ท่องแม่โขง—สายน้ำอันยิ่งใหญ่ — ห้องสมุดออนไลน์ของวอชเทาเวอร์

ท่องแม่โขง—สายน้ำอันยิ่งใหญ่

แม่น้ำโขงไหลผ่านประเทศในเอเชียหกประเทศ หล่อเลี้ยงผู้คนราว 100 ล้านคนจากกลุ่มชนพื้นเมืองและชาติพันธุ์ต่าง ๆ เกือบ 100 กลุ่ม. ในแต่ละปี ชาวประมงจับปลาในแม่น้ำสายนี้ได้ถึง 1.3 ล้านตัน คือสี่เท่าของปลาที่จับได้ในทะเลเหนือ! แม่น้ำสายนี้ยาวประมาณ 4,350 กิโลเมตร เป็นแม่น้ำที่ยาวที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. และเนื่องจากไหลผ่านหลายประเทศ แม่น้ำสายนี้จึงมีหลายชื่อ แต่ที่รู้จักกันดีคือแม่โขงซึ่งเป็นชื่อย่อของแม่น้ำโขงในภาษาไทย.

แม่น้ำโขงมีต้นกำเนิดจากเทือกเขาหิมาลัย ช่วงต้น ๆ กระแสน้ำจะไหลเชี่ยวลดหลั่นลงมาตามภูเขาและคดเคี้ยวไปตามโกรกธาร. เกือบครึ่งหนึ่งของความยาวทั้งหมดของแม่น้ำอยู่ในเขตแดนของประเทศจีน ซึ่งเรียกแม่น้ำนี้ว่าลานฉาง จากต้นน้ำจนถึงจุดที่แม่น้ำไหลออกจากประเทศจีนมีระดับความสูงต่างกันถึง 4,500 เมตร. ส่วนครึ่งล่างซึ่งวัดจากจุดที่แม่น้ำไหลออกจากประเทศจีนจนถึงปากแม่น้ำโขงมีระดับความสูงต่างกันเพียง 500 เมตร จึงทำให้น้ำในแม่น้ำช่วงนี้ไหลช้ากว่าช่วงต้นน้ำมากทีเดียว. เมื่อไหลออกจากประเทศจีน แม่น้ำก็จะกลายเป็นเส้นแบ่งเขตแดนระหว่างพม่าและลาว และเป็นเส้นแบ่งเขตแดนระหว่างลาวกับไทยเกือบตลอดแนวพรมแดน. แม่น้ำนี้แยกออกเป็นสองสายเมื่ออยู่ในประเทศกัมพูชา จากนั้นก็ไหลเข้าไปในเวียดนามทั้งสองสายซึ่งได้แยกออกไปอีกหลายสายและไหลลงสู่ทะเลจีนใต้.

ในช่วงปลายทศวรรษ 1860 ชาวฝรั่งเศสพยายามหาเส้นทางที่เรือสามารถล่องขึ้นลำน้ำโขงเข้าไปในประเทศจีน. แต่ความหวังของพวกเขาก็มลายไปเนื่องจากมีแก่งหินมากมายใกล้เมืองกระทีของกัมพูชา และมีน้ำตกขนาดใหญ่ที่น่าเกรงขามซึ่งมีชื่อว่า น้ำตกคอนพระเพ็ง ทางตอนใต้ของประเทศลาว. น้ำตกคอนพระเพ็งมีปริมาณน้ำมากที่สุดในบรรดาน้ำตกอื่น ๆ ของโลก มากกว่าปริมาณน้ำในน้ำตกไนแอการาซึ่งอยู่ระหว่างเขตแดนของแคนาดาและสหรัฐถึงสองเท่า.

ธารชีวิต

แม่น้ำโขงมีความสำคัญอย่างมากต่อเศรษฐกิจของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. ทั้งเวียงจันทน์เมืองหลวงของประเทศลาว และพนมเปญเมืองหลวงของกัมพูชาต่างก็เป็นเมืองท่าริมแม่น้ำสายนี้. แม่น้ำโขงตอนปลายเปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงเวียดนาม. ในเวียดนาม แม่น้ำโขงแยกย่อยออกไปอีกเจ็ดสาขา กลายเป็นดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงซึ่งมีพื้นที่ 40,000 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นทางน้ำยาวประมาณ 3,200 กิโลเมตร. น้ำที่มีอยู่อย่างเหลือเฟือเช่นนี้หล่อเลี้ยงเรือกสวนไร่นาต่าง ๆ และยังอุดมไปด้วยตะกอนดินที่มีคุณค่าจนทำให้ชาวนาในเวียดนามสามารถปลูกข้าวได้ปีละสามครั้ง. ที่จริง เวียดนามเป็นผู้ส่งออกอาหารหลักชนิดนี้โดยจะเป็นรองก็เพียงประเทศไทยเท่านั้น.

มีการกะประมาณกันว่ามีชนิดพันธุ์ปลามากถึง 1,200 ชนิดในแม่น้ำโขง และได้มีการเพาะเลี้ยงปลาบางชนิดรวมถึงกุ้งด้วย. ปลาท้องถิ่นชนิดหนึ่งที่ชาวกัมพูชาเรียกว่าไตรเรียล (trey riel) เป็นปลาที่รู้จักกันดีเนื่องจากคำว่า เรียล ซึ่งเป็นหน่วยเงินตราของกัมพูชาก็ได้มาจากชื่อปลาชนิดนี้. นอกจากนั้น แม่น้ำโขงยังเป็นที่อยู่อาศัยของปลาบึกที่ใกล้จะสูญพันธุ์แล้ว ซึ่งอาจยาวได้ถึง 2.75 เมตร. ในปี 2005 ชาวประมงได้ลากอวนและจับปลาบึกตัวหนึ่งที่มีน้ำหนักถึง 290 กิโลกรัม คาดว่าเป็นปลาน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยพบเห็นในโลก! สัตว์อีกชนิดหนึ่งที่ใกล้จะสูญพันธุ์ ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับแม่น้ำโขงอยู่บ้างก็คือ โลมาอิรวดี. นักวิจัยกล่าวว่า อาจมีโลมาชนิดนี้หลงเหลืออยู่ในแม่น้ำนี้ไม่ถึง 100 ตัว.

นอกจากจะหล่อเลี้ยงชีวิตของผู้คนมากมายหลายล้านคน แม่น้ำโขงยังเป็นเหมือนทางหลวงสำหรับเรือทุกชนิด ทั้งเรือสำหรับผู้โดยสารขนาดเล็ก, เรือสินค้าที่มีขนาดใหญ่กว่า, และเรือเดินสมุทร. แม่น้ำสายนี้ยังเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวด้วย หลายคนอยากล่องเรือขึ้นไปตามลำน้ำผ่านน้ำตกคอนพระเพ็งขึ้นไปถึงเวียงจันทน์. เวียงจันทน์มีชื่อเสียงในเรื่องคูคลอง, เจดีย์, และบ้านใต้ถุนสูง เมืองนี้เคยเป็นศูนย์กลางทางการค้า, การเมือง, และศาสนาเป็นเวลากว่า 1,000 ปีแล้ว. จากเวียงจันทน์ คุณอาจล่องเรือขึ้นไปถึงหลวงพระบาง. เมืองท่าแห่งนี้ครั้งหนึ่งเคยเป็นเมืองหลวงของรัฐอันกว้างใหญ่ของชนเผ่าไทยและลาว และในสมัยหนึ่งซึ่งรวมถึงช่วงที่อยู่ใต้การปกครองของฝรั่งเศส เมืองนี้ก็เคยเป็นเมืองหลวงของลาว. กลิ่นอายของการเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสยังคงมีให้เห็นอยู่ทั่วไปในเมืองที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์นี้.

เมื่อไม่นานมานี้มีการเปลี่ยนแปลงที่น่าวิตกเกี่ยวกับแม่น้ำโขง. การเปลี่ยนแปลงที่ว่านี้รวมถึงการจับปลาแบบที่ก่อผลเสียหายร้ายแรง, การตัดไม้ทำลายป่า, และการก่อสร้างเขื่อนขนาดใหญ่เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าโดยใช้พลังน้ำ. สำหรับผู้สังเกตการณ์หลายคน สถานการณ์ดูเหมือนเกินกว่าจะควบคุมได้. แต่ยังมีความหวัง.

คัมภีร์ไบเบิลสัญญาว่าอีกไม่นาน พระผู้สร้างองค์เปี่ยมด้วยความรักจะเข้าแทรกแซงกิจการของมนุษย์โดยทางราชอาณาจักรของพระองค์. (ดานิเอล 2:44; 7:13, 14; มัดธาย 6:10) ภายใต้การชี้นำของรัฐบาลโลกที่สมบูรณ์แบบ แผ่นดินโลกทั้งสิ้นจะได้รับการเยียวยา และในความหมายเป็นนัย แม่น้ำทั้งหลายก็จะ “ตบมือ” ด้วยความยินดี. (บทเพลงสรรเสริญ 98:7-9) ขอให้แม่โขง สายน้ำอันยิ่งใหญ่นี้ร่วมปรบมือด้วยความยินดีเช่นกัน.

[แผนที่หน้า 24]

(รายละเอียดดูจากวารสาร)

จีน

พม่า

ลาว

ไทย

กัมพูชา

เวียดนาม

แม่น้ำโขง

[ภาพหน้า 24]

นาข้าว ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง

[ภาพหน้า 24]

แม่น้ำโขงมีชนิดพันธุ์ปลาต่าง ๆ อาศัยอยู่ประมาณ 1,200 ชนิด

[ภาพหน้า 25]

ตลาดน้ำ เวียดนาม

[ที่มาของภาพหน้า 24]

Rice paddies: ©Jordi Camí/age fotostock; fishing: ©Stuart Pearce/World Pictures/age fotostock; background: © Chris Sattlberger/Panos Pictures

[ที่มาของภาพหน้า 25]