ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 11
AJMÚÚ 57 Nuʼtáruʼun xúgínʼ xa̱bu̱
Gúʼyaridáá Jesús ma̱ngaa guʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi
“Jesús […] nikuʼmiin magún ginuu majmi̱i̱n majmi̱i̱n náa xúgíʼ xuajen rí ikhaa maʼga” (LUC. 10:1).
EDXU̱U̱
A̱jkhu̱ enii xóo ma̱ndoo mbuʼyaridáá rí Jesús niʼtáráʼa ga̱jma̱a̱ gagi.
1. Ndiéjunʼ eʼni mani̱ndxu̱ún mixtiʼkuiin Testigos de Jeobá náa eʼwíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nuthi rí ni̱ndxu̱ún cristianos rá.
NDIÉJUNʼ eʼni mani̱ndxu̱ún mixtiʼkuiin testigos de Jeobá gajmiún eʼwíinʼ cristianos bi̱ ragájkhun rá. Testigos de Jeobá nusngajma dí ra̱ʼkhá tháán nanigu̱u̱nʼ mutaraʼa ma̱ngaa nuni̱ tsiakimi̱jna̱ muni̱ ñajunʼ rígi̱ (Tito 2:14). Mú, mbáa nguáná maʼniaaʼ gakhi̱i̱ marataráʼa ga̱jma̱a̱ gagi. Mbáa ma̱ndoo maku̱ma̱a̱ʼ xóo ku̱mu̱u̱ mbáa ndxájulú anciano bi̱ nañajunʼ gakhi̱i̱, bi̱ naʼthí: “Nguáná naʼniuʼ gakhi̱i̱ magajnúʼ gátaraʼa”.
2. Ndíjkha dí nguáná tsédxuu a̱jkiu̱lú muʼtáraʼa rá.
2 Mbáa nguáná itháán nanigulúʼ muʼni i̱ʼwáʼ ñajunʼ náa xuajñuu Dios ki xóo rí muʼtáraʼa, numuu dí índo̱ nuʼni Guʼwá náa nagimbáanʼ, nu̱ʼni̱ májáanʼ o numbáñún a̱ngiu̱lú índo̱ narígá gamiéjunʼ o nuxnún tsiaki̱i̱, nduʼyáá dí rígi̱ nambáñun ga̱jma̱a̱ rígi̱ naʼni maʼdxulu. Ga̱jma̱a̱ índo̱ nuñejunʼ gajmiúlú ikhiin nakuwáánʼlú tsímáá, nusngajmá rí nandulúʼ kuʼyamijná ma̱ngaa nduʼyáá dí ikhiin nuxnáa núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼni. Mú índo̱ mbayuuʼ má tsiguʼ kuwáanʼ ruʼtáraʼa náa ikháá má xuajin ga̱jma̱a̱ káaʼ tikhuun xa̱bu̱ bi̱ nanigu̱nʼ mudxawíín rí naʼthí náa Biblia. Mbáa asndu kúwíin tikhuun bi̱ nakiʼníin kuyulú. Ga̱jma̱a̱ nduʼyáá dí índo̱ gáʼga ratumuu mbiʼi iwáá mawiñu̱u̱nʼ kuyulú (Mat. 10:22). Ndiéjunʼ gámbáyulú mú xúniʼñaʼ ruʼtáraʼa o mu muʼtáraʼa itháán ga̱jma̱a̱ gagi rá.
3. Ndiéjunʼ ejmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jesús rí naʼthí náa Lucas 13:6-9 rá.
3 Xkridoo Jesús mambáyulú muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi. Índo̱ ikhaa nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ tániñuuʼ raʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi (atraxnuu Lucas 13:6-9). Jesús nijmuu mbá xkri̱da mu maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ dí niʼni, niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱bu̱ bi̱ niñejunʼ gakhi̱i̱ ajtsú tsiguʼ mu mañewu̱u̱n mbá ixi̱ higo, mú na̱nguá nixná nimbá xndúu. Ikhaa má kayuuʼ, Jesús niʼtáruʼun judíos mbá ajtsú tsiguʼ, mú mbaʼin táguánú mani̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱. Maski asndu xúʼko̱, ikháá má xóo xa̱bu̱ bi̱ tániñuuʼ rañewu̱u̱n ixi̱ higo mu maxná xndúu, Jesús tákáwabaaʼ ni má tániñuuʼ raʼtáraʼa. Ikhaa niʼni tsiakimínáʼ itháán mu maʼtárúʼún judíos mu ikhiin mudrigú ajngáa rí májánʼ.
4. Aratá a̱jkhu̱ enii rí ma̱ndoo majmañulú náa xkridoo Jesús.
4 Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá xú káʼnii Jesús nisngájma rí tániñuuʼ raʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi náa iwáá majun igu̱nʼ dí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ (atayáá náa Biblia de estudio nota “Después de estas cosas”, dí na̱ʼkha̱ náa Lucas 10:1). Rí muʼnigajma̱a̱ ma̱ngaa dí mbuʼyaridáá rí niʼni Jesús mambáyulú mu manigulúʼ muʼtáraʼa rí mbiʼi xúgi̱. Mbuʼyáá xkridoo Jesús náa a̱jkhu̱ enii: 1) Ndiʼyoo dí itháán gíʼdoo numuu maʼni rí nandoo Jeobá, 2) nikro̱ʼo̱o̱ rí naʼthí náa profecías, 3) nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá dí ikhaa má gámbáyúu, 4) ndiʼyoo rí makuwá xa̱bu̱ bi̱ maʼndúún mudxawíín.
NDIʼYOO DÍ ITHÁÁN GÍʼDOO NUMUU MAʼNI RÍ NANDOO JEOBÁ
5. Xú káʼnii nisngajmá Jesús rí nigíʼ maʼni ginii dí nandoo Dios rá.
5 Jesús ndiʼyoo rí Jeobá nandoo dí maʼtáraʼa “ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Xa̱bu̱ Ñajunʼ” ikha jngóo xúʼko̱ má niʼni (Luc. 4:43). Jesús ndiʼyoo dí rígi̱ gíʼdoo itháán numuu, ikhaa tániñuuʼ raʼtáraʼa. Niʼni rígi̱ ajndu náa iwáá igu̱nʼ rí nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, nijkha “náa tri̱ga̱ xuajen mba̱ʼo̱ ga̱jma̱a̱ náa xuajen majkhaʼ” mu masngúún xa̱bu̱ (Luc. 13:22). Ma̱ngaa niʼsngúún xa̱bi̱i̱ mutaraʼa xó má ikhaa eʼni (Luc. 10:1).
6. Maski asndu Jeobá nandoo dí muʼni i̱ʼwáʼ ñajunʼ náa xuajñuu xú káʼnii eʼyoo ikhaa dí muʼtáraʼa rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)
6 Ma̱ngaa rí mbiʼi xúgi̱, Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús nandún dí muʼtáraʼa má xúʼko̱ ajngáa rí májánʼ (Mat. 24:14; 28:19, 20). Xúgíʼ ñajunʼ rí nuʼni náa xuajñuu Jeobá nambáyúu mu majuiʼtáraʼa má xúʼko̱, xóo índo̱ naguma Guʼwá náa nagimbáanʼ, nindxu̱u̱ mu xa̱bu̱ bi̱ nuʼtáruʼun magún ikhí mbuyamajkuíí Jeobá, xúgíʼ ñajunʼ rí naguma náa Betel ga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ guʼwá náa naguma ñajunʼ ikháá má xóo náa Betel nambáyúu mu majuiʼtáraʼa má xúʼko̱. Ma̱ngaa índo̱ narígá mbá gamiéjunʼ, numbáñún a̱ngiu̱lú mu maguaʼdáá rí ndañún,mú ma̱ngaa numbáñún mu mbuyamajkuíí má xúʼko̱ Dios ga̱jma̱a̱ mu mutaraʼa má xúʼko̱. Á mu narmáʼáan a̱jkiu̱lú dí muʼtáraʼa nindxu̱u̱ ñajunʼ rí itháán gíʼdoo numuu dí nandoo Jeobá muʼnilú. Rígi̱ maʼni dí maʼndulú muʼtáraʼa má xúʼko̱ asndu xó má eʼngo̱o̱. János mbáa anciano bi̱ xtáa náa Hungría naʼthí: “Nda̱a̱ imbo̱o̱ ñajunʼ dí mariʼkuriya̱a̱ʼ rí muʼtáraʼalu, rígi̱ nindxu̱u̱ ñajunʼ rí itháán gíʼdoo numuu muʼni”.
Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús nandún dí muʼtáraʼa má xúʼko̱ ajngáa rí májánʼ, numuu dí rígi̱ gíʼdoo wéñuuʼ numuu. (Atayáá kutriga̱ 6).
7. Náá numuu rí Jeobá nandoo dí muʼtáraʼa má xúʼko̱ rá. (1 Timoteo 2:3, 4.)
7 Mbá dí mambáyulú mu manigulúʼ muʼtáraʼa itháán nindxu̱u̱ rí mbuʼñún xa̱bu̱ xó má eʼñún Jeobá. Ikhaa nandoo rí xa̱bu̱ mudxawíín ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa ma̱ngaa dí muniʼnííʼ (atraxnuu 1 Timoteo 2:3, 4). Ajngáa dí najkua kuʼyúlú ma̱ndoo maʼni kaʼwíín xa̱bu̱ ikha jngóo Jeobá naʼsngúlú muʼtáraʼa itháán májánʼ, folleto Ma̱ndoo mumbáñún xa̱bu̱: á mu nandulúʼ kuʼñúún nambáyulú mugíʼdi̱i̱ muʼtámíjná gajmiúlú mu muʼsngúún ga̱jma̱a̱ numuu Biblia, mu ikhiin majngúun iyááʼ. Maski asndu xúgi̱ ikhiin na̱nguá eñún gudxawíín mu mbáa nda̱wa̱á índo̱ gájngoo majphú mba̱a̱ gaʼkhu, marmáʼán a̱jkiu̱ún dí niʼthún ga̱jma̱a̱ maʼndún mbuyamajkuíí Jeobá. Ikha jngóo gíʼdoo wéñuuʼ numuu dí xúniʼñáánʼ ruʼtáraʼa.
NIKRO̱ʼO̱O̱ RÍ NAʼTHÍ NÁA PROFECÍAS
8. Ndiéjunʼ nimbáyúu Jesús rí maninuuʼ májánʼ profecías rá.
8 Jesús nikro̱ʼo̱o̱ xú káʼnii gambánuu profecías dí na̱ʼkha̱ náa Biblia ga̱jma̱a̱ ikhaa ndiʼyoo rí káaʼ maʼtáraʼa ajtsú tsiguʼ tikhu (Dan. 9:26, 27). Ma̱ngaa ndiʼyoo dí náa kiʼtáriyaʼ naʼthí xú káʼnii ga̱jma̱a̱ nguáná gakháñuu (Luc. 18:31-34). Numuu dí Jesús naninuʼ rí naʼthí náa profecías rúʼko̱ nixkaxi̱i̱ majmuu májánʼ mbiʼi ndrígóo, ikhaa niʼtáráʼa ga̱jma̱a̱ gagi mu maʼnimbánuu xúgíʼ ñajunʼ rí Dios nixnúu maʼni.
9. Ndíjkha jngóo profecías rí na̱ʼkha̱ náa Biblia naxkaxáanʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ rá.
9 Rí makru̱ʼu̱lú rí naʼthí náa profecías dí na̱ʼkha̱ náa Biblia, mambáyulú muʼtáraʼa itháán ga̱jma̱a̱ gagi. Nduʼyáálú dí inu mambáa dí rígá náa numbaaʼ rígi̱. Rí xtaa rarígá mbiʼi xúgi̱ ga̱jma̱a̱ xóo enii xa̱bu̱ naʼni mbuʼyáá rí kuwáanʼ náa iwáá mbiʼi xó má nijuiʼtáriyaʼ náa Biblia marigá. Nduʼyáálú rí nambánuu profecía náa naʼthí dí “índo̱ gártumuu mbiʼi”, rey ndrígóo sur (xóo muʼthá Reino Unido ga̱jma̱a̱ Estados Unidos) magiʼdoo mbá xkujndu ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo norte (xóo muʼthá Rusia gajmíi̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ numbáyíí) (Dan. 11:40). Ma̱ngaa nakru̱ʼu̱lú dí profecías rí na̱ʼkha̱ náa Daniel 2:43-45 ga̱jma̱a̱ numuu rajkhúu xándú nandoo gáʼthúún xuajin mba̱ʼu̱ rí guaʼdáá numún náa xúgíʼ numbaaʼ. Bi̱ nindxu̱u̱ Reino Unido ga̱jma̱a̱ Estados Unidos. Rí nuʼnigajma̱a̱ profecías xóo rígi̱ nambáyulú mbuʼyáá dí itháán má tígo̱o̱ rí Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios maʼni gámbíin xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa numbaaʼ rígi̱. Mbá xúgíʼ profecías rígi̱ nasngájmulú dí kúwáanʼ náa iwáá mbiʼi, ikha jngóo gíʼmaa majmulú májánʼ mbiʼi ndrígúlú mu muʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ.
10. Aratá ndiéjunʼ ma̱ngaa embáyulú profecías rí na̱ʼkha̱ náa Biblia mu muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi.
10 Náa Biblia na̱ʼkha̱ i̱ʼwáʼ profecías dí nandulúʼ muʼthúún eʼwíinʼ. Carrie mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa República Dominicana naʼthí: “Índo̱ ndayóo xúgíʼ xkujndu rí guáʼdáá xa̱bu̱ naʼni mbayóo rí ikhiin mangiin ndayóoʼ mudxawíín rí nikudaminaʼ maʼni Jeobá”. Profecías rí na̱ʼkha̱ náa Biblia nasngájmulú dí Jeobá xtáa rambáyulú ga̱jma̱a̱ rígi̱ naxkaxáanʼ mu xúniʼñáá ruʼtáraʼa. Leila mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa Hungría naʼthí: “Isaías 11:6-9 naʼsngóʼ rí Jeobá ma̱ndoo mambáyúu asndu tsáá xa̱bi̱i̱ mariʼkuminaʼ ga̱jma̱a̱ rígi̱ naxnúʼ tsiaki̱i̱ mu matarúʼún xa̱bu̱ maski asndu nakujmaa rí xáʼndúún gudxawíín”. Ga̱jma̱a̱ Christopher mbáa ndxájulú bi̱ xtáa náa Zambia naʼthí: “Xó má eʼthí náa Marcos 13:10, ajngáa rí májánʼ najuiʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún nadxuʼ rí nayambáá mu mambanúu profecía rígi̱”. Ikháán rá. Ndiéjunʼ profecía dí na̱ʼkha̱ náa Biblia naxkajxi̱i̱n marataráʼa má xúʼko̱ ráʼ.
NIKUMU̱U̱ KAʼYOO JEOBÁ DÍ IKHAA MÁ GÁMBÁYÚU
11. Náá numuu ndiyóoʼ dí Jesús maku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá dí ikhaa má gámbáyúu mu maʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi rá. (Lucas 12:49, 53.)
11 Jesús ndiʼyoo rí Jeobá má gámbáyúu mu maʼtára’a ga̱jma̱a̱ gagi. Maski asndu ikhaa niñewu̱u̱n ajngáa rí naʼthúún eʼwíinʼ índo̱ niʼtáraʼaʼ, mú ndiʼyoo rí ajngáa rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Reino maʼni rí tikhuun xa̱bu̱ makiʼníin ga̱jma̱a̱ mbaʼin xáʼndúún gudxawíín (atraxnuu Lucas 12:49, 53). Ma̱ngaa ndxajkun bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ tánigu̱u̱nʼ rí Jesús niʼtáráʼa, dí asndu mbaʼa nuthu nindúún muxiyáa (Juan 8:59; 10:31, 39). Maski asndu xúʼko̱ Jesús tániñuuʼ raʼtáraʼa numuu dí ndiʼyoo rí Jeobá nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱u̱, ikhaa niʼthí: “Na̱nguá xtáá mbáwún, xtáá ga̱jmu̱ʼ Anu̱ʼ bi̱ nikungu̱u̱nʼ” (Juan 8:16). Ma̱ngaa niʼthí: “Na̱nguá niñuʼ mbáwún, numuu rí na̱ni̱ má xúʼko̱ rí ikhaa nanigu̱u̱ʼ” (Juan 8:29).
12. Xú káʼnii niʼni rathiin Jesús xa̱bi̱i̱ mu mutaraʼa má xúʼko̱ maski asndu maguma ngíníi xá.
12 Jesús niʼthúunʼ xa̱bíi̱ dí ma̱ndoo maku̱mu̱ún kuyáá Jeobá numuu rí ndiʼyoo dí maguma ngíníi. Mbaʼa nuthu niʼthúunʼ dí Jeobá má gámbáñún (Mat. 10:18-20; Luc. 12:11, 12). Ma̱ngaa niʼthúunʼ dí tsumáá gíʼmaa muni̱ (Mat. 10:16; Luc. 10:3). Ga̱jma̱a̱ niʼthúunʼ dí á mu xa̱bu̱ tsiñúúnʼ gudxawíín ajngáa rí nagún kuñu̱u̱n, ragíʼmaa mutsudi̱i̱n mu mudxawíín (Luc. 10:10, 11). Ga̱jma̱a̱ niʼthúunʼ dí gíʼmaa magáñún á mu nuni̱ ngíníi (Mat. 10:23). Maski asndu Jesús nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá ma̱ngaa niʼtáraʼaʼ ga̱jma̱a̱ gagi, ikhaa niñeumínáʼ mu xagíʼnuu mbá dí ra̱májánʼ (Juan 11:53, 54).
13. Ndíjkha ma̱ndoo ma̱ta̱ya̱a̱ gajkhun dí Jeobá má gámbáyáaʼ rá.
13 Rí mbiʼi xúgi̱ ma̱ngaa xa̱bu̱ tsénigu̱u̱nʼ rí nuʼni, ikha jngóo ndayóo rí Jeobá mambáyulú mu muʼni xó má eʼngo̱o̱ mu muʼtáruʼun xa̱bu̱ ajngáa rí májánʼ (Apoc. 12:17). Náá numuu nduʼyáá gajkhun dí Jeobá má gámbáyulú rá. Guʼyáá rí naʼthí náa oración dí niʼni Jesús dí nuxkamaa náa Juan capítulo 17, ikhí Jesús nindo̱ʼo̱o̱ Jeobá dí mañewu̱u̱n apóstoles ndrígióo ga̱jma̱a̱ Jeobá niriʼña oración rígi̱. Náa libro ndrígóo Hechos na̱ʼkha̱ raʼthí xú káʼnii ikhaa nimbáñun apóstoles mu mutaraʼa má xúʼko̱ maski asndu niguma ngíníi, ma̱ngaa Jesús nindo̱ʼo̱o̱ Jeobá dí mañewu̱u̱n bi̱ gunimbu̱u̱n rí gutaraʼa apóstoles ga̱jma̱a̱ Jeobá mañewa̱a̱n ikháán mangáanʼ. Ikhaa nariʼña má xúʼko̱ oración dí niʼni Jesús, ikha jngóo mañewa̱a̱n ikháán xó má niñewu̱u̱n apóstoles (Juan 17:11, 15, 20).
14. Xú káʼnii eʼyáá dí ma̱ndoo muʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)
14 Mbáa índo̱ gáʼga ratumuu itháán mbiʼi, maʼniulú itháán gakhi̱i̱ muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi, mú Jesús niʼthí dí mixtambáyulúʼ (Luc. 21:12-15). Ikháá má xóo Jesús gajmii xa̱bi̱i̱, nuniʼñááʼ dí xa̱bu̱ bi̱ nuʼtáruʼun muraʼwíí á mu nandún mudxawíín o nánguá ga̱jma̱a̱ tsegi̱ʼdu̱lúʼ gajmiúlú ikhiin. Ma̱ngaa rígá xuajin náa tséniñúnʼ rí mutaraʼa a̱ngiu̱lú mú ikhiin nutaraʼa má xúʼko̱ ajngáa rí májánʼ, numuu rí tsékumu̱ún kuyamijná índo̱ ikhiin naku̱mu̱u̱n kuyáá Jeobá. Xó má nákha timbáa siglo Jeobá nixnún tsiaki̱i̱ timbíin cristianos, xúʼko̱ má naxnúlú tsiaki̱i̱ mangáanʼ mu muʼtáruʼun xúgíinʼ xa̱bu̱ ajngáa rí májánʼ asndu índo̱ ikhaa gaʼthí dí ni xúʼtáráʼa itháán (2 Tim. 4:17). Xúʼni̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱lú: Á mu nakumulú kuʼyáá Jeobá ma̱ndoo muʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi.
Maski ajndu tséniñu̱u̱nʼ mutaraʼa a̱ngiu̱lú, mú ikhiin kúwá gagi ga̱jma̱a̱ nduyáʼ xóo muthúún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ numuu fe rí kuáʼdáá. (Atayáá kutriga̱ 14).a
NDIʼYOO RÍ MAKUWÁ XA̱BU̱ BI̱ MAʼNDÚN MUDXAWÍÍN
15. Xú káʼnii eʼyáá dí Jesús ndiʼyoo rí makuwa má xúʼko̱ xa̱bu̱ bi̱ maʼndún mudxawíín rá.
15 Jesús ndiʼyoo rí makuwá xa̱bu̱ bi̱ maʼndún mudxawíín ajngáa rí májánʼ, rígi̱ nimbáyúu mu maʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi. Índo̱ na̱jkha̱ raguámbá tsiguʼ 30 ndiʼyoo dí mbaʼin nindúún mudxawíín ajngáa rí májánʼ, ikhaa niʼthí rí ninindxu̱u̱ xóo índo̱ narígá xawii mixtagijxi̱i̱ rí nijuiʼdu (Juan 4:35). Mbá tsiguʼ nda̱wa̱á ikhaa niʼthúunʼ xa̱bi̱i̱: “Mba̱a̱ rí nijma̱a̱ náa nijuaʼdu” (Mat. 9:37, 38). Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á niʼthí mbu̱júu̱: “Mba̱a̱ rí nijma̱a̱ náa nijuaʼdu, [...] gutakáñíí bi̱ kaʼyoo magu̱u̱ rí nijma̱a̱, mu makungui̱i̱nʼ ñumbáá” (Luc. 10:2). Jesús ndiʼyoo dí makuwa má xúʼko̱ xa̱bu̱ mudxawíín ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ narígá rígi̱ ikhaa naxtáa gagi (Luc. 10:21).
16. Ndiéjunʼ xkri̱da nijmuu Jesús mu maʼthúún xa̱bi̱i̱ dí xuniñááʼ rutaraʼa ga̱jma̱a̱ gagi rá. (Lucas 13:18-21; atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)
16 Jesús nimbáñun xa̱bi̱i̱ mu ikhiin mutaraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi, índo̱ niʼthúunʼ dí ajngáa dí nutaraʼa naʼni rí marigá mbá dí ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ. Guʼyáá a̱jma̱ xkri̱da rí nijmuu (atraxnuu Lucas 13:18-21). Timbá, niʼthí dí ajngáa rí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino nindxu̱u̱ xóo tsíngoo mostaza rí nda̱ja̱a̱ asndu maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ mbá ixi̱ mba̱a̱. Ga̱jma̱a̱ xkri̱da rígi̱ nindoo gaʼthí dí mbaʼin xa̱bu̱ mudxawíín ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ nimbáa dí marikhoo mú xája̱a̱. Raga̱jma̱, niʼthí dí ajngáa dí nuʼtáraʼa mani̱ndxu̱u̱ xóo levadura numuu dí náa mbaʼa xuajin maʼni rí xa̱bu̱ muriʼkumijná maski asndu xákujmaa mbá nacha̱, dí nijmuu xkri̱da rígi̱ Jesús nimbáñún xa̱bi̱i̱ mú mbuyáá dí mambáñún mbaʼin xa̱bu̱ rí najuiʼtáraʼa.
Ikháanʼ mangáanʼ kuáʼti̱i̱n rí tikhuun xa̱bu̱ mudrigú ajngáa rí májánʼ, xó má niʼni Jesús. (Atayáá kutriga̱ 16).
17. Náá numuu gíʼmaa muʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi rá.
17 Índo̱ nundxaʼwamíjná xú káʼnii embañún xa̱bu̱ dí nuʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ, naxkajxáánʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ gagi. Xúgíʼ tsiguʼ ra̱ʼkhá tháán mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nanigúnʼ mudxawíín nagún náa Conmemoración, nuniga̱jma̱a̱ Biblia ga̱jma̱á nindxu̱lú ma̱ngaa mbaʼin nugi̱ʼdi̱i̱ nutaraʼa ga̱jma̱a̱ najngúun iyááʼ. Nguáthi̱i̱n xóó tígo̱o̱ rá. Nánguá eʼyáálú. I̱ndó nduʼyáá dí Jeobá xtáa ragímbíin mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ makáwíin náa majphú mba̱a̱ gaʼkhu (Apoc. 7:9, 14). Jeobá bi̱ kaʼyoo magu̱ rí nijmaa, ndaʼyoo rí kúwá xóó xa̱bu̱ bi̱ nandún mudxawíín, ikha jngóo gíʼdoo numuu dí muʼtáraʼa má xúʼko̱.
18. Ndiéjunʼ dí nandulúʼ mbuyáá xa̱bu̱ rá.
18 Bi̱ gajkhun nindxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jesús nuʼtáraʼa má xúʼko̱ ajngáa rí májánʼ. índo̱ apóstoles támiñúún mutaraʼa ga̱jma̱a̱ gagi, xa̱bu̱ niguánú ndiyáá “rí ikhiin nikúwá gajmiún Jesús” (Hech. 4:13). Xúʼko̱ má mangáanʼ nandulúʼ rí xa̱bu̱ mbuyáá dí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi xó má niʼni Jesús.
AJMÚÚ 58 Mambaxúʼ gajmíʼ bi̱ nduyáʼ rí tsímáá
a NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU.: Mbáa ndxájulú xa̱biya̱ naʼtároʼoo guʼwáaʼ mbáa xa̱bu̱ náa naxtango̱jo̱o̱ gasolina.