ความดันโลหิตสูง—วิธีป้องกันและควบคุม
โดยผู้เขียนตื่นเถิด! ในบราซิล
แมเรียนรู้สึกกลัว! จู่ ๆ เลือดกำเดาของเธอก็ไหลออกมามากมาย. เธอกล่าวว่า “ตอนนั้นดิฉันนึกว่าจะตายเสียแล้ว.” ที่โรงพยาบาล แพทย์บอกแมเรียนว่าเลือดกำเดาเธอไหลเนื่องจากความดันโลหิตสูง. แมเรียนบอกว่า “แต่ดิฉันรู้สึกแข็งแรงดี.” แพทย์ชี้แจงว่า “หลายคนไม่รู้ตัวว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูง เพราะพวกเขาไม่มีอาการใด ๆ.”
ความดันโลหิตของคุณล่ะเป็นอย่างไร? รูปแบบชีวิตของคุณในปัจจุบันจะทำให้เป็นโรคความดันโลหิตสูงในอนาคตไหม? คุณจะทำอะไรได้บ้างเพื่อควบคุมความดันโลหิตของคุณ?a
ความดันโลหิตคือแรงดันของเลือดที่กระทบผนังหลอดเลือด. ค่าความดันอาจวัดได้โดยใช้แถบยางที่เป่าลมเข้าไปได้พันรอบต้นแขนและต่อเข้ากับเครื่องวัดความดัน ซึ่งจะได้ตัวเลขสองตัว. ตัวอย่างเช่น 120/80. ตัวเลขแรกเรียกว่าความดันซิสโทลิก (systolic blood pressure) เป็นความดันช่วงหัวใจบีบตัว และตัวเลขที่สองเรียกว่าความดันไดแอสโทลิก (diastolic blood pressure) เป็นความดันช่วงหัวใจคลายตัว. ความดันโลหิตวัดเป็นมิลลิเมตรปรอท และแพทย์จัดว่าคนไข้เป็นโรคความดันโลหิตสูงเมื่อความดันมีค่าสูงกว่า 140/90.
อะไรทำให้ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น? ลองนึกภาพว่าคุณกำลังรดน้ำต้นไม้ในสวน. ถ้าคุณเปิดก๊อกน้ำให้แรงขึ้นหรือบีบสายน้ำให้เล็กลง คุณก็ทำให้ความดันของน้ำเพิ่มขึ้น. ความดันโลหิตก็มีลักษณะเดียวกัน กล่าวคือการเพิ่มอัตราการไหลเวียนโลหิตหรือการที่หลอดเลือดตีบลงก็จะทำให้ความดันเพิ่มขึ้น. ความดันโลหิตสูงเกิดขึ้นอย่างไร? ปัจจัยหลายอย่างมีส่วนเกี่ยวข้อง.
ปัจจัยที่คุณควบคุมไม่ได้
พวกนักวิจัยพบว่าถ้าคนหนึ่งมีญาติเป็นโรคความดันโลหิตสูง เขาก็มีโอกาสมากขึ้นที่จะเป็นโรคนี้. สถิติต่าง ๆ แสดงว่า แฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกันเป็นโรคความดันโลหิตสูงมากกว่าแฝดที่เกิดจากไข่คนละใบ. การศึกษารายหนึ่งอ้างถึง “การระบุยีนที่เป็นสาเหตุของโรคความดันโลหิตสูง” ซึ่งล้วนแต่ยืนยันว่ามีปัจจัยทางพันธุกรรมที่เป็นสาเหตุของโรคนี้. เป็นที่ทราบกันด้วยว่า โอกาสที่จะเกิดความดันโลหิตสูงอย่างผิดปกติจะเพิ่มขึ้นตามวัยและยิ่งมีมากขึ้นในชายผิวดำ.
ปัจจัยที่คุณควบคุมได้
จงระวังสิ่งที่คุณกิน! เกลือ (โซเดียม) อาจทำให้ความดันโลหิตของบางคนสูงขึ้นอย่างมาก โดยเฉพาะกับคนที่เป็นโรคเบาหวาน, คนที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงขั้นร้ายแรง, คนสูงอายุ, และคนผิวดำบางคน. การมีไขมันมากเกินไปในกระแสเลือดอาจทำให้คอเลสเทอรอลจับตัวกันบนผนังหลอดเลือด (โรคหลอดเลือดแดงแข็ง [atherosclerosis]) ด้วยเหตุนี้จึงทำให้หลอดเลือดตีบลงและทำให้ความดันเพิ่มขึ้น. คนที่มีน้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน 30 เปอร์เซ็นต์ขึ้นไปมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคความดันโลหิตสูง. การศึกษาบ่งชี้ว่า การรับโพแทสเซียมและแคลเซียมเพิ่มขึ้นอาจช่วยลดความดันโลหิตลงได้.
การสูบบุหรี่ทำให้มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นต่อการเป็นโรคหลอดเลือดแดงแข็ง, โรคเบาหวาน, โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน, และโรคเส้นเลือดสมอง. เมื่อเป็นเช่นนี้ การสูบบุหรี่เมื่อเป็นความดันโลหิตสูงจึงมีอันตรายซึ่งทำให้เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดได้. แม้ว่าหลักฐานจะขัดแย้งกัน แต่กาเฟอีน ซึ่งมีอยู่ในกาแฟ, ชา, และเครื่องดื่มโคล่า รวมทั้งความเครียดทางอารมณ์และทางกายก็อาจกระตุ้นให้เกิดความดันโลหิตสูงด้วย. นอกจากนั้น นักวิทยาศาสตร์ทราบว่า การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์มากเกินไปหรือดื่มติดต่อกันเป็นเวลานานและการไม่ออกกำลังกายอาจทำให้ความดันสูงขึ้นได้.
รูปแบบชีวิตที่ดีต่อสุขภาพ
คงเป็นความผิดพลาดที่จะรอให้เป็นโรคความดันโลหิตสูงก่อนแล้วค่อยทำตามขั้นตอนบางอย่างเพื่อรักษาสุขภาพ. รูปแบบชีวิตที่ดีต่อสุขภาพควรเป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจตั้งแต่อายุยังน้อย. การเอาใจใส่ในตอนนี้จะยังผลให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นในอนาคต.
ข้อตกลงร่วมแห่งบราซิลฉบับที่สามเกี่ยวด้วยเรื่องความดันโลหิตสูงอธิบายถึงวิธีต่าง ๆ ในการเปลี่ยนรูปแบบชีวิตซึ่งจะช่วยลดความดันโลหิตในหลอดเลือด. ข้อตกลงร่วมเหล่านั้นเป็นคำแนะนำที่เป็นประโยชน์ต่อทั้งคนที่มีความดันโลหิตสูงและคนที่มีความดันโลหิตปกติ.
สำหรับคนที่เป็นโรคอ้วน นักวิจัยแนะให้กินอาหารแคลอรีต่ำที่ได้สมดุล, หลีกเลี่ยงอาหารลดน้ำหนักที่โฆษณาว่าได้ผลรวดเร็วและแบบ “อัศจรรย์,” ขณะที่รักษาตารางการออกกำลังกายที่พอเหมาะ. ส่วนเกลือ พวกนักวิจัยแนะว่าไม่ควรกินมากกว่าวันละหกกรัม ซึ่งเท่ากับหนึ่งช้อนชา.b ในทางปฏิบัติ นี่หมายถึงการลดเกลือในการปรุงอาหาร รวมทั้งลดอาหารกระป๋อง, เนื้อจำพวกไส้กรอก (ซาลามิ, แฮม, ไส้กรอก, และอื่น ๆ), รวมทั้งอาหารรมควัน. การรับเกลือให้น้อยลงยังทำได้โดยหลีกเลี่ยงการเพิ่มรสเค็มระหว่างการกินอาหารและตรวจฉลากอาหารสำเร็จรูปว่ามีการใส่เกลือลงไปมากน้อยเท่าไร.
ข้อตกลงร่วมแห่งบราซิลยังแนะให้รับโพแทสเซียมเพิ่มขึ้นเพราะมันอาจ “มีผลต่อการต้านความดันโลหิตสูง.” เมื่อเป็นเช่นนั้น อาหารที่ดีต่อสุขภาพควรรวมเอา “อาหารที่มีโซเดียมต่ำและมีโพแทสเซียมสูง” เช่น ถั่วประเภทถั่วเหลือง, ผักใบเขียวเข้ม, กล้วย, ผลไม้ประเภทแตง, แครอท, หัวบีต, มะเขือเทศ, และส้ม. การจำกัดปริมาณแอลกอฮอล์ที่รับเข้าไปให้อยู่ในระดับที่พอประมาณก็สำคัญด้วย. นักวิจัยบางคนชี้ว่า ผู้ชายที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงไม่ควรรับแอลกอฮอล์มากกว่า 30 มิลลิลิตรต่อวัน; ส่วนผู้หญิงหรือคนที่มีน้ำหนักตัวน้อยไม่ควรบริโภคมากกว่า 15 มิลลิลิตร.c
ข้อตกลงร่วมแห่งบราซิลลงท้ายว่า การออกกำลังกายเป็นประจำจะลดความดันโลหิตและด้วยเหตุนี้จึงลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคความดันโลหิตสูง. การออกกำลังกายแบบแอโรบิกระดับกลาง ๆ เช่น การเดิน, การปั่นจักรยาน, และการว่ายน้ำ เป็นเวลา 30 ถึง 45 นาที สามถึงห้าครั้งต่อสัปดาห์ก็เป็นประโยชน์ด้วย.d ปัจจัยอื่น ๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับรูปแบบชีวิตที่ดีต่อสุขภาพรวมไปถึงการเลิกสูบบุหรี่, การควบคุมไขมันในเลือด (คอเลสเทอรอลและไตรกลีเซอไรด์) และเบาหวาน, การรับแคลเซียมและแมกนีเซียมอย่างเพียงพอ, และการควบคุมความเครียดทั้งทางกายและทางอารมณ์. ยาบางชนิดอาจเพิ่มความดันโลหิตได้ เช่น ยาลดอาการคัดจมูก, ยาลดกรดที่มีโซเดียมสูง, ยาลดความอยากอาหาร, และยาแก้ปวดสำหรับไมเกรนซึ่งมีกาเฟอีนผสมอยู่.
แน่นอน ถ้าคุณเป็นโรคความดันโลหิตสูง แพทย์ของคุณจะเป็นผู้ที่ให้คำแนะนำแก่คุณในเรื่องอาหารและนิสัยต่าง ๆ ตามความจำเป็นส่วนตัวของคุณได้ดีที่สุด. แต่ไม่ว่าสภาพการณ์ของคุณจะเป็นอย่างไร การมีรูปแบบชีวิตที่ดีต่อสุขภาพตั้งแต่เยาว์วัยย่อมเป็นประโยชน์เสมอ ไม่เพียงสำหรับคนที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง แต่สำหรับทุกคนในครอบครัว. แมเรียนซึ่งกล่าวถึงข้างต้นต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบชีวิตของเธอ. ปัจจุบัน เธอกินยาและดำเนินชีวิตได้ตามปกติทั้ง ๆ ที่มีปัญหาสุขภาพ. แล้วคุณล่ะ? ขณะที่รอคอยเวลาที่ผู้คนจะมีสุขภาพดีและ “ไม่มีใครที่อาศัยอยู่ที่นั่นพูดว่า, ‘ข้าพเจ้าป่วยอยู่’” จงควบคุมความดันโลหิตของคุณไว้!—ยะซายา 33:24.
[เชิงอรรถ]
a ตื่นเถิด! ไม่ได้สนับสนุนวิธีการรักษาแบบใดแบบหนึ่งโดยเฉพาะ โดยตระหนักว่านี่เป็นเรื่องของการตัดสินใจเป็นส่วนตัว.
b จงปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับปริมาณโซเดียมและโพแทสเซียมที่ร่างกายคุณต้องการในแต่ละวันถ้าคุณเป็นโรคความดันโลหิตสูงหรือโรคหัวใจ, โรคตับ, หรือโรคไตและอยู่ระหว่างการรักษา.
c แอลกอฮอล์ 30 มิลลิลิตรเท่ากับสุรา (วิสกี้, วอดก้า, และอื่น ๆ) 60 มิลลิลิตร, ไวน์ 240 มิลลิลิตร, หรือเบียร์ 720 มิลลิลิตร.
d จงปรึกษาแพทย์ของคุณเกี่ยวกับความจำเป็นสำหรับตารางการออกกำลังกายส่วนตัว.
[กรอบหน้า 22]
สู้กับโรคความดันโลหิตสูง
1. มาตรการที่อาจช่วยควบคุมโรคความดันโลหิตสูง
• ลดน้ำหนัก
• ลดเกลือให้น้อยลง
• รับประทานอาหารที่อุดมด้วยโพแทสเซียมให้มากขึ้น
• ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ให้น้อยลง
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
2. มาตรการอื่น ๆ ที่อาจช่วยควบคุมโรคความดันโลหิตสูง
• รับประทานอาหารเสริมประเภทแคลเซียมและแมกนีเซียม
• รับประทานอาหารจำพวกผักที่มีกากใยสูง
• การบำบัดรักษาความเครียด
3. มาตรการที่เกี่ยวข้อง
• เลิกสูบบุหรี่
• ควบคุมระดับคอเลสเทอรอล
• ควบคุมเบาหวาน
• หลีกเลี่ยงยาที่อาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น
[ที่มาของภาพ]
ดัดแปลงจากข้อตกลงร่วมแห่งบราซิลฉบับที่สามเกี่ยวด้วยเรื่องความดันโลหิตสูง—เรวิสตา บราซิไลรา เดอ คลินิกา แอนด์ เตราปิวติกา.
[ภาพหน้า 23]
การออกกำลังกายเป็นประจำและการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ช่วยป้องกันและควบคุมโรคความดันโลหิตสูง