BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • mwbr17 abril mbaʼa ináa 1-8
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión 2017
  • Subtítulos
  • ABRIL 3-9
  • ABRIL 10-16
  • ABRIL 17-23
  • ABRIL 24-30
Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión 2017
mwbr17 abril mbaʼa ináa 1-8

Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión

ABRIL 3-9

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JEREMÍAS 17-21

“Magumaa tsajkurámáánʼ á mu muʼnimbulúʼ ku’yáá Jeobá”

(Jeremías 18:1-4) Jeobá niʼthúu̱n Jeremías ajngáa rígi̱: 2 “Araxu ayuʼ náa goʼwóo xa̱bu̱ bi̱ naʼni daan, ikhí gáni dí matadxawíín ajngóʼ”. 3 Ga̱jma̱a̱ ni̱jkhá náa goʼwóo bi̱ naʼni daan, ikhaa xtáa rañajunʼ náa xkramíjndi. 4 Mú daan dí xtáa raʼni nichúu. Ikha jngó xa̱bu̱ bugi̱ nijmuu má ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ mu maʼni imbo̱o̱, xó má niniguʼ ikhaa.

w99-S 1/4 22 ¶3

Tsáa eriʼkhuu xóo e̱ndxa̱ʼwá edxu̱lúʼ rá.

Jeobá nikuʼmaa maʼga̱ gaʼyee Jeremías náa nañejunʼ bi̱ naʼni daan, náa nisngájmuu ga̱jma̱a̱ tsiakii dí ndayóoʼ muʼnimbulúʼ ga̱jma̱a̱ gagi mu mambáyulúʼ dí Ikhaa mariʼkuáanʼ. Jeremías ndiʼyoo dí bi̱ naʼni daan nariʼkhu̱u̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ xóo maʼni ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ índo̱ “daan dí xtáa raʼni nichúu”. Ikhú Jeobá niʼthí: “Lá xándoo mani ikhúúnʼ ga̱jma̱á nindxa̱laʼ xóo eʼni xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ naʼni daan ráʼ. Oh guʼwá ndrígóo Israel. [...] ¡Gu̱ya̱a̱! Xóo ku̱ba̱ʼ náa ñawúunʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni daan, xúʼko̱ nindxa̱laʼ ikháanʼ náa ñawúunʼ ikhúúnʼ, oh guʼwá ndrígóo Israel” (Jeremías 18:1-6). Lá nindoo gáʼthúu̱n rígi̱ rí israelitas i̱ndó ni̱ndxu̱ún xóo mbá xíʼtóo ku̱ba̱ʼ dí mbaaʼ najmuu Jeobá mu maʼni mbá o i̱mba̱ daan ráʼ.

(Jeremías 18:5-10) Ikhú Jeobá niʼthúunʼ: 6 “‹Lá xándoo mani ikhúúnʼ ga̱jma̱á nindxa̱laʼ xóo eʼni xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ naʼni daan ráʼ. Oh guʼwá ndrígóo Israel›. Eʼthí Jeobá. ‹¡Gu̱ya̱a̱! Xóo ku̱ba̱ʼ náa ñawúunʼ xa̱bu̱ bi̱ naʼni daan, xúʼko̱ nindxa̱laʼ ikháanʼ náa ñawúunʼ ikhúúnʼ, oh guʼwá ndrígóo Israel. 7 Índo̱ gatha muruburiyaaʼ, murmigu ga̱jma̱a̱ muni gámbáa mbá xuajen mba̱a̱ o mbá reino, 8 ga̱jma̱a̱ á mu xuajen mba̱a̱ rúʼko̱ naniñuʼ raʼni dí ra̱májánʼ xó má ikhúúnʼ nitha, ma̱ngaa mariʼkhui̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí nitha magíʼnuu. 9 Mú índo̱ natha rí mani o maʼgíiʼ mbá xuajen mba̱a̱ o mbá reino, 10 ga̱jma̱a̱ naʼni dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ tséʼnimbo̱o̱ rí natha, mariʼkhui̱i̱ rí nitha rí mani rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún›.

it-1-S 215 ¶1

Gata̱nga̱a̱ a̱jkia̱nʼ

Mbáa bi̱ naʼni daan ma̱ndoo magíʼdu̱u̱ maʼni mbóó enii daan, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á, ‹á mu daan dí xtáa raʼni nachúu›, ma̱ndoo maʼni imbo̱ʼ daan ga̱jma̱a̱ ikháá má ku̱ba̱ʼ. (Jer 18:3, 4.) Ga̱jma̱a̱ xkri̱da rígi̱ Jeobá nisngájma rí na̱nguá nindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ naʼni daan mu maʼni gachúu rí naʼni, ikhaa gíʼdoo tsiakii mu mariʼkhui̱i̱ xóo maʼniún xa̱bu̱ numbaaʼ á mu ikhiin nuriʼña o tsériʼña xóo rí eʼthúún muni. (Atayáá ma̱ngaa Isa 45:9; Ro 9:19-21.) Ikha jngó nakru̱ʼu̱lú dí ma̱ndoo ‹mariʼkhui̱i̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ maʼniuu mbá xuajen› xí xuajen rúʼko̱ naʼnimbánuu o tséʼni dí eʼthúu̱n. (Jer 18:5-10.) Raʼkháa mú dí Jeobá tséjmañuu gáñajunʼ ga̱jma̱a̱ “ku̱ba̱ʼ”, xa̱bu̱ bi̱ nindxu̱u̱ xóo ku̱ba̱ʼ “nariʼkhu̱u̱” xóo nindxu̱u̱, rígi̱ naʼni rí Jeobá mariʼkhu̱u̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ maʼni ga̱jma̱a̱ numuu.

(Jeremías 18:11) “Rí xúgi̱, arathún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Judá ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa Jerusalén, ‹rígi̱ rí eʼthí Jeobá: “Gi̱jyooʼ xtáá rani̱ mbá gamiéjunʼ maʼga̱ náa ikháanʼla, ga̱jma̱a̱ naríyaʼ awan náa ikháanʼla. Gagajnáanʼla, mbá péñu, náa kamba̱a̱ dí raʼkhí, guni̱i̱ jmbi̱i̱ kamba̱la ga̱jma̱a̱ rí nunila”›”.

w99-S 1/4 22 ¶4-5

Tsáa eriʼkhuu xóo e̱ndxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ rá.

Jeobá tséjmuu tsiakii ndrígóo mu matsudi̱i̱n xa̱bu̱ muni xóo dí nandoo ikhaa ga̱jma̱a̱ raʼkháa ikhaa aʼkhúun índo̱ narígá dí ra̱májánʼ, xóo narígá náa xa̱bu̱ numbaaʼ (Deuteronomio 32:4). Narígá rúʼko̱ índo̱ Jeobá naʼni mariʼkhui̱i̱n xa̱bu̱ numuu dí ikhiin tséniñamijna̱ munimbaníí ikha ndrígóo. Rígi̱ rí naʼni mixtiʼkuáanʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ rí na̱nguá ku̱mu̱u̱. Ikháanʼ ma̱ndoo muraʼwíí dí muʼni. Ma̱ndoo muʼthá dí muʼnimbulúʼ o xúʼnimbulú dí gáʼthi Jeobá.

¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ eʼsngúlúʼ! Itháan májánʼ dí muʼdxawíín ajngóo Jeobá ki xóo dí muʼthá: “¡Nimbáa ragíʼmaa maʼthúnʼ dí mani!”. Xúgiáanʼ ndayúlú dí Jeobá maʼtáñajunlú (Juan 17:3). Ganindxu̱lú xóo salmista David, bi̱ niʼthúu̱n Jeobá índo̱ niʼthá kháñuu: “Atani maniʼnúʼ kamba̱a̱ʼ, oh Jeobá; arasngóoʼ náa kamba̱a̱ʼ” (Salmo 25:4). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí niʼthí rey Salomón: “Bi̱ najmañuu wéñuʼ naʼdxuun, nagruigú itháan rí nusngáá” (Proverbios 1:5). Lá muʼdxawíín ikháanʼ ráʼ. Á mu nuʼni, ‹rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ mañewu̱nlú, rí muraʼwíí muʼni maʼni káwáanʼ› (Proverbios 2:11).

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Jeremías 17:9) Nda̱a̱ imbo̱o̱ rí maʼni nduwánʼ itháan ki xóo a̱jkiu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán echo̱o̱. Tsáa gáʼngo̱o̱ mbaʼyoo xú káʼnii nindxu̱u̱ rá.

w01-S 15/10 25 ¶13

Guñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú

13 “Nda̱a̱ imbo̱o̱ rí maʼni nduwánʼ itháan ki xóo a̱jkiu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán echo̱o̱”, niʼthí Jeremías (Jeremías 17:9). Minduwaʼ rígi̱ narígá índo̱ nuʼgíʼ murkaʼwu dí nuʼni, na̱nguá eʼyáá dí gíʼdoo numuu dí raʼkhí rí nuʼni, nurkaʼwu dí xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú o nuʼni mbaʼumíjna̱. Mbá a̱jkiu̱lú dí nandoo maʼni nacha̱ ma̱ngaa maʼga̱nú maʼni a̱jma̱ inuu ga̱jma̱a̱ maʼni dí mbáa xa̱bu̱ maʼthí dí májánʼ wéñuʼ eʼni, maski ajndu mixtiʼkhu dí naʼni (Salmo 12:2; Proverbios 23:7). Gíʼdoo wéñuʼ numuu dí muʼthá dí gajkhun ga̱jma̱a̱ mbuʼyáá xóo nindxu̱u̱ a̱jkiu̱lú.

(Jeremías 20:7) Ikháánʼ nitani̱ nduwúúnʼ, oh Jeobá ga̱jma̱a̱ niguma nduwúúnʼ. Nijmaʼ itháan tsiakii ndrígáʼ ga̱jma̱a̱ niʼngaʼ. Xúgíʼ mbiʼi niguma ma̱jtiu̱nʼ. Xúgínʼ xa̱bu̱ nunduʼwajmún.

w07-S 15/3 9 ¶6

Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Jeremías

20:7. Xú káʼnii Jeobá nijmuu tsiakii ndrígóo náa Jeremías ga̱jma̱a̱ niʼninduwaʼ xá. Numuu dí xa̱bu̱ na̱nguá nindúún gúdxuun, ga̱jma̱a̱ dí táʼnduun gúyáá ga̱jma̱a̱ xkujndu dí nigiʼdoo índo̱ niʼthí ajngóo Jeobá, mbáa Jeremías nikumu̱u̱ dí nánguá gáʼngo̱o̱ maʼni itháan. Mú Jeobá nixnúu tsiakii mu xándxaʼwáminaʼ xúʼko̱. Rúʼko̱ eyoo gáʼthi dí Jeobá niʼninduwaʼ Jeremías, numuu dí nijmiuu mu maʼnimbánuu mbá dí naku̱mu̱u̱ rí xáʼngo̱o̱ gáʼnimbánuu.

Migixnuu Biblia

(Jeremías 21:3-14) Jeremías niʼthún: “Rígi̱ rí gíʼmaa mutha̱a̱n Sedequías: 4 ‹Rígi̱ rí niʼthí Jeobá Dios ndrígóo Israel: “Atayáá, ajua̱nʼ rí kudala náa ñawánla martanga̱a̱ náa ikháanʼla, rí najmala mu muxmíjná ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ caldeos bi̱ kuwa raruguama̱ʼa̱a̱n xtátsí, ga̱jma̱a̱ magímbíin bugi̱ náa tapho̱o̱ xuajen rígi̱. 5 Ikhúúnʼ maxmínaʼ ga̱jma̱á nindxa̱la ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ rí gíʼdoo tsiakii ga̱jma̱a̱ sia̱nʼ ndrígóʼ ma̱ngaa rí nakiʼnún wéñuʼ. 6 Ga̱jma̱a̱ mani gawúunʼ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xuajen rígi̱, xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ. Makhañún ga̱jma̱a̱ mbá nandii gakhi̱i̱”›.

7 “‹“Nda̱wa̱á dí nirígá rúʼko̱, Jeobá niʼthí, “maxnaxíi náa ñawúunʼ Nabucodorosor rey ndrígóo Babilonia Sedequías rey ndrígóo Judá mangiin xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajen ga̱jma̱a̱ bi̱ gaguanún gaʼni nandii, espada ga̱jma̱a̱ ewiʼ, náa ñawúunʼ xa̱bu̱ bi̱ nakiʼníin kuñún ga̱jma̱a̱ náa ñawúunʼ bi̱ nandún muradíin, ga̱jma̱a̱ ikhaa magudíin ga̱jma̱a̱ chílú. Xagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún ga̱jma̱a̱ xambáñun.”›

8 “Ga̱jma̱a̱ xuajen rígi̱ gíʼmaa marathu̱u̱n, ‹rígi̱ rí niʼthí Jeobá: “Gi̱i̱ naʼgíʼ náa inala kamba̱a̱ rí makuwáanʼ ga̱jma̱a̱ kamba̱a̱ rí makhañála. 9 Bi̱ gaguanún náa xuajen rígi̱ makhañún ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii. Mú bi̱ gagájnuu ga̱jma̱a̱ maxnáximinaʼ náa xa̱bu̱ caldeos maxtáa má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ makríyaʼ vida ndrígóo”›.

10 “‹“Numuu rí ikhúúnʼ ndi̱yo̱o̱ xuajen rígi̱ mu ma̱ʼkha̱nú gamiéjunʼ raʼkháa mu ma̱ʼkha̱ rí májánʼ”, eʼthí Jeobá. “Majuixná náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia, ga̱jma̱a̱ ikhaa matsikháa.”

11 “‹Ga̱jma̱a̱ goʼwóo rey ndrígóo Judá: Gudxawíín ikháanʼ ajngóo Jeobá. 12 Goʼwóo David, rígi̱ rí niʼthí Jeobá: “Xúgíʼ mbiʼi gunila rí jmbu, ga̱jma̱a̱ gunikríyaʼ bi̱ nini kuʼwáʼ náa ñawúunʼ bi̱ naʼni kúwáʼ, mu xúʼko̱ sia̱nʼ ndrígóʼ xagájnuu xóo aguʼ ga̱jma̱a̱ mi̱kha ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱a̱ tsáa gáʼni juiyuʼ numuu dí ra̱májánʼ ninila”.›

13 ‹Gi̱jyooʼ na̱jkhá náa ikháánʼ, bi̱ xtaa náa xkua̱ mijmbaʼ, oh xpátsí náa xkua̱›, eʼthí Jeobá. ‹Ikháanʼ bi̱ kuwáanʼ ruthala: “Tsáa gáʼkha̱ náa ikháanʼlu rá. Tsáa gáto̱ʼo̱o̱ náa guʼwúlú rá.” 14 Ikhúúnʼ manda̱ʼa̱a̱ cuenta náa ikháanʼla xó má ninila›, eʼthí Jeobá. ‹Ga̱jma̱a̱ maskamúu xaná rí kaʼyoo, ga̱jma̱a̱ matsikha xúgíʼ dí rígá mbájndi ikhí›”.

ABRIL 10-16

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JEREMÍAS 22-24

“Lá nandoo a̱jkia̱nʼ maʼniniiʼ Jeobá ráʼ.”

(Jeremías 24:1-3) Ikhú Jeobá nisngájmuʼ, ga̱jma̱a̱ ¡atayáá!, a̱jma̱ extu̱ʼ higos rí trámáʼ náa templo ndrígóo Jeobá, nda̱wa̱á rí Nabucodorosor rey ndrígóo Babilonia ni̱jkha̱ kayáa Jeconías a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey ndrígóo Judá, ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni wíi ajua̱nʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñajuíínʼ ajua̱nʼ, niguwíin náa Jerusalén mu maʼga̱ kagui̱i̱n náa Babilonia. 2 Timbá extu̱ʼ gajti higos rí májánʼ wéñuʼ, xóo higos rí naxná ginii, mú náa i̱mba̱ extu̱ʼ gajti higos dí ra̱májánʼ wéñuʼ rí asndu na̱nguá xóo miʼtsu.

3 Ikhú Jeobá niʼthúunʼ: “Jeremías, ndíí xtaa ratayáá rá.” Ikhú nitha: “Higos, higos májánʼ dí májánʼ wéñuʼ, ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ dí ra̱májánʼ wéñuʼ, rí xándoo miʼtsu numuu dí ra̱májánʼ wéñuʼ nindxu̱u̱”.

w13-S 15/3 8 ¶2

Lá nandoo a̱jkia̱nʼ maʼniniiʼ Jeobá ráʼ.

2 Mbá míʼtsú, Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu higos, mú raʼkháa mu maʼthí xú embáyulú índo̱ nu̱ʼphu̱. Ikha niʼthí dí xúʼko̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱. Dí niʼthúu̱n gaʼyee Jeremías nasngájma xóo nindxu̱u̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ bi̱ kuʼñúún. Índo̱ gúʼyáá ajngáa dí niʼthí, gundxaʼwamíjna̱ xú gambáyulú ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos.

(Jeremías 24:4-7) Ikhú Jeobá niʼthúunʼ: 5 “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá Dios ndrígóo Israel, ‹xóo higo rígi̱ rí májánʼ, xúʼko̱ gáyóo rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ Judá bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, bi̱ makuʼmíin ga̱jma̱a̱ májánʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún caldeos. 6 Ikhúúnʼ mañewu̱u̱n má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ mani rí matangi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ rígi̱. Ga̱jma̱a̱ mani̱i̱ ma̱ngaa xáni gámbóoʼ, ma̱ngaa madu ga̱jma̱a̱ xaruburiyaʼ. 7 Ga̱jma̱a̱ maxnu̱u̱n mbá a̱jkiu̱ún rí muniʼniúnʼ, rí ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Jeobá. Maguanu mani̱ndxu̱ún xuajñuʼ ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún numuu rí ikhiin magutangi̱i̱n náa ikhúúnʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún.

w13-S 15/3 8 ¶4

Lá nandoo a̱jkia̱nʼ maʼniniiʼ Jeobá ráʼ.

4 Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numún israelitas bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo higos dí májánʼ: “Ga̱jma̱a̱ maxnu̱u̱n mbá a̱jkiu̱ún rí muniʼniúnʼ, rí ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Jeobá. Maguanu mani̱ndxu̱ún xuajñuʼ” (Jer. 24:7). Ikha texto rígi̱ kayá edxu̱u̱ náa artículo dí kuwáanʼ ruʼnigajmaa. ¡Dios nandoo maʼni dí a̱jkiu̱lú maʼniniiʼ ikhaa! Gi̱jyooʼ a̱jkiu̱lú nandoo gáʼthúu̱n dí eʼwáʼ nuʼni. Xúʼko̱, ikháanʼ nandulúʼ manindxu̱lúʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ maniguuʼ maʼniniiʼ Dios, ga̱jma̱a̱ dí makuwáanʼ náa xuajñu. Mu ma̱ndoo muʼni rígi̱, gíʼmaa muʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ muʼnimbulúʼ dí naʼthí náa Ajngá Rawunʼ, mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ muriʼkhumijná, muxnáxi̱mi̱jna̱ náa Dios ga̱jma̱a̱ majngúlú iyááʼ náa mbiʼyuu Anu̱u̱, A̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu (Mat. 28:19, 20; Hech. 3:19). Tikhun nini má rígi̱, ga̱jma̱a̱ tikhun kuwa má runi ga̱jma̱a̱ nagún náa reunión.

(Jeremías 24:8-10) “‹Mú higo dí ra̱májánʼ dí ra̱májánʼ kayuʼ rí asndu xándoo miʼtsu, rígi̱ rí niʼthí Jeobá: “Xúʼko̱ gáxna̱a̱ Sedequías rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ príncipes ndrígóo ga̱jma̱a̱ bi̱ xóó niguanún náa Jerusalén bi̱ kuwa náa xuajen mba̱a̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 9 Ikhúúnʼ mani rí maguíʼin ga̱jma̱a̱ ma̱ʼkha̱nú gamiéjunʼ náa xúgíʼ reino dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, mani ma̱jti̱nʼ ga̱jma̱a̱ mata wéñunʼ, mani rí mámbáa maʼga̱ asndu náa. 10 Ga̱jma̱a̱ makuʼmá náa ikhiin espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii asndu índo̱ gámbíin náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ rí nixnu̱u̱n ikhiin ga̱jma̱a̱ xiʼñún”›”.

w13-S 15/3 8 ¶3

Lá nandoo a̱jkia̱nʼ maʼniniiʼ Jeobá ráʼ.

3 Ginii mbuʼyáá rí Dios niʼthúu̱n Jeremías. Nákha tsiguʼ 617 tsiguʼ ginii; xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Judá nánguá eyamajkuíí Jeobá. Dios niʼthúu̱n gaʼyee náa mbá visión rí marigá nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ nisngájmuu a̱jma̱ enii higos: Higo dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ (atraxnuu Jeremías 24:1-3). Higo dí ra̱májánʼ nindoo gáʼthúu̱n rey Sedequías ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ xa̱bu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún xó má ikhaa bi̱ mumíniiʼ náa ñawúunʼ rey Nabucodonosor ga̱jma̱a̱ ejércitos ndrígóo. Ndiéjunʼ gándoo gúʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Ezequiel, Daniel mangiin nájtsíin a̱ngui̱i̱n bi̱ kuwa má náa Babilonia rá. Ga̱jma̱a̱ dí gárígá ga̱jma̱a̱ numún tikhun judíos bi̱ muxkawíin ikhí xá. Ikhiin ninindxu̱ún xóo higos májánʼ. Nda̱wa̱á tikhun matangi̱ín mu muni̱i̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ templo ndrígóo. Ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ má nirígá (Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10).

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Jeremías 22:30) Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: ‹Guniraʼmáʼ mbiʼyuu xa̱bu̱ bugi̱ xóo bi̱ nda̱wi̱i̱n e̱ji̱i̱n, xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ nigumaratáá bi̱ nda̱a̱ rí gájmaa maʼni náa xúgíʼ mbiʼi rí gáxtáa; numuu rí nimbáa a̱ʼdióo xájmaa maʼni nimbá, índo̱ gági̱ʼi̱ náa trono ndrígóo David ga̱jma̱a̱ maʼtáñajunʼ mbu̱júu̱ náa Judá›.”

w07-S 15/3 10 ¶9

Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Jeremías

22:30. Náa numuu rí xtángoo rígi̱ tséʼni gámbáa rí Jesús magi̱ʼi̱ náa trono ndrígóo David rá. (Mateo 1:⁠1, 11.) Na̱nguá. Xtángoo tséniñuʼ rí nimbáa a̱ʼdióo Jehoiaquim magiʼi náa “trono ndrígóo David [...] náa Judá”. Jesús gáʼtañajunʼ asndu mekhuíí, raʼkháa náa Judá.

(Jeremías 23:33) “Ga̱jma̱a̱ índo̱ xuajen o mbáa gaʼyee o mbáa ndxajkun gáraxaʼ: ‹Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí nagu Jeobá rá.› Ikháánʼ matriʼñúún: “‹¡Ikháanʼ nindxa̱la rí nagu ikhúúnʼ! Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ maniʼñála”, eʼthí Jeobá›.

w07-S 15/3 11 ¶1

Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Jeremías

23:33. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí “nagu Jeobá” rá. Mbiʼi rí nixtáa Jeremías, rí niʼthí gaʼyee ga̱jma̱a̱ numuu rí magíʼnuu Jerusalén ninindxu̱u̱ xóo mbá rí nida xa̱bu̱. Ma̱ngaa xa̱bu̱ bi̱ tsixmiéjunʼ nditháan ni̱ndxu̱ún xóo mbá rí nagu Jeobá, bi̱ maʼnimbáti̱gi̱i̱n. Xúʼko̱ má cristiandad ndaʼyoo rí mikewu̱n wéñuʼ ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí inuu má mandáti̱gi̱i̱n, ga̱jma̱a̱ Jeobá ndaʼyoo rí asndu xóo mikewu̱u̱n wéñuʼ xa̱bu̱ bi̱ tsedxawíín rí najuiʼthún.

Migixnuu Biblia

(Jeremías 23:25-36) Nidxuun rí nithi gaʼyee rí nutariyaʼ rí nduwaʼ ga̱jma̱a̱ nambiyuʼ: ‹¡Nigúndaa! ¡Nigúndaa!›. 26 Asndu nguáná garigá rígi̱ náa a̱jkiu̱ún gaʼyee bi̱ nutariya̱ʼ dí minduwaʼ rá. Ikhiin ni̱ndxu̱ún gaʼyee bi̱ naʼni nduwiinʼ a̱jkiu̱ún. 27 Ikhiin nindúún rí xuajñuʼ mambumúún mbiʼyuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xnuʼndaa rí nijngruigu̱u̱n ruthi, xó má anu̱ún nimbumún mbiʼyuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu Baal. 28 Gaʼyee bi̱ nigundaa, gaʼthí xnuʼndaa dí nigiʼdoo, mú bi̱ gíʼdoo ajngóoʼ, gaʼthí gajkhun ajngóoʼ.”

“Lá kagujtuminaʼ raxa ga̱jma̱a̱ tsígáʼ ráʼ.” Rúʼko̱ eʼthí Jeobá.

29 “Lá raʼkháa ajngóoʼ nindxu̱u̱ xóo aguʼ ga̱jma̱a̱ xóo martillo dí naxpígu xpátsí ráʼ.” Eʼthí Jeobá.

30 “Ikha jngó gi̱i̱ xtáá mani gajmíi̱nʼ gaʼyee, eʼthí Jeobá, bi̱ nuni kuʼwáʼ ajngóoʼ mu muthún eʼwíínʼ a̱ngiu̱ún.”

31 “Gi̱i̱ xtáá mani gajmíi̱nʼ gaʼyee, eʼthí Jeobá, bi̱ najmún rajúún muthi: ‹¡Mbá ajngáa!›.”

32 “Gi̱jyooʼ xtáá mani gajmíi̱nʼ gaʼyee bi̱ nugundaa dí minduwaʼ, eʼthí Jeobá, bi̱ jngruigu̱u̱n nuthi ga̱jma̱a̱ nuni dí xuajñuʼ majngriʼiin ga̱jma̱a̱ numuu dí nuni mbaʼumíjna̱.”

“Mú ikhúúnʼ takuʼnguíinʼ ni má taxiejuúnʼ. Ikhiin xumbañúún nditháan xuajen rígi̱”, eʼthí Jeobá.

33 “Ga̱jma̱a̱ índo̱ xuajen o mbáa gaʼyee o mbáa ndxajkun gáraxaʼ: ‹Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí nagu Jeobá rá.› Ikháánʼ matriʼñúún: ‹“¡Ikháanʼ nindxa̱la rí nagu ikhúúnʼ! Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ maniʼñála”, eʼthí Jeobá›. 34 Índo̱ gaʼyee, ndxajkun o xuajen guthi: ‹¡Rígi̱ nindxu̱u̱ rí nagu Jeobá!›, ikhúúnʼ magutangu̱ún náa xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo. 35 Rígi̱ dí nuthu̱u̱n má xúʼko̱ xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiála ga̱jma̱a̱ a̱ngia̱la: ‹Ndiéjunʼ niriʼña̱a̱ Jeobá rá. Ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ niʼthí Jeobá rá.› 36 Mú, rí nagu Jeobá ní xuthala itháan, numuu dí nagu nindxu̱u̱ ajngóo mámbáa, ga̱jma̱a̱ ikháanʼla niriʼkhui̱i̱ ajngóo Dios bi̱ ndaʼya, Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, Dios ndrígúlú.

ABRIL 17-23

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JEREMÍAS 25-28

“Xámiñulu xó má Jeremías”

(Jeremías 26:2-6) “Rígi̱ dí niʼthí Jeobá: ‹Ariejún náa rexo̱o̱ goʼwóo Jeobá, ga̱jma̱a̱ gíʼmaa maratha ga̱jma̱a̱ numuu xuajen ndrígóo Judá bi̱ natu̱ʼu̱u̱n nusmbati̱gu̱u̱n náa goʼwóo Jeobá, xúgíʼ ajngáa dí naxiejuánʼ marathu̱u̱n. Xatrígúu nimbá. 3 Mbáa mudxawíín ga̱jma̱a̱ matangi̱ín, muniñaaʼ kamba̱a̱ dí raʼkhí, ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ xáʼkhá ka̱yo̱ʼ gamiéjunʼ dí nitha ma̱ʼkhá ka̱yo̱ʼ náa ikhiin ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí dí nini. 4 Arathún: “Rígi̱ eʼthí Jeobá: ‹Á mu ikháanʼla tsenimbaníí xtángoo dí nixnala, 5 dí mudxawíín ajngún xa̱bi̱ʼ bi̱ ni̱ndxu̱ún gaʼyee, bi̱ nakuʼnguínʼ mbu̱júu̱ʼ náa ikháanʼla, bi̱ na̱nguá edxawíín rí nuthi, 6 mú ikhúúnʼ mani guʼwá rígi̱ xóo Siló, ga̱jma̱a̱ mani rí xuajen rígi̱ xáʼndun gúyáá i̱ʼwáʼ xuajen dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ›”›”.

w09-S 1/12 24 ¶6

Jeremías tákanajkhoʼ

Jeobá niʼthúu̱n Jeremías rí maʼthúún xa̱bu̱ xuajen rí á mu na̱nguá niñaaʼ runi dí raʼkhí, Jerusalén maguma gámbáa. Índo̱ xa̱bu̱ nidxawíín rí niʼthí gaʼyee, nikiʼníin ga̱jma̱a̱ nithi: “Xa̱bu̱ bugi̱ kaʼyoo makhañúu”. Mú, Jeremías niʼthá kháñuun: “Gunimbalá dí naʼthí Jeobá”. Nda̱wa̱á niʼthún rí á mu nuxiyáa, muxiyáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúun bi̱ Dios nikuʼmaa mu maʼthúún. Lá natayáá dí nirígá nda̱wa̱á ráʼ...

(Jeremías 26:8, 9) Índo̱ Jeremías niguámbóo niʼthí xúgíʼ dí Jeobá niʼthí maʼthúún xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen, ikhú ndxajkun ga̱jma̱a̱ gaʼyee ma̱ngaa xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen nirujtuwiin ga̱jma̱a̱ nitháán: “Gajkhun dí makhañáaʼ. 9 Náa numuu dí niratariyaʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Jeobá índo̱ niratá: ‹Xóo Siló ganindxu̱u̱ guʼwá rígi̱ ga̱jma̱a̱ xuajen rígi̱ mambáa rí asndu nimbáa xa̱bu̱ xáguanúu rá.›” Ga̱jma̱a̱ xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen nirtua̱ʼa̱a̱n Jeremías náa goʼwóo Jeobá.

(Jeremías 26:12, 13) Ikhú, Jeremías niʼthún xúgínʼ príncipes ga̱jma̱a̱ xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen: “Jeobá nikungunʼ mu mataríyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu guʼwá rígi̱ ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu xuajen rígi̱ xúgíʼ ajngáa dí nidxawíínla. 13 Rí xúgi̱ guni̱i̱ kamba̱la ga̱jma̱a̱ dí nunila, ma̱ngaa gunimbala dí niʼthí Jeobá Dios ndrígála, mu Jeobá mariʼkhu̱u̱ dí nindxa̱ʼwáminaʼ rí maʼni dí raʼkhí náa ikháanʼla.

jr-S 21 ¶13

Guñajunʼ “índo̱ gártumuu mbiʼi”

13 Xó má kuwa runi políticos ga̱jma̱a̱ religiosos bi̱ kuwa náa Judá, xú káʼnii guni xa̱bu̱ ede̱ rí gáʼthi Jeremías rá. Náa Biblia naʼthí, “ndxajkun ga̱jma̱a̱ gaʼyee ma̱ngaa xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen nirujtuwiin ga̱jma̱a̱ nitháán: ‹Gajkhun dí makhañáaʼ›”. Asndu maxaʼ inuu dí natsañúnʼ, nithi: “Xa̱bu̱ bugi̱ kaʼyoo makhañúu” (atraxnuu Jeremías 26:8-11). Mú xa̱bu̱ bi̱ natsañúnʼ kuyáá Jeremías táʼngu̱u̱n guni xóo nindxa̱ʼwa̱míjna̱. Jeobá nixtáa ga̱jma̱a̱ mu maʼni kríyaaʼ. Jeremías tániñaminaʼ rí mamiñúu kaʼñún mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ o xóo rí gamíi inún. Ga̱jma̱a̱ mangáanʼ ragíʼmaa mamiñúlú.

(Jeremías 26:16) Ikhú príncipes ga̱jma̱a̱ xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen nithúún ndxajkun ga̱jma̱a̱ gaʼyee: “Na̱nguá kaʼyoo makhañúu xa̱bu̱ bugi̱, numuu dí niʼthúluʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígúlú”.

(Jeremías 26:24) Mú, Ahiqam a̱ʼdióo Safán nimbáyúu Jeremías, mu xúxnaxi̱i̱ mu muxiyáa náa xuajen.

w09-S 1/12 25 ¶1

Jeremías tákanajkhoʼ

Náa Biblia naʼthí: “Príncipes ga̱jma̱a̱ xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen nithúún ndxajkun ga̱jma̱a̱ gaʼyee: ‹Na̱nguá kaʼyoo makhañúu xa̱bu̱ bugi̱, numuu dí niʼthúluʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígúlú›”. Numuu rí Jeremías tániñaminaʼ rí mamiñúu, Dios nimbáyúu. Rí xúgi̱ guʼyáá rí nigíʼnuu Uriya, imba̱a̱ gaʼyee ndrígóo Jeobá, bi̱ ninindxu̱u̱ mixtiʼkuii kayuʼ.

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Jeremías 27:2, 3) “Rígi̱ rí niʼthúunʼ Jeobá: ‹Atani ñuñuu ga̱jma̱a̱ xkuiya rí mani̱ndxu̱u̱ xóo yoko, ga̱jma̱a̱ matagrígu náa aphaʼ. 3 Ga̱jma̱a̱ mataxuʼmá náa rey ndrígóo Edom, rey ndrígóo Moab, rey ndrígóo Ammón, rey ndrígóo Tiro ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo Sidón, mu muyégúun xa̱bu̱ bi̱ niguwáʼ ku̱ñu̱u̱n ajngáa náa Jerusalén, náa Sedequías rey ndrígóo Judá.

jr-S 27 ¶21

Guñajunʼ “índo̱ gártumuu mbiʼi”

21 Nákha nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ Sedequías xa̱bi̱i̱ rey ndrígóo Edom, Moab, Ammón, Tiro ga̱jma̱a̱ Sidón niguáʼnu ku̱ñu̱u̱n ajngáa náa Jerusalén, nindúún muriyaʼ mbá awan muxuximi̱jna̱ náa Nabucodonosor. Rí niʼni Jeremías, niʼthúu̱n Sedequías muxnaximi̱jna̱ náa Babilonia. Asndu nixnáxu̱u̱n yoko mu masngájmuun rí gíʼmaa musmbati̱gu̱ún náa xa̱bu̱ caldeos (Jer. 27:⁠1-3, 14). Xa̱bu̱ tánigunʼ rí niʼni Jeremías, ma̱ngaa rí ni̱jkha̱ kayóo mbá ajngáa rí tseguʼwún mudxawíín xa̱bu̱ ninindxu̱u̱ itháan gakhi̱i̱ numuu Hananías, mbáa gaʼyee bi̱ niʼthí rí minduwaʼ, niʼthí pa̱jnu̱ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Dios rí mambáa rí xú káʼnii Babilonia naʼni mumíniiʼ xa̱bu̱. Mú Jeobá nijmiuu Jeremías mu maʼthí rí ní xáʼni nimbá tsiguʼ rí Hananías bi̱ naʼni nduwaʼ makhañúu. Ga̱jma̱a̱ ikhaa rúʼko̱ má nirígá (Jer. 28:1-3, 16, 17).

(Jeremías 28:11) Ga̱jma̱a̱ Hananías niʼthí inún xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: ‹Xúʼko̱ má índo̱ gaʼni a̱jma̱ tsiguʼ makumígaʼ yoko ndrígóo Nabucodonosor rey ndrígóo Babilonia náa aphún xúgínʼ xuajen›”. Ikhú gaʼyee Jeremías nigujtuun kambo̱o̱ ni̱jkha̱a̱.

jr-S 187-188 ¶11-12

“Nda̱a̱ xóo maguanúʼ wíí”

11 Jeremías táʼthi mbaʼ maʼthí. Nijmañuu nindxa̱ʼwáminaʼ náa inún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo nguáná matsinguminaʼ. Xúʼko̱ nisngájma índo̱ niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ gaʼyee Hananías bi̱ naʼninduwaʼ. Índo̱ gaʼyee Hananías niʼthí mixtiʼkhu ajngáa ndrígóo Jeobá náa inún mbaʼin xa̱bu̱, Jeremías nixprígúu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n xú káʼnii nindxu̱u̱ mbáa gaʼyee gajkhun. Jeremías nigu mbá yoko rí kiʼni ga̱jma̱a̱ ixi̱ náa aphuu mu masngájma xú káʼnii xa̱bu̱ judíos muñajunʼ gakhi̱i̱ náa Babilonia. Hananías nikiʼnáa wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nirígú kayuʼ yoko ga̱jma̱a̱ nixpígaʼ. ¡Nda̱wa̱á tsáa eʼngo̱o̱ mbaʼyoo ndiéjunʼ gáʼni Hananías nda̱wa̱á! Ndiéjunʼ niʼni Jeremías rá. “Ikhú gaʼyee Jeremías nigujtuun kambo̱o̱ ni̱jkha̱a̱.” Xúʼko̱, Jeremías ni̱jkha̱a̱. Nda̱wa̱á, Jeobá niʼthúu̱n rí mata̱nga̱a̱ kayóo mbá ajngáa náa Hananías: Rí Dios maxnáxi̱i̱n judíos náa ñawúunʼ rey ndrígóo Babilonia ga̱jma̱a̱ maxíyáa Hananías (Jer. 28:1-17).

12 Rí ndiʼyáá gi̱jyooʼ naʼsngúlú rí índo̱ na̱jkua̱ gúʼtaraʼa, ragíʼmaa mamiñúlú ga̱jma̱a̱ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ. Á mu mbáa tsíyoo gáʼnimbo̱o̱ dí naʼthí náa Escrituras ga̱jma̱a̱ nakiʼnáa wéñuʼ rí asndu nandoo maxnúlúʼ, ma̱ndoo muʼtháán rí maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mu̱ʼgua̱ náa imbo̱o̱ guʼwá. Tséyóoʼ magiʼdulú gajmiúlú xa̱bu̱. Gutsiji̱i̱ rí xúʼni̱ “dí ra̱májánʼ wéñuʼ”, guniʼñáanʼ mu muʼtháán nda̱wa̱á índo̱ xa̱bu̱ na̱nguá kiʼnáa (atraxnuu 2 Timoteo 2:23-25; Pro. 17:14).

Migixnuu Biblia

(Jeremías 27:12-22) Ma̱ngaa rey Sedequías bi̱ xtáa náa Judá nithu̱u̱n ikháá má kayuʼ: “Guda yoko ndrígóo rey Babilonia ga̱jma̱a̱ guni ñajunʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ xuajñu mu makuwáanʼ má xúʼko̱. 13 Náa numuu rí gíʼmaa makhañáaʼ ikháánʼ ga̱jma̱a̱ xuajñanʼ ga̱jma̱a̱ espada, ewiʼ ga̱jma̱a̱ nandii xó má Jeobá niʼthúu̱n xuajin rí xáʼni ñajunʼ rey ndrígóo Babilonia rá. 14 Ga̱jma̱a̱ xúdxuun ajngáa ndrígu̱ún gaʼyee bi̱ kuwa ruthi: ‹Ikháanʼ xúni̱ ñajunʼ rey ndrígóo Babilonia›, numuu rí nduwaʼ rí kuwa ruthi.

15 “‹Numuu rí ikhúúnʼ takuʼmíin, eʼthí Jeobá, ikhiin kuwa rutariyaʼ rí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuuʼ, mu mámbáa náa gáʼga̱ ga̱jma̱a̱ makhañála, ikháanʼ ga̱jma̱a̱ gaʼyee bi̱ kuwa rutariyaʼ›”.

16 Ga̱jma̱a̱ ni̱thu̱u̱n dxajkun ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajen rígi̱: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá: ‹Xúdxuun ajngún gaʼyee bi̱ kuwa ruthi: “¡Gu̱ya̱a̱! ¡Xúgíʼ dí rígá náa goʼwóo Jeobá nacha̱ má na̱ʼkha̱a̱ kiʼda mbu̱júu̱ rí ni̱jkha̱ kiʼda náa Babilonia!”. Numuu rí minduwaʼ rí kuwa rutariyaʼ. 17 Xúdxawíín rí guthi. Guni ñajunʼ rey ndrígóo Babilonia mu makuwáanʼ má xúʼko̱. Náa numuu rí xuajen rígi̱ maguma gámbáa rá. 18 Á mu ikhiin ni̱ndxu̱ún gaʼyee ga̱jma̱a̱ á mu ajngóo Jeobá rígá náa ikhiin, ikhiin gutakáñii Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, mu xúgíʼ dí gaguanáa náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén xáto̱ʼo̱o̱ náa Babilonia›.

19 “Numuu dí rígi̱ niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejércitos ga̱jma̱a̱ numuu columnas, lamáa, carretillas ga̱jma̱a̱ rí xóó niguanáa náa xuajen rígi̱, 20 rí Nabucodonosor rey ndrígóo Babilonia na̱nguá niguéjkha̱ índo̱ ni̱jkha̱ kayáa Jeconías a̱ʼdióo Jehoiaquim, rey ndrígóo Judá, náa Jerusalén asndu Babilonia, gajmiún xúgínʼ bi̱ guáʼdáá wéñuʼ náa Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén; 21 numuu dí rígi̱ niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejércitos, Dios ndrígóo Israel, xúgíʼ rí naguanúu náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén: 22 ‹“Náa Babilonia maʼga̱ kiʼdiin ga̱jma̱a̱ ikhí gákuwá asndu mbiʼi rí ikhúúnʼ gáñu̱u̱n”, eʼthí Jeobá. “Ga̱jma̱a̱ mani rí matangi̱ín ga̱jma̱a̱ mani rí makuwá mbu̱júu̱ gi̱jyooʼ”›”.

ABRIL 24-30

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JEREMÍAS 29-31

“Jeobá niʼthí rí marigá i̱mba̱ nuxi̱ʼ rí mambánuu”

(Jeremías 31:31) “¡Atayáá! Na̱ʼkha̱ mbiʼi”, eʼthí Jeobá, “mani i̱mba̱ nuxi̱ʼ rí mambanúʼ gajmíi̱nʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo Israel ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá.

it-2-S 575 ¶3-4

Rí nimbánuu

Rí nimbánuu nuxi̱ʼ. Nákha siglo VII ts.g., Jeobá niʼthí náa Jeremías rí marigá i̱mba̱ nuxi̱ʼ rí mambanúu, ma̱ngaa niʼthí rí xánindxu̱u̱ xóo pacto ndrígóo Xtángoo, rí táʼnimbánuu Israel. (Jer 31:⁠31-⁠34.) Mbruʼun rí inuu makhañúu, 14 ñajunʼ gu̱nʼ Nisán tsiguʼ 33 ts.g., índo̱ Jesucristo nigíʼ Ganitsuwañu ndrígóo Señor, niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu rí nimbánuu nuxi̱ʼ, rí magiʼdoo numuu índo̱ ikhaa gaxnáximinaʼ. (Lu 22:20.) Índo̱ niʼni 50 mbiʼi rí Jesús nigabi̱i̱ ga̱jma̱a̱ gu̱wa̱ʼ mbiʼi nda̱wa̱á rí ni̱jkha̱a̱ mekhuíí náa Anu̱u̱. Nixnúún xi̱ʼ kaʼwu rí nigruigú náa Jeobá xa̱bi̱i̱ bi̱ niwi̱i̱n náa mbá guʼwá rijma̱a̱ náa Jerusalén. (Hch 2:1-4, 17, 33; 2Co 3:6, 8, 9; Heb 2:3, 4.)

Rí nimbánuu nuxi̱ʼ mbá tapha nindxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ imbá tapha nindxu̱u̱ “Israel ndrígóo Dios”, xóo muʼthá bi̱ kaxtaʼwíin ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu bi̱ kuwa mbóó gajmiún Cristo, bi̱ ni̱ndxu̱ún congregación ndrígóo o xuyuʼ. (Heb 8:10; 12:22-24; Gál 6:15, 16; 3:26-⁠28; Ro 2:28, 29.) Rí nuxi̱ʼ nimbánuu nigiʼdoo numuu índo̱ Jesús nixídii eʼdiuu, índo̱ nixnáximinaʼ xóo xa̱bu̱, rígi̱ nixnáxi̱ náa Jeobá índo̱ ni̱jkha̱a̱ mekhuíí. (Mt 26:⁠28.) Índo̱ Dios naraʼwíi mbáa xa̱bu̱ mu maʼga̱a̱ mekhuíí (Heb 3:1), Dios na̱ʼkha̱ kayáa xa̱bu̱ buʼko̱ náa rí nimbánuu nuxi̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ ndrígóo Cristo. (Sl 50:5; Heb 9:14, 15, 26.) Jesucristo niʼni rí magiʼdoo numuu rí nimbánuu nuxi̱ʼ (Heb 8:6; 9:15) ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa e̱ji̱i̱n Abrahán. (Gál 3:16.) Numuu rí Jesús niʼni rí magiʼdoo numuu rí nuxi̱ʼ nimbánuu, nambáñun bi̱ kuwa náa rí nimbánuu mu manindxu̱ún bi̱ phú e̱ji̱i̱n Abrahán (Heb 2:16; Gál 3:⁠29) índo̱ naguma mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuñún ga̱jma̱a̱ numún aʼkhún. Jeobá naʼthí rí ni̱ndxu̱ún jmbiin. (Ro 5:⁠1, 2; 8:33; Heb 10:16, 17.)

(Jeremías 31:32, 33) Xánindxu̱u̱ xóo rí nimbánuʼ gajmíi̱nʼ xiʼñúuʼ mbiʼi rí nigujtúun ñawúúnʼ mu magúwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ‹rí nimbánuʼ gajmíi̱nʼ ikhiin túnimbaníí, maski ajndu ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ bi̱ kaʼñún›, eʼthí Jeobá.”

33 “Numuu dí rígi̱ gánimbánuu ga̱jmu̱ʼ Israel nda̱wa̱á rí ganújngoo mbiʼi rúʼko̱”, eʼthí Jeobá. “Magíwanʼ xtángoo ndrígóʼ náa ikhiin, ga̱jma̱a̱ náa a̱jkiu̱ún ganiraʼmáʼ. Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún, ga̱jma̱a̱ ikhiin mani̱ndxu̱ún xuajñuʼ.”

jr-S 173-174 ¶11-12

Nayambáá rí nimbánuu nuxi̱ʼ

11 Xú káʼnii nindxu̱u̱ mixtiʼkhu rí nimbánuu nuxi̱ʼ rá. Mixtiʼkhu náa nigumaraʼmáʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí Xtángoo ndrígóo Moisés (atraxnuu Jeremías 31:33). Gu̱wa̱ʼ Xtángoo kiʼniraʼmáʼ náa itsí wajpa rí nda̱wa̱á nindáti̱ga̱. Mú Jeremías niʼtáriyaʼ rí xtángoo dí nigájnuu rí nimbánuu nuxi̱ʼ magumaraʼmáʼ náa a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ xámbá. Cristianos bi̱ kaxtaʼwíin, bi̱ kuwa náa nuxi̱ʼ nimbánuu, nduyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu xtángoo rígi̱. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eyáá rígi̱ bi̱ na̱nguá kuwa náa rí nimbánuu nuxi̱ʼ, “iʼhuinʼ mugu”, bi̱ guáʼthi̱i̱n makuwa kámuu náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ rá. (Juan 10:⁠16.) Mangiin bugi̱ nanigu̱nʼ xtángoo ndrígóo Dios. Ikhiin ni̱ndxu̱ún xóo bi̱ niguwáʼ gakuwa náa Israel, bi̱ nindrigú Xtángoo ndrígóo Moisés ga̱jma̱a̱ nimbáñun (Lev. 24:22; Núm. 15:15).

12 Xú káʼnii guriʼña̱a̱ á mu nuraxulú ndiéjunʼ nindxu̱u̱ xtángoo rígi̱ rí nigumaraʼmáʼ náa a̱jkiu̱ún cristianos bi̱ kaxtaʼwíin rá. Xtángoo rígi̱ ma̱ngaa nagumbiʼyuu “xtángoo ndrígóo Cristo”, ga̱jma̱a̱ nijuixnún ginii israelitas bi̱ niraʼwíin Dios, bi̱ kuwa náa i̱mba̱ nuxi̱ʼ nimbánuu (Gál. 6:2; Rom. 2:28, 29). Xtángoo rígi̱ nandoo gáʼthi mbóó ajngáa: Ngajua (Mat. 22:⁠36-⁠39). Xú káʼnii egumaraʼmáʼ náa a̱jkiu̱ún bi̱ kaxtaʼwíin rá. Rígi̱ narígá índo̱ nutajkáan ma̱ngaa nunigajmaa Ajngá rawunʼ Dios. Mú rígi̱ ndayóoʼ muni xúgínʼ cristianos, asndu bi̱ na̱nguá kuwa náa rí nimbánuu nuxi̱ʼ mu nandún mambáñun.

(Jeremías 31:34) “Ga̱jma̱a̱ ní xúsngúún mámbáa xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiún ma̱ngaa mámbáa ndxájun, ní xúthi: ‹¡Guniʼníʼ Jeobá!›, numuu rí xúgínʼ muniʼnúnʼ, asndu bi̱ itháan chíʼgíʼ asndu bi̱ itháan nikhi̱i̱”, eʼthí Jeobá. “Numuu rí mani mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkhun, ga̱jma̱a̱ ní xarmáʼáan a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhún.”

jr-S 177 ¶18

Nayambáá rí nimbánuu nuxi̱ʼ

18 Ma̱ngaa, rí nimbánuu nuxi̱ʼ nasngájma xóo kaʼnii mitsaan wéñuʼ eʼni Jeobá gajmíi̱n xa̱bu̱ numbaaʼ, bi̱ kaxtaʼwíin, bi̱ natu̱ʼu̱u̱n náa rí nimbánuu nuxi̱ʼ, ga̱jma̱a̱ bi̱ guáʼthi̱i̱n makuwá náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ. Nduʼyáá gajkhun rí índo̱ Jeobá naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúlúʼ, nánguá ermáʼáan a̱jkiu̱u̱n nángi eʼni. Rí nikudaminaʼ maʼni Dios ga̱jma̱a̱ numuu rí nimbánuu nuxi̱ʼ rígá mbá rí naʼsngúlú mámbáanʼ. Gíʼmaa muraximíjna̱: “Lá naniminaʼ mbayarídoo Jeobá índo̱ nitha rí ninimba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n a̱ngui̱nʼ rí ní xarmáʼáan a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkhun xáʼ.” (Mat. 6:14, 15.) Kiʼsngáa rígi̱ nandoo gáʼthi aʼkhá dí ragíʼdoo wéñuʼ numuu ga̱jma̱a̱ asndu rí mitsáʼkháan wéñuʼ, xóo rí mbáa cristiano makudaminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ imba̱a̱. Á mu a̱ʼgiu̱u̱ o ajmbio̱o̱ naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo, ní ragíʼmaa ‹marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo aʼkhúun›. Mbáa mani̱ndxu̱u̱ mingíjyúuʼ mambumulú rí nini eʼwíínʼ, mú á mu nuʼni xúgi̱ kaʼnii mbuʼyaridáá Jeobá.

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Jeremías 29:4) “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, Dios ndrígóo Israel, xúgínʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin, bi̱ nini magajnún náa Jerusalén mu maʼga̱ kiʼdiin náa Babilonia:

(Jeremías 29:7) Ma̱ngaa, guʼyáaʼ rí tsímáá náa xuajen náa nitha magún kudáanʼ, ga̱jma̱a̱ gutajkáan náa Jeobá numuu rúʼko̱, numuu rí tsímáá dí rígá ikhí marigá náa ikháanʼla.

w96-S 1/5 11 ¶5

Dios ga̱jma̱a̱ César

5 Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, Jeobá niʼni rí gaʼyee Jeremías maʼthún judíos bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia rí munimbu̱ún kuñún Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kuwa ikhí ga̱jma̱a̱ mutajkáan mu marigá tsímáá ikhí. Carta rí nikuʼma naʼthí: “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, Dios ndrígóo Israel, xúgínʼ bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin [... :] [‹]guʼyáaʼ rí tsímáá náa xuajen náa nitha magún kudáanʼ, ga̱jma̱a̱ gutajkáan náa Jeobá numuu rúʼko̱, numuu rí tsímáá dí rígá ikhí marígá náa ikháanʼla›”. (Jeremías 29:4, 7.) Xuajñu Jeobá gíʼdoo mbaʼa numuu mu ikhiin ‹mbuyááʼ rí tsímáá› ga̱jma̱a̱ náa xuajen náa kuwa, mu xúʼko̱ muniñu̱nʼ mbuyamajkuíí Jeobá. (1 Pedro 3:11.)

(Jeremías 29:10) “Numuu dí rígi̱ rí niʼthí Jeobá: ‹Índo̱ garámaaʼ mbá ajtsú skíñúʼ gu̱wa̱ʼ tsiguʼ náa Babilonia, ikhúúnʼ matangu̱ún náa ikháanʼla, ga̱jma̱a̱ manimbánuu ajngóo rí ma̱ʼkháaʼ kaguáanʼ gi̱jyooʼ mbu̱júu̱›.

g-S 6/12 14 ¶1-2

Biblia mbá libro rí gajkhun nimbánuu, Níʼkhóo 2

Nimbánuu: Índo̱ ninújngoo 70 tsiguʼ rí ni̱jkha̱ kiʼdiin (607 asndu 537 ts.g.), Ciro, rey ndrígóo Persia, niniñúnʼ magúun judíos bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin mu matangi̱ín náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún mu muni̱i̱ templo ndrígóo Jerusalén (Esdras 1:2-4).

Rí nasngájma historia:

● Lá nikuwa 70 tsiguʼ israelitas náa ni̱jkha̱ kiʼdiin xó má niʼtáriyaʼ náa Biblia ráʼ. Guʼyáá rí niʼthí mbáa arqueólogo bi̱ najmaʼniiʼ wéñuʼ israelí, Ephraim Stern: “Tsiguʼ 604 asndu 538 ts.g. nda̱a̱ rí masngájmulú á mu nikuwa xa̱bu̱ náa [Judá]. Náa xúgíʼ tsiguʼ rúʼko̱, nimbá xuajen rí nini gámbáa babilonios ní tátanga̱a̱ makuwá xa̱bu̱”. Tsiguʼ rúʼko̱ náa rí tátanga̱a̱ makuwa xa̱bu̱ ma̱ngaa israelitas ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia tsiguʼ 607 asndu 537 (2 Crónicas 36:20, 21).

Migixnuu Biblia

(Jeremías 31:31-40) “¡Atayáá! Na̱ʼkha̱ mbiʼi”, eʼthí Jeobá, “gajkhun rí makuʼdáminaʼ mambanúʼ nuxi̱ʼ ga̱jmu̱ʼ goʼwóo Israel ma̱ngaa goʼwóo Judá;

32 Xánindxu̱u̱ xóo rí nimbánuʼ gajmíi̱nʼ xiʼñúuʼ mbiʼi rí nigujtúun ñawúúnʼ mu magúwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto, ‹rí nimbánuʼ gajmíi̱nʼ ikhiin túnimbaníí, maski ajndu ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ bi̱ kaʼñún›, eʼthí Jeobá.”

33 “Numuu dí rígi̱ gánimbánuu ga̱jmu̱ʼ Israel nda̱wa̱á rí ganújngoo mbiʼi rúʼko̱”, eʼthí Jeobá. “Magíwanʼ xtángoo ndrígóʼ náa ikhiin, ga̱jma̱a̱ náa a̱jkiu̱ún ganiraʼmáʼ. Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún, ga̱jma̱a̱ ikhiin mani̱ndxu̱ún xuajñuʼ.”

34 “Ga̱jma̱a̱ ní xúsngúún mámbáa xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiún ma̱ngaa mámbáa ndxájun, ní xúthi: ‹¡Guniʼníʼ Jeobá!›, numuu rí xúgínʼ muniʼnúnʼ, asndu bi̱ itháan chíʼgíʼ asndu bi̱ itháan nikhi̱i̱”, eʼthí Jeobá. “Numuu rí mani mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ ka̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkhun, ga̱jma̱a̱ ní xarmáʼáan a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhún.”

35 Rígi̱ rí niʼthí Jeobá, bi̱ Niʼni a̱jkha̱ʼ mu marigá aguʼ rí mbiʼi, xtángoo ndrígóo gu̱nʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgua̱a̱n mu mambiʼi rí mbruʼun, Bi̱ naʼni maʼba̱a̱n lamáa mu maʼbaxu̱u̱ iyaʼ, Bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: 36 “‹Á mu xtángoo rígi̱ ní xájmaa, eʼthí Jeobá, xúʼko̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n Israel muniñaʼ ranindxu̱ún xuajen náa ikhúúnʼ kámuu›”.

37 Rígi̱ dí niʼthí Jeobá: “‹Á mu mekhu ma̱ndoo maxtiewan ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ ma̱ndoo mbiʼyáá dí rígá, i̱ndó xúʼko̱ dí xáʼndoʼ gáñu̱u̱n xúgínʼ bi̱ naguwaʼ náa Israel ga̱jma̱a̱ numuu rí nini›, eʼthí Jeobá”.

38 “¡Atayáá! Ma̱ʼkha̱ mbiʼi”, eʼthí Jeobá, “índo̱ xuajen gaguma numuu Jeobá asndu náa Torre ndrígóo Hananel asndu náa Xkrugua rí gíiʼ náa Esquina. 39 Ga̱jma̱a̱ gúmá rí mixtiewan magajnúu mbájmbu náa ndíjtsúu Gareb, ga̱jma̱a̱ maʼga̱ asndu náa Goá. 40 Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xkua̱ mijmbaʼ náa gajti itsuún bi̱ nikháñun ga̱jma̱a̱ idiʼ mba̱jtsu̱u̱nʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ náa nijtíi ku̱ba̱ʼ ndrígóo Cedrón, asndu náa esquina náa Xkrugua ndrígóo Wáyú náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ, mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu náa Jeobá. Ní xángudi̱i̱ ga̱jma̱a̱ ní xáguma gámbáa.”

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá