1921 Zato Taogne Lasa zay

“INOGNE ty asa mandigne antikagne amy ty taogne toy?” Io ty nagnontenea ty Fitalakesan-davitse 1 Janvie 1921, o Mpianatse Baibolio. Le ty Isaia 61:1, 2 ty namalea’e o fagnonteneagne iohoe. Naniahy o Mpianatse Baibolio i andraiky iareo hitory i talily soaỳ o andinin-teny iohoe. Izao ty rehafe’e: “I Jehovah ro nanendre ahy hagnambara talily soa amy ty mpandefetse. Nagnirake ahy reke ... hagnambara ty taogne fanoroa i Jehovah fankasitrahagne vaho ty andro famalea i Andrianagnaharentikagney.”

MPITORY BEY HERIM-PO

Nila nanagne herim-po o Mpianatse Baibolio mba hahavità iareo o andraiky iareo iohoe. Ty anto’e, nila nitory ‘talily soa’ amo o mpandefetseo naho “andro famaleagne” tamo o ndaty raty fagnahio iareo.

Tena bey herim-po ty Rahalahy J. H. Hoskin, mitoboke a Kanada agne, satria nitory avao reke ndra tie nisy fagnenjehagne aza. Nitendreke pasitera Metodista zay reke tamy voalohandoha ty taogne 1921. Hoe izao ty nanomboha i Rahalahy Hoskin ty raha nirehafe’e tama’e: “Toko’e ho raha mahafinaritse miomba o Baibolio ty raha ho rehafentika. Naho ohatse tsy mitovy hevetse ka tikagne, le mbe toko’e hofaragnantika am-pilaminagne avao ty rehantikagne amy izay tsy aly ro hisarahantikagne.” Faie tsy izay ty raha niseho. Hoe ty Rahalahy Hoskin: “Vaho nirehake kedekede avao zahay, le jinera’e mafe i lalagney, sady le nataoko ho nivaky i vitra tamy i lafineteỳ.”

Nipazapazahe’e ty Rahalahy Hoskin tie: “Nagnino rehe naho mandeha mitory amo o ndaty mbe tsy mpivavakeo agne?” Tsy namale ty Rahalahy Hoskin. Faie naho fa ho nandeha reke, le hoe reke tan-tsai’e agne: ‘Ein, toe fa agnisa’e rehe nirehafako taniany.’

Naho fa nitory teny i pasitera Metodistay naho fa nimaray igne, le mbe tsy nado’e avao ty Rahalahy Hoskin. Hoe ty Rahalahy Hoskin: “Nampitaoe’e i mpivavake ama’e ao rey, le nirehake reke tie i raho ty tena mpavande biby raty niavy tamy iareo eo amparake izay, sady toko’e hovonoegne.” Faie tsy natao i Rahalahy Hoskin hampatahotse aze zay, fa le nitory avao reke sady nahatrea vokatse soa. Hoe reke: “Tena nahafinaritse ahy ty nitory agne. Nirehake aza ty ndaty ila’e tie: ‘Tena mpanompon’Agnahare vata’e rehe!’ Nimey iareo ze raha nipaliaeko ka raho.”

FIANARAGNE RAIKE NAHO FIANARA TY KELEIAGNE

Mba hagnampeagne o ndaty liagneo handroso, le nampiboake fandaharagne fianaragne Baiboly tsy tapake tamy Taon-kasambaragne ao o Mpianatse Baibolio.a Nisy fagnonteneagne ara-baiboly hoahy o tanorao ty tao, le azo o rae aman-dreneo natao ty niara-nidineke irey tamy ty ana iareo. Agnontenea iareo i ana iareo rey i fagnonteneagne rey, le ampea’e iareo mba hahatrea ty vale’e amy Baiboly ao. Izao ohatse ty fagnonteneagne tao: “Fire ty isa ty boke amy Baiboly ao?” “Nagnino ro toko’e fa hampoize ty Kristiana tie henjehegne reke?” Mampianatse o ajajao naho o tanorao raha tsotra miomba ty Baiboly naho magnampe iareo ho bey herim-po naho fa mitory ty fagnonteneagne hoe ireo.

Nisy fagnonteneagne ara-baiboly naho vale’e hoahy o ndaty fa managne fahalalagne maro miomba o Baibolio ka ty tamy i Taon-kasambaragney ao, le azo henteagne amy ty boke tihoe Fianaragne ty Soratse Masigne ao ty vale’e. Agn’arivo’e ty ndaty nandrambe soa tamo o fandaharagne iohoe. Faie nisy fitaliliagne tamy 21 Desambra 1921 tie tsy hatao pirinty sasa ty Taon-kasambaragne. Fa ino ty nahavy ze fiovagne tampoke zay?

BOKE VAOVAO

Boke tihoe *Ty Harpan’Andrianagnahare*

Karita misy i peje toko’e hovakiegney

Karita misy fagnonteneagne

Nitsapa o rahalahy nitarikeo tie nisy fomba toko’e hampianaragne o ndatio i hamarenagne fototse rey. Izay ty nahavy iareo nampiboake ty boke tihoe Ty Harpan’Andrianagnahare tamy Novambra 1921. Ze ndaty liagne sady nandrambe o boke iohoe, le afake mianatse aze am-bata’e avao. Nagnampe o ndatio hahay i “safirin’Andrianagnahare hagnomey havelogne nainai’e hoahy o ndatioy” ty fianaragne aze. Akore ty fomba nanoagne aze?

Naho fa nagneke homeagne i bokey ty ndaty raike, le nahazo karita kedekede mirehake ty peje toko’e ho vakie’e amy i bokey ao. Ie amy ty heregnandro magnarake reke, le mahazo karita hafa misy fagnonteneagne maro mifandrambe amy i raha nampamakiegne aze tamy i karita talohay. Rehafe ty fara i karitay ty peje toko’e hovakiegne amy ty heregnandro magnarake.

Isan-keregnandro i mpianatsey, le mahazo karita avao amy ty alala ty e-mail. Agnate ty telo volagne ty ahazoa’e izay boake amy ty fiangonagne misy aze, ndra amy ty fiangonagne marine aze eo. Mateteke o mpitory fa beio ndra tsy afake miboake ty tragno’eo ro nandefa i karitay amy ty e-mail. Izao ohatse ty nirehafe i Anna K. Gardner, boake Etazonia agne: “Naho fa niboake ty boke tihoe Ty Harpan’Andrianagnahare, le maro ty asa nanjare azo i Thayle, i rahavavekoy, natao. Agnisa izay ty nandefa i karita misy fagnonteneagne rey isan-keregnandro.” Naho fa vita i ndatỳ i fianaragney, le nisy mpitory nitilike i ndatỳ an-tragno’e agne mba hagnazava ama’e soa ty raha rehafe ty Baiboly.

Thayle Gardner mitoboke amy i seza’e misy larò’ey eo

ASA AMY TY HOAVY

Tamy ty fara ty taogne 1921, le nisy taratasy zay nalefa i Rahalahy J. F. Rutherford tamo o fiangonagneo iaby. Hoe reke ao: “Tena maro ty ndaty nitoriantikagne miomba i Fanjakagney naho nampeantikagne tamy ty taogne toy naho oharegne tamy taon-dasa.” Hoe ka reke: “Mbe bey ty asa toko’e hatao. Risiho ty ndaty hafa mba handrambe anjara amo o asa fanjaka iohoe.” Trea tie nagnorike ze torohevetse zay vata’e o Mpianatse Baibolio. Ty anto’e, vao maike nibey herim-po iareo naho fa nitory miomba i Fanjakagney tamy ty taogne 1922.

Namagne Bey Herim-po

Nifagnampe o Mpianatse Baibolio mba hampisehoa iareo tie mifankatea manahake ty mpirahalahy iareo. Ho treantika amo o fitantaragne ambane eò fa namagne bey herim-po “natao hagnampe amy ty andro mahaore” iareo.—Ohab. 17:17.

Tamy Talata 31 Mey 1921, le nisy lahilahy mainte raike ta Tulsa (Oklahoma, a Etazonia) agne zay nigadraegne satria nisy nanao kitomboke aze tie nao nijera ampela foty zao reke. Tafara izay, le nisy lahilahy foty 1 000 mahery nialy tamy ty lahilahy mainte tsy le maro rezay. Tsy ela tafara izay ka, le nitatse tamy ze tanàgne atao tihoe Greenwood, maro lahilahy mainte zay i alỳ. Tragno naho labodike 1 400 mahery ty nisy nandrava naho nagnoro tamy izay. Nisy tatetse nirehake tie ndaty 36 ty nimate, faie naho ty maregne le va’e an-jato’e ty nimate. “Fandripahagne Foko ta Tulsa Agne” ty agnaragne nirehafagne o aly iohoe naho fa tafara tatoy.

Hoe ze Rahalahy mainte atao tihoe Richard J. Hill, Mpianatse Baiboly nitoboke ta Greenwood agne zay: “Nivory manahake ty mahazatse zahay tamy i hariva nisia i alỳ. Ie naho fa nivita i fivoriagney, le naharey feom-basy zahay sady le nitohy hatrake maraindray avao. Ie tamy Larobia voaloha ty volagne Jona, le vao maike nindra i rotakey. Nisy ndaty niavy tama’ay teo sady nirehake tie toko’e handeha amy i tragnom-pokonologney agne zahay naho te ho voaaro.” Nandeha nilay amy i tragnom-pokonologne a Tulsa agney areke ty Rahalahy Hill naho i vali’e vaho i ana iareo dime rey. Lahilahy naho ampela mainte 3 000 teo ho eo ty tagne, sady nambena o maramila nirahe o fanjakagneo handamigne i rotakeỳ iareo.

Hoe ka ze Rahalahy foty atao tihoe Arthur Claus zay: “Naho fa nireiko tie rinava o ndatio naho noroa iareo ty tragno ta Greenwood agne, le nanapa-kevetse raho tamy izay tie handeha agne mba hagnente tie manao akore ty Rahalahy Hill, i ragneko tsy foekoy.”

I Rahalahy Arthur Claus nampianatse Baiboly ajaja naho tanora 14 amy ty boke tihoe Ty Harpan’Andrianagnahare

Naho fa niavy tan-tanà i Rahalahy Hill agne ty Athur, le nahatrea lahilahy foty mitagne basy zay. Ragne i Rahalahy Hill ka o lahilahy iohoe sady mpiharo tanàgne ama’e. Faie va’e nieretseretse reke tie agnisa i ndaty mpandrotakey ka ty Arthur, le nirehake mafe reke tie: “Hanao ino atoy iheo?”

Hoe ty Arthur: “Naho tsy nahay namale raho, le nitifire’e. Nirehafeko tama’e tie ragne i Rahalahy Hill raho sady fa mpandeha amy iareo ao mateteke.” I Arthur naho o lahilahy foty iohoe ty niambegne i tragno i Rahalahy Hill-y naho ty fanagna’e mba tsy hangalare o ndaty mpagnararaotseo.

Nihay i Arthur tsy ela tafara izay tie amy i tragnom-pokonologney agne ty Rahalahy Hill naho i valy aman’ana’e rey. Faie nisy ndaty nirehake tamy i Arthur tie tsy mahazo miala agne ze ndaty mainte naho tsy mahazo alalagne boake amy i Zeneraly Barrett, i niandraikitse ty ndaty tagney. Hoe ty Arthur: “Fa nisarotse ty nahatrea fomba ahafahagne nirehake tamo o zeneraly iohoe. Le naho fa nirehafeko ama’e ka ty raha teako hatao, le nagnontane reke tie: ‘Tena hambena’o soa zane o ndaty rehoe? Le hokarakarae’o ka ze raha paliave iareo?’ Tsy nisalasala raho sady nifale ty namale aze tie eka.”

Le nandeha malaky amy i tragnom-pokonologney agne ty Arthur sady nindese’e i taratasy fahazoan-dalagney. Hoe ze maramila raike zay naho fa natoro i Arthur aze i taratasỳ: “Hmmm! Tena boake amy i zeneraly vata’e toy! Faie hai’o vao tie mbe tsy nisy nangalake ndaty ato naho tsy ihe zao?” Nitrea i Arthur naho i maramilay ty Rahalahy Hill naho i keleia’e rey naho fa niavy eo, le nindese i Arthur tamy i tobile’ey tan-tragno ama’e agne iareo.

Natao i Rahalahy Arthur Claus azo antoke soa tie voaaro ty Rahalahy Hill naho i keleia’e rey. Nisy voka’e soa tamy ty hafa ty nahatrea ty herim-po naho ty hatea i Arthur i mpiara-mivavake ama’ey. Hoe ty Arthur: “Nanjare nindra ty hatea i nama i Hill niaro ty fanagna’eỳ, o Vavolombelo i Jehovah-o. Maro ka ty ndaty nanjare niliagne tamy ty hamarenagne satria nitrea iareo tie tsy voazarazara o loko ty nofo iareò iareo, sady mitovy iaby tika satria agnisa o vahoan’Andrianagnahare nanokan-tegna ho azeo.”

a Novagne tihoe Fampionognagne ty agnara i Taon-kasambaragney tamy 1937, le novagne Mifohaza! reke tamy 1946.