Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • fy kap. 14 p. 163-172
  • Hamutuk toʼo ferik-katuas

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Hamutuk toʼo ferik-katuas
  • Hala’o Moris ne’ebé Kontente nu’udar Família
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • KUANDU OAN LA HAMUTUK TAN HO ITA
  • HAMETIN ITA-NIA MORIS KABEN NIAN
  • HETAN HAKSOLOK HO ITA-NIA BEI-OAN
  • KUANDU SITUASAUN TROKA TANBA SAI FERIK-KATUAS
  • KUANDU MATE HAKETAK KABEN-NAʼIN SIRA
  • MAROMAK HAFOLIN FERIK-KATUAS SIRA
  • Ajuda Ita-nia família atu iha futuru neʼebé diʼak
    Hala’o Moris ne’ebé Kontente nu’udar Família
  • Hatudu respeitu ba ema neʼebé idade ona
    Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2014
Hala’o Moris ne’ebé Kontente nu’udar Família
fy kap. 14 p. 163-172

KAPÍTULU 14

Hamutuk toʼo ferik-katuas

1, 2. (a) Saida deʼit mak troka kuandu ema sai ferik-katuas? (b) Tanbasá mak Maromak nia atan sira iha tempu uluk iha moris kontente maski sira ferik-katuas?

BUAT barak troka kuandu ita sai ferik-katuas. Porezemplu, ita-nia forsa la hanesan uluk, kulit sai namkurut, fuuk sai mutin no monu. No karik ita sai haluhadór. Buat seluk tan neʼebé troka mak kuandu oan sira kaben no depois ita iha bei-oan. Ba ema balu, buat barak iha sira-nia moris troka kuandu tinan toʼo ba sira atu para serbisu.

2 Tuir loloos, kuandu ita-nia idade aumenta ba beibeik, ida-neʼe bele halo susar ba ita-nia moris. (Eclesiastes 12:1-8) Maibé hanoin toʼok kona-ba Maromak nia atan sira iha tempu uluk. Maski ferik-katuas, sira kontente ho matenek no esperiénsia neʼebé sira hetan iha sira-nia moris. (Gênesis 25:8; 35:29; Jó 12:12; 42:17) Tanbasá mak sira sente hanesan neʼe? Tanba sira moris tuir matadalan sira neʼebé ita bele hetan iha Bíblia laran.—Salmo 119:105; 2 Timoteo 3:16, 17.

3. Apóstolu Paulo fó konsellu saida ba sira neʼebé katuas no ferik?

3 Iha apóstolu Paulo nia karta ba Tito, nia fó matadalan neʼebé diʼak ba sira neʼebé katuas no ferik. Nia haruka Tito atu: “Husu katuas sira atu hatene han hemu la resin, hodi moris tuir sira-nia otas; hatene ukun an no laran-metin iha fiar, iha domin no iha pasiénsia. Nuneʼe mós, ferik sira sei moris nuʼudar ema neʼebé hamtaʼuk Maromak; sira labele konta ema nia vida, la lanu-teen, maibé sai mestra diʼak bá.” (Tito 2:2, 3) Halo tuir liafuan sira-neʼe bele ajuda Ita tahan hasoru susar neʼebé mosu tanba sai ferik-katuas.

KUANDU OAN LA HAMUTUK TAN HO ITA

4, 5. Inan-aman sente oinsá kuandu oan sira husik hela uma? Oinsá mak inan-aman balu tahan hasoru situasaun foun neʼe?

4 Situasaun iha família laran sempre troka. Tan neʼe Ita mós presiza hakaʼas an atu sai toman ho situasaun foun neʼebé Ita hasoru, liuliu kuandu oan sai boot no kaben ka hela ketak. Ba inan-aman barak, ida-neʼe halo sira sente katak sira idade ona. Maski sira sente kontente tanba oan sai boot ona, maibé dala ruma sira hanoin barak no husu sira-nia an: “Ami prepara didiʼak ami-nia oan atu nia bele moris ketak?” No karik sira mós sente mesak tanba oan la hamutuk tan ho sira.

5 Sin, maski oan sira la hamutuk tan ho inan-aman, maibé baibain inan-aman sei hanoin nafatin kona-ba oan sira-nia diʼak. Inan ida hatete: “Haʼu hakarak rona kona-ba sira-nia situasaun. Nuneʼe se sira koʼalia ka haruka mensajen mai haʼu, haʼu sente kmaan.” Aman ida hatete: “Kuandu ami-nia oan-feto husik hela uma, ida-neʼe susar tebes ba ami. Ami sente katak ami falta buat ruma tanba uluk ami sempre halo buat barak hamutuk.” Oinsá mak inan-aman bele tahan hasoru sentimentu oioin kuandu oan hela ketak? Buat neʼebé ajuda sira barak mak hodi hakaʼas an atu ajuda ema seluk.

6. Kuandu oan kaben ona, saida mak ajuda inan-aman atu haree situasaun foun neʼe tuir Maromak nia haree?

6 Inan-aman nia responsabilidade troka kuandu sira-nia oan kaben ona. Mateus 19:5 hatete: ‘Mane sei husik nia aman ho nia inan hodi moris hamutuk ho nia feen; sira naʼin-rua sei sai isin ida deʼit.’ Maromak fó matadalan kona-ba sé mak ulun no oinsá mak ema ida-idak sei halaʼo sira-nia knaar. Hodi halo tuir matadalan sira-neʼe bele ajuda inan-aman atu haree situasaun foun neʼe tuir Maromak nia haree.—1 Korinto 11:3; 14:33, 40.

7. Kuandu aman ida nia oan-feto sira kaben ona no hela ketak, oinsá mak nia hatudu katak nia halo tuir Maromak nia matadalan?

7 Iha kaben-naʼin ida neʼebé sente laran-susar kuandu sira-nia oan-feto naʼin-rua kaben no hela ketak. Tuir loloos, aman neʼe sente laran-moras ba nia mane-foun sira. Maibé kuandu nia hanoin fali ba Maromak nia matadalan kona-ba ulun, nia bele haree katak nia mane-foun sira mak loloos iha responsabilidade nuʼudar ulun ba sira ida-idak nia umakain. Entaun, se ninia oan-feto husu konsellu, nia husu ba sira saida mak sira-nia laʼen nia hanoin, no depois neʼe nia koko atu apoia mane-foun nia desizaun. Tan neʼe mane-foun sira agora haree nia nuʼudar belun no kontente atu rona ba ninia konsellu.

8, 9. Ezemplu diʼak saida mak inan-aman balu hatudu kuandu oan sira harii umakain rasik?

8 Karik oan neʼebé foin kaben foti desizaun ruma neʼebé la tuir buat neʼebé inan-aman hanoin mak diʼak, maibé desizaun neʼe la kontra Bíblia nia matadalan. Entaun, saida mak inan-aman tenke halo? Inan-aman ida neʼebé sira-nia oan kaben ona esplika: “Ami sempre ajuda sira atu hanoin tuir Maromak Jeová nia hanoin, maibé se ami-nia hanoin la hanesan ho sira-nian, ami simu ida-neʼe, no apoia no fó laran-manas ba sira.”

9 Rai balu iha rai-Ázia, susar ba inan balu atu husik sira-nia oan-mane tau matan ba sira-nia umakain rasik. Maibé, se sira respeitu arranju kona-ba ulun iha família kristaun, sira bele hamenus diskute-malu ho sira-nia feto-foun. Feto kristaun ida sente katak kuandu ninia oan-mane sira husik tiha uma, nia haree ida-neʼe nuʼudar buat neʼebé “fó kmaan” ba nia. Tanbasá? Nuʼudar nia no nia laʼen sai idade liu, sira-nia serbisu no estrese atu tau matan ba oan sira sai menus. Inan neʼe mós sente kontente hodi haree katak ninia oan-mane sira bele tau matan didiʼak ba sira-nia umakain rasik.

HAMETIN ITA-NIA MORIS KABEN NIAN

Dezeñu iha pájina 166

Nuʼudar sai ferik-katuas, hametin domin ba malu

10, 11. Eskritura saida deʼit mak sei ajuda ema atu sees husi problema neʼebé bele mosu nuʼudar sira-nia idade aumenta?

10 Nuʼudar ema nia tinan aumenta ba beibeik, sira-nia hahalok mós bele troka. Mane balu hatais oin-seluk tanba hakarak sai hanesan joven. Karik feto sira neʼebé idade ona hanoin barak kona-ba mudansa ba sira-nia moris, liuliu kuandu sira la fase fulan tan ona. Buat neʼebé triste liu mak ema balu halo sira-nia kaben sente laran-hirus no laran-moras hodi hatudu interese ba feto ka mane neʼebé klosan liu. Maibé, ba mane kristaun neʼebé idade ona, sira “hatene ukun an” hodi la husik hakarak neʼebé sala domina sira-nia hanoin. (Tito 2:2) Nuneʼe mós feto kristaun neʼebé idade ona. Tanba sira hadomi sira-nia laʼen no hakarak atu halo kontente Maromak Jeová, sira hakaʼas an atu halo sira-nia moris kaben nian diʼak nafatin.

11 Maromak haleno Liurai Lemuel atu hakerek liafuan neʼebé gaba “feen neʼebé matenek”, neʼebé “fó fali ba nia laʼen buat neʼebé diʼak, laʼós buat neʼebé aat, iha loron hotu iha nia moris”. Laʼen kristaun sei la haluha atu hafolin ninia feen nia hakaʼas an atu tahan hasoru sentimentu oioin neʼebé nia iha tanba ninia idade aumenta. Domin mak sei book laʼen atu “gaba” nia feen.—Provérbios 31:10, 12, 28.

12. Nuʼudar tinan laʼo ba daudauk, oinsá mak kaben-naʼin sira bele hametin sira-nia relasaun kaben nian?

12 Tinan ba tinan, Ita-nia família sai boot liután. Uluk Ita rasik iha oan, depois bei-oan, no karik parente seluk mós hela ho Ita. Iha situasaun hanesan neʼe problema bele mosu. Porezemplu, nuʼudar ema iha uma-laran sai barak liután, karik kaben-naʼin ladún iha tempu atu koʼalia ba malu. Entaun, atu relasaun kaben nian sai metin nafatin, laʼen no feen presiza uza tempu atu halo buat ruma hamutuk. Karik Ita bele bá haklaken hamutuk, ka vizita maluk kristaun seluk. Hodi uza tempu hamutuk laʼen no feen hatudu katak sira naʼin-rua iha interese ba nia kaben nia diʼak.—Filipe 2:4; Ebreu 13:2, 16.

13. Nuʼudar kaben-naʼin nia idade aumenta, tanbasá mak importante ba sira atu koʼalia nakloke ba malu?

13 Labele husik buat ruma hanetik imi atu koʼalia beibeik ba malu. Koʼalia ba malu kona-ba buat hotu. (Provérbios 17:27) Laʼen ida hatete: “Hodi hanoin kona-ba kaben nia diʼak, ami hatene malu diʼak liután.” Ninia feen hatutan: “Nuʼudar ami-nia idade aumenta, ami gosta atu hemu xá no koʼalia hamutuk, no halo serbisu hamutuk.” Kuandu Ita koʼalia nakloke ba malu, ida-neʼe sei hametin Ita-nia moris kaben nian no ajuda Ita atu la monu ba Satanás nia lasu.

HETAN HAKSOLOK HO ITA-NIA BEI-OAN

14. Oinsá mak Timóteo nia avó mós ajuda nia atu sai ema kristaun neʼebé diʼak?

14 Bei-oan mak hanesan “koroa” ba sira-nia avó. (Provérbios 17:6) Ita bele sente kontente no kmaan kuandu hamutuk ho Ita-nia bei-oan, loos ka lae? Bíblia gaba Lóide, avó-feto ida, neʼebé hamutuk ho nia oan-feto Eunice, hanorin nia bei-oan Timóteo neʼebé sei kiʼikoan. Nuʼudar Timóteo sai boot, nia hatene katak nia inan no mós nia avó hafolin lia-loos husi Bíblia.—2 Timoteo 1:5; 3:14, 15.

15. Avó sira iha oportunidade furak saida atu ajuda sira-nia bei-oan? Maibé, sira labele halo saida?

15 Entaun, avó sira iha oportunidade neʼebé furak atu ajuda sira-nia bei-oan. Uluk imi hanorin tiha ona imi-nia oan kona-ba Maromak Jeová nia hakarak. Agora imi bele halo buat neʼebé hanesan ho imi-nia bei-oan! Labarik barak kontente tebes atu rona sira-nia avó konta istória husi Bíblia. Maski Ita hatene katak Ita labele halo fali aman nia responsabilidade atu hanorin lia-loos husi Bíblia ba ninia oan, maibé Ita bele ajuda. (Efeso 6:4) Ita-nia hakarak mak hanesan orasaun ida neʼebé hakerek iha livru Salmo: “Toʼo haʼu katuas no fuuk mutin, Oh, Maromak, labele husik haʼu, toʼo haʼu fó-hatene buat neʼebé Ita-nia liman halo ba jerasaun neʼe, ba sira hotu neʼebé atu mai, kona-ba Ita-nia kbiit.”—Salmo 71:18; 78:5, 6.

16. Saida mak avó sira bele halo atu la hamosu problema entre sira ho bei-oan nia inan-aman?

16 Karik Ita-nia laran-diʼak ba bei-oan halo fasil liu ba sira atu tau fiar no koʼalia ba Ita kuandu sira sente susar atu fó-hatene buat ruma ba sira-nia inan-aman rasik. Maibé, buat neʼebé triste mak kuandu avó estima liu sira-nia bei-oan, no ida-neʼe hamosu problema entre avó ho bei-oan nia inan-aman. Dala ruma bei-oan hanoin katak avó sei apoia sira kuandu inan-aman la halo tuir sira-nia hakarak. Iha situasaun hanesan neʼe, Ita sei halo saida? Uza matenek no fó-hatene bei-oan atu koʼalia nakloke ba sira-nia inan-aman. Ita bele esplika katak Maromak Jeová kontente kuandu sira halo ida-neʼe. (Efeso 6:1-3) Se presiza, karik Ita bele koʼalia uluk ho sira-nia inan-aman hodi halo fasil liu ba bei-oan atu koʼalia rasik ho sira-nia inan-aman. Diʼak mós atu koʼalia nakloke ba Ita-nia bei-oan kona-ba buat neʼebé akontese iha Ita-nia moris no saida mak Ita aprende husi buat hirak-neʼe. Ita-nia laran-moos bele ajuda sira.

KUANDU SITUASAUN TROKA TANBA SAI FERIK-KATUAS

17. Oinsá mak ema kristaun neʼebé idade ona bele halo tuir fiar-naʼin neʼebé hakerek salmu ida?

17 Nuʼudar Ita-nia idade aumenta ba beibeik, klaru katak Ita la bele halo ona buat neʼebé baibain Ita halo uluk ka buat hotu neʼebé Ita hakarak atu halo. Iha Ita-nia hanoin karik Ita sente katak Ita sei joven hela, maibé Ita-nia isin hatudu buat neʼebé la hanesan. Oinsá mak Ita bele hasoru situasaun neʼe? Keta sai laran-tun. Ema neʼebé hakerek salmu ida harohan ba Maromak Jeová: “Keta soe hela haʼu iha tempu haʼu katuas ona; bainhira haʼu-nia forsa la iha ona, keta husik haʼu.” Nia mós dehan: “Haʼu sei hein nafatin, no haʼu sei kontinua atu hahiʼi Ita.” (Salmo 71:9, 14) Hanesan fiar-naʼin neʼe, diʼak ba ema neʼebé idade ona atu hakaʼas an hodi laran-metin no nafatin hahiʼi Maromak.

18. Oinsá mak ema kristaun neʼebé idade ona bele uza tempu neʼebé sira iha kuandu sira para ona serbisu?

18 Ema barak halo planu nanis atubele uza tempu barak liután hodi hahiʼi Maromak Jeová kuandu tinan toʼo ona ba sira atu para serbisu. Aman ida hatete: “Haʼu halo planu nanis kona-ba buat neʼebé haʼu sei halo kuandu ami-nia oan-feto ramata eskola. Haʼu foti desizaun atu aumenta haʼu-nia haklaken kona-ba Maromak. Tan neʼe, haʼu faʼan haʼu-nia bisnis atu haʼu bele iha tempu barak liu atu serbí Aman Jeová. Haʼu halo orasaun hodi husu Maromak nia matadalan.” Se Ita-nia tinan besik ona atu para serbisu, keta haluha buat neʼebé Ita-nia Kriadór Boot hatete: “Toʼo ema ida katuas Haʼu hanesan nafatin, no toʼo tempu fuuk mutin Haʼu rasik nafatin apoia nia.”—Isaías 46:4.

19. Sira neʼebé idade ona bele halo tuir konsellu diʼak saida?

19 Kuandu tinan toʼo ona atu para serbisu karik ita sente susar atu sai toman ho situasaun foun neʼe. Apóstolu Paulo fó konsellu ba ema neʼebé idade ona atu “hatene ukun an”. Ukun an mós inklui hakaʼas an atu haburas nafatin toman neʼebé diʼak duké tuur deʼit iha uma. Sin, atu haburas toman neʼebé diʼak, presiza treinu an no hakaʼas an. Entaun, sai “badinas nafatin ba Naʼi nia serbisu, hodi hatene katak iha Naʼi imi-nia serbisu sei la sai leet deʼit”. (1 Korinto 15:58) Toman neʼebé diʼak mós inklui ajuda ema seluk. (2 Korinto 6:13) Ema kristaun barak halo nuneʼe hodi haklaken lia-foun diʼak ho badinas tuir sira ida-idak nia situasaun. Nuʼudar Ita-nia tinan aumenta ba beibeik, diʼak se Ita sai “laran-metin iha fiar, iha domin no iha pasiénsia”.—Tito 2:2.

KUANDU MATE HAKETAK KABEN-NAʼIN SIRA

20. Iha mundu neʼe, saida mak sei haketak kaben-naʼin sira?

20 Buat neʼebé triste liu mak iha mundu neʼe kaben-naʼin hotu la bele hamutuk ba nafatin, tanba ikusmai mate sei haketak sira. Tuir loloos, normál ba kaben-naʼin kristaun atu sente triste kuandu sira-nia kaben mate, maski sira hatene katak ema neʼebé sira hadomi agora toba hela, no katak iha futuru sira sei hasoru malu fali. (Joao 11:11, 25) Nuneʼe, oinsá mak ema kristaun bele tahan hasoru situasaun susar neʼe?a

21. Oinsá mak Ana nia ezemplu diʼak bele ajuda kaben-naʼin neʼebé sente triste tan sira-nia kaben mate?

21 Buat ida neʼebé bele ajuda ita mak hodi hanoin-hetan istória kona-ba feto-faluk ida iha Bíblia laran. Feto neʼe naran Ana, no nia tinan 84. Nia sai feto-faluk kuandu nia foin kaben ba tinan hitu deʼit. Ita bele fiar katak nia sente triste tebes bainhira nia laʼen mate. Oinsá mak nia tahan hasoru situasaun neʼe? Nia serbí Maromak Jeová iha templu, kalan no loron. (Lucas 2:36-38) Maski feto-faluk, Ana uza ninia moris tomak atu serbí Maromak no ida-neʼe ajuda nia atu la sai triste demais ka sente mesak.

22. Oinsá mak feto-faluk no mane-faluk balu tahan sente mesak?

22 Ferik ida neʼebé tinan 72 sai feto-faluk ba tinan sanulu ona. Nia hatete: “Buat neʼebé susar tebes mai haʼu mak agora haʼu la iha belun atu koʼalia ba. Haʼu nia laʼen sempre rona didiʼak kuandu ami koʼalia ba malu. Ami gosta koʼalia kona-ba haklaken neʼebé ami halo hamutuk no kona-ba kongregasaun.” Feto-faluk ida tan hatete: “Nuʼudar tempu laʼo ba daudauk, ita-nia triste sai menus uitoan. Maski nuneʼe, buat neʼebé importante liu mak oinsá ita uza ita-nia tempu. Dalan ida atu uza didiʼak ita-nia tempu mak hodi ajuda ema seluk.” Mane-faluk ida ho tinan 67 mós iha hanoin neʼebé hanesan, nia hatete: “Dalan neʼebé diʼak liu atu tahan hasoru sente triste mak hodi ajuda ema seluk neʼebé hasoru susar ruma.”

MAROMAK HAFOLIN FERIK-KATUAS SIRA

23, 24. Saida mak Bíblia hatete neʼebé bele fó ksolok ba ema neʼebé idade ona, liuliu ba sira neʼebé faluk?

23 Maski Ita-nia kaben neʼebé Ita hadomi mate, maibé Maromak Jeová sei la husik Ita mesak. Liurai David hatete: “Buat ida neʼebé haʼu husu ba Maromak Jeová, buat ida neʼebé haʼu hakarak duni, mak atu haʼu bele hela iha Jeová nia uma iha haʼu-nia moris tomak, atu haree Jeová nia laran-diʼak no atu hateke ba ninia templu ho laran-haksolok.”—Salmo 27:4.

24 Apóstolu Paulo hatete: “Hafolin feto-faluk sira neʼebé loloos faluk.” (1 Timoteo 5:3, MF) Tuirmai, Paulo hatudu katak feto-faluk neʼebé la iha família atu ajuda sira, karik kongregasaun presiza fó ajuda ruma hanesan osan no sasán. Laʼós neʼe deʼit, maibé kuandu eskritura neʼe hatete “hafolin”, neʼe inklui hatudu respeitu ba feto-faluk sira. Feto-faluk no mane-faluk neʼebé laran-metin ba Maromak Jeová bele sente haksolok tanba hatene katak nia hafolin sira no sei tau matan ba sira.—Tiago 1:27.

25. Katuas no ferik sira iha esperansa saida?

25 Maromak nia Liafuan hatete katak “buat furak ba ferik-katuas mak fuuk mutin”. No sira-nia fuuk mutin mak “hanesan koroa furak kuandu sira laʼo nafatin iha dalan neʼebé loos”. (Provérbios 16:31; 20:29) Entaun, kontinua atu tau uluk Maromak Jeová nia serbisu iha Ita-nia moris, maski Ita kaben ka sai faluk ona. Nuneʼe Ita sei iha relasaun diʼak ho Maromak no iha esperansa atu moris ba nafatin. Iha tempu neʼebá sei la iha tan moras no ema sei la sai tan katuas no ferik.—Salmo 37:3-5; Ebreu 13:16; Isaías 65:20.

a Atu hetan informasaun liután kona-ba ida-neʼe, haree broxura iha lia-indonézia Bila Seseorang yang Anda Kasihi Meninggal. Broxura neʼe husi Testemuña ba Jeová, no iha mós iha lia-portugés.

OINSÁ MAK BÍBLIA NIA MATADALAN AJUDA . . . KABEN-NAʼIN NEʼEBÉ FERIK-KATUAS?

Bei-oan mak “koroa” ba sira-nia avó.—Provérbios 17:6.

Dala ruma ferik-katuas iha oportunidade barak liután atu serbí Maromak Jeová.—Salmo 71:9, 14.

Bíblia fó-hanoin ba sira neʼebé ferik-katuas ona atu “hatene ukun an”.—Tito 2:2.

Bíblia fó esperansa ba kaben-naʼin neʼebé sente triste tanba sira-nia kaben mate.—Joao 11:11, 25.

Maromak Jeová hafolin ferik-katuas sira neʼebé laran-metin ba nia.—Provérbios 16:31.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe