 12 Ikha jngóo xúgíinʼ judíos nigíʼdi̱i̱ nitangi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ rí nijuidriʼiin, niguwáa̱nʼ náa Judá, náa xtáa Guedalías náa Mizpá. Nirajxi̱i̱ mbaʼa wéñuuʼ xndú taun ga̱jma̱a̱ mba̱ji̱nʼ wéñuuʼ vino.

13 Johanán a̱ʼdióo Caréah ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ ku̱ya̱ edxu̱u̱ náa soldados bi̱ kúwá xanáá niguwáʼ gúyáá Guedalías náa Mizpá. 14 Ikhiin nitháán: “Lá tsétayáá rí Baalís, rey ndrígu̱ún ammonitas, nikuʼmaa Ismael a̱ʼdióo Netanías mu maxiñáan ráʼ.” Mú Guedalías a̱ʼdióo Ahicam táʼnimbo̱o̱ kaʼñún.

15 Ikhú Johanán a̱ʼdióo Caréah nguʼwáá niʼthúu̱n Guedalías náa Mizpá: “Nandoʼ maʼgá gáxíyáa Ismael a̱ʼdióo Netanías, nimbáa má ndawa̱a̱ tsáa gáʼyoo. Náá numuu rí muniʼñááʼ rí ikhaa maxíñáan xá. Náá numuu rí muniʼñááʼ dí xúgíinʼ xa̱bu̱ Judá bi̱ niguwáánʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ majuidriʼiin mbu̱júu̱ rá. Ndíjkha rí muniʼñááʼ dí mandátigi̱i̱n mbá kayuuʼ xa̱bu̱ Judá bi̱ xóó naguanún rá.” 16 Mú Guedalías a̱ʼdióo Ahicam niʼthúu̱n Johanán a̱ʼdióo Caréah: “Xátani̱ rúʼko̱, numuu dí ragájkhun nindxu̱u̱ dí naratá ga̱jma̱a̱ numuu Ismael”.

41 Índo̱ niʼni juwan igu̱nʼ, Ismael a̱ʼdióo Netanías, a̱ʼdióo Elisamá, bi̱ na̱ʼkha̱ náa goʼwóo rey,* ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo itháan numuu náa rey, ni̱ʼkha̱ gáʼyoo Guedalías a̱ʼdióo Ahicam náa Mizpá. Gajmíi̱n mbá gu̱wi̱i̱nʼ xa̱bekha índo̱ tri̱gi̱i̱n ruphiʼtsu mbóó náa Mizpá, 2 Ismael a̱ʼdióo Netanías gajmíi̱n mbá gu̱wi̱i̱nʼ xa̱bekha bi̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱n niguájxu ga̱jma̱a̱ nixiyáa Guedalías a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán ga̱jma̱a̱ espada. Xúʼko̱ nixíyáa bi̱ rey ndrígóo Babilonia nigíiʼ mu mayéʼga edxu̱u̱ náa xuajin. 3 Ismael ma̱ngaa nigudíin mbá xúgíinʼ judíos bi̱ xtáa gajmíi̱n Guedalías náa Mizpá, xúʼko̱ má soldado caldeos bi̱ kúwá ikhí.

4 Imbo̱o̱ néjtsuu dí nikháñúu Guedalías, nákha nimbáa xóó tséʼdxawun, 5 niguwáʼ mbá 80 xa̱bekha náa Siquem, náa Siló ga̱jma̱a̱ náa Samaria. Nida̱ stawúúnʼ, nithu xtíñún ga̱jma̱a̱ nirujtumijná, ma̱ngaa náa ñawúúnʼ kuda olíbano ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ dí tsígáʼ mu mudégún náa goʼwóo Jeobá. 6 Ikhú Ismael a̱ʼdióo Netanías nigájnuu náa Mizpá ni̱jkha̱ gátsijnún, asndu nambi̱ya̱ʼ ejkha̱ kruígo̱o̱. Índo̱ ni̱jkha̱nú náa kúwá ikhiin, niʼthún: “Aguwaʼ gúya̱a̱ Guedalías a̱ʼdióo Ahicam”. 7 Mú índo̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa xuajin, Ismael a̱ʼdióo Netanías gajmíi̱n xa̱bi̱i̱ niradíin ga̱jma̱a̱ nidami̱ʼi̱i̱n náa iñáʼ.

8 Mú mbá gu̱wi̱i̱nʼ xa̱bekha nitháán Ismael: “Xáradiáanʼxu, numuu rí náa xanáá guáʼdááxu ngu̱ʼwa̱ ganitsu, trigo, cebada, aceite ga̱jma̱a̱ jyááʼ”. Ikha jngóo na̱nguá nigudíin xó má nigudíin eʼwíinʼ. 9 Ismael nidami̱ʼi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ nigudíin náa iñáʼ mba̱a̱ dí niʼni rey Asá ga̱jma̱a̱ numuu rey Baasá bi̱ xtáa náa Israel. Náa iñáʼ rúʼko̱ Ismael a̱ʼdióo Netanías niʼni majtíin xa̱bu̱ bi̱ nigudíin.

10 Ismael ni̱jkha̱ kagui̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Mizpá, asndu waʼxiinʼ rey ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ naguanún náa Mizpá, bi̱ Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, nigíiʼ Guedalías a̱ʼdióo Ahicam mu mañewu̱u̱n ikhiin. Ismael a̱ʼdióo Netanías ni̱jkha̱ kagui̱i̱n xa̱bu̱ bugi̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ mu manújngoo náa ku̱bu̱únʼ ammonitas.

11 Índo̱ Johanán a̱ʼdióo Caréah gajmíi̱n mbá xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado bi̱ xtáa gajmíi̱n, nidxawíín xúgíʼ dí ra̱májánʼ rí niʼni Ismael a̱ʼdióo Netanías, 12 ni̱jkha̱ gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bekha mu muxmijná gajmiún Ismael a̱ʼdióo Netanías, nixkamaa náa Gabaón náa rígá mba̱ji̱nʼ iyaʼ.*

13 Xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ xtáa gajmíi̱n Ismael nidxúún wéñuuʼ índo̱ ndiyáá Johanán a̱ʼdióo Caréah xó má xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado bi̱ na̱jkha̱ gajmíi̱n. 14 Ikhú xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ Ismael nigájnuu kagui̱i̱n náa Mizpá nitangiín gajmiún Johanán a̱ʼdióo Caréah. 15 Mú Ismael a̱ʼdióo Netanías gajmíi̱n mbá migiñiiʼ xa̱bi̱i̱ niʼngu̱u̱n nikáwíin náa ñawúunʼ Johanán ga̱jma̱a̱ nigún náa ku̱bu̱únʼ ammonitas.

16 Johanán a̱ʼdióo Caréah gajmíi̱n mbá xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado bi̱ xtáa gajmíi̱n nigúun kudiin xa̱bu̱ bi̱ niguanún náa Mizpá, bi̱ niʼngu̱u̱n nini̱ káwíin náa Ismael a̱ʼdióo Netanías nda̱wa̱á dí ikhaa nixíyáa Guedalías a̱ʼdióo Ahicam. Nigájníin kudiin náa Gabaón, xa̱bekha, soldados, gu̱ʼu̱, e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún náa guʼwá ñajunʼ. 17 Ikhú nigúun ga̱jma̱a̱ niguánú náa maguanún náa Kimham, mijngii Belén, nandún rí magún má xúʼko̱ mu maguánú náa Egipto, 18 numuu rí nimíñúún kuñúún bi̱ caldeos. Ga̱jma̱a̱ numuu rí Ismael a̱ʼdióo Netanías nixíyáa Guedalías a̱ʼdióo Ahicam, bi̱ rey ndrígóo Babilonia nigíiʼ mu mayéʼga edxu̱u̱ náa xuajin.

42 Ikhú xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado, Johanán a̱ʼdióo Caréah, Jezanías a̱ʼdióo Hosaya ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱, bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháan wanii, nigún náa 2 profeta* Jeremías ga̱jma̱a̱ nitháán: “Mbá péñu,* atadxawíín rí nutakáñaanʼxu̱. Aratakáñíí Jeobá Dios ndrígáaʼ ga̱jma̱a̱ numuxuʼ ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún, xó má nandoo natayáá, nákha ginii mbaʼáanʼxu̱, mú rí xúgi̱ káaʼ mbá nguéjma̱ eguanúxu̱. 3 Jeobá Dios ndrígáaʼ gáʼtuxu̱ xú káʼnii kamba̱a̱ gúʼguáxu̱ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gúnixu̱”.

4 Profeta Jeremías niriʼñúún: “Májánʼ má. Matakáñuu Jeobá Dios ndrígala xó má ikháanʼla nindo̱ʼo̱ʼ, ga̱jma̱a̱ ma̱tala mámbá ajngáa rí Jeobá gáriʼñuʼ. Xárkaʼwumuʼúnʼ nimbá ajngáa”.

5 Ikhiin niriʼñáán Jeremías: “Jeobá gánindxu̱u̱ mbáa testigo gajkuwiin ga̱jma̱a̱ jmbii náa ikháanʼxu̱ á mu tsénimbanííxu dí Jeobá Dios ndrígáaʼ gáʼtuxu̱ náa ikháán. 6 Tséʼniuu á mu májánʼ o ra̱májánʼ, ikháanʼ mu̱nimbuxu aʼwóo Jeobá Dios ndrígúxu̱, náa ikháanʼxu̱ nuxuʼmáánʼ mi̱dxu̱ʼ. Mu xúʼko̱ makuwáanʼxu májánʼ má ikháanʼ á mu nu̱nimbuxuʼ aʼwóo Jeobá Dios ndrígúxu̱”.

7 Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá gu̱wa̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á. 8 Ikha jngóo niʼthúu̱n ma̱ʼkha̱ Johanán a̱ʼdióo Caréah ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldados bi̱ xtáa gajmíi̱n, ma̱ngaa xúgíinʼ xa̱bu̱, bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháan wanii. 9 Niʼthún: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios ndrígóo Israel, bi̱ ikháanʼla nixuʼmún matakáñuu mu ma̱ndo̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ numala: 10 ‹Á mu ikháanʼla naguanála náa xuajin rígi̱, ikhúún ma̱ni̱ dí maguaʼdáá raʼkháa dí ma̱ni̱ gámbáanʼla, ma̱ni̱ dí makuwáanʼla raʼkháa dí marubuwáanʼla, ga̱jma̱a̱ magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ gáʼni gamiéjunʼ rí nikuʼmá inala. 11 Xámíñálá kuya̱a̱ rey bi̱ xtáa náa Babilonia, bi̱ namíñala eʼni›.

‹Xámíñálá gáʼni ikhaa, eʼthí Jeobá, numuu rí ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la mu ma̱ni̱ káwáanʼla náa ñawúunʼ. 12 Magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ ka̱yala, ga̱jma̱a̱ ikhaa magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n gúnila, maʼni dí matangáanʼla náa xuajñala.

13 Mú, á mu ikháanʼla nu̱ta̱ “¡Na̱nguá, xáwanúxu náa xuajin rígi̱!” ga̱jma̱a̱ tsénimbala aʼwóo Jeobá Dios ndrígala 14 ga̱jma̱a̱ nu̱ta̱ “Na̱nguá, ikháanʼxu̱ muʼguá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ikhí xúya̱a̱xu dí nuxmijná xa̱bu̱, ni má xúdxawíínʼxu aʼwóo chi̱ji̱ʼ, ni má xánújnguxu ewiʼ, ikhí gánindxu̱u̱ náa makuwáanʼxu”, 15 ikha jngóo, gu̱xna̱ tíʼñamijnála mudxawíín ajngóo Jeobá, ikháanʼla xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún náa Judá. Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Á mu ikháanʼla nuraʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱la muʼgua náa Egipto ga̱jma̱a̱ makuwáanʼla ikhí, 16 ikhú espada dí naʼnimíñala maxkamáanʼla ikhí náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ga̱jma̱a̱ ewiʼ dí ikháanʼla naʼnimíñala maʼga raxkala náa Egipto, náa makhañála. 17 Xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ gúraʼwi̱i̱ magún gákúwá náa Egipto, ikhí gákháñún ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii. Nimbáa xákríya̱a̱ʼ náa gamiéjunʼ rí makuʼmá inún”›.

18 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Xó má ni̱xidirámuuʼ rí nakásngañu̱ʼ náa xa̱bu̱ Jerusalén, xúʼko̱ má gáxidirámuuʼ dí nakásngañu̱ʼ náa ikháanʼla á mu najkua náa Egipto, mani̱ndxa̱la mbá dí majuiʼtásrígú, mbá rí maʼnimíñún eʼwíinʼ, mbá rí xáʼndúún gúyáá ga̱jma̱a̱ mutanumáá eʼwíinʼ, ma̱ngaa nditháan xátangáanʼ mbu̱ya̱a̱ mbaaʼ rígi̱›.

19 Jeobá niʼthí rígi̱ ga̱jma̱a̱ numala, ikháanʼla bi̱ xóó naguanála náa Judá. Xáʼguala náa Egipto. Xámbumala rí ni̱tala xúgi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ 20 rí xájmáanʼ gúraʼwíí májánʼ rí mu̱nila maʼni rí makhañála. Numuu rí ikháanʼla nixuʼmún náa Jeobá Dios ndrígala, nithu̱nʼ: ‹Aratakáñíí ga̱jma̱a̱ numuxuʼ Jeobá Dios ndrígúxu̱, ga̱jma̱a̱ aratúxu xúgíʼ dí Jeobá Dios ndrígúxu̱ gáʼtháanʼ, ikháanʼ mu̱nimbanííxu›. 21 Rí xúgi̱ ni̱tala má ikháanʼ, mú ikháanʼ xúnimbala ajngóo Jeobá Dios ndrígala, ni má xúni̱ nimbá rí ikhaa nikuʼmáanʼla mu̱ni̱. 22 Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱la gajkhun rí makhañála ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii náa mbaaʼ rí ikháanʼ nandala muʼgua gákuwáanʼ”.

43 Índo̱ Jeremías niguámbóo niʼthún xa̱bu̱ xúgíʼ ajngóo Jeobá, Dios ndrígu̱ún ikhiin, kuduun niʼthúún ajngóo Jeobá, Dios ndrígu̱ún ikhiin, dí nikuʼmaa maʼthí, 2 Azarías a̱ʼdióo Hosaya, Johanán a̱ʼdióo Caréah ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ eʼwíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ mbaʼumíjna̱, nitháán Jeremías: “¡Dí xtaa raratá nindxu̱u̱ minduwaʼ! Jeobá Dios ndrígúxu̱ tákuʼmán marata̱ rígi̱ ‹Xáʼgua̱ gákuwáanʼla náa Egipto›. 3 Numuu dí Baruc a̱ʼdióo Nerías niʼni dí makiʼnán xtayuxu mu majuixnájxáanʼxu náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ caldeos, mu muradiáanʼxu o magún kudáanʼxu náa Babilonia”.

4 Ikha jngóo Johanán a̱ʼdióo Caréah, xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ túnimbu̱u̱n aʼwóo Jeobá, táguanún náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá. 5 Rí phú nini̱, Johanán a̱ʼdióo Caréah ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado nigúun kudiin xa̱bu̱ bi̱ xóó naguanún náa Judá bi̱ niguwáa̱nʼ gákúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá asndu náa xúgíʼ xuajin dí nijuadríʼiin mu makuwá ikhí mbu̱júu̱. 6 Nigún kudiin xa̱bekha, gu̱ʼu̱, e̱ji̱n, waʼxiinʼ rey ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey niniñúúnʼ mañewu̱u̱n Guedalías, a̱ʼdióo Ahicam, a̱ʼdióo Safán, xó má profeta* Jeremías ga̱jma̱a̱ Baruc a̱ʼdióo Nerías. 7 Túnimbu̱u̱n aʼwóo Jeobá, nigún náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto asndu niguánú náa Tahpanhés.

8 Ikhú Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱ náa Tahpanhés: 9 “Atrajtun tikhuu itsí mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ atarkaʼwu náa agoo tabique dí rígá náa riejuun goʼwóo faraón náa Tahpanhés, ga̱jma̱a̱ atani̱ rí mbuyáá xa̱bu̱ judíos. 10 Nda̱wa̱á arathún: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Makuʼmá dí mundxa̱ʼwa̱a̱ Nabucodonosor,* rey bi̱ xtáa náa Babilonia bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱ʼ, maʼgíʼ xíliu̱u̱* náa tsu̱du̱u̱ itsí dí ni̱rugóo, ga̱jma̱a̱ ikhaa magíʼ ikhí guʼwá xtíin ndrígóo rí nindxu̱u̱ kiejuunʼ. 11 Ikhaa ma̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ maʼni gawúúnʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Egipto. Bi̱ kaʼyoo makhañúu ga̱jma̱a̱ nandii mbiʼ, makhañúu ga̱jma̱a̱ nandii mbiʼ. Bi̱ kaʼyoo magún kuya̱a̱, magún kuya̱a̱. Bi̱ kaʼyoo makhañúu ga̱jma̱a̱ espada, makhañúu ga̱jma̱a̱ espada. 12 Magídooʼ agiuuʼ náa guʼwá rí nduyamajkhún dioses ndrígóo Egipto, ikhaa matsikháa ga̱jma̱a̱ maʼga̱a̱ kagui̱i̱n. Xó má mbáa baxtúu narúguaminaʼ ga̱jma̱a̱ mbá xtíin, ikhaa marúguaminaʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, tsímáá gágájnáa ikhí. 13 Majkúmi̱gu̱u̱ postes dí rígá náa Bet-Semes náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ma̱ngaa matsikáa guʼwá náa nduyamajkhún dioses ndrígóo Egipto”›”.

44 Jeremías nigruigú ajngáa rígi̱ mu maʼthúún mbá xúgíinʼ judíos bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ma̱ngaa bi̱ kúwá náa Migdol, náa Tahpanhés, náa Nof ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Patrós: 2 “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Ikháanʼla ndi̱ya̱a̱ xúgíʼ gamiéjunʼ dí nikuʼmá náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuajin dí rígá náa Judá, dí xúgi̱ niguma gámbáa, ga̱jma̱a̱ ní ndawi̱i̱n xa̱bu̱ ikhí. 3 Nirígá rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí raʼkhí nini̱ índo̱ nixnajxi̱ tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses bi̱ nákha ginii na̱nguá eniʼnuunʼ, ni má ikháanʼ ni má wajin xiʼñála. 4 Ikhúún nakuʼmiin nángi eʼni* xa̱bi̱ʼ bi̱ nindxu̱ún profetas,* mu mu̱tala: “Mbá péñu,* xúni̱ xúgíʼ rí xkawiʼ dí ikhúún nawi̱yu̱ʼ eʼni”. 5 Mú ikhiin na̱nguá nixnatiʼñami̱jná mudxawíín* ga̱jma̱a̱ na̱nguá niniña̱a̱nʼ runi̱ dí xkawiʼ, nixnajxi̱ má xúʼko̱ tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses. 6 Rí nakiʼnún ga̱jma̱a̱ dí nakásngañu̱ʼ nigadirámuuʼ ga̱jma̱a̱ nikamuu náa xuajin dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ ndrígóo Jerusalén, niguanúu xóo ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* ga̱jma̱a̱ niguámbáa, xúʼko̱ niguanúu asndu xúgi̱›.

7 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá, Dios bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Náá numuu dí kaníkháanʼ nu̱ni̱ marigá gamiéjunʼ mba̱a̱ rígi̱, nu̱ni̱ rí makhañún xúgíinʼ xa̱bekha, gu̱ʼu̱, e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ e̱jín dxáñáʼ bi̱ kúwá náa Judá, ga̱jma̱a̱ nimbáa tséniʼñááʼ dí maguanúu rá. 8 Numuu rí ni̱ni̱ dí makásnga̱ñu̱ʼ, dí ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ ñawánla índo̱ nixnajxí tsigijñaʼ náa eʼwíinʼ dioses bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto náa nijkua̱ gákuwáanʼla. Ikháanʼ makhañála ga̱jma̱a̱ mani̱ndxa̱la mbá náa rí majuiʼtásrígú ga̱jma̱a̱ mbá rí majuiʼthá numáá náa xúgíʼ xuajin dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 9 Lá nimbumala rí xkawiʼ dí nini̱ wajin xiʼñála ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ nikúwá náa Judá ma̱ngaa guʼñu̱ún ikhiin, xó má rí xkawiʼ ni̱nila ikháanʼ gajmiála gu̱ʼyala rí ni̱nila náa ku̱ba̱ʼ dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ dí rígá náa Jerusalén ráʼ. 10 Asndu dí mbiʼi xúgi̱ na̱nguá exruigúmíjná ni má tsésngajma rí namíñúún, ni má na̱nguá jngruigu̱u̱n xó má eʼthí náa xtángoo ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ kiʼtáñajunʼ ndrígóʼ, dí nigruíga̱ náa ikhiin ga̱jma̱a̱ náa wajin xiʼñúúnʼ›.

11 Ikha jngóo, rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Niraʼwi̱i̱ dí makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa ikháanʼla ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ gámbáa xúgíʼ Judá. 12 Xa̱bu̱ bi̱ gáguanún náa Judá, bi̱ niraʼwi̱i̱ magún gákúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, maguajthúun ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ makhañún náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. Makhañún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ewiʼ, bi̱ majkhiinʼ asndu bi̱ itháan wanii, makhañún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ewiʼ. Maguánú mani̱ndxu̱ún mbá rí nijuiʼtátsrígú, mbá gamíi rí maʼnimíñún eʼwíinʼ ma̱ngaa rí majuiʼthá wéñúúnʼ. 13 Ma̱ni̱ ngíníi bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, xó má ni̱ni̱ ngíníi bi̱ kúwá náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ma̱ngaa nandii. 14 Xa̱bu̱ bi̱ gáguanún náa Judá bi̱ gágún gákúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto xákáwíinʼ mu makuwá, xándoo matangi̱ín náa ku̱ba̱ʼ Judá. Maʼndún matangi̱ín mu makuwá ikhí, mú xátangi̱ín, numuu rí káaʼ nguéjmi̱i̱n bi̱ makáwíin›”.

15 Xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ ndiyáá rí guʼñu̱ún nikúwá ruxnajxi̱ tsigijñaʼ náa inún eʼwíinʼ dioses ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ gu̱ʼu̱ bi̱ nikúwá ikhí, xa̱bekha gajmiún guʼñu̱ún ga̱jma̱a̱ mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nikúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, náa Patrós niriʼñáán Jeremías: 16 “Xúnimbuxuʼ ajngáa dí niratúxu ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá. 17 Rí phú mu̱nixu̱, mu̱nimbánííxu mámbá ajngáa rí nagájnuu náa rawunxu: Muxnajxíxu̱ tsigijñaʼ náa Reina bi̱ xtáa Mekhuíí* ga̱jma̱a̱ mu̱xidirámááʼxu tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ, xó má ni̱ni̱ ikháanʼxu̱, wajin xiʼñúxu, reyes ndrígiuxu̱ ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígiuxu̱ bi̱ nikúwá náa Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ ndrígóo Jerusalén, índo̱ nigiʼmuxu ganitsu ga̱jma̱a̱ niguáʼdááxu xúgíʼ, índo̱ na̱nguá ndi̱ya̱a̱xu̱ nimbá gamiéjunʼ. 18 Asndu índo̱ niniʼñáánʼxu̱ ru̱xnajxí tsigijñaʼ náa inuu Reina bi̱ xtáa Mekhuíí ga̱jma̱a̱ niniʼñáánʼxu̱ ru̱xidirámááʼ tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ, ikhú ndiyúxu xúgíʼ ga̱jma̱a̱ xa̱biuxu̱ nikháñún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ewiʼ”.

19 Gu̱ʼu̱ nithi xóó: “Índo̱ ikháanʼxu̱ nuxnajxí tsigijñaʼ náa inuu Reina bi̱ xtáa Mekhuíí ga̱jma̱a̱ nu̱xidirámááʼxu tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ náa ikhaa, ma̱ngaa nu̱nixu pan dí muxnajxíxu̱ xóo xtiʼkhuu ikhaa ga̱jma̱a̱ nu̱xidirámááʼxu tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ náa ikhaa, lá na̱nguá ni̱thu̱u̱n a̱jmbiuxu mu mu̱nixu̱ rígi̱ ráʼ.”

20 Ikhú Jeremías niʼthún xúgíinʼ xa̱bu̱, xa̱bekha gajmiún guʼñu̱ún, ma̱ngaa xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ xtáa raʼthún: 21 “Tsigijñaʼ dí ikháanʼla nixnajxí, xó má wajin xiʼñála, reyes, príncipes ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ náa xuajin ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa kamba̱a̱ ndrígóo Jerusalén... ¡Jeobá nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼñún ga̱jma̱a̱ na̱nguá nimbumuu kaʼñún! 22 Mú, Jeobá nánguá niʼngo̱o̱ itháan a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí ma̱ngaa dí xkawiʼ rí ni̱nila, ku̱ba̱ʼ ndrígala niguma gámbáa ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ, nindxu̱u̱ mbá rí nijuiʼtásrígú, ní ndawi̱i̱n xa̱bu̱ xó má mbiʼi xúgi̱. 23 Ikháanʼla nixnajxí tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ nixuʼdámíjná aʼkhá náa Jeobá índo̱ túnimbala aʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ túnimbala xtángoo ndrígóo, kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ ikha ndrígóo, ikha jngóo ni̱ʼkha̱ gamiéjunʼ rígi̱ náa ikháanʼla, xó má ndu̱ya̱a̱la xúgi̱”.

24 Jeremías niʼthún má xúʼko̱ xa̱bu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ gu̱ʼu̱: “Xúgiáanʼla ikháanʼ xa̱bu̱ Judá bi̱ kuwáanʼla náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, gu̱dxawíín ajngóo Jeobá. 25 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Rí ikháanʼla ni̱tala gajmiála gu̱ʼyala nijkhua̱nú ni̱nila, numuu rí ni̱tala: “Gajkhun rí munimbánííxu dí ni̱xna̱ ajngúxu̱ʼ dí muxnajxí tsigijñaʼ náa Reina bi̱ xtáa Mekhuíí ga̱jma̱a̱ muxidirámááʼ tsigijñaʼ dí nagadirámuuʼ”. Ikháanʼla bi̱ nindxa̱la gu̱ʼu̱, munimbáníí ajngála rí nixuʼdamíjna̱ mu̱ni̱›.

26 Ikha jngóo xúgiáanʼ ikháanʼla xa̱bu̱ Judá bi̱ kuwáanʼla náa Egipto, gu̱dxawíín ajngóo Jeobá: ‹“Najmuʼ mbiʼyuʼ rí mba̱a̱ mu ma̱xna̱ ajngóʼ, eʼthí Jeobá, dí nimbáa xa̱bu̱ Judá bi̱ xtáa náa Egipto xátanga̱a̱ majmuu mbiʼyuʼ mu maxná ajngóo, ní xáʼthí ‹¡Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Tátá Jeobá bi̱ itháán mba̱a̱!›. 27 Xtáá xawii náa ikhiin mu makuʼmá gamiéjunʼ, raʼkháa dí májánʼ, xúgíinʼ xa̱bu̱ Judá bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto makhañún ga̱jma̱a̱ espada ma̱ngaa ewiʼ, asndu nímbáa xáxtáa. 28 Káaʼ nguéjmi̱i̱n gákáwíin náa espada ga̱jma̱a̱ magajnáá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mu magúun náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Judá. ¡Xúgíinʼ bi̱ niguanún náa Judá bi̱ niguwáʼ gákúwá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mbuyáá xú kaʼnii ajngáa nimbánuu: Á mu ajngóʼ ikhúún o ajngún ikhiin!”›”.

29 “‹Rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ tsinaʼ náa ikháanʼla, eʼthí Jeobá, dí ma̱ni̱ rí mumíni̱i̱ʼla náa mbaaʼ rígi̱, mu xúʼko̱ mbu̱ya̱a̱ dí gamiéjunʼ rí nikuʼdáminaʼ ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ náa ikháanʼla mambanúu tsiaki̱i̱. 30 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Maxnajxíi faraón Hofrá, rey ndrígóo Egipto náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígio̱o̱ bi̱ nandún muxiyáa, xó má nixnajxíi Sedequías rey ndrígóo Judá náa ñawúunʼ Nabucodonosor* rey bi̱ xtáa náa Babilonia, bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ bi̱ nindoo maxíyáa”›”.

45 Índo̱ niʼni a̱jkhu̱ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá, índo̱ Baruc a̱ʼdióo Nerías niʼnirámáʼ náa mbá libro ajngáa dí profeta* Jeremías niʼthúu̱n maʼni, Jeremías niʼthúu̱n ajngáa rígi̱:

2 “Rígi̱ dí Jeobá, Dios ndrígóo Israel, naʼthí ga̱jma̱a̱ numaaʼ ikháán, Baruc: 3 ‹Ikháán niratá: “¡Ngínún lá ikhúún, numuu rí nagawúunʼ a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá naʼni maxtáá itháán ngíná! Néʼngo̱ʼ dí natsi̱ná má xúʼko̱, tséxkamaa náa maʼni̱i̱ a̱jkiu̱nʼ”›.

4 Rígi̱ gíʼmaa maratha̱a̱n ikhaa: ‹Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “¡Atayáá! Ma̱ni̱ gámbáa rí ni̱ni̱ ga̱jma̱a̱ maruburiya̱a̱ʼ dí ni̱du, rí nindxu̱u̱ kañiiʼ xuajin. 5 Mú ikháán natayáʼ dí maraʼdáá. Atatsíñááʼ ratayáʼ xúgíʼ rúʼko̱”›.

‹Numuu rí makuʼmá mbá gamiéjunʼ náa xúgíinʼ xa̱bu̱,* eʼthí Jeobá, mú ikháán ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ tséʼniuu má náa gídxúʼ›”.

46 Profeta* Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ xuajin. 2 Ga̱jma̱a̱ numuu Egipto, ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numún soldado ndrígóo faraón Nekó, rey ndrígóo Egipto, bi̱ xtáa náa mijngii mañu Éufrates, bi̱ táʼngo̱o̱ gáʼni ga̱jma̱a̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia náa Carquemis, índo̱ niʼni má a̱jkhu̱ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Jehoiaquim a̱ʼdióo Josías, rey ndrígóo Judá:

 3 “Gu̱ni̱ ratháá escudo rí mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ rí majkhaʼ,*

gagajnálá gúxmijná.

 4 Ikháanʼla bi̱ nudruwíin wáyú, gu̱ni̱ratiin ga̱jma̱a̱ gu̱druwíinʼla.

Guguajún náa kaʼyala, gugríguala casco.

Gutáala kudú* ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ ajua̱nʼ dí nañewu̱u̱n tsuxta̱la.

 5 ‹Náá numuu rí nda̱ñu̱u̱n dí ikhiin namíñúún wéñuuʼ xá.

Kúwá ragúun, xa̱biu̱ún bi̱ mixkujinʼ na̱nguá niʼngu̱u̱n náa nixmijná.

Ningujuíin ragáñúún ga̱jma̱a̱ gamíi, xa̱bu̱ bi̱ mixkujinʼ nánguá nitangiín niyejxi̱ kidííʼ.

Asndu náá rígá gamíi›, eʼthí Jeobá.

 6 ‹Bi̱ nagáñún nacha̱ na̱nguá eʼngu̱u̱n gágáñún, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ mixkujinʼ na̱nguá eʼngu̱u̱n gúni̱ kawúmíjná.

Xígií náa norte, náa rawuunʼ mañu Éufrates,

nijngrádiinʼ ga̱jma̱a̱ nijnguti̱gi̱i̱n›.

 7 Tsáá nindxu̱u̱ bugi̱ bi̱ natsimuu xóo mañu Nilo,

xóo jxu̱u̱ʼ mañu dí najmangu̱u̱ʼ rá.

 8 Egipto natsimuu xó má mañu Nilo,

xóo jxu̱u̱ʼ iyaʼ dí najmangu̱u̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ naʼthí: ‹Matsimuʼ ga̱jma̱a̱ marugoo ku̱ba̱ʼ.

Ma̱ni̱ gámbáa xuajin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí›.

 9 ¡Wáyú, atsimala!

¡Carro, gagayála xóo skágunʼ!

Xa̱bu̱ xkujiinʼ gaʼguala,

xa̱bu̱ Cus ga̱jma̱a̱ Put, bi̱ najmún escudo,

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ludim, bi̱ nuxumáán* xkamídá.

10 Mbiʼi rúʼko̱ kaʼyoo Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, mbiʼi rúʼko̱ mandi̱ʼi̱i̱n cuenta xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo. Espada maʼni gámbíin, makuiʼtsu ga̱jma̱a̱ maga̱a̱n eʼdiún ikhiin, Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, niʼni mújúunʼ mbá tsigijñaʼ náa ku̱ba̱ʼ dí rígá xígií náa norte, mijngii náa mañu Éufrates.

11 Atsimaaʼ náa Galaad, atayáʼ bálsamo,*

ikháán wáxióo Egipto, bi̱ xóó tsébóoʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱.

Nda̱a̱ má ndíjkha̱á etayáʼ dí maguma thanaaʼ,

numuu rí ikháán xáʼni̱i̱ a̱jkia̱a̱nʼ.

12 Xúgíʼ xuajin niʼdxawun dí nigájnuu gamajkuaaʼ,

rí nitatsaʼwá niwán ri̱go̱o̱ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Numuu rí mbáa xa̱bu̱ xkujiiʼ nijngrádaaʼ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱,

mbá nájmi̱i̱n nijnguti̱gi̱i̱n”.

13 Ajngáa rígi̱ dí Jeobá niʼthúu̱n profeta Jeremías dí xú kaʼnii gáʼkha̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia mu magruigú ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto:

14 “Guta̱la náa Egipto, xúʼko̱ má náa Migdol.

Guta̱la náa Nof ga̱jma̱a̱ náa Tahpanhés.

Guta̱la: ‹Gu̱ni̱ratamijná, gudrigáanʼ náa kaʼyala,

numuu rí mbá espada maʼni gámbóo xúgíʼ dí rígá mbájndi.

15 Náá numuu dí niguma gámbíin xa̱bia̱a̱ʼ bi̱ mixkujinʼ rá.

Na̱nguá niʼngu̱u̱n gúguájun,

numuu dí Jeobá niʼni gámbíin.

16 Mbaʼin bi̱ najngrádíinʼ ga̱jma̱a̱ najnguti̱gi̱i̱n.

Nutamijná kaníkiin:

“¡Guʼgua̱áʼ! Gutanga̱ánʼ náa xuajñulú ga̱jma̱a̱ náa ku̱bulú,

numuu rí ni̱ʼkha̱nú espada rí tségáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n”›.

17 Ikhí nithi:

‹Faraón, rey ndrígóo Egipto, i̱ndó naʼthíí, nda̱a̱ rí eʼni.

Numuu rí niniñuuʼ manújngoo mbiʼi rí kaʼyoo›.

18 ‹Xó má ikhúún gajkhun xtáá, eʼthí Rey, bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

ikhaa* ma̱ʼkha̱ xóo Tabor náa majñu̱u̱ʼ kúbá

ga̱jma̱a̱ xóo Carmelo náa mijngii lamáa.*

19 Arajxi̱i̱ dí xtaʼdáá, numuu rí maʼga kiʼñáán,

ikháán wáxá bi̱ xtaa náa Egipto.

Numuu rí Nof maguajta̱a̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ,

mugida̱a̱ʼ agiuuʼ* ga̱jma̱a̱ muni̱ rí maguanáa, nimbáa xa̱bu̱ ni xáxtáa ikhí.

20 Egipto nindxu̱u̱ xóo mbáa a̱ʼdá xédí bi̱ mitsiʼyáa.

Mú asndu náa norte naguwáʼ ñu̱ju̱n mu muphi̱i̱.

21 Asndu soldado bi̱ nijuatíʼñún bi̱ kúwá ikhí nindxu̱ún xóo e̱jín xédí bi̱ mbaʼwi̱i̱n,

mú ikhiin mangiin nitangiín ga̱jma̱a̱ mbóó jnduʼ nigáñún.

Na̱nguá niʼngu̱u̱n gáguájun jxa̱ʼ,

numuu rí ni̱ʼkha̱nú náa ikhiin gamiéjunʼ,

mbiʼi rí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta›.

22 ‹Rí nawáán rí naʼni ikhaa nindxu̱u̱ xóo a̱bu̱nʼ bi̱ naxmájtaminaʼ,

numuu rí magún ruxkáá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígu̱ún, ga̱jma̱a̱ hacha,

xóo xa̱bu̱ bi̱ nudi̱i̱ ixi̱.

23 Murujtu ixi̱ náa xanúun, eʼthí Jeobá, tséʼniuu á mu nakujmaa dí rakáʼnii mata̱ʼa̱a̱ʼ.

Numuu rí nindxu̱ún itháan mbaʼin ki xóo tsíʼbu,* asndu rakáʼnii maraxnii.

24 Wáxióo Egipto magajnúu gamajkuu.

Majuixnájxi̱i̱ náa ñawúunʼ xuajin dí rígá náa norte›.

25 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel, naʼthí: ‹Ma̱ni̱ rí mamínuuʼ Amón dios ndrígóo No,* faraón, Egipto, xúʼko̱ má dioses bi̱ kúwá ikhí mangiin reyes ndrígiu̱ún, xúʼko̱, faraón ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ nakumu̱ún kuyáá›.

26 ‹Ga̱jma̱a̱ maxnajxíin náa ñawúunʼ bi̱ nandoo magudíin, náa rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ náa xa̱bi̱i̱. Mú nda̱wa̱á matanga̱a̱ makuwá xa̱bu̱ xó má nákha ginii›, eʼthí Jeobá.

27 ‹Ikháán Jacob bi̱ nindxa̱a̱ʼ xa̱bi̱ʼ, xámíñáaʼ

ni má xáguáʼáánʼ Israel.

Numuu rí ma̱ni̱ kríña̱a̱nʼ náa mbá ku̱ba̱ʼ rí mitsínguánʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa ikháán náa ku̱ba̱ʼ rí ni̱jkha̱ kiʼdiin.

Jacob matanga̱a̱ ni xáguma ngínáa maxtáa tsímáá,

asndu nimbáa ndawa̱a̱ tsáa maʼni míñuu.

28 Ikha jngóo xámíñáaʼ xa̱bi̱ʼ Jacob, eʼthí Jeobá, numuu rí ikhúún xtáá ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ.

Ma̱ni̱ gámbáa xúgíʼ xuajin náa nixídiráʼáan,

mú ikháán xánimbátíga̱a̱n.

Ma̱ni̱ matamíniiʼ má tsiaki̱i̱,

maxpríguáaʼ asndu náa mbri̱ga̱a̱ rí kaʼyoo›”.

47 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeobá dí profeta* Jeremías nigruigú ga̱jma̱a̱ numún filisteos nákha faraón xóó tsegruigú Gaza. 2 Rígi̱ rí naʼthí Jeobá:

“¡Atayáá! Iyaʼ na̱ʼkha̱ asndu náa norte.

Maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ yambo̱o̱.

Margu̱ʼu̱ xuajin ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí rígá,

xó má xuajin ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱.

Xa̱bekha mundxa̱ʼwa̱skhá,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ kúwá náa xuajin rúʼko̱ mumbi̱ya̱ʼ.

 3 Índo̱ gúdxawíín aʼwóo tsújúún wáyú rí naguwáʼ,

ga̱jma̱a̱ aʼwóo carro rí nuxmijná ga̱jma̱a̱

ma̱ngaa aʼwóo llántóo carro,

xabuanii xátangi̱i̱n muyejxi kidííʼ mu mbuñíinʼ e̱jñu̱ún,

numuu rí ñawúúnʼ nánguá gíʼdoo tsiaki̱i̱,

 4 numuu rí mbiʼi rí ma̱ʼkha̱nú, xúgíinʼ filisteos maguma gámbíin ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nambájxu̱u̱n gajmiún bi̱ kúwá náa

Tiro ga̱jma̱a̱ náa Sidón maguma gámbíin.

Numuu dí Jeobá maʼni gámbíin filisteos,

bi̱ xóó naguanún náa isla* ndrígóo Caftor.*

 5 Gaza maʼga̱nú maʼga edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numuu ma̱jti̱ʼ.*

Asquelón maguanúu wíí.

Rí naguanúu xóó náa xkua̱,

asndu náá mbiʼi guniʼñááʼ rurujtumijnála rá.

 6 ¡Ikháán! ¡Espada ndrígóo Jeobá!

Asndu nguáná gáʼni wíyáa rá.

Gajnguáanʼ náa xtáaʼ.

Ayájxa̱a̱ʼ, wíí gáʼni.

 7 Xú káʼnii gáʼni wíyúu

á mu Jeobá má niʼtáñajuunʼ xá.

Nikuʼmaa maʼga náa Asquelón ga̱jma̱a̱ náa rawuunʼ lamáa,*

ikhí nikuʼmaa ikhaa”.

48 Ajngáa rígi̱ na̱jkha̱ inuu Moab, rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel:

“¡Ngínala Nebo, numuu rí niguma gámbáa!

Niguma májti̱i̱ʼ ga̱jma̱a̱ nigajtaa Quiryataim.

Nigájnuu gamajkuu ga̱jma̱a̱ niguma gámbáa náa numbáyumíjná.

 2 Nimbáa ndáwa̱a̱ tsáa eʼni mba̱a̱ Moab.

Náa Hesbón niri̱ya̱ʼ awan xóo muni̱ gámbáa:

‹Aguwaʼla, guʼni gámbáa mu ní xánindxu̱u̱ mbá xuajin›.

Ikháán Madmén, mangáán ndayóoʼ dí maguanáaʼ wíyáaʼ,

numuu dí espada na̱jkha̱ rajxkhaaʼ.

 3 Asndu náa Horonaim nawáán dí nundxa̱ʼwa̱

numuu dí naguma gámbáa ma̱ngaa dí narígá mbá gamiéjunʼ mba̱a̱.

 4 Moab nixmi̱gu̱u̱.

E̱ji̱i̱n nundxaʼwaská.

 5 Xa̱bu̱ numbiyaʼ má xúʼko̱ índo̱ kúwá rutsimún náa Luhit.

Náa frájkhoo Horonaim nawáán dí nundxa̱ʼwa̱ ngíná ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ dí ni̱ʼkha̱nú.

 6 ¡Agayála mu ma̱ndoo makáwáanʼ!

Mbaʼyóoʼ dí mani̱ndxa̱la xóo ixi̱ enebro náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ.*

 7 Numuu rí niku̱ma̱a̱ʼ xtayáá dí nitani̱ ga̱jma̱a̱ náa rí gíʼdoo numuu dí xtaʼdáá,

mangáánʼ maguma gámbáanʼ.

Kemós maʼga kiʼyáa,

mbóó gáʼga gajmíi̱n ndxajkiun gajmíi̱n príncipes ndrígóo.

 8 Bi̱ ma̱ʼkha̱ gáʼni gámbáa, maʼni gámbóo xúgíʼ xuajin

nimbáa xákríya̱a̱ʼ.

Mata* makhañúu

ga̱jma̱a̱ xkua̱ maguma gámbáa, xó má niʼthí Jeobá.

 9 Gugíʼma mbá tsinaʼ náa Moab mu masngájmaa,

numuu rí índo̱ gáguma gámbáa ikhaa magayúu,

xuajñuu magua̱jtha̱a̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ,

maguanáa ni xákúwá xa̱bu̱.

10 ¡Gajuiʼtá tsríguíi bi̱ tsíyoo gáʼni ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n ñajuunʼ Jeobá!

¡Gajuiʼtá tsríguíi bi̱ tsíyoo gájmuu espada ndrígóo mu magudíin xa̱bu̱!

11 Xa̱bu̱ moabitas kúwá tsímáá asndu nákhá nindxu̱ún jiámá,

xóo mbá vino rí niniña̱a̱nʼ mu magiwa̱a̱nʼ xtíxúu.

Na̱nguá nixiñajngaa náa i̱mba̱ rayaʼ,

ga̱jma̱a̱ nimbá miʼtsu na̱nguá nijkha kiʼyáa.

Ikhaa rúʼko̱ numuu dí ikháá má miʼtsí

ga̱jma̱a̱ jxu̱u̱ʼ na̱nguá nixtiʼkhuu.

12 ‹Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá, rí makuʼmíin xa̱bu̱ mu murgajxi̱i̱. Murgajxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ muni̱ majchíi rayaʼ, ma̱ngaa muxpigu̱u̱ rayaʼ dí mba̱ʼu̱. 13 Moabitas mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni Kemós, xó má bi̱ kúwá náa goʼwóo Israel natiñu̱u̱ʼ eʼni Betel, náa nikumu̱ún kuyáá.

14 Xú kaʼnii eʼngo̱o̱ a̱jkia̱la nu̱tala “Nindxu̱xu̱ xa̱bu̱ mixkujiinʼ, kuwáanʼxu xawii muʼguáxu̱ guxmijná”›.

15 ‹Moab niguma gámbáa,

nindrigú xuajñuu,

ga̱jma̱a̱ niradíin jiámiúun bi̱ itháan mixkujiin’›,

eʼthí Rey, bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

16 Gamiéjunʼ dí maguáʼníí moabitas inu má ma̱ʼkha̱nú,

itháán má tígo̱o̱ rí majngutíguíin.

17 Bi̱ kúwá mijngii gajmiún mbaʼyóoʼ magáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuñún,

xúgíinʼ bi̱ nuniʼnuuʼ mbiʼñún.

Guthu̱u̱nla: ‹¡Gu̱ya̱a̱la xú kaʼnii nijmigaʼ xkuíyá rí gújkhúʼ, ragóti rí mitsaanʼ!›.*

18 Atani̱ kaníí gamajkhu rí xtaʼdáá

araʼwún ga̱jma̱a̱ gakándawaaʼ,* ikháán wáxá bi̱ xtaa náa Dibón,

numuu rí bi̱ niʼni gámbóo Moab na̱ʼkha̱ gáʼyaaʼ

ga̱jma̱a̱ maʼni gámbóo xtájtsí ndrígáaʼ.

19 Xa̱bu̱ Aroer gundrigáanʼ náa kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ya̱a̱.

Gu̱ta̱a̱nla xa̱bu̱ bi̱ xtáa ragáyúu ga̱jma̱a̱ a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa raʼni kríyamínáʼ, gura̱jxi̱i̱: ‹Ndiéjunʼ nirígá rá.›

20 Moab nigájnuu gamajkuu ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán míñuu.

Gumbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ gundxa̱ʼwa̱.

Guta̱la náa Arnón rí Moab niguma gámbáa.

21 Ni̱ʼkha̱nú mbiʼi rí munda̱ʼa̱a̱ cuenta xkua̱, xúʼko̱ má Holón, Jáhaz ga̱jma̱a̱ Mefaat, 22 xúʼko̱ má náa Dibón, Nebo ga̱jma̱a̱ Bet-Diblataim, 23 ma̱ngaa Quiryataim, Bet-Gamul ga̱jma̱a̱ Bet-Meón, 24 xúʼko̱ má náa Queriyot ga̱jma̱a̱ Bozrá, ma̱ngaa náa xúgíʼ xuajin dí rígá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Moab, dí rígá mijngii ga̱jma̱a̱ dí rígá mitsínguánʼ.

25 ‹Nini̱ gámbáa tsiaki̱i̱* rí gíʼdoo Moab,

nixmi̱ga̱ʼ ñawúunʼ›, eʼthí Jeobá.

26 ‹Gu̱ni̱ majnga̱a̱ Moab, numuu rí nikujximínáʼ náa inuu Jeobá.

Nambíjximinaʼ náa nijxi̱ʼ

ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbá rí nutsijma.

27 Lá raʼkháa Israel nindxu̱u̱ bi̱ ikháán natatsíjmaa ráʼ.

Lá nitayáá rí ikhaa nindxu̱u̱ mbá kuʼwáʼ

ikha jngóo naratá dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuu ma̱ngaa rí natabajngaa edxa̱a̱ʼ ráʼ.

28 Xa̱bu̱ Moab, guniʼñááʼ xuajñala ga̱jma̱a̱ gaʼgua gákuwáanʼ náa tsíñu

ga̱jma̱a̱ ganindxa̱la xóo mbáa paloma bi̱ naʼni xújúunʼ náa kuʼmuu ku̱ba̱ʼ dí rígá náa mata›”.

29 “Nidxawíínxu̱ dí Moab ra̱ʼkhá tháán eʼnimbamínáʼ, ra̱ʼkhá tháán ekuximínáʼ,

najñekoo, naku̱mu̱u̱ dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱u̱n naʼnimbamínáʼ”.

30 “‹Naniʼnúuʼ rí nakasngáñúúnʼ, eʼthí Jeobá,

mú ajngún ragíʼdoo numuu, nda̱a̱ rí ejmaa.

Ikhiin nda̱a̱ rí gúni.

31 Ikha jngóo mambi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Moab,

mandxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ Moab

ma̱ngaa maguwanʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Quir-Heres.

32 Mambi̱ya̱ʼ itháán ga̱jma̱a̱ numaaʼ ki xóo numuu Jazer

itháan gámbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ numaaʼ ikháán, ixi̱ uva dí rígá náa Sibmá.

Ñawáanʼ ninújngoo náa lamáa.*

Ni̱jkha̱nú asndu náa Jazer, náa lamáa.

Náa xndú taun ga̱jma̱a̱ náa uva dí nirajxi̱i̱

ikhí nigajtaa bi̱ naʼni gámbáa.

33 Rí tsímáá ga̱jma̱a̱ rí gagi niguámbáa náa huerta

xúʼko̱ má náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Moab.

Ni̱ni̱ rí vino nánguá ejkha̱ kúʼúun náa nuxujmbi̱i̱ uva.

Nímbáa xakujmbi̱i̱ uva ga̱jma̱a̱ gitsaʼwá gagi.

I̱mba̱ núthu gánindxu̱u̱ gitsaʼwá›”.

34 “‹Nawáán mbá aʼwá náa Hesbón asndu náa Elealé.

Nuxujxi̱ aʼwún náa Jáhaz,

nawáán asndu náa Zóar ma̱ngaa náa Horonaim asndu náa Eglat-Selisiyá.

Asndu iyaʼ dí rígá náa Nimrim mujndooʼ mbá kayuuʼ.

35 Ma̱ni̱ gámbíin náa Moab

bi̱ nagún kudúún tsigijñaʼ náa mbaaʼ mitsídánʼ

ga̱jma̱a̱ bi̱ nuxnajxi̱ tsigijñaʼ náa inún dioses ndrígu̱ún, eʼthí Jeobá.

36 Ikha jngóo a̱jkiu̱nʼ maguwanʼ ga̱jma̱a̱ numuu Moab xó mbá flauta,*

a̱jkiu̱nʼ maguwanʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ Quir-Heres xó mbá flauta.

Numuu rí xúgíʼ dí gíʼdoo numuu dí nirígá ikhí maguma gámbáa.

37 Numuu rí xúgíinʼ xa̱bu̱ nida̱ edxu̱ún

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ nida̱ stawúúnʼ.

¡Xúgíinʼ nirujtu ñawúnʼ

ga̱jma̱a̱ náa smídún kaxtoʼóo xtíin mi̱du̱!›”.*

38 “‹Náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ guʼwá dí rígá náa Moab

ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuáá dí rígá ikhí

i̱ndó xtambiyaʼ rígá.

Numuu rí nikumígúu Moab

xóo mbá rayaʼ dí nánguá ejmaa›, eʼthí Jeobá.

39 ‹¡Raʼkhá tháán míñuu! ¡Gumbi̱ya̱ʼla!

¡Ra̱ʼkhá tháán ti̱yu̱u̱ʼ Moab ni̱jkha̱a̱!

Moab ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ mbá rí mutsijma,

mbá rí maʼni míñúún bi̱ kúwá mbájndi̱i̱ náa ikhaa›”.

40 “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

‹¡Gu̱ya̱a̱! Xó má eʼni mbáa bi̱yú bi̱ nakatiga̱a̱ maguguaa xujkhúʼ bi̱ nandoo mikhu̱u̱,

ikhaa matsuáʼwíi xpíjpiúu náa Moab.

41 Xuajin mudrigú

xúʼko̱ má gágajtaa xtájtsí ndrígóo.

Mbiʼi rúʼko̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ mixkujiinʼ bi̱ kúwá náa Moab

maguajta̱a̱ xóo a̱jkiu̱u̱n mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii ada̱›”.

42 “‹Moab maguma gámbáa, ní xánindxu̱u̱ mbá xuajin,

numuu rí nikujximínáʼ náa inuu Jeobá.

43 Náa inala rígá gamíi, iñáʼ ga̱jma̱a̱ tsáʼkhá

náa ikháanʼla xa̱bu̱ Moab›, eʼthí Jeobá.

44 ‹Bi̱ gágáyúu maʼni kríyamínáʼ náa gamíi maxpátuáʼáan náa iñáʼ,

ga̱jma̱a̱ bi̱ gágájnáa náa iñánʼ maxpátrámaa náa tsáʼkhá›.

‹Numuu rí ma̱ni̱ dí Moab maʼga̱nú tsiguʼ dí mamínuuʼ›, eʼthí Jeobá.

45 ‹Xa̱bu̱ bi̱ gágáñún magún náa Hesbón mu muni̱ káwúmijná, xáxtambáñún ikhí.*

Numuu rí náa Hesbón magajnúu mbá aguʼ

náa majñu̱u̱ʼ Sehón magajnúu mbá riʼyu̱u̱ aguʼ

rí matsikhá xkídoo Moab

ga̱jma̱a̱ itsu̱ edxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ dí raʼkhí›.

46 ‹¡Ngínáá lá ikháán Moab!

Xuajñuu Kemós niguma gámbáa.

Jiámáaʼ ni̱jkha̱ kiʼdiin

waʼxiaaʼ nigún kudiin.

47 Mú índo̱ gáʼni iwáá mbiʼi magímbi̱ín xa̱bu̱ Moab bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin›, eʼthí Jeobá.

‹Gi̱i̱ naguámbá rí najuiʼthá magíʼnuu Moab›”.

49 Ajngáa rígi̱ na̱jkha̱ inún xa̱bu̱ ammonitas, rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Lá na̱nguá gíʼdiin e̱ji̱i̱n Israel ráʼ.

Na̱nguá gíʼdaa nimbáa bi̱ magu̱u̱ dí gíʼdoo xáʼ.

Náá numuu rí Malcam nigruigúu Gad rá.

Náá numuu dí xa̱bi̱i̱ kúwá náa xuajin ndrígóo Israel xá.”

 2 “‹Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá,

ma̱ni̱ rí mawáán mbá aʼwá xóo tsinaʼ rí nachu̱u̱n muxmijná náa Rabá xuajñún xa̱bu̱ ammonitas.

Maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbá ru̱tsu̱u̱ dí niguámbáa,

ga̱jma̱a̱ xuajin dí rígá mijngii ikhí mutsikha̱a̱›.

‹Israel maguwí káñúnʼ xúgíinʼ bi̱ nirawí káyííʼ dí gíʼdoo›, eʼthí Jeobá.

 3 ‹¡Atambi̱ya̱ʼ, ikháán Hesbón, numuu dí Hai niguma gámbáa!

Gundxaʼwa̱ xuajin dí rígá mijngii náa Rabá.

Guʼgíʼ xtíin mi̱du̱.*

Gumbi̱ya̱ʼ, gugayála gi̱i̱ ñuʼún náa majñu̱u̱ʼ gúláa dí niguma ga̱jma̱a̱ itsí,

numuu rí Malcam maʼga kiʼyáa

gajmíi̱n ndxajkun ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígóo.

 4 Ndxáʼgú bi̱ tséwi̱ji̱ jmbu, náá numuu rí natanimbamínaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mata* rí xtaʼdáá,

ma̱ngaa xkua̱ ndrígáaʼ dí kaxtíjyooʼ májánʼ rá.

Naku̱ma̱a̱ʼ xtayáá dí gíʼdoo numuu rí xtaʼdáá

ga̱jma̱a̱ naratá: “Tsáá gáʼkha̱ maxmína̱ʼ ga̱jmu̱ʼ rá.”›”.

 5 “‹Makuʼnguánʼ mbá dí xkawiʼ kayuuʼ náa ikháán, eʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

maguwáʼ xúgíinʼ bi̱ kúwá mbájndi náa ikháán.

Ikháanʼla majuidáraʼáanʼ asndu náá,

ga̱jma̱a̱ nimbáa ni xágímbíin bi̱ nigáñún›”.

 6 “‹Mú nda̱wa̱á, ikhúún gágímbíin ammonitas bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin›, eʼthí Jeobá”.

7 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles dí magíʼnuu Edom:

“Lá nándáa ku̱ma̱ náa Temán ráʼ.

Lá nándáa consejo rí májánʼ náa xa̱bu̱ bi̱ najmañún ráʼ.

Lá niʼga ku̱ma̱ ndrígu̱ún xáʼ.

 8 ¡Gagutangáanʼ, gugayála!

¡Gaʼgua mu makuwáanʼla náa itháan mi̱jnu̱ʼ, xa̱bu̱ Dedán!

Numuu rí makuʼnguánʼ mbá gamiéjunʼ náa Esaú

índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi rí ma̱ni̱ mamínuuʼ.

 9 Á mu náa ikháán naguwáʼ bi̱ nundrigú uva,

lá xúniña̱a̱n tikhuu rí eʼwíinʼ mbuyáaʼ xáʼ.

Á mu kuʼwáʼ naguwáʼ dí mbruʼun,

ikhiin muni̱ gámbáa xúgíʼ rí gáʼndún.

10 Ikhúún, mbá tsaʼtsaaʼ gániʼñuuʼ Esaú.

Ma̱ni̱ rí makujmaa náa ikhaa narkaʼwuminaʼ

mu xúʼko̱ ni xárkaʼwuminaʼ itháan.

E̱ji̱i̱n, a̱ngui̱i̱n ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá mijngii, ikhiin maguma gámbíin,

ga̱jma̱a̱ ikhaa ni xáxtáa.

11 Atatsíñúnʼ e̱jín wáʼa ndrígáaʼ,

ga̱jma̱a̱ ikhúún ma̱ni̱ rí makuwá,

ma̱ngaa gu̱ʼú xuáʼa maku̱mu̱ún kuyoʼ ikhúún”.

12 Numuu dí rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “¡Atayáá! Bi̱ rakáʼñún mu̱wa̱a̱n copa rígi̱, gíʼmaa rí mu̱wa̱a̱n, lá naku̱ma̱a̱ʼ rí makríña̱a̱nʼ rí matamíniiʼ ráʼ. Matamíniiʼ má tsiaki̱i̱, numuu rí mbaʼyóoʼ migi̱i̱n”.

13 “Numuu rí mínu̱u̱ʼ na̱xna̱ ajngóʼ, eʼthí Jeobá, dí Bozrá maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ, mbá rí majuiʼthá wéñííʼ, mbá rí maguma gámbáa ga̱jma̱a̱ dí majuiʼtásrígú, ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ xuajin ndrígóo mani̱ndxu̱u̱ mbá rí maguma gámbáa asndu kámuu”.

14 Nidxawuun mbá rí na̱ʼkha̱ náa Jeobá,

ga̱jma̱a̱ nijuaxúʼmaa mbáa bi̱ maʼga kayóo ajngáa dí maʼthúún xuajin:

“Gagimbáanʼla ga̱jma̱a̱ guxmíjná,

gu̱ni̱ ratamijnála mu muxmíjná”.

15 “¡Atayáá! Numuu rí ni̱ni̱ dí xáraʼdáá numaaʼ náa majñu̱únʼ i̱ʼwáʼ xuajin,

xa̱bu̱ mawiñu̱u̱nʼ kuyaaʼ.

16 Nitatsíñáminaʼ majmanduwáánʼ ga̱jma̱a̱ gamíi dí nitani̱,

ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼnimbamínáʼ a̱jkia̱a̱nʼ,

ikháán bi̱ xtaa náa tsíñu

bi̱ najmaaʼ bíjní rí itháan mitsídánʼ.

Tséʼniuu á mu matani̱ xájáanʼ náa itháan mitsídánʼ xóo eni̱ bi̱yú,

ikhúún marígui̱ín ikhí”, eʼthí Jeobá.

17 “Edom maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ. Xúgíinʼ bi̱ gánújngún ikhí muguajún ruyejxi̱ ga̱jma̱a̱ mamiñún, mujuiyú ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ gamiéjunʼ rí nigíʼnuu. 18 Ikhaa má xóo nigíʼnuu Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra índo̱ niguma gámbáa ga̱jma̱a̱ xuajin dí tri̱ga̱ mijngii, eʼthí Jeobá, nimbáa xáxtáa ikhí ga̱jma̱a̱ nímba̱a̱ xa̱bu̱ xáʼga̱nú maxtáa ikhí.

19 ¡Gu̱ya̱a̱! Mbáa nagájnuu náa ra̱jxa̱ dí mi̱du̱u̱, xóo mbáa león bi̱ nagájnuu náa xaxi̱ dí rígá náa Jordán, mbá nacha̱ gáni̱ dí magayúu náa inuu ikhaa. Maʼgíiʼ náa ikhaa bi̱ nixtaʼwíi. Tsáá nindxu̱u̱ xóo ikhúún, tsáá gáʼngo̱o̱ ma̱ni̱ ga̱jmu̱ʼ rá. Tsáá baxtúu gándoo gáwi̱ji̱ náa inuʼ rá. 20 Ikha jngóo gudxawíínla xa̱bu̱, dí Jeobá niraʼwíí maʼni ga̱jma̱a̱ Edom ma̱ngaa dí nandxa̱ʼwáminaʼ maʼni ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Temán:

E̱jñu̱ún mugu̱ muxmajtiin magún rágúu̱nʼ kudiin.

Ikhaa maʼni rí náa mbaaʼ rí kúwá maguanáa ga̱jma̱a̱ numún ikhiin.

21 Xóo gáwáán índo̱ gáxpátríguii, ku̱ba̱ʼ maʼba̱a̱n.

¡Nawáán endxa̱ʼwa̱!

Aʼwá rígi̱ niwáán asndu náa lamáa Maña̱ʼ.*

22 ¡Gu̱ya̱a̱! Ikhaa matsimuu xóo mbáa bi̱yú bi̱ nakatiga̱a̱ maguguaa xujkhúʼ bi̱ nandoo mikhu̱u̱,

ikhaa matsuáʼwíi xpíjpiúu náa Bozrá.

Mbiʼi rúʼko̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ bi̱ mixkujinʼ náa Edom

mani̱ndxu̱u̱ xóo a̱jkiu̱u̱n a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii a̱ʼdióo”.

23 Dí magíʼnuu Damasco:

“Hamat ga̱jma̱a̱ Arpad nigájnuu gamajkhún

ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa dí raʼkhí nidxawíín.

Niʼni rí a̱jkiu̱ún makáguabaaʼ.

Xa̱bu̱ nindxu̱ún xóo lamáa dí naʼbajxu̱u̱ má xúʼko̱.

24 Xa̱bu̱ Damasco nindáti̱gu̱u̱n tsiaki̱i̱.

Nandún magañún, mú namíñúún.

Gamiéjunʼ ga̱jma̱a̱ ga̱ʼkhu̱ nirígá náa ikhiin,

xóo mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa raʼnii a̱ʼdióo.

25 Náá numuu dí xuajin dí naguma mba̱a̱

ga̱jma̱a̱ xuajin náa xa̱bu̱ nikúwá gagi xóó tséguanáa rá.

26 Numuu rí jiámiu̱ún makhañún náa xuáá ndrígu̱ún

ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ makhañún xúgíinʼ soldado”, eʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

27 “Magídooʼ agiuuʼ mikha̱a̱ xtájtsí ndrígóo Damasco,

ga̱jma̱a̱ rígi̱ maʼni gámbóo torre dí wájun gújkhúʼ náa Ben-Hadad”.

28 Dí magíʼnuu Quedar ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Hazor, dí nigruigú rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia, rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Gaʼgua, gatsimala náa Quedar

ga̱jma̱a̱ gu̱ni̱ gámbíin xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ.*

29 Muda káñúnʼ guʼwá xtíin ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ mugiu̱ún,

mudrigú káñúnʼ xtíin dí nuni̱ ga̱jma̱a̱ guʼwá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí guáʼdáá.

Magún kudiin camellos ndrígu̱ún,

ga̱jma̱a̱ mundxa̱ʼwa̱: ‹¡Asndu náá rígá gamíi!›”.

30 “¡Gugayála, gaʼguala mitsínguánʼ!

Gaʼgua ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼla náa itháan mi̱jnu̱ʼ, ikháanʼla xa̱bu̱ Hazor”, eʼthí Jeobá.

“Numuu dí rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia niríya̱ʼ mbá awan dí maʼni ga̱jma̱á nindxa̱la,

ga̱jma̱a̱ nindxa̱ʼwáminaʼ mbá rí maʼniala”.

31 “¡Gaʼgua, gatsimala náa mbá xuajin dí kúwá tsímáá,

rí asndu na̱nguá emíñún kúwá!”, eʼthí Jeobá.

“Na̱nguá gíʼdoo xkrugua, ni má ixi̱ mbi̱jua̱ rí nagúguaa ga̱jma̱a̱, kúwá mitsínguánʼ.

32 Magún kudiin camellos ndrígu̱ún xóo mbá rí maʼngo̱o̱ muda̱a̱ʼ,

ma̱ngaa magún kudiin xediu̱ún bi̱ mbaʼin.

Asndu náá* gáxidiriʼiin,

bi̱ nurujtu tátsiu̱ún náa níjniúu edxu̱ún

ma̱ni̱ rí asndu náá gáʼkha̱ gamiéjunʼ ndrígu̱ún”, eʼthí Jeobá.

33 “Hazor mani̱ndxu̱u̱ mbá rí náa makuwá chacal,*

mbá mbaaʼ rí maguanáa asndu kámuu.

Nimbáa xáxtáa ikhí,

ga̱jma̱a̱ nímba̱a̱ xa̱bu̱ xáʼga̱nú maxtáa ikhí”.

34 Índo̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ Sedequías rey ndrígóo Judá, profeta* Jeremías nigruigú ajngóo Jeobá rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Elam: 35 “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: ‹Makumígaʼ xkamídá ndrígóo Elam, náa na̱ʼkha̱* tsiaki̱i̱ ndrígu̱ún ikhiin. 36 Ma̱ni̱ ngínáa Elam ga̱jma̱a̱ giñánʼ dí ma̱ʼkha̱ asndu náá,* asndu náá* gáxidíriʼiin. Náa xúgíʼ xuajin maxidíriʼiin xa̱bu̱ Elam›”.

37 “Makumíguiin xa̱bu̱ elamitas náa inún xa̱bu̱ sia̱nʼ gajmiún ga̱jma̱a̱ náa inún bi̱ nandún muradíin, makuʼnguánʼ mbá gamiéjunʼ dí nakásngañu̱ʼ, eʼthí Jeobá. Makuʼnguánʼ náa ikhiin mbá espada rí asndu maʼni gámbíin”.

38 “Maʼgíʼ xíliúʼ náa Elam ga̱jma̱a̱ maxíyáa rey mangiin príncipes ndrígióo”, eʼthí Jeobá.

39 “Índo̱ gártumuu mbiʼi magímbíin xa̱bu̱ Elam”, eʼthí Jeobá.

50 Rígi̱ nindxu̱u̱ ajngóo Jeobá rí niʼthí profeta Jeremías ga̱jma̱a̱ numuu Babilonia, ga̱jma̱a̱ numuu ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos:

 2 “Guta̱la rígi̱ náa majñu̱únʼ xuajin ga̱jma̱a̱ guta̱la.

Guxujxí mbá tsinaʼ ga̱jma̱a̱ guta̱la.

¡Xúrkaʼwumáʼáánla nimbá!

Guta̱la: ‹Babilonia nindri̱gú.

Bel niguma májti̱i̱ʼ.

Merodac ra̱ʼkhá tháán emíñuu.

Xándiu̱ún nigájnuu gamajkhún.

Xándiu̱ún bi̱ xkawi̱i̱nʼ* ra̱ʼkhá tháán emíñúún›.

 3 Numuu rí mbá xuajin ni̱ʼkha̱ náa norte mu maʼni gámbáa.

Maʼni rí ku̱bo̱o̱ʼ mani̱ndxu̱u̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ,

nimbáa ndáwa̱a̱ tsáa xtáa ikhí.

Xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ nigáñún,

nigún”.

4 “Mbiʼi rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ tiempo rúʼko̱, eʼthí Jeobá, xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá mbóó gáguwáanʼ. Maguwáanʼ rumbi̱ya̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbóó gúyáa’ Jeobá Dios ndrígu̱ún. 5 Murajxi̱ xú káʼnii kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa Sion, mbájmbu gaʼni inún ikhí, ga̱jma̱a̱ muthi: ‹Aguwaʼla ga̱jma̱a̱ ganindxu̱lú mbujuáaʼ xuajñuu Jeobá ga̱jma̱a̱ gambanúu gajmiúlú dí mbajyúuʼ asndu kámuu rí nditháan xámbumulú›. 6 Xa̱bu̱ xuajñunʼ niguáʼnu ninindxu̱ún mugu̱ bi̱ nindáti̱gi̱i̱n. Numuu rí míníiʼ baxtúu nini̱ rí mandáti̱gi̱i̱n. Nigún kudiin náa kúbá ga̱jma̱a̱ nini̱ rí mba’ majgruámún’ náa kúbá ga̱jma̱a̱ náa bíjní. Ikhiin nimbumún eʼni mbaaʼ náa ndu̱ya̱a̱ jxu̱ún. 7 Asndu tsáá bi̱ naxkamiin na̱ʼkhu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún nuthi: ‹Na̱nguá guaʼdáá aʼkhúxu̱ ikháanʼ, ikhiin nixudamíjna̱ aʼkhá náa Jeobá náa na̱ʼkha̱ rí jmbu, náa Jeobá, bi̱ wajin xiʼñúúnʼ niguáʼthi̱i̱n›”.

 8 “Gagajnáaʼla náa Babilonia,

gagajnáaʼla náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos,

ganindxa̱la xóo mugu̱ bi̱ nagún ginuu.

 9 Numuu rí xtáá randxa̱ʼwu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nakuʼmíin náa Babilonia

mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ dí rígá xígií náa norte.

Maguajún tseniiʼ muxmijná gajmiún,

ga̱jma̱a̱ ikhú gúndri̱gú.

Flecha ndrígu̱ún nindxu̱u̱ xóo ndrígóo mbáa xa̱bu̱ xkujiiʼ,

bi̱ nuni̱ gámbíin e̱jñu̱ún xabuanii,

ikhiin nuxnáá má xúʼko̱ náa kaʼyoo.

10 Caldea magajta káyííʼ dí gíʼdoo.

Xúgíinʼ bi̱ gágún gurawíi asndu nánguá e’ngu̱u̱n gáguáan kudúún”, eʼthí Jeobá.

11 “Numuu rí ikháanʼla nikuwáanʼla gagi ga̱jma̱a̱ nuni̱ ndxa̱a̱

índo̱ nirawíi rí kaʼyoʼ.

Numuu rí nikijxáanʼla xó má eʼni mbáa a̱ʼdá xédí bi̱ nakijxi̱i̱ náa ra̱jxa̱

ga̱jma̱a̱ nundxa̱ʼwa̱ xóo wáyú bi̱ nuxka.

12 Ru̱dála ikháanʼ nigájnuu gamajkuu.

Bi̱ niʼniáanʼlá nigawúunʼ a̱jkiu̱u̱n.

¡Guya̱a̱! Ikhaa nda̱a̱ numuu náa majñu̱únʼ xuajin,

mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ* dí nda̱a̱ iyaʼ, náa nda̱a̱ dí rígá.

13 Ga̱jma̱a̱ numuu rí Jeobá nikásngañu̱u̱ʼ, xátangi̱i̱n makuwá xa̱bu̱,

maguanáa mbá kayuuʼ.

Xúgíinʼ bi̱ gánújngún náa Babilonia muguajún muyejxi, mamiñún,

mujuiyú ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ gamiéjunʼ.

14 Asndu náá gúndrigáanʼ tseniʼ mu muxmíjná gajmiála Babilonia.

Xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ nuxumáá* xkamídá.

Gu̱da̱ʼ xúgíʼ flecha rí kudala,

numuu rí nikudaminaʼ aʼkhá náa Jeobá.

15 Asndu náá gúndxa̱ʼwa̱ rí muxmijnála gajmiála ikhaa.

Ikhaa nindáti̱go̱o̱.

Columnas ndrígóo ningajxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xtájtsí ndrígóo niguma gámbáa,

numuu rí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naʼni rí mamínuuʼ.

Gu̱ni̱ gínáanla ikhaa.

Gu̱ni̱i̱la xó má ikhaa niʼni.

16 Guxíyáa náa Babilonia bi̱ naʼdu

ga̱jma̱a̱ bi̱ najmuu chídí xngaa índo̱ naxtagijxi̱i̱ rí nijuiʼdu.

Ga̱jma̱a̱ numuu espada rí nagudíin xa̱bu̱, mámbáa maʼga̱a̱ náa xuajñuu,

mámbáa magayúu maʼga̱a̱ náa ku̱bo̱o̱ʼ.

17 Xa̱bu̱ Israel nindxu̱ún xóo mugu̱ bi̱ nijuidríʼiin nini̱ león. Ginii, rey Asiria niʼkhu̱u̱n, ndáwa̱a̱ rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia nikumigaʼ i̱tsu̱ún. 18 Ikha jngóo rígi̱ rí naʼthí, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: ‹Manda̱ʼa̱a̱ cuenta rey bi̱ xtáa náa Babilonia ga̱jma̱a̱ ku̱bo̱o̱ʼ xó ma ninda̱ʼa̱a̱ cuenta rey bi̱ xtáa náa Asiria. 19 Maʼkháaʼ ka̱ya̱a̱ Israel náa rajxa̱ rí na̱ʼkhu̱, mi̱khu̱ rajxa̱ náa Carmelo ga̱jma̱a̱ náa Basán. Asndu magiʼmuu makuiʼtsu náa kúbá Efraín ga̱jma̱a̱ Galaad›”.

20 “Mbiʼi rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ tiempo rúʼko̱, eʼthí Jeobá

mbuyáʼ aʼkhúun Israel,

mú xúxkamaa,

ga̱jma̱a̱ aʼkhá rí nikudaminaʼ Judá xúxkamaa,

numuu rí ikhúún ma̱ni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n bi̱ gáni̱ káwíin”.

21 “Atatsimaaʼ gátani̱ gámbáa ku̱ba̱ʼ Merataim ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Pecod.

Gakañún ga̱jma̱a̱ gaguma gámbíin mbá kayuuʼ”, eʼthí Jeobá.

“Atani̱ xúgíʼ rí nikuʼmáán matani̱.

22 Náa xuajin nawáán aʼwá rí nuxmijná,

Mbá gamiéjunʼ mba̱a̱ erígá.

23 ¡Phú ngíná, nijmigaʼ ga̱jma̱a̱ nijmigu̱u̱ martillo náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ!

¡Xígi̱ kaʼnii nigua̱jta̱a̱ Babilonia mbá gamíi rí maʼnimíñún i̱ʼwáʼ xuajin!

24 Ikháán Babilonia niʼgíʼ mbá tsáʼkhá náa inaaʼ ga̱jma̱a̱ ikháán nixpátriguíín,

asndu na̱nguá nitayáá xóo nitani̱.

Nijuaxkama̱án ga̱jma̱a̱ nirtuwíín,

numuu rí náa Jeobá nitaxújximinaʼ.

25 Jeobá nirmbáʼtoo náa naxtagijxi̱i̱

ga̱jma̱a̱ niguwíi ajua̱nʼ rí najmuu índo̱ nakásngañu̱u̱ʼ.

Numuu rí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, gíʼdoo mbá ñajunʼ rí maʼni,

náa ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos.

26 Guxminála gajmiála ikhaa asndu náa mbaaʼ rí itháán mitsínguánʼ.

Gurmbáʼtála xtagaʼuu ikhaa.

Gundriga̱ rutsi̱i̱n xóo mbá rutsu̱u̱ tsígáʼ.

Gu̱ni̱ gámbáa mbá kayuuʼ.

Xúniʼñáánʼ nimbáa náa ikhaa.

27 Guradíin xúgíinʼ xediu̱ún.

Gaguájtaa náa makhañún.

¡Ngíníi lá ikhiin numuu rí ni̱ʼkha̱nú mbiʼi ndrígu̱ún,

mbiʼi rí muxnajxi̱i̱ cuenta!

28 Nawáán xóo egún bi̱ nagáñún,

bi̱ nakáwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Babilonia

mu muthi náa Sion rí Jeobá Dios ndrígulú,

na̱ʼkha̱ mu manda̱ʼa̱a̱ cuenta ga̱jma̱a̱ numuu goʼwóo náa nduyamajkuíí.

29 Gundxa̱ʼwu̱u̱n bi̱ kuda xkamídá mu magún gúni̱ mamínúuʼ Babilonia,

xúgíinʼ bi̱ nuxumáá* xkamídá.

Gagi̱ʼi̱i̱n náa mbájndi xtáa ikhaa, xúniña̱a̱n makríyáaʼ nimbáa.

Gu̱ni̱i̱ xó má rí kaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼni.

Gu̱ni̱i̱la ikhaa xó má niʼni.

Numuu rí niʼnimbamínáʼ náa inuu Jeobá,

Bi̱ nindxu̱u̱ Mikaʼwii náa Israel.

30 Ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ makhañún jiámíi náa xuáá,

mbiʼi rúʼko̱ makhañún* xúgíinʼ soldádiuu”, eʼthí Jeobá.

31 “Ikháán bi̱ tsétanimbaaʼ, ¡Atayáá!, ikhúún xtáá mu ma̱ni̱ gínáán, eʼthí Tátá bi̱ itháán mba̱a̱, Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles,

numuu rí mbaʼyóoʼ ma̱ʼkha̱ mbiʼi ndrígáaʼ, mbiʼi rí maraxnajxíi cuenta ga̱jma̱á nindxu̱ʼ.

32 Ikháán bi̱ tsétanimbaaʼ, majngrádánʼ ga̱jma̱a̱ maxpríga̱a̱n,

nimbáa xákujxi̱ín.

Magídooʼ agiuuʼ xuajñanʼ,

dí maʼni gámbóo mbá xúgíʼ náa xtaa”.

33 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Judá naguma gíníin,

xúgíinʼ bi̱ nigún kudiin, ikhiin guáʼdiin.

Tséniñu̱u̱nʼ magúun.

34 Bi̱ Ma̱ʼtsi̱wíin nindxu̱u̱ mixkujiiʼ,

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu.

Ikhaa gajkhun maʼnimbánúu xó má kaʼyoo numún,

mu xúʼko̱ maʼni marigá dí tsímáá náa xuajin,

mu maʼni míñúún xa̱bu̱ Babilonia”.

35 “Ma̱ʼkha̱ mbá espada mu maʼni gíníin xa̱bu̱ caldeos, eʼthí Jeobá,

ma̱ʼkha̱ gáʼni gíníin xa̱bu̱ Babilonia, príncipes ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ bi̱ najmañún.

36 Ma̱ʼkha̱ mbá espada mu maʼni gíníin profetas bi̱ nuthi rí nduwaʼ, ga̱jma̱a̱ muni̱ xóo skágu̱nʼ.

Ma̱ʼkha̱ mbá espada mu maʼni gíníin xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá ikhí, ga̱jma̱a̱ ikhiin mamiñún.

37 Ma̱ʼkha̱ mbá espada mu maʼni gíníin wáyú ndrígóo ga̱jma̱a̱ carrro rí nuni̱ ga̱jma̱a̱ guerra,

xúʼko̱ má náa mixtiʼkhu enii xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí,

mani̱ndxu̱ún xóo gu̱ʼu̱.

Ma̱ʼkha̱ mbá espada náa kajti rí gíʼdoo numuu dí gíʼdoo ikhaa, ga̱jma̱a̱ maʼga kiʼda.

38 Ma̱ʼkha̱ mbá rí maʼni gámbóo iyooʼ, ga̱jma̱a̱ iyaʼ mujndo̱o̱ʼ.

Numuu rí nindxu̱u̱ mbá ku̱ba̱ʼ náa kúwá xándú bi̱ kiʼniwíin,

ga̱jma̱a̱ numuu rí mawasngájmún, ikhiin muni̱ xóo skágu̱nʼ.

39 Ikha jngóo xujkhúʼ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ makuwá ikhí gajmiún xujkhúʼ bi̱ nundxa̱ʼwa̱ gínún,

ga̱jma̱a̱ ikhí makuwá avestruz.

Nditháan ni xátanga̱a̱ makuwá xa̱bu̱,

xúgíinʼ bi̱ gáguwáʼ nda̱wa̱á ni xátangi̱ín makuwá ikhí”.

40 “Xó má índo̱ Dios niʼni gámbáa Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra ga̱jma̱a̱ xuajin dí tri̱ga̱ mijngii, eʼthí Jeobá, nimbáa xáxtáa ikhí ga̱jma̱a̱ nímba̱a̱ xa̱bu̱ xáʼga̱nú maxtáa ikhí.

41 ¡Gu̱ya̱a̱! Ma̱ʼkha̱ mbá xuajin asndu náa norte,

mbá xuajin mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ reyes mba̱ʼwi̱i̱n maguwáʼ tseniiʼ

asndu náa naguámbárigo̱o̱ ku̱ba̱ʼ.

42 Kuda xkamídá ga̱jma̱a̱ xkrájtsí.

Nindxu̱ún xkawi̱i̱nʼ, xágáwíinʼ a̱jkiu̱ún.

Xó má ewáán lamáa* índo̱ najmangu̱u̱ʼ, xúʼko̱ ewáán egún

índo̱ kadrúwiin wáñu̱ún.

Xó má mbáa xa̱bu̱ bi̱ nawi̱ji̱ mataxmíjná ga̱jma̱a̱ʼ, ikháán, wáxioo Babilonia.

43 Rey bi̱ xtáa náa Babilonia naʼdxawuun ga̱jma̱a̱ numún ikhiin

ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ nánguá gíʼdoo tsiaki̱i̱.

Ga̱ʼkhu̱ narígá náa ikhiin,

xó má ga̱ʼkhu̱ dí nagiʼdoo a̱ʼgu̱ bi̱ naʼnii ada̱.

44 ¡Gu̱ya̱a̱! Mbáa nagájnuu náa ra̱jxa̱ dí mi̱du̱u̱, xóo mbáa león bi̱ nagájnuu náa xaxi̱ dí rígá náa Jordán, mbá nacha̱ gáni̱ dí ikhiin mangujuíin ragáñúún náa ikhaa. Maʼgíiʼ náa ikhaa bi̱ nixtaʼwíi. Tsáá nindxu̱u̱ xóo ikhúún, tsáá gáʼngo̱o̱ ma̱ni̱ ga̱jmu̱ʼ rá. Tsáá baxtúu gándoo gáwi̱ji̱ náa inuʼ rá. 45 Ikha jngóo gudxawíínla xa̱bu̱, dí Jeobá niraʼwíí maʼni ga̱jma̱a̱ Babilonia ma̱ngaa rí nandxaʼwáminaʼ maʼni ga̱jma̱a̱ ku̱bu̱únʼ xa̱bu̱ caldeos:

E̱jñu̱ún mugu̱ muxmajtiin magún rágúu̱nʼ kudiin.

Ikhaa maʼni rí náa mbaaʼ rí kúwá maguanáa ga̱jma̱a̱ numún ikhiin.

46 Índo̱ gáwáán rí nindri̱gú Babilonia, ku̱ba̱ʼ ma̱ʼba̱a̱n,

mawáán mbá aʼwá rí nundxa̱ʼwa̱ ngíná náa majñu̱únʼ xuajin”.

51 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Makuʼmá mbá giñánʼ dí maʼni gámbáa Babilonia

ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Leb-Camái.*

 2 Makuʼmíin xa̱bu̱ bi̱ nundijthíí náa Babilonia,

ga̱jma̱a̱ mijchú kri̱ga̱ ku̱bo̱o̱ʼ gúniña̱a̱nʼ,

asndu náá gáguwáʼ mbiʼi rí ma̱ʼkha̱ gamiéjunʼ.

 3 Bi̱ najmún xkamídá xúxumáánʼ* xkamídá ndrígu̱ún.

Nimbáa xáʼyóoʼ mayéjxi̱ ajua̱nʼ dí nañewu̱u̱n tsoxto̱o̱.

Xágáwíinʼ a̱jkia̱la ku̱ñu̱u̱n jiámiúun.

Gúni̱ gámbíin mbá kayuuʼ soldado ndrígóo.

 4 Náa ku̱bu̱únʼ má gákháñún xa̱bu̱ caldeos,

náa kambu̱ún gákámbiñu̱u̱nʼ.

 5 Numuu rí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, bi̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ Judá tániñúúnʼ xóo naguanún gu̱ʼú xuáʼa.

bi̱ Kaʼwii náa Israel ndaʼyoo rí kajnííʼ dí nikiéʼkhúún náa ku̱bu̱únʼ ikhiin.*

 6 Gagajnálá náa Babilonia,

gugayála mu ma̱ndoo makáwáanʼ.

Xákáñála ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúun ikhaa.

Numuu rí ni̱jkha̱nú mbiʼi rí Jeobá maʼni rí mumíniiʼ.

Ikhaa maʼninu̱ma̱a̱ xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼni.

 7 Babilonia ninindxu̱u̱ mbá copa dí oro náa ñawúunʼ Jeobá,

ikhaa niʼni majngi̱i̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

Xúgíʼ xuajin niʼwa̱a̱n vino ndrígóo,

ikha jngóo xúgíinʼ xa̱bu̱ niguajta skágui̱i̱nʼ.

 8 Nda̱a̱ tsu̱ma̱ nixpátriguíi Babilonia ga̱jma̱a̱ niʼni̱i̱ xójóo.

¡Gu̱mbi̱yala ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa!

Guʼyáʼ bálsamo* mu muxtajmáá náa nigawúunʼ, mbáa xúʼko̱ ma̱ndoo maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n”.

 9 “Ninimíjna̱xu mu̱ni̱ thanáá Babilonia, mú na̱nguá niʼngo̱o̱ gáʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n.

Guniʼñáánʼla, guʼgua̱áʼlú, mámbáa gáʼga̱a̱ náa ku̱bo̱o̱ʼ.

Numuu rí aʼkhúun ni̱jkha̱ gártumuu asndu mekhuíí,

itháan mitsídánʼ ki xóo du̱u̱n.

10 Jeobá niʼnimbánuu xó má kaʼyoo numulú.

Aguwaʼla, guʼtámíjná náa Sion xúgíʼ rí Jeobá Dios ndrígulú niʼni”.

11 “Gutáala flecha, gu̱dala escudo rí dijndi.

numuu rí Jeobá nixkajxi̱i̱ a̱jkiu̱ún reyes ndrígu̱ún medos mu magún gúxmijná,

numuu rí ikhaa nandoo nindxu̱u̱ dí maʼni gámbáa Babilonia.

Xígi̱ kaʼnii Jeobá gáʼni numi̱ín xa̱bu̱ babilonios ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱ náa guʼwá rí nduyamajkuíí.

12 Guxujxí mbá tsinaʼ náa inuu xtájtsí ndrígóo Babilonia.

Gundrigi̱i̱n itháán xa̱bu̱ bi̱ muñewa̱a̱n, gundra̱ʼmíin itháan xa̱bu̱ bi̱ muyejngoo náa kaʼñún.

Gu̱ni̱ratiin bi̱ magún gúradíin babilonios.

Numuu rí Jeobá niríya̱ʼ awan

ikhaa maʼnimbánuu rí nikudaminaʼ maʼniún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Babilonia”.

13 “Ikháán, a̱ʼgu̱ bi̱ nagi̱ʼi̱ náa rígá mbaʼa iyaʼ,

bi̱ gíʼdoo mbaʼa rí gíʼdoo numuu,

ikháán ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ rí natada̱ʼ mambáa.

14 Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, ikhaa mina̱a̱ʼ má nimbánuminaʼ:

‹Ma̱ni̱ majtíin xa̱bekha náa ikháán, mbaʼin wéñuuʼ xóo tsíʼbu,*

ikhiin mundxa̱ʼwa̱ numuu rí niʼngu̱u̱n nixmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ›.

15 Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, niʼni ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo,

bi̱ nijmuu ku̱ma̱ ndrígóo mu magíʼ ku̱ba̱ʼ náa ma̱jma̱a̱ rí miʼdu,

ma̱ngaa niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ndrígóo.

16 Índo̱ naniñuuʼ mawáán aʼwóo,

iyaʼ dí rígá náa mekhu nandxa̱ʼwá,

ikhaa naʼni rí iyu̱u̱ iyaʼ matujxu̱u̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ.

Naʼni dí maxpíbínʼ* índo̱ naxnúu ruʼwa

ga̱jma̱a̱ narmbáʼtariya̱ʼ giñánʼ náa rígá.

17 Xúgíinʼ nuni̱ xóo xa̱bu̱ skágunʼ ga̱jma̱a̱ xóo bi̱ raguáʼdáá ku̱ma̱.

Xúgíinʼ bi̱ nuñejuíínʼ ajua̱nʼ mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni xándú bi̱ niniwíin,

nda̱a̱ xi̱ʼ náa xándú bi̱ niniwíin ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ

numuu dí nindxu̱u̱ minduwaʼ.

18 Mbá rí nda̱a̱ dí ejmaa mbá kayuuʼ, mbá ñajunʼ katsíjma.

Índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi rí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta, maguma gámbíin.

19 Mú, bi̱ kaʼyoo Jacob na̱nguá nindxu̱u̱ xóo rígi̱,

numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni xúgíʼ,

asndu ragótiu̱u̱ dí kaʼyoo makhánáá.

Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu”.

20 “Ikhúún nda̱yo̱o̱ rí ikháán nindxa̱a̱ʼ mbá ragóti rí najmaa náa nuxmijná, mbá ajua̱nʼ rí majmu̱ʼ náa maʼgá gáxmína̱ʼ,

numuu rí ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbáa xuajin.

Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ ñajunʼ.

21 Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ kudruwíin.

Ikháánʼlú muxpígu̱u̱ carro rí najmún mu muxmijná ga̱jma̱a̱, mangiin bi̱ nagún kudúún.

22 Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱.

Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xabuanii ga̱jma̱a̱ tikhu xa̱bu̱ú.

Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ.*

23 Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin baxtúu gajmiún mugiu̱ún.

Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ bi̱ nudu ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ nuxnáá xku̱bi̱.

Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ ñajunʼ* ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún.

24 Babilonia ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ Caldea maxnu̱u̱n rí kaʼñún

ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí raʼkhí nini̱ náa Sion dí ikháanʼla má ndi̱ya̱a̱”, eʼthí Jeobá.

25 “Gi̱i̱ xtáá mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, ikháán kúbá bi̱ naʼni gámbáa, eʼthí Jeobá,

bi̱ naʼni gámbóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ.

Makruíya̱ʼ ñawúnʼ mu ma̱ni̱ ngínáá ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mambaxíña̱a̱nʼ náa xpátsí,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mi̱dxu̱ʼnú mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá kúbá rí nikha̱a̱”.

26 “Náa ikháán xa̱bu̱ xúri̱ya̱ʼ nimbá itsí dí itháan gíʼdoo numuu, ni má itsí rí mugíʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúu guʼwá,

numuu rí náa ikháán nándáa dí gárígá asndu kámuu”, eʼthí Jeobá.

27 “Guxujxí mbá tsinaʼ* náa xuajin.

Gundiyííʼ chi̱ji̱ʼ náa majñu̱u̱ʼ xuajin.

Gundxa̱ʼwu̱u̱n* xuajin mu muxmijná gajmiún.

Gundxa̱ʼwu̱u̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Ararat, Miní ga̱jma̱a̱ Askenaz mu muni̱ gajmiún.

Guxna̱a̱ ñajunʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nari̱ji̱i̱n xa̱bu̱ mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱.

Gu̱ni̱ matsimún wáyú xóo tsíʼbu bi̱ nawáán xniúúʼ.

28 Gundxa̱ʼwu̱u̱n* xuajin bi̱ maguwáʼ gúni̱ gámbáa,

reyes bi̱ kúwá náa Media, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígiu̱ún mangiin xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rí ikhiin nutañajunʼ.

29 Ku̱ba̱ʼ maʼba̱a̱n,

numuu rí nindxa̱ʼwáminaʼ Jeobá maʼni ga̱jma̱a̱ Babilonia mambanúu,

mu xúʼko̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Babilonia maguajta̱a̱ mbá gamíi rí maʼnimíñún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ ni xákúwá xa̱bu̱.

30 Xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá náa Babilonia niniña̱a̱nʼ ruxmijná.

Tri̱gi̱i̱n náa nuni̱ kawúmíjná.

Nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱.

Ikhiin niguajti̱ín xóo gu̱ʼu̱.

Xúgíʼ guʼwá dí rígá nikha̱a̱.

Ga̱jma̱a̱ nixpi̱ga̱ʼ ixi̱ mbi̱jua̱ rí nagúguáa ga̱jma̱a̱.

31 Mbáa bi̱ naʼthí dí narígá maʼga ragáyúu gáxkamaa imba̱a̱ bi̱ naʼthí dí narígá,

mbáa bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa maʼga gáxkamaa imba̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa,

mu muthán rey ndrígóo Babilonia rí xuajñuu nindrigú,

32 rí nindrigú mbaaʼ náa kaʼnii manújngáa ga̱jma̱a̱ náa mañu,

rí nitsikha̱a̱ barco dí niguma ga̱jma̱a̱ papiro,

ma̱ngaa rí soldado ra̱ʼkhá tháán emíñún”.

33 Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel:

“Wáxióo Babilonia nindxu̱u̱ xóo náa nuxujmbi̱i̱ tsígáʼ.

Ni̱jkha̱nú mbiʼi rí muxujmbi̱i̱ asndu maʼni gújkhúʼ.

Inu má dí maʼga̱nú mbiʼi rí náa ikhaa mixtagijxi̱i̱ rí nijuiʼdu”.

34 “Rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ni̱ʼkhu̱ʼ,

niʼni rí maguanúʼ tsiánguá.

Niʼni rí maguanúʼ xóo mbá rayaʼ dí nda̱a̱ rí ga̱jnu̱ʼ.

Ni̱ʼkhu̱ rajngiúnʼ xó má eʼni mbáa a̱bu̱nʼ mba̱a̱,

niʼni majthíí awúu̱n ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí májánʼ rí gúʼdoo.

Nixkriñu̱u̱nʼ rexa̱a̱ ga̱jma̱a̱ iyaʼ.

35 ‹¡Xóo nini̱ gawíínʼ xuyuʼ, xúʼko̱ má gágíʼnuu Babilonia!›, ethi xa̱bu̱ xuajin Sion.

‹¡Eʼdiuʼ gágadirámiinʼ xa̱bu̱ Caldea!›, eʼthí Jerusalén”.

36 Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá:

“Xtáá ranimbánuu numaaʼ,

ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ numi̱ín rí ninia̱a̱nʼ.

Ma̱ni̱ mujndooʼ lamáa* ga̱jma̱a̱ puzu dí rígá náa ikhaa.

37 Babilonia maʼni̱i̱ mbá ru̱tsu̱u̱ itsí,

náa makuwá chacal,*

mbá rí maʼnimíñún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ mbá náa rí mujuiyú,

maguanáa ní xákúwá xa̱bu̱.

38 Xúgíinʼ mbóó gúndxa̱ʼwa̱ xóo eni̱ león bi̱ gújkuíinʼ.*

Majmangu̱u̱n xóo e̱jín león”.

39 “Índo̱ gáwa̱ʼa̱ mubúúnʼ gajmiún mbáa, ma̱ni̱ mbá ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ majngi̱i̱n,

mu xúʼko̱ makuwá gagi,

ga̱jma̱a̱ munuʼ

náa rí xájui̱ín”, eʼthí Jeobá.

40 “Maʼgá kagui̱i̱n náa makhañún xóo e̱jín múgú,

xóo mugu̱ e̱jmba̱a̱ ga̱jma̱a̱ xóo tsujthu̱nʼ”.

41 “¡Xígi̱ kaʼnii nigajtaa Sesac!*

¡Xígi̱ kaʼnii nirtuwiin bi̱ nduyamajkuíí náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ!

¡Xígi̱ kaʼnii niʼni̱i̱ Babilonia mbá gamíi rí maʼnimíñún i̱ʼwáʼ xuajin!

42 Lamáa nitsimuu náa Babilonia.

Ga̱jma̱a̱ iyaʼ rí nambujxu̱u̱ niruguarámaaʼ.

43 Xuajñuu nigua̱jta̱a̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ, mbá ku̱ba̱ʼ náa nda̱a̱ iyaʼ, mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*

mbá ku̱ba̱ʼ náa dí nimbáa ni xáxtáa ga̱jma̱a̱ náa nimbáa xa̱bu̱ xánújngoo ikhí.

44 Ma̱ni̱ ngínáa Bel bi̱ xtáa náa Babilonia,

maríya̱ʼ náa rawuunʼ rí ni̱ʼkhu̱ rajngúun’.

Xa̱bu̱ xuajin ni xágún itháan náa ikhaa,

ga̱jma̱a̱ xtájtsí ndrígóo Babilonia maguma gámbáa.

45 ¡Xuajñunʼ, gagajnáanʼla náa majñu̱u̱ʼ ikhaa!

¡Gugayála mu ma̱ndoo maguma káwáanʼ, gugayála náa rí Jeobá nakásngañu̱u̱ʼ!

46 Xúni̱ gamímíjná, ni má xámíñalaʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí mu̱dxawíínʼla náa xuajin.

Náa mbá tsiguʼ ma̱ʼkha̱nú mbá ajngáa,

ga̱jma̱a̱ náa i̱mba̱ tsiguʼ ma̱ʼkha̱nú i̱mba̱ ajngáa,

ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí ma̱ʼkha̱nú náa xuajin ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ ñajunʼ.

47 Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi rí ma̱ni̱ gámbíin

xándú bi̱ nigumawíin bi̱ kúwá náa Babilonia.

Xúgíʼ ku̱bo̱o̱ʼ mati̱yu̱u̱ʼ,

ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ gákháñún, makhañún náa majñu̱u̱ʼ ikhaa.

48 Mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ ma̱ngaa xúgíʼ dí rígá ikhí

asndu gagi gúndxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí nigíʼnuu Babilonia,

numuu rí náa gáguwáʼ bi̱ muni̱ gámbáa mani̱ndxu̱u̱ xígií náa norte”, eʼthí Jeobá.

49 “Babilonia raʼkháa i̱ndó nigudíin bi̱ nikháñún náa Israel,

ma̱ngaa náa Babilonia nikháñún bi̱ kúwá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.

50 Ikháanʼla bi̱ gákáwáanʼ náa espada, gaʼguala má xúʼko̱. ¡Xáguajúnla!

Garmáʼáan má xúʼko̱ a̱jkia̱la kuya̱a̱ Jeobá índo̱ kuwáanʼla mitsínguánʼ

ga̱jma̱a̱ gagi̱wa̱nʼ má xúʼko̱ Jerusalén náa a̱jkia̱la”.

51 “Ra̱ʼkhá tháán nitiyuxu̱, numuu rí nidxawíínʼxu xóo nita wéñuxu.

Ma̱jti̱ʼ nirugoo inuxu̱ʼ,

numuu rí niguwáʼ xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ náa mbaaʼ kaʼwu ndrígóo goʼwóo Jeobá”.

52 “Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱la, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá,

dí ma̱ni̱ gámbíin xándú bi̱ niniwíin ikhí,

ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ bi̱ nigawúúnʼ muguwanʼ”.

53 “Tséʼniuu á mu Babilonia gátsimuu asndu mekhuíí,

tséʼniuu á mu naʼni májáanʼ mu maguajún jxa̱ʼ xtájtsí mba̱ʼu̱ ndrígóo,

mú maguánú bi̱ muni̱ gámbáa bi̱ ikhúún gákuʼmíin”, eʼthí Jeobá.

54 “¡Gu̱dxawíín! Nawáán rí nundxa̱ʼwa̱ asndu náa Babilonia,

aʼwóo mbá gamiéjunʼ mba̱a̱ dí xtáa rarígá asndu náa ku̱bu̱únʼ caldeos,

55 numuu rí Jeobá xtáa raʼni gámbóo Babilonia,

ikhaa maʼni wíyúu aʼwóo.

Aʼwún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo mawáán xóo aʼwóo iyaʼ rí mba̱ji̱nʼ,

ga̱jma̱a̱ aʼwún ikhiin mawáán.

56 Numuu rí bi̱ maʼni gámbáa maʼni rí Babilonia mamínuuʼ,

xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá ikhí maxtugui̱i̱n,

xkamídún majmigu̱u̱,

numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ naʼni nu̱ma̱a̱.

Ikhaa gajkhun rí maʼni nu̱ma̱a̱.

57 Ma̱ni̱ majngi̱i̱n príncipes ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ najmañún bi̱ kúwá ikhí,

xúʼko̱ má xa̱bu̱ ñajunʼ, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ mixkujiinʼ,

ikhiin munuʼ ga̱jma̱a̱ nditháan xájui̱ín”, eʼthí Rey,

bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles.

58 Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles:

“Maski má ma̱ja̱nʼ xtájtsí ndrígóo Babilonia, mú majmigu̱u̱ mbá kayuuʼ,

maski má mbi̱jua̱ xkrugoo, mú mikha̱a̱.

ñajunʼ ndíí gúni̱ xa̱bu̱ xuajin,

xuajin maʼni néʼngu̱u̱n i̱ndó mu muxniʼtsíí mbajtsuunʼ”.

59 Rígi̱ dí profeta* Jeremías niʼthúu̱n Seraya, a̱ʼdióo Nerías, a̱ʼdióo Mahseya, índo̱ ni̱jkha̱ náa Babilonia ga̱jma̱a̱ Sedequías rey ndrígóo Judá rí naʼni má a̱jkhu̱ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ, Seraya nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nambáyúu rey. 60 Jeremías niʼnirámáʼ náa mbá libro xúgíʼ gamiéjunʼ dí magíʼnuu Babilonia, xúgíʼ ajngáa rígi̱ nigumarámáʼ ga̱jma̱a̱ numuu Babilonia. 61 Ma̱ngaa Jeremías niʼthúu̱n Seraya: “Índo̱ gídxu̱ʼnú náa Babilonia ga̱jma̱a̱ índo̱ gáta̱ya̱a̱, mbaʼyóoʼ matraxnuu ga̱jma̱a̱ mbá aʼwá gakhi̱i̱ xúgíʼ ajngáa rígi̱. 62 Nda̱wa̱á aratá: ‹Jeobá, ikháán niratá dí mbaaʼ rígi̱ maguma gámbáa, maguanáa ni xákúwá xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ, nimbáa ni xáxtáa asndu kámuu›. 63 Índo̱ gámbáaʼ ratraxnuu libro rígi̱, atruʼwájma mbá itsí ga̱jma̱a̱ atadama̱ʼa̱nʼ náa tapo̱o̱ mañu Éufrates. 64 Ikhú marata̱: ‹Xígi̱ kaʼnii gármáʼáanʼ Babilonia ga̱jma̱a̱ nditháan xátujxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí makuʼmá inuu, maʼni néʼngo̱o̱›”.

Gi̱i̱ naguámbá ajngóo Jeremías.

52 Sedequías gíʼdoo 21 tsiguuʼ índo̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey, ga̱jma̱a̱ niʼtáñajunʼ mbá 11 tsiguʼ náa Jerusalén. Ru̱dúu̱ nigumbiʼyuu Hamutal wáxióo Jeremías bi̱ na̱ʼkha̱ náa Libná. 2 Ikhaa niʼni dí ra̱májánʼ náa iduu Jeobá, xó má niʼni Jehoiaquim. 3 Nirígá rígi̱ náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa Judá numuu rí Jeobá nikásngañu̱u̱ʼ, nánguá nindoo gáʼñúún, ga̱jma̱a̱ Sedequías nikujximínáʼ náa rey bi̱ xtáa náa Babilonia. 4 Índo̱ naʼni má mijna gu̱wa̱ʼ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Sedequías, dí maʼni gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ ga̱jma̱a̱ gu̱wa̱ʼ mbiʼi dí xtáa raʼtáñajunʼ Nabucodonosor* rey ndrígóo Babilonia, ni̱ʼkha̱ gajmíi̱n mbá xúgíinʼ soldado ndrígóo mu muxmijná gajmiún xa̱bu̱ Jerusalén. Nigi̱ʼi̱i̱n mu muxmijná gajmiún ga̱jma̱a̱ niʼni mbá xtájtsí mu maruguamáʼáan. 5 Niruguama̱ʼa̱a̱n má xúʼko̱ xuajin asndu índo̱ niʼni 11 tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ rey Sedequías.

6 Índo̱ niʼni a̱jkhu̱ igu̱nʼ ga̱jma̱a̱ mijna gu̱wa̱ʼ mbiʼi, ra̱ʼkhá tháán gakhi̱i̱ niʼni ewiʼ náa xuajin, nándáa dí mu̱phu̱ xa̱bu̱. 7 Nda̱wa̱á, nijngudiri̱ya̱ʼ xtájtsí dí rígá náa xuajin, mbruʼun mbá xúgíinʼ soldado nigájnún náa xkrugua dí rígá náa ma̱jñu̱u̱ʼ mbá nájma̱ xtájtsí náa mijngii rígá jardín* ndrígóo rey, índo̱ caldeos kúwá ruruguama̱ʼa̱a̱n xuajin. Ga̱jma̱a̱ nigún náa kamba̱a̱ dí na̱jkha̱ náa Arabá. 8 Mú soldado caldeos nigún ruxkáá rey Sedequías, niʼngu̱u̱n nixkamaa náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ dí rígá náa Jericó. Mbá xúgíinʼ soldádiu̱u̱ nigadríʼiin. 9 Ikhú nirugua̱a̱ rey, nitsimún kuya̱a̱ náa Riblá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Hamat ga̱jma̱a̱ nigún kuya̱a̱ náa inuu rey ndrígóo Babilonia náa nijuiʼtháán dí magíʼnuu. 10 Ndiʼyoo xígi̱ Sedequías xóo rey ndrígóo Babilonia nigudíin e̱ji̱i̱n, ma̱ngaa nigudíin mbá xúgíinʼ príncipes bi̱ kúwá náa Judá náa Riblá. 11 Nda̱wa̱á, rey ndrígóo Babilonia niʼni dí magugóo iduu Sedequías, niroʼóo ga̱jma̱a̱ cadena dí cobre, nda̱wa̱á ni̱jkha̱ kayáa náa Babilonia, ikhí nixtáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ asndu mbiʼi rí nikháñuu.

12 Índo̱ naʼni má 19 tsiguʼ, mbá witsu igu̱nʼ ga̱jma̱a̱ gu̱wa̱ʼ mbiʼi dí naʼtáñajunʼ Nabucodonosor* rey ndrígóo Babilonia, mbiʼi rúʼko̱ ni̱jkha̱nú Nebuzaradán náa Jerusalén, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ nambáyuu rey ndrígóo Babilonia. 13 Nitsikháa goʼwóo Jeobá, goʼwóo* rey ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ guʼwá dí rígá náa Jerusalén, ma̱ngaa mbá xúgíʼ guʼwá mba̱ʼu̱. 14 Mbá xúgíinʼ soldado caldeos bi̱ ni̱jkha̱ gajmíi̱n bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey nini̱ gámbáa xtájtsí dí kúgumaʼá ga̱jma̱a̱ xuajin Jerusalén.

15 Nebuzaradán bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n mbá nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱ ngíníi, ma̱ngaa bi̱ xóó naguanún náa xuajin, xúʼko̱ má xa̱bu̱ bi̱ ninújnga̱án náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ xúgíʼ enii ñajunʼ mitsaanʼ* bi̱ xóó naguanún. 16 Mú Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, niniñúúnʼ ikhí tikhuun xa̱bu̱ bi̱ itháán ngíníi, mu muñewa̱a̱n náa kiʼdu ixi̱ uva ga̱jma̱a̱ mu muñejunʼ gakhi̱i̱.

17 Caldeos nirujku̱u̱ rajkhúu goʼwóo Jeobá dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre, xó má carritos ma̱ngaa Lamáa* dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre dí rígá náa goʼwóo Jeobá, nigúun kudúún xúgíʼ cobre náa Babilonia. 18 Ma̱ngaa nigúun kudúún cubeta, pala, dí najuíyu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ aguʼ, copa, ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ cobre dí najmaa náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios. 19 Bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey ni̱jkha̱ kagu̱u̱ xúgíʼ dí najmaa, náa nagi̱wa̱nʼ chámbuʼ, xua̱a̱, cubeta, candelabro, copa ga̱jma̱a̱ xua̱a̱ dí niguma ga̱jma̱a̱ mbawíí oro ma̱ngaa plata. 20 Mú mbá nájma̱ rajkhúu guʼwá, Lamáa ga̱jma̱a̱ mbá 12 xedi̱ bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ cobre bi̱ wájun náa agoo Lamáa ga̱jma̱a̱ carritos dí rey Salomón niʼni mu majmaa náa goʼwóo Jeobá, cobre dí niguma ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rígi̱ ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ dí xáʼngo̱o̱ mixtagiawan.

21 Mámbá rajkhúu guʼwá naʼni mbá migiñuʼ metro* rí mbaʼ, ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ mbá ñuñuu dí naʼni witsu metro* mu maxtiéwan ga̱jma̱a̱ dí mba̱a̱. Itháan dí juwan centímetro* rí mi̱du̱ ga̱jma̱a̱ mijchú dí awúu̱n. 22 Ga̱jma̱a̱ dí trámáʼ náa edxu̱u̱ niguma ga̱jma̱a̱ cobre naʼni itháan rí a̱jma̱ metro.* Amuuʼ dí kúgoo ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa granadas dí tima náa mbájndi dí trámáʼ náa edxu̱u̱ dí wájun, xúgíʼ niguma ga̱jma̱a̱ cobre. Mbríguu má nindxu̱u̱ mbá nájma̱ rajkhúu guʼwá, xúʼko̱ má granadas. 23 Katima mbá 96 granadas náa mámbá níjniúu, 100 granadas dí mbá xúgíʼ dí katima náa mbájndi amaʼ.

24 Bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ma̱ngaa ni̱jkha̱ kayáa Seraya ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱, ga̱jma̱a̱ Sofonías raga̱jmi̱i̱n ndxajkun, ma̱ngaa mbá nájtsíin bi̱ naguájun náa xkrugua. 25 Ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kayáa mbáa bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n rey, bi̱ naʼtáñajúúnʼ soldado, ga̱jma̱a̱ mbá juwiin bi̱ nuxnáá consejo rey, bi̱ kúwá náa xuajin, xó má ma̱ngaa secretáriu̱u̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ soldado, ga̱jma̱a̱ mbá 60 xa̱bu̱ ngíníi bi̱ xóó naguanún náa xuajin. 26 Nebuzaradán bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n náa inuu rey ndrígóo Babilonia náa Riblá. 27 Rey ndrígóo Babilonia nigudíin náa Riblá, náa ku̱ba̱ʼ Hamat. Xúʼko̱ kaʼnii niʼni rí nirawíin xa̱bu̱ Judá náa ku̱bu̱únʼ.

28 Xígi̱ mbaʼin xa̱bu̱ ni̱jkha̱ kagui̱i̱n Nabucodonosor* índo̱ niʼni juwan tsiguʼ rí xtáa raʼtáñajuunʼ, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n 3,023 judíos.

29 Índo̱ niʼni 18 tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Nabucodonosor* ni̱jkha̱ kiʼdiin 832 xa̱bu̱ bi̱ nigájnún náa Jerusalén.

30 Índo̱ niʼni 23 tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ Nabucodonosor,* Nebuzaradán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n rey, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n judíos, mbá 745 xa̱bu̱.

Mbá xúgíinʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin ninindxu̱ún mbá 4,600 xa̱bu̱.

31 Índo̱ naʼni má 37 tsiguʼ dí ni̱jkha̱ kiʼyáa Joaquín rey ndrígóo Judá, índo̱ naʼni 12 igu̱nʼ ga̱jma̱a̱ 25 mbiʼi, tsiguʼ dí nigi̱ʼi̱ maʼtáñajunʼ Evil-Merodac rey ndrígóo Babilonia, niríya̱a̱ʼ* Joaquín rey ndrígóo Judá náa guʼwá ejua̱nʼ. 32 Niʼniuu dí májánʼ, ga̱jma̱a̱ niʼni itháan mba̱a̱ ikhaa ki xóo mbá xúgíinʼ reyes bi̱ xtáa gajmíi̱n náa Babilonia. 33 Joaquín niríya̱a̱ʼ xtíin dí nigíʼ índo̱ nixtáa náa guʼwá ejua̱nʼ, ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ mbiʼi dí xóó nixtáa, nikuiʼtsu náa mésóo rey. 34 Nigrui̱gú má xúʼko̱ ganitsu ndrígóo rey bi̱ xtáa náa Babilonia, tsejtsíí mbiʼi, xúʼko̱ mbá xúgíʼ mbiʼi dí xóó nixtáa, asndu mbiʼi rí nikháñúu.

Mbáa nandoo gáʼthúu̱n ‹Jeobá nakujxi̱i̱›.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá xóó tségajnaaʼ náa awúun rudáaʼ”.

O “niʼgíinʼ wájííʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbáa bi̱ ndajui̱i̱”.

O “daan dí ma̱ja̱nʼ rawuunʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxpiña̱a̱ʼ”.

O “trono ndrígóo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “matru̱ʼwa̱a̱ smídáaʼ”.

O “desierto”.

O “islas”.

O “león bi̱ guáʼdáá tátsiuún náa aphún”.

O “Menfis”.

Xóo muʼthá, mbá ñawúunʼ mañu Nilo.

Xóo muʼthá, mañu Éufrates.

O “bóo”.

O “dioses bi̱ ragájkhun”.

O “táteʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ndxá’gú bi xóó tsébóo’ ga̱jma̱a̱ xabu”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “asndu xtajthuun edxa̱a̱ʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “árabe”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xtaʼdáá inaaʼ”.

O “táteʼ”.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xákrui̱ígú inuʼ náa ikháanʼla”.

O “jmba̱ya̱la”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkiu̱nʼ”.

O “E̱jna̱”.

O “trono”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ mbaʼin náa xuajin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ xtáa ga̱jma̱a̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “guriʼíí xtóo a̱jkia̱la”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “desierto”.

Ajngáa mitsaanʼ rígi̱ naʼni mbríguii xóo mbáa xa̱bu̱, mbáa nandoo gáʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ numuu tsingíná rí magáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuyáá.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ nuyama”, xóo muʼthá, bi̱ nuyamaa xuajin mú mbuyáá náa mbiʼi ma̱ndoo muni̱ gámbáa.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ngínáala chámboʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa níjniúu a̱jkiu̱nʼ”.

O mbáa “aʼwá rí muxmíjná”.

O “xágáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ”.

O mbáa “a̱ʼgu̱ bi̱ naʼniuu nandii”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nikáguabiinʼ”.

Xujkhúʼ bugi̱ ni̱ndxu̱u̱ xóo iña̱ʼ mú itháan mba̱a̱.

O “desierto”.

O “leopardo”.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

O mbáa “ikhaa ndawa̱a̱”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “pan”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xuajin skágui̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ a̱jkiu̱u̱n”.

O “mar”.

O “nixngutigamíjna̱”.

O “bi̱ ndawa̱a̱ anu̱ún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ kaʼwumijnáaʼla”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ nikúwíin mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nijmigaaʼ”.

O “Seba”.

O “jabalina”.

O “mar”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

Xóo muʼthá, Jeremías.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ikhiin nindxu̱ún”, xóo muʼthá xúgíʼ guʼwá dí rígá ikhí.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nitha̱la”.

Xúʼko̱ mbiʼyuu mbáa diosa bi̱ nduyamajkuíí israelitas bi̱ niniña̱a̱ʼ runi̱ ñajuunʼ Dios, mbáa nindxu̱u̱ mbáa diosa bi̱ nakumu̱ún rí naʼni dí gu̱ʼu̱ mudewíin e̱ji̱n.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nikuʼmíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gújkhúʼ itsu̱ rexu̱ún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ga̱jma̱a̱ nithu rawúúnʼ”.

O “bóo”.

Atayáá glosario, Gehena.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “táʼkha̱ a̱jkiu̱nʼ ma̱ni̱”.

O “lajuíin”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

O mbáa “grulla”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “dí nuniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱”. Atayáá glosario, dí nuniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱.

Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí nuni̱ magia o brujo mu abu̱nʼ muni̱ xóo nandún ikhiin.

Atayáá glosario, bálsamo.

O “desierto”.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

Atayáá glosario, ajenjo.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “nda̱a̱ rí ejmaa”.

O “nda̱a̱ rí ejmaa mbá kayuuʼ”.

O “nagui̱i̱”.

Versículo 11 nigumarámáʼ náa ajngáa arameo.

O mbáa “tsúwáʼ”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

Nakujmaa dí ajngáa rígi̱ najuiʼtháán Jeremías.

O “Amén”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nithu̱u̱n”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

O “dios bi̱ naʼni marigá ma̱j̱ti̱ʼ”.

Xóo muʼthá, Jeremías.

Xóo muʼthá, tsigijñaʼ rí najuixnájxi̱ náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “riñón”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “riñón”.

O “nagui̱i̱”.

O “desierto”.

O mbáa “xtáa ngíná”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nimbá xuwiʼ”.

O “nagui̱i̱”.

O “trono ndrígóo”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

O “etíope”.

O “leopardo”.

O “desierto”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

O “nduyamiʼchíí”.

O “visión”.

O “trono ndrígáaʼ”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ gúʼwíin xa̱bu̱”.

O mbáa “nadxuʼ skidiʼ”.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xatatsijñún níjní”.

O “mi̱dxu̱ʼnú manindxaʼ xóo bi̱ na̱jkha̱ kayoo ajngáa”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

Rígi̱ nindxu̱u̱ dí naguʼwúún nuni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa iʼwáʼ xuajin bi̱ tséni ñajuunʼ Dios, mú nakujmaa dí rígi̱ ma̱ngaa nini̱ xa̱bu̱ Israel bi̱ tunimbu̱ún kuyáá Dios.

O “tátée, o nánée”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ kambu̱ún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “wajinʼ”.

Atayáá glosario, dí nuniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱.

Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.

O mbáa “xó má mbá aguʼ ikháanʼla nikháanʼla ga̱jma̱a̱ numuu rí nakásngañu̱u̱ʼ”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “riñón”.

Ñu̱ʼu̱ bugi̱ kaʼnii xóo mbáa xtílá.

O “trono”.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa ikhúún”. Nakujmaa dí xtáa raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa xkrugún e̱jñu̱ún xa̱bu̱ xuajin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gújkhúʼ itsu̱ rexu̱ún”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱ni̱ mújúunʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá náa mujuiyú”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ma̱xnu̱u̱n mbuyáá tsu̱du̱ʼ raʼkháa inuʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ʼni̱ gawíínʼ ga̱jma̱a̱ rajunlú”.

O “lajuíin”.

O “bóo”.

O “Puerta de los Tiestos”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “muwán cháʼwuun”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “táʼkha̱ a̱jkiu̱nʼ ma̱ni̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá náa mujuiyú”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gújkhúʼ itsu̱ rexu̱ún”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “cepo”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rígi̱ nindxu̱u̱ náa nuxudaʼ ñawu̱únʼ, rajkhún ga̱jma̱a̱ edxu̱ún”.

O “Puerta Superior de Benjamín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “riñón”.

O “náneʼ”.

O “táteʼ”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O mbáa “magímbiín xa̱bu̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rí nuda̱a̱ náa guerra”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ni̱ni̱ inuʼ náa xuajin rígi̱”.

O “bóo”.

O “trono ndrígóo”.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “ma̱ni̱ kaʼwi̱ín”.

Ma̱ngaa mbiʼyuu Jehoacaz.

O “tátée”

O “tátiáaʼ”.

Ma̱ngaa mbiʼyuu Joaquín ga̱jma̱a̱ Jeconías.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “nániáaʼ”.

O “bi̱ kaʼyoo magruigúu”.

O “jmbu”.

O “gaʼyee, bi̱ nuʼthi dí marigá”.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

O “desierto”.

O “nindxu̱ún apóstatas”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxna̱a̱ tsiaki̱i̱ ñawúúnʼ”.

O “ajngáa rí ki̱wu̱n”. Náa ajngáa hebreo a̱jngáa rígi̱ a̱jma̱ rí nandoo gáʼthúu̱n: ‹Ajngóo Dios dí ki̱wu̱n› ga̱jma̱a̱ ‹mbá rí mikiwu̱n›.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Ma̱ngaa mbiʼyuu Joaquín ga̱jma̱a̱ Conías.

O “nagui̱i̱”.

O mbáa “bi̱ nuni̱ xtájtsí”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ na̱tha̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nakuʼmíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

O “guni̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “desierto”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “mar”.

Mbáa nandoo gáʼthí rí nindxu̱u̱ Babilonia.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

O “león bi̱ gíʼdoo tátsiu̱u̱n náa aphuu”.

O “magáwíinʼ a̱jkiu̱nʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nakuʼmíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maguwaʼ ku̱yala eʼdi rí nda̱a̱ aʼkhúun”.

O “náa bíjní dí grígu guʼwá rí nduyamajkuíí Dios”.

O “niʼni rí makáwábaaʼ a̱jkiu̱u̱n Jeobá”.

O “xa̱bu̱ xawan”.

O “guni̱ mbá rí májánʼ”.

Xóo muʼthá, Lamáa dí cobre dí rígá náa guʼwá dí nduyamajkhuíí Dios.

O mbáa “naʼthí ga̱jma̱a̱ numún israelitas”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “Amén”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “nagui̱i̱”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “trono ndrígóo”.

O mbáa “nijmídá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nikuʼmíin”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Atayáá glosario, nuni̱ aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱.

O “cepo”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rígi̱ nindxu̱u̱ náa nuxudaʼ ñawu̱únʼ, rajkhún ga̱jma̱a̱ edxu̱ún”.

O “guni̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rí nikudaminaʼ maʼni a̱jkiu̱u̱n”.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “Tátée”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xtangoo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “chámbóʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “tsígáʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nánguá xíníʼ iñúúnʼ”.

O “mar”.

O “Torre”.

O “Puerta de la Esquina”.

O “bóo”.

Xóo muʼthá, idiʼ rí kanda̱wo̱o̱ʼ sébú ndrígóo tsigijñaʼ.

O “Puerta de los Caballos”.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “Patio de la Guardia”.

Xóo muʼthá, bi̱ nindxu̱u̱ giʼtio̱o̱ o ndxájuu ana̱a̱ʼ.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Atayáá glosario, siclo.

Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “nagui̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nisngu̱ún”.

O “bóo”.

Atayáá glosario, Gehena.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “táʼkha̱ a̱jkiu̱nʼ ma̱ni̱”.

O “alma”. Atayáá glosario, alma.

O “Patio de la Guardia”.

O “nagui̱i̱”.

O “nasngájmulú ngajua rí tsétumuu”. Atayáá glosario, ngajua rí tsétumuu.

O “jmbu”.

O “trono”.

O “mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgi̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Jonadab”. Mbiʼyuu rí chiʼmbaʼ Jehonadab.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Jonadab”. Mbiʼyuu rí chiʼmbaʼ Jehonadab.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nitha̱la”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nikuʼmíin”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

O “guni̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwanla”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Jonadab”. Mbiʼyuu rí chiʼmbaʼ Jehonadab.

O “mduyamiʼchíí”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “náa nupiʼtsu”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “ñaʼñúú, yaxní”.

Rígi̱ nindxu̱u̱ tumba̱a̱ gu̱nʼ noviembre asndu tumba̱a̱ gu̱nʼ diciembre. Atayáá apén. B15.

Ma̱ngaa mbiʼyuu Joaquín ga̱jma̱a̱ Jeconías.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “lajuíin”.

O “Puerta de Benjamín”

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “guʼwá náa rígá cadena”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “goʼwóo iñáʼ”.

O “Patio de la Guardia”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nakawábaaʼ ñawúúnʼ”.

O “Patio de la Guardia”.

Atayáá glosario, eunuco.

O “Puerta de Benjamín”

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xa̱bu̱ bi̱ nuni̱ dí maraxtaa tsímáá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “Puerta del Medio”.

O “xa̱bu̱ xawan bi̱ kayá edxu̱u̱”.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O mbáa “mutsudiin mu muñejunʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “Patio de la Guardia”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mu maguájun”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá xúgíinʼ bi̱ kaʼñúún mutañajunʼ”.

O mbáa “náa tanque rí mba̱a̱”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “trono ndrígóo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nákhá miʼcha̱ nakuʼmíin”.

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.

O “atani̱ mbá rí májánʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “na̱nguá nixruigú cháʼwún”.

O “desierto”.

Xúʼko̱ mbiʼyuu mbáa diosa bi̱ ndiyamajkuíí israelitas, bi̱ niniña̱a̱nʼ runi̱ ñajuunʼ Dios, mbáa nindxu̱u̱ mbáa diosa bi̱ nakumu̱ún dí naʼni rí gu̱ʼu̱ mudewíin e̱ji̱n.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xúgíʼ xuwiʼ”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Nindxu̱u̱ escudo majkhaʼ dí najmún bi̱ kuda xkamídá.

O “lanza”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxujmbi̱i̱”.

Atayáá glosario, bálsamo.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Xóo muʼthá, bi̱ magruigú Egipto.

O “mar”.

O “maguaná jchíi”.

O “aʼbu”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “langosta”. Atayáá glosario, tsíʼbu.

Xóo muʼthá, Tebas.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

O “ku̱ba̱ʼ rí tuáʼán náa tapo̱o̱ iyaʼ”.

Xóo muʼthá, Creta.

Xóo muʼthá, xa̱bu̱ bi̱ nu̱da̱ edxu̱ún nindxu̱u̱ mbá tsinaʼ dí kúwá ngíná ga̱jma̱a̱ natiñu̱u̱n.

O “mar”.

O “desierto”.

O “bóo”.

O “nagui̱i̱”.

O mbáa “náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nirujthu chijyu̱u̱ʼ”.

O “mar”.

Xóo muʼthá, mbá flauta rí nudi̱i̱ xóo tsínaʼ dí kúwá ngíná índo̱o̱ mbáa nakañúu.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa xkamijxoo Hesbón, bi̱ nagáñún nagún ikhí nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱”.

Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.

O “bóo”.

O “mar Rojo”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “este”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa xúgíʼ giñáʼ”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “náa nagiʼdu̱u̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ giñánʼ dí rígá náa a̱jkhu̱ niʼkhóo mekhu”.

O “xúgíʼ giñánʼ”.

Náa ajngáa hebreo ajngáa rígi̱ kuajtuminaʼ ga̱jma̱a̱ “ambóo xujkhúʼ”. Ajngáa rígi̱ najmaa mu mutawéñííʼ mbáa.

O “desierto”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxujmbi̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nuxujmbi̱i̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “maʼni wíñúún”.

O “mar”.

Nakujmaa dí xígi̱ kaʼnii ma̱ngaa nuxna mbiʼíí Caldea.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xuxujmbi̱i̱”.

Xóo muʼthá, xa̱bu̱ caldeos.

Atayáá glosario, bálsamo.

O “aʼbu”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “langosta”. Atayáá glosario, tsíʼbu.

O mbáa “tsúwáʼ”.

O “i̱jín go̱ʼo̱”.

O “gobernadores”.

O “mbá poste rí masngájmún mbuyáá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ kaʼwíín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ kaʼwíín”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “mar”.

Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.

O “bi̱ guáʼdáá xtátsiu̱ún náa aphúún”.

Nakujmaa dí xígi̱ kaʼnii nuxna mbiʼíí Babel (Babilonia).

O “desierto”.

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “ixi̱ ri̱ʼi̱”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

O “náa naʼtáñajunʼ”.

O “nagui̱i̱”.

O “Mar”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “18 gúʼxúʼ”. Atayáá glosario, guʼxáaʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “12 gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “a̱jkhu̱ a̱ʼdióo ñawáanʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “witsu gúʼxúʼ”.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.

Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nikujxi̱i̱ edxu̱u̱”.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá