Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • g23 No. 1 p. 9-11
  • Floresta

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Floresta
  • Matan-moris bá!—2023
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • Saida mak akontese ba floresta?
  • Ita-nia planeta kria atu rekupera an
  • Saida mak ema halo daudaun
  • Esperansa husi Bíblia
  • Lista
    Matan-moris bá!—2023
Matan-moris bá!—2023
g23 No. 1 p. 9-11
Feto ida laʼo iha ponte neʼebé kloot iha ai-laran.

PLANETA MUNDU BELE DURA KA LAE?

FLORESTA

FLORESTA ka ai-laran mak planeta mundu nia “pulmaun no sistema atu sustenta moris”. Ai-horis sira xupa dióksidu-karbonu neʼebé bele lori perigu ba ita no hasai fali oksijéniu neʼebé importante ba ita atu dada iis. Maizumenus porsentu 80 husi ai-horis no animál sira mak moris iha ai-laran. Se floresta la iha, ita labele moris.

Saida mak akontese ba floresta?

Tinan-tinan, ema tesi ai-hun biliaun ba biliaun, maioria sira uza fatin sira-neʼe atu halo toʼos. Se kompara ho tinan 75 liubá, agora daudaun floresta tropikál porsentu 50 mak la iha tan.

Kuandu floresta lakon, ai-horis no animál sira mós mate.

Ita-nia planeta kria atu rekupera an

Maski ema tesi ai-hun sira, maibé floresta balu nafatin iha abilidade atu rekupera rasik hodi buras fali. Ekolojista sira haree ida-neʼe no admira tebes tanba floresta neʼebé hetan estragu ona bele rekupera lalais. Haree toʼok ezemplu balu tuirmai:

  • Peskizadór sira estuda didiʼak ai-laran neʼebé ema lere tiha atu halo toʼos maibé ikusmai husik mamuk. Sira estuda ai-laran 2.200 iha Amérika no Áfrika Oeste no haree katak ai-laran neʼebé hetan estragu bele komesa rekupera fali durante tinan sanulu nia laran.

  • Tuir revista Science, peskizadór sira hatete katak iha tinan 100 nia laran, ai-laran sira sei buras fali hanesan uluk antes hetan estragu.

  • Foin lalais, sientista sira iha Brazíl estuda kona-ba ai-laran neʼebé hetan estragu ona hodi kompara área neʼebé fuik ho área neʼebé ema hakaʼas an atu kuda fali ai-hun sira.

  • Relatóriu husi National Geographic dehan: “Sientista sira-neʼe deskobre katak ema la presiza kuda fali ai-hun sira.” Iha tinan lima nia laran, área neʼebé ema la book “sai nakonu fali ho ai-horis sira”.

    ITA HATENE KA LAE?

    Husi toʼos ba ai-laran

    Área neʼebé ema lere atu halo toʼos maibé ikusmai husik deʼit. Liutiha tinan 10, rai sai bokur fali. Depois tinan 100 liu tiha, ai-laran sai buras fali hanesan uluk.

    Ai-laran neʼebé ema lere atu halo toʼos no ikusmai husik deʼit iha kapasidade furak tebes atu rekupera lalais, nuneʼe mós ho ai-laran neʼebé lakon tanba razaun seluk.

Saida mak ema halo daudaun

Iha mundu tomak, ema hakaʼas an atu proteje ai-laran no hadiʼa parte neʼebé hetan estragu. Rezultadu mak, tuir Nasoins Unidas, durante tinan 25 nia laran “ema la estraga tan ai-laran hanesan uluk”.

Maibé neʼe deʼit la toʼo atu salva floresta. Organizasaun Global Forest Watch fó sai relatóriu katak “iha área tropikál ema kontinua estraga hela ai-laran barak”.

Kompañia sira tesi ai-hun barak maski la hetan lisensa husi governu, no sira manán osan boot husi negósiu neʼe. Sira-nia hahalok kaan-teen mak razaun tanbasá floresta tropikál barak hetan estragu.

Mane ida revista ai-hun sira iha floresta.

Grupu neʼebé tau matan ba floresta halo serbisu hodi tesi ai-hun balu neʼebé tuan no kuda fali ai-oan sira neʼebé foun

Esperansa husi Bíblia

“Maromak Jeováa kuda ai-hun oioin neʼebé diʼak atu haree no diʼak atu sai nuʼudar ai-han.”—Génesis 2:9.

Maromak kria floresta hotu ho kapasidade atu rekupera an hodi nuneʼe ita bele kontinua hetan benefísiu. Nia hakarak mantein floresta no ninia siklu neʼebé furak.

Bíblia fó sai katak Maromak sei hapara ema kaan-teen sira atu labele estraga planeta mundu nia rikusoin, hodi salva planeta neʼe no kriatura moris neʼebé iha laran. Haree informasaun “Maromak promete katak planeta mundu sei dura” iha pájina 15.

a Jeová mak Maromak nia naran.—Salmo 83:18.

APRENDE LIUTÁN

Feen-laʼen ida iha mundu paraízu.

Tanbasá ita bele fiar katak ita-nia planeta mundu sei la lakon maski hetan estragu husi ema neʼebé kaan-teen? Haree vídeo Tanbasá mak Maromak kria mundu? iha jw.org/tdt.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe