4-NJI BAP

Çägimi bilýärinmi?

Dogry ýa-da nädogrudygyny belle.

Söýüşýänlere ikiçäk wagty ýa-da köpçülikde el tutuşmak bolmaýar.

□ Dogry

□ Nädogry

Söýüşýänler jynsy gatnaşyk etmeseler-de, ahlaksyz işleri etmegi mümkin.

□ Dogry

□ Nädogry

Söýüşýänler gujaklaşyp ogşaşmasalar, biri-birini söýýär diýip bolmaz.

□ Dogry

□ Nädogry

SEN bular hakda köp pikirlenensiň. Eger biri bilen söýüşýän bolsaň, oňa duýgularyňy görkezeniňde näçeräk çäk goýmalydygyny bilmek kyn bolýandyr. Geliň, ýokarda getirilen üç ýagdaýa seredip, «Çägimi bilýärinmi?» diýen soraga Hudaýyň Sözüniň nähili jogap berýändigini bileliň.

● Söýüşýänlere ikiçäk wagty ýa-da köpçülikde el tutuşmak bolmaýar.

Nädogry. Mukaddes Ýazgylarda päk söýgini bildirmegiň nädogrudygy aýdylmaýar. Meselem, onda şulamly gyz bilen çopan oglanyň söýgüsi hakda we olaryň gatnaşyklarynyň arassa bolandygy aýdylýar. Olar durmuş gurmazdan öň, käbir ýagdaýlarda bir-birine bolan söýgüsini bildiren bolmaly (Nagmalar nagmasy 1:2; 2:6; 8:5). Şu günlerem durmuş gurmak maksady bilen söýüşýänleriň käbiri päk söýgini belli bir derejede bildirmegi paýhasly hasaplaýara.

Söýüşýänler duşuşýan wagty örän seresap bolmaly. Sebäbi ogşaşmak, gujaklaşmak ýa-da jynsy gatnaşyk etmäge höwes döredýän islendik hereket haýasyz işlere eltip bilýär. Duşuşýanlaryň niýeti gowy bolsa-da, özüne erk edip bilmän, ahlaksyzlyk etmegi mümkin (Koloslylar 3:5).

● Söýüşýänler jynsy gatnaşyk etmeseler-de, ahlaksyz işleri etmegi mümkin.

Dogry. Mukaddes Ýazgylarda «ahlaksyzlyk» diýip terjime edilen grek (por·neiʹa) sözüniň giň manysy bar. Bu nikasyz jynsy gatnaşygyň islendik görnüşini we jyns organlaryny nädogry ulanmagy aňladýar. Muňa diňe jynsy gatnaşyk etmek däl-de, oral (agyz), anal (täret deşigi) jynsy gatnaşygy we başga biriniň jyns organlaryny sypalamak ýa-da owkalamak hem degişli.

Şeýle-de Mukaddes Ýazgylarda diňe ahlaksyzlyk ýazgarylmaýar. Pawlus resul: «Ten işleri aýdyňdyr: olar ahlaksyzlyk, azgynlyk, haýasyz işler... Şeýle zatlar bilen meşgullanýan adamlar Hudaýyň Patyşalygyny miras almaz» diýýär (Galatýalylar 5:19—21).

«Azgynlyk» diýip terjime edilen grek sözi nämäni aňladýar? Bu sözde we hereketde edilýän islendik hapa zatlary öz içine alýar. Başga biriniň eşiginiň içine eliňi salmak, eşigini çykarmak ýa-da jyns organlaryny oýnamak, ýagny göwsi ýaly uýat ýerlerini sypalamak azgynlyk hasaplanýar. Mukaddes Ýazgylara görä, göwsi sypalap, şeýle gatnaşykdan lezzet almaga diňe durmuş guranlara rugsat berilýär (Süleýmanyň tymsallary 5:18, 19).

Käbir ýaşlar bilgeşleýin çäkden çykýarlar ýa-da özleri bilen bile haýasyz işleri etjek adamlary gözleýärler. Şeýtmek bilen, olar Hudaýyň kada-kanunlaryny äsgermeýärler. Pawlusyň aýdyşy ýaly, olar «haýasyz işleri» edip, günäkär hasaplanýarlar. «Haýasyz işler» diýip terjime edilen grek sözi «mertebesini peseldýän hereketleri etmegi, çägiňi bilmezligi, gödekligi we edepsizligi» aňladýar. Elbetde, sen hem «ahlak kadalaryndan» ýüz öwrüp, haýasyz we «her dürli hapa işleri açgözlük» bilen etmek islemersiň! (Efesliler 4:17—19).

● Söýüşýänler gujaklaşyp ogşaşmasalar, biri-birini söýýär diýip bolmaz.

Nädogry. Köpler şeýle pikir etseler-de, gujaklaşyp ogşaşmaklyk gatnaşyklary berkitmeýär. Gaýtam, ol birek-birege bolan hormaty we ynamy gaçyrýar. Lora atly gyz munuň şeýledigine göz ýetiripdi. Ol şeýle gürrüň berýär: «Bir gezek ejem öýde ýokka söýüşýänim kino görmek bahanasy bilen geldi. Başda ol ýöne bir elimden tutdy. Birdenem, ol meniň başga ýerlerimi hem sypalap başlady. Ol öýkeläp, çykyp gider öýdüp, edýäniniň nädogrudygyny aýtmaga çekindim».

Nähili pikir edýärsiň, Loranyň söýgülisi ony çyn ýürekden gowy görýärmi ýa-da diňe özüni bilýärmi? Şeýle işleri etmäge yrjak bolýan adama hakykatdanam seni söýýär diýse bolarmy?

Eger oglan söýgülisiniň ynsabyna hormat goýman, erbet işleri etmäge iterse, ol hem Hudaýyň kanunyny bozýar, hemem gyzy söýmeýändigini görkezýär. Onsoňam şeýle zatlara ýol berýän gyz özüni oýnadýar. Soňy bilen ol haýasyz işleri, hatda ahlaksyzlyk hem edip bilerb (1 Korinfliler 6:9, 10).

Çäk goý

Duşuşýan bolsaň, söýgi bildirmek meselesinde nädip dogry hereket edip bilersiň? Öňünden belli bir çäk goýsaň paýhasly bolar. Süleýmanyň tymsallary 13:10-da: «Akyldarlyk bolsa maslahat alýanlar bilendir» diýilýär. Şol sebäpli söýgi bildireniňde nähili hereketleri etmelidigini duşuşýanyň bilen öňünden gepleş. Çäk goýman höwesleriň güýjeýänçä garaşmaklyk, ýangyn döreýänçä jaýda ýangyn duýduryjy enjamy goýmazlyk ýalydyr.

Şeýle zatlar barada gürrüň etmek, esasanam, ýaňy duşuşyp başlan wagtyň kyn bolup biler, hatda utanmagyň hem mümkin. Ýöne çäk goýsaň kynçylyklaryň öňüni alyp bilersiň. Paýhaslylyk bilen goýlan çäkler tüsse çykan badyna ýangynyň dörändigini duýdurýan enjam ýalydyr. Şeýle meseleler babatda öňünden gepleşseň, duşuşmagyňyzy dowam etmelimi ýa-da däldigini bilersiň. Galyberse-de, durmuş guranyňda jynsy gatnaşykdan lezzet almak üçin, özüňe erk etmek, sabyrlylyk we başganyň peýdasyny gözlemek ýaly häsiýetler gerek (1 Korinfliler 7:3, 4).

Elbetde, Hudaýyň kada-kanunlaryna eýerip ýaşamak aňsat däl. Emma Ýehowa bil baglasaň, peýdaly maslahat berýändigine göz ýetirersiň. Sebäbi Işaýa 48:17-de Ýehowa özi barada şeýle diýýär: «Peýdaly zady öwredýän size, ýöremeli ýoluňyzdan äkidýän Hudaýyňyz Reb Mendirin». Ýehowa saňa iň gowy zady isleýär!

ŞU TEMA BARADA KÖPRÄK BILMEK ÜÇIN I TOMUŇ 24-NJI BABYNA SERET

[Çykgytlar]

ESASY PIKIRLERI NYGTAÝAN AÝATLAR

«Söýgi... özüni gelşiksiz alyp barýan däldir». 1 Korinfliler 13:4, 5

MASLAHAT

Duşuşanyňyzda ýanyňyzda _içünji adam bolsun ýa-da köpçülikde duşuşyň. Howply ýagdaýlardan, ýagny öýde ýa-da maşyn goýulýan duralga ýaly ýerlerde ikiçäk galmakdan seresap boluň!

BILÝÄŇIZMI?

Durmuş gurmak kararyna gelen bolsaňyz, jynsy gatnaşyk babatda açyk gepleşmeli. Ýöne jynsy höwesiňi oýarýan gürrüňler, hatda SMS ýa-da telefon arkaly bolsa-da, «azgynlyk» hasaplanýar.

SEN NÄME ETMEKÇI?

Erbet höweslerime garşy durmak üçin, men...

Söýüşýänim haýasyz işleri etmäge yrjak bolsa, men...

Bu babatda ene-atamdan sorajak zatlarym:

SEN NÄHILI JOGAP BERERSIŇ?

● Duşuşýan wagtyň nähili çäkleri goýardyň?

● Ahlaksyzlygyň, azgynlygyň we haýasyz işleriň tapawudyny düşündir.

[46-njy sahypadaky sitata]

«Barjak oglanym bilen gatnaşyklarymyzy arassa saklamak hakda makalalary okaýarys. Olar ynsabymyzy kösejek işleri etmezlige kömek edýär. Biz olary gymmat saýýarys» Letisiýa

[44-nji sahypadaky çarçuwa]

Çäkden çykan bolsak näme?

Eger çäkden çykyp, haýasyz işleri edip başlan bolsaň näme? Muny özüm çözerin diýip pikir etme! Bir gyz şeýle gürrüň berýär: «Muny indi gaýtalamazlyga kömek edäý diýip, Hudaýa ýalbarýardym. Ýöne bu hemişe kömek etmeýärdi». Şol sebäpli ene-ataňdan kömek sora. Şeýle-de Mukaddes Ýazgylarda: «Ýygnak ýaşulularyny çagyryň» diýip, gowy maslahat berilýär (Ýakup 5:14). Çopana meňzedilýän doganlar öwüt-ündew we maslahat berip, saňa Hudaý bilen dostlugyňy dikeltmäge kömek eder.

[47-nji sahypadaky surat]

Ýangyn döreýänçä ýangyn duýduryjy enjamy goýmasaň nädogry bolar. Şonuň ýaly, çäk goýman höwesleriň güýjeýänçä garaşsaň akylsyzlyk bolar

5-NJI BAP

Näme üçin durmuş gurýançam garaşmaly?

«Meni hemişe jynsy gatnaşyk etmäge yrjak bolýarlar». Keli

«Şu wagta çenli hiç kim bilen ýatyp görmändigime utanýaryn». Jordan

«ENTEGEM hiç kim bilen bolup görmediňmi?» diýen ýaly soraglar seni geň galdyrmagy mümkin. Käbir ýerlerde heniz durmuş gurmanka jynsy gatnaşyk etmedik ýaşlara «akja jüýje» diýýärler. Dogrudan-da, ýaşlaryň köpüsi ýetginjekkä ahlaksyzlyk edýärler.

Içimden höwes, daşymdan täsir

Eger sen Ýehowanyň Şaýady bolsaň, Hudaýyň «ahlaksyzlykdan gaça dur» diýen tabşyrygyny bilýänsiň (1 Selanikliler 4:3). Muňa garamazdan, saňa jynsy höwesleriňe erk etmek kyn bolýandyr. Pawel atly ýaş oglan: «Käte öz-özünden jynsy gatnaşyk etmek islegi döreýär» diýýär. Sende-de şeýle pikirler döreýän bolsa, alada etme, bu hemmelerde bolýar.

Ýöne jynsy gatnaşyk edip görmändigiň üçin üstüňden gülenlerinde aňsat bolmaýar. Mysal üçin, oglanlar saňa «erkegem däl ekeniň», gyzlar bolsa «wiý, masgara, sen entegem gyzmy?» diýmekleri mümkin. Elen atly gyz şeýle diýýär: «Deň-duşlarym muňa lezzet beriji we adaty zat hökmünde garaýar. Eger sen biri bilen ýatmasaň, durmuşdan yza galak hasaplaýar».

Ýöne dostlaryň we joralaryň durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmegiň erbet tarapyny aýdýan däldirler. Meselem, söýüşýäni bilen jynsy gatnaşyk eden Mariýa atly gyz şeýle diýýär: «Men gaty utanyp, eden işime ökündim. Men hem ony, hem özümi ýigrendim». Şeýle ýagdaýy köp ýaşlar başyndan geçirýär. Aslynda, durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etseň, ýüregiňe bitmejek ýara salýarsyň we ynsabyň köseýär.

Şanda atly gyz şeýle sorag berýär: «Durmuş gurmazdan öň jynsy höwesiňi kanagatlandyrmaly däl bolsa, onda Hudaý näme üçin şol islegi berdi?» Gel, bu hakda oýlanyp göreli.

Jynsy gatnaşyk etmek ýeke-täk güýçli islegmi? Ýok. Ýehowa Hudaý seni her dürli duýgular we islegler bilen ýaratdy.

Her bir döreýän islegiňi şol bada kanagatlandyrmalymy? Ýok, Hudaý saňa özüňe erk etmek ukybyny berdi.

Mundan näme öwrenip bolýar? Käbir islegleriň döremeginiň öňüni alyp bilmeseň-de, özüňe erk edip bilersiň. Her gezek gaharyň gelende kimdir birini urmagyň dogry bolmaýşy ýaly, jynsy islegiň güýjände hem ony her gezek kanagatlandyrmak nädogry we akylsyzlyk bolar.

Hudaý adamlaryň jynsy organlaryny nädogry ulanmagyny islemeýär. Mukaddes Ýazgylarda: «Siz mukaddes bolup, öz bedeniňize nädip erk etmelidigini we Hudaýa ýaramly ýaşamalydygyny bilmelisiňiz» diýilýär (1 Selanikliler 4:4). «Söýmegiň... ýigrenmegiň öz wagty» bolşy ýaly, jynsy gatnaşyk etmegiň ýa-da ondan saklanmagyň hem öz wagty bar (Wagyz kitaby 3:1—8). Nähili bolaýanda-da, höwesleriňe erk etmek özüňe bagly!

Biri ýaňsylap, ynanmazçylyk bilen: «Entegem hiç kim bilen ýatyp göreňokmy?» diýse, çekinme! Seni kemsidip, üstüňden güljek bolýan adama: «Hawa, näme?! Soňam, bu meniň öz işim» ýa-da «Berýän soragyň nähili? Meniň ýanymda şeýle zatlary aýtma» diýip bilersiňa. Ýazgylarda: «Akylsyza akmaklygyna görä jogap berme, sen-de oňa meňzäýme. Duzuň nahary tagamly edişi ýaly, siziň hem sözleriňiz ýakymly bolsun. Şonda siz her kime nädip jogap bermelidigini bilersiňiz» diýilýär (Süleýmanyň tymsallary 26:4; Koloslylar 4:6). Eger onuň bilen gürrüňi dowam etmek isleseň, Mukaddes Ýazgylara esaslanan ynançlaryň hakda aýdyp bilersiň.

Üstüňden gülmek üçin «Entegem hiç kim bilen ýatyp göreňokmy?» diýseler nähili jogap berjekdigiňi ýaz:

․․․․․

Deňsiz-taýsyz sowgat

Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmeklige Hudaý nähili garaýar? Göz öňüne getir, sen dostuň üçin sowgat satyn alýarsyň. Sowgady heniz bermänkäň, bilesigelijilik bilen ony açyp görse, özüňi nähili duýardyň? Elbetde, halamazdyň. Indi bolsa, durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etseň, Hudaýyň özüni nähili duýýandygyny göz öňüne getir! Ol seniň şeýle gatnaşykdan diňe durmuş guranyňdan soň lezzet almagyňy isleýär (Gelip çykyş 1:28).

Jynsy gatnaşyk etmek islegi dörese näme etmeli? Özüňe erk etmegi öwren. Sen muny başararsyň! Bu hakda Ýehowa doga etseň, mukaddes ruh özüňe erk etmäge kömek eder (Galatýalylar 5:22, 23). Ýehowanyň «göni gezýänlerden hiç bir ýagşylygy gaýgyrmaýandygyny» ýatdan çykarma (Zebur 84:11). 20 ýaşly Gordan şeýle diýýär: «Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmegiň hiç hili erbetligi ýok diýen pikir kelläme gelende, munuň ruhy ýagdaýyma ýetirip biljek zyýany hakda oýlanýaryn. Onsoňam, günäli isleg üçin Ýehowa bilen dostlugyňy bozanyňa degmeýär».

Dogrudanam, durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmäge bolaýmaly zat ýaly garamak nädogry. Sebäbi ol mertebäňi peseldýär, ynsabyňy köseýär we zyýan ýetirýär. Dünýäde giňden ýaýran garaýyşlaryň duzagyna düşüp, Mukaddes Ýazgylaryň kada-kanunlaryna eýerip ýaşamak «nädogry» diýen sözlere aldanma. Galyberse-de, durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmeseň, duýgy hem-de fiziki taýdan sagdyn bolarsyň. Iň esasy zat bolsa, Ýehowa bilen dostlugyňy gorarsyň.

ŞU TEMA BARADA KÖPRÄK BILMEK ÜÇIN I TOMUŇ 24-NJI BABYNA SERET

[Çykgyt]

ESASY PIKIRLERI NYGTAÝAN BAŞ AÝATLAR

«Kimdir biri durmuş gurmazlygy ýüregine düwüp... gelen kararynda berk dursa, ol gowy edýändir». 1 Korinfliler 7:37

MASLAHAT

Ynanýan zatlaryňa garşy çykmasa-da, ahlak kadalary boýunça ýaşamaýanlar bilen dostlaşma.

BILÝÄŇIZMI?

Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmegi endik edinen adam, durmuş gurandan soňam endigini goýmaýar. Şonuň ýaly, durmuş gurmazdan öň Hudaýyň ahlak kadalary boýunça ýaşaýan adam, soňam ýanýoldaşyna wepaly bolar.

SEN NÄME ETMEKÇI?

Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmezlik üçin, men...

Bu babatda dostlarym erbet täsir etse, men...

Bu babatda ene-atamdan sorajak zatlarym:

SEN NÄHILI JOGAP BERERSIŇ?

● Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmeýänleriň näme üçin üstünden gülýärler?

● Muny etmezlik näme üçin kyn bolup biler?

● Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmezligiň nähili peýdasy bar?

● Muny jigiňe nädip düşündirerdiň?

[51-nji sahypadaky sitata]

«Jynsy gatnaşyk etmek islegi dörände, hemişe Efesliler 5:5-däki: «Hiç bir ahlaksyz, ýigrenji... Hudaýyň Patyşalygyny miras almaz» diýen sözleri ýatlaýaryn» Lidiýa

[49-njy sahypadaky surat]

Bellik depderçäm

Netijesi nähili bolar?

Filmleri, telegepleşikleri çykarýanlar we deň-duşlaryň durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmegiň erbet netije berýändigini gizleýärler. Seniň pikiriňçe, bu nähili netije berer? Geliň, üç ýagdaýa seredeliň:

● Klasdaşyň köp gyz bilen ýatandygyny aýdyp öwünýär. Ol: «Bul-a hezil ekeni; hiç kime hiç zat bolmady» diýýär. Soň şol oglana we gyzlara näme bolar?

● Film durmuş gurmadyk iki ýetginjegiň bir-birini söýýändigini görkezmek üçin jynsy gatnaşyk etmegi bilen gutarýar. Munuň netijesi durmuşda nähili bolar?

● Sen owadanja oglan bilen tanyşýarsyň. Ol saňa bile ýataly we muny hiç kim bilmez diýýär. Sen onuň bilen razylaşsaň we muny gizleseň, netijesi nähili bolar?

[54-nji sahypadaky surat]

Durmuş gurmazdan öň jynsy gatnaşyk etmek, sowgady berilmänkä açan ýalydyr

6-NJI BAP

Maňa näme bolýar?

«Boýumyň çalt ösendigine begendim, ýöne aýagymyň damary çekip başlady. Bu bolsa halys ýüregime düşdi». Rolan

«Bedeniňde üýtgeşmeleriň bolýandygyny görüp, muňa hiç kim üns bermäwersin diýýärsiň. Ýöne birden biri: „Sen-ä durmuşa çykarybermeli“ diýäýse, utanjyňdan ýaňa ýere giräýjek bolýarsyň». Şenaý

MAŞGALAŇ bilen başga şähere göçüp gördüňmi? Eger göçen bolsaň, öýüňi, mekdebiňi, dostlaryňy goýup gaýtmak kyn bolandyr. Dogrudan-da, täze ýere öwrenişmek üçin wagt gerek.

Ýetginjeklik döwründe sen uly adamlaryň hataryna goşulýarsyň we durmuşyňda uly özgerişlikler bolýar. Başgaça aýdanyňda, täze şähere göçýärsiň. Şonuň üçin biraz alada edýänsiň. Ýetginjeklik döwri her hili duýgulary başdan geçirýärsiň we muňa öwrenişmek kynrak bolýar. Durmuşyň hem gyzykly, hem howsalaly döwründe bedeniňde nähili üýtgeşmeleriň bolýandygyna seredeli.

Gyzlarda bolýan üýtgeşmeler

Ýetginjeklik döwründe köp özgerişlikler bolýar. Olaryň käbiri seniň daş keşbiňe güýçli täsir edýär. Meselem, gormonlaryň täsiri bilen gasygyňda tüýler ösüp başlaýar. Şeýle-de sen göwüsleriň, butlaryň we ýanbaşyň ulalýandygyny görýärsiň. Bedeniň ýuwaş-ýuwaşdan özgerip, ýetişen gyzlaryňka meňzär. Bu hakda aladalanmagyň geregi ýok. Sebäbi bular bolmaly zatlar. Şeýle üýtgeşmeler seniň gelejekde çaga dogrup bilmegiň üçin bolýar.

Şeýle-de bu döwürde aýbaşyň gelip başlar. Muňa öňünden taýýarlanmasaň, birbada gorkmagyň mümkin. Samanta atly gyz şeýle diýýär: «Birinji gezek bilim gelende, men näme etjegimi bilmedim. Özümi kirli duýup, birnäçe sagatlap suwa düşdüm. Her aý şeýle boljakdygyny bilenimde keýpim gaçdy».

Her aý aýbaşyň gelmegi organizmi çaga dogurmaga taýýarlaýar. Ýöne bu seniň eýýäm eje bolmaga taýýardygyňy aňlatmaýar. Munuň üçin birnäçe ýyl gerek. Şeýle-de aýbaşyň gelip başlanda özüňi oňaýsyz duýmagyň ahmal. Kelli atly gyz şeýle diýýär: «Keýpimiň çalt üýtgeýändigi alada goýýardy. Öz-özüme düşünmeýärdim. Gündiz-ä hemme zat gowy, gije-de aglap-aglap gözüm çişip gidýärdi. Näme sebäpden şeýle bolýandygyny bilmän gorkýardym».

Sen hem şeýle duýgulary başdan geçirýän bolsaň, sabyrly bol! Wagtyň geçmegi bilen muňa öwrenişersiň. 20 ýaşly Aneta şeýle gürrüň berýär: «Men ulalýandygyma hem-de Ýehowanyň maňa çaga dünýä indirmek sowgadyny berendigine düşünýärin. Üýtgeşmelere öwrenişmek üçin wagt gerek; käbir gyzlara muny kabul etmek hem kyn bolýar. Ýöne wagtyň geçmegi bilen oňa öwrenişýärsiň».

Sende-de şeýle üýtgeşmeler bolýarmy? Munuň bilen bagly sorag ýüze çyksa, boş ýere ýazyp bilersiň.

․․․․․

Oglanlarda bolýan üýtgeşmeler

Ýetginjeklik döwri oglanlaryň daş keşbinde üýtgeşmeler bolýar. Teniň ýagly bolup, her dürli düwürtikleriň çykmagy mümkin.a 18 ýaşly Martin şeýle diýýär: «Düwürtiklerden ýaňa bizar bolýarsyň. Edil urşa gatnaşan ýaly. Bu uruşda öz düwürtikleriňe garşy söweşmeli. Olardan dynyp bolarmy ýa ýok, yz galdyryp, adamlary senden daşlaşdyrarmy, muny bilmeýärsiň».

Gowy tarapy bolsa, sen ösýändigiňi, güýçlenýändigiňi we eginleriň hem ulalýandygyny görýänsiň. Şeýle-de aýaklaryňda, döşüňde, ýüzüňde we goltugyňda tüýler çykýar. Ýöne tüýüň köp bolmagy «hakyky erkekdigiňi» aňlatmaýar; bu diňe nesilden-nesle geçýän zat.

Ýetginjeklik döwründe bedeniň ähli agzalary deň-derejede ösmeýär. Şol sebäpli el-aýagyň özüňki däl ýaly bolýandyr. Duwaýn atly ýaş oglan şeýle diýýär: «Özümi düýe ýaly tagaşyksyz duýýaryn. Bir zat etjek bolsam birnäçe gün gerek bolýan ýalydy».

Ýetginjeklik döwri başlandan birnäçe wagt geçensoň, sesiň ýuwaş-ýuwaşdan ýognar, käte bolsa gepläniňde gaty inçe çykar. Şol sebäpli başgalar üstüňden gülmekleri ahmal. Ýöne alada etme! Wagtyň geçmegi bilen sesiň kadalaşar. Öz üstüňden gülmegi başarsaň, azajygam bolsa utanjaňlygyňy ýeňersiň.

Ýetişdigiň saýy jyns organlary ulalyp, gapdallarynda tüýler çykýar. Şeýle-de organizmde tohum suwuklygy (döl) döräp başlaýar. Bu suwuklyk millionlarça spermatozoidlerden (erkeklik tohumlygyndan) ybarat bolup, jynsy gatnaşyk edilende çykýar. Spermatozoidler enäniň ýumurtgalyk öýjügini tohumlandyranda, çaga emele gelip başlaýar.

Organizmde emele gelen tohum suwuklygynyň belli bir bölegi endamyňa siňýär, käte bolsa gije ýatyrkaň akýar. Bu oglanlarda bolýan zat. Hatda bu barada Mukaddes Ýazgylarda hem agzalýar (Lewiler 15:16, 17). Şeýle üýtgeşmeler jyns organlaryň kadaly işleýändigini we ýetişip başlandygyňy görkezýär.

Sende-de şeýle üýtgeşmeler bolýarmy? Munuň bilen bagly sorag ýüze çyksa, boş ýere ýazyp bilersiň.

․․․․․

Üýtgeşmeleriň hötdesinden gelmek

Ulaldygy saýyn oglanlar gyzlar bilen, gyzlar bolsa oglanlar bilen gyzyklanyp başlaýar. Met şeýle diýýär: «Ahyry ýetginjeklik döwrüne-de ýetdim. Baý-bow, daş-töweregim owadanja gyzlardan doly. Ýöne ýaşym kiçi bolansoň, heniz söýüşmegiň irdigine düşünýärin». Şu kitabyň 29-njy babynda şeýle duýgularyň hötdesinden gelmäge kömek edýän maslahatlar bar. Häzir bolsa jynsy höwesleriňe erk etmegi öwren (Koloslylar 3:5). Kyn görünýän hem bolsa, sen muny başararsyň!

Ýetginjeklik döwri başga duýgular bilen hem göreşmeli bolýar. Meselem, özüňe pes baha bermegiň, ýeke duýmagyň ýa-da az wagtlyk göwnüçökgünlige düşmegiň ahmal. Bu duýgular köp ýaşlarda bolýar. Şeýle ýagdaýda ene-ataň ýa-da uly ýaşly ynamdar dostuň bilen gepleş. Aşakdaky boş ýere kime içiňi döküp biljekdigiňi ýazyp bilersiň.

․․․․․

Iň wajyp zat

Muňa daş keşbiň — ýüzüň, boý-syratyň däl-de, içki dünýäň — pikiriň, duýgularyň, esasan-da, Hudaý bilen dostlugyň degişlidir. Pawlus resul: «Men çagakam, çaga ýaly gepleýärdim, çaga ýaly pikirlenýärdim, çaga ýaly oýlanýardym; ýöne ulalanymda, özümi çaga ýaly alyp barmagymy bes etdim» diýýär (1 Korinfliler 13:11). Diýmek, daşyňdan uly adam ýaly görünmek ýeterlikli däl. Sen özüňi uly adam ýaly alyp barmagy, geplemegi we pikirlenmegi öwrenmeli. Bedeniňde bolýan üýtgeşmelere aşa köp üns berip, içki dünýäňi täzelemegi, ýagny gowy häsiýetleri ösdürmegi ýatdan çykarma!

Mundan başga-da, Hudaýyň ýürekleri görýändigini unutma (1 Şamuwel 16:7). Şawul uzyn boýly, görmegeý patyşa bolsa-da, Mukaddes Ýazgylarda onuň tekepbirlik edendigi üçin üstünlik gazanyp bilmändigi aýdylýar (1 Şamuwel 9:2). Zakkaýyň bolsa «boýy gysgady», ýöne ol batyrgaýlyk bilen durmuşyny bütinleý özgerdip, Isanyň şägirdi bolupdy (Luka 19:2—10). Hakykatdanam, esasy zat daş keşp däl-de, içki dünýäň!

Wagty ne saklap, ne-de çaltlandyryp bolýar. Şol sebäpli ýetginjeklik döwründe bolýan üýtgeşmelerden gorkma we aşa alada etme. Gaýtam, ony bolşy ýaly kabul edip, şatlygyňy ýitirme. Ýetginjeklik — kesel däl; bu döwri hemmeler başdan geçirýär. Sen hem şeýle döwürde bolýan kynçylyklary, gaýgy-aladalary ýeňersiň we uly adam bolup ýetişersiň!

[Çykgyt]

ESASY PIKIRLERI NYGTAÝAN BAŞ AÝATLAR

«Saňa şükür ederin, çünki men gaty gorkunç we täsin tärde ýaradylypdyryn». Zebur 139:14

MASLAHAT

Ulaldygyňça geýýän eşikleriňi ünsli saýla. Olar özüne çekiji bolmasyn. Hemişe «ýaraşykly we salykatly» geýin (1 Timoteos 2:9).

BILÝÄŇIZMI?

Geçiş döwri käbirlerinde 8 ýaşynda, başgalarda bolsa 14 ýaşynda ýa-da ondanam soň başlaýar. Bu her kimde dürli ýaşda başlaýar.

SEN NÄME ETMEKÇI?

Ulaldygymça ösdürmeli häsiýetlerim: ․․․․․

Hudaý bilen dostlugymy berkitmek üçin, men ․․․․․

Bu babatda ene-atamdan sorajak zatlarym: ․․․․․

SEN NÄHILI JOGAP BERERSIŇ?

● Ýetginjeklik döwründe bolýan üýtgeşmeleriň hötdesinden gelmek näme üçin aňsat däl?

● Seniň üçin haýsysy has kyn?

● Ýetginjeklik döwründe Hudaýa bolan söýgiň näme üçin sowaşyp bilýär? Munuň nädip öňüni alyp bolýar?

[61-nji sahypadaky sitata]

«Ýetginjeklik döwri garaşylmadyk sowgatlar köp bolýar welin, ertir nähili üýtgeşmäniň boljakdygyny bilmeýärsiň. Ýöne ulaldygyň saýy, özgerişlere öwrenişip, hatda gujak açyp garşy alýarsyň» Aneta

[63, 64-nji sahypadaky çarçuwa]

Jynsy gatnaşyk hakda ejem ýa kakam bilen nädip gepleşip bilerin?

«Jynsy gatnaşyk barada bilesim gelse, ene-atamdan-a soramazdym». Beti

«Bu barada dil ýarmaga-da çekinýärin». Denis

Belki, seniň hem jynsy gatnaşyk barada käbir zatlary bilesiň gelýändir. Muny ene-ataň düşündirip biljekdigine gözüň ýetse-de, olardan soramak isleýän dälsiň. Muňa şu zatlar sebäp bolup biler:

Näme pikir ederler?

«Olardan bu hakda soraýsam, nädogry pikir ederler». Jessika

«Olar meni hemişe çaga ýaly görýär. Jynsy gatnaşyk barada gürrüň etsem, maňa öňküsi ýaly garamazlar». Beti

Näme diýerler?

«Ene-atam entek aýdyp bolmankam sözümi bölüp, takal okap başlar». Gloriýa

«Ene-atam pikirindäkini derrew ýüzüne çykarýar. Olar aýdyp başlanymdan ýüz-gözüni üýtgeder öýdýän. Kakam-a şol bada edep sapagyny geçmek hakda pikirlenip başlar». Pamela

Nädogry düşünmezlermi?

«Olar maňa ýalňyş düşünip: „Saňa biri azar berýärmi?“ ýa-da „Klasdaşlaryň höweslendirýärmi?“ diýip, sorag baryny ýagdyrarlar. Aslynda ýöne bir bilesim gelýär». Liza

«Bir oglanyň adyny tutanymdan, kakamyň ýüzi üýtgäp, jynsy gatnaşyk hakda gürrüň edip başlaýar. Men bolsa içimden: „Onuň diňe gowy oglandygyny aýtdym-a. Jynsy gatnaşyk etmek ýa durmuş gurmak hakda pikirem etmeýärdim“ diýýärin». Steýsi

Jynsy gatnaşyk barada saňa ene-ataň bilen gürrüň etmek kyn bolşy ýaly, olara-da seniň bilen gürleşmek aňsat däl. Muny geçirilen barlag subut edýär. Şol barlagyň netijesinde, ene-atalaryň 65 göterimi çagalary bilen jynsy gatnaşyk hakda gürrüň edendigini aýdýarlar. Emma muňa çagalaryň diňe 41 göteriminiň düşünendigi belli boldy.

Belki, ene-ataň seniň bilenem jynsy gatnaşyk barada gürrüň etmäge ýaýdanýandyr. Sebäbi olaryň hem ene-atalary bu hakda olar bilen gepleşen däldir. Nähili bolaýanda-da, ene-ataňa kyn bolýandygyna düşünjek bol. Mümkin, bu hakda gürrüňe özüň başlarsyň! Ýöne nädip?

Gürrüňe nädip başlamaly?

Ene-ataň tejribesi köp bolansoň, gowy maslahatlary berip biler. Ýöne sen bir zat edip gürrüňe başlamaly. Saňa şu ädimler kömek eder:

1 Açyk gürleşmäge näme üçin çekinýändigiňi düşündir: «Ýalňyş düşünersiňiz öýdüp, aýtmaga-da çekinýärin...».

2 Ene-ataňa näme üçin gepleşmek isleýändigiňi aýt: «Men bir zady bilesim gelýär. Muny başgalardan däl-de, sizden sorasym gelýär».

3 Soňra soragyňy ber: «Men... ».

4 Indiki gezegem arkaýyn gepleşip biler ýaly, gürrüňi şeýdip tamamla: «Bir zat sorasym gelse, ýene size aýtsam bolarmy?»

Elbetde, sen olaryň «hawa» diýjegini bilýänsiň. Ýöne muny özlerinden eşitseň, indikide gürrüňe başlamak aňsat bolar. Şu maslahatlary ulanyp gör! Belki, şonda senem 24 ýaşly Trinanyň aýdanlary bilen razylaşarsyň. Ol şeýle diýýär: «Ejem ikimiz bu hakda gepleşip başlanymyzda, gürrüňe başlamadyk bolsam gowy bolardy diýdim. Ýöne häzir ejemiň hemme zady açyk düşündirendigine begenýärin. Bu meni köp erbetlikden gorady».

[59-njy sahypadaky surat]

Çagalyk döwri bilen hoşlaşmak täze şähere göçen ýaly, ýöne sen muňa öwrenişersiň