Mate hamosu laran-triste

“Sophiaa no haʼu kaben ona ba tinan 39 liu bainhira nia mate tanba moras todan. Haʼu hetan apoiu husi kolega sira no haʼu halo haʼu-nia an okupadu. Maibé durante tinan ida nia laran, haʼu sente laran-triste tebetebes. Haʼu-nia emosaun tun saʼe no susar atu kontrola ida-neʼe. Maski nia mate tinan tolu liu ona, maibé dala ruma derrepente deʼit haʼu sente triste tebetebes.”—Kostas.

Ita mós iha esperiénsia kona-ba ema neʼebé Ita hadomi mate ka lae? Se nuneʼe, karik Ita-nia sentimentu hanesan ho Kostas. Kompara ho susar sira seluk, buat neʼebé susar liu mak bainhira ema neʼebé ita hadomi mate, hanesan ita-nia pár, família ka belun diʼak. Matenek-naʼin sira konkorda katak mate hamosu laran-triste. Livru ida (The American Journal of Psychiatry) esplika katak bainhira ema ida mate, ema barak sente triste tebetebes ba tempu kleur no hanesan lakon buat neʼebé folin-boot ba nafatin. Karik sira hanoin: ‘Bainhira mak sentimentu neʼe sei lakon? Haʼu bele sente kontente fali ka lae? Oinsá mak haʼu bele sente kmaan?’

Livru neʼe sei hatán pergunta sira-neʼe. Informasaun tuirmai sei koʼalia kona-ba situasaun neʼebé bele mosu kuandu ema neʼebé Ita hadomi mate, no mós sei esplika oinsá Ita bele tahan hasoru laran-triste.

Ami hein katak informasaun iha livru neʼe bele ajuda no fó kmaan ba ema neʼebé sente triste daudaun.