BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • mwbr18 noviembre mbaʼa ináa 1-8
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión
  • Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión 2018
  • Subtítulos
  • 5-11 NOVIEMBRE
  • 12-18 NOVIEMBRE
  • 19-25 NOVIEMBRE
  • 26 NOVIEMBRE ASNDU 2 DICIEMBRE
Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión 2018
mwbr18 noviembre mbaʼa ináa 1-8

Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión

5-11 NOVIEMBRE

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | JUAN 20, 21

“Lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ki xóo rígi̱ ráʼ.”

(Juan 21:1-3) Nda̱wa̱á dí rígi̱ Jesús nisngájmaminaʼ mbu̱júu̱ʼ náa discípulos mijngii náa lamáa ndrígóo Tiberíades; xúgi̱ kaʼnii nisngájmaminaʼ. 2 Kuwa mijngii gajmiún Simón Pedro ga̱jma̱a̱ Tomás, bi̱ nigumbiʼyuu Gemelo, Natanael ndrígóo Caná dí kaʼyoo Galilea, e̱ji̱i̱n Zebedeo mangiin imbá i̱jmi̱i̱n discípulos ndrígóo. 3 Simón Pedro niʼthún: “Maʼgá gaguwiin e̱gi̱ʼ”. Ikhiin nitháán: “Mu̱ʼguáxu ga̱jma̱á ni̱ndxa̱ʼ”. Nigún ga̱jma̱a̱ nitsimún náa barco, mú mbruʼun rúʼko̱ turawiin nditháan e̱gi̱ʼ.

(Juan 21:4-14) Mú índo̱ ni̱jkha̱ rajtsi, Jesús niguiji náa rawunʼ lamáa, mú discípulos túyáá rí nindxu̱u̱ Jesús. 5 Ikhú Jesús niʼthún: “E̱ji̱n, lá kuaʼdáá rí mu̱phu̱ ráʼ.” Ikhiin niriʼña̱a̱: “¡Na̱nguá!”. 6 Ikhaa niʼthún: “Gudama̱ʼa̱n amaʼ náa nijñu̱u̱ mújuunʼ ndrígóo barco, ga̱jma̱a̱ muxkamaa”. Ikhú nidama̱ʼa̱n, ga̱jma̱a̱ nánguá eʼngu̱u̱n guriya̱a̱ʼ amaʼ numuu rí mbaʼin wéñuʼ e̱gi̱ʼ. 7 Ikhú discípulo bi̱ Jesús nindoo kaʼyoo niʼthúu̱n Pedro: “¡Nindxu̱u̱ Tátá!”. Ikhú Simón Pedro, índo̱ niʼdxuun dí nindxu̱u̱ Tátá, niguwu̱nʼ xtíñuu rí mbajníí numuu rí tsáʼtsaaʼ, ga̱jma̱a̱ nijngúun náa lamáa. 8 Mú eʼwíínʼ discípulos niguwaʼ ga̱jma̱a̱ barco, numuu rí na̱nguá ma kuwa tsínguáʼ náa ku̱ba̱ʼ, káaʼ i̱ndó mbáa noventa metros, niguwáʼ ruxmajtaa amaʼ náa kajchún e̱gi̱ʼ. 9 Mú índo̱ nigájnun náa barco ndiyáá mbá aguʼ ga̱jma̱a̱ ngujtamiinʼ e̱gi̱ʼ náa inuu ga̱jma̱a̱ pan. 10 Jesús niʼthún: “Aguwaʼ kudiin e̱gi̱ʼ bi̱ nirawíin”. 11 Simón Pedro ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ nitsimuu, ga̱jma̱a̱ nixúmuu náa ku̱ba̱ʼ amaʼ náa kajtiin wéñuʼ e̱gi̱ʼ mba̱ʼu̱u̱n, ciento cincuenta y tres. Maski ajndu mbaʼin wéñuʼ, amaʼ tuthu. 12 Jesús niʼthún: “Aguwaʼ, guphiʼtsula”. Nimbáa na̱nguá niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n gakuiʼtsu: “Tsáa ni̱dxa̱ʼ ikháán rá.” Numuu rí nduyáá má rí nindxu̱u̱ Tátá. 13 Jesús ni̱ʼkha̱ kanuu ga̱jma̱a̱ nixnúún pan ma̱ngaa e̱gi̱ʼ. 14 Rígi̱ maʼni má ajtsú aʼphu̱ rí Jesús nasngájmaminaʼ náa discípulos nda̱wa̱á rí nigabi̱i̱.

(Juan 21:15-19) Mú índo̱ guámbu̱u̱n niphiʼtsu, Jesús niʼthúu̱n Simón Pedro: “Simón a̱ʼdióo Juan, lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ki xóo rígi̱ ráʼ.” Ikhaa niʼthúu̱n: “Xúʼko̱, Tátá, ikháánʼ natayáá rí nandoʼ ka̱ya̱ʼ”. Niʼthúu̱n: “Atiewu̱u̱n mugiuʼ”. 16 Mbu̱júu̱ʼ niʼthúu̱n, dí maʼni a̱jma̱ nuthu: “Simón a̱ʼdióo Juan, lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ ráʼ.” Ikhaa niʼthúu̱n: “Xúʼko̱ Tátá, ikháán natayáá rí nandoʼ ka̱ya̱a̱ʼ”. Niʼthúu̱n: “Atiewu̱u̱n mugiuʼ”. 17 Niʼthúu̱n rí maʼni ajtsú: “Simón a̱ʼdióo Juan, lá xtaʼdúún ngajua ráʼ.” Pedro nixtáa gíná numuu rí niʼthúu̱n rí maʼni ajtsú nuthu: “Lá xtaʼdúún ngajua ráʼ.” Ikhaa niʼthúu̱n: “Tátá ikháán natayáá xúgíʼ; ikháán natayáá rí guáʼdáán ngajua”. Jesús niʼthúu̱n: “Atiewu̱u̱n mugiuʼ. 18 Phú gajkhun rí natha̱a̱nʼ: Índo̱ ni̱ndxa̱ʼ mbáa ndxáma, ikháán má nataguwáanʼ xtíñaaʼ ga̱jma̱a̱ nadxuʼ asndu náa eyaaʼ. Mú índo̱ gaʼni xiʼñáʼ mataxuxíí ñawáanʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ gaguwáanʼ xtíñaaʼ ma̱ngaa maʼga̱ kañán náa tsíyaaʼ”. 19 Niʼthúu̱n rígi̱ mu masngájma á mu rí xóo gakháñuu mbaʼyámajkuu Dios. Nda̱wa̱á rí guámbóo niʼthí rígi̱, niʼthí: “Aye̱ má xúʼko̱ ki̱dxu̱ʼ”.

nwtsty notas rí muʼnigajmaa náa Jn 21:15, 17

Jesús niʼthúu̱n Simón Pedro: Jesús ga̱jma̱a̱ Pedro nitamíjná rígi̱ nda̱wa̱á rí Pedro niʼthí ajtsú nuthu rí tsíniniiʼ. Jesús niraxu̱u̱ ajtsú nuthu á mu nandoo kaʼyoo, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni maxtáa gíná Pedro (Jn 21:17). Náa Juan 21:15-17 najmaa a̱jma̱ ajngáa griegos: agapáo, ngajua, ga̱jma̱a̱ filéo, maʼnda̱ʼ xtayáá. A̱jma̱ nuthu Jesús niraxu̱u̱: “Lá nangajua̱ʼ xta̱yo̱ʼ ráʼ.” Ga̱jma̱a̱ Pedro niʼthí a̱jma̱ nuthu dí xúʼko̱. Nda̱wa̱á kayuʼ, Jesús niraxu̱u̱: “Lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ ráʼ.” Ga̱jma̱a̱ mbu̱júu̱ʼ Pedro niʼthúu̱n rí xúʼko̱. Mambá rí Pedro naʼthí rí nandoo kaʼyoo, Jesús naʼthúu̱n rí nandoo kaʼyoo maxkajxi̱i̱ mu maxniʼtsun ga̱jma̱a̱ mañewu̱u̱n discípulos ndrígóo, bi̱ nagumbiʼñún gi̱i̱ xóo “mugu̱” (Jn 21:16, 17; 1Pe 5:1-3). Jesús niniñuʼ Pedro masngájma ajtsú nuthu rí nandoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nixnúu ñajunʼ rí mañewu̱u̱n mugiu̱u̱. Ikha jngó, Jesús niniñuʼ kaʼwu rí niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo índo̱ niʼnigaʼduunʼ rí tséʼni nuwiinʼ ajtsú nuthu.

lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ki xóo rígi̱ ráʼ: Náa ajngáa griega rí najuiʼtájuíi “itháan ki xóo rígi̱” rígá mbaʼa dí nandoo gáʼthúu̱n. Tikhun bi̱ nduyáá nutajuíi xóo “lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ikhúún ki xóo eʼwíínʼ discípulos ráʼ.” o “lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ikhúún ki xóo discípulos bugi̱ ráʼ.” Mú ma̱ngaa ma̱ndoo maʼthúu̱n “lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ki xóo rígi̱ ráʼ.” Niʼthí ga̱jma̱a̱ numún e̱gi̱ʼ o ñajunʼ rí matrugi̱i̱n e̱gi̱ʼ. Ikha jngó, nakujmaa rí Jesús nindoo maʼthúu̱n Pedro nindxu̱u̱ rígi̱: “Lá nandaʼ xta̱yo̱ʼ itháan ikhúún ki xóo rí maʼnda̱ʼ maraʼdáá ráʼ. Á mu xúʼko̱ nindxu̱u̱, araxniʼtsun mugiuʼ”. Ga̱jma̱a̱ rí xóo nixtáa Pedro, nakujmaa rí graxe̱ nindxu̱u̱ májánʼ. Maski ajndu ninindxu̱u̱ timbáa discípulos ndrígóo Jesús (Jn 1:35-42), bi̱ tániñuʼ nacha̱ ñajunʼ ndrígóo rí naguwíin e̱gi̱ʼ mu maʼga̱ ki̱dxu̱ʼ. Ikha jngó, gu̱nʼ nda̱wa̱á, Jesús niʼthúu̱n Pedro rí maniñuʼ ñajunʼ rí gíʼdoo mu mbañíinʼ xa̱bu̱ (Mt 4:18-20; Lu 5:1-11). Nda̱wa̱á rí Jesús nikháñu Pedro mbu̱júu̱ʼ ni̱jkha̱ gaguwíi e̱gi̱ʼ ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ apóstoles nigún gajmiún ikhaa (Jn 21:2, 3). Nakujmaa rí Jesús gi̱i̱ naʼthúu̱n Pedro rí gíʼmaa maraʼwíí mbóó rí maʼni. Lá mañajunʼ itháan mu maguwíin e̱gi̱ʼ o maʼni ginii rí maxniʼtsún “mugiu̱u̱” o discípulos ndrígóo Jesús xáʼ. (Jn 21:4-8).

rí maʼni ajtsú nuthu: Pedro niʼthí rí tsíniniiʼ Cristo ajtsú nuthu, ga̱jma̱a̱ rí xúgi̱ Jesús naʼthúu̱n ajtsú nuthu á mu nandoo kaʼyoo. Najtsú nuthu rúʼko̱, Jesús naʼthúu̱n rí magíʼ gíníi ñajunʼ Dios mu masngájma dí nandoo kaʼyoo. Gajmíi̱n eʼwíínʼ cristianos, Pedro nixniʼtsún, nixnúún tsiakii ga̱jma̱a̱ niñewu̱u̱n discípulos bi̱ naguáju̱n jmbu, maski ajndu ni̱ndxu̱ún cristianos bi̱ kaxtaʼwíin, ndañu̱u̱nʼ má xúʼko̱ ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios (Lu 22:32).

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Juan 20:17) Jesús niʼthúu̱n: “Xátrajkamínaʼ náa ikhúún. Numuu rí xóo tséjkháaʼ náa Anu̱ʼ. Mú ayuʼ náa a̱ngui̱nʼ ga̱jma̱a̱ arathún: Na̱jkháaʼ náa Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ Anala mangáanʼ ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ ma̱ngaa Dios ndrígála”.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Jn 20:17

Xátrajkamínaʼ náa ikhúún: Náa ajngáa griego háptomai ma̱ndoo maʼthúu̱n “matrugua̱” o “marajtuun”. Tikhu xóo nitajuíi ajngáa ndrígóo Jesús nindxu̱u̱: “Xátruguun”. Jesús táʼyoo ra̱májánʼ dí María Magdalena maxkajmaa, numuu rí índo̱ eʼwíínʼ gu̱ʼu̱ nirajtuun rajkúu índo̱ ndiyáá nda̱wa̱á rí nigabi̱i̱ táʼthi rí xúni̱ (Mt 28:9). Nakujmaa dí María Magdalena nindxa̱ʼwa̱mínáʼ rí Jesús inu maʼga̱a̱ mekhuíí, ikhaa nindoo maxtáa má xúʼko̱ gájmaa Jesús, nigatuwiin xáʼ ga̱jma̱a̱ tániñuʼ maʼga̱a̱. Mu mbaʼyoo gajkhun rí ikhaa xáʼga̱a̱, Jesús niʼthúu̱n María rí maniñuʼ ragutuwiin ga̱jma̱a̱ rí gáʼga gáʼthún discípulos ndrígóo rí ikhaa nigabi̱i̱.

(Juan 20:28) Ikhú Tomás niʼthúu̱n: “¡Tátá ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ!”.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Jn 20:28

¡Tátá ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ!: Nandoo gáʼthúu̱n “¡Tátá ndrígóʼ ikhúún ga̱jma̱a̱ Dios (ho theós) ndrígóʼ!”. Tikhun bi̱ nduyáá itháan nakru̱ʼu̱u̱n rí ajngáa rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí naguanún tsiánguá náa inuu Jesús, bi̱ nutháán nindxu̱u̱ Dios, Anu̱u̱. Mú eʼwíínʼ nuthi rí, xóo má náa ajngáa griego, ajngáa rúʼko̱ nitháán Jesús. Maski ajndu xúʼko̱, ajngáa “tátá ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ” gíʼmaa mambanúu ga̱jma̱a̱ rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Escrituras. Náa kiʼniraʼmáʼ nakujmaa rí nákha ginii, Jesús nindo̱ʼo̱o̱ María rí maʼga̱ kayóo ajngáa rígi̱ náa xa̱bi̱i̱: “Na̱jkháaʼ náa Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ Anala mangáanʼ ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ ma̱ngaa Dios ndrígála”, ikha jngó ndaa numuu mu makumulúʼ dí Tomás nindxa̱ʼwáminaʼ rí Jesús nindxu̱u̱ Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii (Jn 20:17). Tomás niʼdxaun Jesús raʼthúu̱n “Anu̱u̱” índo̱ xtaa raʼtájkháan ga̱jma̱a̱ niʼthí “ikháán mbáwiin Dios gajkhun” (Jn 17:1-3). Ikha jngó Tomás niʼthúu̱n Jesús xóo “Dios ndrígóʼ” ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱: Ikhaa ndiʼyoo Jesús xóo “mbáa dios” mu raʼkháa mbáa Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii (atayáá nota rí muʼnigajmaa náa Jn 1:1). O mbáa niʼthúu̱n Jesús xó má nini eʼwíínʼ xa̱bi̱i̱ Dios índo̱ nitamijná gajmiún ángeles bi̱ nagún kuñuu ajngáa ndrígóo Jeobá, xó má esngájma náa Escrituras Hebreas. Ga̱jma̱a̱ Tomás naninuʼ xú káʼnii xa̱bu̱ nákha wajyúúʼ nutamijná gajmiún ángel rí asndu xóo kuwa rutamíjná gajmiún Jeobá (atayáá ma̱ngaa Gé 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Jue 6:11-15; 13:20-22). Ikha jngó, Tomás niʼthúu̱n Jesús xóo “Dios ndrígóʼ” náa numuu rá. Numuu rí ndiʼyoo rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ ni̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ numuu Dios gajkhun ma̱ngaa bi̱ na̱ʼkha̱ kayóo ajngóo.

Tikhun nuthi dí xóo najmaa ajngáa griego índo̱ inu magi̱ʼdu̱u̱ ajngáa “tátá” ga̱jma̱a̱ “dios” nasngájma rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii. Mú gi̱i̱ najmaa artículo definido i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu xóo gíʼmaa magumaraʼmáʼ. Náa ajngáa griego nguáná najmaa mu miʼtá dí nagájnuriyoʼ itháan, xó má nijuiʼtájuíi Lucas 12:32 (nandoo gáʼthúu̱n “nguéjmi̱i̱n mugu̱”) ga̱jma̱a̱ Colosenses 3:18–4:1 (nandoo gáʼthúu̱n “gu̱ʼu̱ bi̱ ninujúnʼ”, “xa̱bekha bi̱ ninigúnʼ”, “e̱ji̱n”, “bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n”, “ñumbáá” ga̱jma̱a̱ “bi̱ nutañajunʼ”). Á mu nijuiʼtájuíi xó má nindxu̱u̱ ajngáa ndrígóo 1 Pedro 3:7, ikháá má gaʼni: Á mu naʼthí “xa̱bekha bi̱ ninigúnʼ” maʼthí “bi̱ nidamijná”. Ikha jngó, ajngáa rí nijuiʼniraʼmáʼ na̱nguá gájnuriyóoʼ mu muʼthá ndiéjunʼ endxaʼwámína̱ʼ Tomás índo̱ niʼthí ajngáa rúʼko̱.

(Juan 1:1) Nákha gíníi ninindxu̱u̱ Ajngáa, ga̱jma̱a̱ Ajngáa nixtáa ga̱jma̱a̱ Dios, ma̱ngaa Ajngáa nijkhanú ninindxu̱u̱ dios.

nwtsty nota rí muʼnigajmaa náa Jn 1:1

Ajngáa ninindxu̱u̱ mbáa dios: O “Ajngáa ninindxu̱u̱ xóo mbáa Dios”. Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱, Juan naʼthí xú káʼnii nindxu̱u̱ “Ajngáa” (náa griego ho lógos; atayáá nota rí muʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu Ajngáa rí kaʼyoo versículo rígi̱), xóo muʼthá, Jesucristo. Gi̱i̱ najuiʼthá xóo “mbáa dios”, o “ikhaa kayuʼ xóo dios” numuu rí gíʼdoo mbá ñajunʼ kiejunʼ mekhuíí: Nindxu̱u̱ Aʼdá giʼnii ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ nijmiuu mu maʼni xúgíʼ dí rígá. Náa mbaʼa Biblia, ajngáa rígi̱ najuiʼtájuíi “Ajngáa ninindxu̱u̱ Dios”, rí naʼnimbriguii Cristo ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii. Mú, rígá mbaʼa numuu mu muʼthá rí Juan táʼndoo gaʼthí rí “Ajngáa” nindxu̱u̱ Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii. Timbá, ajngáa rí na̱ʼkha̱ ginii ga̱jma̱a̱ rí na̱ʼkha̱ nda̱wa̱á naniñuʼ kaʼwu rí “Ajngáa” nixtáa “ga̱jma̱a̱ Dios”. Ma̱ngaa náa ajngáa griega theós nakujmaa ajtsú nuthu náa versículos 1 ga̱jma̱a̱ 2. Rí timbá ga̱jma̱a̱ rí maʼni ajtsú theós na̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ ajngáa, mú rí maʼni a̱jma̱ na̱nguá. Mbaʼin nuthi dí rígi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu. Índo̱ naʼthí theós ga̱jma̱a̱ na̱ʼkha̱ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ ajngáa, naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii, mú náa ajngáa rígi̱, numuu rí tsegájnun náa articulo xóo mbáa ajngáa theós rí naʼthí xú kaʼnii nindxu̱u̱ “Ajngáa”. Ikha jngó, mbaʼa Biblia rí nijuiʼtájuíi náa ajngáa inglés, francés ga̱jma̱a̱ alemán ikhaa kayuʼ e̱ʼkha̱ náa versículo ndrígóo Traducción del Nuevo Mundo, náa nasngájma rí “Ajngáa” ninindxu̱u̱ “dios”. Xúgíʼ rígi̱ nambáyúu ga̱jma̱a̱ rí nijuiʼtájuíi náa Evangelio ndrígóo Juan náa copto sahídico ga̱jma̱a̱ náa copto bohaírico (mbáa nákha siglos ajtsú ga̱jma̱a̱ a̱jkhu̱), náa najuiʼtájuíi mixtiʼkhu ajngáa theós ndrígóo Juan 1:1. Rí xóo nijuiʼtájuíi nasngájma rí “Ajngáa” nambriguii ga̱jma̱a̱ Dios, mú tségajma rí nindxu̱u̱ ikháá xóo Anu̱u̱ bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii. Ga̱jma̱a̱ rí naʼthí versículo rígi̱, Colosenses 2:9 naʼthí rí Cristo gíʼdoo “xúgíʼ xtiʼkhu ndrígóo Dios”. Ga̱jma̱a̱ náa 2 Pedro 1:4, bi̱ maʼtáñajunʼ gajmii Cristo mangiin ni̱ndxu̱ún “bi̱ makuwá mekhuíí”. Ma̱ngaa náa Septuaginta, najmaa ajngáa griega theós rí nambánii ga̱jma̱a̱ ajngáa hebreas, rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Dios (‘ikhaa ga̱jma̱a̱ ‘elohím), mbáa nandoo gáʼthúu̱n “bi̱ gíʼdoo tsiakii” o “xkujiiʼ”. Ajngáa hebreas rígi̱ najmaa mu maʼthí numuu Dios bi̱ gíʼdoo xúgíʼ tsiakii, náa eʼwíínʼ dioses ga̱jma̱a̱ xa̱bekha. Rí muʼthá dí “Ajngáa” nindxu̱u̱ “mbáa dios” o bi̱ gíʼdoo “tsiakii” nambánii ga̱jma̱a̱ Isaías 9:6, náa najuiʼtáriyáʼ dí Mesías magumbiʼyuu “Dios bi̱ gíʼdoo tsiakii” (raʼkháa Dios bi̱ xúgíʼ tsiakii) ga̱jma̱a̱ rí mani̱ndxu̱u̱ Anu̱ún xúgínʼ bi̱ magúun mekhuíí. Rí nandoo maʼni Anu̱u̱, “Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejércitos”, maʼni dí rúʼko̱ mambanúu (Isa 9:7).

Migixnuu Biblia

(Juan 20:1-18) Timbá mbiʼi rí kaʼyoo xmáná, María Magdalena ni̱ʼkha̱ náa iñáʼ wa̱jinʼ miʼcha̱, kaʼníí kríná xóó, ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí nánguá kúgoo ga̱jma̱a̱ itsí iñáʼ wa̱jinʼ. 2 Ikhú nigáyúu ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ náa Simón Pedro ga̱jma̱a̱ náa imba̱a̱ discípulo, bi̱ Jesús nindoo kaʼyoo, ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Niriyaaʼ Tátá náa iñáʼ wa̱jinʼ, ga̱jma̱a̱ tsiánguá náa nigún ku̱ya̱a̱”. 3 Ikhú Pedro ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ discípulo nigajnún ga̱jma̱a̱ nigún náa iñáʼ. 4 Xúʼko̱, najmiin nigañún; mú bi̱ imba̱a̱ discípulo nigáyúu ginii itháan nacha̱ ki xóo Pedro, ga̱jma̱a̱ ni̱jkhánú ginii náa iña̱ʼ. 5 Ga̱jma̱a̱ nijngutáʼa, ikhú ndiʼyoo rí jngutiga vendas, mu tato̱ʼo̱o̱. 6 Ikhú má niʼkhanúu Simón Pedro ma̱ngaa, ga̱jma̱a̱ nito̱ʼo̱o̱ náa iña̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo jngutiga vendas, 7 ma̱ngaa xtiin rí nigíwanʼ náa edxu̱u̱, mú na̱nguá tríga mbóó ga̱jma̱a̱ vendas, wájíʼ gíʼ kambúxi̱. 8 Ikhú má bi̱ imba̱a̱ discípulo bi̱ niʼkhanúu ginii náa iña̱ʼ wa̱jinʼ, ma̱ngaa nito̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo ma̱ngaa niʼnimboo. 9 Numuu rí xóó tsékru̱ʼu̱u̱n rí naʼthí náa escritura dí ikhaa magabi̱i̱ náa majñúnʼ bi̱ nikháñun. 10 Ga̱jma̱a̱ discípulos nitangi̱i̱n náa guʼwún. 11 María niguanúu rexa̱a̱ náa nijñuu iña̱ʼ wa̱jinʼ, xtaa rambiyaʼ. Índo̱ xtaa rambiyaʼ, nijngutaʼa náa awúu̱n iña̱ʼ wa̱jinʼ 12 ga̱jma̱a̱ ndiʼñún a̱jmi̱i̱n ángeles bi̱ kugíʼ xtíin miʼxá, mbáa gíʼ náa niʼni edxu̱u̱ Jesús ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ gíʼ náa niʼni rajkúu. 13 Ga̱jma̱a̱ nitháán: “Aguʼ, náa numuu rí natambiyaʼ rá.” Niʼthún: “Nigún ku̱ya̱a̱ Tátá, ga̱jma̱a̱ tséyóo náa nigún ku̱ya̱a̱”. 14 Índo̱ guámbóo niʼthí rígi̱, ikhaa nitanga̱a̱ kidííʼ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo Jesús rí guiji, mú táku̱mu̱u̱ rí nindxu̱u̱ Jesús. 15 Jesús naʼthúu̱n: “Aguʼ, náa numuu rí natambiyaʼ rá. Tsáa táyááʼ rá.” Ikhaa nikumu̱u̱ rí nindxu̱u̱ bi̱ nañewu̱u̱n ixi̱ ri̱ʼi̱, niʼthúu̱n: “Tátá, á mu ikháán ni̱dxu̱ʼ chaa, arathúnʼ náa ni̱dxu̱ʼ chaa, ga̱jma̱a̱ maʼgá gaya̱a̱”. 16 Jesús niʼthúu̱n: “¡María!”. Índo̱ nitanga̱a̱, niʼthúu̱n náa ajngáa hebreo: “¡Rabboni!” (rí nandoo gáʼthúu̱n: “¡Maestro!”). 17 Jesús niʼthúu̱n: “Xátrajkamínaʼ náa ikhúún. Numuu rí xóo tséjkháʼ náa Anu̱ʼ. Mú ayuʼ náa a̱ngui̱nʼ ga̱jma̱a̱ arathún: Na̱jkháaʼ náa Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ Anala mangáanʼ ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóʼ ma̱ngaa Dios ndrígála”. 18 María Magdalena ni̱jkha̱ gáʼthún discípulos rí ndiʼyoo: “¡Ndi̱yo̱o̱ Tátá!”, ga̱jma̱a̱ rí ikhaa niʼthí ajngáa rígi̱.

12-18 NOVIEMBRE

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HECHOS 1-3

“Nikhanun xi̱ʼ kaʼwu bi̱ kuwa náa congregación cristiana”

(Hechos 2:1-8) Nákha xtaa rarígá ndxa̱a̱ ndrígóo Pentecostés, xúgínʼ kuwa mbó jnduʼ, 2 ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ niwáán asndu mekhuíí xóo mbá giñánʼ gakhii wéñuʼ rí nito̱ʼo̱o̱ náa xúgíʼ guʼwá náa ikhiin trigi̱i̱n. 3 Ga̱jma̱a̱ nikujmaa mbaʼa raju̱n xóo riʼyu̱u̱ aguʼ ma̱ngaa niguiʼtáraʼa, ga̱jma̱a̱ mámbá nigrigu náa edxu̱ún mámbáa rí ikhiin, 4 xúgínʼ nindrigú xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nithi i̱ʼwáʼ ajngáa, xó má xi̱ʼ kaʼwu niʼniún muthi. 5 Nákha ikhú, kuwa náa Jerusalén judíos bi̱ nduyáá bi̱ naguwáʼ náa mbaʼa xuajen dí rígá náa agoo mekhu. 6 Índo̱ niwán rígi̱, xúgínʼ nigimbíin mu makru̱ʼu̱u̱n rí xtaa rarígá, numuu rí mambáa naʼdxun rí nuthi ajngún. 7 Niguanún tsiánguá, tséyáá rí xtaa rarígá ga̱jma̱a̱ nithi: “Gu̱ya̱a̱, xúgínʼ bi̱ kuwa ruthi ni̱ndxu̱ún galileos, lá ragájkhun ráʼ. 8 Mú, xú káʼnii nidxawíín mambáa rí ikháánʼ, náa ajngáa rí nigumáanʼ ga̱jma̱a̱ ráʼ.

(Hechos 2:14) Mú Pedro niguiji gajmíi̱n bi̱ gu̱wa̱ʼ emba ga̱jma̱a̱ niʼthí gakhi̱i̱ ajngáa rígi̱: “Xa̱bekha ndrígóo Judea ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ kuwa náa Jerusalén, gu̱ya̱a̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ edxa̱la rí gáthá.

(Hechos 2:37, 38) Rí xúgi̱, índo̱ ikhiin nidxawíín nigawúunʼ a̱jkiu̱ún, ga̱jma̱a̱ nitháán Pedro ma̱ngaa eʼwíínʼ apóstoles: “Xa̱bekha, a̱ngui̱nʼ, ndiéjunʼ gúnixu rá.” 38 Pedro niʼthún: “Gatanga̱a̱ a̱jkia̱la, ga̱jma̱a̱ gajnguála iyááʼ mambáa rí ikháanʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Jesucristo mu majngudi̱i̱ aʼkhá ndrígála, ga̱jma̱a̱ mudrigú rí na̱ʼkha̱ náa xi̱ʼ kaʼwu.

(Hechos 2:41) Ikha jngó, bi̱ nindrigú májánʼ ajngóo nijngún iyááʼ, ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ nijngún mbá ajtsú mil xa̱bu̱.

(Hechos 2:42-47) Ga̱jma̱a̱ nini má xúʼko̱ rí nisngáa apóstoles ma̱ngaa nagimbíin, índo̱ naphiʼtsu ga̱jma̱a̱ índo̱ nutajkháan. 43 Ga̱jma̱a̱ xúgínʼ xa̱bu̱ nimiñun, ga̱jma̱a̱ mbaʼa rí nirígá rí nini apóstoles. 44 Xúgínʼ bi̱ nuriʼkhumijná nakuwa jnduʼ, xúgíʼ rí nuni nambánii, 45 ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nigujua̱ rí guaʼdáá, mbañúúnʼ ga̱jma̱a̱ nixnúún xúgínʼ bi̱ ndañu̱u̱nʼ. 46 Ga̱jma̱a̱ mambá mbiʼi nagún náa templo xóo má naguʼún nuni, ga̱jma̱a̱ nuphiʼtsu náa guʼwún eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ gagi ma̱ngaa mbá a̱jkiu̱ún májánʼ, 47 nuni mba̱a̱ Dios ga̱jma̱a̱ nambáxu̱u̱n gajmiún xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen. Ikhú má Jeobá ni̱jkha̱ ruwi̱i̱n mambáa bi̱ na̱jkha̱ rakriyaaʼ.

w86-S 1/12 ináa 29 kutriga̱ 4, 5, 7

Mbújkha̱a̱ rí nuxná dí naʼni gagi a̱jkiu̱lú

Ikháá má mbiʼi rí nigi̱ʼi̱ congregación cristiana nákha tsiguʼ 33 ts.n., bi̱ mbá 3,000 bi̱ nijngún iyááʼ nixkaxi̱i̱n mu ‹muxna rí guaʼdáá, muphiʼtsu ga̱jma̱a̱ mutajkáan›. Náa numuu rí xúʼko̱ nini xá. Mu maʼni itháan gújkhuʼ fe ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ ‹rí nisngáa apóstoles›. (Hechos 2:41, 42.)

Bi̱ judíos ga̱jma̱a̱ bi̱ raʼkhíin judíos nigún náa Jerusalén mu maguanún náa ndxa̱a̱ Pentecostés. Mu bi̱ niguáʼnu ninindxu̱ún cristianos nindúún maguanún itháan mbiʼi mu majmañún itháan mu fe ndrígu̱ún maʼni itháan gújkhuʼ. Ikhaa rígi̱ niʼni rí mbaʼyóo’ makhánúún ganitsu ga̱jma̱a̱ náa maguanún. Tikhun bi̱ niguwáʼ na̱nguá kuda mba̱a̱ mbújkha̱a̱, mú eʼwíínʼ kuda rí asndu napidu̱ún. Ikha jngó nigi̱ʼi̱ náa muxna mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ nixnún rí ndañuuʼ bi̱ na̱nguá guaʼdáá. (Hechos 2:43-47.)

Rí nigujua̱ mbañúúnʼ ga̱jma̱a̱ rí nixna nindxu̱u̱ rí nigájnuu náa a̱jkiu̱ún. Nimbáa tusudaa mu magu̱jua̱ o maxná; ga̱jma̱a̱ rígi̱ táʼni maʼni gíníi. Ma̱ngaa tsíyoo gaʼthí rí bi̱ guáʼdáá itháan nigujua̱ xúgíʼ mu maʼni gíníi. Nandoo gaʼthí rí nini numuu rí nandún kuñún a̱ngiu̱ún bi̱ kuwa gíná, nigujua̱ mbañúúnʼ mu muñambáá itháan ga̱jma̱a̱ numuu Reino. (Atayáá gájmaa 2 Corintios 8:12-15.)

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Hechos 3:15) ikháanʼ nixíyáa bi̱ Na̱jkha̱ Kaguáanʼ mu makuwáanʼ. Mú Dios nikuxi̱i̱ náa majñúnʼ wa̱jinʼ, ga̱jma̱a̱ ikháanʼxu ndi̱ya̱a̱ rígi̱.

it-2-S ináa 88 kutriga̱ 1

Jesucristo

“Bi̱ kaʼyoo vida.” Numuu rí májánʼ a̱jkiu̱u̱n Anu̱u̱, rí Cristo Jesús nixnáximinaʼ nindoo niʼni rí xa̱bi̱i̱ bi̱ kaxtaʼwíin maʼtáñajunʼ gajmíi̱n náa mekhuíí ga̱jma̱a̱ rí xa̱bu̱ ma̱ndoo mutañajunʼ náa Reino rígi̱. (Mt 6:10; Jn 3:16; Ef 1:7; Heb 2:5; atayáá NIʼTSIWÁANʼ.) Xúʼko̱ nijkhanú ninindxu̱u̱ “Bi̱ kaʼyoo [“Príncipe”, ENP; Ga; NC, 1981; Besson; “Caudillo”, BC] vida” ndrígu̱ún xúgínʼ xa̱bu̱ numbaaʼ. (Hch 3:15.) Ajngáa griego rí najmaa gi̱i̱ nandoo gáʼthúu̱n “bi̱ naʼtáñajunʼ ginii”, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbá ajngáa rí nijuiʼtháán Moisés (Hch 7:27, 35) índo̱ “niʼtáñajunʼ” bi̱ Israel.

(Hechos 3:19) “Gatanga̱a̱ a̱jkia̱la, mu xúʼko̱ majngudi̱i̱ aʼkhá ndrígála, mu ma̱ʼkha̱ mbiʼi rí maʼni a̱jkia̱la rí Jeobá maxná

cl-S ináa 265 kutriga̱ 14

Mbáa Dios bi̱ “xtaa xawii mu maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n”

14 Rí Jeobá naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n nakujmaa ma̱ngaa náa Hechos 3:19: “Gatanga̱a̱ a̱jkia̱la, mu xúʼko̱ majngudi̱i̱ aʼkhá ndrígála”. Ajngáa rí na̱ʼkha̱ cursiva najuiʼtájuíi náa griego xóo “matrígu̱u̱ rí narikhoo”, “matatsiʼñáʼ” o “matani gámbáa”. Tikhun nuthi rí nandoo gáʼthúu̱n rí matanijngudi̱i̱ ajngáa rí nigumaraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ tinta. Xú káʼnii gándoo matanijngudi̱i̱ rá. Nindxu̱u̱ numuu rí tinta niguma ga̱jma̱a̱ ruthá, mbajyáaʼ ma̱ngaa iyaʼ, rúʼko̱ naʼni rí letra ma̱ndoo majngudi̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbá esponja xtiʼtiʼ á mu xóó tsénújngoo mbayuuʼ mbiʼi. Xúʼko̱ nakujmaa rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n Dios. Índo̱ ikhaa naʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú, nindxu̱u̱ xóo naʼni gámbáa aʼkhá ga̱jma̱a̱ mbá esponja.

Migixnuu Biblia

(Hechos 2:1-21) Nákha xtaa rarígá ndxa̱a̱ ndrígóo Pentecostés, xúgínʼ kuwa mbó jnduʼ, 2 ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ niwáán asndu mekhuíí xóo mbá giñánʼ gakhii wéñuʼ rí nito̱ʼo̱o̱ náa xúgíʼ guʼwá náa ikhiin trigi̱i̱n. 3 Ga̱jma̱a̱ nikujmaa mbaʼa raju̱n xóo riʼyu̱u̱ aguʼ ma̱ngaa niguiʼtáraʼa, ga̱jma̱a̱ mámbá nigrigu náa edxu̱ún mámbáa rí ikhiin, 4 xúgínʼ nindrigú xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nithi i̱ʼwáʼ ajngáa, xó má xi̱ʼ kaʼwu niʼniún muthi. 5 Nákha ikhú, kuwa náa Jerusalén judíos bi̱ nduyáá bi̱ naguwáʼ náa mbaʼa xuajen dí rígá náa agoo mekhu. 6 Índo̱ niwán rígi̱, xúgínʼ nigimbíin mu makru̱ʼu̱u̱n rí xtaa rarígá, numuu rí mambáa naʼdxun rí nuthi ajngún. 7 Niguanún tsiánguá, tséyáá rí xtaa rarígá ga̱jma̱a̱ nithi: “Gu̱ya̱a̱, xúgínʼ bi̱ kuwa ruthi ni̱ndxu̱ún galileos, lá ragájkhun ráʼ. 8 Mú, xú káʼnii nidxawíín mambáa rí ikháánʼ, náa ajngáa rí nigumáanʼ ga̱jma̱a̱ ráʼ. 9 Partos ga̱jma̱a̱ medos, elamitas, ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa Mesopotamia, náa Judea, Capadocia, Ponto ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ Asia, 10 ga̱jma̱a̱ náa Frigia, Panfilia, náa Egipto ma̱ngaa náa Libia, dí gíʼ xígií náa Cirene, ga̱jma̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa Roma, xóo judíos ga̱jma̱a̱ prosélitos, 11 cretenses ga̱jma̱a̱ árabes, nidxáwinxu rí nuthi náa ajngúxuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ rí maʼni Dios”. 12 Xúʼko̱, xúgínʼ niguanún tsiánguá, ga̱jma̱a̱ nutamijná: “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rígi̱ rá.” 13 Mú eʼwíínʼ nutsijmin ga̱jma̱a̱ nuthúún: “Niʼwa̱a̱n wéñuʼ vino”. 14 Mú Pedro niguiji gajmíi̱n bi̱ gu̱wa̱ʼ emba ga̱jma̱a̱ niʼthí gakhi̱i̱ ajngáa rígi̱: “Xa̱bekha ndrígóo Judea ga̱jma̱a̱ xúgiáanʼ ikháanʼ bi̱ kuwa náa Jerusalén, gu̱ya̱a̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ edxa̱la rí gáthá. 15 Ikhiin na̱nguá ejngi̱i̱n, xóo ikháanʼ ethala, numuu rí nindxu̱u̱ hora ragajtsú rí kaʼyoo mbiʼi. 16 Rúʼko̱ rí nijuiʼtáriyaʼ niʼni gaʼyee Joel: 17 “Ga̱jma̱a̱ náa iwáá mbiʼi, eʼthí Dios, maxidíí ramu̱u̱ʼ chíʼgíʼ xi̱ʼ ndrígóʼ náa xúgínʼ eni xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ e̱jñún mutariyaʼ, ga̱jma̱a̱ jiáma mbuyáá visión ma̱ngaa xiʼñúnʼ mbuyáá xnuʼndaa; 18 ga̱jma̱a̱ náa ñumbáá ndrígóʼ maxidíí ramu̱u̱ʼ chíʼgíʼ xi̱ʼ ndrígóʼ náa mbiʼi rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ mutariyaʼ rí marigá. 19 Ga̱jma̱a̱ mbuyáá tsinaʼ mekhuíí ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ gi̱i̱, eʼdi ga̱jma̱a̱ aguʼ ma̱ngaa rujmbaaʼ; 20 a̱jkha̱ʼ maʼni̱i̱ mikrína ga̱jma̱a̱ gu̱nʼ xóo eʼdi nákha xóó tséʼkha̱ majphú mba̱a̱ mbiʼi ndrígóo Jeobá. 21 Ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ gutariyaʼ mbiʼyuu Jeobá makáwíin”.

19-25 NOVIEMBRE

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HECHOS 4, 5

“Nithi ajngóo Dios ga̱jma̱a̱ tsiakii”

(Hechos 4:5-13) I̱mba̱ mbiʼi náa Jerusalén náa mbá reunión ndrígu̱ún xa̱bu̱ ñajunʼ, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ escribas 6 (ma̱ngaa Anás bi̱ kayá edxu̱u̱ ndxajkun, Caifás, Juan, Alejandro, ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kaʼñún náa ndxajkun), 7 ga̱jma̱a̱ nitsuajun náa majñúnʼ ikhiin ga̱jma̱a̱ nithúún: “Tsáa tsiakii ndrígóo o mbiʼyuu nini rígi̱ rá.” 8 Ikhú Pedro, gíʼdoo xi̱ʼ kaʼwu, niʼthún: “Xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígóo xuajen ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱, 9 á mu rí xúgi̱ naxtaxuxu ga̱jma̱a̱ mbáa numuu májánʼ rí niguma xa̱bu̱ bi̱ nandoo káñuu, ga̱jma̱a̱ nandala mbu̱ya̱a̱ tsáa niʼni thanuu, 10 guyala xúgiáanʼ xa̱bu̱ Israel, rí ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jesucristo bi̱ Nazareno, bi̱ ikháanʼ nidujmaa náa ixi̱, mú Dios niʼniga̱bi̱i̱ náa majñu̱nʼ bi̱ nikháñun, ikha jngó xa̱bu̱ bugi̱ niʼni a̱jkiu̱u̱n bi̱ guiji náa inala ikháanʼ. 11 Bugi̱ nindxu̱u̱ ‹itsí bi̱ ikháanʼla ndi̱ya̱a̱ dí ragíʼdoo numuu, mu ikhaa ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ itsí kiejunʼ›. 12 Ma̱ngaa, nda̱a̱ i̱mba̱ náa makáwáanʼ, numuu rí nda̱wa̱a̱ imba̱a̱ náa agoo mekhu bi̱ nixnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ mu ma̱ndoo makáwíin”. 13 Índo̱ ndiyáá rí Pedro ga̱jma̱a̱ Juan tséjmiñún, ga̱jma̱a̱ índo̱ ndiyáá rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ tséjmañún guraxnuu, niguanún tsiánguá. Ga̱jma̱a̱ niguánu nikru̱ʼu̱u̱n rí ikhiin ni̱ndxu̱ún bi̱ nixtáa gajmíi̱n Jesús;

w08-S 1/9 ináa 15, kugumáʼán

Dí najuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu texto mitsúʼkháan: Escritura ga̱jma̱a̱ bi̱ timbíi̱n cristianos

Lá tajmañún guraxnuu apóstoles ráʼ.

Náa Biblia naʼthí rígi̱ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Jerusalén: “Índo̱ ndiyáá rí Pedro ga̱jma̱a̱ Juan tséjmiñún, ga̱jma̱a̱ índo̱ ndiyáá rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ tséjmañún guraxnuu, niguanún tsiánguá” (Hechos 4:13). Náa xtílo̱o̱, ajngáa iletrado nandoo gáʼthúu̱n “rí tunigájma̱a̱” o asndu rí “tséjmañún guraxnuu”. Lá tajmañún guraxnuu apóstoles ráʼ. Mbáa bi̱ ndaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu Biblia niʼthí rígi̱: “Ajngáa rígi̱ tájmaa xóo phú ayoo gáʼthúu̱n, rí asndu xóo Pedro taʼga̱ tsidáánʼ escuela o dí tséjmañuu gaguxnuu ga̱jma̱a̱ maʼnirámáʼ letra [xúʼko̱ má nuʼthá numuu Juan]. Nindxu̱u̱ numuu rí jueces tsíñún gúñún apóstoles” (The New Interpreter’s Bible).

w08-S 15/5 ináa 30 kutriga̱ 6

Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Hechos

4:13 Lá Pedro ga̱jma̱a̱ Juan ninindxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ tséjmañún guraxnuu ga̱jma̱a̱ tséyáá ráʼ. Na̱nguá, nithúún rí “tséjmañún guraxnuu ga̱jma̱a̱ rí tséyáá nditháan” numuu rí tagún náa escuela rabínicas mu miʼsngúún ga̱jma̱a̱ numuu Dios.

(Hechos 4:18-20) Ikhú nidxaʼwu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nithúún rí asndu náa nimbá xuajen xúthi ga̱jma̱a̱ musngáa ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jesús. 19 Mú Pedro ga̱jma̱a̱ Juan nithúún: “Á mu májánʼ náa inuu Dios mundxawiinxu rí gúthala ikháanʼ raʼkháa náa Dios, gútha ikháanʼ xóo maʼni. 20 Mú ikháanʼxu, xándoo muniʼñáʼxu mutha rí ndiyáaʼ ga̱jma̱a̱ rí nidxawiinxu”.

(Hechos 4:23-31) Nda̱wa̱á rí niguma káwíin, ikhiin nigúun gajmiún a̱ngiu̱ún ga̱jma̱a̱ nithúún rí nithi ndxajkun ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. 24 Índo̱ nidxawíín rígi̱, ikhiin mbóó nitajkháan náa Dios ga̱jma̱a̱ nithi: “Anuxu bi̱ xtaʼdáá xúgíʼ tsiakii Señor Soberano, ikháán nindxa̱a̱ʼ Bi̱ niʼni mekhu, ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ lamáa ma̱ngaa xúgíʼ dí rígá, 25 ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu nitani̱ rí xíʼñúxu̱ David bi̱ ninindxu̱u̱ xa̱bia̱a̱ʼ maʼthí: ‘Náa numuu rí nakiʼníin xuajen mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ xuajen ma̱jkha̱ʼ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí ragájkhun rá. 26 Reyes bi̱ kuwa náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ nigimbíin mu muxmijná gajmiún Jeobá ga̱jma̱a̱ bi̱ niraʼwíi. 27 Gajkhun, xó má Herodes ma̱ngaa Poncio Pilato mangiin xa̱bu̱ xuajen bi̱ kuwa náa Israel nigimbíin náa xuajen rígi̱ mu muni gajmiún Jesús xa̱bia̱ʼ bi̱ ragíʼdoo aʼkhá, bi̱ ikháán nitraʼwíi, 28 mu maguma rí ñawan ga̱jma̱a̱ xtágabu ndrígá dí kiʼtáriyaʼ marigá. 29 Dí xúgi̱, Jeobá, atayáá xkujndu ndrígúxu̱, ga̱jma̱a̱ atani rí xa̱bia̱ʼ xámiñuun muthi ajngá rawanʼ, 30 índo̱ ikháán natani rí maʼnii a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ narígá tsinaʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí naʼni dí xa̱bu̱ maguanún tsianguá narígá rígi̱ ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu Jesús xa̱bia̱ʼ bi̱ ragíʼdoo aʼkhá”. 31 Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí niguámbu̱u̱n nitajkháan, guʼwá náa kuwa niʼba̱a̱n; ga̱jma̱a̱ xúgínʼ niguaʼdáá xi̱ʼ kaʼwu, ga̱jma̱a̱ nánguá nimiñun muthi ajngóo Dios.

it-1-S ináa 160 kutriga̱ 7

Apóstol

Rí nirígá náa congregación cristiana. Rí nikhánún xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios náa ndxa̱a̱ Pentecostés nixnúún wéñuʼ tsiakii apóstoles. Náa mbá witsu capítulos náa Hechos ndrígu̱ún Apóstoles naʼthí rí xa̱bu̱ bugi̱ tamiñún mutaraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ rí Jesús nigabi̱i̱, maski ajndu xa̱bu̱ ñajunʼ nixudiinʼ guʼwá e̱jua̱nʼ, nixnúún ga̱jma̱a̱ asndu nithúún rí muradíin. Nákha nirígá xóó ndxa̱a̱ Pentecostés, ikhaa rí nixna apóstoles ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu niyambáá mu mba̱jo̱o̱ wéñuʼ congregación cristiana. (Hch 2:41; 4:4.) Nákha ginii i̱ndó nutaraʼa náa Jerusalén, mu nda̱wa̱á náa Samaria ga̱jma̱a̱ asndu itháan nda̱wa̱á, náa xúgíʼ numbaaʼ nijmaʼnuʼ. (Hch 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.)

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Hechos 4:11) Bugi̱ nindxu̱u̱ ‹itsí bi̱ ikháanʼla ndi̱ya̱a̱ dí ragíʼdoo numuu, mu ikhaa ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ itsí kiejunʼ›.

it-2-S ináa 662 kutriga̱ 4

Itsí kiejunʼ

Náa Salmo 118:22 nasngájma rí itsí rí taʼndún guyáá bi̱ nuni guʼwá “ni̱jkhánú ninindxu̱u̱ bi̱ nayéjkha̱ edxu̱u̱ o kiejunʼ” (heb. roʼsch pin·náh). Jesús niʼthí ga̱jma̱a̱ niʼtájuíi rí kiʼtáriyaʼ rígi̱ rí ikhaa nindxu̱u̱ xóo “itsí kiejunʼ” (gr. ke·fa·lḗ gō·ní·as, bi̱ nayéjkha̱ edxu̱u̱). (Mt 21:42; Mr 12:10, 11; Lu 20:17.) Xóo mbá itsí rí nagíʼi gájmaa mbá guʼwá, Jesucristo nindxu̱u̱ itsí rí kaʼyoo congregación cristiana ndrígu̱ún bi̱ kaxtaʼwíin, nambánii ga̱jma̱a̱ templo ndrígóo Dios. Pedro ma̱ngaa niʼtájuíi Salmo 118:22 náa Cristo, nisngájma rí nindxu̱u̱ “itsí” rí taʼndún xa̱bekha, mú nindxu̱u̱ bi̱ ndiyáaʼ Dios mu “mayéʼga edxu̱u̱”. (Hch 4:8-12; atayáá ma̱ngaa 1Pe 2:4-7.)

(Hechos 5:1) Mbáa xa̱biya̱ bi̱ mbiʼyuu Ananías, ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ mbiʼyuu Safira, nigujua̱ rí guaʼdáá

w13-S 1/3 ináa 15 kutriga̱ 4

Pedro ga̱jma̱a̱ Ananías nininduwaʼ. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ rígi̱ rá.

Ananías ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ nugujua̱ mbá mbaaʼ mu muxnún mbújkha̱a̱ a̱ngiu̱ún bi̱ nuxi̱nʼ. Índo̱ Ananías naxnáxi mbújkha̱a̱ náa apóstoles naʼthí rí naxná xúgíʼ mbújkha̱a̱ rí nixnáá; mú ragájkhun rúʼko̱, ikhaa niguánu ga̱jma̱a̱ thaan mbújkha̱a̱. Dios nixnúu mbaʼyoo Pedro rí nduwaʼ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ naʼthí: “Raʼkháa xa̱bu̱ táni nduwiinʼ, Dios táni nduwaʼ”. Ikhú mbá nacha̱, Ananías naxpátri̱ga̱a̱ nikháñu. Mbá ajtsú hora nda̱wa̱á na̱ʼkha̱nú a̱ʼgiu̱u̱. Mú tseʼyoo rí nigíʼnuu ajmbióo, ikhaa ma̱ngaa naʼni nduwaʼ ga̱jma̱a̱ núkhu naxpátri̱ga̱a̱ nikháñu ma̱ngaa.

Migixnuu Biblia

(Hechos 5:27-42) Ikha jngó niguwáʼ kudiin ga̱jma̱a̱ nitsuajiin náa nunimbaníí xkujndu. Ga̱jma̱a̱ ndxajkun niraxu̱u̱n, 28 ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Nijuiʼtála rí xusngáa ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu xa̱bu̱ bugi̱, mú, ¡guya̱a̱la!, nisngáa náa xúgíʼ Jerusalén kiʼsngáa ndrígóo ga̱jma̱a̱ nandala rí ikháanʼxu maguaʼdáá aʼkhúxu numuu eʼdiuu xa̱bu̱ bugi̱”. 29 Ga̱jma̱a̱ Pedro niriʼña gajmíi̱n eʼwíínʼ apóstoles: “Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo Xa̱bu̱ Ñajunʼ raʼkháa náa xa̱bu̱. 30 Dios ndrígóo xiʼñúxu nikuxi̱i̱ Jesús bi̱ ikháanʼ nixiya̱a̱, índo̱ nirájkhaa náa ixi̱. 31 Bi̱ Dios nigíiʼ náa ñawúunʼ mújuunʼ xóo bi̱ phú Giʼnii ga̱jma̱a̱ bi̱ Maʼni káwíin, mu maʼni rí Israel ma̱ndoo mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ majngudi̱i̱ aʼkhá ndrígóo. 32 Ga̱jma̱a̱ ikháanʼxu nindxuxu bi̱ ndayáa xúgíʼ rígi̱, ma̱ngaa náa xi̱ʼ kaʼwu, bi̱ Dios nixnúún bi̱ nunimbu̱ún kuyáá xóo xa̱bu̱ ñajunʼ”. 33 Índo̱ nidxawíín rígi̱, nikiʼníin wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nindúún muradíin. 34 Mú nituxuu mbáa xa̱bu̱ náa Sanedrín, mbáa fariseo bi̱ mbiʼyuu Gamaliel, bi̱ naʼsngáa Xtángoo ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí xúgínʼ xa̱bu̱ xuajen, ga̱jma̱a̱ niʼtáñajunʼ rí murawíin rexa̱a̱ mbégu̱ʼ xa̱bu̱. 35 Ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Xa̱bekha ndrígóo Israel, gundxaʼwa̱ májánʼ edxa̱la rí nandala muñu̱u̱ xa̱bu̱ bugi̱. 36 Mbá xkri̱da, nákha ginii nituxu xa̱bu̱ Teudas, bi̱ niʼthí rí ikhaa nindxu̱u̱ mbáa bi̱ gíʼdoo numuu, ga̱jma̱a̱ mbaʼin xa̱bu̱, xóo mbá a̱jkhu̱ cientos, nigimbíin gajmíi̱n. Mú ikhaa nixiyáa ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ ninimbu̱ún kuyáá nigañún ga̱jma̱a̱ nándáa rí nini. 37 Nda̱wa̱á rí ikhaa nituxu Judas bi̱ galileo nákha mbiʼi rí nuxuda̱ʼ mbiʼñún, ga̱jma̱a̱ ni̱ʼkha̱ kagui̱i̱n mbaʼin xa̱bu̱. Mú xa̱bu̱ buʼko̱ nikháñu, ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ nunimbu̱ún kuyáá nigañún asndu náá. 38 Ikha jngó ga̱jma̱a̱ numuu rí xtaa rarígá, natala: Xúni̱ xkujndu gajmiála xa̱bu̱ bugi̱, guniʼñúla (numuu rí á mu ñajunʼ rígi̱ ndrígóo mbáa xa̱bu̱, maguma gámbáa; 39 mú á mu na̱ʼkha̱ náa Dios, xáʼngala gunigámbáa); mbáa asndu ikháanʼ kuwáanʼ ruxmijná gajmiála Dios”. 40 Ikhú ninimbu̱u̱n rí niʼthí, ga̱jma̱a̱ nindxaʼwu̱u̱n maguwáʼ apóstoles, ga̱jma̱a̱ nixpajtiin, ma̱ngaa nithúún rí muniñaʼ ruthi ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jesús, ga̱jma̱a̱ niniñuʼ magúun. 41 Bugi̱ nigájna̱án náa Sanedrín, asndu nadxún numuu rí ndiyáá rí ikhiin kaʼñún mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu ikhaa. 42 Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ mbiʼi náa templo, ga̱jma̱a̱ náa mámbá guʼwá, tsíniñaʼ rusngáa ga̱jma̱a̱ nutaraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Cristo Jesús.

26 NOVIEMBRE ASNDU 2 DICIEMBRE

GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HECHOS 6-8

“Congregación rí ndiʼkhún nigiʼi naraʼnuu mbaʼa gaʼkhu”

(Hechos 6:1) Mbiʼi rúʼko̱, índo̱ ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin discípulos, nixieʼkhá judíos bi̱ nuthi ajngáa griega ga̱jma̱a̱ numún judíos bi̱ nuthi ajngáa hebrea, numuu rí gu̱ʼu̱ xuáʼa̱ tsekhanun rí kaʼñún mambá mbiʼi.

bt-S ináa 41 kutriga̱ 17

“Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ”

17 Mú congregación nuxi̱ʼ maraʼnuu mbá gaʼkhu mba̱a̱, rí marigá náa awúu̱n congregación. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí mbaʼin bi̱ ndiʼkhún nijngún iyááʼ ni̱ndxu̱ún bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ pais bi̱ niguanún mbégu̱ʼ náa Jerusalén mu maʼni itháan gujkhuʼ fe ndrígu̱ún. Ga̱jma̱a̱ discípulos ndrígóo xuajen nixna mbújkha̱a̱ mu majuixnún ganitsu ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí gáʼñúnʼ (Hech. 2:44-46; 4:34-37). Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ nikumu̱u̱ mbá xkujndu gakhi̱i̱; numuu rí gu̱ʼu̱ xuaʼa bi̱ nuthi ajngáa hebrea nimbáñun wéñuʼ ganitsu rí nuxnún xúgíʼ mbiʼi, mu tuñu̱u̱ xúʼko̱ bi̱ nuthi ajngáa griega, ikhiin tuxnún nimbá (Hech. 6:1). Nakujmaa rí taʼndun gúñún numuu rí ni̱ndxu̱ún mixtiʼkuiin, rígi̱ nindxu̱u̱ mbá rí narkuájinʼ wéñuʼ a̱ngiu̱lú.

(Hechos 6:2-7) Ikha jngó bi̱ mbá gu̱wa̱ʼ e̱jmi̱i̱n nithúún discípulos bi̱ phú mbaʼin: “Ra̱májánʼ ganindxu̱u̱ rí ikháanʼxu muniñán ajngóo Dios mu muʼguá kudaxu ganitsu náa mesala. 3 Ikha jngó a̱ngui̱nʼ, guʼñi̱i̱ʼ mbá juwiin xa̱bekha bi̱ nduyamajkhún ikháanʼ, bi̱ guaʼdáá xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱, mu mbu̱ya̱ edxu̱u̱ náa xkujndu rígi̱; 4 mú ikháanʼxu mutajkáanxu ga̱jma̱a̱ rí mutaraʼa”. 5 Ga̱jma̱a̱ rí nijuiʼthá ninigu̱nʼ xúgínʼ ga̱jma̱a̱ ndiyáaʼ Esteban, xa̱biya̱ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ fe ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu, ma̱ngaa Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, ga̱jma̱a̱ Nicolás, bi̱ na̱ʼkha̱ náa Antioquía; 6 ga̱jma̱a̱ nindrigi̱i̱n náa inún apóstoles, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí nitajkháan, nitamaʼ ñawúunʼ náa edxu̱ún. 7 Ga̱jma̱a̱ ajngáa rawunʼ Dios ni̱jkha̱ rajo̱o̱, ga̱jma̱a̱ discípulos ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin wéñuʼ náa Jerusalén; ga̱jma̱a̱ mbaʼin ndxajkun nigi̱ʼdi̱i̱ ninimbu̱u̱n náa fe.

bt-S ináa 42 kutriga̱ 18

“Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ”

18 Apóstoles nuxna ikha náa congregación rí nda̱ja̱a̱ wéñuʼ, ikhiin niñu̱u̱ mbuyáá dí ra̱májánʼ muniñaʼ runimbánii rí naʼthí náa Ajngá rawunʼ Dios ga̱jma̱a̱ numuu xóo exnaraʼa ganitsu (Hech. 6:2). Ikha jngó nithúún discípulos rí mu munimbánii xkujndu rígi̱ ndayóoʼ mutrigi̱i̱n juwiin xa̱bekha bi̱ “guaʼdáá xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ kumaa” ikha jngó nithúún tsíin ma̱ndoo muni (Hech. 6:3). Ndayóoʼ xa̱bekha bi̱ kayá muni, raʼkháa i̱ndó mu muxnáraʼa ganitsu, ndayóoʼ muñewa̱a̱n mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa ga̱ʼkha̱ rí ndañúunʼ. Xúgínʼ bi̱ nixtaʼwiin ninindxu̱ún griegos, rúʼko̱ niʼni rí maʼnii itháan a̱jkiu̱ún gu̱ʼu̱ xuaʼa bi̱ niguma ginii. Apóstoles ndiyáá májánʼ tsáa ma̱ndoo maʼni ga̱jma̱a̱ nitajkháan nda̱wa̱á nithúún majuiin a̱ngiu̱lú bugi̱ mu munimbánii xkujndu gakhi̱i̱ rígi̱.

(Hechos 7:58–8:1) Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí nixkriyaʼ náa xuajen, nixná ga̱jma̱a̱ itsí. Ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa ikhí nixnán xtíin rí kugíʼ bajníí mbáa ndxáma bi̱ mbiʼyuu Saulo. 59 Ga̱jma̱a̱ nixnán má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ itsí Esteban mú ikhaa tséniñuuʼ raʼtájkháan ga̱jma̱a̱ naʼthí: “Tátá Jesús, atrigú xi̱ʼ ndrígóʼ”. 60 Ikhú, nismbátigo̱o̱, ga̱jma̱a̱ niʼthí gakhi̱i̱: “Jeobá, xáta̱ya̱a̱ aʼkhá rí nuxudamíjna”. Nda̱wa̱á rí niʼthí rígi̱, nikháñuu.

8 Saulo, niʼthí rí ma̱ndoo má muxi̱ya̱a̱. Asndu nákha ikhú nixkhún a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa congregación ndrígóo Jerusalén; xúgínʼ i̱ndó apóstoles nigañún náa mba̱a̱ʼ ndrígóo Judea ga̱jma̱a̱ Samaria.

Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu

(Hechos 6:15) Ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kuwa náa Sanedrín ndiyáá, ikhiin ndiyáá rí inuu nindxu̱u̱ xóo ndrígóo mbáa ángel.

bt-S ináa 45 kutriga̱ 2

“Esteban, támiñuu ga̱jma̱a̱ nigiʼdoo tsiakii”

2 Rí naʼniulú tsiánguá rí náa inuu takújmaa rí namiñuu. Asndu bi̱ nini gíná ndiyáá “rí inuu niʼni asndu xóo ndrígóo mbáa ángel” (Hech. 6:15). Xúʼko̱ kaʼnii, nikujmaa rí támiñuu, xtaa tsímáá ga̱jma̱a̱ rí ndaa rí exmiéjunʼ eʼni xóo mbáa bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngóo Jeobá. Nikujmaa pa̱jnu̱ rígi̱ rí asndu xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nakiʼníin wéñuʼ ndiyáá. Mú náa numuu rí támiñuu nditháan xá.

(Hechos 8:26-30) Nda̱wa̱á mbáa ángel ndrígóo Jeobá niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Felipe ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Atuxaʼ ga̱jma̱a̱ ayuʼ náa sur, kamba̱a̱ rí nagajtaa náa Jerusalén asndu Gaza”. (Nindxu̱u̱ mbá kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ.) 27 Ikhú ikhaa nitu̱xu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱, ga̱jma̱a̱, ¡atayáá!, mbáa eunuco etíope, bi̱ gíʼdoo mbá ñajunʼ náa agoo ñawúunʼ Candace reina ndrígu̱ún etíopes, ga̱jma̱a̱ gájkhua̱ ñawúunʼ xúgíʼ rí gíʼdoo ikhaa. Ikha ni̱jkha̱ Jerusalén mu mbaʼyamajkuu, 28 índo̱ natanga̱a̱, gi̱i̱ náa carro ndrígóo ga̱jma̱a̱ naguxnuu gakhi̱i̱ rí niʼthí gaʼyee Isaías. 29 Ikha jngó xi̱ʼ niʼthúu̱n Felipe: “Ayuʼ kanuu ga̱jma̱a̱ gajgua̱nʼ náa carro rígi̱”. 30 Felipe nigáyúu náa níjniúu, ikhú niʼdxaun rí xtáa raguxnuu rí niʼnirámaʼ gaʼyee Isaías, ikhú niʼthúu̱n: Lá gajkhun nakruaʼaʼ rí xtaa raraxnuu ráʼ.

bt-S ináa 58 kutriga̱ 16

“Niʼtáraʼa ajngáa rí nuxi̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jesús”

16 Ikháanʼ mangáanʼ kaʼyulúʼ muyambáá náa ñajunʼ rí niʼni Felipe. Gíʼmaa muʼtáraʼa asndu náa má ejkulú o kuwáanʼ. Mu mutaraʼa ajngáa rí májánʼ, gíʼmaa muʼni má xúʼko̱, tséʼñuu á mu nájkhu̱ kamba̱a̱. Ga̱jma̱a̱ nakujmaa kaʼwu índo̱ nuʼtámijná gajmiúlú mbáa xa̱bu̱ bi̱ májánʼ a̱jkiu̱u̱n. Rígi̱ ragíʼmaa maʼniulú tsiánguá, numuu rí náa Biblia nasngájma rí ángeles kuya̱ edxu̱u̱ náa nuʼtáraʼa mu “ajngáa gagi” maʼgánú “náa xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱, xuajen ma̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ajngáa” (Rev. 14:6). Ma̱ngaa má Jesús niʼtáriyaʼ rí ikhiin muyambáá náa miʼtáraʼa. Índo̱ niʼthí xkri̱da ndrígóo trigo ga̱jma̱a̱ iná dí ra̱májánʼ, niʼthí rí índo̱ gaxtíʼii —índo̱ gámbá dí rígá náa numbaaʼ— “bi̱ gura̱xi̱i̱” mani̱ndxu̱ún “ángeles”. Índo̱ gámbu̱u̱n ñajunʼ, murawíi náa Reino “xúgíʼ rí naʼni majngrádiinʼ, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni dí ra̱májánʼ”, mú ma̱ngaa murawíin bi̱ mutañajunʼ náa mekhuíí ga̱jma̱a̱ “bi̱ mbaʼin wéñuʼ” bi̱ kaʼñún náa “eʼwíínʼ mugu̱” bi̱ Jeobá ni̱ʼkha̱ kagui̱i̱n náa xuajñu (Mat. 13:37-41; Rev. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).

Migixnuu Biblia

(Hechos 6:1-15) Mbiʼi rúʼko̱, índo̱ ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin discípulos, nixieʼkhá judíos bi̱ nuthi ajngáa griega ga̱jma̱a̱ numún judíos bi̱ nuthi ajngáa hebrea, numuu rí gu̱ʼu̱ xuáʼa̱ tsekhanun rí kaʼñún mambá mbiʼi. 2 Ikha jngó bi̱ mbá gu̱wa̱ʼ e̱jmi̱i̱n nithúún discípulos bi̱ phú mbaʼin: “Ra̱májánʼ ganindxu̱u̱ rí ikháanʼxu muniñán ajngóo Dios mu muʼguá kudaxu ganitsu náa mesala. 3 Ikha jngó a̱ngui̱nʼ, guʼñi̱i̱ʼ mbá juwiin xa̱bekha bi̱ nduyamajkhún ikháanʼ, bi̱ guaʼdáá xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱, mu mbu̱ya̱ edxu̱u̱ náa xkujndu rígi̱; 4 mú ikháanʼxu mutajkáanxu ga̱jma̱a̱ rí mutaraʼa”. 5 Ga̱jma̱a̱ rí nijuiʼthá ninigu̱nʼ xúgínʼ ga̱jma̱a̱ ndiyáaʼ Esteban, xa̱biya̱ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ fe ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu, ma̱ngaa Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, ga̱jma̱a̱ Nicolás, bi̱ na̱ʼkha̱ náa Antioquía; 6 ga̱jma̱a̱ nindrigi̱i̱n náa inún apóstoles, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí nitajkháan, nitamaʼ ñawúunʼ náa edxu̱ún. 7 Ga̱jma̱a̱ ajngáa rawunʼ Dios ni̱jkha̱ rajo̱o̱, ga̱jma̱a̱ discípulos ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin wéñuʼ náa Jerusalén; ga̱jma̱a̱ mbaʼin ndxajkun nigi̱ʼdi̱i̱ ninimbu̱u̱n náa fe. 8 Rí xúgi̱, Esteban nikána rí májánʼ rí na̱ʼkha̱ náa Dios ga̱jma̱a̱ tsiakii, ga̱jma̱a̱ niʼni mbaʼa milagros ga̱jma̱a̱ señal náa xuajen. 9 Mú nituxu̱u̱n tikhun xa̱bekha bi̱ nagumbiʼñún Guʼwá ndxajkun ndrígu̱ún Libertos, cireneos, alejandrinos, bi̱ naguwaʼ náa Cilicia ga̱jma̱a̱ Asia, mu mutamíjná gajmiún Esteban; 10 mú táʼngu̱u̱n guguajún jmbu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ma̱ngaa xi̱ʼ rí gíʼdoo índo̱ naʼthí. 11 Ikhú ngu̱ʼwa̱ nigún tikhun xa̱bekha mu muthi: “Nidxáwinxu rí niʼthá numuu Moisés ga̱jma̱a̱ Dios”. 12 Ga̱jma̱a̱ nini makiʼníin xa̱bu̱ xuajen, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ escribas, ga̱jma̱a̱ ndaa tsu̱ma̱ nirugua̱a̱ ga̱jma̱a̱ nigún ku̱ya̱a̱ náa Sanedrín. 13 Ga̱jma̱a̱ nigún kudiin bi̱ muthi minduwaʼ, ikhiin nithi: “Xa̱bu̱ bugi̱ tséniñuʼ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu guʼwá mitsúʼkháan rígi̱ ma̱ngaa náa Xtángoo. 14 Mbá xkri̱da, nidxáwinxu niʼthí rí Jesús bi̱ Nazareno maʼni gámbáa guʼwá rígi̱ ga̱jma̱a̱ mariʼkhuu xúgíʼ rí Moisés niʼsngúlúʼ”. 15 Ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kuwa náa Sanedrín ndiyáá, ikhiin ndiyáá rí inuu nindxu̱u̱ xóo ndrígóo mbáa ángel.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá