ปฏิทินที่น่าทึ่งของชาวมายา
จากผู้เขียนตื่นเถิด! ในเม็กซิโก
สำหรับชาวมายาโบราณa การบันทึกวันเวลาเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง. ปฏิทินของชาวมายาแสดงให้เห็นว่าพวกเขาเชื่อว่าเหตุการณ์บางอย่างจะเกิดขึ้นซ้ำอีก.
สิ่งที่ผู้เชี่ยวชาญบางคนเรียกว่า ปฏิทินทโซลคิน (การนับวัน) นั้นเป็นปฏิทินที่มี 260 วัน โดยแบ่งนับเป็น 13 ช่วง. แต่ละช่วงนาน 20 วัน แต่ละวันมีชื่อเรียกต่างกัน. ชาวมายาใช้ปฏิทินทโซลคินเพื่อกำหนดพิธีการทางศาสนา และใช้ในการทำนายโชคชะตา.
นอกจากปฏิทินทางศาสนาแล้ว ยังมีการใช้ปฏิทินอีกแบบหนึ่งด้วย คือปฏิทินธรรมดาหรือปฏิทินฮาบ. นี่เป็นปฏิทินทางสุริยคติซึ่งมี 365 วัน. หนึ่งปีมี 19 เดือน แต่ละเดือนมี 20 วัน ยกเว้นเดือนหนึ่งที่มีเพียงห้าวัน รวมทั้งหมดเป็น 365 วัน. การทำการเกษตรและชีวิตประจำวันของชาวมายาอาศัยปีสุริยคตินี้เป็นหลัก. ชาวมายาที่ฉลาดหลักแหลมได้รวมปฏิทินสองแบบนี้เข้าด้วยกัน กลายเป็นปฏิทินที่นักวิจัยเรียกกันว่าปฏิทินรอบใหญ่ ซึ่งจะบอกวันที่ตามลักษณะของปฏิทินทั้งสองแบบ. ต้องใช้เวลานานถึง 52 ปี กว่าปฏิทินรอบใหญ่นี้จะวนครบหนึ่งรอบ.b
ไม่มีการพบสิ่งประดิษฐ์ใดที่แสดงให้เห็นปฏิทินของชาวมายาทั้งหมด. พวกผู้คงแก่เรียนเข้าใจเรื่องระบบปฏิทินนี้โดยอาศัยการถอดความจากหนังสือของชาวมายาที่ยังคงเหลืออยู่เพียงไม่กี่เล่ม และโดยการศึกษาสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่สลักอยู่บนศิลาจารึกและตามอนุสาวรีย์ของชาวมายา.
ทุกวันนี้ ปฏิทินของชาวมายายังคงเป็นสิ่งที่น่าสนใจสำหรับพวกผู้เชี่ยวชาญ แม้จะมีการศึกษาวิจัยกันมาหลายร้อยปีแล้วก็ตาม. ปฏิทินเหล่านี้มีลักษณะที่สลับซับซ้อนหลายอย่าง เช่น มีการปรับความยาวของปีให้เท่ากับปีสุริยคติพอดี และมีแผนที่แสดงวงโคจรของดวงจันทร์กับดาวเคราะห์ต่าง ๆ ที่ถูกต้องแม่นยำอย่างน่าทึ่ง. ถูกแล้ว ทุกสิ่งที่กล่าวมานี้ได้มีการคำนวณไว้อย่างชำนาญโดยชาวมายาโบราณ ผู้ซึ่งกำหนดวันเวลาได้อย่างถูกต้องแม่นยำ.
[เชิงอรรถ]
a ดูบทความเรื่อง “ชาวมายา—อดีตและปัจจุบัน” ในตื่นเถิด! ฉบับ 8 กันยายน 2001.
b นอกจากนี้ ชาวมายายังใช้ปฏิทินที่เรียกว่าปฏิทินนับยาว ซึ่งเป็นปฏิทินที่นับวันต่อเนื่องมาตั้งแต่วันที่ถูกกำหนดไว้แต่ครั้งโบราณให้เป็นวันแรก.
[แผนภูมิ/ภาพหน้า 31]
(ดูรายละเอียดในวารสาร)
ทโซลคิน ฮาบ
6 คาบาน 5 พ็อพ
จากศิลาจารึกข้างบน วันที่ที่อยู่ในกรอบคือ 6 คาบาน 5 พ็อพ ซึ่งตรงกับวันที่ 6 กุมภาพันธ์ ส.ศ. 752
[แผนภูมิ/ภาพหน้า 31]
(ดูรายละเอียดในวารสาร)
0 1 5
ชาวมายาใช้สัญลักษณ์สามอย่างข้างต้นผสมกันเพื่อแทนตัวเลขทุกตัว.
0 1 2 3 4
5 6 7 8 9
10 11 12 13 14
15 16 17 18 19
แทนที่จะมี 7 วัน ปฏิทินทโซลคินมี 20 วันพร้อมด้วยชื่อเฉพาะสำหรับแต่ละวัน. ข้างล่างนี้คือสัญลักษณ์บางอย่าง
สัญลักษณ์สำหรับบางเดือนในปฏิทินฮาบซึ่งมี 19 เดือน
[ที่มาของภาพหน้า 31]
Top right and inset: HIP/Art Resource, NY; glyphs: An Introduction to the Study of the Maya Hieroglyphs/Sylvanus Griswold Morlay/Dover Publications