เชิงอรรถ

a การ​ที่​คริสต์​ศาสนจักร​ได้​ใช้​เรื่อง​ราว​การ​สิ้น​พระ​ชนม์​ของ​พระ​เยซู​ใน​หนังสือ​กิตติคุณ​เพื่อ​ปลุก​กระแส​ต่อ​ต้าน​ชาว​ยิว​เป็น​เรื่อง​ที่​น่า​ตำหนิ​อย่าง​ยิ่ง เพราะ​แนว​คิด​เช่น​นั้น​ไม่​เป็น​ไป​ตาม​เจตนารมณ์​ของ​ผู้​เขียน​กิตติคุณ​ซึ่ง​พวก​เขา​เอง​ก็​เป็น​ชาว​ยิว.