Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr21 Jullu p. 1-13
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2021
  • Subtítulu
  • 5-11 JULLU
  • 12-18 JULLU
  • 19-25 JULLU
  • 26 JULLU–1 AGOSTU
  • 2-8 AGOSTU
  • 9-15 AGOSTU
  • 16-22 AGOSTU
  • 23-29 AGOSTU
  • 30 AGOSTU–5 SETEMBRU
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2021
mwbr21 Jullu p. 1-13

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

5-11 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 11-12

“Dalan neʼebé Jeová hakarak ninia povu atu adora nia”

w14 15/6 p. 13 par. 7

7 Kuandu hatete katak ita tenke hadomi Maromak ho ita-nia laran, moris, no neon tomak, Jesus hakarak dehan saida? Ho “laran tomak”, katak ita hadomi Jeová ho ita-nia hakarak no sentimentu. Ita mós tenke hadomi nia ho ita-nia “moris tomak”, ida-neʼe kona ba buat hotu neʼebé ita halo iha ita-nia moris. No ho “neon tomak”, katak ita tenke uza matenek tomak neʼebé ita iha hodi hadomi nia. Loos duni, ita tenke fó ita-nia domin hotu ba Jeová.

it-1-E p. 84 par. 3

Altár

Jeová fó mandamentu ba povu Izraél atu harahun hotu altár ba adorasaun falsu nian, baku rahun fatuk lulik sira, no tesi sira-nia ai-riin lulik neʼebé baibain sira harii besik altár sira-neʼe. (Éx 34:13; Deu 7:5, 6; 12:1-3) Povu Izraél labele halo altár, fatuk lulik ka ai-riin lulik sira hanesan ema Kanaan, no labele sunu sira-nia oan iha ahi nuʼudar sakrifísiu hanesan ema Kanaan sira halo. (Deu 12:30, 31; 16:21) Povu Izraél labele iha altár barak, maibé ida deʼit atu uza hodi halaʼo adorasaun ba Maromak loos mesak deʼit, no altár neʼe tenke harii iha fatin neʼebé Jeová hili. (Deu 12:2-6, 13, 14, 27; neʼe la hanesan ho Babilónia neʼebé iha altár 180 atu uza hodi serbí Liurai-feto Istar.) Foufoun sira simu mandamentu atu harii altár husi fatuk sira neʼebé tomak bainhira sira hakur tiha Mota Jordaun (Deu 27:4-8), no Josué harii altár neʼe iha Foho Ebal. (Jos 8:30-32) Depois fahe tiha rai neʼebé sira manán ona, suku Ruben, suku Gad, no suku Manasés nia sorin balu harii altár neʼebé boot besik iha Mota Jordaun no neʼe halo suku sira seluk hirus, maibé ikusmai sira komprende katak altár neʼe laʼós ba Maromak falsu ruma, maibé nuʼudar símbolu hodi fó-hanoin sira atu laran-metin ba Jeová nuʼudar Maromak neʼebé loos.—Jos 22:10-34.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 925-926

Foho Gerizim

Lakleur depois ema Izraél halakon tiha sidade Ai, Josué nuʼudar povu Izraél nia ulun-naʼin, halibur sira iha Foho Gerizim no Foho Ebal, hodi tuir matadalan neʼebé Moisés fó ona antes neʼe. Iha neʼebá mak povu Izraél rona Josué lee kona-ba bensaun hotu neʼebé sira sei simu se sira halo tuir Jeová no malisan hotu neʼebé sei kona sira se sira la halo tuir Jeová. Suku Simeão, Levi, Judá, Issacar, José, no Benjamim hamriik iha Foho Gerizim nia oin. Ema Levi sira no arka aliansa nian tau iha rai-tetuk entre foho rua neʼe, no suku neen seluk hamriik iha Foho Ebal nia oin. (Deu 11:29, 30; 27:11-13; Jos 8:28-35) Haree hanesan suku sira neʼebé hamriik iha Foho Gerizim nia oin hatán ba bensaun sira neʼebé Josué lee ba sira, no suku sira seluk hatán ba malisan sira neʼebé Josué lee ba diresaun Foho Ebal nian. Maski iha ema balu hanoin katak Josué lee bensaun sira ba diresaun Foho Gerizim tanba foho neʼe haree furak liu no buras kompara ho foho Ebal neʼebé iha fatuk barak no maran, Bíblia la fó esplikasaun kona-ba ida-neʼe. Josué lee ukun-fuan neʼe ho lian makaʼas “iha kongregasaun Izraél hotu nia oin, neʼe inklui mós feto, labarik no ema estranjeiru sira neʼebé hela iha sira-nia leet.” (Jos 8:35) Ema-lubun boot neʼe bele rona liafuan sira-neʼe ho momoos husi pozisaun neʼebé sira hamriik iha entre foho rua neʼe nia oin. Karik neʼe tanba área neʼe iha foho rua neʼebé besik malu no kuandu ema hasai lian maski neineik maibé bele rona ho momoos.

12-18 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 13-15

“Oinsá Ukun-Fuan hatudu katak Jeová hanoin ema kiak sira?”

it-2-E p. 1110 par. 3

Porsentu sanulu

Ema Izraél haketak porsentu sanulu husi rezultadu husi sira-nia toʼos dala rua iha tinan ida nia laran. Ida mak atu apoia ema Levi sira, no ida segundu laʼós deʼit ba ema Levi, maibé atu uza kuandu família Izraél sira halibur hamutuk iha festa nasionál nian. Kuandu viajen ba Jeruzalein mak dook demais no labele lori produtu sira, entaun tenke faʼan atu bele hetan osan, no osan neʼe bele uza iha Jeruzalein hodi bele sosa ai-han no buat seluk neʼebé família sira presiza atu bele haksolok iha festa santu. (Deu 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Tuirmai, kada tinan tolu no tinan neen nia rohan husi siklu tinan hitu sábadu nian, duké uza porsentu sanulu neʼe atu selu buat neʼebé presiza iha festa nasionál nian, sira fó osan neʼe ba ema Levi, ema estranjeiru, feto-faluk, no oan-kiak sira.—Deu 14:28, 29; 26:12.

it-2-E p. 833

Tinan Sábadu

Uluk tinan Sábadu nian hanaran “tinan livre nian [hash·shemit·tahʹ]”. (Deu 15:9; 31:10) Durante tinan neʼe rai sei deskansa ka livre kompletu no ema sei la kuda fini. (Éx 23:11) No mós ema neʼebé debe sei livre husi ninia tusan. Neʼe atu halo ema “livre husi tusan sira iha Jeová nia oin” hodi hatudu respeitu ba Maromak. Maski ema iha hanoin neʼebé la hanesan, ema balu fó sai sira-nia opiniaun katak tusan sira laʼós halakon kedas, maibé ema neʼebé fó debe labele obriga sira-nia maluk Ebreu atu selu tusan, tanba iha tinan neʼe toʼos-naʼin sira la hetan rezultadu husi toʼos. Maski nuneʼe, ema neʼebé fó debe bele husu ema estranjeiru atu selu tusan. (Deu 15:1-3) Ulun-naʼin balu husi relijiaun Judeu hanoin katak tusan neʼebé ema fó-empresta atu ajuda maluk kiak sira sei kansela, maibé tusan neʼebé liga ho negósiu, neʼe tama iha kategoria seluk. Sira hatete katak iha apóstolu sira-nia tempu, ulun-naʼin ba relijiaun Judeu naran Hillel kria prosesu ida atu ema neʼebé fó-empresta bele ba tribunál no halo deklarasaun ida nuʼudar garantia katak nia sei hetan fali buat neʼebé nia fó nuʼudar debe.—The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, p. 811, 812.

it-2-E p. 978 par. 6

Atan

Lei sira kona-ba atan no naʼi. Iha Izraél lei sira kona-ba atan husi Ebreu la hanesan atan husi estranjeiru, ema estranjeiru neʼebé hela metin ka ema laʼo-rai. Atan neʼebé laʼós ema Ebreu nafatin sai ninia naʼi nian no bele fó tutan husi aman ba oan (Lev 25:44-46), maibé atan Ebreu tenke hetan livre iha tinan hitu husi ninia tempu atan nian ka iha Tinan Livre nian, depende ba tinan ida-neʼebé mak toʼo uluk. Durante tempu atan nian, tenke trata atan Ebreu hanesan ho serbisu-naʼin neʼebé simu ninia kolen. (Éx 21:2; Lev 25:10; Deu 15:12) Ema Ebreu neʼebé faʼan sira-nia an nuʼudar atan ba ema estranjeiru, ema laʼo-rai neʼebé hela iha sira-nia leet, ka ba ema estranjeiru nia família ida, nia nafatin iha direitu atu sosa fali ninia an ka ema neʼebé iha direitu bele sosa fali nia. Folin atu sosa fali nia tenke tuir tinan neʼebé sei falta toʼo Tinan Livre nian ka toʼo tinan hitu iha tempu atan nian. (Lev 25:47-52; Deu 15:12) Bainhira atu husik livre atan Ebreu ida, atan neʼe nia naʼi tenke fó prezente ruma ba nia atu ajuda nia hahú ninia moris foun nuʼudar ema neʼebé livre. (Deu 15:13-15) Se atan neʼe mai ho ninia feen, entaun nia tenke livre hamutuk ho ninia feen. Maibé se ninia naʼi mak fó feen ba nia (hanesan feto husi rai seluk neʼebé la iha direitu atu sai livre iha tinan hitu), feto neʼe no ninia oan sira nafatin sai ninia naʼi nian. Iha situasaun hanesan neʼe, atan Ebreu bele hili atu hela hamutuk ho ninia naʼi. Entaun ninia naʼi sei tuu ninia tilun ho daun atu hatudu katak nia sei sai atan ba ninia naʼi durante ninia moris tomak.—Éx 21:2-6; Deu 15:16, 17.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w06-E 4/1 p. 31

Pergunta husi lee-naʼin

Lisaun saida mak ita aprende husi Éxodo 23:19: “Imi labele daʼan bibi-timur oan iha ninia inan nia susubeen”?

Ukun-fuan neʼe mosu dala tolu iha Bíblia, no neʼe bele ajuda ita atu komprende Jeová nia haree kona-ba buat neʼebé loos, ninia laran-diʼak, no ninia laran-maus. Neʼe mós hatudu sai ninia sentimentu la gosta kona-ba adorasaun falsu.—Éx 34:26; Deu 14:21.

Daʼan bibi-oan ka animál seluk iha ninia inan nia susubeen mak kontra malu ho lei natureza neʼebé Jeová halo nanis ona. Maromak halo atu animál inan nia susubeen bele fó nutrisaun ba bibi-oan no ajuda bibi-oan atu sai boot. Tuir matenek-naʼin ida, daʼan bibi-oan iha ninia inan nia susubeen mak hanesan “la respeitu relasaun espesiál neʼebé Maromak tau ona, entre animál inan ho ninia oan”.

No mós, ema balu dehan daʼan bibi-oan iha ninia inan nia susubeen mak toman husi relijiaun falsu nian neʼebé sira halo atu husu udan tun. Se nuneʼe duni, Jeová halo ukun-fuan neʼe atu proteje povu Izraél husi hahalok relijiaun falsu husi nasaun oioin neʼebé la iha hanoin neʼebé loos no laran-aat. Moisés nia Ukun-Fuan ho klaru bandu povu Izraél atu labele laʼo tuir nasaun sira-neʼe nia dalan.—Lev 20:23.

Ita bele duni haree Jeová nia laran-diʼak no laran-maus liuhusi ukun-fuan neʼe. Tuir loloos, ukun-fuan temi kona-ba buat oioin neʼebé atu hanesan neʼebé kontra makaʼas hahalok atu halo aat animál sira no proteje animál sira husi ema nia hahalok neʼebé kontra lei natureza. Porezemplu, Ukun-Fuan bandu ema atu la hasaʼe animál neʼebé seidauk haketak an husi ninia inan durante loron hitu hodi halo sakrifísiu. Sira mós labele oho animál neʼe hamutuk ho ninia inan iha loron neʼebé hanesan, no labele foti manu-inan, hamutuk ho ninia oan ka manu-tolun husi ninia knuuk iha tempu hanesan.—Lev 22:27, 28; Deu 22:6, 7.

Klaru, Ukun-Fuan laʼós deʼit fó sai kona-ba mandamentu oioin. Ninia prinsípiu sira bele ajuda ita atu kuda metin iha ita-nia laran morál neʼebé aas tuir Jeová nia hahalok neʼebé kmanek.—Sal 19:7-11.

19-25 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 16-18

“Prinsípiu sira atu bele tesi-lia ho loloos”

it-1-E p. 343 par. 5

Matan-delek

Liafuan matan-delek liga ho hahalok atu tesi-lia iha dalan neʼebé la loos. No iha Ukun-Fuan, iha avizu barak kona-ba atu la simu osan subar, prezente, no la todan ba sorin tanba buat sira-neʼe bele halo juís husik buat neʼebé loos no hanetik juís atu halaʼo justisa. “Prezente bele halo juís husik buat neʼebé loos.” (Éx 23:8) “Osan sei halo ema matenek taka ninia matan.” (Deu 16:19) Juís ida, maski nia laran-loos no matenek tebes, maibé karik ho neon ka la ho neon husik prezente husi ema atu kona dalan neʼebé nia tesi-lia iha kazu ruma. Maromak nia ukun-fuan mós hatete kona-ba sentimentu nuʼudar buat neʼebé bele halo ema matan-delek, hodi hatete: “Imi labele todan ba sorin ba ema kiak ka apoia deʼit ema riku.” (Lev 19:15) Tan neʼe bainhira juís ida tesi-lia, nia labele tuir deʼit sentimentu ka ema-lubun nia hanoin, no desizaun neʼebé nia foti kona-ba ema riku, labele bazeia deʼit tanba ema neʼe riku.—Éx 23:2, 3.

it-2-E p. 511 par. 7

Númeru

Rua. Númeru rua dala barak liga ho buat legál nian. Se testemuña naʼin-rua hatete buat neʼebé hanesan, neʼe hametin sasin neʼebé sira fó. Presiza sasin naʼin-rua ka tolu atu hametin kazu ida iha juís nia oin. Kongregasaun Kristaun mós halo tuir prinsípiu neʼe. (Deu 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Ko 13:1; 1Ti 5:19; Ebr 10:28) Maromak kaer metin ba prinsípiu neʼe kuandu nia fó ninia Oan-Mane ba ema nuʼudar Salvadór ba ema hotu. Jesus hatete: “Imi-nia Ukun-Fuan rasik hakerek nanis dehan: ‘Sasin husi ema naʼin-rua mak loos.’ Haʼu fó sasin kona-ba haʼu-nia an rasik, no Aman neʼebé haruka haʼu mai mós fó sasin kona-ba haʼu.”—Jo 8:17, 18.

it-2-E p. 685 par. 6

Amlulik sira

Amlulik sira mak iha responsabilidade atu esplika Maromak nia lei, no sira mós halaʼo knaar importante iha ema Izraél nia tribunál. Iha amlulik sira-nia sidade ida-idak, sira bele ajuda juís sira no sira mós serbisu hamutuk ho juís sira atu rezolve kazu neʼebé susar tebes neʼebé tribunál lokál labele rezolve. (Deu 17:8, 9) Sira no mós katuas sira husi sidade tenkesér prontu atu ajuda kuandu iha kazu kona-ba oho malu neʼebé susar atu rezolve. Sira tenke haree didiʼak katak neʼe tuir prosesu neʼebé loos atu hamoos sidade nia tusan husi ema nia raan. (Deu 21:1, 2, 5) Kuandu laʼen ida neʼebé laran-moras no duun katak ninia feen halo sala seksuál subasubar, tenke lori feto neʼe ba fatin santu, no amlulik sira sei halo tuir serimónia ida, hodi buka-hatene Jeová nia hanoin kona-ba situasaun neʼe, se feen neʼe halo duni sala neʼe ka lae, no atu Jeová rasik bele tesi-lia. (Núm 5:11-31) Iha situasaun hotu, ema hotu presiza hatudu respeitu ba desizaun neʼebé amlulik ka juís sira fó, se lae, ema neʼebé la hatudu respeitu ka la halo tuir desizaun neʼe, bele hetan kastigu-mate.—Núm 15:30; Deu 17:10-13.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 787

Hasai ema

Tuir Moisés nia Ukun-Fuan, bele halaʼo kastigu-mate se iha evidénsia liuhusi sasin naʼin-rua ka tolu. (Deu 19:15) Sasin sira-neʼe tenke sai nuʼudar ema primeiru neʼebé tuda ema neʼebé halo sala. (Deu 17:7) Hodi halo nuneʼe, sira hatudu katak sira hakarak duni atu halo tuir Maromak nia ukun-fuan no mantein kongregasaun Izraél moos nafatin. Neʼe mós sei hanetik sira atu la fó sasin falsu, ka fó sasin hodi la hanoin uluk no ansi.

TREINU KONA-BA HAKLAKEN

it-1-E p. 519 par. 4

Tribunál

Kongregasaun Kristaun. Maski kongregasaun Kristaun la iha podér neʼebé hanesan ho tribunál, maibé kongregasaun bele foti desizaun ba ninia ema sira neʼebé halo sala no presiza dixiplina iha dalan espirituál, no bele mós hasai ema husi kongregasaun. Tan neʼe, Paulo hatete ba kongregasaun katak sira neʼebé tau matan ba kongregasaun, tenke fó dixiplina ba ema sira neʼebé iha kongregasaun laran, se presiza. (1Ko 5:12, 13) Bainhira Paulo no Pedro hakerek karta ba kongregasaun sira no ba sira neʼebé tau matan kongregasaun, sira hatete katak katuas kongregasaun sira tenke haree didiʼak ba kongregasaun nia kondisaun espirituál nian no tau matan beibeik no fó konsellu ba ema neʼebé mak hili hakat neʼebé sala ka la matenek. (2Ti 4:2; 1Pe 5:1, 2; kompara ho Gal 6:1.) Ema neʼebé sobu unidade iha kongregasaun laran ka habelar hanorin falsu tenke hetan konsellu primeiru no se nia hatudu hahalok neʼe nafatin, nia sei hetan konsellu ba dala segundu antes kongregasaun foti desizaun ba nia. (Tit 3:10, 11) Maibé ema neʼebé ulun-toos no kontinua halo sala, tenke hasai husi kongregasaun. Desizaun neʼe mak nuʼudar dixiplina atu hatudu katak sira-nia hahalok neʼe kongregasaun labele tolera. (1Ti 1:20) Paulo fó matadalan ba katuas sira neʼebé iha responsabilidade iha kongregasaun laran atu foti desizaun nuʼudar juís, atu halibur hamutuk hodi haree didiʼak ba kazu sira hanesan neʼe. (1Ko 5:1-5; 6:1-5) Sira bele dehan katak liafuan ruma mak loos bainhira iha testemuña naʼin-rua ka tolu fó sasin kona-ba neʼe, no sira sei foti desizaun neʼebé la todan ba sorin.—1Ti 5:19, 21.

26 JULLU–1 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 19-21

“Ema nia moris mak folin-boot ba Jeová”

w17.11 p. 14 par. 4

Banati-tuir Jeová nia hahalok justisa no laran-sadiʼa

4 Jeová halo arranju atu halo fasil ba ema hodi halai ba sidade protesaun sira. Nia haruka ema Izraél hili sidade neen, tolu iha Mota Jordaun nia sorin ida no tolu tan iha sorin seluk. Tanbasá? Neʼe hodi halo fasil ba ema neʼebé halai atu toʼo lalais iha sidade protesaun. (Núm 35:11-14) Sira tenke tau matan didiʼak ba estrada neʼebé lori ema ba sidade sira neʼe. (Deu 19:3) Livru Judeu ida hatete katak, ema mós monta sinál iha estrada sira hodi halo fasil ba ema atu halai ba sidade sira-neʼe. Tanba iha ona sidade sira-neʼe iha Izraél mak, se ema Izraél oho ema ida la ho neon, nia la presiza halai ba nasaun seluk hodi hetan protesaun, tanba neʼe bele halo nia ikusmai adora fali maromak falsu.

w17.11 p. 15 par. 9

Banati-tuir Jeová nia hahalok justisa no laran-sadiʼa

9 Razaun importante ida husi arranju kona-ba sidade protesaun mak atu proteje ema Izraél sira hodi la simu sala kona-ba raan. (Deu 19:10) Jeová hafolin tebes moris, no nia odi ema neʼebé oho ema seluk ho neon. (Prv 6:16, 17) Nuʼudar Maromak neʼebé justisa no santu, nia mós la taka matan ba ema neʼebé oho ema seluk la ho neon. Maski ema neʼebé oho ema seluk la ho neon bele hetan protesaun, maibé ulukliu nia tenke esplika situasaun ba katuas sira. Se katuas sira haree katak ema neʼe laʼós oho ho neon, nia tenke hela iha sidade protesaun toʼo amlulik boot mate. Neʼe hatudu katak, karik ema neʼe tenke hela iha neʼebá iha ninia moris tomak. Arranju neʼe hatudu ba ema Izraél sira katak moris mak buat neʼebé sagradu tebes. Tan neʼe sira presiza kuidadu tebes atu la tau ema seluk nia moris iha perigu laran hodi hatudu katak sira respeitu Jeová, moris nia Hun.

it-1-E p. 344

Raan

Ema iha direitu atu goza moris neʼebé Maromak fó ona, no sé deʼit mak halakon moris neʼe, tenke hatán ba Maromak. Ita bele hatene ida-neʼe liuhusi liafuan neʼebé Maromak koʼalia ba Caim, ida-neʼebé ohodór: “Ó-nia alin nia raan hakilar mai haʼu husi rai.” (Gén 4:10) Tuir loloos ema neʼebé odi deʼit ninia maun-alin ida no hakarak ninia maun ka alin neʼe mate, ka hafoʼer ninia naran ka fó sasin falsu kona-ba nia, sei hetan sala kona-ba ninia maluk neʼe nia raan.—Lev 19:16; Deu 19:18-21; 1Jo 3:15.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 518 par. 1

Tribunál

Juís sira-nia fatin mak iha portaun sidade nian. (Deu 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) “Portaun” refere ba fatin públiku iha sidade nia laran neʼebé besik portaun. Iha sidade nia portaun mak ema lee Ukun-Fuan no lei sira iha povu nia oin. (Ne 8:1-3) Iha portaun mak fasil atu hetan testemuña sira ba kazu ruma hanesan faʼan rai, no seluseluk tan, tanba ema barak mak tama sai husi portaun neʼe. No mós, tanba juís sira sei tesi-lia iha fatin neʼebé públiku neʼebé ema barak bele rona, juís sira sei tesi-lia ho kuidadu no hatudu justisa bainhira foti desizaun ruma. Eskritura sira hatudu katak besik portaun sempre iha fatin diʼak ba juís sira atu bele tesi-lia ba kazu ruma. (Job 29:7) Samuel halaʼo viajen haleʼu Betel, Gilgal, no Mizpa no nia “tesi-lia ba ema Izraél iha fatin sira-neʼe hotu”, nuneʼe mós iha ninia sidade rasik, Ramá.—1Sa 7:16, 17.

2-8 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 22-23

“Oinsá Ukun-Fuan hatudu katak Jeová hanoin animál sira?”

it-1-E p. 375-376

Naha

Iha tempu uluk, baibain ema uza animál sira atu lori naha, no ukun-fuan hatete katak se ema Izraél ida haree ema neʼebé odi nia, ninia kuda-burru monu no sasán todan hanehan kuda-burru neʼe, nia labele husik deʼit kuda-burru neʼe, maibé nia tenke ajuda atu “hasai sasán todan husi animál neʼe”.—Éx 23:5.

it-1-E p. 621 par. 1

Deuteronómio

Livru Deuteronómio hatudu katak ema mós presiza haree animál sira ho diʼak. Ukun-Fuan bandu ema Izraél atu labele foti manu-inan neʼebé luut hela iha knuuk, tanba manu-inan hakarak atu proteje ninia tolun no neʼe halo fasil deʼit ba ema atu kaer nia. Ema Izraél presiza husik manu-inan neʼe livre, maibé sira bele foti manu-tolun ka manu-oan sira, hodi nuneʼe manu-inan neʼe bele iha oportunidade fali atu tolun no iha oan barak liután. (Deu 22:6, 7) Toʼos-naʼin ida labele kesi hamutuk kuda-burru no karau atu fila rai, atu nuneʼe la haterus animál neʼebé fraku liu. (Deu 22:10) Labele taka karau-aman nia ibun kuandu nia sama hela trigu-fulin, atu nuneʼe karau-aman neʼe la sai terus tanba hamlaha maski iha trigu-fulin besik nia no nia serbisu todan atu sama trigu-fulin.—Deu 25:4.

w03-E 10/15 p. 32 par. 1-2

“Keta lori ai-leba ida hamutuk”

HANESAN Ita bele haree, kuda-kamelu no karau-aman neʼebé fila rai hamutuk la sente kontente. Tuir loloos, xarrua neʼebé kesi sira hamutuk, baibain uza ba animál rua neʼebé iha medida no forsa hanesan, maibé tanba uza atu kesi sira hamutuk, neʼe halo sira terus. Maromak hanoin kona-ba animál sira-neʼe nia diʼak, tan neʼe Maromak hatete ba nasaun Izraél: “Imi labele fila rai hodi uza karau no kuda-burru hamutuk.” (Deu 22:10) Prinsípiu neʼe mós aplika ba kuda-kamelu no karau-aman.

Baibain, toʼos-naʼin ida sei la uza animál neʼebé la hanesan atu fila rai. Maibé se toʼos-naʼin ida la iha karau-aman rua, karik nia sei uza animál rua neʼebé nia iha. Tanba se animál rua neʼe nia medida no forsa la hanesan, animál neʼebé fraku liu tenke hakaʼas an atu book an tuir animál neʼebé forsa liu no animál neʼebé forsa liu tenke lori naha neʼebé todan liu.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 600

Debe

Debe refere ba buat neʼebé ema empresta, responsabilidade atu selu ka fó buat ruma. Iha Izraél antigu, ema neʼebé debe mak liuliu ema neʼebé hasoru problema ekonomia. Ba ema Izraél, debe mak situasaun kasian loos tanba ema neʼebé empresta hanesan sai atan ba ema neʼebé fó-empresta. (Prv 22:7) Tan neʼe Maromak haruka ninia povu atu hatudu laran-luak no la hanoin an deʼit bainhira fó-empresta ba maluk Izraél seluk neʼebé kiak, no la buka diʼak husi ema nia situasaun susar hodi husu osan-funan. (Éx 22:25; Deu 15:7, 8; Sal 37:26; 112:5) Maibé sira bele husu ema estranjeiru atu selu osan-funan. (Deu 23:20) Matenek-naʼin Judeu sira hatete katak matadalan neʼe aplika ba ema neʼebé empresta atu halo negósiu, laʼós ba presiza loroloron nian. Baibain ema estranjeiru hela temporáriu deʼit iha Izraél nuʼudar negósiu-naʼin no sira mós fó-empresta ba ema seluk ho funan, tan neʼe la sala atu husu sira selu osan-funan.

TREINU KONA-BA HAKLAKEN

g-E 4/15 p. 13

Sala ka lae atu oho animál?

SAIDA MAK EMA DEHAN: Ema balu oho animál nuʼudar desportu tanba neʼe bele halo sira sente kontente. Ema seluk fali konkorda ho hakerek-naʼin ida husi Rúsia naran Leo Tolstoy nia liafuan, katak oho animál no han animál mak hahalok neʼebé “la morál”.

SAIDA MAK BÍBLIA DEHAN: Maromak fó lisensa ba ema atu oho animál se animál neʼe lori perigu ba ema nia moris, ka oho atu uza nuʼudar ema nia hatais. (Éx 21:28; Mc 1:6) Bíblia mós fó lisensa ba ema atu oho animál atu bele han. Génesis 9:3 hatete: “Kriatura hotu neʼebé book an bele sai nuʼudar ai-han ba imi.” Jesus mós ajuda ninia dixípulu sira kaer ikan atu sira bele han.—Jo 21:4-13.

Maibé, Bíblia dehan katak Maromak “odi ema hotu neʼebé gosta violénsia”. (Sal 11:5) Entaun, Maromak lakohi ita atu halo kanek ka oho animál nuʼudar desportu ka tan deʼit atu lori kontente mai ita.

Bíblia hatudu katak Maromak mós haree animál nia moris nuʼudar folin-boot.

• Bíblia dehan katak iha tempu kriasaun nian, “Maromak kria animál fuik tuir sira ida-idak nia modelu, animál maus tuir sira ida-idak nia modelu no animál seluk iha rai tuir sira ida-idak nia modelu. No Maromak haree katak ida-neʼe diʼak”.—Gén 1:25.

• Bíblia hatete katak Jeová “fó hahán ba animál sira”. (Sal 147:9) Tan neʼe, Maromak kria ambiente no hela-fatin neʼebé bele apoia animál sira-nia moris.

• Liurai David halo orasaun: “Oh Jeová, Ita salva ema no mós animál sira.” (Sal 36:6) Bainhira Rai-Nabeen akontese, Jeová salva ema naʼin-ualu nia moris inklui animál oioin nia moris.—Gén 6:19.

Klaru katak, Jeová hadomi animál sira neʼebé nia kria, no nia hakarak atu ita ema halo tuir nia kona-ba oinsá ita haree animál sira.

9-15 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 24-26

“Oinsá Ukun-Fuan hatudu katak Jeová hanoin feto sira?”

it-2-E p. 1196 par. 4

Feto

Tuir loloos, lei militár mós lori benefísiu ba feen, porezemplu mane neʼebé foin kaben la presiza serbí nuʼudar tropa durante tinan ida. Hodi nuneʼe, feen-laʼen neʼe bele iha oportunidade atu iha oan no neʼe sei halo feen neʼe sente kmaan bainhira ninia laʼen bá halo funu, liuliu se laʼen neʼe mate bainhira halo funu.—Deu 20:7; 24:5.

it-1-E p. 963 par. 2

Hili ai-han restu

Klaru katak arranju atu hili ai-han restu husi toʼos mak ajuda boot ba ema kiak sira. Arranju neʼe book ema atu hatudu laran-luak, la hanoin an deʼit, tau fiar tomak ba Jeová no mós la sai baruk-teen. Arranju neʼe ajuda ita atu komprende David nia liafuan: “Haʼu seidauk haree Maromak husik hela ema laran-loos, no seidauk haree ninia oan sira husu hahán.” (Sal 37:25) Se ema kiak sira aproveita arranju neʼebé Maromak deside ona ba sira liuhusi ninia Ukun-Fuan, no sai badinas, sira no sira-nia oan sei la hamlaha no la presiza husu hahán ba ema.

w11 1/4 p. 32

Hakarak hatene?

Iha Izraél antigu, kuandu mane neʼebé la iha oan mak mate, ninia maun ka alin iha responsabilidade atu hola feto-faluk neʼe atu iha oan, atu nuneʼe oan neʼe bele lori ema mate neʼe nia naran. (Gén 38:8) Ikusmai, Moisés nia Ukun-Fuan fó sai arranju neʼe, neʼebé bolu nuʼudar arranju kaben ho kuñadu. (Deu 25:5, 6) Livru Rute mós fó-hatene buat ida tan kona-ba arranju neʼe. Buat neʼebé Boaz halo hatudu katak kuandu ema neʼebé mate la iha maun ka alin, mane seluk neʼebé iha relasaun besik iha família laran mós iha responsabilidade atu tuir arranju neʼe.—Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.

Liuhusi ema Saduseu sira-nia liafuan iha Marcos 12:20-22, ita bele hatene katak ema Izraél sira iha Jesus nia tempu mós halo tuir arranju kaben ho kuñadu. Matenek-naʼin neʼebé moris iha apóstolu sira-nia tempu, naran Flávio Josefo, hatete katak arranju ida-neʼe ajuda ema laʼós deʼit atu labele lakon família nia naran, maibé atu família nia rai labele sai ema seluk nian, no ajuda mós feto-faluk atu la moris iha susar laran. Iha tempu neʼebá, feen la iha direitu atu simu nia laʼen nia liman-rohan. Maibé kuandu feto-faluk neʼe kaben fali ho kuñadu no iha oan, oan neʼe iha direitu atu simu ema mate neʼe nia liman-rohan.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 640 par. 5

Soe-malu

Surat soe-malu nian. Maski mane Izraél balu ikusmai uza sala Moisés nia Ukun-Fuan kona-ba soe-malu ho sira-nia feen, maibé ita labele hanoin katak fasil deʼit ba mane Izraél ida atu halo ida-neʼe. Tuir loloos nia presiza halo tuir prosesu legál oioin. Laʼen neʼe presiza “hakerek surat soe-malu nian” ba ninia feen no “entrega surat ba feto neʼe, no haruka feto neʼe sai husi uma”. (Deu 24:1) Maski Bíblia la esplika liután kona-ba prosesu neʼe, maibé karik hakat legál neʼe envolve husu matadalan husi katuas sira no karik sira sei koko uluk atu husu feen-laʼen neʼe bele hadame malu. Tempu neʼebé laʼen uza atu prepara dokumentu neʼe no halo tuir prosesu sira atu soe-malu tuir lei bele ajuda laʼen atu hanoin didiʼak lai ninia desizaun. Tenkesér iha razaun atu soe-malu, no se ema aplika prosesu sira-neʼe ho loloos, neʼe sei ajuda ema la ansi atu soe-malu. Hodi nuneʼe, bele mós proteje feto sira. Bíblia la esplika kona-ba buat neʼebé hakerek iha “surat soe-malu nian”.

TREINU KONA-BA HAKLAKEN

w19.06 p. 23-24 par. 13-16

Ajuda ema seluk atu tahan hasoru estrese

13 Bainhira ita-nia irmaun ka irmán nia kaben mate, nia presiza ita-nia apoiu. Feen-laʼen mak hanesan ai-hun rua neʼebé moris besik malu. Tinan ba tinan, sira-nia abut bobar metin ba malu. Bainhira ai-hun ida mate, ida-neʼe sei fó impaktu ba ai-hun ida seluk. Nuneʼe mós bainhira ema ida nia kaben mate, ema neʼe iha sentimentu triste oioin ba tempu kleur. Paula, neʼebé ninia laʼen mate derrepente, hatete: “Buat hotu iha haʼu-nia moris troka, no haʼu sente la iha forsa. Haʼu lakon haʼu-nia belun diʼak. Uluk haʼu sempre koʼalia ba haʼu-nia laʼen kona-ba buat hotu. Ami moris hamutuk ho kontente no nia sempre apoia haʼu iha tempu susar. Nia sempre rona bainhira haʼu fó sai haʼu-nia problema. Haʼu sente hanesan parte ida husi haʼu-nia moris lakon.”

14 Oinsá mak ita bele fó kmaan ba ema neʼebé nia kaben mate ona? Hakat importante primeiru mak koʼalia ho nia maski Ita sente moe no la hatene atu koʼalia saida. Paula neʼebé temi ona hatete: “Haʼu komprende katak ema barak la hatene atu halo saida kuandu ema ida mate. No ema balu taʼuk se sira koʼalia liafuan neʼebé sala. Maibé aat liu se ema la koʼalia buat ida.” Ema neʼebé triste daudaun karik la hein ita atu hatete liafuan furak ba sira. Paula hatete: “Haʼu hafolin tebes bainhira maluk sira hatete deʼit, ‘Haʼu hatoʼo haʼu-nia kondolénsias ba ó’.”

15 William neʼebé ninia feen mate tinan balu liubá hatete: “Haʼu sente agradese bainhira ema konta kona-ba buat diʼak neʼebé haʼu-nia feen halo. Neʼe halo haʼu fiar katak ema hadomi no respeitu nia. Ida-neʼe ajuda boot mai haʼu. Sira-nia liafuan fó kmaan mai haʼu tanba haʼu-nia feen mak folin-boot tebes ba haʼu no parte importante husi haʼu-nia moris.” Feto-faluk ida naran Bianca esplika: “Haʼu sente kmaan bainhira ema halo orasaun hamutuk ho haʼu no lee mai haʼu eskritura balu. Kuandu sira koʼalia kona-ba haʼu-nia laʼen no rona bainhira haʼu koʼalia kona-ba nia, neʼe ajuda tebes haʼu.”

16 Hanesan Rute neʼebé nafatin hamaluk Noemi, ita mós presiza kontinua fó apoiu ba sira neʼebé nia kaben mate. Paula neʼebé temi ona, hatete: “Depois haʼu-nia laʼen mate, ema barak mai atu ajuda no fó kmaan mai haʼu. Maibé liutiha tempu balu, sira sai okupadu ho sira-nia moris hanesan uluk. Maski nuneʼe, haʼu-nia moris la hanesan uluk ona. Se ema rekoñese katak ita triste nafatin no presiza apoiu maski fulan ka tinan barak liu tiha ona, neʼe sei ajuda tebes.” Ema ida-idak la hanesan, ema balu lalais atu sai toman ho situasaun foun. Maibé ema seluk, bainhira halo atividade balu neʼebé uluk sira halo hamutuk ho sira-nia kaben, sira sempre hanoin fali sira-nia kaben neʼebé mate ona. Ema ida-idak triste iha dalan neʼebé la hanesan. Hanoin-hetan nafatin katak Jeová fó ita priviléjiu no responsabilidade atu apoia ema neʼebé triste tanba sira-nia kaben mate.—Lee Tiago 1:27.

16-22 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 27-28

“Bensaun hotu sei toman imi”

w10 15/12 p. 19 par. 18

Bensaun husi liurai neʼebé Maromak nia espíritu dirije

18 Rona didiʼak envolve hanoin kleʼan kona-ba buat neʼebé ita lee iha Maromak nia Liafuan no mós iha livru sira neʼebé Maromak nia organizasaun fó mai ita. (Mt 24:45) Rona didiʼak mós envolve halo tuir Maromak no ninia Oan-Mane. Jesus hatete: “Laʼós ema hotu neʼebé dehan mai haʼu: ‘Naʼi, Naʼi!’ sei tama iha reinu lalehan, maibé nia deʼit neʼebé halo tuir haʼu Aman iha lalehan nia hakarak.” (Mt 7:21) Liután neʼe, rona ba Maromak mós envolve ho hakarak rasik hakruʼuk an ba kongregasaun kristaun neʼebé Maromak harii, no hakruʼuk an ba katuas sira neʼebé Maromak fó nuʼudar “kmanek oioin”.—Éf 4:8.

w01-E 9/15 p. 10 par. 2

Jeová nia bensaun sei toman imi ka lae?

2 Liafuan Ebraiku neʼebé tradús nuʼudar “kontinua rona” iha Deuteronómio 28:2 refere ba buat neʼebé ita halo beibeik. Jeová nia povu tenke rona ba nia, laʼós dala ruma deʼit maibé tenke kontinua rona ba nia iha situasaun hotu iha sira-nia moris. Hodi halo nuneʼe, Maromak nia bensaun sei toman sira. Liafuan Ebraiku neʼebé tradús nuʼudar “toman”, baibain kasadór sira uza beibeik no iha signifikadu “duni tuir toʼo hetan” ka “kaer toman”.

w10 15/9 p. 8 par. 4

Buka Maromak Jeová nia bensaun ho laran tomak

4 Saida mak tenke book ema Izraél atu halo tuir Maromak? Maromak nia Ukun-Fuan hatudu katak se ninia povu la serbí nia “ho ksolok no kontente iha laran” nia sei la kontente duni ho sira. (Deu 28:45-47) Animál ka anju aat sira mós dala ruma bele halo tuir Maromak maski la ho laran tomak, maibé ita nuʼudar Maromak Jeová nia povu tenke halo tuir nia ho laran tomak tanba nia merese ida-neʼe. (Mc 1:27; Tgo 3:3) Hodi halo tuir Maromak husi laran ita hatudu katak ita hadomi nia. Ita halo tuir ho kontente tanba ita fiar katak Maromak Jeová nia ukun-fuan sira la susar mai ita no katak “nia fó kolen ba sira neʼebé buka nia”.—Ebr 11:6; 1Jo 5:3.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 360

Marka ba baliza

Jeová nia ukun-fuan bandu ema atu labele muda marka ba baliza. (Deu 19:14; haree mós Prv 22:28.) No tuir loloos, ema neʼebé “muda marka ba baliza husi ninia maluk nia rai” mak ema neʼebé hetan malisan. (Deu 27:17) Rai-naʼin sira-nia moris depende ba rezultadu neʼebé sira koʼa husi sira-nia rai, tan neʼe se ema ida muda marka ba baliza husi ema seluk nia rai, neʼe katak nia hadau buat neʼebé ema neʼe iha atu sustenta moris. Hahalok neʼe atu hanesan ho naʼok, no ema iha tempu antigu rekoñese hahalok neʼe nuʼudar naʼok. (Job 24:2) Maibé iha duni ema laran-aat neʼebé muda marka ba baliza, no Bíblia kompara Judá nia ulun-naʼin sira iha Oseias nia tempu ho ema sira neʼebé muda marka ba baliza.—Os 5:10.

23-29 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 29-30

“Serbí Jeová laʼós buat neʼebé susar liu”

w09-E 11/1 p. 31 par. 2

Jeová fó opsaun ba ita atu hili

Susar ka lae atu hatene kona-ba Maromak nia hakarak no moris tuir ida-neʼe? Liuhusi Moisés, Jeová hatete: “Mandamentu neʼebé haʼu fó sai ba imi ohin mak laʼós buat neʼebé susar liu ba imi, ka dook liu husi imi.” (Deu 30:11) Jeová la husu ita atu halo buat neʼebé ita labele halo. Jeová nia hakarak la susar liu ba ita atu halo tuir, no la susar mós atu aprende kona-ba neʼe. Ita la presiza “saʼe ba lalehan” ka “hakur ba tasi sorin” atu bele aprende kona-ba Maromak nia hakarak. (Deu 30:12, 13) Bíblia ho klaru fó-hatene ita kona-ba oinsá ita bele halaʼo ita-nia moris.—Miq 6:8.

w09-E 11/1 p. 31 par. 1

Jeová fó opsaun ba ita atu hili

FETO Kristaun ida hatete: “Haʼu sempre sente taʼuk la ho razaun katak haʼu sei la laran-metin tan ba Maromak.” Nia koʼalia hanesan neʼe tanba nia sente katak ninia esperiénsia neʼebé nia hetan kuandu sei kiʼik halo nia hanoin katak nia sei halo sala beibeik. Maibé hanesan neʼe duni ka lae? Ita mak vítima neʼebé labele halo buat ida tanba situasaun ruma ka lae? Lae. Maromak Jeová kria ita ho kbiit atu halo desizaun, tan neʼe mak ita rasik bele deside oinsá ita atu halaʼo ita-nia moris. Jeová hakarak ita atu halo desizaun neʼebé loos, no Ninia Liafuan Bíblia esplika oinsá mak ita bele halo nuneʼe.

w09-E 11/1 p. 31 par. 4

Jeová fó opsaun ba ita atu hili

Opsaun neʼebé ita hili afeta Jeová ka lae? Sin, afeta duni! Jeová dirije Moisés atu hatete: “Hili moris.” (Deu 30:19) Maibé oinsá mak ita bele hili moris? Moisés esplika: “Hodi hadomi Jeová, imi-nia Maromak, rona ba ninia liafuan no kontinua laran-metin ba nia.” (Deu 30:20) Se ita hadomi Jeová, neʼe sei book ita atu rona no halo tuir nia ho laran-metin, maski situasaun susar. Se ita halo nuneʼe, ita hatudu katak ita hili atu halaʼo moris neʼebé diʼak liu agora no ita sei hetan moris ba nafatin iha paraízu neʼebé Maromak promete ona.—2Pe 3:11-13; 1Jo 5:3.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 665 par. 3

Tilun

Ba ema neʼebé buka Jeová, nia fó sira tilun atu sira bele komprende lia-loos no halo tuir nia, maibé nia halo ema neʼebé kontra nia labele rona iha dalan espirituál. (Deu 29:4; Rom 11:8) Liuhusi ninia atan sira, Jeová fó sai katak ema Izraél neʼebé ulun-toos no lakohi halo tuir mak iha ‘tilun neʼebé seidauk hetan sirkunsizaun’. (Jer 6:10, nota-rodapé; Aps 7:51) Sira-nia tilun hanesan taka hela ho buat ruma tan neʼe sira labele rona ho didiʼak, tanba Jeová seidauk loke sira-nia tilun. Apóstolu Paulo fó-hatene nanis katak tempu sei toʼo mai bainhira ema balu neʼebé bolu sira-nia an Kristaun sei husik lia-loos no lakohi rona lia-loos husi Maromak nia Liafuan. Maibé sira hakarak tebes atu rona deʼit buat neʼebé sira gosta, no tan neʼe sira rona ba mestre falsu sira.—2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1.

30 AGOSTU–5 SETEMBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 31-32

“Aprende husi ai-knanoik sira iha Moisés nia knananuk”

w20.06 p. 10 par. 8-9

“Hametin haʼu-nia laran hodi hamtaʼuk Ita-nia naran”

8 Antes ema Izraél tama ba rai neʼebé Maromak promete, Jeová hanorin knananuk ida ba Moisés. (Deu 31:19) Tuirmai Moisés hanorin fali knananuk neʼe ba povu. (Lee Deuteronómio 32:2, 3.) Bainhira ita medita kona-ba versíkulu 2 no 3, ita sei haree ho klaru katak Jeová lakohi ema atu subar ninia naran, ka haree naran neʼe nuʼudar buat neʼebé lulik atu temi. Nia hakarak anju no ema hotu hatene ninia naran. Ema Izraél hetan priviléjiu boot atu rona Moisés hanorin sira kona-ba Jeová no ninia naran neʼebé kmanek. Hanesan udan halo ai-horis sai buras, Moisés nia hanorin sira hametin sira-nia fiar no anima sira. Oinsá mak ita bele hanorin iha dalan hanesan neʼe?

9 Bainhira ita haklaken uma ba uma ka iha fatin públiku, ita bele uza ita-nia Bíblia atu hatudu ba ema Maromak nia naran Jeová. Ita bele fahe publikasaun sira, vídeo, no informasaun iha ita-nia website atu fó hahiʼi ba Jeová. Karik ita bele hetan oportunidade atu koʼalia kona-ba Jeová no ninia hahalok sira iha serbisu-fatin, eskola ka durante viajen. Karik ita mós fó sai ba sira kona-ba Jeová nia hakarak ba ita no mundu. Bainhira sira rona buat sira-neʼe, karik sira foin hatene katak Jeová hadomi ita hotu. Bainhira ita fó-hatene lia-loos ba ema seluk kona-ba ita-nia Aman, ita ajuda halo santu ninia naran. Ita ajuda hamoos Jeová nia naran husi lia-bosok neʼebé ema hanorin. Bíblia nia hanorin bele fó kmaan ba ema.—Isa 65:13, 14.

w09-E 5/1 p. 14 par. 4

Ita komprende signifikadu husi ai-knanoik sira iha Bíblia ka lae?

Bíblia mós kompara Jeová ho sasán sira. Bíblia kompara Jeová ho “Izraél nia Fatuk Boot”, “fatuk boot,” no “fatin seguru”. (2Sa 23:3; Sal 18:2; Deu 32:4) Oinsá mak Jeová hanesan buat sira-neʼe? Hanesan fatuk boot neʼebé metin, la fasil atu muda, Jeová mós bele sai nuʼudar fatin protesaun neʼebé seguru ba Ita.

w01-E 10/1 p. 9 par. 7

Banati-tuir Jeová bainhira hanorin Ita-nia oan

7 Hanoin toʼok kona-ba domin neʼebé Jeová hatudu ba ema Izraél bainhira nia hanorin sira. Moisés uza ai-knanoik ida atu esplika kona-ba Jeová nia domin ba nasaun foun Izraél. Moisés hatete: “Hanesan manu-makikit hanorin nia oan atu semo, manu neʼe semo iha ninia oan nia leten, loke ninia liras, no foti ninia oan sira, lori ninia oan sira iha ninia liras, Jeová mesak deʼit mak kontinua dirije [Jacob].” (Deu 32: 9, 11, 12) Manu-makikit inan “hanorin nia oan atu semo” hodi baku ninia liras atu book ninia oan sira semo. No bainhira manu-makikit oan ida semo tun husi knuuk neʼebé baibain iha fatuk-lolon nia leten, manu-makikit inan sei “semo iha ninia oan nia leten”. Se manu-makikit oan neʼe haree hanesan atu monu ba rai, manu-makikit inan sei semo tun lalais no “lori ninia oan sira iha ninia liras”. Jeová mós hatudu domin iha dalan neʼebé hanesan, nia tau matan ba nasaun Izraél neʼebé foin moris. Nia fó Ukun-Fuan ba sira liuhusi Moisés. (Sal 78:5-7) Tuirmai, Maromak Jeová tau atensaun didiʼak ba nasaun neʼe, no prontu atu ajuda bainhira nasaun neʼe hetan susar.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w04-E 9/15 p. 27 par. 12

Pontu importante sira husi livru Deuteronómio

31:12. Iha reuniaun, labarik sira presiza tuur hamutuk ho ema boot no hakaʼas an atu rona no aprende.

TREINU KONA-BA HAKLAKEN

w07-E 5/15 p. 15-16

Oinsá haʼu bele ajuda oan sira atu nia bele sai oan neʼebé diʼak

Oinsá ita bele ajuda ita-nia oan atu hadomi no hamtaʼuk Jeová? Resposta bele hetan iha Jeová nia Ukun-Fuan neʼebé nia fó ba povu Izraél liuhusi Moisés. No neʼe mak buat neʼebé Moisés hatete ba inan-aman sira: “Imi tenke hadomi Jeová, imi-nia Maromak, ho imi-nia laran tomak, ho imi-nia moris tomak no ho imi-nia kbiit tomak. Liafuan sira neʼebé haʼu fó sai ba imi ohin tenke rai iha imi-nia laran, no imi tenke hanorin liafuan sira-neʼe ba imi-nia oan no koʼalia kona-ba buat sira-neʼe kuandu imi tuur iha imi-nia uma, kuandu imi laʼo iha dalan, kuandu imi toba, no kuandu imi hadeer.”—Deu 6:5-7.

Eskritura sira iha leten hanorin inan-aman sira kona-ba pontu importante balu. Pontu ida mak: Nuʼudar inan-aman, ita tenke hatudu uluk ezemplu. Atu hanorin oan sira hadomi Jeová, Ita rasik tenke hatudu uluk domin ba Jeová, no ninia liafuan sira tenke rai didiʼak iha Ita-nia laran. Tanbasá neʼe importante tebetebes? Tanba Ita mak oan nia mestre prinsipál. Oan sei aprende husi Ita-nia ezemplu no neʼe sei lori impaktu neʼebé boot ba nia. La iha buat ida mak sei fó influénsia boot liu fali inan-aman nia ezemplu.

Oan sira haree Ita-nia planu, prinsípiu, no hahalok diʼak sira, laʼós deʼit liuhusi Ita-nia liafuan maibé mós liuhusi hahalok neʼebé Ita hatudu. (Rom 2:21, 22) Oan sira aprende didiʼak husi sira-nia inan-aman husi bebé kedas. Oan sira haree saida mak inan-aman sira tau uluk iha sira-nia moris, no neʼe mak baibain sai buat neʼebé importante ba oan sira. Oan sira bele haree katak inan-aman hadomi duni Jeová ka lae. Porezemplu, sira sei haree katak lee no estuda Bíblia mak importante ba inan-aman. Oan sira bele haree oinsá mak inan-aman tau uluk Maromak nia Ukun iha sira-nia moris. (Mt 6:33) Bainhira inan-aman tuir reuniaun beibeik no hola parte iha serbisu haklaken beibeik, oan sira sei haree katak serbí Jeová mak buat neʼebé importante liu iha inan-aman nia moris.—Mt 28:19, 20; Ebr 10:24, 25.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe