-
ผู้ปกครองทั้งหลาย คุณรู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับการฝึกอบรมพี่น้องชาย?หอสังเกตการณ์ 2015 | 15 เมษายน
-
-
ผู้ปกครองทั้งหลาย คุณรู้สึกอย่างไรเกี่ยวกับการฝึกอบรมพี่น้องชาย?
“มีเวลาสำหรับทุกสิ่ง”—ผู้ป. 3:1, ฉบับอมตธรรมร่วมสมัย
1, 2. ผู้ดูแลหมวดสังเกตเห็นอะไรในหลายประชาคม?
เมื่อผู้ดูแลหมวดกับคณะผู้ปกครองประชุมกันใกล้จะเสร็จ เขามองไปที่ผู้ปกครองที่ทำงานหนักเหล่านี้ด้วยความรัก ซึ่งบางคนอายุมากพอที่จะเป็นพ่อของเขาได้ แล้วเขาก็ถามผู้ปกครองถึงเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งที่เขารู้สึกกังวลว่า “พี่น้องครับ พี่น้องได้ช่วยฝึกอบรมพี่น้องชายให้รับเอาหน้าที่รับผิดชอบในประชาคมยังไงบ้างครับ?” พี่น้องเหล่านี้รู้ว่าในการเยี่ยมครั้งที่แล้ว ผู้ดูแลหมวดกระตุ้นพวกเขาให้ใช้เวลามากขึ้นเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชาย แล้วผู้ปกครองคนหนึ่งก็ยอมรับว่า “เราไม่ค่อยได้ทำเลยครับ” ผู้ปกครองคนอื่น ๆ ก็ยอมรับอย่างนั้นด้วย
2 ถ้าคุณเป็นผู้ปกครอง บางทีคุณอาจตอบคล้าย ๆ กัน ที่จริง ผู้ดูแลหมวดหลายคนสังเกตเห็นว่าผู้ปกครองจำเป็นต้องใช้เวลามากขึ้นเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายไม่ว่าจะเป็นคนหนุ่มหรือสูงอายุเพื่อให้พวกเขาช่วยดูแลประชาคม แต่การทำอย่างนั้นอาจเป็นเรื่องยาก ทำไมล่ะ?
3. (ก) คัมภีร์ไบเบิลแสดงให้เห็นอย่างไรว่าการฝึกอบรมพี่น้องชายเป็นเรื่องสำคัญ และทำไมเราทุกคนควรสนใจการฝึกอบรมนี้? (ดูเชิงอรรถ) (ข) ทำไมจึงไม่ง่ายสำหรับผู้ปกครองบางคนที่จะฝึกอบรมพี่น้องชาย?
3 ในฐานะผู้ปกครอง คุณรู้ว่าเป็นเรื่องสำคัญที่จะจัดเวลาฝึกอบรมพี่น้องชายa คุณรู้ว่าจำเป็นต้องมีพี่น้องชายมากขึ้นเพื่อช่วยประชาคมให้เข้มแข็งในตอนนี้และเพื่อสนับสนุนประชาคมใหม่ ๆ ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต (อ่านยะซายา 60:22) และคัมภีร์ไบเบิลก็บอกว่าคุณควร “สอน . . . คนอื่น” (อ่าน 2 ติโมเธียว 2:2) แต่การจัดเวลาเพื่อทำอย่างนั้นอาจเป็นเรื่องยากเพราะคุณต้องดูแลเอาใจใส่ความจำเป็นของครอบครัวและต้องทำงานอาชีพ นอกจากนั้น คุณยังต้องดูแลเรื่องที่จำเป็นในประชาคมและเรื่องเร่งด่วนอื่น ๆ ด้วย แม้มีหลายอย่างที่ต้องทำก็ตาม แต่ให้เรามาดูว่าทำไมการจัดเวลาเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายจึงเป็นเรื่องสำคัญ
การฝึกอบรมเป็นเรื่องที่ต้องรีบทำ
4. ทำไมบางครั้งผู้ปกครองไม่ได้รีบฝึกอบรมพี่น้องชาย?
4 ทำไมการจัดเวลาเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายในประชาคมอาจเป็นเรื่องยาก ผู้ปกครองบางคนอาจคิดว่า ‘มีเรื่องอื่นในประชาคมที่เร่งด่วนกว่าและต้องจัดการทันที ถ้าผมไม่ได้ฝึกอบรมพวกเขาในตอนนี้ ประชาคมคงไม่เป็นไรหรอก’ เป็นอย่างนั้นจริง ๆ ไหม? จริงอยู่ ในประชาคมอาจมีเรื่องอื่น ๆ ที่จำเป็นต้องจัดการทันที แต่ถ้าเราไม่รีบฝึกอบรมพี่น้องชาย ประชาคมก็อาจได้รับความเสียหาย
5, 6. เราเรียนอะไรได้จากวิธีดูแลรักษารถยนต์ของคนขับรถในตัวอย่างนี้ และเราจะเปรียบตัวอย่างนี้กับการฝึกอบรมในประชาคมอย่างไร?
5 ขอให้คิดถึงตัวอย่างนี้ เพื่อจะดูแลรักษารถยนต์ให้อยู่ในสภาพดี คนขับรู้ว่าเขาต้องเปลี่ยนน้ำมันเครื่องเป็นประจำ แต่เขาอาจคิดว่าการเติมน้ำมันสำคัญกว่า เพราะถ้าไม่มีน้ำมันรถก็วิ่งไม่ได้ เขาอาจคิดว่าถ้าตอนนี้กำลังยุ่งก็ค่อยเปลี่ยนน้ำมันเครื่องวันหลังก็ได้ จริงอยู่ที่รถอาจวิ่งได้ต่อไปอีกสักระยะหนึ่ง แต่ถ้าคนขับไม่เปลี่ยนน้ำมันเครื่องเมื่อถึงเวลา ไม่ช้าก็เร็วรถจะพังแน่ ๆ ถึงตอนนั้นเขาต้องเสียเวลาและเสียเงินจำนวนมากเพื่อซ่อมรถ เราได้เรียนอะไรจากตัวอย่างนี้?
6 คล้ายกับคนขับรถที่ต้องเติมน้ำมันเป็นประจำ ผู้ปกครองก็ต้องรีบจัดการเรื่องที่สำคัญเพราะถ้าเขาไม่ทำประชาคมอาจได้รับความเสียหาย ที่จริง ผู้ปกครองต้อง “ตรวจดูให้แน่ใจว่าสิ่งไหนสำคัญกว่า” (ฟิลิป. 1:10) แต่ผู้ปกครองบางคนอาจยุ่งมากกับเรื่องที่สำคัญหลายเรื่องจนไม่มีเวลาฝึกอบรมพี่น้องชาย การทำอย่างนั้นก็เหมือนกับการละเลยไม่ได้เปลี่ยนน้ำมันเครื่องเมื่อถึงเวลา ถ้าผู้ปกครองไม่รีบฝึกอบรมพี่น้องชาย ไม่ช้าก็เร็วจะไม่มีพี่น้องชายเพียงพอที่จะเอาใจใส่ความจำเป็นต่าง ๆ ในประชาคม
7. เราควรมองผู้ปกครองที่จัดเวลาเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายอย่างไร?
7 อย่าคิดว่าการฝึกอบรมเป็นเรื่องไม่สำคัญ ผู้ปกครองที่สนใจอนาคตของประชาคมและได้จัดเวลาเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายถือว่าเป็นผู้รับใช้ที่ฉลาดสุขุมและมีค่าต่อพี่น้องในประชาคม (อ่าน 1 เปโตร 4:10) การฝึกอบรมให้ประโยชน์ต่อประชาคมอย่างไร?
ใช้เวลาให้คุ้มค่าที่สุด
8. (ก) ทำไมผู้ปกครองต้องฝึกอบรมพี่น้องชาย? (ข) ผู้ปกครองที่รับใช้ในที่ที่มีความต้องการผู้ประกาศมากกว่ามีหน้าที่รับผิดชอบอะไรที่ต้องรีบทำ? (ดูกรอบ “งานมอบหมายที่ต้องรีบทำ”)
8 แม้ผู้ปกครองที่มีประสบการณ์ส่วนใหญ่ต้องเจียมตัวและยอมรับว่าเมื่ออายุมากขึ้นพวกเขาจะไม่สามารถทำหน้าที่ได้มากเหมือนตอนนี้ (มีคา 6:8) แต่เขาควรคิดด้วยว่า “เวลาและโอกาส” ที่ไม่คาดคิดอาจเกิดขึ้นอย่างกะทันหันจนทำให้ไม่สามารถทำหน้าที่รับผิดชอบต่าง ๆ ได้ (ผู้ป. 9:11, 12 ฉบับอมตธรรมร่วมสมัย; ยโก. 4:13, 14) เนื่องจากพวกเขารักและห่วงใยประชาชนของพระยะโฮวา เหล่าผู้ปกครองจึงทำงานหนักเพื่อสอนสิ่งที่พวกเขาได้เรียนรู้มาหลายปีแก่พี่น้องชายที่อายุน้อยกว่า—อ่านบทเพลงสรรเสริญ 71:17, 18
9. เหตุการณ์อะไรในอนาคตที่ทำให้การฝึกอบรมเป็นเรื่องสำคัญมากในตอนนี้?
9 ผู้ปกครองที่ฝึกอบรมพี่น้องชายถือว่ามีค่ามากเพราะพวกเขาพยายามช่วยเสริมสร้างประชาคมให้เข้มแข็ง การฝึกอบรมนี้ทำให้มีพี่น้องชายมากขึ้นที่พร้อมจะช่วยประชาคมให้เป็นเอกภาพและซื่อสัตย์ต่อพระเจ้าอยู่เสมอ เรื่องนี้นับว่าสำคัญในช่วงสมัยสุดท้ายและจะยิ่งสำคัญมากขึ้นในช่วงความทุกข์ลำบากใหญ่ที่กำลังใกล้เข้ามา (ยเอศ. 38:10-12; มีคา 5:5, 6) ดังนั้น ผู้ปกครองที่รักทั้งหลาย ขอให้คุณจัดเวลาเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายเป็นประจำตั้งแต่ตอนนี้
10. ผู้ปกครองอาจจำเป็นต้องทำอะไรเพื่อจะมีเวลาฝึกอบรมพี่น้องชาย?
10 เราเข้าใจว่าตารางเวลาของคุณเต็มแน่นอยู่แล้วเพราะคุณต้องเอาใจใส่เรื่องสำคัญ ๆ ในประชาคม ถ้าเป็นอย่างนั้น คุณอาจจำเป็นต้องเอาเวลาบางส่วนที่ใช้ไปกับการดูแลหน้าที่รับผิดชอบเหล่านั้นมาใช้ในการฝึกอบรมพี่น้องชาย (ผู้ป. 3:1) การทำอย่างนั้นเป็นการใช้เวลาของคุณอย่างคุ้มค่าที่สุดและจะทำให้ประชาคมได้รับประโยชน์ในอนาคต
สร้างบรรยากาศที่ดี
11. (ก) มีอะไรที่น่าสังเกตเกี่ยวกับข้อเสนอแนะในการฝึกอบรมพี่น้องชายของผู้ปกครองในหลาย ๆ ประเทศ? (ข) ตามที่บอกไว้ในสุภาษิต 15:22 ทำไมจึงมีประโยชน์ที่จะพิจารณาข้อเสนอแนะของผู้ปกครองคนอื่น ๆ?
11 เมื่อไม่นานมานี้มีการถามผู้ปกครองบางคนว่าพวกเขาทำอย่างไรจึงประสบผลสำเร็จในการฝึกอบรมพี่น้องชายให้ทำงานมากขึ้นในประชาคมb แม้ผู้ปกครองเหล่านี้จะอยู่ในเขตที่มีสภาพการณ์แตกต่างกันแต่ทุกคนก็ให้คำแนะนำคล้าย ๆ กัน นี่แสดงให้เห็นอะไร? เรื่องนี้แสดงว่าการฝึกอบรมที่อาศัยคัมภีร์ไบเบิลเป็นหลักมีประโยชน์มากต่อพี่น้องชายที่ถูกฝึกใน “ประชาคมทุกหนทุกแห่ง” (1 โค. 4:17) ดังนั้น ในบทความนี้และบทความถัดไปเราจะพิจารณาข้อเสนอแนะบางอย่างของผู้ปกครองเหล่านี้—สุภา. 15:22
12. ผู้ปกครองจำเป็นต้องสร้างอะไร และทำไม?
12 ก่อนอื่น ผู้ปกครองจำเป็นต้องสร้างบรรยากาศที่ดี ทำไมการทำอย่างนี้จึงสำคัญ? เหมือนกับชาวสวนที่ต้องเตรียมดินก่อนจะหว่านเมล็ดพืช ผู้ปกครองก็จำเป็นต้องเตรียมหัวใจของพี่น้องชายก่อน แล้วจึงค่อยสอนทักษะใหม่ ๆ ให้เขา แต่ผู้ปกครองจะสร้างบรรยากาศที่ดีเพื่อจะฝึกอบรมพี่น้องชายได้อย่างไร? เขาเรียนเรื่องนี้ได้จากตัวอย่างของผู้พยากรณ์ซามูเอล
13-15. (ก) พระยะโฮวาบอกซามูเอลให้ทำอะไร? (ข) ซามูเอลเตรียมการอย่างไรเพื่อช่วยซาอูลให้พร้อมสำหรับงานมอบหมายใหม่? (ดูภาพแรก) (ค) ทำไมตัวอย่างของซามูเอลที่บันทึกในคัมภีร์ไบเบิลจึงมีค่ามากต่อผู้ปกครองในทุกวันนี้?
13 วันหนึ่งเมื่อประมาณสามพันปีที่แล้ว พระยะโฮวาบอกซามูเอลผู้พยากรณ์ที่ชราว่า “พรุ่งนี้เวลานี้เราจะใช้คนให้มาหาท่านจากแขวงตระกูลเบ็นยามิน จงชโลมผู้นั้นให้เป็นหัวหน้าพวกยิศราเอลพลไพร่ของเรา” (1 ซามู. 9:15, 16) ซามูเอลเข้าใจว่าเขาจะไม่ได้นำหน้าชาติอิสราเอลอีกต่อไป และพระยะโฮวาอยากให้เขาแต่งตั้งผู้นำคนใหม่ ดังนั้น ซามูเอลจึงคิดและเตรียมการเพื่อจะช่วยชายคนนั้นให้พร้อมสำหรับงานมอบหมายใหม่
14 วันต่อมา ซามูเอลได้พบกับซาอูล และพระยะโฮวาบอกผู้พยากรณ์ว่า “ดูเถิดคนนี้แหละ” ซามูเอลจึงทำตามที่เขาเตรียมการไว้ทันที เขาสร้างบรรยากาศที่ดีเพื่อจะคุยกับซาอูลโดยเชิญซาอูลกับคนรับใช้ให้มากินข้าวด้วยกัน ให้นั่งในตำแหน่งที่ดีกว่าคนอื่น และจัดอาหารส่วนที่ดีที่สุดให้ด้วย จากนั้น ซามูเอลบอกว่า ‘เชิญรับประทานเถิด ด้วยเป็นของที่รักษาไว้เพื่อท่านจนถึงเวลากำหนด’ หลังจากรับประทานอาหารเสร็จแล้วซามูเอลพาซาอูลไปที่บ้าน ระหว่างทางทั้งสองก็คุยกันอย่างเพลิดเพลิน เมื่อมาถึงบ้านของซามูเอล พวกเขาขึ้นไปบนดาดฟ้าและซามูเอล ‘ก็สนทนากับซาอูลอยู่บนดาดฟ้า’ จนถึงเวลาเข้านอน วันต่อมา ซามูเอลได้เจิมซาอูล จูบเขา และให้คำแนะนำเพิ่มเติม จากนั้น ซาอูลก็ไปและพร้อมสำหรับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในวันข้างหน้า—1 ซามู. 9:17-27; 10:1
15 แน่นอน การที่ซามูเอลเจิมซาอูลให้เป็นผู้นำของชาติอิสราเอลต่างกันมากกับการฝึกอบรมพี่น้องชายให้เป็นผู้ปกครองหรือผู้ช่วยงานรับใช้ในประชาคม แต่ผู้ปกครองก็สามารถเรียนรู้บทเรียนสำคัญหลายอย่างได้จากวิธีที่ซามูเอลเตรียมหัวใจซาอูล ให้เรามาพิจารณาบทเรียนสองเรื่องด้วยกัน
เป็นผู้สอนที่เต็มใจและเพื่อนที่ดี
16. (ก) ซามูเอลรู้สึกอย่างไรเมื่อชาวอิสราเอลขอให้มีกษัตริย์? (ข) ซามูเอลตอบรับอย่างไรเมื่อพระยะโฮวาบอกเขาให้แต่งตั้งซาอูล?
16 เต็มใจและไม่ลังเล ตอนแรกที่ซามูเอลได้ยินว่าชาวอิสราเอลอยากได้กษัตริย์ที่เป็นมนุษย์ เขารู้สึกผิดหวังและรู้สึกว่าชาวอิสราเอลไม่อยากให้เขาเป็นผู้นำอีกต่อไป (1 ซามู. 8:4-8) แม้ซามูเอลไม่อยากแต่งตั้งกษัตริย์ให้พวกเขา แต่พระยะโฮวาก็บอกซามูเอลถึงสามครั้งให้ฟังประชาชน (1 ซามู. 8:7, 9, 22) ซามูเอลไม่อิจฉาหรือโกรธคนที่จะมาเป็นผู้นำแทนเขา และเมื่อพระยะโฮวาบอกเขาให้แต่งตั้งซาอูล เขาก็ไม่ลังเล เขาเต็มใจเชื่อฟังไม่ใช่เพราะเป็นหน้าที่ แต่เพราะเขารักพระยะโฮวา
17. ผู้ปกครองในทุกวันนี้เลียนแบบซามูเอลอย่างไร และอะไรทำให้พวกเขามีความสุข?
17 ผู้ปกครองที่มีประสบการณ์หลายคนในทุกวันนี้ได้เลียนแบบตัวอย่างของซามูเอลและฝึกอบรมคนอื่นด้วยความรัก (1 เป. 5:2) ผู้ปกครองที่กรุณาเหล่านี้เต็มใจสอนพี่น้องชายและไม่ลังเลที่จะแบ่งปันหน้าที่ในประชาคมให้กับพี่น้องชาย พวกเขามองว่าพี่น้องชายเหล่านี้เป็น “เพื่อนร่วมงาน” ที่มีค่าซึ่งจะช่วยดูแลสิ่งจำเป็นต่าง ๆ ในประชาคม (2 โค. 1:24; ฮีบรู 13:16) ผู้ปกครองที่ไม่เห็นแก่ตัวเหล่านี้มีความสุขที่เห็นพี่น้องชายที่ได้รับการฝึกอบรมเหล่านั้นใช้ความสามารถเพื่อช่วยประชาชนของพระยะโฮวา—กิจ. 20:35
18, 19. ผู้ปกครองจะเตรียมหัวใจของผู้ที่เขาจะฝึกอบรมได้อย่างไร และทำไมการทำอย่างนั้นจึงสำคัญ?
18 เป็นเพื่อนไม่ใช่แค่ผู้สอน ที่จริง เมื่อซามูเอลพบซาอูล เขาสามารถแต่งตั้งซาอูลให้เป็นกษัตริย์ได้ทันทีโดยเทน้ำมันลงบนศีรษะของซาอูล แต่การทำอย่างนั้นไม่ได้ช่วยซาอูลให้พร้อมที่จะเป็นผู้นำประชาชนของพระเจ้า แทนที่จะทำอย่างนั้น ซามูเอลใช้เวลาเพื่อเตรียมหัวใจของซาอูลให้พร้อมสำหรับงานมอบหมายใหม่ เช่น ก่อนที่จะแต่งตั้งซาอูลพวกเขากินข้าวด้วยกัน ออกไปเดินเล่นด้วยกัน คุยกันเป็นเวลานาน และพักผ่อนให้หายเหนื่อย เห็นได้ชัดว่าซามูเอลคอยจนถึงเวลาที่เหมาะสมแล้วค่อยแต่งตั้งกษัตริย์องค์ใหม่
การฝึกอบรมพี่น้องชายเริ่มจากการเป็นเพื่อนที่ดี (ดูข้อ 18, 19)
19 ทุกวันนี้ก็เช่นกัน ก่อนที่จะเริ่มฝึกอบรมพี่น้องชาย ผู้ปกครองควรพยายามเป็นเพื่อนกับเขาและทำให้เขารู้สึกผ่อนคลาย ซึ่งวิธีการอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสภาพการณ์และวัฒนธรรมของแต่ละท้องถิ่น แต่ไม่ว่าคุณจะอยู่ที่ไหนถ้าคุณแบ่งเวลาจากตารางที่เต็มแน่นเพื่อฝึกอบรมพี่น้องชาย เขาก็จะรู้ว่าเขาสำคัญสำหรับคุณ (อ่านโรม 12:10) ขอให้มั่นใจว่าเขาจะรู้สึกขอบคุณมากที่คุณห่วงใยและเอาใจใส่ด้วยความรัก
20, 21. (ก) ผู้สอนที่ประสบความสำเร็จต้องทำอะไร และทำไม? (ข) เราจะพิจารณาอะไรในบทความถัดไป?
20 ขอจำไว้ว่าผู้สอนที่ประสบความสำเร็จไม่ใช่แค่ชอบฝึกอบรมคนอื่นเท่านั้น แต่เขาต้องรักคน ที่เขาฝึกด้วย (เทียบกับโยฮัน 5:20) ทำไมเรื่องนี้จึงสำคัญ? เพราะถ้าผู้ถูกฝึกรู้สึกว่าคุณสนใจเขาจริง ๆ เขาก็จะเต็มใจเรียนรู้จากคุณ ดังนั้น ผู้ปกครองทั้งหลาย ขอคุณอย่าเพียงแต่เป็นผู้สอนเท่านั้น แต่ให้เป็นเพื่อนที่ดีด้วย—สุภา. 17:17; โย. 15:15
21 หลังจากที่เตรียมหัวใจของพี่น้องชายแล้ว ผู้ปกครองก็สามารถเริ่มฝึกอบรมเขาได้ แต่ผู้ปกครองควรใช้วิธีไหน? เราจะพิจารณาเรื่องนี้ในบทความถัดไป
a แม้บทความนี้และบทความถัดไปเขียนเพื่อผู้ปกครองโดยเฉพาะ แต่เราทุกคนควรสนใจเรื่องนี้ เพราะนี่จะช่วยพี่น้องชายทุกคนให้เข้าใจว่าพวกเขาจำเป็นต้องได้รับการฝึกอบรมเพื่อทำงานมากขึ้นในประชาคม ถ้าในประชาคมมีพี่น้องชายที่ได้รับการฝึกอบรมแล้วมากขึ้น เราทุกคนก็ได้รับประโยชน์
b ผู้ปกครองเหล่านี้อยู่ในประเทศเกาหลี ญี่ปุ่น นามิเบีย ไนจีเรีย บังกลาเทศ บราซิล เบลเยียม ฝรั่งเศส เฟรนช์เกียนา เม็กซิโก เรอูนียง สหรัฐ แอฟริกาใต้ และออสเตรเลีย
-
-
วิธีที่ผู้ปกครองฝึกอบรมพี่น้องชายให้มีคุณสมบัติหอสังเกตการณ์ 2015 | 15 เมษายน
-
-
วิธีที่ผู้ปกครองฝึกอบรมพี่น้องชายให้มีคุณสมบัติ
“สิ่งต่าง ๆ ที่ท่านได้ยินจากข้าพเจ้า . . . จงมอบให้แก่คนที่ซื่อสัตย์”—2 ติโม. 2:2
1. (ก) ผู้รับใช้ของพระเจ้ามองการฝึกอบรมอย่างไร และทำไมการฝึกอบรมจึงจำเป็นในทุกวันนี้? (ข) เราจะพิจารณาอะไรในบทความนี้?
ประชาชนของพระเจ้ารู้ดีว่าการฝึกอบรมทำให้เกิดความสำเร็จ ตัวอย่างเช่น โดยการรวบรวม “พลชำนาญศึก” หรือคนที่ถูกฝึก มาจนชำนาญ อับรามจึงสามารถช่วยโลตได้สำเร็จ (เย. 14:14-16) คล้ายกัน นักร้องในสมัยของกษัตริย์ดาวิด “ได้รับการฝึกฝน” ให้ร้องเพลงสรรเสริญพระยะโฮวา (1 โคร. 25:7, ฉบับอมตธรรมร่วมสมัย ) ทุกวันนี้ เราต้องต่อสู้กับซาตานและโลกของมัน (เอเฟ. 6:11-13) นอกจากนั้น เรายังทำงานหนักเพื่อสรรเสริญพระยะโฮวาโดยบอกคนอื่น ๆ เกี่ยวกับชื่อของพระองค์ (ฮีบรู 13:15, 16) ดังนั้น เพื่อที่เราจะประสบความสำเร็จเหมือนผู้รับใช้พระเจ้าในอดีต เราก็ต้องได้รับการฝึกอบรม ด้วย ที่จริง พระยะโฮวามอบหมายหน้าที่รับผิดชอบแก่ผู้ปกครองให้ฝึกอบรมพี่น้องชายในประชาคม (2 ติโม. 2:2) มีวิธีอะไรบ้างที่ผู้ปกครองบางคนใช้เพื่อฝึกอบรมพี่น้องชายให้ดูแลประชาชนของพระยะโฮวา?
ช่วยเขาให้รักพระยะโฮวามากขึ้น
2. ก่อนจะสอนทักษะใหม่ ๆ ให้กับพี่น้องชาย ผู้ปกครองอาจทำอะไรและทำไม?
2 ผู้ปกครองอาจเปรียบได้กับชาวสวน ก่อนปลูกพืช ชาวสวนอาจต้องใส่ปุ๋ยในดินเพื่อทำให้ต้นไม้เติบโตและแข็งแรง คล้ายกัน ก่อนที่ผู้ปกครองจะสอนทักษะใหม่ ๆ ให้กับพี่น้องชาย เขาอาจคุยกับพี่น้องชายเกี่ยวกับหลักการบางอย่างในคัมภีร์ไบเบิลเพื่อช่วยให้พี่น้องชายพร้อมจะนำสิ่งที่ได้เรียนไปใช้—1 ติโม. 4:6
3. (ก) ผู้ปกครองอาจใช้คำพูดของพระเยซูในมาระโก 12:29, 30 พูดคุยกับพี่น้องชายอย่างไร? (ข) คำอธิษฐานของผู้ปกครองอาจส่งผลอย่างไรต่อพี่น้องชาย?
3 นับว่าสำคัญที่จะรู้ว่าความจริงส่งผลอย่างไรต่อความคิดและความรู้สึกของพี่น้องชาย เพื่อจะรู้เรื่องนี้ ผู้ปกครองอาจถามเขาว่าการที่เขาอุทิศตัวแด่พระยะโฮวาส่งผลอย่างไรต่อการตัดสินใจในชีวิตของเขา คำถามนั้นอาจนำไปสู่การพูดคุยกันเกี่ยวกับวิธีที่จะรับใช้พระยะโฮวาด้วยสุดหัวใจ (อ่านมาระโก 12:29, 30) นอกจากนั้น ผู้ปกครองอาจอธิษฐานด้วยกันกับพี่น้องชาย ขอพระวิญญาณบริสุทธิ์เพื่อพี่น้องชายจะรับการฝึกอบรมได้สำเร็จ เมื่อพี่น้องชายได้ยินผู้ปกครองอธิษฐานเพื่อเขา นั่นจะช่วยกระตุ้นเขาให้ทำมากขึ้น!
4. (ก) ขอยกตัวอย่างบางเรื่องในคัมภีร์ไบเบิลที่จะช่วยพี่น้องชายให้ทำความก้าวหน้า (ข) ผู้ปกครองควรมีเป้าหมายอะไรเมื่อฝึกอบรมพี่น้องชาย?
4 เมื่อผู้ปกครองเริ่มฝึกอบรม นับว่าดีที่จะพิจารณาบางเรื่องในคัมภีร์ไบเบิลด้วยกันเพื่อช่วยพี่น้องชายให้เห็นความสำคัญของการเป็นคนมีน้ำใจช่วยเหลือ ไว้ใจได้ และถ่อมตน (1 กษัต. 19:19-21; นเฮม. 7:2; 13:13; กิจ. 18:24-26) คุณลักษณะต่าง ๆ เหล่านี้เป็นประโยชน์ต่อพี่น้องชายเหมือนกับที่ปุ๋ยเป็นประโยชน์ต่อดิน เพราะคุณลักษณะเหล่านี้จะช่วยพี่น้องชายให้เติบโตนั่นคือทำความก้าวหน้าเร็วขึ้น ผู้ปกครองจากฝรั่งเศสคนหนึ่งชื่อชอง-คล็อดบอกว่า เป้าหมายของเขาเมื่อฝึกอบรมคือช่วยพี่น้องชายให้ตัดสินใจอย่างฉลาดสุขุมโดยอาศัยหลักการจากคัมภีร์ไบเบิล เขาบอกว่า “ผมหาโอกาสอ่านข้อคัมภีร์ด้วยกันกับพี่น้องชายเพื่อ ‘เปิดตา’ ของเขาให้เห็น ‘สิ่งมหัศจรรย์ทั้งหลาย’ ที่พบในคำของพระเจ้า” (เพลง. 119:18, ฉบับอมตธรรมร่วมสมัย ) มีวิธีอื่นอะไรอีกไหมที่จะช่วยฝึกอบรมพี่น้องชาย?
แนะให้ตั้งเป้าหมายและบอกเหตุผล
5. (ก) การที่ผู้ปกครองพูดคุยกับพี่น้องชายเกี่ยวกับเป้าหมายในการรับใช้พระยะโฮวานับว่าสำคัญอย่างไร? (ข) ทำไมผู้ปกครองควรฝึกอบรมพี่น้องชายตั้งแต่ตอนที่เขาอายุยังน้อย? (ดูเชิงอรรถ)
5 ผู้ปกครองอาจถามพี่น้องชายว่าเขามีเป้าหมายอะไรบ้างในการรับใช้พระยะโฮวา ถ้าเขาไม่มีเป้าหมายอะไรเลย คุณอาจช่วยเขาให้ตั้งเป้าหมายสักอย่างหนึ่งที่เขาทำได้ คุณอาจเล่าเกี่ยวกับเป้าหมายที่คุณเคยมีและความยินดีที่ได้รับเมื่อคุณทำตามเป้าหมายนั้นจนสำเร็จ ขอให้คุณเล่าให้เขาฟังอย่างมีชีวิตชีวา วิธีนี้เป็นวิธีง่าย ๆ แต่ก็มีประสิทธิภาพ วิกเตอร์ซึ่งเป็นผู้ปกครองและไพโอเนียร์ในแอฟริกาบอกว่า “ตอนที่ผมเป็นวัยรุ่น ผู้ปกครองคนหนึ่งถามผมเกี่ยวกับเป้าหมายในงานรับใช้ คำถามเหล่านั้นช่วยผมให้เริ่มคิดอย่างจริงจังเกี่ยวกับเรื่องนี้” ผู้ปกครองที่มีประสบการณ์หลายคนบอกว่าเป็นเรื่องสำคัญที่จะฝึกอบรมพี่น้องชายตอนที่เขาอายุยังน้อยหรือเริ่มเป็นวัยรุ่น เช่น ผู้ปกครองอาจมอบหมายงานบางอย่างในประชาคมที่เหมาะกับอายุของเขา ถ้าพี่น้องชายได้รับการฝึกอบรมตั้งแต่อายุยังน้อย นั่นจะช่วยพวกเขาให้จดจ่ออยู่กับเป้าหมายต่อไปแม้เขาจะอายุเพิ่มขึ้นและมีหลายสิ่งที่ทำให้เขวก็ตาม—อ่านบทเพลงสรรเสริญ 71:5, 17a
อธิบายให้พี่น้องชายเข้าใจความสำคัญของงานที่เขาได้รับมอบหมายและชมเชยความพยายามของเขา (ดูข้อ 5-8)
6. พระเยซูฝึกอบรมคนอื่นอย่างไร?
6 เพื่อจะกระตุ้นพี่น้องชายให้รับใช้ ผู้ปกครองต้องไม่เพียงแค่บอกเขาว่าต้องทำอะไร แต่ต้องอธิบายด้วยว่าทำไม จึงสำคัญที่ต้องทำอย่างนั้น เมื่อพระเยซูครูผู้ยิ่งใหญ่บอกเหล่าอัครสาวกให้ประกาศ ท่านบอกเหตุผล กับพวกเขาก่อนว่าทำไมควรเชื่อฟัง ท่านบอกว่า “อำนาจทั้งสิ้นในสวรรค์และบนแผ่นดินโลกได้ทรงมอบแก่เราแล้ว” จากนั้น ท่านบอกว่า “ฉะนั้น จงไปสอนคนจากทุกชาติให้เป็นสาวก” (มัด. 28:18, 19) ผู้ปกครองจะเลียนแบบวิธีฝึกอบรมของพระเยซูได้อย่างไร?
7, 8. (ก) ผู้ปกครองในทุกวันนี้จะเลียนแบบวิธีการฝึกอบรมของพระเยซูได้อย่างไร? (ข) การชมเชยพี่น้องชายสำคัญอย่างไร? (ค) มีคำแนะนำอะไรอีกที่จะช่วยผู้ปกครองในการฝึกอบรมพี่น้องชาย? (ดูกรอบ “วิธีฝึกอบรมพี่น้องชาย”)
7 ผู้ปกครองทั้งหลาย เมื่อคุณขอพี่น้องชายให้ทำงานบางอย่าง ขอคุณอธิบายจากคัมภีร์ไบเบิลกับเขาว่าทำไมงานนี้จึงสำคัญ การทำอย่างนั้นจะสอนเขาให้ทำสิ่งต่าง ๆ ตามหลักการในคัมภีร์ไบเบิลและไม่ใช่ทำเพราะเป็นแค่หน้าที่ ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณขอพี่น้องชายให้ดูแลบริเวณทางเข้าหอประชุมให้สะอาดและปลอดภัย คุณอาจให้เขาดูทิทุส 2:10 และอธิบายว่างานที่เขาทำจะทำให้ข่าวสารราชอาณาจักรน่าดึงดูดใจมากขึ้นอย่างไร และผู้สูงอายุในประชาคมจะได้รับประโยชน์อย่างไรจากงานที่เขาทำ วิธีฝึกอบรมแบบนี้จะช่วยพี่น้องชายให้คิดถึงคนอื่นมากขึ้นแทนที่จะคิดว่าเป็นแค่หน้าที่ เมื่อเขาเห็นว่าพี่น้องชายหญิงได้รับประโยชน์จากงานที่เขาทำ เขาก็จะมีความสุขที่ได้รับใช้คนอื่น
8 เมื่อพี่น้องชายทำตามคำแนะนำ ขอคุณอย่าลืมชมเชยเขา การทำอย่างนั้นสำคัญอย่างไร? เหมือนกับที่น้ำช่วยต้นไม้ให้เติบโตแข็งแรง การชมเชยพี่น้องชายก็จะช่วยเขาให้ทำความก้าวหน้าในงานรับใช้มากขึ้น—เทียบกับมัดธาย 3:17
อุปสรรคอื่น ๆ
9. (ก) ทำไมจึงเป็นเรื่องยากสำหรับผู้ปกครองที่จะฝึกอบรมพี่น้องชายที่อยู่ในประเทศร่ำรวย? (ข) ทำไมพี่น้องชายบางคนไม่ได้ให้การรับใช้พระเจ้าอยู่ในอันดับแรกในชีวิต?
9 คริสเตียนผู้ปกครองที่อยู่ในประเทศร่ำรวยอาจพบว่ายากที่จะสนับสนุนพี่น้องชายที่รับบัพติสมาแล้วซึ่งอายุระหว่าง 20 ถึง 40 ปีให้ทำงานมากขึ้นในประชาคม ผู้ปกครองที่มีประสบการณ์จากประเทศต่าง ๆ ประมาณ 20 ประเทศบอกถึงสาเหตุที่เขาเห็นว่าทำไมพี่น้องชายหนุ่มบางคนไม่ได้ทำงานมากขึ้นในประชาคม พวกเขาบอกว่าตอนที่พี่น้องชายเหล่านั้นอายุยังน้อย พ่อแม่ไม่ได้สนับสนุนให้ตั้งเป้าหมายในการรับใช้พระยะโฮวา และเมื่อพวกเขาอยาก รับใช้มากขึ้น พ่อแม่กลับสนับสนุนให้เรียนสูง ๆ หรือหางานที่มีหน้ามีตาในโลก! ดังนั้น งานรับใช้พระเจ้าจึงไม่ได้เป็นอันดับแรกในชีวิตของพวกเขา—มัด. 10:24
10, 11. (ก) ผู้ปกครองอาจค่อย ๆ ช่วยพี่น้องชายให้เปลี่ยนวิธีคิดได้อย่างไร? (ข) ผู้ปกครองอาจใช้ข้อคัมภีร์ใดบ้างเพื่อกระตุ้นพี่น้องชาย และทำไม? (ดูเชิงอรรถ)
10 ถ้าพี่น้องชายดูเหมือนว่าไม่ค่อยอยากรับงานมอบหมายมากขึ้นในประชาคม ผู้ปกครองอาจต้องใช้เวลาและความอดทนเพื่อช่วยพี่น้องชายคนนั้นให้เปลี่ยนวิธีคิดซึ่งเรื่องนี้เป็นไปได้ เช่นเดียวกับชาวสวนที่ค่อย ๆ ดัดต้นไม้ที่เขาปลูกเพื่อให้ลำต้นของมันตั้งตรง ผู้ปกครองก็ต้องค่อย ๆ ช่วยพี่น้องชายให้ปรับเปลี่ยนทัศนะของเขาเพื่อให้อยากรับเอาหน้าที่รับผิดชอบในประชาคมมากขึ้น แต่จะทำอย่างนั้นได้อย่างไร?
11 ผู้ปกครองควรพยายามเป็นเพื่อนกับพี่น้องชายโดยใช้เวลากับเขาให้มากเท่าที่จะทำได้และบอกเขาให้รู้ว่าประชาคมต้องการเขา คุณอาจหาโอกาสเหมาะ ๆ เพื่อคุยและหาเหตุผลกับเขาโดยใช้พระคัมภีร์เพื่อช่วยเขาให้คิดเกี่ยวกับการที่ได้อุทิศตัวแด่พระยะโฮวา (ผู้ป. 5:4; ยซา. 6:8; มัด. 6:24, 33; ลูกา 9:57-62; 1 โค. 15:58; 2 โค. 5:15; 13:5) พยายามเข้าถึงหัวใจเขาโดยใช้คำถาม เช่น ‘คุณได้สัญญาอะไรกับพระยะโฮวาตอนที่คุณอุทิศตัวแด่พระองค์? คุณคิดว่าพระยะโฮวารู้สึกยังไงตอนที่คุณรับบัพติสมา?’ (สุภา. 27:11) ‘แล้วคุณคิดว่าซาตานรู้สึกยังไง?’ (1 เป. 5:8) ข้อพระคัมภีร์เหล่านั้นมีพลังมากและอาจส่งผลอย่างลึกซึ้งต่อหัวใจของพี่น้องชาย—อ่านฮีบรู 4:12b
พี่น้องชายทั้งหลาย ขอคุณพิสูจน์ตัวว่าซื่อสัตย์
12, 13. (ก) เอลีชามีทัศนะอย่างไรต่อการฝึกอบรมที่เขาได้รับ? (ข) พระยะโฮวาให้รางวัลความซื่อสัตย์ของเอลีชาอย่างไร?
12 พี่น้องชายหนุ่มทั้งหลาย ประชาคมต้องการความช่วยเหลือจากคุณ! การมีทัศนะแบบไหนจะช่วยคุณให้ประสบความสำเร็จในการรับใช้พระยะโฮวา? เพื่อจะรู้คำตอบ ขอเรามาพิจารณาบางเหตุการณ์ในชีวิตของเอลีชา ผู้ที่ได้รับการฝึกอบรมในอดีต
13 ประมาณ 3,000 ปีที่แล้ว ผู้พยากรณ์เอลียาห์ชวนชายหนุ่มชื่อเอลีชาให้มาเป็นผู้ช่วย เอลีชาตอบตกลงทันทีและทำงานที่ต่ำต้อยอย่างซื่อสัตย์ให้กับผู้พยากรณ์ (2 กษัต. 3:11) เอลียาห์ฝึกอบรมเอลีชาประมาณ 6 ปี ต่อมาเมื่องานของเอลียาห์ในอิสราเอลใกล้จะเสร็จ ผู้พยากรณ์จึงบอกเอลีชาว่าไม่ต้องอยู่รับใช้เขาอีกต่อไป แต่เอลีชาตอบถึง 3 ครั้งว่า “ข้าพเจ้าจะไม่ละทิ้งท่าน” เขาตั้งใจจะอยู่กับเอลียาห์ผู้ฝึกอบรมเขาให้นานเท่าที่จะทำได้ และพระยะโฮวาก็ให้รางวัลความภักดีและความซื่อสัตย์ของเอลีชาโดยให้เขาเห็นเหตุการณ์ตอนที่เอลียาห์ถูกรับไปโดยลมพายุ—2 กษัต. 2:1-12
14. (ก) พี่น้องชายที่ได้รับการฝึกอบรมในทุกวันนี้จะเลียนแบบเอลีชาได้อย่างไร? (ข) ทำไมจึงสำคัญที่พี่น้องชายจะเป็นคนซื่อสัตย์?
14 พี่น้องชายที่ได้รับการฝึกอบรมจะเลียนแบบเอลีชาได้อย่างไร? คุณทำได้โดยตอบรับงานมอบหมายทันทีแม้จะเป็นงานที่ต่ำต้อยและให้มองผู้ปกครองที่สอนคุณว่าเป็นเพื่อน นอกจากนั้น ขอให้คุณบอกผู้ปกครองว่าคุณเห็นค่าสิ่งที่เขาได้ทำเพื่อคุณและแสดงให้เขาเห็นว่าคุณอยากเรียนรู้จากเขาต่อ ๆ ไป สำคัญที่สุดคือ ขอให้คุณซื่อสัตย์ในการเอาใจใส่งานมอบหมายที่ได้รับ เพราะอะไร? เมื่อคุณพิสูจน์ตัวว่าซื่อสัตย์และไว้ใจได้ ผู้ปกครองก็จะมั่นใจว่าพระยะโฮวาอยากให้คุณมีหน้าที่รับผิดชอบมากขึ้นในประชาคม—เพลง. 101:6; อ่าน 2 ติโมเธียว 2:2
นับถือผู้ปกครองที่มีประสบการณ์
15, 16. (ก) เอลีชาแสดงให้เห็นอย่างไรว่าเขานับถือเอลียาห์ผู้ที่สอนเขา? (ดูภาพแรก) (ข) ทำไมผู้พยากรณ์คนอื่น ๆ มีความมั่นใจในตัวเอลีชา?
15 เรื่องราวของเอลีชาแสดงให้เราเห็นว่า เป็นเรื่องสำคัญที่พี่น้องชายในทุกวันนี้จะแสดงความนับถือผู้ปกครองที่มีประสบการณ์ หลังจากที่เอลียาห์กับเอลีชาไปเยี่ยมเหล่าผู้พยากรณ์ในเมืองเยริโค ทั้งสองก็เดินทางมาถึงแม่น้ำจอร์แดน จากนั้น “เอลียาจึงม้วนเสื้อชั้นนอกของท่าน และฟาดน้ำที่แม่น้ำ และน้ำนั้นก็แยกออกจากกัน” ทั้งสองจึงเดินบนดินแห้งข้ามแม่น้ำจอร์แดนและ “เดินสนทนากันไป” เอลีชาตั้งใจฟังและเรียนรู้ทุกสิ่งที่เอลียาห์สอน เอลีชาไม่ได้คิดว่าเขารู้หมดแล้ว จากนั้น เอลียาห์ก็ถูกรับไปโดยลมพายุ และเอลีชาก็เดินทางกลับไปที่แม่น้ำจอร์แดน ที่นั่น เขาตีน้ำด้วยเสื้อชั้นนอกของเอลียาห์และพูดว่า “พระยะโฮวาพระเจ้าแห่งเอลียาอยู่ที่ไหน?” แล้วน้ำในแม่น้ำก็แยกออกจากกัน—2 กษัต. 2:8-14
16 คุณสังเกตไหมว่าการอัศจรรย์ครั้งแรกของเอลีชาเหมือนการอัศจรรย์ครั้งสุดท้ายที่เอลียาห์ทำ? เรื่องนี้สอนอะไร? แม้เอลีชาจะได้รับตำแหน่งผู้พยากรณ์แทนเอลียาห์ แต่เขา ก็ไม่ได้รู้สึกว่าต้องทำแตกต่างจากที่เอลียาห์เคยทำ แทนที่จะเป็นอย่างนั้น เอลีชาเลียนแบบวิธีของเอลียาห์ การทำอย่างนี้แสดงให้เห็นว่าเขานับถือเอลียาห์ผู้ที่สอนเขาและยังช่วยให้ผู้พยากรณ์คนอื่นมั่นใจในตัวเขา (2 กษัต. 2:15) เอลีชารับใช้เป็นผู้พยากรณ์นานถึง 60 ปี และพระยะโฮวาให้อำนาจเขาทำการอัศจรรย์มากกว่าที่เอลียาห์เคยทำ พี่น้องชายที่ได้รับการฝึกอบรมในปัจจุบันได้บทเรียนอะไรจากเรื่องนี้?
17. (ก) พี่น้องชายในทุกวันนี้จะเลียนแบบทัศนะของเอลีชาได้อย่างไร? (ข) พระยะโฮวาอาจใช้พี่น้องชายที่ซื่อสัตย์อย่างไร?
17 เมื่อคุณได้รับหน้าที่รับผิดชอบในประชาคมมากขึ้น อย่าคิดว่าคุณต้องเปลี่ยนวิธีที่เคยทำกันมาทั้งหมด ขอจำไว้ว่าการเปลี่ยนแปลงควรเป็นเพราะความจำเป็นในประชาคมหรือมีการชี้นำที่มาจากองค์การของพระยะโฮวาเท่านั้น ดังนั้น คุณไม่ควรเปลี่ยนเพราะอยากเปลี่ยน และอย่างที่เราได้เรียนในข้อก่อนหน้านี้ เมื่อเอลีชาทำตามวิธีของเอลียาห์ เขาได้ช่วยคนอื่น ๆ ให้มั่นใจในตัวเขาและยังแสดงให้เห็นว่าเขานับถือผู้ที่สอนเขา คล้ายกัน ถ้าคุณใช้วิธีการที่อาศัยคัมภีร์ไบเบิลเป็นหลักเหมือนผู้ปกครองที่สอนคุณนั่นแสดงว่าคุณให้ความนับถือผู้ปกครองที่มีประสบการณ์ และพี่น้องชายหญิงก็จะมีความมั่นใจในตัวคุณ (อ่าน 1 โครินท์ 4:17) เมื่อคุณมีประสบการณ์มากขึ้น คุณอาจปรับเปลี่ยนอะไรบางอย่างในประชาคมตามการชี้นำที่มาจากองค์การ การทำอย่างนั้นจะช่วยประชาคมให้ติดตามองค์การของพระยะโฮวาได้ทัน และในที่สุด พระยะโฮวาอาจช่วยคุณให้ทำงานที่ใหญ่กว่างานที่ผู้สอนของคุณได้ทำเหมือนกับที่พระยะโฮวาได้ช่วยเอลีชา—โย. 14:12
18. ทำไมการฝึกอบรมพี่น้องชายในประชาคมจึงเป็นเรื่องสำคัญในตอนนี้?
18 เราหวังว่าคำแนะนำในบทความนี้และบทความที่แล้วจะกระตุ้นให้มีผู้ปกครองจำนวนมากขึ้นจัดเวลาฝึกอบรมพี่น้องชาย และเราอธิษฐานขอให้มีพี่น้องชายมากขึ้นเต็มใจรับการฝึกอบรมและนำสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปใช้เพื่อดูแลประชาคมของพระยะโฮวา การทำอย่างนั้นจะช่วยเสริมสร้างประชาคมต่าง ๆ ทั่วโลกและช่วยเราแต่ละคนให้รักษาความซื่อสัตย์ในช่วงเวลาที่น่าตื่นเต้นซึ่งรออยู่ข้างหน้า
a เมื่อพี่น้องชายแสดงให้เห็นว่าเขาเป็นผู้ใหญ่ ถ่อมตัว และมีคุณลักษณะอื่น ๆ ที่จำเป็นในการรับใช้ในประชาคม ผู้ปกครองอาจเสนอแต่งตั้งเขาเป็นผู้ช่วยงานรับใช้แม้อายุจะยังไม่ถึง 20 ปีก็ตาม—1 ติโม. 3:8-10, 12 ดูหอสังเกตการณ์ 15 กันยายน 1989 หน้า 30
b คุณอาจพิจารณาจุดต่าง ๆ ที่พบในหอสังเกตการณ์ 15 เมษายน 2012 หน้า 14-16 ข้อ 8-13 และหนังสือ “เป็นที่รักของพระเจ้าเสมอ” บท 16 ข้อ 1-3
-