Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
2-8 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HEBREOS 7, 8
“Ndxajkun asndu kámuu xó má Melquisedec”
(Hebreos 7:1, 2) Numuu dí Melquisedec bugi̱, bi̱ ninindxu̱u̱ rey náa Salem, ndxajkun ndrígóo Dios bi̱ xtáa Mitsídánʼ wéñuʼ, bi̱ ni̱jkha̱ gátsijnuu Abrahán índo̱ ikhaa xtáa ratanga̱a̱ náa ni̱jkha̱ gágudíin reyes, ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámaaʼ, 2 ga̱jma̱a̱ Abrahán nixnúu gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ dí ikhaa ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱, bi̱ nindxu̱u̱ “Rey bi̱ naʼni rí jmbu”, ma̱ngaa nindxu̱u̱ rey náa Salem, xóo muʼthá, “Rey bi̱ naʼni marigá dí tsímáá”.
it-2-S 359
Melquisedec
Rey bi̱ nixtáa nákha wajyúuʼ náa Salem ga̱jma̱a̱ “ndxajkun ndrígóo Dios bi̱ xtáa Mitsídánʼ”, Jeobá. (Gé 14:18, 22.) Ikhaa nindxu̱u̱ timbáa ndxajkun bi̱ najuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu náa Biblia; nigíʼdu̱u̱ ñajunʼ rígi̱ asndu nákha 1933 tsiguʼ ginii. Numuu rí ninindxu̱u̱ rey náa Salem, rí nandoo gáʼthúu̱n “Tsímáá”, apóstol Pablo nixná mbiʼyuuʼ “Rey bi̱ naʼni marigá dí tsímáá”, ga̱jma̱a̱ rí xóo nandoo gáʼthúu̱n mbiʼyuuʼ, “Rey bi̱ naʼni rí jmbu”. (Heb 7:1, 2.) Nakumún rí Salem dí rígá ginii kajua̱a̱ ga̱jma̱a̱ Jerusalén ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má nixna mbiʼí xuajen rí nirígá nda̱wa̱á, rí nguáná nutháán ‹Salem› (Sl 76:2).
Xa̱bu̱ nikhi̱i̱ Abrán (Abrahán) niʼngo̱o̱ niʼni gámbáa Kedorlaomer ga̱jma̱a̱ reyes bi̱ nigún kidxuuʼ, nda̱wa̱á nijkhánú náa xkua̱ mijmbaaʼ ndrígóo Savé, o “náa xkua̱ mijmbaaʼ ndrígóo rey”. Ikhí Melquisedec “niríyaaʼ pan ga̱jma̱a̱ vino” ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámááʼ Abrahán, niʼthí: “¡Dios bi̱ phú Mba̱a̱ gáʼni tsajkurámaaʼ Abrán, bi̱ Niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ; ga̱jma̱a̱ gaguma mba̱a̱ Dios bi̱ phú Mba̱a̱, bi̱ nixnáxi̱i̱n náa ñawáanʼ bi̱ sia̱nʼ gajmiáanʼ!”. Ikhú Abrahán nixnúu rey ga̱jma̱a̱ ndxajkun “nixnúu gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ”, xóo muʼthá “dí itháan gíʼdoo numuu dí ni̱ʼkha̱a̱ kagu̱u̱” rí nigruigú náa ni̱jkha̱ gaxmijna gajmíi̱nʼ reyes. (Gé 14:17-20; Heb 7:4.)
(Hebreos 7:3) Ikhaa tagíʼdaa anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ ma̱ngaa na̱nguá nigiʼdoo náa ni̱ʼkha̱, na̱nguá nigumaa ga̱jma̱a̱ na̱nguá nikháñuu, numuu rí ninindxu̱u̱ xóo A̱ʼdióo Dios, mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu mbiʼi.
it-2-S 360
Melquisedec
Ndíjkha jngó nuʼthá rí Melquisedec na̱nguá “nigumaa ga̱jma̱a̱ na̱nguá nikháñuu” rá.
Pablo niʼthí rí nakujma itháan náa Melquisedec índo̱ niʼthí rí “ikhaa tagíʼdaa anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ ma̱ngaa na̱nguá nigiʼdoo náa ni̱ʼkha̱, na̱nguá nigumaa ga̱jma̱a̱ na̱nguá nikháñuu, numuu rí ninindxu̱u̱ xóo A̱ʼdióo Dios, mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu mbiʼi”. (Heb 7:3.) Melquisedec nigumaa ma̱ngaa nikháñuu xóo má xúgínʼ xa̱bu̱ numbaaʼ. Mú náa Biblia tséʼkha̱ mbiʼyuuʼ anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱, ní má tséʼthi ga̱jma̱a̱ numún wajinʼ xiʼñúúnʼ ní má bi̱ maguwáʼ nda̱wa̱á náa ikhaa ma̱ngaa na̱nguá eʼthí xú káʼnii nixtáa ga̱jma̱a̱ xú káʼnii nikháñuu. Mú, Melquisedec niguma mbríguii ga̱jma̱a̱ Jesucristo, numuu rí mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu mbiʼi. Xóo má Melquisedec na̱nguá nigiʼdaa bi̱ maxnaxí ñajunʼ ní má bi̱ mariʼkuriyáaʼ, ikháá má kayuuʼ xóo Cristo na̱nguá nigiʼdaa bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun mu maxnáxu ñajunʼ rígi̱, náa Biblia nasngájmaa rí ní xáxtáa imba̱a̱ bi̱ magruigú ñajunʼ rígi̱. Mú maski ajndu Jesus níʼkhá náa tribu ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ náa xíliu̱u̱ David, maski ajndu xúʼko̱ na̱nguá nichúu ñajunʼ ndrígóo, ní má na̱nguá ni̱jkha̱núu mbuwa̱a̱ ñajunʼ ndrígóo rí xóo mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ rey. Xúʼko̱ ni̱jkha̱núu nimbánuu rí Jeobá niʼthí marigá.
(Hebreos 7:17) Numuu dí gíwanʼ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa: “Ikháán nindxa̱a̱ʼ ndxajkun asndu kámuu xó má Melquisedec”.
it-2-S 359
Melquisedec
Rí nandoo gáthúu̱n ndxajkun ndrígóo Cristo. Nindxu̱u̱ mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí nijuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Mesías, rígi̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ nindxu̱u̱ “Señor” ndrígóo David: “¡Ikháán nindxa̱a̱ʼ ndxajkun asndu kámuu xó má Melquisedec!”. (Sl 110:1, 4.) Rí nigumaraʼmáʼ náa salmo rígi̱, niʼni rí bi̱ hebreos mbuyáá rí bi̱ nijuiʼthá ma̱ʼkha̱ ikhaa makánaa mbá ñajunʼ mba̱a̱ rí mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ rey. Náa carta rí ni̱jkha̱ inún bi̱ Hebreos, apóstol Pablo nigíminaʼ mu makro̱ʼo̱o̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Mesías xóo muʼthá rí Jesús ‹ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu xó má Melquisedec›. (Heb 6:20; 5:10; atayáá RÍ NIMBÁNUU.)
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Hebreos 8:3) Numuu rí xúgínʼ ndxajkun nitri̱gi̱i̱n mu muxnaxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí muxna ma̱ngaa numuu tsingijñaʼ; ikha jngó ma̱ngaa ndiyóoʼ rí magiʼdoo mbá rí maxnáxi̱.
w00-S 15/8 14 kutriga̱ 11
Tsigijñaʼ rí Jeobá nagruigú
11 Apostol Pablo niʼthí rí “Xúgínʼ ndxajkun nitri̱gi̱i̱n mu muxnaxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí muxna ma̱ngaa numuu tsingijñaʼ” (Hebreos 8:3). Ikhaa niruiʼtha̱a̱ a̱jma̱ enii rí nuxnáxi̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ndxajkun bi̱ nikuwa náa xuajen Israel ikhaa nindxu̱u̱, ‹rí nuxná ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún› ga̱jma̱a̱ ‹tsigijñaʼ›, o ‹tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá› (Hebreos 5:1). Xa̱bu̱ nuxnáxi̱ rí nagájnuu náa a̱jkiu̱ún mu musngajma rí nakumún ga̱jma̱a̱ muxna̱a̱ núma̱a̱, xóo muxkamaa mbáa bi̱ mambaxúún gajmiún, rí munda̱ʼa̱ mixtambañúún o rí mundriguíi mbáa (Génesis 32:20; Proverbios 18:16). Xúʼko̱ má kayuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbaʼa tsigijñaʼ rí naʼthí náa Xtángoo ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ ‹rí nuxná ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún› mu xúʼko̱ Dios mambáñún ga̱jma̱a̱ magruiguíin. Ga̱jma̱a̱ numuu rí ninujguramúúnʼ náa xtángoo ndiyóoʼ rí muni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ muni májáanʼ, ikha jngó nixnáxi̱ ‹tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá ndrígu̱ún›. Náa mbá witsu libro rí nigumaraʼmáʼ nákha ginii rí nagumbiʼyuu Pentateuco, mú itháan náa Éxodo, Levítico ga̱jma̱a̱ Números, ikhí naʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ ma̱ngaa rí nuxná ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún. Maski ajndu maʼni mingíjyúuʼ makru̱ʼu̱lú ga̱jma̱a̱ marmáʼáan a̱jkiu̱lú xúgíʼ rí nirígá, mú gíʼdoo wéñuʼ numuu mbuʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu mixtiʼkhu tsigijñaʼ.
(Hebreos 8:13) Índo̱ nijuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu “rí nimbánuu nuxi̱ʼ” niʼni rí mani̱ndxu̱u̱ wayuu rí ginii. Rí xúgi̱, rí naʼni wayuu ga̱jma̱a̱ rí nakhi̱i̱ xtáa mijngii maguma gámbáa.
it-2-S 574 kutriga̱ 4
Rí nimbánuu
Xú káʼnii nijkhánú ninindxu̱u̱ “wayuu” rí nimbánuu náa Xtángoo mbiʼi rí nixtáa Jeremias rá.
Ikha jngó rí nimbánuu náa Xtángoo ninindxu̱u̱ “wayuu” nirígá rígi̱ índo̱ Jeobá nijmiún gaʼyee Jeremías mu maʼthí rí ikhaa magíʼ imbo̱o̱ nuxi̱ʼ rí mambanúu. (Jer 31:31-34; Heb 8:13.) Nákha 33 tsiguʼ nda̱wa̱á Xtángoo rí nimbánuu nánguá ejmaa ga̱jma̱a̱ numuu rí Cristo nikháñuu (Col 2:14) ikhaa rúʼko̱ niriʼkuriyaaʼ rí nuxi̱ʼ nimbánuu. (Heb 7:12; 9:15; Hch 2:1-4.)
Migixnuu Biblia
(Hebreos 7:1-17) Numuu dí Melquisedec bugi̱, bi̱ ninindxu̱u̱ rey náa Salem, ndxajkun ndrígóo Dios bi̱ xtáa Mitsídánʼ wéñuʼ, bi̱ ni̱jkha̱ gátsijnuu Abrahán índo̱ ikhaa xtáa ratanga̱a̱ náa ni̱jkha̱ gágudíin reyes, ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámaaʼ, 2 ga̱jma̱a̱ Abrahán nixnúu gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ dí ikhaa ni̱ʼkha̱ kagu̱u̱, bi̱ nindxu̱u̱ “Rey bi̱ naʼni rí jmbu”, ma̱ngaa nindxu̱u̱ rey náa Salem, xóo muʼthá, “Rey bi̱ naʼni marigá dí tsímáá”. 3 Ikhaa tagíʼdaa anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ ma̱ngaa na̱nguá nigiʼdoo náa ni̱ʼkha̱, na̱nguá nigumaa ga̱jma̱a̱ na̱nguá nikháñuu, numuu rí ninindxu̱u̱ xóo A̱ʼdióo Dios, mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu mbiʼi. 4 Gu̱ya̱a̱la, nguáthá mba̱a̱ ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ Abrahán, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa mbá guʼwíin, nixnúu gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ dí itháan gíʼdoo numuu dí ni̱ʼkha̱a̱ kagu̱u̱. 5 Gajkhun má dí xa̱bekha bi̱ ni̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n Leví bi̱ nundrigú ñajunʼ dí mani̱ndxu̱ún ndxajkun nijuiʼthún dí muruma diezmo ndrígu̱ún a̱ngiu̱ún bi̱ kuwa náa xuajen xóo má naʼthí náa Xtángoo, maski ajndu ikhiin mangiin niguwáʼ náa e̱ji̱i̱n Abrahán; 6 mú xa̱biya̱ bi̱ na̱nguá ni̱ʼkha̱ náa ikhiin nigruigú gu̱wa̱ʼ dí kaʼyoo mámbá dí mbá xúgíʼ dí nixná Abrahán ga̱jma̱a̱ niʼni tsajkurámaaʼ bi̱ nákha má ginii Dios nikudaminaʼ dí maʼni tsajkurámaaʼ. 7 Rí xúgi̱, xúgiáanʼ nduʼyáá rí bi̱ itháan chíʼgíʼ niguma tsajkurámááʼ ki xóo bi̱ nikhi̱i̱. 8 Ga̱jma̱a̱ bi̱ naguwáʼ náa e̱ji̱i̱n Leví bi̱ nundrígú diezmos nakháñun, mú bi̱ imba̱a̱ gíwanʼ raʼthí dí ikhaa maxtáa kámuu mbiʼi. 9 Ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo muʼthá dí asndu Leví bi̱ nagruigú diezmos, niʼni numuu diezmos índo̱ Abrahán niʼni numuu, 10 numuu dí ikhaa xóo tséxtáa índo̱ Melquisedec ni̱jkha̱ gátsijnuu xiʼñúuʼ. 11 Ikha jngó, á mu dí ma̱ndoo manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ numuu dí nanindxuún ndxajkun e̱ji̱n Leví (numuu dí rúʼko̱ jngó nikhánún xtángoo xa̱bu̱), náá numuu dí ndayóoʼ maxtáa imba̱a̱ ndxajkun bi̱ mani̱ndxu̱u̱ xóo Melquisedec, ga̱jma̱a̱ tséʼthi dí maxtáa xóo Aarón rá. 12 Numuu dí naxtiʼkhuu bi̱ mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun, ga̱jma̱a̱ numuu má rúʼko̱ ndayóoʼ maxtiʼkhuu xtángoo. 13 Numuu dí xa̱biya̱ bi̱ najuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ na̱ʼkha̱ náa i̱mba̱ tribu, náa nimbáa na̱nguá niʼni ñajunʼ dí mutsikarámiinʼ xujkhúʼ. 14 Numuu dí nakujmaa kaʼwu dí Tátá ndrígúlú na̱ʼkha̱ náa Judá, náa mbá tribu dí Moisés na̱nguá niʼthí ga̱jma̱a̱ numún ndxajkun. 15 Ga̱jma̱a̱ nakujmaa itháan kaʼwu dí maxtáa imba̱a̱ ndxajkun bi̱ mani̱ndxu̱u̱ xóo Melquisedec, 16 bi̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱, raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu xtángoo dí naʼtáñajunʼ xa̱bu̱, bi̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígóo Dios dí maʼni maxtáa kámuu mbiʼi, 17 numuu dí gíwanʼ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa: “Ikháán nindxa̱a̱ʼ ndxajkun asndu kámuu xó má Melquisedec”.
9-15 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HEBREOS 9, 10
“Mbá ndájkua rí ma̱ʼkha̱ mbaʼa rí májánʼ nda̱wa̱á”
(Hebreos 9:12-14) Ikhaa nito̱ʼo̱o̱ náa mikaʼwu raʼkháa ga̱jma̱a̱ eʼdi ndrígu̱ún tsu̱jtuunʼ o eʼdi ndrígu̱ún e̱ji̱n xedi̱, ikhaa nito̱ʼo̱o̱ mbá miʼtsú ga̱jma̱a̱ eʼdiuu mínaʼ má ikhaa, ga̱jma̱a̱ niʼni káwáanʼ kámuu mbiʼi. 13 Á mu eʼdi ndrígu̱ún tsu̱jtuunʼ ga̱jma̱a̱ xedi̱, ga̱jma̱a̱ idiuuʼ mbáa xedi̱ e̱ʼgú bi̱ nixnaxi̱i̱ xóo tsigijñaʼ, nu̱da̱ʼ náa xa̱bu̱ bi̱ nixudami̱jna̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ naʼni kaʼwi̱i̱ aʼkhá ndrígu̱ún. 14 Lá raʼkháa itháan gíʼdoo numuu eʼdiuu Cristo, rí ga̱jma̱a̱ mbá xi̱ʼ dí marigá kámuu mbiʼi, nixnáximinaʼ náa Dios xóo tsigijñaʼ dí mikaʼwu wéñuʼ, naʼni kaʼwáanʼlú náa dí ra̱májánʼ mu muʼni ñajuunʼ Dios bi̱ ndaʼya ráʼ.
it-2-S 635 kutriga̱ 4
Naguma mba̱a̱ a̱jkiu̱ún
Xóo má xtangoo ndrígóo Dios rí nikhánún náa xuajin Israel, mu mbáa xa̱bu̱ muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyáá dí raʼkhí eʼni náa Dios ma̱ngaa náa xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ ginii gíʼmaa mbaʼyóoʼ dí ra̱májánʼ xtáa raʼni xóo ma eʼthí náa Xtangoo, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á náa xúgi̱ aʼkhá ndrígóo ndayóoʼ maxnáxi̱ mbá tsigijñaʼ rí nindxu̱u̱ eʼdi náa Jeobá. (Le 5:5–6:7.) Gi̱jyooʼ niʼthí Pablo: “Xúʼko̱, xó má eʼthí náa Xtángoo, xúgíʼ naguma kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu eʼdi, á mu tsígadíí eʼdi xúni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyaʼ nditháan”. (Heb 9:22.) Mu eʼdiún xujkhúʼ rí nindxu̱u̱ tsigijñaʼ xándoo marígúu aʼkhá ni má maʼni kaʼwii kumaa ndrígiu̱u̱n xa̱bu̱. (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14.) Rí nuxi̱ʼ nimbánuu náa niʼtsiwáanʼ Jesús nindxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí gajkhun ma̱ndoo maguma mbáa a̱jkiún kaʼyulú. (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Co 11:25; Ef 1:7.) Ma̱ngaa índo̱ Jesús nixtáa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ikhaa nisngájma rí gíʼdoo tsiakii mu maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún xa̱bu̱ aʼkhá, mbá rí ikhaa nindxu̱u̱ índo̱ niʼni thanuu mbáa xa̱bu̱ bi̱ niʼni xa̱ʼ rajkúu. (Mt 9:2-7.)
(Hebreos 9:24-26) Cristo na̱nguá nito̱ʼo̱o̱ náa mikaʼwu dí nini xa̱bu̱, dí ninindxu̱u̱ mbá xkri̱da dí maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ dí phú gajkhun. Ikhaa nito̱ʼo̱o̱ náa mekhu, mu mawiji̱ náa inuu Dios mu maʼthúu̱n dí mambayúlú. 25 Na̱nguá nito̱ʼo̱o̱ mu maxnáximinaʼ mbaʼa nuthu, xóo nito̱ʼo̱o̱ náa dí mikaʼwu bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun mámbá tsiguʼ ga̱jma̱a̱ eʼdiún xujkhúʼ. 26 Á mu xúʼko̱, ikhaa ndiyóoʼ mamínuʼ má xúʼko̱ asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ nigumaa numbaaʼ. Mú rí xúgi̱ dí na̱ʼkha̱ rajngiyuu mbiʼi, ikhaa nixnáximinaʼ mbá miʼtsú kámuu mbiʼi, mu majngudi̱i̱ aʼkhúlú.
cf-S 183 kutriga̱ 4
“Guʼgua̱ má xúʼko̱ náa ki̱dxu̱ʼ”
4 Náa Biblia gajti ngu̱ʼwa̱ rí xú kaʼnii ni̱jkha̱núu Jesús mekhuíí ma̱ngaa xóo nindriguíi ga̱jma̱a̱ rí xóo gagi nigruiguíi Anu̱u̱; mú nijuiʼthá má wapháá ndiéjunʼ rí garigá índo̱ ikhaa gátanga̱a̱. Najuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu mbá guʼwá kaʼwu náa nagímbíin má xúʼko̱ bi̱ judíos rí ndijyúuʼ mbá mil quinientos tsiguʼ. Bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun nato̱ʼo̱o̱ káaʼ mbá miʼtsú rí mbá tsiguʼ náa templo rí phú Mikaʼwu wéñuʼ ga̱jma̱a̱ naxidiramáʼ eʼdiún xujkhúʼ xóo tsigijñaʼ náa mijngii gíʼ arca rí nimbánuu índo̱ na̱jkha̱nú Mbiʼi rí Muruguáá aʼkhá ndrígu̱ún. Ikháá má mbiʼi rúʼko̱ bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun nisngájma rí xú káʼnii gáʼnii Mesías. Jesús niʼnimbánuu xóo rí nitariya̱ʼ gaʼyee índo̱ nitanga̱a̱ mekhuíí. Ikhí ni̱jkha̱núu náa Anu̱u̱ bi̱ itháan mba̱a̱, bi̱ xtáa náa itháan mikaʼwu dí rígá náa xúgíʼ numbaaʼ, tsigijñaʼ rí nixná káaʼ mbá miʼtsú mbajyúuʼ asndu kámuu mbiʼi ga̱jma̱a̱ nigiʼdoo wéñuʼ numuu, numuu rí niʼni káwáanʼ (Hebreos 9:11, 12, 24). Lá nigruigú tsigijñaʼ rígi̱ Jeobá rá.
(Hebreos 10:1-4) Xtángoo ninindxu̱u̱ mbá ndájkua rí ma̱ʼkha̱ mbaʼa rí májánʼ, mú na̱nguá gíʼdoo wéñuʼ numuu, xándoo bi̱ nuxnaxi̱ tsigijñaʼ má xúʼko̱ mámbá tsiguʼ majngudi̱i̱ aʼkhún. 2 Ikha jngó, lá xúniñaaʼ ruxnajxi̱ tsingijñaʼ bi̱ nduyamajkuíí, numuu rí niguma kaʼwi̱i̱n asndu kámuu, rí ní xáguáʼdáá nimbá aʼkhá ráʼ. 3 Na̱nguá, mú mámbá tsiguʼ, tsingijñaʼ rí nuxnaxi̱ naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún aʼkhá rí nini, 4 numuu rí eʼdiuu xedi̱ ga̱jma̱a̱ tsu̱jtuunʼ xáʼngo̱o̱ gáʼni jngudi̱i̱ aʼkhá.
it-2-S 638 kutriga̱ 7
Dí ragíʼdoo aʼkhá
Xtángoo ndrígóo Moisés nindxu̱u̱ jmbu. Xtángoo rí Moisés nixnúún bi̱ israelitas ikhí ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu awan rí gíʼmaa muni ndxajkun ma̱ngaa xú káʼnii gíʼmaa muxnaxi̱ tsigijñaʼ ndrígu̱ún xujkhúʼ. Xi̱ʼ kaʼwu nimbáyúu apóstol Pablo mu maʼthí rígi̱, maski ajndu Xtángoo dí ragíʼdoo aʼkhá na̱ʼkha̱ náa Dios, mú Xtángoo, ní má ndxajkun ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ na̱nguá niʼni rí ní xáguáʼdáá aʼkhá bi̱ ninimi̱jna̱ munimbaníí. (Heb 7:11, 19; 10:1.) Ikhaa dí maʼni makáwáanʼ náa aʼkhá ga̱jma̱a̱ rí nakháñulú naʼni rí marigá itháan aʼkhá. (Ro 3:20; 7:7-13.) Ikha jngó xúgíʼ awan rígi̱ ni̱jkha̱nú nimbánuu xó má Dios nindoo: Xtángoo niyambáá mu mañewu̱u̱n ga̱jma̱a̱ maxnún ikha xa̱bu̱ bi̱ nagún kidxuuʼ Cristo, numuu rí jmbu nindxu̱u̱ xó “mbá ndájkua rí ma̱ʼkha̱ mbaʼa rí májánʼ”. (Gál 3:19-25; Heb 10:1.) Ikha jngó, índo̱ Pablo naʼthí ‹niʼni tígo̱o̱ rí naʼthí náa Xtángoo numuu rí xuyuuʼ niʼni rí makágua̱ba̱ʼ› (Ro 8:3), gajkhun má rí ikhaa nindoo gaʼthí xó má eʼthí náa Hebreos 7:11, 18-28 rí naʼni tígo̱o̱ mbáa bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun judío (bi̱ naʼthí náa Xtángoo rí gíʼmaa maxnáxi̱ tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ rí mato̱ʼo̱o̱ náa rí phú Mikaʼwu wéñuʼ mú maxnáxi̱ tsigijñaʼ rí nindxu̱u̱ eʼdi índo̱ na̱jkha̱nú Mbiʼi rí Muruguáá aʼkhá ndrígu̱ún) mu ‹maʼni káwíin mbá kayuuʼ› bi̱ nuni ñajuunʼ. Maski ajndu nuxnáxi̱ tsigijñaʼ náa ndxajkun bi̱ naguwaʼ náa Aarón rígi̱ niʼni rí xuajen ma̱ndoo magruiguíin Dios, mú rígi̱ na̱nguá niʼni káwíin mbá kayuuʼ (xóo muʼthá, rí mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbii) o muguaʼdáá mbá ku̱ma̱ kaʼwu. Apóstol nindoo gaʼthí rígi̱ índo̱ niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ rí nuruguáá ga̱jma̱a̱ aʼkhá xáʼngo̱o̱ ‹gáʼni gámbóo aʼkhá ndrígu̱ún bi̱ naguwaʼ kanuu›, xóo muʼthá, maʼni kaʼwi̱i̱ ku̱ma̱ ndrígu̱ún. (Heb 10:1-4; atayáá ma̱ngaa Heb 9:9.) Bi̱ phú kayá edxu̱u̱ xándoo maʼthí nguáthá mba̱a̱ gáʼyoo muninu̱ma̱a̱ mu maguma káwíin náa aʼkhá. I̱ndó Jesús bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun asndu kámuu ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí nixnaxí maʼngo̱o̱ maʼni káwíin náa aʼkhá. (Heb 9:14; 10:12-22.)
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Hebreos 9:16, 17) Numuu rí náa rígá mbá rí nimbánuu, ndayóoʼ rí makhañúu xa̱bu̱ bi̱ nakuʼdaminaʼ maʼnimbánuu. 17 Numuu rí nimbánuu gíʼdoo numuu índo̱ xa̱bu̱ nakháñún, mú ragíʼdoo numuu índo̱ xóó xtáa xa̱bu̱ bi̱ nixná ajngóo maʼni rígi̱.
w92-S 1/3 31 kutriga̱ 4-6
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Pablo niʼthí rí ndayóoʼ mbáa makhañúu mu mambanúu rí niʼnimbánuu Dios gajmíi̱nʼ xa̱bu̱ numbaaʼ. Rí nimbánuu náa Xtángoo nindxu̱u̱ mbá xkri̱da. I̱ndó Moisés nindxu̱u̱ bi̱ naʼthúu̱n Dios dí marigá náa Israel. Xúʼko̱ Moisés ni̱jkha̱nú niʼnimbánuu mbá ñajunʼ dí rakha tháán gíʼdoo numuu ikhaa ni̱jkha̱ kagui̱i̱n bi̱ israelitas mu matu̱ʼu̱u̱n náa rí nimbánuu. Maski ajndu ikhaa nindxu̱u̱ xa̱bu̱ numbaaʼ niʼni marigá rí nimbánuu náa Xtángoo, mú bi̱ phú niʼni mambanúu ikhaa nindxu̱u̱ Jeobá. Mú, lá Moisés ndiyóoʼ maxidíí eʼdiuu mu rí nimbánuu náa Xtángoo magiʼdoo numuu rá. Na̱nguá. Mu mambanúu rígi̱ ndiyóoʼ rí muxnaxi̱i̱n xujkhúʼ, ikhaa eʼdi rígi̱ nijmaa rí majmaa eʼdiuu Moisés. (Hebreos 9:18-22.)
Ndiéjunʼ nirígá rí nimbánuu náa Jeobá ga̱jma̱a̱ náa xuajen Israel rá. Jesús niʼnimbánuu mbá ñajunʼ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu; rí i̱ndó ikhaa kaʼyoo maʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Jeobá ma̱ngaa náa xuajen Israel. Maski ajndu Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ phú nigíʼ rí nimbánuu rígi̱ mú, ikhaa nijmiuu Jesús mu maʼnimbánuu. Ra̱ʼkha̱ i̱ndó ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ náa nimbánuu ma̱ngaa nindoo nitamijná gajmíi̱nʼ bi̱ makuwa náa nimbánuu rúʼko̱. (Lucas 22:20, 28, 29.) Ma̱ngaa niʼnimbánuu rí marigá tsigijñaʼ mu magiʼdoo numuu rí nimbánuu. Náa tsigijñaʼ rígi̱ raʼkháa i̱ndó xujkhúʼ nijmiin ma̱ngaa ndiyóoʼ rí makhañúu mbáa xa̱bu̱ bi̱ ragíʼdoo aʼkhá. Ikha jngó, Pablo niʼthí rí xa̱bu̱ buʼko̱ nindxu̱u̱ Cristo bi̱ nigíʼ nuxi̱ʼ rí nimbánuu. Nda̱wa̱á rí ‹Cristo ni̱jkha̱a̱ mekhuíí mu maxnáxi̱ náa Dios rí niʼni ga̱jma̱a̱ numulúʼ› ikhú rí nuxi̱ʼ nimbánuu nigiʼdoo numuu. (Hebreos 9:12-14, 24.)
Índo̱ nuʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Moisés ma̱ngaa Jesús bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ numbaaʼ bi̱ ninimbaníí rí nimbánuu, Pablo na̱nguá nindoo gaʼthí rí mambíin dí ikhiin nigíʼ rí nimbánuu, rígi̱ nirígá ga̱jma̱a̱ numuu Dios. Mú rí phú nini najmiin xa̱bu̱ numbaaʼ bugi̱ nitamijná májánʼ xú káʼnii gunimbaníí ga̱jma̱a̱ gamajkhu mámbáa rí nimbánuu. Náa mámbá rúʼko̱ ndiyóoʼ rí mbáa makhañúu... xujkhúʼ niriʼkuriyaʼ Moisés, ga̱jma̱a̱ Jesús bi̱ nixnáxi̱ eʼdiuu ga̱jma̱a̱ numún bi̱ matu̱ʼu̱u̱n náa nuxi̱ʼ rí nimbánuu.
(Hebreos 10:5-7) Ikha jngó, índo̱ nato̱ʼo̱o̱ náa numbaaʼ, ikhaa naʼthí: “‹Tsigijñaʼ na̱nguá nindaaʼ, mú nitaniratáá xuyuʼ. 6 Na̱nguá nitandrígú tsingijñaʼ rí najuixná ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá›. 7 Ikhú nitha: ‹¡Atayáá! Ni̱ʼkhá (náa rollo ndrígóo libro kiʼniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ) mu mani rí nandaʼ, oh Dios›”.
it-1-S 291 kutriga̱ 4
Rí majnguánʼ iyááʼ
Lucas niʼnirámáʼ rí índo̱ Jesús nijngún iyááʼ niʼtájkáan. (Lu 3:21.) Ma̱ngaa bi̱ niʼnirámáʼ náa carta a los Hebreos niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Jesucristo índo̱ ‹nito̱ʼo̱o̱ náa numbaaʼ› (raʼkháa índo̱ nigumaa, ikhaa xándoo maʼthí ajngáa rúʼko̱, gíʼmaa maʼthí dí nirígá índo̱ nixnáximinaʼ mu majngu̱u̱n iyááʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtáraʼa), ikhaa niʼthí ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa Salmo 40:6-8 (Versión de los Setenta): “‹Tsigijñaʼ na̱nguá nindaaʼ, mú nitaniratáá xuyuʼ[›]. [...] ‹¡Atayáá! Ni̱ʼkhá (náa rollo ndrígóo libro kiʼniraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ) mu mani rí nandaʼ, oh Dios›”. (Heb 10:5-9.) Jesús kaʼyoo rí magumaa náa xuajen ndrígu̱ún judíos náa rígá mbá rí itháan mba̱a̱ mambanúu náa Dios ikhaa nindxu̱u̱ rí nimbánuu náa Xtángoo. (Éx 19:5-8; Gál 4:4.) Ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá rígi̱, índo̱ Jesús ni̱jkha̱ mu majngu̱u̱n iyááʼ rígá má rí nimbánuu ga̱jma̱a̱ Jeobá. Ikhaa naʼnimbánuu itháan rí na̱ʼkha̱ náa Xtángoo. Ikhaa nixnáximinaʼ náa Anu̱u̱ Jeobá mu maʼni “ñajuunʼ”, ma̱ngaa mu maxnáxi̱ xuyuuʼ rí “nigumaratáá” mu xúʼko̱ mandáti̱ga̱a̱ tsigijñaʼ rí nuxnaxi̱i̱n xujkhú rí xóo na̱nda̱ʼa̱ náa Xtángoo. Apóstol Pablo naʼthí: “Numuu rí Dios nindoo maguma kaʼwáanʼ ga̱jma̱a̱ dí nixnáximinaʼ Jesucristo mbá míʼtsú asndu kámuu mbiʼi”. (Heb 10:10.) Rí maʼni ñajuunʼ Anu̱u̱ raʼkháa i̱ndó mañajunʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa ma̱ngaa niʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino, ikhaa nixtáa xawii mu maʼnimbánuu ñajunʼ rígi̱. (Lu 4:43; 17:20, 21.) Jeobá nigruigú ga̱jma̱a̱ gagi xúgíʼ rí niʼni A̱ʼdióo, ikhaa niraʼwíi ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Ikháán ni̱ndxa̱ʼ A̱ʼdióʼ, bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱; ikhúúnʼ nagruíguíín”. (Mr 1:9-11; Lu 3:21-23; Mt 3:13-17.)
Migixnuu Biblia
(Hebreos 9:1-14) Dí nimbánuu nákha ginii, nirígá mbaʼa ikha náa naʼthí xú káʼnii gíʼmaa maguma ñajunʼ dí mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ mbá guʼwá xtíin náa mbiʼyamajkuíí Dios dí nirígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 2 Ginii dí niguma náa guʼwá xtíin rúʼko̱ ninindxu̱u̱ dí nigumbiʼyuu “Mikaʼwu” náa nirígá candelabro ga̱jma̱a̱ mesa náa nudramaʼ pan rí nuxnaxi̱i̱ Dios. 3 Mú náa tsu̱du̱u̱ dí raga̱jma̱ cortina rígá imbo̱ʼ cuarto dí nigumbiʼyuu “Phú mikaʼwu wéñuʼ”. 4 Ikhí rígá náa nutsikha incienso dí niguma ga̱jma̱a̱ oro ga̱jma̱a̱ e̱jna̱ rí nimbánuu dí nixta̱jma̱a̱ oro náa xúgíʼ e̱jna̱, ikhí kua̱ʼa̱n rayaʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ oro náa gajkuáa maná ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱ Aarón dí nixná ri̱ʼi̱ ma̱ngaa a̱jma̱ itsí wajpa náa nigumaraʼmáʼ xtángoo; 5 mú náa tsu̱du̱u̱ e̱jna̱ rúʼko̱ trámiinʼ a̱jmi̱i̱n querubines bi̱ nuruguáá ga̱jma̱a̱ xnúún náa nambaʼtoo e̱jna̱. Mú rí xúgi̱ nda̱a̱ mbiʼi muʼthá kuduun ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱. 6 Nda̱wa̱á dí niguma xúʼko̱ kaʼnii, ndxajkun natu̱ʼu̱u̱n xúgíʼ mbiʼi náa dí timbá cuarto ndrígóo guʼwá xtíin mu muni ñajunʼ dí mitsúʼkháan; 7 mú náa raga̱jma̱ cuarto nato̱ʼo̱o̱ mbáwíi bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun, mbá miʼtsú dí mbá tsiguʼ. Índo̱ nato̱ʼo̱o̱ kayá eʼdi dí naxnáxi ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa ma̱ngaa dí naxnáxi ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ xuajen mu majngudi̱i̱ aʼkhún. 8 Xúʼko̱ naʼni dí xi̱ʼ kaʼwu nasngájma kaʼwu dí nákha xóó rígá tabernáculo raʼkháa asndu tsáa ma̱ndoo mato̱ʼo̱o̱ náa Phú mikaʼwu wéñuʼ. 9 Guʼwá xtíin rígi̱ ninindxu̱u̱ mbá xkri̱da rí mbiʼi xúgi̱, xó má nákha ikhú nuxnaxi̱ tsigijñaʼ. Mú rúʼko̱ tséʼngo̱o̱ gáʼni rí maku̱mu̱u̱ dí nda̱a̱ aʼkhúun bi̱ naʼni ñajunʼ dí mitsúʼkháan, 10 i̱ndó kaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu ganitsu, dí naʼwa̱a̱n ga̱jma̱a̱ dí mixtiʼkhu xóo najngún iyááʼ. Ninindxu̱u̱ ikha dí kaʼyoo maguma ga̱jma̱a̱ numuu xuyuuʼ xa̱bu̱, mú ikha rúʼko̱ mbajyúuʼ asndu índo̱ Dios mariʼkhu̱u̱ imbo̱ʼ dí itháan májánʼ. 11 Índo̱ Cristo ni̱ʼkha̱ xóo bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun ndrígóo xúgíʼ dí májánʼ dí ni̱jkha̱nú nirígá, náa guʼwá xtíin dí ikhaa nindxu̱u̱ ndxajkun itháan mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ itháan májánʼ, raʼkháa dí nini xa̱bu̱, xóo muʼthá, rí na̱nguá kaʼyoo náa numbaaʼ rígi̱, 12 ikhaa nito̱ʼo̱o̱ náa mikaʼwu raʼkháa ga̱jma̱a̱ eʼdi ndrígu̱ún tsu̱jtuunʼ o eʼdi ndrígu̱ún e̱ji̱n xedi̱, ikhaa nito̱ʼo̱o̱ mbá miʼtsú ga̱jma̱a̱ eʼdiuu mínaʼ má ikhaa, ga̱jma̱a̱ niʼni káwáanʼ kámuu mbiʼi. 13 Á mu eʼdi ndrígu̱ún tsu̱jtuunʼ ga̱jma̱a̱ xedi̱, ga̱jma̱a̱ idiuuʼ mbáa xedi̱ e̱ʼgú bi̱ nixnaxi̱i̱ xóo tsigijñaʼ, nu̱da̱ʼ náa xa̱bu̱ bi̱ nixudami̱jna̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ naʼni kaʼwi̱i̱ aʼkhá ndrígu̱ún. 14 Lá raʼkháa itháan gíʼdoo numuu eʼdiuu Cristo, rí ga̱jma̱a̱ mbá xi̱ʼ dí marigá kámuu mbiʼi, nixnáximinaʼ náa Dios xóo tsigijñaʼ dí mikaʼwu wéñuʼ, naʼni kaʼwáanʼlú náa dí ra̱májánʼ mu muʼni ñajuunʼ Dios bi̱ ndaʼya ráʼ.
16-22 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HEBREOS 11
“Lá gíʼdoo numuu muguáʼdáá fe rá.”
(Hebreos 11:1) Fe nindxu̱u̱ rí nduʼyáá rí marigá ga̱jma̱a̱ kuwaanʼ raguáʼthi̱i̱n, rí gajkhun rígá ma̱ngaa nduʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ maski ajndu tsékujmaa.
Gusngajmá fe náa rí nikudaminaʼ maʼni Jeobá
6 Náa Biblia naʼthí a̱jma̱ enii rí nandoo gáʼthúu̱n fe náa Hebreos 11:1 (atraxnuu). Ginii naʼthí rí fe nindxu̱u̱ “rí nduʼyáá rí marigá ga̱jma̱a̱ kuwaanʼ raguáʼthi̱i̱n”. Rí kuáʼti̱i̱n ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n rí nakudaminaʼ maʼni Dios nda̱wa̱á. Mbá xkri̱da, nduʼyáá májánʼ rí xúgíʼ dí ra̱májánʼ ní xárígá ga̱jma̱a̱ rí marigá mbá nuxi̱ʼ numbaaʼ. Raga̱jma̱, náa Biblia naʼthí rí fe nindxu̱u̱ “rí gajkhun rígá ma̱ngaa nduʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ maski ajndu tsékujmaa”. Tikhu nindxu̱u̱ gajkhun mu tséʼyáá xóo Jeobá, Jesucristo, ángeles ga̱jma̱a̱ Reino dí rígá mekhuíí (Heb. 11:3). Xú káʼnii esngajmá rí kuaʼdáá fe gajkhun náa rí nikudaminaʼ maʼni Dios ga̱jma̱a̱ rí tséʼyáá rá. Musngajmá rí xóo gakuwáanʼ ga̱jma̱a̱ rí nuʼthá ga̱jma̱a̱ rí nuʼni.
(Hebreos 11:6) Ma̱ngaa, á mu nda̱a̱ fe xándoo muʼni rí naniguʼ Dios, numuu rí bi̱ nakuʼmaminaʼ náa Dios, gíʼmaa maʼnimbo̱o̱ rí ikhaa xtáa ga̱jma̱a̱ rí ikhaa naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nduyáaʼ má xúʼko̱.
w13-S 1/11 11 kutriga̱ 2-5
Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nduyáaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún
Ndiéjunʼ eyóoʼ muʼni mu muʼni gadxíí Jeobá rá. Pablo niʼnirámáʼ: “Á mu nda̱a̱ fe xándoo muʼni rí naniguʼ Dios”. Apóstol na̱nguá niʼthí “nindxu̱u̱ mingíjyúuʼ”, ikhaa niʼthí rí “xándoo muʼni”. Náa i̱ʼwáʼ ajngáa nandoo gáʼthúu̱n, rí gíʼdoo wéñuʼ numuu muguaʼdáá fe mu muʼni rí nanigu̱u̱ʼ Dios.
Rí xúgi̱, ndiéjunʼ eyóoʼ gáʼthúu̱n rí muguaʼdáá fe rá. Rígá a̱jma̱ enii rí nandoo gáʼthúu̱n. Timbá, gíʼmaa muʼnimbulúʼ ‹rí ikhaa xtáa›, xándoo guʼni maxtáa gagi Dios á mu tséʼnimbulú rí ikhaa xtáa. Mú raʼkháa i̱ndó rúʼko̱, asndu xa̱bu̱ wéñiʼ nduyáaʼ rí Dios gajkhun xtáa (Santiago 2:19). ‹Rí muʼnimbulúʼ rí ikhaa xtáa› rúʼko̱ gáxkaxáanʼ muʼni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ xó má nanigu̱u̱ʼ ikhaa (Santiago 2:20, 26).
Raga̱jma̱, gíʼmaa muʼnimbulúʼ rí Dios ‹naʼni tsajkurámáánʼ›, xóo muʼthá rí ikhaa naxnún rí májánʼ xa̱bu̱. Xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo fe ndaʼyóoʼ gajkhun rí tsiakii rí naʼni mu maʼni rí nanigu̱u̱ʼ Dios xánindxu̱u̱ ndíí (1 Corintios 15:58). Xú káʼnii gándoo guʼni rí nanigu̱u̱ʼ á mu tséʼnimbulú rí ikhaa maʼni tsajkurámáánʼ xá. (Santiago 1:17; 1 Pedro 5:7.) Á mu nakumulú rí Dios nindxu̱u̱ bi̱ ra̱májánʼ a̱jkiu̱u̱n, bi̱ ndaʼyóoʼ dí ragíʼdoo numulú, bi̱ tsixmiéjuunʼ kaʼyulú xándoo guʼniʼnííʼ májánʼ.
Tsíin gaʼni tsajkurámiinʼ Dios rá. Pablo niʼthí rí i̱ndó bi̱ “nduyáaʼ má xúʼko̱”. Náa mbá i̱yi̱i̱ʼ rí nijmún bi̱ niniraʼmáʼ Biblia naʼthí rí náa ajngáa griego nandoo gáʼthúu̱n bi̱ “nduyáaʼ má xúʼko̱” nandoo gáʼthúu̱n rí ‹muʼgíʼ muxkamaa› Dios; rí muxuʼmamijná náa ikhaa ‹mu mbuʼyamajkuíí›. Náa imbá i̱yi̱i̱ʼ naʼthí rí ajngáa rígi̱ nindxu̱u̱ gakhi̱i̱ ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ tsiakii mu muʼnimbaníí. Ikha jngó Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ guaʼdáá fe náa ikhaa ma̱ngaa bi̱ nduyamajkuíí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún (Mateo 22:37).
(Hebreos 11:33-38) Ga̱jma̱a̱ numuu fe rí niguáʼdáá ninimbáti̱ga̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ, nini marigá rí jmbu, rígá dí guáʼthi̱i̱n, niruguáá rawúnʼ león, 34 niʼngu̱u̱n nirikháá tsiakii ndrígóo aguʼ, ninikawimíjná náa espada, ninindxu̱ún gua̱bi̱nʼ ga̱jma̱a̱ ikhú niguáʼdaa tsiakii, támiñuun índo̱ nigún guxmijná, nini rí soldados bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ níʼkhá magañún. 35 Nikuwa gu̱ʼu̱ bi̱ nindriguíin bi̱ nikháñun numuu rí nigabi̱ín; mú eʼwíínʼ xa̱bekha nijma gíníi numuu rí nini gaʼduunʼ maguma káwíin, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makhánun rí magabiín itháan májánʼ. 36 Xúʼko̱, eʼwíínʼ niraʼníí tsáʼkha, nitsijmiin ma̱ngaa nixnúún ga̱jma̱a̱ ñuu, mú niguáʼníí xóó tháán, niru̱ʼwu̱u̱n ga̱jma̱a̱ cadenas ma̱ngaa nixudiinʼ guʼwá e̱jua̱nʼ. 37 Niniu̱u̱n mu mbuyáá á mu maʼngu̱u̱n, nixnúún ga̱jma̱a̱ itsí, nirujtungañiin tapha, nirujturaʼáá chágún ga̱jma̱a̱ chídí, nigún asndu náá kagúwúnʼ xtóón mugu̱ ga̱jma̱a̱ xtóón tso̱jtonʼ, mingíníi̱n, nijuixkúún, niniu̱u̱n rí níjkhuáá; 38 ga̱jma̱a̱ numbaaʼ rakáʼñun ikhiin. Nigún rajnguʼwún náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ ga̱jma̱a̱ náa kúbá ga̱jma̱a̱ náa tsíñu ma̱ngaa náa iñáʼ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ.
Gaguaʼdáá má xúʼko̱ fe gujkhuʼ náa xúgíʼ rí kuaʼti̱i̱n
10 Náa Hebreos capítulo 11, apóstol Pablo niʼthí: “Nikuwa gu̱ʼu̱ bi̱ nindriguíin bi̱ nikháñun numuu rí nigabi̱ín; mú eʼwíínʼ xa̱bekha nijma gíníi numuu rí nini gaʼduunʼ maguma káwíin, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makhánun rí magabiín itháan májánʼ” (Heb. 11:35). Mbaʼin xa̱bi̱i̱ Dios niguájun jmbu maski ajndu niraʼníí xkujndu numuu rí niguáʼdáá fe rí magabiín bi̱ nikháñun rí Dios nikudaminaʼ maʼni. Ndiyáá rí Jeobá nda̱wa̱á maʼni gabiín ga̱jma̱a̱ rí makuwá kámuu náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, gundxaʼwamíjna̱ rí nigíʼnuu Nabot ga̱jma̱a̱ Zacarías, nájmi̱i̱n niradíin ga̱jma̱a̱ itsí numuu rí ninimbu̱ún náa Dios (1 Rey. 21:3, 15; 2 Crón. 24:20, 21). Daniel nidama̱ʼa̱a̱n náa iñáʼ rí kajchún i̱ndi̱i̱ʼ bi̱ naxkidxu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ ajtsíin bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n nidami̱ʼi̱i̱n náa horno rí nakha, nindúún makhañún ki xóo rí makiéʼkhun náa Jeobá. Xa̱bekha bugi̱ niguáʼdáá fe rí Jeobá maxnún xi̱ʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ rí mambáñun maʼngu̱u̱n asndu xú káʼnii tsingíná (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Heb. 11:33, 34).
11 Mbaʼin gaʼyee niʼngu̱u̱n rí ninduʼwajmiin ga̱jma̱a̱ nigún guʼwá e̱jua̱nʼ, xóo Micaya ga̱jma̱a̱ Jeremías. Ma̱ngaa eʼwíínʼ xóo Elías, “nigún rajnguʼwún náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ ga̱jma̱a̱ náa kúbá ga̱jma̱a̱ náa tsíñu ma̱ngaa náa iñáʼ dí rígá náa ku̱ba̱ʼ”. Xúgínʼ niguájun jmbu maski ajndu niraʼníí tsáʼkhá numuu rí nduyáá “rí marigá” rí gajkhun rí guáʼthi̱i̱n (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Hebreos 11:4) Ga̱jma̱a̱ numuu fe Abel nixnáxi̱ tsigijñaʼ náa Dios dí itháan gíʼdoo numuu ki xóo ndrígóo Caín, ga̱jma̱a̱ numuu fe rígi̱ nikujmaa rí ninindxu̱u̱ jmbii, Dios niniguʼ rí nixnáxi̱; maski asndu nikháñu, ikhaa naʼthí xóó ga̱jma̱a̱ numuu fe ndrígóo.
it-1-S 920 kutriga̱ 3
Fe
Xkri̱da ndrígu̱ún bi̱ niguaʼdáá fe nákha wajyúuʼ. Pablo niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mambáa ‹bi̱ nuʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ› (Heb 12:1) nigiʼdoo mbá numuu rí náa magiʼdoo fe. Mbá xkri̱da, Abel ndiʼyoo májánʼ rí nikuʼdáminaʼ maʼni Dios náa ‹bi̱ maguwáʼ náa ikhaa› ga̱jma̱a̱ bi̱ ma̱ʼkha̱ náa ikhaa ‹makujmbi̱i̱ edxu̱u̱ a̱bu̱nʼ›. Ma̱ngaa Abel ndiʼyoo kaʼwu xú káʼnii Jeobá maʼnimbánuu rí nikuʼdáminaʼ maʼni náa Edén ga̱jma̱a̱ numún Adán ma̱ngaa Eva. Índo̱ nigájni̱i̱n náa Edén ndiyóoʼ muñejunʼ gakhi̱i̱ wéñuʼ mu muphiʼtsu numuu rí ku̱ba̱ʼ nichúu ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ nikráʼáan tsuwanʼ. Mbáa Abel ndiʼyoo xú káʼnii Eva ‹niʼngo̱o̱ niʼni nduwaaʼ› Adán ga̱jma̱a̱ rí ikhaa niniñaminaʼ maguma nduwaaʼ. Mbá ma̱ngaa ru̱dúu̱ niʼthúu̱n xú káʼnii gaʼkhu gáraʼnuu índo̱ gaguewáanʼ mbáa ada̱. Imbo̱o̱ rí ndiʼyoo, rí Jeobá nigruigi̱i̱n ángeles ga̱jma̱a̱ mbóʼ espada dí gíʼdoo aguʼ mu xúʼko̱ xáta̱ʼa̱án náa ixi̱ ri̱ʼi̱ Edén. (Gé 3:14-19, 24.) Xúgíʼ rígi̱ ninindxu̱u̱ mbá ‹xkri̱da kaʼwu› náa Abel. Ma̱ngaa ndiʼyoo gajkhun rí náa ‹tsígaʼ rí ma̱ʼkha̱› maguma káwáanʼ; ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí ndiʼyoo nixkaxi̱i̱ magiʼdoo fe mu maxnáxi̱i̱ “tsigijñaʼ náa Dios dí itháan gíʼdoo numuu ki xóo ndrígóo Caín”. (Heb 11:1, 4.)
(Hebreos 11:5) Ga̱jma̱a̱ numuu fe Enoc ni̱jkha̱ kiʼyáa mu xákumu̱u̱ xóo gákhañu, ga̱jma̱a̱ túxkamaa numuu rí Dios ni̱jkha̱ kayáa; numuu rí nákha xóó tséjkha̱ kiʼyáa Dios niʼthúu̱n rí nandoo kaʼyoo wéñuʼ.
wp17.1-S 12, 13
Ndiʼyoo rí niʼni mba̱a̱ mbiʼyuuʼ Dios
Xú káʼnii Enoc “ni̱jkha̱ kiʼyáa mu xákumu̱u̱ xóo gákhañu” rá. Jeobá ni̱jkha̱ kayaaʼ mu xáʼyoo xú káʼnii gákhañu, ikhaa niʼni kríyaaʼ náa rí makhañúu xkawiʼ wéñuʼ. Mú, xú káʼnii ndiʼyoo Enoc índo̱ inu makhañúu rí “Dios niʼthúu̱n rí nandoo kaʼyoo wéñuʼ” xá. Dios niniñuuʼ rí mbaʼyoo náa visión mbá Ku̱ba̱ʼ mitsaan. Nda̱wa̱á rí Enoc niguámbóo ndiʼyoo xúgíʼ rí Jeobá nisngájmuu, ikhú nikháñuu. Apóstol Pablo niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Enoc ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ xa̱bekha ma̱ngaa gu̱ʼu̱ bi̱ nikuwa jmbu ikhaa niʼthí: “Náa fe nikháñun xúgínʼ bugi̱” (Hebreos 11:13). Nda̱wa̱á rí Enoc nikháñuu mbáa xa̱bu̱ sia̱nʼ ndiyááʼ xuyuuʼ mú, na̱nguá nixkamaa numuu rí Jeobá niʼni mbáti̱ga̱a̱ mbá kayuuʼ. Xúʼko̱ niʼni rí xutsijmuu xuyuuʼ o majmúún náa nduyamajkhún xándú.
Migixnuu Biblia
(Hebreos 11:1-16) Fe nindxu̱u̱ rí nduʼyáá rí marigá ga̱jma̱a̱ kuwaanʼ raguáʼthi̱i̱n, rí gajkhun rígá ma̱ngaa nduʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ maski ajndu tsékujmaa. 2 Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ nindrigú ajngáa rí nijuiʼthúún xa̱bu̱ bi̱ nikuwa nákha wajyúuʼ. 3 Ga̱jma̱a̱ fe rí kuaʼdáá nduʼyáálu dí rígá náa numbaaʼ enii niguma xó má niʼthí Dios, ikha jngó rí nandoo nduʼyáá nijkha̱nú ninindxu̱u̱ rí na̱nguá kujmaa. 4 Ga̱jma̱a̱ numuu fe Abel nixnáxi̱ tsigijñaʼ náa Dios dí itháan gíʼdoo numuu ki xóo ndrígóo Caín, ga̱jma̱a̱ numuu fe rígi̱ nikujmaa rí ninindxu̱u̱ jmbii, Dios niniguʼ rí nixnáxi̱; maski asndu nikháñu, ikhaa naʼthí xóó ga̱jma̱a̱ numuu fe ndrígóo. 5 Ga̱jma̱a̱ numuu fe Enoc ni̱jkha̱ kiʼyáa mu xákumu̱u̱ xóo gákhañu, ga̱jma̱a̱ túxkamaa numuu rí Dios ni̱jkha̱ kayáa; numuu rí nákha xóó tséjkha̱ kiʼyáa Dios niʼthúu̱n rí nandoo kaʼyoo wéñuʼ. 6 Ma̱ngaa, á mu nda̱a̱ fe xándoo muʼni rí naniguʼ Dios, numuu rí bi̱ nakuʼmaminaʼ náa Dios, gíʼmaa maʼnimbo̱o̱ rí ikhaa xtáa ga̱jma̱a̱ rí ikhaa naʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nduyáaʼ má xúʼko̱. 7 Ga̱jma̱a̱ numuu fe, Noé, nda̱wa̱á rí nigruigú rí niʼthúu̱n Dios rí xóó tsékujmaa, nisngájma rí nindoo mbaʼyamajkuu ga̱jma̱a̱ niʼni mbá arca mu makáwíin bi̱ kuwa náa goʼwóo; ga̱jma̱a̱ fe rígi̱ nisngájma rí numbaaʼ naʼni dí raʼkhí, ga̱jma̱a̱ ikhaa ninindxu̱u̱ jmbii numuu rí nigiʼdoo fe. 8 Ga̱jma̱a̱ numuu fe Abrahán, índo̱ nitháán, niʼnimbo̱o̱ ga̱jma̱a̱ nigájnuu ni̱jkha̱ náa mbá mbaaʼ rí kaʼyoo magruigú xóo herencia; nigájnuu maski ajndu tseʼyoo náa ejkha̱. 9 Ga̱jma̱a̱ numuu fe nixtáa xóo mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkháá náa ku̱ba̱ʼ rí nijuiʼthá makhánúu náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún eʼwíínʼ, ga̱jma̱a̱ nixtáa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ Isaac ma̱ngaa Jacob, bi̱ mangiin mudrigú rí nijuiʼthá makhánun. 10 Numuu rí nigi̱ʼthu̱u̱n mbá xuajen rí wíji̱ májánʼ, numuu rí bi̱ nitsiji ga̱jma̱a̱ bi̱ niʼni nindxu̱u̱ Dios. 11 Ga̱jma̱a̱ numuu fe mínaʼ Sara ma̱ngaa nigruigú tsiakii mu magiʼdaa ada̱, maski ajndu ikhaa nikhi̱i̱ má wéñuʼ, numuu rí ikhaa ndiʼyoo rí nindxu̱u̱ jmbii bi̱ nikudaminaʼ. 12 Ikha jngó, ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱biya̱, ga̱jma̱a̱ bugi̱ asndu xóo nikháñu, nigiʼdiin e̱ji̱n, mbaʼin xóo a̱ʼgua̱a̱n bi̱ kuwa mekhuíí ga̱jma̱a̱ xóo jui̱ʼi̱ dí rígá náa rawunʼ lamáa, rí xáʼngulú guraxnuu. 13 Náa fe nikháñun xúgínʼ bugi̱, maski ajndu túyáá xú nimbánuu rí nijuiʼthá marigá, mu ndiyáá asndu mitsínguánʼ ga̱jma̱a̱ nindrigú májánʼ, ga̱jma̱a̱ nithi pa̱jnu̱ rí ikhiin tsejmaʼnunʼ ga̱jma̱a̱ nanújngun mbá xngaa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 14 Numuu rí bi̱ nuthi xúʼko̱ nusngajma rí nduyáʼ dí nandún ikhiin. 15 Ga̱jma̱a̱ á mu ikhiin nirmáʼáan a̱jkiu̱ún má xúʼko̱ náa ku̱ba̱ʼ rí nigájnun, ikhaa rúʼko̱ gáʼni rí matangi̱ín. 16 Mú xúgi̱ ikhiin nandún muxkamaa náa mbóo rí itháan májánʼ, xóo muʼthá, mbá rí kaʼyoo mekhuíí. Ikha jngó, Dios tsíti̱yu̱ʼ kaʼñún, rí mutháán ikhaa rí nindxu̱u̱ Dios ndrígu̱ún, numuu rí ikhaa gíʼdoo xawii mbá xuajen náa makuwá.
23-29 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | HEBREOS 12, 13
“Jeobá naxprígulú numuu rí nandoo kaʼyulú”
(Hebreos 12:5) mú nigumala mbá kayuʼ rí nijuiʼtála ikháanʼ xóo e̱ji̱n: “A̱ʼdióoʼ, xáta̱ya̱a̱ rí asndu xóo ragíʼdoo numuu índo̱ naxpriguaʼ Jeobá, ní xákaguabáanʼ índo̱ ikhaa gaxpriguaʼ;
w12-S 15/3 29 kutriga̱ 18
Xátangaán matiexi̱ kidíiʼ ‹ga̱jma̱a̱ numuu rí nitaniñaaʼ›
18 Índo̱ nuxnulú ikha. Lá nixprigúlú ga̱jma̱a̱ nixnulú xtágabu nákha ginii xá. Á mu ikháanʼ nuxieʼkhá má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ rí nithulú, maʼni gawúnlú raʼkháa i̱ndó maʼni gawúnlú ma̱ngaa maʼni rí asndu makáguabáanʼ (Heb. 12:5). Tséʼniuu á mu nuʼni gaʼndún xtángoo o nuʼgíʼ nuʼnimbaníí nda̱wa̱á rí nindrígúlú á mu tséʼni ga̱jma̱a̱ gagi, rí guʼni mani̱ndxu̱u̱ ikháá má numuu rí xambáyulú, xáxnulú ikha muʼni rí májánʼ. Itháan májánʼ gáʼnii rí muʼnimbaníí ajngáa rí niʼthí Salomón: “Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ xúgíʼ rí nixpriguáʼ; xátatsiʼñáanʼ. Ga̱jma̱a̱ atagíʼ matani numuu dí rúʼko̱ gámbáyaʼ maraxtaa” (Pro. 4:13). Gíʼmáanʼ muʼni ikháá má kayuuʼ xóo eʼni mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo carro náa kamba̱ʼ: Ikhaa nagruigú ikha rí najuixná ga̱jma̱a̱ nagíʼ naʼnimbánuu xúʼko̱ eʼni rí nda̱a̱ dí egiʼnuu náa na̱jkha̱ kayóo carro (Pro. 4:26, 27; atraxnuu Hebreos 12:12, 13).
(Hebreos 12:6, 7) numuu rí Jeobá naxprígúu bi̱ nandoo kaʼyoo; ikhaa naxpájtii bi̱ nagruiguíi xóo a̱ʼdióo”. 7 Mbaʼyóoʼ maʼngala índo̱ ikháanʼ gúxpriguála. Dios ndaʼyala xóo e̱ji̱n. Tsáa adáa nindxu̱u̱ bi̱ tsexprígúu anu̱u̱ rá.
w12-S 1/7 21 kutriga̱ 3
“Índo̱ gutajkáan, guʼthá: ‹Anu̱ʼ›”
Mbáa xa̱bu̱ nikhi̱i̱ naxmiéjuunʼ xú káʼnii gánindxu̱ún e̱ji̱i̱n índo̱ gaʼnuu, ikha jngó nagíminaʼ rí maxprígún asndu nakha majkhinʼ (Efesios 6:4). Gakhi̱i̱ má nindxu̱u̱, mú nditháan tséʼniún dí ra̱májánʼ rí asndu manújngoo, ikhaa naxprígún ga̱jma̱a̱ ngajua. Xúʼko̱ má kayuuʼ eʼni Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí ikhaa ndaʼyoo rí nguáná ndayóoʼ maxprígulú. Mú ikhaa tséʼniulú dí ra̱májánʼ, naxprígulú ga̱jma̱a̱ ngajua. Xúʼko̱ niʼni Jesús ikhaa ndiʼyáridoo májánʼ Anu̱u̱ índo̱ nixprigún discípulos ndrígóo ikhiin niʼniún mingíjyúuʼ mundrigú nacha̱ʼ mú, ikhaa nixprigún ga̱jma̱a̱ ngajua na̱nguá nikiʼnáa (Mateo 20:20-28; Lucas 22:24-30).
(Hebreos 12:11) Gajkhun má rí índo̱ nuxpriguáʼ tséʼni maraxtaa gagi, nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ; mú nda̱wa̱á bi̱ nigumaratiin ikhí, naʼni marigá rí tsímáá ga̱jma̱a̱ rí jmbu.
“Gudxawíín índo̱ naxpríguala ga̱jma̱a̱ gani̱ndxa̱la mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu”
18 Gajkhun rí índo̱ nuxprigúlú ma̱ndoo maʼni gawúnlú, mu itháan á mu nuʼni gaʼduunʼ (Heb. 12:11). Guʼyáá a̱jma̱ xkri̱da: Caín ga̱jma̱a̱ rey Sedequías. Índo̱ Dios ndiʼyoo rí Caín niguiyuʼ kaʼyoo ndxájuu ga̱jma̱a̱ nindoo maxíyáa, niʼthúu̱n: “Náa numuu rí nakiʼnán wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nándáa tsiakiyaʼ rá. Á mu natagíʼ matani rí májánʼ, lá xúniáʼ xó má tani ráʼ. Á mu tsitagíʼ matani rí májánʼ, aʼkhá gíʼthu̱u̱n náa riejun, ga̱jma̱a̱ nandoo rí ikháánʼ matani rí nandoo; mú, lá ikháánʼ maʼngaaʼ matani ga̱jma̱ʼ xáʼ”. (Gén. 4:6, 7.) Mú Caín táʼnimbo̱o̱ rí niʼthúu̱n Jeobá. Nixíyáa ndxájuu ga̱jma̱a̱ nimínuʼ xúgíʼ mbiʼi rí nixtáa (Gén. 4:11, 12). Á mu Caín niʼnimbo̱o̱ índo̱ Jeobá nixprígúu xagíʼnuu mbaʼa gaʼkhu.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Hebreos 12:1) Numuu rí kuwa mbájndi náa ikháanʼ mbaʼin bi̱ nutaraʼa, gurígúu náa ikháanʼ xúgíʼ rí mikiwu̱n ga̱jma̱a̱ aʼkhá dí ra̱mingíjyúuʼ maʼnijngawáanʼ ga̱jma̱a̱ gugayúlú ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii náa kamba̱a̱ dí rígá náa inulú,
w11-S 15/9 17 kutriga̱ 11
“Gugayúlú ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii”
11 Índo̱ nduʼñún a̱ngiu̱lú ‹bi̱ kuwa náa xúgíʼ numbaaʼ› na̱nguá kuwa numuu rí nandulú makujmáán mbaʼánʼ. Índo̱ nagún náa estadio na̱nguá egún mu mbuyáá tsáa equipo gaʼngo̱o̱ gáda̱ʼ náa gitsíin, rí phú nuni nuxnamíjná tsiakii o bi̱ natsimuuʼ naxná discurso naxnún tsiakii bi̱ kuwa awúu̱n. Ma̱ngaa ma̱ndoo muʼthá rí ikhiin niʼngu̱u̱n nidaʼ índo̱ nigi̱ʼdi̱i̱ ma̱ngaa índo̱ niguámbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ gagi. Maski ajndu nikháñún má, mú naʼni makujmaa rí xóó nduyáʼ ga̱jma̱a̱ rí xóo kuwa ruxná tsiakii nuʼthá xúʼko̱ numuu rí xkri̱da ndrígu̱ún nambáyulú asndu rí mbiʼi xúgi̱. Xú káʼnii embañún bi̱ nuxunʼ índo̱ nduyáá xóo enii bi̱ najmañún nagáñun májánʼ rá. Naxkaxi̱i̱n rí mugañún itháan nacha̱ asndu náa maʼngu̱u̱n. Índo̱ nduʼñún a̱ngiu̱lú ‹bi̱ kuwa náa xúgíʼ numbaaʼ› nduʼyáá gajkhun rí maʼngulú magayúlú maski ajndu mingíjyúuʼ nindxu̱u̱. Á mu nduʼyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún maʼngulú magayúlú “ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii”. Xtágabu rígi̱ nimbañúún wéñuʼ bi̱ hebreos nákha siglo timbá ga̱jma̱a̱ mangáanʼ ma̱ndoo mambayúlú.
(Hebreos 13:9) Xúniʼñámíjná maguma nduwáanʼ ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu kiʼsngáa ga̱jma̱a̱ rí tséjmaʼnuuʼ; numuu rí májánʼ nindxu̱u̱ dí a̱jkia̱la marigá jmbu ga̱jma̱a̱ numuu rí nijuixnála dí rakáʼyala, raʼkháa dí muphula, nda̱a̱ rí embáñun bi̱ nuni rúʼko̱.
w89-S 15/12 22 kutriga̱ 10
Guxnáxi tsigijñaʼ rí naniguuʼ Jeobá
10 Ikha jngó, nigiʼdoo wéñuʼ numuu rí bi̱ hebreos muni gaʼduunʼ rí ‹munimbu̱ún mixtiʼkhu kiʼsngáa dí ragájkhun› dí na̱ʼkha̱ náa xa̱bu̱ judíos. (Gálatas 5:1-6.) Raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu kiʼsngáa rúʼko̱ niʼni rí ikhiin makuwa má xúʼko̱ jmbu náa rí gajkhun, nirígá rígi̱ ‹ga̱jma̱a̱ numuu rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n Dios›. Mbáa tikhun rí ikhiin nigiʼdu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu ganitsu ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ, mú Pablo niʼthúún rí xambáñun i̱ndó rí ‹muphiʼtsu numuu rí bi̱ i̱ndó nakuiʼtsu nda̱a̱ rí embáyúu›. Rí ma̱ndoo mambáyulúʼ nindxu̱u̱ ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios rúʼko̱ gaʼni dí mbuʼyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí nijuiʼtsiwáanʼ ga̱jma̱a̱ rí muʼnimbaníí dí na̱nda̱ʼa̱ Dios, raʼkháa i̱ndó maxmiéjunlú ga̱jma̱a̱ ganitsu rí muʼphu. (Romanos 14:5-9.) Ma̱ngaa tsigijñaʼ rí nixná Jesús niʼni jngudi̱i̱ tsigijñaʼ rí naʼthí náa levíticos. (Hebreos 9:9-14; 10:5-10.)
Migixnuu Biblia
(Hebreos 12:1-17) Numuu rí kuwa mbájndi náa ikháanʼ mbaʼin bi̱ nutaraʼa, gurígúu náa ikháanʼ xúgíʼ rí mikiwu̱n ga̱jma̱a̱ aʼkhá dí ra̱mingíjyúuʼ maʼnijngawáanʼ ga̱jma̱a̱ gugayúlú ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii náa kamba̱a̱ dí rígá náa inulú, 2 mbuʼyáá tsumáá wéñuʼ bi̱ Kayá edxu̱u̱ bi̱ Naʼni̱i̱ májáánʼ fe ndrígúlú, Jesús. Ga̱jma̱a̱ gagi rí nigiʼdoo niʼngo̱o̱ náa ixi̱, ga̱jma̱a̱ tatiyuʼ, ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼi̱ náa ñawun mújúnʼ náa trono ndrígóo Dios. 3 Xúʼko̱, guʼgíʼ tsumáá edxa̱la mbu̱ya̱a̱ bi̱ niʼngo̱o̱ índo̱ nini gínáa xa̱bu̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ táʼni rí nindoo ikhaa, mu xáʼni néʼnga̱la ga̱jma̱a̱ xákaguabáanʼ. 4 Rí kuwáanʼ runi gajmiála aʼkhá rúʼko̱, ikháanʼla na̱nguá ni̱jkua̱nú asndu náa inu magadíí eʼdiala, 5 mú nigumala mbá kayuʼ rí nijuiʼtála ikháanʼ xóo e̱ji̱n: “A̱ʼdióoʼ, xáta̱ya̱a̱ rí asndu xóo ragíʼdoo numuu índo̱ naxpriguaʼ Jeobá, ní xákaguabáanʼ índo̱ ikhaa gaxpriguaʼ; 6 numuu rí Jeobá naxprígúu bi̱ nandoo kaʼyoo; ikhaa naxpájtii bi̱ nagruiguíi xóo a̱ʼdióo”. 7 Mbaʼyóoʼ maʼngala índo̱ ikháanʼ gúxpriguála. Dios ndaʼyala xóo e̱ji̱n. Tsáa adáa nindxu̱u̱ bi̱ tsexprígúu anu̱u̱ rá. 8 Á mu ikháanʼla nda̱wa̱a̱ tsáa expriguála numuu rí xúgínʼ nuxprigún, phú gajkhun dí raʼkhíin e̱ji̱nʼ ñajuanʼla. 9 Ma̱ngaa kuaʼdiin anu̱lú mu muxprigúlú, ga̱jma̱a̱ nduʼyamajkhún. Lá ragíʼmaa mbuʼyamajkuíí itháan anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí mu makuwáanʼ má xúʼko̱ ráʼ. 10 Numuu rí nuxprigulúʼ mbá xngaa xó má ikhiin kumúún rí májánʼ nindxu̱u̱, mú ikhaa naʼni mu mambáyulúʼ mu muyambáá náa kaʼwu ndrígóo. 11 Gajkhun má rí índo̱ nuxpriguáʼ tséʼni maraxtaa gagi, nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ; mú nda̱wa̱á bi̱ nigumaratiin, naʼni marigá rí tsímáá ga̱jma̱a̱ rí jmbu. 12 Ikha jngó guxnu̱u̱n tsiakii bi̱ nuniñátígú ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ ragómiu̱u̱n bi̱ néʼngu̱u̱n, 13 ga̱jma̱a̱ guni̱i̱ jmbu̱u̱ kamba̱a̱ mu ma̱ndoo muʼgua̱, mu gúʼxúʼ xajuiʼngúnʼ rajkúu, mu xúʼko̱ maguma mandáa. 14 Gakuwáanʼla tsímáá gajmiála xúgínʼ, ga̱jma̱a̱ gakuwáanʼ kaʼwu o maxúya̱a̱ Señor, 15 guyejngoo tsu̱ma̱ wéñuʼ mu nimbáa xáʼnimbáti̱ga̱ rí májánʼ nikhánúu náa Dios; xárígá nimbá a̱jma̱a̱ rí xkawiʼ dí maʼni marigá dí ra̱májánʼ, mu xárígá rígi̱ náa xúgínʼ; 16 rí xáxtáa nimbáa bi̱ naʼni aʼkhá, nimbáa bi̱ tséʼyamajkhuu rí mitsáʼkháan xó má ninindxu̱u̱ Esaú, rí niʼni gaʼduunʼ rí mani̱ndxu̱u̱ aʼdá giʼnii ga̱jma̱a̱ numuu mbá ganitsu. 17 Numuu rí ndu̱ya̱a̱la dí nda̱wa̱á, índo̱ ma̱ngaa nindoo maguma tsajkurámaaʼ, nánguá nikhánáá, maski ajndu nimbiyaʼ mu makánáá nánguá xóó nindoo.
30 SEPTIEMBRE ASNDU 6 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | SANTIAGO 1, 2
“Rí na̱jkha̱ kaguáanʼ muʼni aʼkhá ga̱jma̱a̱ rí makhañúlú”
(Santiago 1:14) Mú, mámbáa naʼni xó má rí nagua̱ʼa̱ maʼni ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ dí naniguuʼ.
g17.4-S 14
Rí nagua̱ʼa̱
Rí nagua̱ʼa̱ naxkaxáanʼ muʼni mbá dí ra̱májánʼ. Mbá xkri̱da índo̱ natayáá mbá rí nanigua̱ʼ náa nadxuu gáratsi ga̱jma̱a̱ natayáá rí nimbáa ndawaa, tséʼniaʼ mingíjyúuʼ matani kuʼwáʼ. Mú ku̱ma̱ ndrígáʼ naʼthán rí xátani ikhú ikháán natani gaʼduunʼ ga̱jma̱a̱ nadxu̱u̱ʼ. Mbiʼi rúʼko̱ niʼngaaʼ nitani̱ gaʼduunʼ rí nagua̱ʼa̱ matani.
RÍ E̱ʼKHA̱ RAʼTHÍ NÁA BIBLIA
Índo̱ nagua̱ʼa̱ muʼni mbá dí ra̱májánʼ raʼkháa rúʼko̱ eyoo gaʼthí rí manindxu̱lúʼ mbáa xa̱bu̱ ra̱májáanʼ. Náa Biblia naʼthí rí xúgiáanʼ nuraʼníí tsáʼkhá rúʼko̱ (1 Corintios 10:13). Rí itháan gíʼdoo numuu nindxu̱u̱ rí xú káʼnii endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Tikhun xa̱bu̱ nduyáá rí nagua̱ʼa̱ nindxu̱u̱ xóo náa muni gagimijná ikha jngó mbaʼin najngutíguíin náa tsáʼkhá rígi̱; mú kuwa eʼwíínʼ bi̱ nuni gaʼduunʼ mbá nacha̱ʼ numuu rí nduyáá dí ra̱májánʼ nindxu̱u̱.
“Mú, mámbáa naʼni xó má rí nagua̱ʼa̱ maʼni ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ dí naniguuʼ” (Santiago 1:14).
(Santiago 1:15) Ikhú rí nagua̱ʼa̱ maʼni, ndajoo wéñuʼ, ikhú narígá aʼkhá; ma̱ngaa índo̱ naguma aʼkhá, narígá rí nakháñulú.
g17.4-S 14
Rí nagua̱ʼa̱
Náa Biblia naʼthí ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí na̱jkha̱ kaguáanʼ náa aʼkhá. Náa Santiago 1:15 naʼthí: “Ikhú rí nagua̱ʼa̱ maʼni, ndajoo wéñuʼ, ikhú narígá aʼkhá; ma̱ngaa índo̱ naguma aʼkhá, narígá rí nakháñulú”. Narígá rígi̱ índo̱ tséʼni gaʼduunʼ rí nagua̱ʼa̱ muʼni dí ra̱májánʼ, na̱jkha̱nú mbóo mbiʼi rí naʼni gakhi̱i̱ wéñuʼ muríyaaʼ náa a̱jkiu̱lú, nambriguii ga̱jma̱a̱ xóo má egiʼnuu mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ magiʼdaa mbáa ada̱. Ikha jngó, ikháanʼ ma̱ndoo muʼni gaʼduunʼ dí ra̱májánʼ numuu rí na̱nguá ni̱ndxu̱lú yumbáá náa rí nagua̱ʼa̱.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Santiago 1:17) Xúgíʼ regalo májánʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí jmbu na̱ʼkha̱ mekhuíí, numuu rí na̱ʼkha̱ náa Anu̱lú bi̱ niʼni xúgíʼ dí nambiʼi náa mekhu, ga̱jma̱a̱ ikhaa tsiriʼkuminaʼ xó má mbá ndájkua̱.
it-2-S 263 kutriga̱ 3
Aguʼ
Jeobá nindxu̱u̱ “Anu̱lú bi̱ niʼni xúgíʼ dí nambiʼi náa mekhu”. (Snt 1:17.) Raʼkháa i̱ndó nindxu̱u̱ “Bi̱ naxnúlú a̱jkha̱ʼ mu mambiʼi, gu̱nʼ nigiʼi ga̱jma̱a̱ aʼgua̱ nitri̱gi̱i̱n mu mambiʼíin dí mbruʼun” (Jer 31:35), ma̱ngaa naʼni rí mambiʼi aguʼ náa xuajñuu. (2Co 4:6.) Xtángoo ndrígóo, rí naʼnimbánuu ga̱jma̱a̱ ajngóo nindxu̱u̱ mbá aguʼ náa bi̱ nuniñamíjná maxnún ikha. (Sl 43:3; 119:105; Pr 6:23; Isa 51:4.) Salmista niʼnirámáʼ: “Ga̱jma̱a̱ agiaʼ na̱ndoo nduya̱a̱xu aguʼ”. (Sl 36:9; atayáá ma̱ngaa Sl 27:1; 43:3.) Xó má índo̱ najtsi agiuuʼ a̱jkha̱ʼ nambiʼiti̱ga̱ “asndu índo̱ nambiʼi májánʼ”, xúʼko̱ má kayuuʼ náa kambu̱ún bi̱ jmbiin nindxu̱u̱ xóo mbá aguʼ rí nambiʼitaʼa rí na̱jkha̱ raʼni má xúʼko̱ itháan mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ nakujmaa kaʼwu. (Pr 4:18.) Mu ma̱ndoo muʼni rí nanigu̱u̱ʼ Jeobá ndayóoʼ rí majngruigulú náa rígá agiuuʼ. (Isa 2:3-5.) Ikha jngó á mu mbáa xa̱bu̱ ndaʼyóoʼ rí tsaga o naʼni dí ra̱májánʼ maski ajndu ndaʼyoo dí ragíʼmaa maʼni xa̱bu̱ buʼko̱ xtáa náa mikrína. Jesús niʼthí ajngáa rígi̱: “Mú á mu idaʼ nindxu̱u̱ ra̱májánʼ, xúgíʼ xuyaaʼ mani̱ndxu̱u̱ mikrína. Á mu aguʼ dí rígá náa ikháán nindxu̱u̱ mikrína, ¡mba̱a̱ weñu rí mikrína ganindxu̱u̱!”. (Mt 6:23; Atayáá ma̱ngaa Dt 15:9; 28:54-57; Pr 28:22; 2Pe 2:14.)
(Santiago 2:8) Ikha jngó, á mu ikháanʼ nunimbaníí xtángoo rí phú itháan gíʼdoo numuu xó má eʼthí náa escritura: “Gaʼndaʼ xtayáá xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱ʼ xó má eyaʼ xtayaminaʼ ikháán”, kuwaanʼ runi rí májánʼ.
it-2-S 227 kutriga̱ 6
Xtángoo
“Xtángoo rí phú itháan gíʼdoo numuu”. Xtángoo rígi̱ nindxu̱u̱ jmbu ga̱jma̱a̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu náa i̱ʼwáʼ xtángoo rí na̱ʼkha̱ náa xa̱bu̱ numbaaʼ o náa mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ. (Snt 2:8.) Náa Xtángoo rí nimbánuu naʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu ngajua. Dí maʼni raga̱jma̱ kiʼtáñajunʼ rí na̱nda̱ʼa̱ náa xúgíʼ Xtángoo ga̱jma̱a̱ náa Gaʼyee naʼthí: “Gíʼmaa maʼnda̱ʼ xtayáá xa̱bu̱ numbaaʼ ga̱jma̱ʼ xó má eyaʼ xtayaminaʼ ikháánʼ” (xtángoo rí phú itháan gíʼdoo numuu). (Mt 22:37-40.) Maski ajndu cristianos bi̱ kuwa rí mbiʼi xúgi̱ nánguá enimbaníí rí na̱ʼkha̱ náa Xtángoo rí nimbánuu, ikhiin kuwa runimbaníí náa nuxi̱ʼ rí nimbánuu ma̱ngaa náa xtángoo ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ náa A̱ʼdióo Jesucristo bi̱ nindxu̱u̱ Rey.
Migixnuu Biblia
(Santiago 2:10-26)
10 Numuu rí asndu tsáa má bi̱ ndaʼyoo xúgíʼ Xtángoo, á mu rígá mbá rí ikhaa tséʼnimbánuu, nagiʼdoo aʼkhún náa xúgíʼ Xtángoo. 11 Numuu rí bi̱ niʼthí: “Xátaxuʼdáminaʼ aʼkhá ga̱jma̱ʼ mbáa”, ma̱ngaa niʼthí: “Ragíʼmaa mataxíyáa xa̱bu̱”. Rí xúgi̱, á mu tsetaxúdaminaʼ aʼkhá ga̱jma̱ʼ mbáa, mú nataxíyáa xa̱bu̱ nanindxa̱ʼ mbáa bi̱ nanújnguramuuʼ xtángoo. 12 Ikha jngó gútha má xúʼko̱ numuu rígi̱ ga̱jma̱a̱ guni xó má eni bi̱ muxnaxi̱i̱ cuenta ga̱jma̱a̱ numuu xtángoo náa mbá xuajen rí nikáwíin. 13 Numuu rí bi̱ tsegáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n, índo̱ gunimbaníí numuu xágáwíínʼ a̱jkiu̱ún kuyáá. Rí nagáwíínʼ a̱jkiu̱lú naʼngo̱o̱ na̱da̱ʼ índo̱ nunimbaníí numuu mbáa. 14 A̱ngui̱i̱nʼ nindxa̱la, ndiéjunʼ lá gáyambáá á mu mbáa naʼthí rí gíʼdoo fe mú na̱nguá eʼnimbánuu. Fe rúʼko̱ xándoo maʼni kríyaaʼ, lá ragájkhun ráʼ. 15 Á mu mbáa ndxájulú xa̱biya̱ o mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ nda̱a̱ xtíñún maguwunʼ ga̱jma̱a̱ na̱nguá guáʼdáá ganitsu muphu̱ mbiʼi rígi̱, 16 ga̱jma̱a̱ á mu mbáa rí ikháanʼla naʼthún: “Tsímáá la gúʼgua̱ʼ, gaguʼwánʼla xtíñála ga̱jma̱a̱ guphiʼtsula májánʼ”, mu ikháanʼla na̱nguá exnu̱u̱n rí ndañúnʼ. Xú káʼnii gándoo gambáñun rúʼko̱ xá. 17 Xúʼko̱ ma̱ngaa, á mu xtaʼdáá fe mu na̱nguá tanimbánii, na̱nguá gíʼdoo numuu. 18 Á mu mbáa xa̱bu̱ gáʼtháanʼ: “Ikháan xtaʼdáá fe, mú ikhúúnʼ nanimbánu. Atasngájmuʼ fe ndrígáʼ raʼkháa rí natani, ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ gasngajmá rí gúʼdoo fe ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nani”. 19 Ikháán nakumaaʼ rí xtáa mbáwíi Dios, lá ragájkhun rá’. Májánʼ wéñuʼ xtaa ratani̱. Asndu xa̱bu̱ wéñiʼ nakumu̱ún rí xtáa Dios ga̱jma̱a̱ asndu naguéʼwiin. 20 Mú, lá nandaaʼ ma̱ta̱ya̱a̱, ikháán xa̱bu̱ bi̱ ragíʼdoo numuu á mu tsitagíʼ matani, fe ndrígáʼ xágiʼdoo numuu rá. 21 Lá raʼkháa ndiyáá rí anu̱lú Abrahán ninindxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ rí niʼni nda̱wa̱á rí nixnáxi̱i̱ a̱ʼdióo Isaac náa altar ráʼ. 22 Natayáá rí fe ndrígóo nisngájma ga̱jma̱a̱ rí niʼni, ga̱jma̱a̱ rí niʼni fe ndrígóo ninindxu̱u̱ itháan májánʼ, 23 ga̱jma̱a̱ nimbánuu rí naʼthí náa escritura: “Abrahán nigiʼdoo fe náa Jeobá, ga̱jma̱a̱ ikhaa ndiʼyoo rí ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ jmbii”, ga̱jma̱a̱ nigumbiʼyuu “bi̱ nambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá”. 24 Ikháanʼ ndu̱ya̱a̱ rí xa̱biya̱ mani̱ndxu̱u̱ jmbii ga̱jma̱a̱ rí naʼni, raʼkháa i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu fe. 25 Xó má Rahab, a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínaʼ, lá na̱nguá ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼni, nda̱wa̱á rí nigruigúu̱n ga̱jma̱a̱ májánʼ bi̱ niyama ga̱jma̱a̱ nikuʼmiin magúun i̱mba̱ kamba̱a̱ xáʼ. 26 Phú gajkhun, xó má xuwiʼ dí nda̱a̱ espíritu na̱nguá gíʼdoo numuu xúʼko̱ má ma̱ngaa bi̱ gíʼdoo fe mú tseʼnimbanu na̱nguá gíʼdoo numuu.