Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
7-13 MAIU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | MARCOS 7-8
“Lori Ita-nia ai-riin terus nian no kontinua laʼo tuir haʼu”
nwtsty nota estudu ba Mc 8:34
nia tenke nega ninia an rasik: Ka “husik ninia direitu hotu”. Neʼe refere ba ema neʼebé prontu atu nega ninia hakarak rasik ka atu entrega ninia an tomak ba Maromak. Liafuan gregu neʼe bele iha arti “nia tenke dehan lae ba ninia an”, no neʼe loos duni, tanba neʼe bele inklui hatete lae ba ita rasik nia hakarak sira. (2Ko 5:14, 15) Marcos mós uza verbu gregu neʼe bainhira koʼalia kona-ba Pedro neʼebé nega Jesus.—Mc 14:30, 31, 72.
w92 1/8 p. 17 par. 14
Iha dalan oinsá mak Ita halai-taru atu hetan moris rohan-laek?
14 Jesus Kristu hatete ba dixípulu no sira neʼebé halibur hamutuk ho nia, dehan: “Se ema ruma hakarak tuir haʼu, nia tenke nega ninia an rasik (ka, “nia tenke dehan ‘Lae’ ba ninia an”, Charles B. Williams) no lori ninia ai-riin terus nian no kontinua laʼo tuir haʼu.” (Mc 8:34) Bainhira ita simu konvite neʼe, ita tenke prontu atu “kontinua” halo ida-neʼe, laʼós tanba ita sei hetan buat diʼak ruma bainhira ita nega ita-nia an, maibé tanba desizaun ida deʼit neʼebé ita halo hodi la hanoin didiʼak, bele estraga ita-nia relasaun diʼak ho Jeová, no mós bele halakon ita-nia moris rohan-laek. Baibain, presiza tempu kleur atu ema ida bele laʼo ba oin iha dalan espirituál, maibé se ita la kuidadu an, fasil deʼit ba ita atu lakon buat hotu neʼe!
w08 15/10 p. 25-26 par. 3-4
Saida mak Ita sei fó atu bele kontinua moris?
3 Iha tempu neʼebé hanesan, Jesus mós husu pergunta rua neʼebé book duni ema nia hanoin: “Buat diʼak saida mak ema ida hetan se nia manán mundu tomak maibé lakon nia moris? No saida loos mak ema ida bele fó hodi troka ninia moris?” (Mc 8:36, 37) Tuir ema nia hanoin, resposta ba Jesus nia pergunta primeiru mak klaru. Saugati deʼit ba mane ida atu manán mundu tomak se nia lakon ninia moris. Rikusoin iha folin boot duni só deʼit se iha ema atu goza buat sira-neʼe. Jesus nia pergunta segundu neʼebé hatete: “Saida loos mak ema ida bele fó hodi troka ninia moris?”, karik halo ninia rona-naʼin sira hanoin-hetan kona-ba lia-bosok neʼebé Satanás fó sai iha Job nia tempu: “Nia sei fó buat hotu neʼebé nia iha atu salva nia moris.” (Jó 2:4) Ba sira neʼebé la adora Maromak Jeová, Satanás nia liafuan mak loos. Ema barak sei halo buat naran deʼit atu bele kontinua moris, no lakohi halo tuir matadalan sira. Maibé ema kristaun la hanesan neʼe.
4 Ita hatene katak Jesus mai iha mundu laʼós atu fó ita saúde diʼak, rikusoin no moris naruk iha mundu neʼe. Jesus mai iha mundu atu loke oportunidade mai ita atu moris ba nafatin iha mundu foun, no ita hafolin tebes ida-neʼe. (Jo 3:16) Ba ema kristaun, Jesus nia pergunta primeiru iha arti hanesan neʼe: “Benefísiu saida mak ema ida sei hetan, se nia manán mundu tomak maibé lakon ninia esperansa atu moris ba nafatin?” Resposta mak nia sei la hetan benefísiu. Saugati duni. (1Jo 2:15-17) Atu bele hatán ba Jesus nia pergunta segundu, ita bele husu pergunta ba ita-nia an: ‘Sakrifísiu saida deʼit mak haʼu prontu atu halo hodi bele kaer metin ba esperansa mundu foun?’ Ita-nia resposta ba pergunta neʼe, bele haree husi ita-nia moris loron-loron nian, neʼe sei hatudu sai ita-nia fiar ba esperansa sira-neʼe.—Kompara Jo 12:25.
Oan-mane husi ema mak sé?
Loos duni, atu Jesus bele simu sira, dixípulu sira neʼebé laʼo tuir nia tenke brani no la hanoin an deʼit. Jesus hatete: “Ema naran deʼit neʼebé moe kona-ba haʼu no kona-ba haʼu-nia liafuan iha jerasaun neʼe neʼebé aat no la laran-metin, Oan-Mane husi ema mós sei moe kona-ba nia bainhira nia mai iha ninia Aman nia glória hamutuk ho anju santu sira.” (Mc 8:38) Sin, bainhira nia mai fali, “nia sei fó kolen ba ema ida-idak tuir sira-nia hahalok”.—Mt 16:27.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
Pergunta husi lee-naʼin
Tanbasá mak fase liman sai problema ba Jesus nia inimigu?
▪ Jesus nia inimigu sempre buka sala husi Jesus ho ninia dixípulu sira, ida mak kona-ba fase liman. Moisés nia Ukun-Fuan fó duni mandamentu kona-ba se ema ida mak iha moras hanesan been sai husi ninia oin-lulik, ka iha moras-lepra, ka kaer kona ema no animál nia mate-isin, ema neʼe presiza halo tuir ukun-fuan hodi hamoos ninia an. Moisés nia Ukun-Fuan mós fó matadalan kona-ba oinsá mak ema atu hamoos sira-nia an, hanesan hasaʼe sakrifísiu, fase, ka hisik ho raan.—Lev kap. 11-15; Núm kap. 19.
Ema judeu nia ulun-naʼin relijiaun uza ukun-fuan sira-neʼe hodi halo tan ukun-fuan barak tebes. Livru ida hatete katak se ema ida mak sai lamoos, sira sempre buka-hatene kona-ba iha situasaun saida mak ema neʼe sai lamoos, neʼe bele hadaʼet ba ema seluk ka lae, no sei hadaʼet ba ema naʼin-hira. Sasán neʼebé nia uza sei moos nafatin ka lae, no ikusliu, atu uza saida no lisan saida mak atu uza hodi hamoos.
Jesus nia inimigu husu nia: “Tansá mak ó-nia dixípulu la halo tuir lisan husi beiʼala sira? Ó-nia dixípulu sira han ho liman neʼebé foʼer.” (Mc 7:5) Relijiaun nia ulun-naʼin sira husu nuneʼe ba Jesus laʼós tanba sira hanoin katak han ho liman foʼer bele estraga saúde. Sira husu tanba tuir lisan, sira halo ona lei katak antes atu han, tenkesér fui uluk bee ba sira-nia liman. Livru neʼe hatete tan: “Sira mós debate kona-ba uza sasán saida mak atu fui bee, uza bee saida mak diʼak, sé mak atu fui bee, no bee tenkesér fui toʼo liman parte neʼebé.”
Jesus fó sai ninia sentimentu kona-ba lei neʼebé ema sira-neʼe halo. Nia hatete ba ulun-naʼin relijiaun sira: “Isaías fó-hatene nanis ho loloos kona-ba imi ema laran-makerek sira. Nia hakerek: ‘Povu neʼe respeitu haʼu ho ibun-tutun deʼit, maibé sira-nia laran dook husi haʼu [Jeová]. Sira-nia adorasaun ba haʼu saugati deʼit, tanba sira hanorin ema nia ukun-fuan nuʼudar Maromak nian.’ Imi husik Maromak nia mandamentu no kaer metin fali ba ema nia lisan.”—Mc 7:6-8.
w00 15/2 p. 17-18 par. 9-11
Ita iha “Kristu nia hanoin” ka lae?
9 Mane neʼe tilun-diuk no la bele koʼalia. Karik, Jesus hatene katak mane neʼe taʼuk ka moe. Tuirmai Jesus halo buat ruma neʼebé úniku. Nia lori mane neʼe ba fatin neʼebé hakmatek, dook husi ema barak. Tuirmai Jesus hatudu sinál ba mane neʼe katak nia atu halo buat ruma. Nia “hatama nia liman-fuan ba ema neʼe nia tilun, no depois tafui tiha, nia tau liman-fuan ba ema neʼe nia nanál”. (Mc 7:33) Depois neʼe, Jesus hateke ba lalehan no dada iis naruk. Hodi halo hanesan neʼe, Jesus hakarak hatudu ba mane neʼe katak buat neʼebé nia atu halo ba mane neʼe mai husi Maromak. Ikusmai, Jesus hatete: “Loke bá.” (Mc 7:34) Iha tempu neʼebá kedas, mane neʼe bele rona fali, no nia bele koʼalia fali.
10 Jesus hatudu katak nia hanoin ema. Nia mós komprende lalais ema seluk nia sentimentu, no tanba nia interese ba ema seluk, ida-neʼe book nia atu tetu didiʼak ema nia sentimentu atu la halo sira hakfodak ka sente taʼuk. Nuʼudar ema kristaun, ita tenke haburas no hatudu Kristu ninia hanoin. Bíblia fó-hanoin ita: “Imi hotu tenke iha neon ida deʼit, hanoin malu, hadomi malu nuʼudar maun-alin, hatudu laran-sadiʼa no haraik-an.” (1Pe 3:8) Neʼe hatudu ho klaru katak ita tenke tetu ema seluk nia sentimentu bainhira ita koʼalia no halo buat ruma.
11 Iha kongregasaun, ita bele hatudu katak ita hanoin ema seluk hodi hatudu respeitu, trata sira iha dalan neʼebé diʼak. (Mt 7:12) Neʼe inklui kuidadu ho ita-nia liafuan no oinsá ita koʼalia. (Kol 4:6) Hanoin-hetan katak “liafuan neʼebé koʼalia sai hodi la hanoin uluk mak hanesan sona ho surik”. (Prv 12:18) Oinsá iha família laran? Laʼen no feen neʼebé hadomi malu hanoin sira-nia kaben nia sentimentu. (Éf 5:33) Sira hadook an husi liafuan aat, kritika demais no hatún malu, tanba buat sira-neʼe bele hamosu laran-kanek no la fasil atu kura. Oan sira mós iha sentimentu, no inan-aman neʼebé iha domin, hanoin oan sira-nia sentimentu. Se presiza duni korrije oan sira, inan-aman hakaʼas an atu la hamoe sira-nia oan, no hafolin oan sira-nia dignidade (Kol 3:21) Se ita hanoin ema seluk, ita hatudu katak ita iha hanoin neʼebé hanesan ho Kristu.
14-20 MAIU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | MARCOS 9-10
“Vizaun neʼebé hametin fiar”
w05 15/1 p. 12 par. 9-10
Kristu—Sentru ba Bíblia nia profesia hotu
9 Tinan ida liu ona husi tempu neʼebé Jesus fó sai evidénsia katak nia mak Mesias. Festa Salvasaun nian ba tinan 32 liutiha Kristu liu ona. Ema barak neʼebé uluk fiar ba nia agora la fiar ona, karik tanba hetan susar husi ema seluk, hadomi osan no sasán, no mós hanoin resin kona-ba moris. Ema seluk karik konfuzaun ka la kontente tanba Jesus lakohi sai liurai. Bainhira ulun-naʼin relijiaun judeu sira sadik Jesus atu hatudu sinál husi lalehan, Jesus lakohi halo. (Mt 12:38, 39) Akontesimentu neʼe hamosu pergunta ba ema balu. Jesus mós komesa fó sai ba dixípulu sira buat neʼebé susar ba sira atu komprende katak “nia tenke bá Jeruzalein no nia sei hetan susar barak husi katuas sira no ulun-naʼin amlulik sira no eskriba sira, no sira sei oho nia”.—Mt 16:21-23.
10 Maizumenus fulan sia ka sanulu tuirmai, tempu toʼo ona ba Jesus atu “husik mundu hodi bá Aman”. (Jo 13:1) Jesus hanoin tebes ninia dixípulu sira neʼebé laran-metin, nia promete ba sira balu kona-ba sinál husi lalehan neʼebé uluk nia lakohi atu hatudu ba ema judeu sira neʼebé la iha fiar. Jesus hatete: “Haʼu hatete loloos ba imi katak ema balu neʼebé hamriik iha neʼe sei la mate toʼo sira haree uluk Oan-Mane husi ema mai iha ninia Ukun.” (Mt 16:28) Loloos, Jesus la dehan katak ninia dixípulu balu sei moris toʼo Mesias nia Ukun harii metin iha tinan 1914. Maibé Jesus hanoin atu hatudu vizaun furak tebes kona-ba ninia Ukun ba ninia dixípulu tolu neʼebé besik liu. Jesus “nakfila an” hodi fó sai kona-ba buat neʼebé sei akontese iha futuru.
w05 15/1 p 12 par. 11
Kristu—Sentru ba Bíblia nia profesia hotu
11 Loron neen tuirmai, Jesus lori Pedro, Tiago no João saʼe ba foho aas ida, karik parte ruma husi Foho Hermon. Iha neʼebá, Jesus “nakfila an iha sira-nia oin. Ninia oin sai naroman hanesan loro-matan, no ninia hatais sai nabilan loos”. Sira mós haree profeta Moisés no Elias neʼebé koʼalia hamutuk ho Jesus. Karik tanba vizaun neʼe akontese iha kalan, neʼe haree hanesan realidade duni. Tan neʼe mak Pedro oferese ninia an atu harii tenda ba Jesus, Moisés no Elias. Bainhira Pedro koʼalia daudaun, kalohan nabilan ida taka sira no lian ida neʼebé sai husi kalohan hatete: “Neʼe mak haʼu-nia Oan-Mane, ida neʼebé haʼu hadomi, no neʼebé halo haʼu kontente, rona nia bá.”—Mt 17:1-6.
nwtsty nota estudu ba Mc 9:7
lian ida: Neʼe mak dala segundu liafuan neʼe mosu iha Evanjellu no esplika katak Jeová koʼalia diretamente ba ema.—Haree nota estudu ba Mc 1:11; Jo 12:28.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w08 15/2 p. 30 par. 8
Pontu importante husi livru Marcos
10:6-9. Maromak nia hakarak mak atu mane no feto neʼebé kaben ona hamutuk nafatin. Tan neʼe, duké ansi atu soe malu, diʼak ba feen no laʼen sira atu hakaʼas an aplika Bíblia nia matadalan hodi bele tahan hasoru susar oioin neʼebé karik mosu iha sira-nia moris kaben nian.—Mt 19:4-6.
nwtsty nota estudu ba Mc 10:17, 18
Mestre Diʼak: Mane neʼe uza liafuan “Mestre Diʼak” atu gaba no hatudu respeitu, baibain liafuan neʼe uza deʼit ba ulun-naʼin relijiaun sira. Maski la sala atu bolu Jesus nuʼudar “Mestre” no “Naʼi” (Jo 13:13), maibé Jesus sempre fó glória hotu ba ninia Aman.
La iha ema ida diʼak; Maromak mesak deʼit mak diʼak: Jesus rekoñese katak Jeová mak hun ba buat diʼak hotu, nia mak iha direitu atu deside buat neʼebé diʼak no aat. Hodi han husi ai-hun koñesimentu nian kona-ba diʼak no aat, Adão no Eva hadau direitu neʼe. La hanesan ho sira, ho haraik-an Jesus kontente atu moris tuir ukun-fuan sira neʼebé ninia Aman deside ona. Maromak fó sai ho klaru kona-ba buat neʼebé diʼak liuhusi ninia Liafuan.—Mc 10:19.
TREINU KONA-BA HAKLAKEN
Diskursu
Jesus nia liafuan neʼebé hakerek iha Marcos 10:25 signifika saida?
Jesus Kristu kompara dezafiu neʼebé ema riku ida hasoru atu bele tama ba Maromak nia Ukun ho kuda-kamelu ida neʼebé koko atu tama ba daun nia kuak. Jesus koʼalia duni kona-ba kuda-kamelu no daun nia kuak ka?
Iha Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun, Jesus nia liafuan iha versíkulu tolu neʼe mak atu hanesan deʼit: “Fasil liu ba kuda-kamelu ida atu tama liuhusi daun nia kuak duké ema riku ida tama iha Maromak nia Ukun.”—Mt 19:24; Mc 10:25; Lc 18:25
Livru balu hatete katak “daun nia kuak” mak refere ba portaun kiʼik ida iha Jeruzalein nia portaun boot sira. Se portaun boot taka ona iha kalan, ema bele loke portaun kiʼik neʼe. No kuda-kamelu bele liu husi neʼebá. Jesus koʼalia duni kona-ba neʼe ka lae?
Lae duni. Jesus ho klaru refere ba daun suku roupa nian. Daun antigu neʼebé halo husi ruin ka besi hetan iha área neʼe, entaun daun mak buat neʼebé ema baibain uza iha tempu neʼebá. Tuir loloos matenek-naʼin sira konkorda ho liafuan “daun” neʼebé uza iha Bíblia Tradusaun Mundu Foun. Liafuan gregu ba ‘daun’ neʼebé temi iha Mateus 19:24 no Marcos 10:25 (rhaphis) mak mai husi verbu ida neʼebé signifika “suku”. No liafuan gregu “belóne” neʼebé temi iha Lucas 18:25 refere ba daun opera nian. Livru ida hatete: “Hanorin neʼebé hatete katak ‘daun nia kuak’ refere ba portaun kiʼik mak buat neʼebé modernu; neʼe la bazeia ba istória antigu. Jesus nia objetivu bainhira konta istória neʼe mak atu hatudu katak susar ba ema riku atu tama ba Maromak nia Ukun. Tan neʼe, ita la presiza buka signifika seluk husi Jesus nia istória neʼe.”—Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, 1981, Volume 3, pájina 106.
Ema balu hatete katak, “kuda-kamelu” iha eskritura neʼe refere ba “tali”. Liafuan gregu ba tali (kámilos) no kuda-kamelu (kámelos) haree atu hanesan deʼit. Tuir loloos, manuskritu lia-gregu antigu ida husi Evanjellu Mateus (the Sinaitic, the Vatican No. 1209, and the Alexandrine) hatudu katak liafuan gregu neʼebé iha arti “kuda-kamelu” mak mosu iha Mateus 19:24, laʼós liafuan gregu neʼebé signifika “tali”. Evidénsia hatudu katak Mateus hakerek ninia Evanjellu iha lia-ebraiku, tuirmai mak nia tradús fali ida-neʼe ba lia-gregu. Entaun, Mateus komprende ho didiʼak saida mak Jesus hatete no nia hakerek buat sira-neʼe ho loloos.
Entaun, Jesus koʼalia duni kona-ba daun suku roupa nian no kuda-kamelu. Nia uza buat sira-neʼe atu énfaze pontu importante ida. Maibé neʼe katak ema riku hotu nunka bele tama ba Maromak nia Ukun ka lae? Lae, keta komprende sala Jesus nia liafuan neʼe. Jesus uza komparasaun neʼe atu esplika katak hanesan kuda-kamelu ida neʼebé la bele liu husi daun nia kuak, nuneʼe mós sei susar ba ema riku ida atu tama ba Maromak nia Ukun se nia kontinua tau fokus ba ninia rikusoin no lakohi tau uluk Jeová iha ninia moris.—Lc 13:24; 1Ti 6:17-19.
Jesus temi liafuan sira-neʼe kuandu mane joven ida neʼebé riku lakohi simu ninia konvite atu sai ninia dixípulu. (Lc 18:18-24) Ema riku neʼebé hadomi liu ninia rikusoin duké buat espirituál, la bele hetan moris rohan-laek iha Maromak nia Ukun. Maski nuneʼe, iha ema riku balu neʼebé sai Jesus nia dixípulu. (Mt 27:57; Lc 19:2, 9) Entaun, ema riku neʼebé hafolin ninia relasaun ho Maromak mak bele hetan salvasaun husi Maromak.—Mt 5:3; 19:16-26.
MORIS NUʼUDAR EMA KRISTAUN
nwtsty nota estudu ba Mc 10:4, 11
surat soe-malu nian: Mane ida neʼebé hakarak atu soe malu tenke prepara dokumentu legál no husu matadalan husi katuas sira, ukun-fuan neʼe ajuda ema neʼe atu hanoin didiʼak lai. Tuir loloos, ukun-fuan neʼe nia objetivu mak atu ajuda ema la ansi atu soe malu no proteje feto sira. (Deu 24:1) Maibé ulun-naʼin relijiaun sira iha Jesus nia tempu halo fasil ba ema atu soe malu. Maizumenus iha tinan 100 liutiha Kristu, matenek-naʼin ida naran Josefo neʼebé mak ema Farizeu ida no soe malu ho ninia feen, nia hatete katak ema bele soe malu “ho razaun naran deʼit (no mane sira uza razaun oioin atu soe malu)”.
soe nia feen: Ka “haruka ninia feen bá”. Jesus nia liafuan neʼebé hakerek iha Marcos hanesan ho buat neʼebé hakerek iha Mateus 19:9, neʼe hatete “maski nia feen la halo sala-foʼer”. Jesus nia liafuan kona-ba soe-malu neʼebé hakerek iha livru Marcos bele aplika deʼit se ema ida halo relasaun seksuál (gregu, porneia) ho ema neʼebé laʼós sira-nia kaben.
halo sala-foʼer: Iha neʼe Jesus la konkorda ho ulun-naʼin relijiaun judeu nia hanorin neʼebé fó lisensa ba mane sira atu soe sira-nia feen ho “razaun naran deʼit”. (Mt 19:3, 9) Ideia kona-ba mane ida “halo sala-foʼer” hasoru ninia feen mak buat neʼebé la baibain ba ema judeu barak. Sira-nia ulun-naʼin relijiaun sira hanorin katak laʼen nunka halo sala-foʼer hasoru sira-nia feen, só feen deʼit mak ida neʼebé la laran-metin. Hodi aplika mós lei neʼe ba laʼen sira, Jesus hatudu respeitu ba feto sira-nia dignidade.
21-27 MAIU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | MARCOS 11-12
“Nia tau barak liu fali sira seluk”
nwtsty nota estudu ba Mc 12:41, 42
osan-fatin: Livru judeu antigu ida hatete katak kaixa kontribuisaun sira ka osan-fatin nia modelu hanesan trombeta, ka dikur, no iha ibun kiʼik. Ema tau osan ba buat oioin. Liafuan gregu neʼe mós uza iha João 8:20, neʼebé tradús nuʼudar “kaixa osan nian”. Liafuan neʼe parese refere ba Pátiu Feto nian. (Haree nota estudu ba Mt 27:6 no sgd, parte 15.) Bazeia ba livru judeu ida, iha osan-fatin hamutuk 13 neʼebé tau besik moru sira iha templu. Livru neʼe mós hatete katak iha templu, iha kuartu ida neʼebé uza nuʼudar fatin atu rai osan husi osan-fatin hotu.
osan kiʼik rua: Ka “lepta rua”, mai husi liafuan gregu lepton, neʼebé signifika buat neʼebé kiʼik no mihis. Lepton mak osan riti kiʼik liu hotu neʼebé uza iha Izraél. Lepton 128 nia folin mak hanesan ho denáriu ida.—Haree Glosáriu, “Lepton”, no sgd, parte 18.
ho folin neʼebé kiʼik tebes: Liafuan orijinál mak “folin hanesan ho kuadran”. Liafuan gregu kodrantes (husi lia-latín quadrans) refere ba ema Roma nia osan-besi neʼebé halo husi riti. Kuadran 64 nia folin mak hanesan ho denáriu ida. Iha eskritura neʼe, Marcos uza ema Roma nia osan atu esplika valór husi osan neʼebé ema judeu baibain uza.—Haree sgd, parte 18.
w97 15/10 p. 16-17 par. 16-17
Jeová hafolin serbisu neʼebé ita halo ho moris tomak
16 Loron hira liutiha, iha loron 11 Nisan, Jesus iha templu loron tomak, no iha neʼebá ema husu pergunta kona-ba ninia autoridade, pergunta susar sira kona-ba taxa, moris-hiʼas no buat seluk tan. Nia fó sai katak ema eskriba no farizeu sira “hadau feto-faluk sira-nia sasán”. (Mc 12:40) Tuirmai, Jesus tuur iha Pátiu Feto nian, no tuir judeu nia kostume, iha osan-fatin hamutuk 13. Jesus tuur ba tempu uitoan, no haree didiʼak durante ema tau sira-nia kontribuisaun. Ema riku barak mai, sira balu sente katak sira mak laran-loos no karik sira mós hatudu an. (Kompara Mt 6:2.) Jesus nia matan hateke deʼit ba feto ida. Karik ema seluk sei la haree didiʼak kona-ba feto neʼe no ninia kontribuisaun. Maibé Jesus, neʼebé hatene ema nia laran, hatene katak feto neʼe mak “feto-faluk kiak ida”. Jesus mós hatene katak kontribuisaun neʼebé feto neʼe fó mak “osan kiʼik rua ho folin neʼebé kiʼik tebes”.—Mc 12:41, 42.
17 Jesus bolu ninia dixípulu sira tanba nia hakarak sira haree rasik lisaun importante ida. Nia hatete katak feto neʼe “tau barak liu fali sira seluk neʼebé tau osan ba osan-fatin”. Tuir Jesus nia haree, feto neʼe tau barak liu, se kompara ho osan hotu neʼebé ema seluk tau. Nia fó “buat hotu neʼebé nia iha”, neʼe mak ninia osan ikus. Hodi halo nuneʼe, nia tau ninia moris tomak ba Maromak Jeová nia liman. Feto neʼebé Jesus hili nuʼudar ezemplu kona-ba fó kontribuisaun ba Jeová, fó buat neʼebé ladún iha folin tuir ema seluk nia haree. Maibé ba Maromak, ninia kontribuisaun neʼe folin boot tebes!—Mc 12:43, 44; Tgo 1:27.
w97 15/10 p. 17 par. 17
Jeová hafolin serbisu neʼebé ita halo ho moris tomak
17 Jesus bolu ninia dixípulu sira tanba nia hakarak sira haree rasik lisaun importante ida. Nia hatete katak feto neʼe “tau barak liu fali sira seluk neʼebé tau osan ba osan-fatin”. Tuir Jesus nia haree, feto neʼe tau barak liu se kompara ho osan hotu neʼebé ema seluk tau. Nia fó “buat hotu neʼebé nia iha”, neʼe mak ninia osan ikus. Hodi halo nuneʼe, nia tau ninia moris tomak ba Maromak Jeová nia liman. Feto neʼebé Jesus hili nuʼudar ezemplu kona-ba fó kontribuisaun ba Jeová, fó buat neʼebé ladún iha folin tuir ema seluk nia haree. Maibé ba Maromak, ninia kontribuisaun neʼe folin boot tebes!—Mc 12:43, 44; Tgo 1:27.
w87 1/12 p. 30 par. 1
Buat neʼebé ita fó mak sakrifísiu ida ka lae?
Ita bele aprende lisaun barak husi istória neʼe. Lisaun importante liu hotu mak ita ida-idak iha priviléjiu atu apoia adorasaun neʼebé loos hodi uza ita-nia rikusoin no sasán. Buat neʼebé Maromak hafolin mak se ita fó ba nia buat neʼebé folin boot duni ba ita, laʼós buat neʼebé ita fó tanba ita iha resin. Se nuneʼe, ita sei fó buat neʼebé ladún importante ba ita? Ka ita fó buat neʼebé iha folin boot duni ba ita?
cl p. 185 par. 15
Matenek iha “Maromak nia Liafuan”
15 Tuir loloos husi ema hotu neʼebé bá templu iha loron neʼebá, Jesus hili deʼit feto-faluk ida no temi nia iha Bíblia. Liuhusi ezemplu neʼe, Jeová hanorin ita katak nia mak Maromak neʼebé hafolin ema. Nia kontente atu simu prezente neʼebé ita fó ho laran tomak, maski neʼe iha folin kiʼik deʼit se kompara ho prezente seluk. Jeová hatene ho klaru katak ida-neʼe mak dalan diʼak liu hotu atu hanorin lia-loos neʼebé book ita-nia laran.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
nwtsty nota estudu ba Mc 11:17
uma orasaun nian ba nasaun hotu: Husi Evanjellu tolu neʼebé temi Isaías (Yesaya) 56:7, só Marcos deʼit mak temi fraze “ba nasaun [ema] hotu”. (Mt 21:13; Lc 19:46) Templu iha Jeruzalein mak fatin ba ema Izraél no mós ema estranjeiru neʼebé mai atu adora no halo orasaun ba Jeová (1Rs 8:41-43) Jesus tesi lia ba ema judeu neʼebé halo templu nuʼudar fatin negósiu, hodi halo templu nuʼudar naʼok-teen sira-nia knuuk. Sira-nia hahalok halo ema husi nasaun hotu lakohi bá templu atu adora Jeová, no ida-neʼe halo susar ba sira atu hakbesik liután ba nia.
Lisaun husi ai-figeira hun kona-ba fiar
Agora Jesus no ninia dixípulu sira tama ba Jeruzalein. Hanesan baibain, Jesus tama ba templu no komesa hanorin. Amlulik sira no ulun-naʼin sira hakbesik ba Jesus no sadik nia, karik tanba foin daudauk Jesus duni sai ema sira neʼebé troka osan iha templu. Sira hatete: “Ho kbiit saida mak ó halo buat sira-neʼe? No sé mak fó ó kbiit atu halo buat sira-neʼe?”—Mc 11:28.
28 MAIU–3 JUÑU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | MARCOS 13-14
“Keta monu ba lasu hodi taʼuk ba ema”
(Marcos 14:29) (Marcos 14:31) (Marcos 14:50) (Marcos 14:47) (Marcos 14:54) (Marcos 14:66-72)
Ninia Naʼi hanorin nia atu fó perdua
14 Pedro tuir Jesus husi dook toʼo uma boot ida nia portaun iha Jeruzalein. Uma boot neʼe mak Caifás nian. Caifás mak ema riku no iha kbiit boot no uluk serbí nuʼudar amlulik boot. Baibain, uma boot hanesan neʼe iha pátiu, ka área neʼebé luan no iha portaun iha oin. Pedro hakbesik portaun, maibé ema la husik nia tama. João tama tiha ona, no nia husu ema neʼebé hein portaun atu husik Pedro tama. Maibé depois neʼe, karik Pedro no João fahe malu fali, no Pedro la koko atu tama uma laran atu hakbesik ba nia Naʼi Jesus hodi apoia nia. Pedro hela nafatin iha pátiu hamutuk ho atan balu neʼebé haneruk besik ahi. Pedro no atan sira-neʼe haree testemuña falsu sira tuituir malu tama-sai hodi fó sasin falsu hasoru Jesus, iha prosesu tesi-lia nian neʼebé halaʼo daudaun iha uma laran.—Mc 14:54-57; Jo 18:15, 16, 18.
it-2 p. 619 par. 6
Pedro
Karik ho ajuda husi dixípulu seluk neʼebé mak hamaluk no ajuda nia tama ba amlulik boot nia uma, Pedro tama ba uma neʼe nia pátiu. (Jo 18:15, 16) Pedro la dada an hodi tuur iha fatin nakukun, maibé nia mai hakbesik atu haneruk ahi. Tanba naroman husi ahi neʼe, ema seluk bele haree no koñese nia nuʼudar Jesus nia dixípulu ida, no ninia logat Galileia halo ema deskonfia nia. Tanba ema komesa kritika nia, Pedro nega Jesus toʼo dala tolu, no tanba nia laran-manas tebes atu nega Jesus, nia mós fó-malisan no jura katak nia la koñese Jesus. Husi fatin ruma iha sidade neʼe, manu-aman ida kokoreek ba dala rua no Jesus “fila oin hodi hateke ba Pedro”. Tuirmai Pedro sai husi fatin neʼe, nia sente laran-kanek tebes no tanis makaʼas. (Mt 26:69-75; Mc 14:66-72; Lc 22:54-62; Jo 18:17, 18) Maski nuneʼe, Jesus nia harohan kona-ba Pedro sai loos no Pedro la lakon ninia fiar tomak.—Lc 22:31, 32.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w08 15/2 p. 30 par. 6
Pontu importante husi livru Marcos
14:51, 52—Sé mak mane joven neʼebé “halai ho isin-tanan”? Só Marcos deʼit mak temi kona-ba akontesimentu neʼe, entaun ita bele fiar katak mane joven neʼe mak Marcos rasik.
Ema lori Jesus ba Anas, tuirmai lori bá Caifás
Caifás hatene katak ema judeu la kontente se ema ruma hatete katak sira mak Maromak nia Oan. Tuir loloos, antes neʼe, bainhira Jesus bolu Jeová nuʼudar ninia Aman, ema judeu hakarak oho nia, tanba ba sira Jesus “halo nia an hanesan ho Maromak”. (Jo 5:17, 18; 10:31-39) Tanba razaun ida-neʼe mak Caifás ho laran-aat hatete ba Jesus: “Haʼu haruka ó jura hodi Maromak moris nia naran atu ó koʼalia loloos mai ami no fó-hatene ami se ó mak Kristu, Maromak nia Oan.” (Mt 26:63) Jesus dala barak ona fó sai katak nia mak Maromak nia Oan. (Jo 3:18; 5:25; 11:4) Entaun, se agora nia nonook deʼit, ema barak sei hanoin katak Jesus nega katak nia mak Maromak nia Oan no Kristu. Tan neʼe Jesus hatete: “Sin, haʼu duni. No imi sei haree Oan-Mane husi ema tuur iha kbiit-naʼin nia liman-loos no mai iha kalohan iha lalehan.”—Mc 14:62.