มาระโก
ข้อมูลสำหรับศึกษา บท 12
ตัวอย่างเปรียบเทียบ: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 13:3
หอคอย: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 21:33
ให้คนมาเช่า: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 21:33
พระคัมภีร์ข้อนี้: คำกรีก กราเฟ ในข้อนี้อยู่ในรูปเอกพจน์ซึ่งหมายถึงข้อความตอนหนึ่งของพระคัมภีร์คือ สด 118:22, 23
หินหัวมุมหลัก: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 21:42
พระยะโฮวา: ข้อความนี้ยกมาจาก สด 118:22, 23 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูมีชื่อของพระเจ้าเขียนด้วยอักษรฮีบรู 4 ตัว (ตรงกับเสียงอักษรไทย ยฮวฮ)
พรรคพวกของเฮโรด: ดูส่วนอธิบายศัพท์
ภาษี: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:17
ซีซาร์: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:17
เดนาริอัน: เหรียญเงินของโรมันมีรูปซีซาร์อยู่ด้านหนึ่ง เหรียญนี้ใช้จ่าย “ภาษี” ที่รัฐบาลโรมันเรียกเก็บจากชาวยิว (มก 12:14) คนงานในไร่นาสมัยพระเยซูจะได้รับค่าจ้าง 1 เดนาริอันสำหรับการทำงาน 1 วันที่ยาว 12 ชั่วโมง และในพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกมักจะใช้เดนาริอันเป็นหลักในการคำนวนค่าเงินอื่น ๆ (มธ 20:2; มก 6:37; 14:5; วว 6:6) มีการใช้เหรียญทองแดงและเหรียญเงินหลายชนิดในอิสราเอล รวมทั้งเหรียญเงินที่ทำจากเมืองไทระซึ่งใช้จ่ายภาษีบำรุงวิหาร แต่เมื่อจ่ายภาษีต่าง ๆ ให้รัฐบาลโรมัน ดูเหมือนว่าผู้คนจะใช้เหรียญเงินเดนาริอันที่มีรูปซีซาร์—ดูส่วนอธิบายศัพท์ และภาคผนวก ข14
รูป . . . และชื่อ: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:20
ให้กับ: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:21
อะไรที่เป็นของซีซาร์ก็ให้กับซีซาร์: คำตอบของพระเยซูในข้อนี้และในบันทึกเหตุการณ์เดียวกันที่ มธ 22:21 กับ ลก 20:25 เป็นครั้งเดียวที่มีการบันทึกว่าพระเยซูพูดถึงจักรพรรดิโรมัน สำนวนที่ว่า “อะไรที่เป็นของซีซาร์” หมายถึงเงินที่จ่ายสำหรับบริการต่าง ๆ ที่ได้รับจากรัฐ และยังรวมถึงการให้เกียรติและยอมอยู่ใต้อำนาจเจ้าหน้าที่รัฐอย่างเหมาะสม—รม 13:1-7
อะไรที่เป็นของพระเจ้าก็ให้กับพระเจ้า: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:21
สะดูสี: นี่เป็นครั้งเดียวที่มีการพูดถึงพวกสะดูสีในหนังสือข่าวดีของมาระโก (ดูส่วนอธิบายศัพท์) ชื่อสะดูสี (คำกรีก ซาดดู่ไคออส) อาจเกี่ยวข้องกับศาโดก (มักสะกดว่า ซาดโดก ในฉบับเซปตัวจินต์) ที่ได้รับการแต่งตั้งเป็นมหาปุโรหิตในสมัยโซโลมอน และดูเหมือนว่าลูกหลานของเขาทำหน้าที่ปุโรหิตต่อมาอีกหลายศตวรรษ—1พก 2:35
การฟื้นขึ้นจากตาย: คำกรีก อานาสทาซิส แปลตรงตัวว่า “ทำให้ลุกขึ้น, ยืนขึ้น” มีการใช้คำนี้ประมาณ 40 ครั้งในพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกเพื่อพูดถึงการปลุกคนตายให้ฟื้น (มธ 22:23, 31; กจ 4:2; 24:15; 1คร 15:12, 13) ในฉบับเซปตัวจินต์ที่ อสย 26:19 ซึ่งมีข้อความว่า “คนของพวกเจ้าที่ตายแล้วจะมีชีวิตอีก” มีการใช้คำกริยา อานาสทาซิส เพื่อแปลคำกริยาฮีบรู “มีชีวิต”—ดูส่วนอธิบายศัพท์
คนที่สองจึงรับเธอมาเป็นภรรยา: ตามธรรมเนียมของชาวฮีบรูโบราณ ถ้าผู้ชายคนหนึ่งตายโดยไม่มีลูก มีการคาดหมายว่าพี่ชายหรือน้องชายของผู้ตายจะต้องรับภรรยาม่ายของเขามาเป็นภรรยาเพื่อจะมีลูกไว้สืบสกุลให้ผู้ที่ตายไป (ปฐก 38:8) ต่อมามีการรวมธรรมเนียมนี้ไว้ในกฎหมายของโมเสส (ฉธบ 25:5, 6) คำพูดของพวกสะดูสีในข้อนี้แสดงว่าการรับภรรยาม่ายของพี่ชายหรือน้องชายมาเป็นภรรยายังเป็นธรรมเนียมที่ทำกันในสมัยพระเยซู กฎหมายของโมเสสยอมให้ญาติปฏิเสธการแต่งงานแบบนี้ได้ แต่ถ้าผู้ชายคนไหนไม่ทำหน้าที่ของเขาเพื่อ “ให้พี่น้องของตัวเองมีลูกไว้สืบสกุล” เขาก็ทำให้ตัวเองอับอาย—ฉธบ 25:7-10; นรธ 4:7, 8
พระคัมภีร์: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:29
ในหนังสือของโมเสส: พวกสะดูสียอมรับว่าเฉพาะหนังสือที่โมเสสเขียนเท่านั้นที่ได้รับการดลใจจากพระเจ้า พวกเขาไม่ยอมรับคำสอนของพระเยซูเรื่องการฟื้นขึ้นจากตายเพราะอาจคิดว่าคำสอนนั้นไม่ได้มีพื้นฐานมาจากเพนทาทุกซึ่งเป็นหนังสือที่โมเสสเขียน ที่จริง พระเยซูสามารถยกข้อคัมภีร์หลายข้อเพื่อพิสูจน์ว่าคนตายจะฟื้นขึ้นมาได้ เช่น อสย 26:19, ดนล 12:13 และ ฮชย 13:14 แต่เพราะพระเยซูรู้ว่าพวกสะดูสียอมรับข้อเขียนของโมเสส ท่านจึงยกคำพูดที่พระยะโฮวาพูดกับโมเสสมาพิสูจน์เรื่องนี้—อพย 3:2, 6
ที่พระเจ้าบอกโมเสสว่า: ในข้อนี้พระเยซูพูดถึงการพูดคุยกันระหว่างพระยะโฮวากับโมเสสซึ่งเกิดขึ้นเมื่อประมาณปี 1514 ก่อน ค.ศ. (อพย 3:2, 6) ตอนนั้น อับราฮัมตายไปแล้ว 329 ปี อิสอัคตายไปแล้ว 224 ปี และยาโคบก็ตายไปแล้ว 197 ปี ถึงอย่างนั้น พระยะโฮวาก็ไม่ได้บอกว่า ‘เราเคยเป็นพระเจ้าของพวกเขา’ แต่บอกว่า ‘เราเป็นพระเจ้าของพวกเขา’—ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มก 12:27
แต่เป็นพระเจ้าของคนเป็น: ในบันทึกเหตุการณ์เดียวกันที่ ลก 20:38 พระเยซูยังพูดอีกว่า “เพราะพระองค์มองว่าพวกเขาทุกคนมีชีวิตอยู่” คัมภีร์ไบเบิลแสดงให้เห็นว่าคนที่ยังมีชีวิตอยู่แต่ไม่มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับพระเจ้าก็เป็นเหมือนคนตายในสายตาพระองค์ (อฟ 2:1; 1ทธ 5:6) ในทางตรงกันข้าม คนที่รับใช้พระเจ้าและทำให้พระองค์พอใจ ถึงแม้เขาตายแล้วพระองค์ก็มองว่าเขายังมีชีวิตอยู่ เพราะพระองค์จะปลุกเขาให้ฟื้นขึ้นจากตายอย่างแน่นอน—รม 4:16, 17
ชาวอิสราเอล ฟังให้ดี: ทั้งมัทธิว มาระโก และลูกาต่างก็ยกคำพูดจาก ฉธบ 6:4, 5 แต่มาระโกยกข้อความมายาวกว่า และส่วนที่เพิ่มเข้ามามีข้อความเหมือนกับประโยคเริ่มต้นบทสวดยืนยันความเชื่อของชาวยิวที่เรียกว่าเชมา บทสวดนี้มาจาก กดว 15:37-41; ฉธบ 6:4-9; 11:13-21 คำว่า “เชมา” เป็นคำแรกของบทสวดนี้ในภาษาฮีบรูและมีความหมายว่า “ฟังให้ดี!”
พระยะโฮวาเป็นพระเจ้าของเรา และพระยะโฮวามีเพียงองค์เดียวเท่านั้น: ข้อความนี้ยกมาจาก ฉธบ 6:4 ในพระคัมภีร์ภาษาฮีบรู คำว่า “องค์เดียว” ในข้อนี้บอกให้รู้ว่าพระยะโฮวามีเพียงหนึ่งเดียว ไม่มีใครเหมือนกับพระองค์ พระยะโฮวาเป็นพระเจ้าเที่ยงแท้องค์เดียว ไม่มีพระเท็จองค์ไหนจะเทียบพระองค์ได้ (2ซม 7:22; สด 96:5; อสย 2:18-20) ในหนังสือเฉลยธรรมบัญญัติ โมเสสเตือนชาวอิสราเอลว่าพวกเขาต้องนมัสการพระยะโฮวาองค์เดียว พวกเขาต้องไม่ทำตามชนชาติรอบข้างที่นมัสการพระเท็จมากมาย ซึ่งพระเหล่านั้นอาจเป็นเทพเจ้าหรือเทพธิดาที่ควบคุมธรรมชาติบางอย่างได้ หรือเป็นพระที่มีหลายรูปลักษณ์ นอกจากนั้น คำฮีบรู “องค์เดียว” ยังบอกให้รู้ว่าพระยะโฮวาพระเจ้าเป็นแบบเดียวมาตลอดและไม่เคยเปลี่ยนแปลง เราสามารถวางใจการกระทำและความประสงค์ของพระองค์ได้ พระองค์ซื่อสัตย์ เสมอต้นเสมอปลาย ภักดี และพูดความจริงเสมอ คำพูดที่บันทึกใน มก 12:28-34 เป็นข้อความที่มัทธิวกับลูกาก็บันทึกไว้ด้วย แต่มาระโกเป็นคนเดียวที่ยกข้อความตอนต้นขึ้นมาที่ว่า “ชาวอิสราเอล ฟังให้ดี พระยะโฮวาเป็นพระเจ้าของเรา และพระยะโฮวามีเพียงองค์เดียวเท่านั้น” การมีคำสั่งให้รักพระยะโฮวาต่อจากประโยคนี้แสดงว่าผู้นมัสการพระยะโฮวาต้องรักพระองค์ผู้เดียวเท่านั้นโดยไม่แบ่งใจให้พระอื่น
พระยะโฮวา . . . พระยะโฮวา: ข้อความนี้ยกมาจาก ฉธบ 6:4 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูมีชื่อของพระเจ้า 2 ครั้งที่เขียนด้วยอักษรฮีบรู 4 ตัว (ตรงกับเสียงอักษรไทย ยฮวฮ)
พระยะโฮวา: ข้อความนี้ยกมาจาก ฉธบ 6:5 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูมีชื่อของพระเจ้าเขียนด้วยอักษรฮีบรู 4 ตัว (ตรงกับเสียงอักษรไทย ยฮวฮ)
หัวใจ: เมื่อใช้ในความหมายเป็นนัย คำนี้มักหมายถึงตัวตนทั้งหมดของคนเรา แต่เมื่อใช้ด้วยกันกับคำว่า “ชีวิต” และ “ความคิด” คำนี้ดูเหมือนมีความหมายที่เจาะจงมากขึ้น คือหมายถึงอารมณ์ ความรู้สึก และความต้องการของคนเรา คำ 4 คำที่ใช้ในข้อนี้ (หัวใจ, ชีวิต, ความคิด, กำลัง) ไม่ได้มีความหมายแยกจากกันอย่างเด็ดขาด แต่มีความหมายคาบเกี่ยวกัน การใช้ 4 คำนี้ด้วยกันเป็นการเน้นอย่างหนักแน่นที่สุดว่าคนเราต้องรักพระเจ้าอย่างเต็มที่และครบถ้วน—ดูข้อมูลสำหรับศึกษาคำว่าความคิดและกำลังในข้อนี้
ความคิด: หมายถึงความสามารถในการใช้สติปัญญาและความคิด คนเราต้องใช้ความสามารถนี้เพื่อจะรู้จักและรักพระเจ้า (ยน 17:3; รม 12:1) ข้อความนี้ยกมาจาก ฉธบ 6:5 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูใช้ 3 คำคือ ‘หัวใจ, ชีวิต, กำลัง’ แต่บันทึกของมาระโกซึ่งเขียนเป็นภาษากรีกใช้ 4 คำคือ หัวใจ, ชีวิต, ความคิด, กำลัง การทำอย่างนี้อาจมีเหตุผลบางอย่าง เช่น คำว่า “ความคิด” อาจถูกเพิ่มเข้ามาเพื่อจะถ่ายทอดความหมายคำ 3 คำในภาษาฮีบรูได้อย่างครบถ้วน ถึงแม้ในภาษาฮีบรูโบราณไม่มีคำเฉพาะสำหรับคำว่า “ความคิด” แต่แนวคิดของคำนี้มักจะแฝงอยู่ในคำฮีบรูที่แปลว่า “หัวใจ” และคำว่า “หัวใจ” เมื่อใช้ในความหมายเป็นนัยจะหมายถึงความคิด ความรู้สึก ทัศนะ และแรงกระตุ้นของคนเรา (ฉธบ 29:4; สด 26:2; 64:6; ดูข้อมูลสำหรับศึกษาคำว่าหัวใจในข้อนี้) ดังนั้น เมื่อข้อความฮีบรูใช้คำว่า “หัวใจ” ฉบับเซปตัวจินต์ภาษากรีกก็มักจะแปลคำนี้โดยใช้คำว่า “ความคิด” (ปฐก 8:21; 17:17; สภษ 2:10; อสย 14:13) นอกจากนั้น การที่มาระโกใช้คำว่าความคิดอาจช่วยให้เห็นว่าคำฮีบรูที่แปลว่า “กำลัง” ก็มีความหมายคาบเกี่ยวกับคำกรีกที่แปลว่า “ความคิด” ด้วย (เทียบกับ มธ 22:37 ที่ใช้คำว่า “ความคิด” แทนคำว่า “กำลัง”) การที่คำฮีบรูและกรีกมีความหมายคาบเกี่ยวกันแบบนี้อาจช่วยให้รู้ว่าทำไมครูสอนศาสนาจึงพูดกับพระเยซูโดยใช้คำว่า “ความเข้าใจ” (มก 12:33, พระคริสตธรรมคัมภีร์ฉบับอมตธรรมร่วมสมัย ) และทำไมผู้เขียนหนังสือข่าวดีถึงไม่ใช้คำเดียวกับข้อความใน ฉธบ 6:5—ดูข้อมูลสำหรับศึกษาคำว่ากำลังในข้อนี้ และข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:37; ลก 10:27
กำลัง: อย่างที่บอกในข้อมูลสำหรับศึกษาคำว่าความคิด ข้อความนี้ยกมาจาก ฉธบ 6:5 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูใช้ 3 คำคือ ‘หัวใจ, ชีวิต, กำลัง’ คำฮีบรูที่แปลว่า “กำลัง” อาจหมายถึงทั้งกำลังทางร่างกายและหมายถึงความสามารถในการใช้สติปัญญาหรือความคิดด้วย นี่อาจเป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ทำไมมาระโกเพิ่มคำว่า “ความคิด” เข้าไปตอนที่ยกข้อความจากเฉลยธรรมบัญญัติมาใส่ในพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก และอาจเป็นเหตุผลที่ มธ 22:37 ใช้คำว่า “ความคิด” แทนที่จะใช้คำว่า “กำลัง” เมื่อยกข้อความจากเฉลยธรรมบัญญัติ แต่ไม่ว่าเหตุผลจะเป็นอย่างไร ตอนที่ครูสอนศาสนา (ตามบันทึกในหนังสือลูกา [10:27] ซึ่งเขียนเป็นภาษากรีก) ยกข้อความฮีบรูเดียวกันนี้ขึ้นมา เขาใช้ 4 คำคือ หัวใจ, ชีวิต, กำลัง, ความคิด นี่อาจแสดงว่าในสมัยพระเยซูคนทั่วไปยอมรับว่าคำกรีก 4 คำนี้มีความหมายเท่ากับคำฮีบรู 3 คำในข้อความดั้งเดิม
ข้อที่สอง: ที่ มก 12:29, 30 มีคำพูดของพระเยซูที่ตอบคำถามของครูสอนศาสนา แต่ในข้อนี้ท่านตอบมากกว่าที่เขาถามโดยพูดถึงกฎหมายข้อที่ 2 ด้วย (ลนต 19:18) ท่านเน้นว่า “กฎหมายสองข้อนี้” เกี่ยวข้องกันอย่างแยกไม่ออก และเป็นพื้นฐานของกฎหมายโมเสสทั้งหมดและเป็นพื้นฐานของสิ่งที่พวกผู้พยากรณ์สอน—มธ 22:40
คนอื่น: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 22:39
เครื่องบูชาเผา: คำกรีก ฮอลอเคาโทมา (มาจากคำ ฮอลอส แปลว่า “ทั้งหมด” และ ไคโอ แปลว่า “เผา”) มีแค่ 3 ครั้งในพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก คือในข้อนี้และที่ ฮบ 10:6, 8 พระคัมภีร์ฉบับเซปตัวจินต์ใช้คำกรีกนี้เพื่อแปลคำฮีบรูที่หมายถึงเครื่องบูชาสัตว์ที่ถูกเผาทั้งตัวเพื่อถวายให้พระเจ้า โดยไม่มีส่วนไหนที่ผู้นมัสการกิน คำกรีกนี้มีอยู่ในฉบับเซปตัวจินต์ที่ 1ซม 15:22 และ ฮชย 6:6 ครูสอนศาสนาอาจคิดถึงข้อคัมภีร์ 2 ข้อนี้ตอนที่พูดกับพระเยซู (มก 12:32) พระเยซูเป็นเหมือน “เครื่องบูชาเผา” เพราะท่านถวายตัวท่านทั้งหมดให้กับพระยะโฮวา
พระยะโฮวา: ข้อความนี้ยกมาจาก สด 110:1 ซึ่งในต้นฉบับภาษาฮีบรูมีชื่อของพระเจ้าเขียนด้วยอักษรฮีบรู 4 ตัว (ตรงกับเสียงอักษรไทย ยฮวฮ)
ที่สาธารณะ: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 23:7
นั่งแถวหน้าสุด: ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 23:6
ตู้บริจาค: แหล่งอ้างอิงของชาวยิวโบราณบอกว่าตู้บริจาคหรือที่ใส่เงินถวายนี้มีรูปร่างคล้ายแตรและมีช่องเล็ก ๆ ด้านบนให้หยอดเงินลงไป ผู้คนจะใส่เงินถวายสำหรับหลายอย่างลงไปในตู้นี้ ในบันทึกที่ ยน 8:20 ก็ใช้คำกรีกเดียวกันนี้เมื่อพูดถึงตู้บริจาคซึ่งดูเหมือนว่าตั้งอยู่ในลานสำหรับผู้หญิง (ดูข้อมูลสำหรับศึกษาที่ มธ 27:6 และภาคผนวก ข11) แหล่งอ้างอิงของพวกรับบีบอกว่า มีตู้บริจาค 13 ตู้ตั้งอยู่เป็นแถวตามผนังรอบลานนี้ เชื่อกันว่าในวิหารยังมีบริเวณหนึ่งที่ใช้เก็บรวบรวมเงินทั้งหมดจากตู้บริจาคเหล่านี้ด้วย
เงิน: แปลตรงตัวว่า “ทองแดง” คือเหรียญที่ทำจากทองแดง แต่คำกรีกนี้อาจใช้ในความหมายกว้าง ๆ หมายถึงเงินทุกชนิดด้วย—ดูภาคผนวก ข14
เหรียญเล็ก ๆ 2 เหรียญ: แปลตรงตัวว่า “2 เลฟตัน” คำกรีกเลฟตันเป็นรูปพหูพจน์ของคำว่า เล็พทอส หมายถึงสิ่งที่เล็กและบาง เลฟตันเป็นเหรียญซึ่งมีค่าเท่ากับ 1/128 ของ 1 เดนาริอัน และดูเหมือนว่าเป็นเหรียญทองแดงหรือทองสัมฤทธิ์ที่เล็กที่สุดซึ่งใช้ในอิสราเอล—ดูส่วนอธิบายศัพท์คำว่า “เลฟตัน” และภาคผนวก ข14
ที่มีค่าน้อยมาก: แปลตรงตัวว่า “ซึ่งเท่ากับ 1 โคดรันเทส” คำกรีก คอดรานเทส (มาจากคำละติน quadrans) หมายถึงเหรียญของโรมันที่ทำจากทองแดงหรือทองสัมฤทธิ์ซึ่งมีค่าเท่ากับ 1/64 ของ 1 เดนาริอัน ในข้อนี้มาระโกใช้เงินของโรมันเพื่ออธิบายค่าของเงินเหรียญที่ชาวยิวใช้กันทั่วไป—ดูภาคผนวก ข14