Lá dí matanigajmaa̱ ma̱ngaa dí maraʼdáá mbújkha̱a̱ maʼni dí maraxtaa májánʼ nda̱wa̱á ráʼ.
Mbaʼiin xa̱bu̱ naku̱mu̱ún á mu mbáa naʼnigajmaa wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ rico ma̱ndoo maxtáa májánʼ nda̱wa̱á. Ma̱ngaa naku̱mu̱ún, á mu mbáa xa̱bu̱ na̱jkha̱ mitsidanʼ escuela, ikhaa mañajunʼ májánʼ, mambáñún bi̱ kúwi̱i̱n náa goʼwóo ga̱jma̱a̱ náa xuajin rí xtáa. Ma̱ngaa nuthi rí xa̱bu̱ bi̱ nagún mitsidanʼ escuela makhánúún mbá ñájunʼ májánʼ náa mudaʼ mba̱a̱ mbújkha̱a̱. Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá itháán mbújkha̱a̱ itháán gagi kúwi̱i̱n.
DÍ MBAʼIIN NURAʼWÍÍ MUNI̱
Mbáa xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa China bi̱ mbiʼyuu Zhang Chen naʼthí: “Ikhúún niku̱mu̱ʼ, dí á mu na̱nguá guámbóʼ escuela dí itháan mitsidanʼ nditháan má xáxtáá májánʼ nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ á mu gúʼdoo mbá ñajunʼ náa mada̱ʼ mba̱a̱ mbújkha̱a̱ rúʼko̱ gáʼni rí maxtáá gagi wéñuuʼ”.
Mu ma̱ndoo makuwíin májánʼ nda̱wa̱á mbaʼiin nuraʼwi̱i̱ dí munigajma̱a̱ náa escuela rí itháán mitsidanʼ dí najmaʼnuuʼ wéñuuʼ maski ajndu ndayóoʼ magún náa xuajin tsínguánʼ, mbaʼiin naguʼwún nuni̱ rígi̱ asndu índo̱ ni̱ʼkha̱nú nandii rí mbiʼyuu COVID-19, ikha jngóo nánguá nindoo magún itháán. Mbá i̱yi̱i̱ʼ rí nigájnuu 2012 dí niriyaʼ Organización para la Cooperación y el Desarrollo Económicos naʼthí: “Dí itháán mbaʼiin e̱ji̱n bi̱ nigájnún náa China mu magún gúniga̱jma̱a̱ náa i̱ʼwáʼ xuajin ki xóo bi̱ kúwi̱i̱n náa xúgíʼ numbaaʼ”.
Mbaʼiin xabuanii nuni̱ asndu xó má eʼngo̱o̱ mu e̱jñu̱ún munigajma̱a̱ náa escuela rí mitsidanʼ dí rígá náa i̱ʼwáʼ xuajin. Qixiang mbáa bi̱ xtáa náa Taiwán naʼthí: “Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ gíníi maski ajndu xúʼko̱ nixuʼmáanʼ mbá ajkuáanʼxu mu munigajma̱a̱ náa Estados Unidos”. Mu ma̱ndoo muninumáá escuela rígi̱, ikhiin ndiyóoʼ magiʼmiin mba̱a̱ wéñuuʼ xó má eni̱ eʼwíinʼ xa̱bu̱.
DÍ NA̱JKHA̱NÚ NARÍGÁ
Mbaʼiin xa̱bu̱ bi̱ nigíʼ ninigajma̱a̱ náa escuela rí mitsidanʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ ndiyáʼ mbújkha̱a̱ na̱nguá kúwi̱i̱n tsímáá.
Gajkhun ma dí muʼnigajma̱a̱ nambáyulú mu makuwáánʼ májánʼ, mú mbaʼiin bi̱ nunigajmaa naguánú nduyáá dí tserígá xó má nandún. Mbá xkri̱da nda̱wa̱á dí mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nini̱ mbá tsiakii ga̱jma̱a̱ nigiʼmiin mba̱a̱ gidxóó, mú na̱nguá eʼngu̱u̱n gúxkamaa ñajunʼ dí ikhiin nandún. Mbáa bi̱ naguwíi periódico bi̱ mbiʼyuu Rachel Mui niʼthí náa Business Times dí rígá náa Singapur: “Bi̱ naguámbu̱u̱n escuela rí tháán mitsidanʼ mámbá mbiʼi na̱jkha̱ raʼni itháan mbaʼiin bi̱ na̱nguá guáʼdáá ñajunʼ”. Jianjie bi̱ nindxu̱u̱ doctor náa Taiwán naʼthí: “Mbaʼiin naguánú nundrigú ñajunʼ mbá dí ikhiin na̱nguá nijuiʼsngúún muni̱”.
Mbaʼiin nuxkamaa ñajunʼ dí ikhiin nijmañún náa escuela mú na̱nguá kúwi̱i̱n xó má ikhiin nandún. Niran mbáa xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa Tailandia bi̱ ni̱jkha̱ gáʼnigajma̱a̱ náa universidad dí rígá náa Europa, nda̱wa̱á dí nitanga̱a̱ náa xuajñuu nixkamaa mbóo ñajunʼ dí ikhaa nijmañuu náa escuela. Ikhaa naʼthí: “Nirígá xó má nindoʼ ikhúún ga̱jma̱a̱ numuu rí ninigajma̱a̱, rúʼko̱ nimbáyuʼ mu maxkamaa mbá ñajunʼ náa mada̱ʼ itháán májánʼ. Mu ma̱ndoo makhánúʼ itháan mbújkha̱a̱ ndiyóoʼ mañajunʼ gakhi̱i̱ wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ mañajunʼ xúgíʼ mbiʼi. Mú nda̱wa̱á náa niñajunʼ nixkawíin mbaʼiin bi̱ nuñajunʼ ikhí asndu mangúún, ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí nda̱a̱ nimbá ñajunʼ náa ma̱ndoo mbajyáaʼ mba̱yu̱u̱ʼ”.
Bi̱ guáʼdáá naku̱mu̱ún dí guáʼdáá má xúgíʼ, mú mangiin naguáʼdáá xkujndu gajmiún bi̱ kúwi̱i̱n náa guʼwún ga̱jma̱a̱ naʼniún nandii ma̱ngaa naxmiéjúúnʼ wéñuuʼ eʼni mbújku̱ún. Katsutoshi bi̱ xtáa náa Japón, naʼthí: “Maski ajndu gúʼdoo wéñuuʼ mbújkha̱a̱ na̱nguá xtáá gagi numuu dí eʼwíinʼ nuni̱ mbrígumijná ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱ʼ, naxígu̱u̱n kuyoʼ ga̱jma̱a̱ nuni̱ asndu ndiéjúnʼ mu xáxtáá tsímáá”. Lam mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa Vietnam, naʼthí: “Nda̱yo̱o̱ rí mbaʼiin xa̱bu̱ nunimíjna̱ muguáʼdáá mbá ñajunʼ májánʼ ga̱jma̱a̱ muguáʼdáá mbújkha̱a̱. Mú na̱nguá kúwi̱i̱n xó má ikhiin nandún numuu dí naxmiéjúúnʼ wéñuuʼ, najmún, naguáʼdáá nandii ma̱ngaa nakúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ gamíi”.
Xó má Franklin mbaʼiin niguánú ndiyáá dí munigajma̱a̱ náa escuela mitsidanʼ ga̱jma̱a̱ dí muguáʼdáá mbújkha̱a̱ raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ eyóoʼ mu makuwá. Eʼwíinʼ nunimíjna̱ dí xáguáʼdáá wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ nuni̱ mbá tsiakii dí mani̱ndxu̱ún míjíinʼ xa̱bu̱ ma̱ngaa mumbañún eʼwíinʼ. Lá rígi̱ gáʼni dí makuwáánʼ májánʼ nda̱wa̱á ráʼ. Náa imbo̱o̱ʼ artículo mariʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱.