Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • g16 No. 6 p. 10-11
  • Desiderius Erasmus

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Desiderius Erasmus
  • Matan-moris bá!—2016
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • NINIA ESTUDU NO FIAR
  • NIA TRADÚS TESTAMENTU FOUN TUIR LIA-GREGU
  • Lista
    Matan-moris bá!—2016
Matan-moris bá!—2016
g16 No. 6 p. 10-11

ISTÓRIA HUSI TEMPU ULUK

Desiderius Erasmus

Desiderius Erasmus

DESIDERIUS ERASMUS (±1469-1536) mak matenek-naʼin ida neʼebé foufoun iha naran-boot liu iha rai Europa, maibé ikusmai ema koñese nia nuʼudar igreja nia inimigu, ka ema taʼuk-teen ida. Nia moris iha tempu Reformasaun, nia ho aten-brani fó sai Igreja Katólika no mós reformadór sira-nia sala no hahalok aat sira. Buat oioin neʼebé Erasmus halo fó impaktu boot ba relijiaun sira iha rai Europa. Oinsá?

NINIA ESTUDU NO FIAR

Erasmus komprende lia-gregu no lia-latín, tan neʼe nia kompara tradusaun Bíblia iha lia-latín, hanesan Vulgata, ho manuskritu sira husi Testamentu Foun, neʼebé hakerek iha lia-gregu. Neʼe halo nia fiar katak ema hotu tenke hatene didiʼak Bíblia, no ikusmai nia fó sai katak Bíblia tenkesér tradús ba povu baibain nia língua sira.

Erasmus hakarak hadiʼa situasaun iha Igreja Katólika, tanba nia fiar katak ema tenke halo tuir Jesus nia hanorin iha sira-nia moris loron-loron, laʼós deʼit tuir misa no halo selebrasaun oioin. Rezultadu mak bainhira reformadór sira komesa protesta Igreja Roma, ulun-naʼin igreja sira deskonfia katak Erasmus mós reformadór ida.

Erasmus ho aten-brani fó sai Igreja Katólika no mós reformadór sira-nia sala no hahalok aat sira

Liuhusi livru sira, Erasmus fó sai oinsá mak ulun-naʼin igreja sira moris riku no hanehan ema. Nia mós fó sai katak amu-papa sira apoia funu tanba sira buka sira rasik nia diʼak. Erasmus la hanesan duni ho ninia maluk ulun-naʼin igreja sira neʼebé halibur rikusoin husi povu liuhusi igreja nia kostume oioin, hanesan konfesa sala, adora santu-santa, halo jejún, no mós halo viajen ba fatin santu sira. Erasmus mós kritika sira neʼebé faʼan billete atu kasu povu nia sala no bandu padre-madre atu la kaben.

NIA TRADÚS TESTAMENTU FOUN TUIR LIA-GREGU

Iha tinan 1516, Erasmus fó sai ninia versaun Testamentu Foun Lia-Gregu. Neʼe mak livru Testamentu Foun primeiru neʼebé fó sai ba públiku. Ninia versaun neʼe inklui ninia komentáriu no ninia tradusaun ba lia-latín hodi tuir manuskritu lia-gregu nian. Tradusaun neʼe la hanesan ho Bíblia Vulgata. Erasmus kontinua hadiʼa ninia versaun, no ikusmai ninia tradusaun neʼe sai la hanesan liután ho Bíblia Vulgata.

Erasmus nia Testamentu Foun Lia-Gregu

Erasmus nia Testamentu Foun Lia-Gregu

Ezemplu ida mak 1 João 5:7. Atu apoia doutrina Trindade, bainhira igreja halo Bíblia Vulgata, sira aumenta liafuan tuirmai neʼe: “Iha lalehan, iha Aman, Liafuan, no Espíritu Santu: no buat tolu neʼe mak ida deʼit.” Maibé Erasmus hasai liafuan sira-neʼe husi ninia Testamentu Foun edisaun primeiru no segundu, tanba iha manuskritu lia-gregu hotu neʼebé nia estuda, nia la hetan liafuan sira-neʼe. Maibé, tanba igreja obriga nia, ikusmai Erasmus tau fali liafuan sira-neʼe iha ninia edisaun terseiru.

Erasmus nia edisaun Testamentu Foun Lia-Gregu neʼebé bazeia ba manuskritu sira ajuda duni ema seluk atu tradús Bíblia ba língua oioin iha rai Europa. Porezemplu, Martin Luther, William Tyndale, Antonio Brucioli no Francisco de Enzinas uza Erasmus nia edisaun sira atu tradús Testamentu Foun ba lia-alemaun, inglés, italianu, no españól.

Erasmus moris iha tempu neʼebé iha mudansa boot ba relijiaun, no ninia Testamentu Foun Lia-Gregu ajuda duni reformadór protestante sira. Foufoun, ema balu hanoin katak Erasmus mós reformadór ida. Maibé bainhira protestante no ulun-naʼin igreja katólika sira komesa halo debate oioin kona-ba hanorin teolojia, Erasmus lakohi apoia sorin ida. Tuir matenek-naʼin ida naran David Schaff, bainhira Erasmus mate, “ema katólika sira lakohi rekoñese nia nuʼudar sira-nia maluk, no ema protestante sira la bele dehan katak nia mak sira-nia maluk”.

INFORMASAUN

  • Iha tinan 1516, Erasmus fó sai ninia versaun Testamentu Foun iha lia-gregu. Versaun neʼe iha eskritura lia-gregu nian iha sorin ida no ninia tradusaun ba lia-latín iha sorin seluk, no nia mós tau komentáriu kona-ba eskritura sira.

  • Iha ninia Testamentu Foun, Erasmus fó sai ninia lia-menon, neʼebé dehan: “Haʼu la konkorda ho sira neʼebé lakohi husik povu baibain atu lee Eskritura Sagrada no sira neʼebé lakohi ema atu tradús Eskritura ba povu nia língua oioin.”

  • Iha rai balu iha Europa, ema sunu Erasmus nia livru sira. Durante tinan barak, Erasmus nia livru sira mós tama iha lista kona-ba livru neʼebé amu-papa bandu.

Sai famozu iha Europa

Erasmus hela no serbisu iha nasaun oioin iha Europa, no nia ransu ho ema-boot sira, hanesan liurai no profesór universidade. Matenek-naʼin sira husi rai oioin mós bá hasoru nia hodi buka ninia matenek. Erasmus sai famozu tanba ema gosta lee livru sira neʼebé nia hakerek. Ba tempu balu, iha fatin neʼebé deʼit Erasmus bá, liurai-oan, ulun-naʼin igreja no profesór universidade sira fó benvindu nia ho trombeta no basa liman. Sin, nia hetan naran-boot duni iha rai Europa.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe