Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr20 Abríl p. 1-6
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2020
  • Subtítulu
  • 13-19 ABRÍL
  • 20-26 ABRÍL
  • RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | GÉNESIS 32-33
  • 27 ABRÍL–3 MAIU
  • RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | GÉNESIS 34-35
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2020
mwbr20 Abríl p. 1-6

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

13-19 ABRÍL

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | GÉNESIS 31

“Jacob no Labão halo aliansa dame nian”

(Génesis 31:44-46) Entaun, agora mai ita halo aliansa ida entre ó ho haʼu, no aliansa neʼe sei sai nuʼudar sasin entre ita.” 45 Ho ida-neʼe, Jacob foti fatuk ida no tau neʼe nuʼudar monumentu ida. 46 Tuirmai Jacob haruka ninia família sira dehan: “Foti fatuk sira mai!” No sira foti fatuk no hada fatuk sira-neʼe. Depois neʼe, sira han iha fatuk sira-neʼe nia leten.

it-1-E p. 883 par. 1

Galéd

Depois rezolve tiha problema sira ho dame, Jacob no Labão halo aliansa. Jacob harii monumentu ida ho fatuk no haruka ninia “família sira” hada fatuk sira-neʼe. Karik neʼe harii hanesan meza, no sira uza atu han nuʼudar sinál atu halo vale aliansa. Depois neʼe, Labão bolu fatin neʼe nuʼudar “Jegar-Saduta” iha língua Aramaiku (Síria), maibé Jacob bolu nuʼudar Galéd iha língua Ebraiku. Labão hatete: “Agora fatuk butuk [Ebraiku, gal] neʼe sai sasin [Ebraiku, ʽedh] entre haʼu ho ó.” (Gén 31:44-48) Fatuk butuk neʼe (no mós monumentu fatuk) sai nuʼudar sasin ba ema hotu neʼebé laʼo liu. Neʼe hanesan iha versíkulu 49, “Fatin Aas [Ebraiku, mits·pahʹ]”, neʼebé sai sasin katak Jacob no Labão konkorda atu nafatin iha dame entre sira-nia família. (Gén 31:50-53) Ikusmai ema uza fatuk sira atu sai nuʼudar sasin.—Jos 4:4-7; 24:25-27.

(Génesis 31:47-50) Labão bolu ida-neʼe nuʼudar Jegar-Saduta, maibé Jacob bolu nuʼudar Galéd. 48 Tuirmai Labão dehan: “Agora fatuk butuk neʼe sai sasin entre haʼu ho ó.” Tan neʼe mak nia hanaran ida-neʼe Galéd, 49 no Fatin Aas, tanba nia dehan: “Jeová sei nafatin haree ó no haʼu kuandu ita dook malu. 50 Se ó halo aat ba haʼu-nia oan-feto sira no se ó hola tan feen seluk, hanoin-hetan katak maski ema seluk la haree, maibé Maromak sei sai sasin entre ó ho haʼu.”

it-2-E p. 1172

Fatin Aas

Fatuk butuk neʼebé Jacob halo no hanaran “Galéd” (signifika “Fatuk butuk neʼebé nuʼudar sasin”) no “Fatin Aas”. Depois Labão hatete: “Jeová sei nafatin haree ó no haʼu kuandu ita dook malu.” (Gén 31:45-49) Fatuk butuk sei sai sasin katak Jeová hateke ba Jacob no Labão nuʼudar sira halaʼo sira-nia aliansa dame nian.

(Génesis 31:51-53) Labão koʼalia tan ba Jacob, dehan: “Neʼe mak fatuk butuk, no neʼe mak monumentu neʼebé haʼu harii ona entre ó ho haʼu. 52 Fatuk butuk neʼe sai sasin, no monumentu neʼe sai buat neʼebé fó sasin, katak haʼu sei la hakat liu fatuk butuk neʼe atu halo aat ba ó no ó sei la hakat liu fatuk butuk neʼe no monumentu neʼe atu halo aat ba haʼu. 53 Abraão nia Maromak no Naor nia Maromak, no sira-nia aman nia Maromak, sei tesi-lia entre ita.” No Jacob jura hodi Maromak nia naran, Maromak neʼebé ninia aman Isaac hamtaʼuk.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Génesis 31:19) Iha tempu neʼebá, Labão bá ona atu tesi bibi-malae nia fulun, no Raquel naʼok ninia aman nia estátua terafín sira.

it-2-E p. 1087-1088

Terafín

Buat sira neʼebé arkeólogu sira hetan iha Mezopotámia no fatin seluk neʼebé besik hatudu katak ema neʼebé iha estátua terafín, nia mak bele simu família nia liman-rohan. Tuir liafuan neʼebé bahat iha fatuk belar neʼebé ema hetan iha Nuzi, hatete katak mane-foun neʼebé rai hela família nia maromak sira, iha direitu atu bá tribunál hodi hetan rikusoin neʼebé ninia banin-mane husik hela tanba mate. (Ancient Near Eastern Texts, husi J. Pritchard, 1974, p. 219, 220, no nota 51) Tan neʼe, karik Raquel hanoin katak nia la sala hodi foti estátua terafín tanba ninia aman lohi ona Raquel nia laʼen Jacob dala barak. (Kompara Gén 31:14-16.) Tanba terafín iha ligasaun ho sé mak sei hetan liman-rohan, neʼe ajuda ita atu komprende tanbasá Labão hanoin barak no hakarak tebes atu hetan fali terafín sira, hodi lori ninia maun-alin sira no duni tuir Jacob toʼo distánsia hanesan laʼo ain ba loron hitu. (Gén 31:19-30) Tuir loloos, Jacob la hatene saida mak Raquel halo (Gén 31:32), no la iha evidénsia neʼebé hatudu katak nia koko atu uza terafín hodi hetan liman-rohan husi Labão nia oan-mane sira. Jacob nunka uza estátua sira. Ikusmai, terafín sira-neʼe halakon tiha bainhira Jacob hakoi subar maromak falsu hotu iha ai-hun boot ida nia okos besik Siquém.—Gén 35:1-4.

(Génesis 31:41, 42) Haʼu halo serbisu ba Ita tinan 14 ba Ita-nia oan-feto naʼin-rua no tinan 6 ba Ita-nia animál sira. Neʼe katak haʼu hela ona tinan 20 iha Ita-nia uma no Ita troka beibeik haʼu-nia kolen toʼo dala sanulu. 42 Se haʼu-nia aman nia Maromak, Abraão nia Maromak, no Maromak neʼebé Isaac hamtaʼuk, la apoia haʼu, karik agora Ita sei haruka haʼu sai ho liman-mamuk. Maromak haree ona haʼu-nia terus no haʼu-nia serbisu makaʼas, tan neʼe mak nia fó avizu ba Ita horikalan.”

(1 Pedro 2:18) Atan sira tenke hakruʼuk ba sira-nia patraun ho respeitu, laʼós deʼit ba patraun sira neʼebé diʼak no la ulun-toos, maibé mós ba sira neʼebé susar atu halo kontente.

w13 15/3 p. 21 par. 8

Jeová mak ita-nia hela-fatin

8 Kuandu Jacob toʼo tiha Haran, ninia tiu Laban simu nia ho diʼak no depois fó Lea no Raquel nuʼudar Jacob nia feen. Maibé tempu balu liutiha, Laban komesa aproveita Jacob no troka beibeik toʼo dala sanulu kolen neʼebé nia tenke fó ba Jacob! (Gén 31:41, 42) Maibé Jacob tahan ho hahalok la loos neʼe hodi fiar metin katak Jeová sei nafatin tau matan ba nia. No Jeová halo ida-neʼe duni! Ikusmai, kuandu Jeová haruka Jacob atu fila fali ba rai-Kanaan, Jacob iha ona “bibi barak, no atan-feto no atan-mane sira, no kuda-kamelu no kuda-burru barak”. (Gén 30:43) Tan neʼe, Jacob fó-agradese ba Jeová hodi dehan: “Haʼu la merese laran-diʼak neʼebé nakonu ho domin no laran-metin neʼebé Ita hatudu ona ba atan haʼu, tanba ho haʼu-nia ai-tonka deʼit mak haʼu hakur mota Jordaun neʼe, maibé agora haʼu iha ona grupu rua.”—Gén 32:10.

20-26 ABRÍL

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | GÉNESIS 32-33

“Ita luta atu simu bensaun ka lae?”

(Génesis 32:24) Bainhira Jacob mesak deʼit, mane ida mosu mai no hahú luta ho nia toʼo loro-matan saʼe.

w03-E 8/15 p. 25 par. 3

Ita hakaʼas an atu buka Jeová ka lae?

Bíblia iha ezemplu barak tebes kona-ba ema sira neʼebé hakaʼas an tebes hodi buka Jeová. Ema ida mak Jacob, nia hakaʼas an atu luta ho Maromak nia anju ida toʼo loro-matan saʼe. Rezultadu mak Jacob hetan naran Izraél (Ida neʼebé [kontinua] luta hasoru Maromak) tanba nia “luta”, ka “kontinua luta”, ho Maromak hodi “hakaʼas an” no “tahan”. Anju fó bensaun ba nia tanba ninia hakaʼas an.—Gén 32:24-30, nota.

(Génesis 32:25, 26) Bainhira nia haree katak nia labele manán Jacob, nia kona Jacob nia ruin-fukun iha kidan; no Jacob nia kidan ruin sai naksalak durante sira luta malu. 26 Depois neʼe, mane neʼe dehan: “Husik haʼu, tanba loro-matan saʼe ona.” Ho ida-neʼe, Jacob dehan: “Haʼu sei la husik Ita toʼo Ita haraik bensaun mai haʼu.”

it-2-E p. 190

Aleijadu

Jacob sai kudeʼik. Bainhira Jacob maizumenus tinan 97, nia luta ho Maromak nia anju kalan tomak. Nia konsege kaer metin anju neʼe toʼo anju fó bensaun ba nia. Durante luta malu, anju neʼe kona Jacob nia kidan ruin no sai naksalak. Rezultadu mak Jacob sai kudeʼik. (Gén 32:24-32; Os 12:2-4) Neʼe sai nuʼudar avizu katak, maski Jacob “kontinua luta ho Maromak [Maromak nia anju] no ema toʼo ikusmai [nia] manán”, maibé realidade mak Jacob labele manán Maromak nia anju neʼebé forte. Loloos, Jacob luta ho anju ida tanba neʼe tuir Maromak nia hakarak, atu fó evidénsia katak Jacob hatene nia presiza duni bensaun husi Maromak.

(Génesis 32:27, 28) Entaun mane neʼe husu: “Ó naran sá?” Nia hatán: “Jacob.” 28 Tuirmai mane neʼe dehan: “Ó-nia naran laʼós tan Jacob maibé Izraél, tanba ó luta ho Maromak no ema toʼo ikusmai ó manán.”

it-1-E p. 1228

Izraél

1. Izraél mak naran neʼebé Maromak fó ba Jacob bainhira nia maizumenus tinan 97. Iha kalan neʼebé nia hakur Mota Jabok iha dalan atu bá hasoru ninia maun Esaú, nia komesa luta malu ho anju ida. Tanba Jacob hakaʼas an atu luta malu, ninia naran troka ba Izraél nuʼudar sinál katak Maromak fó bensaun ba nia. Atu hanoin fali akontesimentu sira-neʼe, Jacob hanaran fatin neʼe Peniel ka Penuel. (Gén 32:22-31) Ikusmai Maromak hametin ninia naran neʼe iha Betel, no husi tempu neʼe toʼo Jacob mate, ema sempre bolu ninia naran Izraél. (Gén 35:10, 15; 50:2; 1Kr 1:34) Naran Izraél mosu dala 2.500, maibé dala barak, neʼe atu refere ba Jacob nia jerasaun nuʼudar nasaun ida.—Éx 5:1, 2.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Génesis 32:11) Haʼu harohan ba Ita atu salva haʼu husi haʼu-nia maun Esaú nia liman, tanba haʼu taʼuk katak nia sei mai ataka haʼu, no mós ataka inan sira hamutuk ho labarik sira.

(Génesis 32:13-15) Jacob toba kalan ida iha fatin neʼe. Tuirmai nia foti ninia rikusoin balu atu fó nuʼudar prezente ba ninia maun Esaú: 14 Bibi-timur inan 200, bibi-timur aman 20, bibi-malae inan 200, bibi-malae aman 20, 15 kuda-kamelu inan 30 ho sira-nia oan, karau-inan 40, karau-aman 10, kuda-burru inan 20 no kuda-burru aman 10.

w10 15/6 p. 22 par. 10-11

Koʼalia ho laran-diʼak sei haburas relasaun neʼebé diʼak

10 Koʼalia ho laran-diʼak bele ajuda ita atu harii no mantein relasaun neʼebé nakonu ho dame. No mós, halo hahalok diʼak neʼebé hametin ita-nia relasaun ho ema seluk, ida-neʼe sei ajuda ita atu hadiʼa dalan neʼebé ita koʼalia. Hahalok diʼak hanesan buka oportunidade atu fó ajuda, fó prezente, simu ita-nia maluk sira ho laran-diʼak; buat hirak-neʼe bele ajuda ita atu koʼalia ho laran-diʼak. No mós, se problema mosu hahalok diʼak mak hanesan “tau ahi-klaak lakan” ba ema nia ulun. Ida-neʼe bele ajuda nia atu hatudu hahalok diʼak, no sai fasil liu atu rezolve problema.—Rom 12:20, 21.

11 Maromak nia atan ida naran Jacob hatene katak hatudu hahalok diʼak bele lori rezultadu diʼak. Nia maun kaduak, Esaú, hirus tebes ba Jacob toʼo Jacob tenke halai tanba taʼuk nia maun sei oho nia. Liutiha tinan barak, Jacob atu fila fali ba nia rai. Esaú bá hasoru nia hamutuk ho ema naʼin-400. Jacob harohan husu Maromak Jeová nia ajuda. Depois neʼe, nia haruka prezente ba Esaú, neʼe mak animál barak. Prezente neʼe loke dalan atu hadiʼa sira-nia relasaun. Kuandu sira hasoru malu, Esaú la sente hirus tan, maibé nia halai no hakoʼak Jacob.—Gén 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

(Génesis 33:20) Jacob harii altár ida iha fatin neʼe no hanaran altár neʼe “Maromak mak Izraél nia Maromak”.

it-1-E p. 980

Maromak mak Izraél nia Maromak

Kuandu luta malu tiha ho Jeová nia anju iha Peniel, Jacob simu naran nuʼudar Izraél, no depois hasoru malu tiha ho ninia maun Esaú ho dame, Jacob hela iha Sukot. Tuirmai nia muda ba Siquém. Iha neʼebá nia sosa rai balu husi Hamor nia oan-mane sira atu bele harii ninia tenda. (Gén 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “Jacob harii altár ida iha fatin neʼe no hanaran altár neʼe “Maromak mak Izraél nia Maromak.” (Gén 33:20) Hodi fó ninia naran foun, Izraél, ba altár neʼe, hatudu katak nia simu no hafolin naran neʼe, no nia agradese ba Maromak tanba dirije nia hodi fila fali ba rai neʼebé Maromak promete. Liafuan sira-neʼe mosu dala ida deʼit iha Bíblia.

27 ABRÍL–3 MAIU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | GÉNESIS 34-35

“Konsekuénsia husi ransu neʼebé aat”

(Génesis 34:1) Jacob no Lea nia oan-feto Dina iha toman atu ransu hamutuk ho feto joven sira iha rai neʼe.

w97-E 2/1 p. 30 par. 4

Siquém mak sidade ida iha foho-leet

Oinsá mak mane joven sira iha sidade neʼe hanoin kona-ba feto joven neʼe, neʼebé sempre mai beibeik sira-nia sidade? Bainhira xefe ida nia oan-mane haree Dina, “nia lori Dina no estraga nia”. Tanbasá mak Dina foti desizaun perigu hodi ransu ho ema Kanaan sira neʼebé halo hahalok la morál? Neʼe tanba nia hakarak buka kolega feto neʼebé idade hanesan nia ka lae? Ka tanba nia mós ulun-toos hakarak livre hanesan ninia maun sira seluk ka lae? Lee istória neʼe iha livru Génesis, no koko atu komprende terus no sentimentu moe neʼebé Jacob no Lea sente kona-ba konsekuénsia aat tanba sira-nia oan-feto bá beibeik sidade Siquém.—Gén 34:1-31; 49:5-7; haree mós The Watchtower, 15 Juñu 1985, p. 31.

(Génesis 34:2) Bainhira Siquém haree Dina, nia lori Dina no estraga nia. Siquém mak Hamor, ema Heveu, nia oan-mane. Hamor mak xefe ida iha rai neʼe.

lvs p. 124 par. 14

“Hasees an husi sala seksuál!”

14 Siquém halo buat neʼebé nia hanoin mak baibain deʼit. Tanba Siquém gosta Dina, nia “lori Dina” no estraga Dina. (Lee Génesis 34:1-4.) Krime neʼe hamosu susar oioin ba Dina no ninia família tomak.—Gén 34:7, 25-31; Gal 6:7, 8.

(Génesis 34:7) Maibé Jacob nia oan-mane sira rona kona-ba neʼe no fila kedas husi rai-luan. Sira sai laran-kanek no hirus tebes tanba Siquém halo moe Izraél hodi estraga Jacob nia oan-feto, hahalok neʼe loloos labele mosu.

(Génesis 34:25) Maibé iha loron terseiru, bainhira sira sei sente moras hela, Jacob nia oan-mane naʼin-rua, Simeão no Levi, Dina nia maun, foti sira-nia surik no tama ba sidade no la iha ema ida mak deskonfia sira. Iha momentu neʼe sira oho mane hotu.

w09-E 9/1 p. 21 par. 1-2

Bainhira ema hakanek Ita

Baibain, ema gosta selu aat ho aat atu hamenus sira-nia laran-kanek no laran-moras tanba simu hahalok neʼebé aat. Porezemplu, Bíblia konta kona-ba ema Ebreu, Jacob nia oan-mane sira. Kuandu sira rona katak Siquém estraga ona sira-nia alin Dina, sira “sai laran-kanek no hirus tebes”. (Gén 34:1-7) Atu selu fali Siquém tanba estraga ona sira-nia alin-feto, Jacob nia oan-mane naʼin-rua halo planu atu oho Siquém no ninia umakain. Simeão no Levi lohi sira, depois tama ba sidade Kanaan no oho hotu mane sira iha neʼebá, inklui Siquém.—Gén 34:13-27.

Sira-nia hahalok neʼe rezolve duni problema neʼe ka lae? Kuandu Jacob hatene kona-ba ninia oan-mane sira-nia hahalok neʼe, nia hirus sira hodi dehan: “Imi lori ona susar boot ba haʼu. Imi halo ema . . . neʼebé hela iha rai neʼe hakribi haʼu. . . . Sira sei halibur hamutuk hodi ataka no halakon haʼu no haʼu-nia umakain.” (Gén 34:30) Sin, sira-nia hahalok la ajuda atu rezolve problema. Tuir loloos, sira-nia hahalok neʼe halo situasaun sai aat liután. Jacob no ninia família agora tenke matan-moris tanba karik inimigu sei mai ataka sira tanba hirus. Karik tanba razaun neʼe mak Maromak haruka Jacob atu muda hamutuk ho ninia família ba Betel.—Gén 35:1, 5.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Génesis 35:8) Liutiha tempu balu, Rebeca nia atan-feto Débora mate no sira hakoi nia iha ai-karvallu nia okos, besik Betel. Entaun Jacob hanaran ai-hun neʼe Alon-Bakut.

it-1-E p. 600 par. 4

Débora

1. Débora mak Rebeca nia atan-feto. Kuandu Rebeca husik ninia aman, Betuel no ninia hela-fatin, no muda ba rai-Palestina atu kaben ho Isaac, Débora mós ba hamutuk ho nia. (Gén 24:59) Depois serbisu tiha ba tinan barak ba Isaac no ninia família, Débora serbisu fali ba Jacob nia umakain, karik depois Rebeca mate tiha. Maizumenus liutiha tinan 125 husi tempu neʼebé Rebeca kaben ho Isaac, Débora mate no hakoi iha ai-hun boot ida nia okos iha Betel. Jacob hanaran ai-hun neʼe Alon-bakut, neʼebé iha signifikadu “Ai-karvallu tanis nian”, neʼe hatudu oinsá Jacob no ninia família hadomi tebes Débora.—Gén 35:8.

(Génesis 35:22-26) Loron ida bainhira Izraél sei hela iha rai neʼe, Ruben bá toba ho Bila, ninia aman nia feen-kiʼik, no Izraél rona kona-ba neʼe. Jacob iha oan-mane naʼin-12. 23 Jacob no Lea nia oan-mane sira mak Ruben nuʼudar oan primeiru, tuirmai Simeão, Levi, Judá, Issacar no Zebulão. 24 Ninia oan-mane sira husi Raquel mak José no Benjamim. 25 Ninia oan-mane sira husi Bila, Raquel nia atan-feto, mak Dan no Naftali. 26 Ninia oan-mane sira husi Zilpa, Lea nia atan-feto, mak Gad no Aser. Neʼe mak Jacob nia oan-mane sira neʼebé moris iha Padan-Aram.

w17.12 p. 14

Pergunta husi lee-naʼin

Iha tempu Izraél antigu, Mesias nia liña jerasaun sempre mai husi ema neʼebé iha direitu nuʼudar oan primeiru ka lae?

Uluk ita sempre liga buat rua neʼe hamutuk. Razaun mak tanba Ebreu 12:16 haree hanesan iha ligasaun. Eskritura neʼe hatete katak Esaú “la hafolin buat neʼebé santu” no nia “faʼan tiha [ba Jacob] ninia direitu nuʼudar oan primeiru hodi troka fali ai-han ba dala ida nian”. Liafuan sira-neʼe haree hanesan bainhira Jacob hetan tiha “direitu nuʼudar oan primeiru”, mak nia sai beiʼala ida ba Mesias nia liña jerasaun.—Mt 1:2, 16; Lc 3:23, 34.

Maibé, liuhusi estuda didiʼak kona-ba akontesimentu seluk husi Bíblia hatudu katak, laʼós oan-mane primeiru deʼit mak bele sai Mesias nia beiʼala. Haree toʼok ezemplu balu tuirmai:

Jacob (Izraél) nia oan-mane sira husi Lea, oan-mane primeiru mak Ruben. No Jacob nia oan-mane primeiru husi ninia feen Raquel mak José. Bainhira Ruben halo buat neʼebé la morál, ninia direitu nuʼudar oan primeiru entrega fali ba José. (Gén 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1Kr 5:1, 2) Maski nuneʼe, Mesias nia liña jerasaun la mai husi Ruben ka José, maibé mai husi Judá, Jacob nia oan-mane númeru haat husi Lea.—Gén 49:10.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe