BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • mwbr18 febrero mbaʼa ináa 1-8
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí majmulú náa reunión
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión 2018
  • Subtítulos
  • 5-11 FEBRERO
  • 12-18 FEBRERO
  • 19-25 FEBRERO
  • 26 FEBRERO ASNDU 4 MARZO
Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión 2018
mwbr18 febrero mbaʼa ináa 1-8

Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión

5-11 FEBRERO

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MATEO 12, 13

“Parábola ndrígóo trigo ga̱jma̱a̱ iná dí ra̱májánʼ”

(Mateo 13:24-26) Aʼkue niʼtun imba ajnga xkrida: Ri naʼtañajun tsi xta mikui, xo jaʼni mba xabo tsi naʼdu tsiga ri majan naʼ mbayu jaʼni-ne. 25 Aun-ma ri nunu xabo, aʼkue niʼka xabo tsi guiʼdamineʼ gajma sianʼ, niʼduroʼo tsiga ri xkahuiʼ naʼ majñu trigo, aʼkue nika. 26 Rido nijraʼan raxo trigo, nigu itsu, aʼkue nikujma ina ri xkahuiʼ iki manga.

w13-S 15/7 ináa 9 kutriga̱ 2, 3

“Xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la xúgíʼ mbiʼi”

2 Dí xtáa rarígá náa numbaaʼ nandoo gáʼthúu̱n xú kaʼnii ga̱jma̱a̱ náa mbiʼi Jesús gagímbóo trigo náa numbaaʼ, xóo muʼthá, cristianos bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ maʼtáñajunʼ gajmii náa Reino ndrígóo. Rí nijuiʼdu nigi̱ʼdu̱u̱ nákha Pentecostés tsiguʼ 33. Rí maxtagixi̱i̱ trigo mambanúu índo̱ bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ xóo kuwa índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi ndrígóo numbaaʼ rígi̱, bi̱ nindrigú má dí kaʼñúún mú magúun mekhuíí (Mat. 24:31; Rev. 7:1-4). Xóo ma mbáa xa̱bu̱ bi̱ frigu náa inúu mbá kúbá nandoo nayexi xúgíʼ dí rígá, xúʼko̱ má parábola ma̱ngaa naʼni rí ma̱ndoo mbuʼyáá ndiéjunʼ garigá índo̱ ganújngoo 2,000 tsiguʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ndiéjunʼ rí kagujtuminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu Reino rí nandoo nduʼyáá rá. Náa parábola ndrígóo Jesús naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼi rí najuiʼdu ma̱ngaa mbiʼi rí nda̱ja̱a̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ naxtagixi̱i̱. Náa artículo rígi̱ maʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼi rí naxtagixi̱i̱ o nugímbóo.

XÓO NAÑEWULÚ JESÚS

3 Índo̱ nigi̱ʼdu̱u̱ siglo a̱jma̱ ‹nikujmaa iná dí ra̱májánʼ› náa ‹mbaaʼ› ndrígóo numbaaʼ, rúʼko̱ nirígá índo̱ nikuwa cristianos bi̱ minduwiinʼ (Mat. 13:26). Índo̱ niʼni siglo a̱jkhu̱, cristianos bugi̱ niʼni mbaʼin bi̱ nuthi rí ni̱ndxu̱ún bi̱ kaxtaʼwíin. Garmáʼáan a̱jkiu̱lúʼ rí náa parábola, bi̱ ni̱ndxu̱ún ñumbáá niraxi̱i̱ amo ndrígu̱ún á mu ma̱ndoo murubu iná dí ra̱májánʼ (Mat. 13:28). Ndiéjunʼ niriʼñún ikhaa xá.

(Mateo 13:27-29) Aʼkue ri niguhua ñumbe anu xabo tsi mba guʼhuin, nitan: Señor, ¿a raʼka tsiga ri majan nitadu naʼ mbayaʼ-dxeʼ? ¿Nala niʼka ina xkahuiʼ-ra? 28 Aʼkue niʼtun: Mba xabo sianʼ neʼne ruʼkue. Aʼkue ri ñumba nitan: ¿An nandaʼ ri muʼguaxoʼ guyaxoʼ murrubuxoʼ-dxeʼ? 29 Aʼkue ri ika niʼtun: Maxuʼguala, a raʼka ri gurrubula ina ri xkahuiʼ murruburaʼala trigo iki manga.

w13-S 15/7 ináa 10 kutriga̱ 4

“Xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la xúgíʼ mbiʼi”

4 Ga̱jma̱a̱ numuu trigo ma̱ngaa iná dí ra̱májánʼ, bi̱ nindxu̱u̱ amo o Jesús niʼthí: “Guniʼñala najma mbaʼya, asjndo mbiʼi ri mutun”. rígi̱ nasngájma, rí asndu nákha siglo timbá, nikuwa má xúʼko̱ cristianos bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo trigo náa ku̱ba̱ʼ. Rígi̱ naʼkhunʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ numuu rí Jesús nithúún xa̱bi̱i̱ mbiʼi nda̱wa̱á “Jenla guejio xta gajma nindxaʼla jamba mbiʼi, asjndo jamu” (Mat. 28:20). Ma̱ngaa Jesús má gáña̱wu̱u̱n má xúʼko̱ cristianos bi̱ kaxtaʼwíin asndu índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi. Numuu rí ikhiin nikuwa náa majñúúnʼ cristianos bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo iná dí ra̱májánʼ, ikha jngó tséʼyáá májánʼ tsíin ninindxu̱ún xóo trigo nákha mbiʼi rúʼko̱. Trigo ni̱jkha̱nú nijmaʼnuʼ tikhu tsiguʼ kidííʼ rí maʼga̱nú mbiʼi dí maxtagimbóo rí nijuiʼdu. Mú ndiéjunʼ nirígá ikhú rá.

(Mateo 13:30) Guniʼñala najma mbaʼya, asjndo mbiʼi ri mutun, iku gatun tsi murrutun: Uguimbola guini ina ri xkahuiʼ, jame gurruʼhuala roo mati mika, indo trigo ri muraxila mudriʼyala naʼ xtagaʼu.

w13-S 15/7 ináa 12 kutriga̱ 10-12

“Xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la xúgíʼ mbiʼi”

10 Ginii: Mugimbóo iná dí ra̱májánʼ. Jesús niʼthí: “Asjndo mbiʼi ri mutun, iku gatun tsi murrutun: Uguimbola guini ina ri xkahuiʼ, jame gurruʼhuala”. Nda̱wa̱á rí tsiguʼ 1914, ángeles nigíʼdi̱i̱ “nigímbíin” cristianos bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo iná dí ra̱májánʼ náa majñúnʼ “e̱ji̱i̱n reino”, xóo muʼthá, bi̱ kaxtaʼwíin (Mat. 13:30, 38, 41).

11 Índo̱ kuwa ragímbóo iná dí ra̱májánʼ, nikujmaa itháan kaʼwu xú káʼnii ni̱ndxu̱ún a̱jma̱ grupo (Rev. 18:1, 4). Tsiguʼ 1919 nikujmaa kaʼwu rí Babilonia rí nindxu̱u̱ xuajen apha niguámbáa, nandoo gáʼthúu̱n rí nigájna̱án cristianos bi̱ gajkhun ikhí. Mú, ndiéjunʼ niʼni maʼni mixtiʼkun cristianos gajkhun náa cristianos bi̱ minduwíinʼ rá. Náa ñajunʼ rí mutaraʼa. Bi̱ nuxnún ikha Bi̱ nunigajmaa Biblia nigíʼdi̱i̱ nithi rí gíʼdoo numuu mutaraʼa numuu Reino. Mbá xkri̱da, náa folleto To Whom the Work Is Entrusted (A quiénes se les confía la obra), rí nigájnuu tsiguʼ 1919, niʼthún xúgínʼ cristianos bi̱ kaxtaʼwíin rí mutaraʼa mámbá guʼwá. Naʼthí xúgi̱ káʼnii: “Ñajunʼ nakujmaa mingíjyúuʼ, mú kaʼyoo Señor ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígu̱ún muʼnimbánii. Ikháanʼ nikánala ñajunʼ mitsaan rígi̱ muni”. Xkáʼnii niriʼña a̱ngiu̱lú rá. Xóo ma esngájma revista tsiguʼ 1922 rí xúgi̱ najmaʼnuʼ xóo Bi̱ Nayejngoo, Bi̱ nunigajmaa Biblia nuni itháan ñajunʼ. Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, rí mutaraʼa mámbá guʼwá ninindxu̱u̱ rí najmaʼnunʼ cristianos jmbiin... ¡asndu mbiʼi xúgi̱!

12 Raga̱jma̱: Magixii trigo. Jesús niʼtáñajunʼ ángeles: “Trigo ri muraxila mudriʼyala naʼ xtagaʼu” (Mat. 13:30). Asndu tsiguʼ 1919, cristianos bi̱ kaxtaʼwíin ndiwíín náa congregación rí kaʼwu. Bi̱ xóó naguanún náa Ku̱ba̱ʼ, índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi mundrigú rí kaʼñún náa mekhuíí (Dan. 7:18, 22, 27).

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Mateo 12:20) Ni magun ri mixnga maxaxpigueʼ, ni maxanduhiyu agu ri mbuʼya iʼka guniu, asjndo naʼ gaʼni ri mada ri jmbu.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 12:20

maxanduhiyu agu ri mbuʼya iʼka guniu: Lámparas rí nijmaa náa guʼwá nindxu̱u̱ daan ku̱ba̱ʼ rí najnuʼ aceite ndrígóo oliva. Aceite natsimuu náa gúmá ndrígóo lino, rúʼko̱ naʼni xawiyúuʼ aguʼ. Náa ajngáa griega rí naʼtájuíi “gúmá ndrígóo lino rí naʼni guni” ma̱ndoo maʼthúu̱n gúmá rí nagájnuu guni numuu rí xóó naguanu aguʼ índo̱ najuiyuʼ. Xóo má eʼtáriyaʼ Isaías 42:3, Jesús mani̱ndxu̱u̱ xa̱bu̱ wabaʼ; ikhaa xáʼni gíníi xa̱bu̱ gíníi.

(Mateo 13:25) Aun-ma ri nunu xabo, aʼkue niʼka xabo tsi guiʼdamineʼ gajma sianʼ, niʼduroʼo tsiga ri xkahuiʼ naʼ majñu trigo, aʼkue nika.

w16.10 ináa 32

Lá natayáá má ráʼ.

Lá gajkhun nikuwa xa̱bu̱ nákha wajyúúʼ bi̱ nidu tsígáʼ dí ra̱májánʼ náa mbañúúnʼ eʼwíínʼ ráʼ.

NÁA Mateo 13:24-26, Jesús niʼthí: “Ri naʼtañajun tsi xta mikui, xo jaʼni mba xabo tsi naʼdu tsiga ri majan naʼ mbayu jaʼni-ne. Aun-ma ri nunu xabo, aʼkue niʼka xabo tsi guiʼdamineʼ gajma sianʼ, niʼduroʼo tsiga ri xkahuiʼ naʼ majñu trigo, aʼkue nika. Rido nijraʼan raxo trigo, nigu itsu, aʼkue nikujma ina ri xkahuiʼ iki manga”. Tikhun bi̱ nduyáá nakumu̱ún dí xkri̱da rígi̱ ragájkhun nindxu̱u̱. Mú tikhu i̱yi̱i̱ʼ dí nirígá náa Guʼwá Ñajunʼ Roma nákha wajyúúʼ nasngájma dí ma̱ndoo marigá rúʼko̱.

Xó má eʼthí mbá diccionario ndrígóo Biblia, xtángoo ndrígóo Roma nasngájma rí nindxu̱u̱ mbá delito rí mbáa xa̱bu̱ mata̱nga̱a̱ maʼniuu dí ra̱májánʼ imba̱a̱ índo̱ gáʼdu tsígáʼ dí ra̱májánʼ náa mbayuuʼ. Á mu ndiyóoʼ marigá xtángoo rígi̱, nindxu̱u̱ numuu rí nirígá. Mbáa xa̱bu̱ bi̱ ndaʼyoo xtángoo bi̱ mbiʼyuu Alastair Kerr naʼthí rí nákha tsiguʼ 533 nda̱wa̱á rí ni̱ʼkha̱ Cristo, Justiniano bi̱ niʼtáñajunʼ náa Roma niríyaʼ mbá i̱yi̱i̱ʼ rí najmaʼnuʼ xóo Digesto. I̱yi̱i̱ʼ rígi̱ nindxu̱u̱ mbaʼa enii xtángoo ndrígóo Roma náa na̱ʼkha̱ rí nithi bi̱ nduyáá xtángoo nákha tsiguʼ 100 ga̱jma̱a̱ 250 nda̱wa̱á rí nixtáa Cristo. Náa Digesto naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xa̱bu̱ bi̱ nijmañuu bi̱ nagumbiʼyuu Ulpiano, bi̱ niʼthí numuu mbáa bi̱ niʼdu tsígáʼ dí ra̱májánʼ náa mbayuuʼ imba̱a̱ ga̱jma̱a̱ niʼni gachúu rí niʼdu. Ma̱ngaa naʼthí rí bi̱ niʼdu kaʼyoo mixnáá mbújkha̱a̱ mu muni numa̱a̱ rí nini gachíí.

Xó má eʼyáá, rígi̱ nirígá náa mbayuuʼ Roma. Ma̱ngaa nasngájma rí xkri̱da rí nigíʼ Jesús gajkhun nirígá.

Migixnuu Biblia

(Mateo 12:1-21) Mbiʼi riuʼun nika raganujngo Jesús gajmi tsi naʼsjngun naʼ kuiji xaxtu mbiʼi ri nduyaxun judío, aʼkue ri tsi naʼsjngun nixmajui iña niʼpo, numu ri naxkidxun. 2 Rido ndiya fariseo, aʼkue nitan: Jenla tsi gajmiaʼ narasjngun, ri tsuʼka muni mbiʼi ri nduyaxaʼxoʼ, ika ini. 3 Xoma Ika niʼtun: ¿An turaxnula naʼ naʼtan ri neʼne David naki nixkidxu, gajma tsi xta gajmi, 4 xo nitoʼo naʼ goʼo Dios, niʼkui pan ri kaʼu, ri tsuʼka mikui, ni ika, jame ni tsi xta gajmi raguiʼma mupi, ri indo dxakun guiʼma mupo-ra? 5 ¿An turaxnula xtangao Moisés, xo jaʼni nini dxakun mbiʼi ri nduyaxaʼla, tuniñaʼ ruñajuinʼ naʼ aun guʼhua dxakun mbiʼi ri nduyaxaʼla, nda aʼkun-ranʼ? 6 Indo Ikun natanʼla, ri guejio xta mba tsi ihua guiʼdo numu xo ri guʼhua dxakun ri guiʼ guejio. 7 Xi mamañaʼla na ri iʼtan: Ri mañahuin akuin xabo ju-yamijna iyoʼ, tsiyoʼ ri murutunraʼala agun xuku, ikajngo maxutanla ri mubuyamini tsi tsiya ngua mba jañi guejio. 8 Numu ri Ade Xabo Ika ñajun Señi mbiʼi ri nduyaxaʼla. 9 Rido nigajnu iki, aʼkue niʼke naʼ sinagoga drigun. 10 Jenla, iki xta mba tsi nijndo mba ñau, aʼkue niraxi Jesús: ¿An ramitsuʼka ri magumamanda mba xabo mbiʼi ri nduyaxaʼxoʼ-ra? Numu ri ndiñu muni aʼkun. 11 Xoma Ika niʼtun: ¿Tsala tsi ikanʼla tsi guiʼda mba borrego, xi tsuʼkue gaxpatuanʼan naʼ iña mba mbiʼi ri nduyaxaʼla, an maxaʼgue gaʼyo mariyaʼ-ra? 12 ¿A raʼka ihua guiʼdo numu mba xabo xo ri mba borrego-dxeʼ? Ikajngo ratsuʼka ri maguma ri majan mbiʼi ri nduyaxaʼla. 13 Aʼkue ri niʼtun xabo tsuʼkue: Atatsriyaʼ ñahuanʼ, aʼkue nitsriyeʼ ñau, niʼni ñau asjndo xoma jaʼni ñau ri ndariʼdo. 14 Rido nigajna fariseo, aʼkue niguaʼda ahuan numu Jesús xo guni ri munigamba. 15 Rido ndiʼyo Jesús ri xkuaʼni, aʼkue niriyaʼmineʼ iki, jame pu-mbaʼin xabo nigo tsudu, mba xuguinʼ neʼnemandin. 16 Pu-niʼtangaun ri maxurmbaʼtariyaʼ ri mutan tsa ñajunʼ, 17 numu ri mambanu xo ri niʼtan gaʼyo Isaías, naki niʼtan: 18 Jenla ñumbeʼ tsi niriya; tsi naʼne akuinʼ-jayo, tsi naniguʼ nimiʼ-jayo; maxni Espíritiʼ, jame maʼtun gentiles ri jmbu. 19 Maxajiʼna ni maxandxaʼhue, asjndo nimba maxadxaun ri naʼten naʼ calle. 20 Ni magun ri mixnga maxaxpigueʼ, ni maxanduhiyu agu ri mbuʼya iʼka guniu, asjndo naʼ gaʼni ri mada ri jmbu. 21 Naʼ mbiʼyu Ika maguaʼtin xabo gentil.

12-18 FEBRERO

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MATEO 14, 15

“Jesús naxniʼtsún mbaʼin ga̱jma̱a̱ ka nguáthi̱i̱n xa̱bu̱”

(Mateo 14:16, 17) Aʼkue ri Jesús niʼtun: Nangua-ma iʼyo ri magun. Gu-xnula ikanʼla ri mupi. 17 Xoma ikin nitan: Rajudaxoʼ mbaʼa pan ri muxnuxoʼ, huitsu pan judaxoʼ, ajmi iguiʼ.

w13-S 15/7 ináa 15 kutriga̱ 2

Jesús naxniʼtsún mbaʼin ga̱jma̱a̱ ka nguáthi̱i̱n xa̱bu̱

2 Índo̱ ndiʼñún xúgínʼ xa̱bu̱ buʼko̱, Jesús nigáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n kañún, ikha jngó niʼsngúún ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ nini thanún bi̱ nandoo kháñuun. Índo̱ ni’ni wakhíʼ, xa̱bi̱i̱ nitháán rí maʼtangawún mú magún náa xuajen dí rígá mijngii mu mutsi rí mu̱phu̱ numuu rí niʼni má wakhíʼ. Mú ikhaa niʼthún: “Gu-xnula ikanʼla ri mupi”. Mbáa ajngáa rígi̱ niʼnijngawíin, numuu rí na̱nguá kuda mbaʼa ganitsu: Ka i̱ndó witsu pan ga̱jma̱a̱ a̱jmi̱i̱n e̱gi̱ʼ majkhinʼ.

(Mateo 14:18, 19) Aʼkue ri Jesús niʼtun: Ahua judaʼla guejio. 19 Aʼkue niʼtañajuinʼ ri matriguin xabo naʼ inu ina, aʼkue nigruigüi pan ri mba huitsu jame ajmi iguiʼ, aʼkue niraʼen mikui, neʼnetsakuramu, aʼkue nixpiʼta pan nixnu tsi nuni-gajma, xoma tsi nunigajma nixnu xabo tsi mbaʼin mupo.

w13-S 15/7 ináa 15 kutriga̱ 3

Jesús naxniʼtsún mbaʼin ga̱jma̱a̱ ka nguáthi̱i̱n xa̱bu̱

3 Rí nigawíinʼ a̱jkiu̱u̱n Jesús nixkaxii maʼni milagro, i̱ndó ikhaa nithi ga̱jma̱a̱ numuu a̱jkuwíin evangelistas (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Índo̱ niʼthúún discípulos ndrígóo rí muthún xa̱bu̱ rí mutrigi̱i̱n náa raxa ga̱jma̱a̱ rí grupo maʼni 50 ga̱jma̱a̱ 100, ikhú naʼtájkáan náa Dios ga̱jma̱a̱ nixnáraʼa pan ma̱ngaa e̱gi̱ʼ. Nda̱wa̱á, ikhaa na̱nguá nixnáraʼa ganitsu, nixnúún “discípulos, ga̱jma̱a̱ discípulos nixnúún xa̱bu̱”. Ga̱jma̱a̱ milagro rígi̱ xúgínʼ niguaʼdáá rí mu̱phu̱. Jesús nixniʼtsún mbaʼin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ ka guathiin discípulos.

(Mateo 14:20, 21) Mba xuguinʼ xabo nipeʼtso, asjndo naʼ niguiʼmu, jame niraxi guhuaʼ-ejma-mu ixtu iʼñu ri nipidun. 21 Jame naʼne xo mba huitsu mil xabeka tsi nipeʼtso, nda-hua tsi niguxnu tsi goʼo gajmi ijin.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 14:21

ma̱ngaa kuwa guʼu ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n: I̱ndó Mateo nindxu̱u̱ bi̱ niʼthí ga̱jma̱a̱ numún gu̱ʼu̱ mangiin e̱ji̱n índo̱ niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu milagro rígi̱. Mbáa mbiʼi rúʼko̱ Jesús nixniʼtsún itháan rí 15,000 xa̱bu̱.

w13-S 15/7 ináa 15 kutriga̱ 1

Jesús naxniʼtsún mbaʼin ga̱jma̱a̱ ka nguáthi̱i̱n xa̱bu̱

ATATSAʼWÁMINAʼ rí xóo nirígá (atraxnuu Mateo 14:14-21). Índo̱ inu maʼni Pascua tsiguʼ 32, naʼni mbáa mbá cinco mil xa̱bekha, ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ mangiin e̱ji̱n, nigún ki̱dxu̱ʼ Jesús ga̱jma̱a̱ discípulos ndrígóo náa mijngii xuajen Betsaida, dí rígá mijngii náa rawunʼ lamáa ndrígóo Galilea.

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Mateo 15:7-9) Pu-rigujnu ri nutanla jame nunila, pu-majan niʼtan Isaías ri nijana maʼtan neʼne Dios numaʼla, naki niʼtan: 8 Xuajin rigueʼ rigujnu ri ndayamakuiʼ, Jame ni xi lajuin raguihuanʼ akuin-jaʼyeʼ, 9 Nda numu iyamakuiʼ, indo ri nusjnga xabo gajma ri nutañajun xabo isjnga.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 15:7

A̱jma̱ inún: Ajngáa griego hypokrités nandoo gáʼthúu̱n bi̱ nanujngún náa teatro griego —nda̱wa̱á náa xa̱bu̱ romanos— bi̱ kuda mbaʼu máscaras mu maʼni mba̱a̱ aʼwún. Ikha jngó ajngáa rígi̱ niguanúu mu miʼtá ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ narkaʼwu xóo nindxu̱u̱ mu maʼni nduwiinʼ eʼwíínʼ o naʼni mani̱ndxu̱u̱ rí na̱nguá nindxu̱u̱. Jesús niʼthún rí “a̱jma̱ inún” bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá dxajkun ndrígu̱ún judíos (Mt 6:5, 16).

(Mateo 15:26) Aʼkue ri niʼtun Jesús: Ramajan ri magajna guma naʼ ñau ijin, majanu ijin xuhuan mupo.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 15:26

e̱ji̱n [...] xúwán’: Náa xtángoo dí nikhánáán Moisés nasngájma rí xúwán’ ni̱ndxu̱ún xujkhúʼ tsagiin, ikha jngó náa Biblia najmuu ajngáa rígi̱ mú maʼthí rí na̱nguá gíʼdoo wéñuʼ numuu (Le 11:27; Mt 7:6; Flp 3:2; Rev 22:15). Xóo má nigumaraʼmáʼ náa Marcos (7:27) ga̱jma̱a̱ Mateo, Jesús nijmuu ajngáa rígi̱ rí najuiʼtajuii xóo ‹aʼdá xúwanʼ› o ‹xúwán’ kraʼdaa›, naʼni rí xáwáán gakhi wéñuʼ. Mbáa Jesús nijmuu ajngáa rígi̱ mu maʼthí ga̱jma̱a̱ numún xúwán’ bi̱ guáʼdiin xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá ni̱ndxu̱ún judíos. Nikujmaa rí índo̱ ikhaa niʼthí rí israelitas ni̱ndxu̱ún xóo “e̱ji̱nʼ” ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱nguá ni̱ndxu̱ún judíos xóo “xúwán’”, Jesús nindoo masngájma ndiéjunʼ phú gíʼdoo numuu. Náa mbá guʼwá náa kúwá e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ xúwán’, ginii e̱ji̱nʼ nuphiʼtsu.

Migixnuu Biblia

(Mateo 15:1-20) Aʼkue ri niguaʼnu tikun tsi nusjnga xtangao Moisés gajma fariseos naʼ inu Jesús tsi niguhua naʼ Jerusalén, nitan: 2 ¿Narijngo ri tsi gajmiaʼ narasjngun nusjmatajnga ri xoma ri nduya nuni xabo huanu-roʼ? Ri tsinixanʼ rido naʼpi pan. 3 Xoma Ika niʼtun: ¿Narijngo isjmatanjgala manganʼla ri naʼtañajun Dios gajma numu ri nduyala nunila-roʼ? 4 Numu ri Dios niʼtañajun, naki niʼtan: Atiamakui anaʼ jame atiamakui rudaʼ. Tsi maʼtan xkahuiyuʼ anu o maʼtan xkahuiyuʼ rudu, gajañu ndahua tsi maʼne mba akuin-jaʼyo. 5 Ikanʼla itan: Asjndo tsa tsi maʼtun anu o rudu: Mba xugui ri mago mambayaʼ gajma-no, ika ruʼkue ñajun ofrendoʼ naʼ inu Dios xuguiʼ-ra. 6 Raguiʼma mbayamaku anu mbayamaku rudu xabo. Xkuaʼni itanla numu ri maxaguiʼdo numu ri naʼtañajun Dios gajma xoma ri nduyala nunila. 7 Pu-rigujnu ri nutanla jame nunila, pu-majan niʼtan Isaías ri nijana maʼtan neʼne Dios numaʼla, naki niʼtan: 8 Xuajin rigueʼ rigujnu ri ndayamakuiʼ, Jame ni xi lajuin raguihuanʼ akuin-jaʼyeʼ, 9 Nda numu iyamakuiʼ, Indo ri nusjnga xabo gajma ri nutañajun xabo isjnga. 10 Aʼkue nindxaʼun xabo tsi pu-mbaʼin, niʼtun: Gudxa-huinla jame gafraʼaʼla. 11 Raʼka ri najngun naʼ raun xabo gaʼne ri maʼne ri ra- majan xabo. Ri nagajnu naʼ raun xabo, ruʼkue eʼne ri maʼne ri ramajan xabo. 12 Aʼkue ri nixuʼmamijna tsi gajmi naʼsjngun, nitan: ¿An nataya ri neʼneñau fariseos ri niratan rido nidxahuin-ra? 13 Xoma Ika niʼtun: Mba xugui ina ri taʼdu Tateʼ tsi xta mikui, maxtubu. 14 Guniʼñula, xabo smbadu ñajunʼ, tsi nudaikun smbadu ñajunʼ, xi mba smbadu gayaiko imba smbadu, najmi ga-duaʼin naʼ aun iña. 15 Aʼkue ri Pedro niʼtun: Aratanʼxoʼ xo pu-iʼtan ajnga xkrida rigueʼ. 16 Aʼkue ri Jesús niʼtun: ¿Asjndo xo tsifraʼaʼla manganʼla-ranʼ? 17 ¿An tsifraʼaʼla ri mba xugui ri najngun naʼ raun xabo, naʼ chambo ika, ndahua naka raguana xana-ra? 18 Indo ri nagriyoʼ raun xabo, asjndo naʼ aun akuin igajnu, ruʼkue eʼne ri maʼne ri ramajan xabo. 19 Numu ri naʼ aun akuin xabo igajnu ri ramajan indxaʼ-huaminaʼ, ri magudin xabo, ri maguiʼdin goʼo tsi guaʼdin ajmban, ri maguiʼdin ñau, ri maʼnekuhueʼ, ri makamaxu ajnga huaʼa, ri maʼten ajnga xkahuiʼ. 20 Rigueʼ eʼne ri maʼne ri ramajan xabo, raʼka ri maxanixaʼ xabo makueʼtso ruʼkue gaʼne ri maʼne ri ramajan xabo.

19-25 FEBRERO

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MATEO 16, 17

“Lá nundxaʼwamíjná ikháá xóo má Dios ráʼ.”

(Mateo 16:21, 22) Asjndo naki mbiʼi ruʼkue niguiʼdu Jesús niʼtun gukunʼ tsi gajmi naʼsjngun, ri ndaʼyo maʼgue Jerusalén, jame mapu-maguma guina guni xabo huanu, gajma dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés, asjndo majañu, jame rido aganu mbiʼi riatsu mbaʼya. 22 Aʼkue ri Pedro niriyaʼ Jesús jani, aʼkue niguiʼdu ni-xprigu niʼtun: Señor, gañahuin akianʼ xtayaminaʼ, maxaxo ri mataguiʼni ruʼkue.

w07-S 15/2 ináa 16 kutriga̱ 17

Xa̱bekha gu̱ya̱a̱ rí Cristo kayá Edxu̱u̱ náa ikháanʼla.

17 I̱mba̱ mbiʼi, Jesús niʼthúún apóstoles ndrígóo rí ndaʼyoo maʼgá náa Jerusalén mú mamínuʼ náa ñawúúnʼ “xabo huanu, gajma dxakun tsi ñajun xabo idi, gajma tsi nusjnga xtangao Moisés, asjndo majañu, jame rido aganu mbiʼi riatsu mbaʼya”. Índo̱ niʼdxawíín rígi̱. Pedro ni̱jkha̱ kayáa kaníí Jesús ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Señor, gañahuin akianʼ xtayaminaʼ, maxaxo ri mataguiʼni ruʼkue” gajkhun má rí Pedro niʼthí rí xóo nikumuun, ikha jngó rí ndiyóoʼ rí muxpriguíí. Ikha jngó Jesús niʼthúu̱n: “¡Arraxo jani naʼ inuʼ guejio Guixa! Maxatrikoʼ. Tsitatsaʼhuaminaʼ xo ri nando Dios, indo xo ri nandun xabo itatsaʼhuaminaʼ.”

(Mateo 16:23) Aʼkue nitangayi Jesús niʼtun Pedro: ¡Arraxo jani naʼ inuʼ guejio Guixa! Maxatrikoʼ. Tsitatsaʼhuaminaʼ xo ri nando Dios, indo xo ri nandun xabo itatsaʼhuaminaʼ.

w15 1/5 ináa 12, 13 kutriga̱ 16, 17

Guñeumíjna̱ ga̱jma̱a̱ rí naʼni i̱ndi̱íʼ bi̱ nandxaʼwá

16 Satanás ma̱ndoo maʼninduwiinʼ xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ wájun jmbu. Mbá xkri̱da, guʼyáá rí nigíʼnuu Jesús índo̱ niʼthún xa̱bi̱i̱ rí inuu má makhañúu. Pedro nindoo kaʼyoo wéñuʼ Jesús rí niʼthúu̱n dí raʼkháa mbiʼi maxmiéjunʼ. Mú Jesús niʼthúu̱n: “¡Arraxo jani naʼ inuʼ guejio Guixa!” (Mat. 16:22, 23). Náa numuu rí niʼthúu̱n xúʼko̱ káʼnii xá. Numuu rí Jesús ndiʼyoo rí ndayóoʼ makhañúu mu maʼni káwíin xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ masngájma rí Satanás naʼninduwaʼ. Ninindxu̱u̱ mbá mbiʼi rí nigiʼdoo wéñuʼ numuu. Na̱nguá ninindxu̱u̱ mbóo mbiʼi rí xaxmiéjunʼ. Mbáa Satanás manigu̱ʼ wéñuʼ á mu Jesús na̱nguá xtáa xawii.

17 Náa numbaaʼ xkawiʼ rígi̱ nánguá guanúu mba̱yu̱ʼ mbiʼi. Ikha jngó kuwáanʼ náa mbá mbiʼi kiejunʼ. Mú Satanás nandoo rí xaxmiéjunlú ga̱jma̱a̱ makuwaanʼ gagi náa numbaaʼ rígi̱. Nandoo makumulúʼ rí tígo̱o̱ xóó mba̱yu̱ʼ wéñuʼ mu matumuu mbiʼi o rí xáʼga̱nú marigá. Mú rúʼko̱ nindxu̱u̱ minduwaʼ. Gakuwaanʼ xawii ga̱jma̱a̱ xambumulú rí kuwaanʼ iwáá mbiʼi (Mat. 24:42).

(Mateo 16:24) Aʼkue ri Jesús niʼtun tsi gajmi naʼsjngun: Xi mba tsi nando maʼka tsuduʼ: Gaʼnebumamineʼ-jaʼyo ri nando ika, gaʼke tsuduʼ.

w06-S 1/4 ináa 23 kutriga̱ 9

Aʼgua̱ ga̱jma̱a̱ guʼtáruʼún xa̱bu̱, ma̱ngaa guxuʼmíinʼ iyááʼ

9 Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí mbuyaridáá Jesús rí muʼni ñajunʼ Dios rá. Jesús niʼthún discípulos ndrígóo: “Xi mba tsi nando maʼka tsuduʼ: Gaʼnebumamineʼ-jaʼyo ri nando ika, gaʼke tsuduʼ” (Mateo 16:24). Ikhaa gi̱i̱ naʼthí ajtsú rí phú ndayóoʼ. Timbá nindxu̱u̱ rí ‹xúʼni̱ xúgíʼ rí nandulúʼ› xóo muʼthá, muʼnigaʼduunʼ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ gundriʼgú xtágabu ma̱ngaa ikha ndrígóo Dios. Dí raga̱jma̱ nindxu̱u̱ rí ‹mbuʼyá ixi̱ rí mumíniiʼ›. Nákha mbiʼi ndrígóo Jesús, mbá ixi̱ rí matamíniiʼ nindoo gáʼthúu̱n rí magajnúu majkuaʼ ga̱jma̱a̱ matamíniiʼ. Xóo cristianos, nduʼyáá rí mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí májánʼ (2 Timoteo 1:8). Maski ajndu nuriyaʼ majkulú xa̱bu̱, mú naʼngulú xóo má Cristo, ga̱jma̱a̱ kuwáanʼ gagi numu rí nduʼyáá rí nuʼni rí nandoo Dios (Hebreos 12:2). Ga̱jma̱a̱ rí iwáá kayuʼ guʼgua̱ má xúʼko̱ kidxuuʼ Jesús (Salmo 73:26; 119:44; 145:2).

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Mateo 16:18) Ikun mangun matanʼ ri ikan ñajuanʼ Pedro, naʼ tsudu patsi rigueʼ makuxirami ri manindxun xunʼ mbamba tsi na-guimbun, jame ni xkrugo rí makañaʼ asndu jamu maxaʼngo mada naʼ inu.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 16:18

Ikháánʼ ni̱ndxa̱ʼ Pedro ga̱jma̱a̱ náa tsu̱du̱u̱ itsí rígi̱: Náa ajngáa griego pétros nandoo gáʼthúu̱n “mbá xiʼthoo itsí; mbá itsí”. Gi̱i̱ najmaa xóo mbiʼyuu ikhaa (Pedro), xóo nixná mbiʼyuu Jesús Simón náa ajngáa griego (Jn 1:42). Ajngáa pétra najuiʼtájuíi xóo “itsí” ga̱jma̱a̱ nandoo gáʼthúu̱n náa rígá wéñuʼ itsí o mbá xtajtsí. Ma̱ngaa ajngáa rígi̱ nakujmaa náa Mt 7:24, 25; 27:60; Lu 6:48; 8:6; Ro 9:33; 1Co 10:4; 1Pe 2:8. Pedro na̱nguá nikumuu rí ikhaa nindxu̱u̱ itsí náa Jesús magrigu congregación, niʼniraʼmáʼ náa 1 Pedro 2:4-8 rí Jesús nindxu̱u̱ “itsí náa phú nigiʼi” bi̱ Dios ndiyáaʼ. Apóstol Pablo ma̱ngaa niʼthí rí Jesús nindxu̱u̱ “náa nigiʼi” ga̱jma̱a̱ “mbaʼa itsí rí kaʼyoo Dios” (1Co 3:11; 10:4). Ikha jngó Jesús nindoo gaʼthí: “Ikháánʼ bi̱ ni̱ndxa̱ʼ Pedro, Xiʼtoo itsí, nikruaʼaʼ xú káʼnii Cristo, mbaʼa itsí bi̱ mani̱ndxu̱u̱ náa phú magiʼi congregación cristiana”.

congregación: Gijyóoʼ nindxu̱u̱ timbá miʼtsú rí nakujmaa náa ajngáa griego ekklesía. Na̱ʼkha̱ náa a̱jma̱ ajngáa griego: ek, rí nandoo gáʼthúu̱n “réxa”, ga̱jma̱a̱ kaléo, nandoo gáʼthúu̱n “mandxaʼwún”. Nandoo gáʼthúu̱n mbá guáthiin xa̱bu̱ bi̱ nindxaʼwun mu muni mbá ñajunʼ kiejunʼ. Gi̱i̱ má, Jesús naʼthí náa nikumuu congregación cristiana, náa kuwa bi̱ kaxtaʼwíin. Ikhiin, “xóo itsí rí ndaʼya”, nijmaa mu “maguma guʼwá ndrígóo Dios” (1Pe 2:4, 5). Ajngáa rígi̱ najmaa má xúʼko̱ náa Septuaginta xóo rí nambánii ga̱jma̱a̱ ajngáa hebrea rí naʼtájuíi xóo “congregación”, rí nandoo gáʼthúu̱n náa xúgíʼ xuajen rí kuwa xa̱bi̱i̱ Dios (Dt 23:3; 31:30). Náa Hechos 7:38, najuixná mbiʼñún “congregación” bi̱ israelitas bi̱ Dios niʼni magajnún náa Egipto. Xúʼko̱ má cristianos bi̱ nindxaʼwún náa rí mikrina ga̱jma̱a̱ niraʼwíín náa numbaaʼ bi̱ kuwa náa “congregación ndrígóo Dios” (1Pe 2:9; Jn 15:19; 1Co 1:2).

(Mateo 16:19) Ikan maxnaʼ llavi tsi naʼtañajun mikui; mba xugui ri matruʼhua mbayi guejio, xuʼkue-ma maxtoʼo mikui, jame mba xugui ri matrakui mbayi guejio, xuʼkue-ma mikui mikui manga.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 16:19

llaves ndrígóo reino dí rígá mekhuíí: Náa Biblia naʼthí rí á mu mbáa nagruigú llave —xóo xkri̱da o na̱nguá—, nandoo gáʼthúu̱n rí nikána ñajunʼ (1Cr 9:26, 27; Isa 22:20-22). Ikha jngó, ajngáa “llave” nindoo gáʼthúu̱n rí gíʼdoo mbá ñajunʼ. Pedro nijmuu “llave” rí nikána mu maxnún judíos (Hch 2:22-41), samaritanos (Hch 8:14-17) ga̱jma̱a̱ bi̱ raʼkhíin judíos (Hch 10:34-38) rí ma̱ndoo makanún xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios Dios ga̱jma̱a̱ matuʼun náa Reino dí rígá mekhuíí.

Migixnuu Biblia

(Mateo 16:1-20) Aʼkue niguhua fariseo gajma saduceos gutan numu ri mbuya na ri gaʼtan. Nitan ri masjngajmu mba seña ri riga mikui mbuya. 2 Xoma Ika niʼtun: Rido naka raʼne jina, aʼkue itanla ri majan mbiʼi gaʼne, numu ri mañaʼ iʼgo dun mikui. 3 Miʼcha itanla: Maxnu ruʼhua guiña xuguiʼ me-mañaʼ skuni iʼgo dun mikui jame jabatun. ¡Rigujnu ri nutanla jame ri nunila! Namañaʼla nduya seña ri nariga mikui, indo seña ri nariga xuguiʼ tsimañaʼla guya xo jaʼni eʼne-rajnoʼ. 4 Rijñu xabo tsi ramajin jame ninimaʼkimijna ñajuanʼla, nutanla ri misjngajmaʼla mba seña ri riga mikui mbuyala. Maxaguma seña ri riga mikui mbuyala, indo-ma seña xo ri niguiʼnu gaʼyo Jonás aguma mbuyala. Aʼkue ri niniñuʼ nike. 5 Rido niguaʼnu tsi gajmi naʼsjngun naʼ jrido iya, aʼkue nirmaʼan akuin ri nibumu mude pan. 6 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Guñahuamijnala naʼ inu levadura drigun fariseo gajma saduceos. 7 Ikin nindxaʼhuamijne naʼ aun akuin, niten: Numu ri ra-juʼdalo pan niguhualo ikajngo xkuaʼni iʼtanʼlo. 8 Rido ndiʼyo Jesús ri xkuaʼni indxaʼhuamijne, aʼkue niʼtun: Xabo, pu-lajuin fe kuaʼdala; ¿narijngo indxaʼhua-mijnala naʼ aun akianʼla ri rajudala pan-roʼ? 9 ¿An xo tsfraʼaʼla, ni tsirmaʼan akianʼla ri huitsu pan niʼpo xabo tsi mba huitsu mil, jame guata ixtu niraxila ri nipidun-ra? 10 ¿An ni tsirmaʼan akianʼla ri mba juan pan niʼpo xabo tsi mba ako mil, jame guata ixtu pan niraxila-ra? 11 ¿Xanila jaʼni tafraʼaʼla ri nitanʼla tatanʼla numu pan, naki nitanʼla ri muñahuamijnala naʼ inu levadura drigun fariseo gajma saduceos-ra? 12 Aʼkue ri nifruʼun ri tiʼtun ri muñahuamijne naʼ inu levadura, indo naʼ inu ri nusjnga fariseo gajma saduceos huaʼtun ri muñahuamijne. 13 Aun-ma ri xta Jesús jamba naʼka naʼ mbayu Cesarea Filipo, aʼkue niraxun tsi gajmi naʼsjngun: ¿Tsa ñajun Ade Xabo itan xabo iyala-ra? 14 Xoma ikin niten: Tikun itan ri Juan tsi Natsuhuin Xabo ñajuanʼ, iʼhuin itan ri Elías, jame iʼhuin itan ri Jeremías, o mba tsi ñajun gaʼyo. 15 Aʼkue niʼtun: Ikanʼla-ra, ¿tsa ñajunʼ itanla-ra? 16 Aʼkue ri Simón Pedro niʼtun: Ikan ñajuanʼ Cristo Ade Dios tsi ndaʼya. 17 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Xta gagui-jan Simón tsan ñajuanʼ ade Jonás, numu ri asjndo nimba xabo taʼtanʼ, indo Tateʼ tsi xta mikui niʼtanʼ. 18 Ikun mangun matanʼ ri ikan ñajuanʼ Pedro, naʼ tsudu patsi rigueʼ makuxirami ri manindxun xunʼ mbamba tsi na-guimbun, jame ni xkrugo agu ri naka asjndo jamu maxaʼngo mada naʼ inu. 19 Ikan maxnaʼ llavi tsi naʼtañajun mikui; mba xugui ri matruʼhua mbayi guejio, xuʼkue-ma maxtoʼo mikui, jame mba xugui ri matrakui mbayi guejio, xuʼkue-ma mikui mikui manga. 20 Aʼkue ri niʼtañajun tsi gajmi naʼsjngun ri asjndo nimba xabo maxutan ri Ika ñajunʼ Jesús tsi ñajun Cristo.

26 FEBRERO ASNDU 4 MARZO

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MATEO 18, 19

“Guʼnimíjna rí xajngradánʼ ga̱jma̱a̱ xúʼni̱ majngrádiinʼ eʼwíínʼ”

(Mateo 18:6, 7) Asjndo tsa tsi maʼne ri majudaminaʼ aʼkan mba tsi, tsi lakin guejio, tsi najumu-juyeʼ Ikun, ihua majan ri mabra-kama mba tsinu burru naʼ apu, jame mixuʼdumaʼan aun mar naʼ mijnuʼ. 7 ¡Pu-guina ri maguiʼnu numba numu ri majuhua tsi muni ri muxudaʼmijna aʼkan xabo! numu ri mapu-ndaʼyo ri ma-guhua tsi muni ri muxudaʼmijna aʼkan xabo. Indo xabo tsi maʼne ri muxudaʼmijna aʼkan xabo, tsuʼkue tsi mapu-guina-ra.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 18:6, 7

itsí ndrígóo molino xóo rí naʼni matua̱ʼa̱a̱n burro: O “itsí mba̱a̱ ndrígóo molino”. Nandoo gáʼthúu̱n “mbá itsí ndrígóo molino rí naʼni matua̱ʼa̱a̱n burro”. Mbá itsí xóo rúʼko̱ —mbáa 1.2 asndu 1.5 metros rí nujndú— kiwun wéñuʼ rí asndu ndayóoʼ mbá burro mu matua̱ʼa̱a̱n.

majngrádánʼ: Nakumu̱ún rí xóo nandoo gáʼthúu̱n náa ajngáa Griego skándalon, najuiʼtájuíi xóo rí “naʼni majngradánʼ”, nindxu̱u̱ mbá tsáʼkhá. Tikhun nuthi rí nindxu̱u̱ mbá ixi̱ tsáʼkhá náa naxtoʼoo cebo. Nda̱wa̱á nijkhanú nindoo gáʼthúu̱n mbá majngradánʼ o rí maʼni majpátriga mbáa. Rí nandoo gáʼthúu̱n, rí naʼni mbáa xa̱bu̱ mu maʼni dí ra̱májánʼ, o makudaminaʼ aʼkhá. Náa Mateo 18:8, 9, ajngáa skandalízo, rí nandoo gáʼthúu̱n “maʼni majngrádiinʼ”, ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n “rí manindxa̱ʼ tsáʼkhá”.

nwtsty multimedia

Itsí ndrígóo molino

Najmaa itsí ndrígóo molino mu maʼnu tsígáʼ ga̱jma̱a̱ mu murawíi aceite ndrígóo aceitunas. Tikhu itsí majkaʼ nandoo matartua̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ ñawáanʼ, mu i̱ʼwáʼ mba̱ʼu̱ wéñuʼ rí ndayóoʼ mbá xujkhúʼ. Itsí rí filisteos nini martua̱ʼa̱a̱n Sansón mbáa nindxu̱u̱ xóo rí nakujmaa náa xtiʼkhu rígi̱ (Jue 16:21). Molinos rí nartua̱ʼa̱a̱n xujkhúʼ ra̱ʼkhá i̱ndó náa Israel ejmaa, najmaa náa xúgíʼ xuajen rí kaʼyoo Roma.

Itsí rí mbáa ga̱jma̱a̱ chíʼgíʼ

Mu martua̱ʼa̱a̱n itsí mba̱ʼu̱ ndrígóo molino xóo rígi̱, najmiún xujkhúʼ xóo burro. Xúʼko̱ káʼnii núnu tsígáʼ ga̱jma̱a̱ nuxujmbii aceitunas. Mbá itsí rúʼko̱ mbáʼ mbá metro tikhu rí nújndú ga̱jma̱a̱ naguta̱ʼa̱a̱n tsu̱du̱u̱ mbá itsí rí itháan mba̱a̱.

(Mateo 18:8, 9) Ikajngo, xi ñahuanʼ o nakuaʼ iʼñaʼ ri marakan, atrutunrigu-ne, atada, numu ri ihua majan ri indi nakuaʼ o mixndu ñahuanʼ mataʼaʼ naʼ ri ndaʼya, xo ri najma ñahuanʼ jañi o najma nakuaʼ jañi, miʼdan naʼ aun agu ri naka asjndo jamu. 9 Xi idaʼ iʼñaʼ ri marakan, atriyaʼ, atada, numu ri ihua majan ri mbo idaʼ mataʼaʼ naʼ ri ndaʼya xo ri najma idaʼ jañi miʼdan naʼ [Gehena].

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 18:9

Gehena: Na̱ʼkha̱ náa ajngáa hebrea geh Hinnóm, rí nandoo gáʼthúu̱n “xkua̱ ndrígóo Hinón”. Xkua̱ rígi̱ rígá náa S. Ga̱jma̱a̱ SO. ndrígóo Xuajen Wayuu ndrígóo Jerusalén (atayáá sgd, sección 16, mapa “Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa mbájdi”). Nákha mbiʼi ndrígóo Jesús, nájma xkua̱ rígi̱ mu mi̱kha rí nánguá ejmaa, ikha jngó ajngáa “Gehena” ninindxu̱u̱ mbá tsinaʼ rí maguma gámbáa mbá kayuʼ.

(Mateo 18:10) Guyala, maxaʼnela ri maxaxaʼla guya mba tsi, tsi lakin guejio, Ikun natanʼla ri ángel drigun tsi juhua naʼ inu Tateʼ tsi xta mikui jamba miʼtsu iyaxi.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 18:10

ndu̱ya̱a̱ inuu Anu̱ʼ: O “nandoo ndu̱ya̱a̱ Anu̱ʼ”. I̱ndó bi̱ kuwa mekhuíí ma̱ndoo mbuyáá inuu Dios numuu rí kuwa gajmiún Ikhaa (Éx 33:20).

w10-S 1/11 ináa 16

Ángeles numbáyulúʼ

Ma̱ngaa ikhiin nikhanun ñajunʼ rí mumbañún xa̱bi̱i̱ Dios mu mambáxuun májánʼ gajmiún Anu̱ún bi̱ xtaa mekhuíí. Rúʼko̱ nindoo gáʼthúu̱n índo̱ niʼthún discípulos ndrígóo rí xúni̱ majngrádiinʼ a̱ngiu̱ún, numuu dí rígi̱ eni “ángeles náa mekhuíí bi̱ nduyáá má xúʼko̱ inu Anu̱ún” (Mateo 18:10). Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱ na̱nguá nindoo gáʼthúu̱n rí mámbáa xa̱bi̱i̱ gíʼdaa mbáa ángel bi̱ nañewu̱u̱n. Rí phú nindoo gaʼthí, nindxu̱u̱ rí ángeles naxmiéjúnʼ kuñún cristianos gajkhun.

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Mateo 18:21, 22) Jesús niʼthúu̱n: “Tséthanʼ: Asndu juwan nuthu, natha̱nʼ: Rí asndu ajtsú skíñúʼ gu̱wa̱ʼ ijuwan nuthu. 22 Aʼkue ri Jesús niʼtun: Tsitanʼ ri juan nutun, ri asjndo atsuskiñu guhuaʼ nutun ri juan nutun.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 18:22

setenta y siete nuthu: Xóo muʼthá, “setenta nuthu siete”. Ajngáa Griego rígi̱ naʼni makru̱ʼu̱lú xóo “setenta más siete” (77 nuthu) o “setenta por siete” (490 nuthu). Ikháá ma ajngáa ekujmaa náa Septuaginta náa Génesis 4:24 mu miʼtájuíi náa ajngáa “setenta y siete nuthu”. Asndu xú káʼnii má, rí natángaa naʼthí ga̱jma̱a̱ número juwan nandoo gáʼthúu̱n rí “xátumuu”. Rí Jesús niʼthí itháanʼ rí 77 nuthu ki xóo Pedro, ikhaa nindoo maʼsngún discípulos rí xaʼyóoʼ muráxnuu nuthu rí muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyáá mbáa. Mixtiʼkhu eʼthí i̱yi̱i̱ʼ Talmud Babilonio (Yoma 86b) naʼthí: “Á mu mbáa nakieʼkhun mbá miʼtsú, guʼni mbáa a̱jkiu̱lú kuʼyáá, á mu mbáa nakieʼkhun rí maʼni a̱jma̱ miʼtsú, guʼni mbáa a̱jkiu̱lú kuʼyáá, á mu mbáa nakieʼkhun rí maʼni ajtsú miʼtsú, guʼni mbáa a̱jkiu̱lú kuʼyáá, á mu mbáa nakieʼkhun rí maʼni ajkhu nuthu, xúni mbáa a̱jkia̱la kuya̱a̱”.

(Mateo 19:7) Aʼkue nitan: ¿Narijngo niʼtañajun Moisés ri majana mba yiʼ aʼgo naʼ naʼtan ri naguana-roʼ?

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Mt 19:7

i̱yi̱i̱ʼ rí nuniñamíjná: O “i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo divorcio”. Xtángoo nandu̱ʼu̱u̱n xa̱bekha bi̱ nandoo maniñaaʼ a̱ʼgiu̱u̱ ndayóoʼ maʼni mbá i̱yi̱i̱ʼ, mbáa rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí ndayóoʼ muthún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Rúʼko̱ naxnún mbiʼi mu muraʼwíí májánʼ rí muni. Xtángoo tsíyoo rí muniñamíjna mbá nacha̱ ga̱jma̱a̱ naʼni rí gu̱ʼu̱ mixtambáñun (Dt 24:1). Nákha mbiʼi ndrígóo Jesús, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá dxajkun nini rí muniñamijná ga̱jma̱a̱ asndu xú káʼnii má numuu. Josefo —historiador judío bi̱ nixtáá nákha timbá siglo bi̱ ninindxu̱u̱ fariseo ga̱jma̱a̱ niniñaaʼ a̱ʼgiu̱u̱— niʼthí rí ma̱ndoo muniñamijná “ga̱jma̱a̱ asndu xú kaʼníí má numuu, mú xa̱bekha nuni itháan rígi̱”.

nwtsty multimedia

I̱yi̱i̱ʼ ndrígóo divorcio

I̱yi̱i̱ʼ ndrígóo divorcio rígi̱, nákha tsiguʼ 71 o 72 rí ni̱ʼkha̱ má Cristo, kiʼniraʼmáʼ náa ajngáa arameo. Nikujma̱a̱ náa xígií norte ndrígóo uadi Murabbaat, xkajtsi dí rígá náa mbaaʼ mixooʼ ndrígóo Judea. Ikhí naʼthí rí nákha tsiguʼ majun índo̱ xa̱bu̱ judío túnimbu̱ún, José, a̱ʼdióo Naqsán, bi̱ nixtáa náa xuajen Masada, niniñaaʼ Míriam, a̱ʼdióo Jonatán.

Migixnuu Biblia

(Mateo 18:18-35) Gako ri natan’la, mba xugui ri nurru’huala mbayi guejio, xu’kue-ma maxto’o mikui, mba xugui ri mukuila mbayi guejio, xu’kue-ma mikui, mikui manga. 19 Natan’la mbuju, xi ajma’la ikan’la gata’a’la mba ahuan mbayi guejio, ri munda’ala asjndo na ri imbujma’la numu, maxna’la Tate’ tsi xta mikui. 20 Numu ri na’ juhua ajmi o atsun nimbaxin gajma mbi’yu’, iki na’ majñu xtalo’. 21 A’kue ri niju’mamina’ Pedro na’ inu Jesús, ni’tun: Señor, ¿guatala nutun gane mba akuin’-jayo dxiyo’ tsi najudamina’ a’kan ri naji’na-ja’ye’-ra? ¿An asjndo juan nutun-dxe’? 22 A’kue ri Jesús ni’tun: Tsitan’ ri juan nutun, ri asjndo atsuskiñu guhua’ nutun ri juan nutun. 23 Ikajngo na’ ri na’tañajun tsi xta mikui, xo ja’ni mba rey tsi ndiyo ma’ni cuenta gajmi ñumbe ja’ni-ne. 24 Inu nagui’du mba’yo guata gui’ma mbamba ñumba, rido ni’ka aguixnaxi mba tsi gui’ma guhua’ mil talento inu. 25 Tsigue’ tsi ta’ngo ga’ni guedxao, a’kue ni’tañajun tsi nañumba inu ri matangojo ika, gajma a’güi, gajmi ijin, jame mba xugui ri gui’do, ikajngo magu ri gui’ma xabo tsu’kue. 26 A kue ri nismatigosmu’un ñumba tsu’kue, ne’ne mba, ni’tajañu: Señor, atane mba akian’-xtayo’, mani-ma mba xugui guedxao’ ina’. 27 A kue ri pu-niñahuin akuin tsi nañumba inu ji’ya, a kue niniñu’, ne’ne mba akuin-ja’yo ri gui’ma. 28 Xoma ñumba tsu’kue rido nigajna iki, a’kue nixkama mba tsi nañumba gajma, tsi gui’ma mbaciento denario inu, a’kue ri nigutuhuin nixngaun, ni’tun: Araxna ri gui’ma inu’-ra. 29 A kue ri tsi nañumba gajma nismatigo ni’tajañu: Atane mba akian’-xtayo’, mani-ma mba xugui guedxao’ ina’. 30 Rako ga’ne mba akuin-ja’yo, nike jaya gajuda’ güejuan asjndo na’ gaxna ri gui’ma. 31 Rido ndiya tsi nuñumba gajmi ri xkua’ni ni’ni, a’kue ri pu-nida akuin, a’kue nigo gutan tsi nuñumba inu mba xugui ri niriga. 32 A’kue huatsa’hua ne’ne tsi nañumba inu, hua’tan: Ñumba tsi ramajan ñajuan’, nini mba-ma akuin’-jaya’ numu mba xugui ri gui’ma numu ri niratajañu’. 33 ¿An ragui’ma mañahuin akian’ mangan-xtaya ñumba gajma’ xo ri niñahuin akuin’-jaya’ ikun-ra? 34 A’kue ri pu-niji’na tsi nañumba inu, nixnaxi na’ inu xabo tsi muxpatin, asjndo na’ gaxna mba xugui ri gui’ma. 35 Xu’kue-ma ga’ña’la Tate’ tsi xta mikui manga xi ra’ka mba jañi-jayu akian’la guni mba akian’la-juya mbamba dxi-ya’la tsi ra’ki i’ña’la.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá