กาลาเทีย
เดิมทีแล้วคำนี้หมายถึงดินแดนหนึ่งซึ่งภายหลังกลายมาเป็นแคว้นหนึ่งของจักรวรรดิโรมัน อยู่ในพื้นที่ตรงกลางของอะนาโตเลีย (ภายหลังเรียกกันว่าเอเชียไมเนอร์) ในประเทศตุรกีปัจจุบัน
ชื่อกาลาเทียมาจากชื่อของคนที่อาศัยอยู่ที่นั่น ซึ่งชาวกรีกเรียกคนที่นั่นว่ากาลาไท เพราะคนเหล่านี้มาจากโกลซึ่งอยู่ในยุโรปตะวันตก ชาวเคลต์ หรืออีกชื่อหนึ่งคือชาวกัลลี จำนวนมากได้อพยพออกจากโกลซึ่งเป็นบ้านเกิดของพวกเขาและเดินทางไปไกลจนถึงช่องแคบบอสพอรัส ช่วงราวๆปี 278-277 ก่อน ค.ศ. พวกเขาได้ข้ามช่องแคบบอสพอรัสเพราะกษัตริย์แห่งบิธีเนียจ้างพวกเขาให้เป็นทหาร พวกเขาเลยได้รับพื้นที่ตอนกลางของอะนาโตเลียเป็นค่าตอบแทน ซึ่งในภายหลังที่นี่ได้กลายมาเป็นอาณาจักรกาลาเทีย ทหารรับจ้างเหล่านี้พาภรรยาและลูกๆของพวกเขามาด้วย ตอนแรกดูเหมือนว่าพวกเขาหลีกเลี่ยงที่จะไม่แต่งงานกับผู้คนที่อาศัยอยู่ในดินแดนนั้น พวกเขารักษาความเป็นเอกลักษณ์ทั้งในด้านวัฒนธรรม ศาสนา และภาษาของชาวเคลต์ได้ช่วงหนึ่ง แต่ในที่สุด พวกเขาก็นมัสการเทพเจ้าและเทพธิดาของแผ่นดินนั้น อามินตัสซึ่งเป็นกษัตริย์คนสุดท้ายของพวกเขาได้มาอยู่ใต้การปกครองของโรม ในช่วงที่เขาปกครอง เขาได้ขยายอาณาเขตเดิมของกาลาเทียให้กว้างขึ้น อามินตัสถูกฆ่าในสงครามในปี 25 ก่อน ค.ศ. และอาณาจักรของเขาทั้งหมดได้กลายมาเป็นแคว้นกาลาเทียของจักรวรรดิโรมัน
ตลอดหลายศตวรรษ เขตแดนของแคว้นกาลาเทียของจักรวรรดิโรมันมีการปรับเปลี่ยนหลายครั้ง ในสมัยของอัครสาวกเปาโล กาลาเทียเป็นหนึ่งในแคว้นที่ใหญ่ที่สุดของจักรวรรดิโรมันแคว้นนี้ประกอบด้วยอาณาเขตเดิมของกาลาเทีย รวมถึงฟรีเกียตะวันออก ลิคาโอเนีย อิเซาเรีย บางส่วนของปิสิเดีย ปัมฟีเลีย และปาฟลาโกเนีย และบางส่วนของปอนทัสซึ่งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของกาลาเทีย—ดู ภาคผนวก ข13; ดูเพิ่มเติม “บทนำของหนังสือกาลาเทีย”