Sinagoga sa Lunsod ng Ostia

Makikita rito ang labí ng isang sinagoga sa Ostia, ang daungang lunsod ng Roma. Ilang beses nang inayos at binago ang gusali, pero pinaniniwalaang itinayo talaga ito bilang isang sinagoga noong ikalawang bahagi ng unang siglo C.E. Dahil may sinagoga sa lugar na ito, ipinapakita nito na matagal nang may naninirahang mga Judio sa palibot ng Roma. Pinalayas ni Emperador Claudio ang mga Judio sa lunsod ng Roma noong mga 49 o 50 C.E., pero posibleng nanirahan pa rin ang mga Judio sa mga lugar na malapit dito. (Gaw 18:1, 2) Pagkamatay ni Claudio noong 54 C.E., maraming Judio ang bumalik sa lunsod ng Roma. Nang isulat ni Pablo ang liham niya para sa mga Kristiyano sa Roma noong mga 56 C.E., ang kongregasyon doon ay binubuo ng mga Judio at Gentil. Ito ang dahilan kung bakit nagbigay si Pablo ng mga payo sa dalawang grupong ito na tutulong para makapamuhay sila nang may pagkakaisa.—Ro 1:15, 16.

1. Roma

2. Ostia