“ดูเหมือนกับว่าถูกออกแบบมา” หรือ?
คุณเคยใช้กล้องดูดาวส่องดูท้องฟ้ายามค่ำคืนไหม? หลายคนที่เคยดูจะบอกคุณว่าเขายังคงจำความรู้สึกที่เห็นดาวเสาร์เป็นครั้งแรกได้. ภาพที่เห็นนั้นน่าตื่นตาตื่นใจมาก. บนฉากหลังที่มืดมิดซึ่งมีดาวฤกษ์นับไม่ถ้วนส่องแสงระยิบระยับ มีดวงกลมสว่างดวงหนึ่งพร้อมกับวงแหวนอันงดงามแผ่ล้อมรอบอยู่!
วงแหวนของดาวเสาร์คืออะไร? ย้อนไปเมื่อปี 1610 ตอนที่นักดาราศาสตร์นามกาลิเลโอใช้กล้องโทรทรรศน์ที่ทำขึ้นเองส่องดูดาวเสาร์เป็นครั้งแรก ภาพที่เห็นนั้นพร่ามัวมากจนดาวเสาร์ดูเหมือนกับมีหูยื่นออกมาสองข้าง. เมื่อเวลาผ่านไปและมีการพัฒนากล้องโทรทรรศน์ให้ดีขึ้น นักดาราศาสตร์ก็มองเห็นวงแหวนได้ชัดเจนขึ้น แต่ก็ยังคงมีการถกเถียงกันว่าวงแหวนประกอบด้วยอะไรบ้าง. หลายคนยืนยันว่าวงแหวนเป็นแผ่นแข็ง. จนกระทั่งปี 1895 นักดาราศาสตร์จึงมีข้อพิสูจน์ที่เชื่อถือได้แน่นอนว่าวงแหวนประกอบด้วยอนุภาคเล็ก ๆ ของก้อนหินและก้อนน้ำแข็งจำนวนมากมาย.
หนังสือดาวเคราะห์ที่ห่างไกล (ภาษาอังกฤษ) กล่าวว่า “วงแหวนของดาวเสาร์ซึ่งเป็นเหมือนริบบิ้นหลาย ๆ แถบที่ประกอบด้วยก้อนน้ำแข็งจำนวนนับไม่ถ้วนนั้น ถูกจัดว่าเป็นสิ่งมหัศจรรย์อันยิ่งใหญ่อย่างหนึ่งของระบบสุริยะ. วงแหวนที่สุกสว่างนี้มีขนาดมโหฬาร กว้างราว ๆ 400,000 กิโลเมตรจากขอบด้านในซึ่งอยู่เหนือชั้นบรรยากาศของดาวเสาร์เพียงเล็กน้อยไปจนถึงขอบด้านนอกซึ่งไกลจนแทบจะนึกภาพไม่ออก. วงแหวนนี้ยังบางมากจนน่าทึ่ง คือเฉลี่ยแล้วหนาไม่ถึง 30 เมตร.” ในเดือนมิถุนายน 2004 เมื่อยานอวกาศแคสซีนี-ไฮเกนส์เดินทางไปถึงดาวเสาร์และส่งข้อมูลพร้อมทั้งรูปภาพกลับมา นักวิทยาศาสตร์ก็เริ่มรู้มากขึ้นอีกเกี่ยวกับความซับซ้อนของวงแหวนนับร้อย ๆ วงนี้.
บทความหนึ่งที่ออกในวารสารสมิทโซเนียน เมื่อเร็ว ๆ นี้กล่าวไว้ว่า “ดาวเสาร์ดูเหมือนกับว่าถูกออกแบบมา—เป็นวัตถุที่สมบูรณ์แบบเฉกเช่นเดียวกับวิชาคณิตศาสตร์.” เรามีความรู้สึกคล้าย ๆ กับผู้เขียน แต่เราคงสงสัยที่เขาเพิ่มคำว่า “ดูเหมือนกับว่า.” จริง ๆ แล้ว ดาวเคราะห์ที่สวยงามนี้เป็นเพียงหนึ่งในวัตถุท้องฟ้าจำนวนนับไม่ถ้วนที่เหมาะกับคำพรรณนาที่บันทึกไว้หลายพันปีแล้วที่ว่า “ฟ้าสวรรค์แสดงพระรัศมีของพระเจ้า; และท้องฟ้าประกาศพระหัตถกิจ.”—บทเพลงสรรเสริญ 19:1.
[ที่มาของภาพหน้า 27]
Background: NASA, ESA and E. Karkoschka (University of Arizona); insets: NASA and The Hubble Heritage Team (STScl/AURA)