Isang Banal na Lihim ang Nahahayag
“Ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyong ito ay sadyang dakila nga.”—1 TIMOTEO 3:16.
1. Anong lihim ang inilalarawan sa 1 Timoteo 3:16?
ANO bang mga misteryo o hiwaga ang pumupukaw ng iyong interes? Natutuwa ka bang magsaliksik ng mga lihim? Karamihan sa atin ay mahilig diyan! Kung gayon, sumama ka sa amin sa aming pagsasaliksik ng isa sa pinakadakila sa lahat ng mga lihim—isang lihim na nakatagong maingat sa Salita ng Diyos sa loob ng libu-libong mga taon. Ang banal na lihim na ito ay lubhang malaki ang epekto sa ating mga buhay, kapuwa sa kasalukuyan at sa hinaharap. Ito ang ‘banal na lihim ng maka-Diyos na debosyon,’ na inilalarawan para sa atin sa 1 Timoteo 3:16. Anong laki ng dapat nating ipagpasalamat kay Jehova, “ang Tagapagsiwalat ng mga lihim,” dahil sa buong kagandahang-loob na pagbubunyag sa atin ng dakilang lihim na ito at ng kahulugan nito!—Daniel 2:28, 29.
2. (a) Kailan unang binanggit ni Jehova ang isang banal na lihim, at ano ang ipinangako niya noon? (b) Anong mga tanong ang nangangailangan ng kasagutan?
2 Unang binanggit ni Jehova ang isang banal na lihim pagkatapos na dayain ng Ahas si Eva, at sinundan siya ni Adan sa paghihimagsik. Noon ay ipinangako ng Diyos na ang “binhi,” o supling, ang dudurog sa ulo ng Ahas. (Genesis 3:15) Sino nga ang Binhing ito? Papaano niya dadaigin ang Ahas? Kaniya bang ipagbabangong-puri ang pagiging totoo ng Diyos at ng Kaniyang layunin may kaugnayan sa lupang ito?
3. Ang kinasihang mga hula ay nagsiwalat ng anong mga pahiwatig tungkol sa pagkakakilanlan at gawain ng Binhi?
3 Dumating ang panahon, na ang kinasihang mga hula ay nagsiwalat ng mga pahiwatig tungkol sa pagkakakilanlan at panghinaharap na gawain ng Binhi. Siya’y magiging isang inapo ni Abraham, mamanahin niya ang kaharian ni David, at siya’y tatawaging Prinsipe ng Kapayapaan. ‘Ang paglago ng kaniyang maharlikang pamamahala at ng kapayapaan ay hindi magkakaroon ng wakas.’ (Isaias 9:6, 7; Genesis 22:15-18; Awit 89:35-37) Subalit gaya ng sinasabi ng Roma 16:25, ang banal na lihim na iyon ay “napatago sa katahimikan nang mahabang-mahabang panahon.”
Paglutas sa Hiwaga
4. Papaano nagsimulang nahayag ang banal na lihim noong 29 C.E.?
4 Sa wakas, pagkatapos ng apat na libong taon, biglang sumikat ang liwanag! Sa anong paraan? Noong 29 C.E., binautismuhan ni Juan si Jesus ng Nasaret sa Ilog Jordan, at mula sa langit ay nagpahayag ang tinig ng Diyos: “Ito ang sinisinta kong Anak, na aking sinang-ayunan.” (Mateo 3:17) Ah, narito na nga sa wakas ang Binhing ipinangako! Ang banal na lihim ay nagsimulang nahayag sa lahat ng maningning na mga bahagi nito, kasali na ang tungkol sa maka-Diyos na debosyon.
5. Ano ba ang “maka-Diyos na debosyon,” at papaano naaapektuhan nito ang mga nagsasagawa nito?
5 Ano ba ang ating naunawaan sa pananalitang “maka-Diyos na debosyon”? Sa Kristiyanong Kasulatang Griego, ang pananalita ay lumilitaw nang 20 beses lamang, mahigit sa kalahati nito ay makikita sa dalawang liham ni Pablo kay Timoteo. Sa lathalaing Insight on the Scriptures ang kahulugan ng “maka-Diyos na debosyon” ay “matinding paggalang, pagsamba, at paglilingkod sa Diyos, tapat sa kaniyang pansansinukob na soberanya.” Ang matinding paggalang ay nanggagaling sa isang pusong malapit sa Diyos, nanggigilalas sa kaniyang kadakilaan, sa kaniyang kawalang-hanggan, at sa pagkarami-raming kahanga-hangang mga paglalang niya, napasasalamat ukol sa espirituwal at materyal na mga kaloob na saganang ibinibigay niya sa mga taong nagpapahalaga. Tunay, bawat isa sa atin na nagsasagawa ng maka-Diyos na debosyon ay makapagsasabi, gaya ng sinabi ng salmista sa Awit 104:1: “Purihin mo si Jehova, Oh kaluluwa ko. Oh Jehovang aking Diyos, ikaw ay nagpatunay na totoong dakila. Karangalan at kamahalan ang ibinihis mo sa iyong sarili.”
6. (a) Papaano naiiba sa mga nangakaupo sa mga upuan sa mga simbahan ng Sangkakristiyanuhan ang mga sumasamba kay Jehova? (b) Ano ang sinabi ni Pablo sa Roma 11:33, 34, at sa gayo’y anong mga tanong ang bumabangon?
6 Ang ating debosyon sa Diyos ay kailangang mahayag, at ito’y sa pamamagitan ng ating mga kilos. Sa bagay na ito, ang mga sumasamba sa tunay na Diyos, si Jehova, ay ibang-iba sa mga nangakaupo sa mga upuan ng naglalahong mga simbahan ng Sangkakristiyanuhan. Sa maraming tao sa lupa, ang relihiyon—kung sakali mang mayroon pa silang relihiyon—ay isang pormalismo, isang balabal na isusuot upang sila’y magtinging banal samantalang sila’y namumuhay ayon sa likong sanlibutan sa palibot nila. Hindi man lamang nila nakikilala kung sino nga ang Diyos. Tunay, ang gayong mga tao ay kailangang pag-isipan ang mga salita ni Pablo sa Gawa 17:23, nang kaniyang sabihin sa mga taga-Atenas na sumasamba sa “isang Di-Kilalang Diyos”: “Yaong inyong sinasamba na wala kayong malay, ito ang ibinabalita ko sa inyo.” Tungkol sa maluwalhating Diyos na iyan, si Pablo’y bumulalas sa Roma 11:33, 34: “Oh anong lalim ng mga kayamanan at karunungan at kaalaman ng Diyos! Di-malirip ang kaniyang mga hatol at hindi kayang sukatin ang kaniyang mga lakad! Sapagkat ‘sino ang nakaalam ng pag-iisip ni Jehova, o sino ang naging kaniyang kasangguni?’ ” Papaano, kung gayon, nakikilala natin ang mga lakad ng Diyos? Iyon ay sa pamamagitan ng pagkatuto ng ‘banal na lihim ng maka-Diyos na debosyon.’ Subalit papaano natin ginagawa iyan?
7. Bakit masasabing “ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyong ito ay sadyang dakila nga”?
7 Sa 1 Timoteo kabanata 3, ay binabalangkas muna ni apostol Pablo ang kahilingan sa may pananagutang mga lingkod sa sambahayan ng Diyos, na tinutukoy sa 1Tim 3 talatang 15 bilang “ang kongregasyon ng Diyos na buháy, isang haligi at suhay ng katotohanan.” Pagkatapos ay isinusog ni Pablo, sa 1Tim 3 talatang 16: “Ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyong ito ay sadyang dakila nga.” Dakila nga sapagkat sinugo ni Jehova sa lupa ang kaniyang bugtong na Anak upang maghayag sa lihim na ito, upang ipakita na kung ano talaga ang maka-Diyos na debosyon at kung papaano ito ay mahalaga, pinakasentro, sa tunay na pagsamba. Ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyong ito ay nahahayag sa liwanag sa pamumuhay na ipinakita rito ni Jesus sa lupa. Lahat ng umiibig kay Jehova ay kailangang magtayo ng kanilang pananampalataya at isalig ang kanilang mga buhay kay Kristo, na pinakauliran sa maka-Diyos na debosyon. Papaano, kung gayon, nilinaw ni Jesus ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyon?
Anim na Bahagi
8. (a) Ano ang anim na bahagi ng banal na lihim na binabanggit ni Pablo sa 1 Timoteo 3:16? (b) Sino ang “Siya” na nahahayag?
8 Kinasihan ng Diyos si Pablo na sagutin ang tanong na iyan. Dito sa 1 Timoteo 3:16, kaniyang binabanggit ang anim na bahagi ng banal na lihim na ito, na ang sabi: “Siya [1] ay nahayag sa laman, [2] inaring matuwid sa espiritu, [3] napakita sa mga anghel, [4] ipinangaral sa gitna ng mga bansa, [5] sinampalatayanan sa sanlibutan, [6] tinanggap sa itaas sa kaluwalhatian.” Sino ba ang “Siya” na nahahayag? Maliwanag, “Siya” ay ang ipinangakong Binhi, si Jesus, na naparito upang gawin ang kalooban ng Diyos. Siya ang pinakasentro ng banal na lihim, ginagawa itong sadyang dakila nga.
9. Ano ang patotoo na ang 1 Timoteo 3:16 ay di-dapat basahing: “Ang Diyos ay nahayag sa laman”?
9 Sinusubok ng mga trinitaryo na guluhin ang pagkaunawa sa banal na lihim sa pamamagitan ng pagsasabi na ang “Siya” sa 1 Timoteo 3:16 ay ang Diyos mismo. Ito’y kanilang ibinabatay sa Bibliyang King James, na kababasahan ng ang “Diyos ay nahayag sa laman.” Gayunman, ano ba ang sinasabi ng pinakamapanghahawakang mga manuskritong Griego? Walang pagbabago, kanilang ginagamit ang panghalip na “Siya” sa halip na “Diyos.” Ang mga kritiko sa teksto ay nagkakaisa ngayon na ang pagsisingit ng “Diyos” sa talatang ito ay isang pagkakamali ng mga nagsingit nito. Kaya naman, ang kamakailang mga salin, tulad baga ng American Standard Version, The New English Bible, at New World Translation, ay wastong kababasahan: ‘Siya [o, sa Ingles, He who] ay nahayag sa laman.’ Hindi, hindi ang Diyos mismo ang napakita “sa laman.” Bagkus, ang napakita ay ang kaniyang sinisintang Anak at unang paglalang, na tungkol sa kaniya si apostol Juan ay sumulat: “Kaya ang Salita ay naging laman at tumahan sa gitna natin, at nakita namin ang kaniyang kaluwalhatian, isang kaluwalhatian na gaya ng sa isang bugtong na anak ng isang ama; at siya’y puspos ng di-sana-nararapat na awa at ng katotohanan.”—Juan 1:14.
“Nahayag sa Laman”
10. (a) Papaanong ang unang bahagi ng banal na lihim ay nakita nang bautismuhan si Jesus? (b) Bakit si Jesus ay naging “ang huling Adan”?
10 Nang bautismuhan si Jesus, ang unang bahagi ng banal na lihim ay nakita: Si Jesus “ay nahayag sa laman” bilang ang pinahirang Anak ng Diyos. Ang buhay ng kaniyang Anak ay inilipat ng Diyos na Jehova mula sa langit tungo sa bahay-bata ni Maria upang si Jesus ay isilang sa laman bilang isang sakdal na tao. Kaya naman, gaya ng ipinakikita ng 1 Corinto 15:45-47, si Jesus ay naging ikalawa, o “huling,” Adan, isang sakdal na taong kaluluwa na katumbas na katumbas ng unang Adan. Sa anong layunin? Sa 1 Timoteo 2:5, 6 “ang huling Adan” ay tinutukoy na “isang tao, si Kristo Jesus, na nagbigay ng kaniyang sarili bilang isang katumbas na pantubos para sa lahat.” Sa legal na saligang ito ng isang sakdal na haing tao, si Jesus ay nagiging tagapamagitan ng bagong tipan may kaugnayan sa 144,000 mga tao na nagiging mga kasamahang tagapagmana na kasama niya sa kaniyang Kaharian.—Apocalipsis 14:1-3.
11. Sino pa ang makikinabang sa haing pantubos na handog ni Jesus?
11 Ang mga iba ay makikinabang din ba sa sakripisyong kamatayan ni Jesus? Tiyak na oo! Ang 1 Juan 2:2 ay nagsasabi na si Jesu-Kristo ay “isang pampalubag-loob na hain para sa ating mga kasalanan [samakatuwid baga, mga kasalanan ng pinahirang mga Kristiyano na katulad ni Juan], ngunit hindi lamang para sa atin kundi para rin sa buong sanlibutan.” Ang mga pakinabang sa haing pantubos na handog ni Jesus ay pinakikinabangan hindi lamang ng 144,000 pinahirang mga Kristiyano kundi pati ng buong sanlibutan ng sangkatauhan. “Isang malaking pulutong” na nangabubuhay ngayon at libu-libong milyun-milyon na bubuhayin sa lupang Paraiso ang tatanggap ng buhay na walang-hanggan salig sa kanilang pananampalataya sa haing pantubos na inihandog ni Jesus. Gaya ng inihula sa Apocalipsis 7:9, 10, nilabhan na ng malaking pulutong ang kanilang mga kasuotan at pinaputi ito sa pamamagitan ng pagsasagawa ng pananampalataya sa itinigis na dugo ng Kordero, si Jesu-Kristo. Sila’y inaaring matuwid bilang mga kaibigan ng Diyos. Taglay ang kagalakan, kanilang natututuhan ang sarisaring bahagi ng banal na lihim at sila’y nagpapakita ng maka-Diyos na debosyon gaya ng halimbawang ipinakita ni Jesus!
Iba Pang mga Bahagi
12. Papaanong si Jesus ay “inaring matuwid sa espiritu”?
12 Ngayon, kumusta naman ang pangalawang bahagi na tinutukoy sa 1 Timoteo 3:16? Si Jesus ay “inaring matuwid sa espiritu.” Subalit papaano? Sa pamamagitan ng ginawa ni Jehovang pagbuhay sa kaniyang tapat na Anak buhat sa mga patay tungo sa buhay sa espiritu. Ito’y kagaya na rin ng pagpapahayag ng Diyos na si Jesus ay matuwid sa lahat ng bagay at karapat-dapat sa higit pang matataas na tungkulin. Gaya ng pagkasabi sa Roma 1:4, si Jesus ay “ipinahayag na Anak ng Diyos ayon sa espiritu ng kabanalan sa pamamagitan ng pagkabuhay-muli buhat sa mga patay.” Bilang patotoo nito, sinasabi sa atin ni Pedro sa kaniyang unang liham, 1Ped kabanata 3, talatang 18: “Si Kristo nga ay namatay nang minsan at magpakailanman dahil sa mga makasalanan, isang matuwid na tao alang-alang sa mga di-matuwid, upang kayo’y maakay niya sa Diyos, siyang pinatay sa laman, ngunit binuhay sa espiritu.” Ang halimbawa ba ni Jesus ng maka-Diyos na debosyon ay umaakay sa iyo sa Diyos?
13. Ang binuhay-muling si Jesus ay napakita sa anong mga anghel, at anong uri ng mensahe ang kaniyang ipinangaral sa kanila?
13 Sa pagpapatuloy sa 1 Timoteo 3:16, ang susunod na binabanggit ni Pablo ay ang ikatlong bahagi ng banal na lihim, na sinasabing si Jesus ay “napakita sa mga anghel.” Sino kaya ang mga anghel na ito? Tungkol kay Jesus, ngayon na “binuhay sa espiritu,” sumulat si Pedro sa 1 Pedro 3:19, 20: “Sa kalagayan ding ito ay yumaon siya at nangaral sa mga espiritu na nasa bilangguan, na noong una’y mga suwail nang ang pagtitiis ng Diyos ay naghihintay noong mga araw ni Noe.” Sang-ayon sa Judas 6, ang mga espiritung iyon ay “ang mga anghel na hindi nanatili sa kanilang dating katayuan kundi iniwan ang kanilang sariling talagang tahanang dako” sa langit. Sila’y nagbihis ng mga katawang-laman upang tamasahin ang kalugurang dulot ng sa kanila’y ibinawal na pakikipagtalik sa mga babae. Nang dahil sa Delubyo ay napilitan ang mga anghel na iyon na bumalik sa dako ng mga espiritu, sila’y ibinulid sa Tartarus, isang sukdulang napakababang kalagayan. (2 Pedro 2:4) Ang binuhay-muling si Jesus ay nangaral sa kanila. Subalit iyon ba ay isang mensahe ng kaligtasan? Tiyak na hindi! Bagkus, sila’y hinatulan ni Jesus sa kanilang kabalakyutan bilang ang mismong kabaligtaran ng maka-Diyos na debosyon. Sinuman sa mga lingkod ng Diyos na ginagawang laruan ang imoralidad sa sekso ngayon ay dapat mabigyang-babala ng hatol na iginawad sa mga anghel na iyon!
14. Papaanong si Jesus ay sinimulang “ipinangaral sa gitna ng mga bansa”?
14 Ang ikaapat na bahagi ng 1 Timoteo 3:16 ay nagsasabing si Jesus ay “ipinangaral sa gitna ng mga bansa.” Papaano nga natupad ito? Mga ilang sandali bago siya dinakip, sinabi ni Jesus sa mga apostol: “Katotohanang, katotohanang sinasabi ko sa inyo, Siyang sa akin ay sumasampalataya, gagawin din naman niya ang mga gawang aking ginagawa; at lalong dakilang mga gawa kaysa rito ang gagawin niya, sapagkat ako’y paroroon sa Ama.” (Juan 14:12) Di-nagtagal pagkatapos, noong Pentecostes 33 C.E., ibinuhos ni Jesus sa kaniyang mga alagad ang banal na espiritu, at ang kamangha-manghang balita na “ang Jesus na ito’y binuhay-muli ng Diyos” ay sinimulang ipangaral sa mga Judio. Nang malaunan, tinanggap din ng mga Samaritano ang Salita ng Diyos at sila’y nagsimulang tumanggap ng banal na espiritu. (Gawa 2:32; 8:14-17) Nang magkagayon, noong 36 C.E., si Pedro ay nangaral kay Cornelio at sa mga iba pang Gentil na nagtitipon sa kaniyang bahay. Sa gayon, ang mabuting balita tungkol kay Jesus ay sinimulang “ipinangaral sa gitna ng mga bansa,” samakatuwid nga, sa gitna ng mga di-Judio, na pinahiran din naman ng banal na espiritu.
15. Ano ang nagpapatunay na ang unang-siglong mga Kristiyano ay natutong mainam ng banal na lihim ng maka-Diyos na debosyon?
15 Gaya ng iniulat sa Gawa 12:24, “ang salita ni Jehova ay patuloy na lumago at lumaganap.” Isinasaysay ng Gawa 17:6 na sa hilagang Gresya ipinagsumigawan ng mga mananalansang, gaya ng ginagawa nila hanggang sa araw na ito: “Itong mga lalaking nagsisipagtiwarik ng tinatahanang-lupa ay nagsiparito rin naman.” Hindi lumampas ang 30 taon, naisulat ni Pablo buhat sa Roma na ang mabuting balita ay “ipinangaral sa lahat ng nilalang sa silong ng langit.” (Colosas 1:23) Natutuhang mainam ng mga Kristiyano ng panahong iyon ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyon. Anong sigasig nila sa pagkakapit niyaon! At harinawang tayo’y matuto rin niyaon at maikapit iyon sa kasukdulang araw na ito ng pangangaral ng Kaharian!
16. Ano ang ikalimang bahagi ng banal na lihim, at sa pamamagitan ng anong aktibidad naganap ito?
16 Bilang tugon sa unang-siglong pangangaral, ang ikalimang bahagi ng banal na lihim sa 1 Timoteo 3:16 ay kapuna-puna ang paglitaw. Si Jesus ngayon ay “sinampalatayanan sa sanlibutan.” Ito ay bunga ng tulad-Kristong maka-Diyos na debosyon ng masisigasig na misyonero, kasali na si Pablo at si Timoteo. Ang mabuting balita ay kanilang dinala sa Asia Minor at Europa, marahil hanggang sa Espanya, at sa Silangang Aprika sa pamamagitan ng bibigang pangangaral ng nabautismuhang Etiope, samantalang si Pedro ay naglingkod naman sa Babilonya.
17. Bakit si Jesus ay sinampalatayanan sa buong makabagong daigdig?
17 Kumusta naman sa ating kaarawan? Buhat noong 1919 ang pinahirang nalabi ay nagpapakita ng ulirang maka-Diyos na debosyon. Ang pinahirang mga nalabing ito ay matatag na nakatayo sa pundasyon ng pananampalataya na inilagay ni Jesus. Lalo na buhat noong 1935, sila’y humayo ng pagtitipon sa malaking pulutong, na nangagagalak sa pag-asang sila’y makatatawid nang buháy sa “malaking kapighatian” at magtamasa ng isang buhay na walang-hanggan sa isang lupang paraiso. (Apocalipsis 7:9, 14) Sa gayon, ang mabuting balita na nakatutok kay Jesus ay pinaniniwalaan sa buong makabagong daigdig. Taglay ang maka-Diyos na debosyon, mahigit na 3,700,000 mga Saksi ni Jehova ang nangangaral ngayon at lumalago sa buong globo!
18. Papaanong si Jesus ay “tinanggap sa itaas sa kaluwalhatian”?
18 Isa pang bahagi ng banal na lihim na iyan ang natitira, ang ikaanim: Si Jesus ay “tinanggap sa itaas sa kaluwalhatian.” Sa loob ng 40 araw pagkatapos na buhayin sa espiritu, si Jesus ay nagbihis ng mga katawang-laman, napakita siya sa kaniyang mga alagad at sinabi sa kanila “ang mga bagay tungkol sa kaharian ng Diyos.” Pagkatapos ay umakyat siya sa langit. (Gawa 1:3, 6-9) Ang kaniyang panalangin, na nasusulat sa Juan 17:1-5, ay sinagot sa gayon: “Ama, . . . luwalhatiin mo ang iyong anak, upang ikaw ay luwalhatiin ng iyong anak . . . Niluwalhati kita sa lupa . . . Kaya ngayon, Ama, luwalhatiin mo ako na kasama mo ng kaluwalhatiang taglay ko nang ako’y kasama mo bago naging gayon ang sanlibutan.”
19. Ano ang tiyak na kasabay ng pagbabalik ni Jesus sa langit?
19 Anong laking kasayahan ang tiyak na kasabay ng pagbabalik ni Jesus sa langit! Mas maaga rito, nang itatag ni Jehova ang lupa, “lahat ng mga anak ng Diyos ay nagsimulang maghiyawan sa kagalakan.” (Job 38:7) Tiyak na lalong nakadama ng labis na kagalakan ang mga hukbong iyon ng mga anghel sa muling pagtanggap sa gitna nila ng tapat na Kampeon ng soberanya ni Jehova!
20. Bakit si Jesus ay nagmana ng gayong pinakamagaling na pangalan, at ano ang ginawa niya samantalang narito sa lupa?
20 Sa Hebreo 1:3, 4, sinabi ni Pablo tungkol sa nagtagumpay na si Jesus: “Pagkatapos na magawa niya ang paglilinis ukol sa ating mga kasalanan siya’y umupo sa kanan ng Karangalan sa kaitaasan. Samakatuwid siya ay naging lalong mabuti kaysa mga anghel, palibhasa nagmana ng lalong marilag na pangalan kaysa kanila.” Tinanggap ni Kristo ang pangalang iyan dahilan sa kaniyang pagwawagi sa kalikuan. Tunay na ang Anak na ito ng Diyos ang nanguna sa pagbubukas ng daan tungkol sa maka-Diyos na debosyon dito sa lupa. Siya rin naman ay nagpakita ng isang parisan para sa lahat ng mga iba pa na magkakamit ng buhay na walang-hanggan. Sa pagkataas ni Jesus sa kanan ng Diyos sa langit, ang banal na lihim ng maka-Diyos na debosyong ito ay nahayag ang lahat ng mga bahagi.
Papaano Mo Sasagutin?
◻ Ano ba ang “maka-Diyos na debosyon”?
◻ Papaanong si Jesus ay “nahayag sa laman” at pagkatapos ay “inaring matuwid sa espiritu”?
◻ Sa anong mga anghel napakita si Jesus, at dala ang anong mensahe?
◻ Papaanong si Kristo ay “ipinangaral sa gitna ng mga bansa” at “sinampalatayanan sa sanlibutan”?
◻ Kailan “tinanggap sa itaas sa kaluwalhatian” si Jesus, at pagkatapos na gawin ang ano tungkol sa maka-Diyos na debosyon?