Notísias husi rai oioin

Rai-Ekuadór

Iha tinan 2007, governu Ekuadór nian fó sai planu atu fó orsamentu hodi proteje ai-laran Amazona nia parte balu neʼebé ho kilómetru 10.000 kuadradu, atu nuneʼe ema labele keʼe mina iha neʼebá. Maibé planu neʼe husik leet tiha deʼit tanba la hetan apoiu osan nian husi nasaun sira seluk. Se kompara ho fatin seluk iha mundu, ai-laran Amazona mak riku tebes ho ai-horis no animál oioin.

Rai-Japaun

Iha tinan 2013, notísias fó sai katak mane ida ho tinan 60 resin hetan moras HIV liuhusi simu transfuzaun raan. Jornál ida (The Japan News) dehan katak susar tebes atu halaʼo teste ka koko raan hodi hatene loloos raan neʼebé uza ba transfuzaun iha ospitál mak moos ka lae. Se ema ida neʼebé hetan ona moras HIV ba fulan balu deʼit mak fó ninia raan, doutór sira labele hetan moras neʼe bainhira koko ema neʼe nia raan.

Rai-Zimbábue

Maski funu gerrilla iha fronteira ba rai-Zimbábue ho rai-Mosambike para ona ba tinan 30, maibé bomba sira neʼebé hakoi hela iha rai okos nafatin hakanek no oho ema. “Hahú husi tinan 1980 toʼo agora, hamutuk ema naʼin-1.500 resin no animál 120.000 mak mate ona no ema naʼin-2.000 hetan kanek todan tanba kona bomba sira neʼebé nakfera iha fronteira sorin Zimbábue nian,” tatoli husi Cruz Vermelha (International Committee of the Red Cross).

Rai-Austrália

Tuir peskiza ida hatudu katak agora daudaun bainhira feen-laʼen soe malu, feen-laʼen barak mak hadau-malu animál sira neʼebé sira hakiak hamutuk. Feen-laʼen sira neʼebé soe malu ona hirus malu kona-ba hafahe rai, uma, osan, sasán oioin no mós animál sira.