Iha tempu antigu, Maromak nia Ukun-Fuan kona-ba moos mak diʼak liu
Maizumenus tinan 3.500 liubá, foin antes ema Izraél tama ba rai neʼebé Maromak Promete, Maromak hatete katak nia sei proteje sira husi “moras aat hotu” neʼebé sira haree iha Ejitu. (Deuteronómio 7:15) Dalan ida neʼebé nia halo nuneʼe mak hodi fó matadalan kona-ba moos no oinsá atu prevene an husi moras. Porezemplu:
Nasaun Izraél nia ukun-fuan haruka sira atu hariis no fase sira-nia roupa.—Levítico 15:4-27.
Kona-ba soe ema nia foʼer, Maromak hatete: “Imi tenke hili no haketak fatin ida iha tropa nia hela-fatin nia liʼur, no imi bele soe bee boot iha fatin neʼe. Hamutuk ho sasán seluk, imi tenke lori mós kanuru keʼe rai nian. Bainhira imi tuur atu soe bee boot iha liʼur, imi tenke keʼe kuak ho ida-neʼe no tuirmai taka fali imi-nia foʼer.”—Deuteronómio 23:12, 13.
Ema neʼebé iha moras neʼebé bele hadaʼet, tenke haketak an husi ema seluk ba tempu balu. Antes fila, ema neʼebé sai diʼak ona presiza fase sira-nia roupa no hariis atu haree nuʼudar ema neʼebé “moos” ona.—Levítico 14:8, 9.
Ema naran deʼit neʼebé kona mate-isin presiza haketak an husi ema seluk.—Levítico 5:2, 3; Números 19:16.
Iha tempu neʼebá, Izraél nia ukun-fuan kona-ba médiku no buat moos nian mak diʼak liu fali nasaun sira seluk.
Nasaun sira seluk la iha ukun-fuan kona-ba buat neʼebé moos. Porezemplu:
Bee neʼebé foʼer, ai-han neʼebé foʼer, no buat seluk neʼebé foʼer halo kondisaun sai aat liután no halo ema no labarik barak mate.
Iha tempu antigu, doutór sira ladún hatene ka la hatene saida mak mikróbiu no oinsá moras bele hadaʼet. Tan neʼe, ema Ejitu uza tokee nia raan, manu-pelikanu nia tee, laho nia mate, ema ka animál nia mii no paun neʼebé dodok. Sira mós uza ema ka animál nia tee hodi halo buat médiku nian.
Ema Ejitu iha tempu antigu sai moras tanba ular kiʼik sira neʼebé moris iha Mota Nilo neʼebé foʼer no ninia bee-dalan sira. No neʼe halo labarik barak mate, tanba moras tee-been no moras seluk husi ai-han neʼebé bee neʼe kona.
Maibé ema Izraél sira hetan benefísiu no iha saúde diʼak tanba halo tuir matadalan neʼebé mai husi Maromak nia Ukun-Fuan.