23:43

Sinasabi ko sa iyo ngayon,: Sa pinakalumang mga manuskrito ng Kristiyanong Griegong Kasulatan na mayroon tayo sa ngayon, ang ginamit na paraan ng pagsulat sa Griego ay puro malalaking letra lang. Wala itong puwang o bantas sa pagitan ng mga salita, gaya ng ginagamit ngayon. May ilang eskriba na naglalagay kung minsan ng mga marka na nagsisilbing bantas, pero bihira nilang gamitin ang mga ito. Kaya ang mga bantas na ginagamit sa mga salin ngayon ng Bibliya ay nakabatay sa konteksto at sa gramatika ng wikang Griego. Sa talatang ito, parehong puwede sa gramatika ng wikang Griego ang paglalagay ng kuwit (o tutuldok) bago o pagkatapos ng salitang “ngayon.” Kaya ang ginawang basehan ng mga tagapagsalin sa paglalagay nila ng bantas sa tekstong ito ay ang pagkakaintindi nila sa sinabi ni Jesus at ang itinuturo ng Bibliya sa kabuoan. Sa mga akademikong edisyon ng tekstong Griego, gaya ng ginawa nina Westcott at Hort, Nestle at Aland, at ng United Bible Societies, inilagay ang kuwit bago ang salitang Griego para sa “ngayon.” Pero ang paglalagay ng kuwit pagkatapos ng salitang “ngayon” ay kaayon ng mga naunang sinabi ni Jesus at ng mga turong mababasa sa iba pang bahagi ng Kasulatan. Halimbawa, sinabi ni Jesus na mamamatay siya at “mananatili sa libingan nang tatlong araw.” (Mat 12:40; Mar 10:34) Ilang beses niyang sinabi sa mga alagad na papatayin siya at sa ikatlong araw ay bubuhaying muli. (Luc 9:22; 18:33) Sinasabi rin ng Bibliya na binuhay-muli si Jesus bilang “unang bunga sa mga natulog sa kamatayan” at na umakyat siya sa langit pagkatapos ng 40 araw. (1Co 15:20; Ju 20:17; Gaw 1:1-3, 9; Col 1:18) Binuhay-muli si Jesus, hindi sa mismong araw na namatay siya, kundi sa ikatlong araw pa, kaya maliwanag na hindi makakasama ni Jesus sa Paraiso ang kriminal sa mismong araw na kinausap niya ito.

Kaayon ng paliwanag na ito, ganito ang salin ng Curetonian Syriac, ang bersiyong Syriac ng ulat ni Lucas noong ikalimang siglo C.E.: “Amen, sinasabi ko sa iyo ngayon na makakasama kita sa Hardin ng Eden.” (F. C. Burkitt, The Curetonian Version of the Four Gospels, Tomo 1, Cambridge, 1904) Kapansin-pansin din na magkakaiba ang opinyon ng mga Griegong manunulat at komentarista noon at ngayon kung paano isasalin ang pananalitang ito. Halimbawa, ganito ang isinulat ni Hesychius ng Jerusalem, na nabuhay noong ikaapat at ikalimang siglo C.E., tungkol sa Luc 23:43: “May mga naglalagay ng kuwit pagkatapos ng ‘Sinasabi ko sa iyo ngayon,’ at saka nila isinusunod: ‘Makakasama kita sa Paraiso.’” (Tekstong Griego na mababasa sa Patrologiae Graecae, Tomo 93, kol. 1432-1433.) Isinulat din ni Theophylact, na nabuhay noong ika-11 at ika-12 siglo C.E., na may mga sumusuporta sa “paglalagay ng bantas pagkatapos ng ‘ngayon,’ kaya mabubuo ang pariralang ‘Sinasabi ko sa iyo ngayon,’ at saka ito susundan ng ekspresyong ‘Makakasama kita sa Paraiso.’” (Patrologiae Graecae, Tomo 123, kol. 1104.) Sinabi ni G. M. Lamsa, sa publikasyong Gospel Light—Comments on the Teachings of Jesus From Aramaic and Unchanged Eastern Customs, p. 303-304, tungkol sa paggamit ng “ngayon” sa Luc 23:43: “Idiniriin sa teksto ang salitang ‘ngayon’ at dapat itong basahing ‘Sinasabi ko sa iyo ngayon, makakasama kita sa Paraiso.’ Ginawa ang pangako sa araw na iyon at tutuparin ito sa hinaharap. Ganito magsalita ang mga taga-Silangan, at ipinapahiwatig nito na siguradong matutupad ang pangakong ginawa sa araw na iyon.” Kaya ang pariralang Griego sa Luc 23:43 ay posibleng ayon sa Semitikong paraan ng pagdiriin. Sa Hebreong Kasulatan, madalas gamitin sa katulad na paraan ang salitang “ngayon” sa mga pangako at utos. (Deu 4:26; 6:6; 7:11; 8:1, 19; Zac 9:12) Ipinapakita ng mga ebidensiyang ito na ginamit ni Jesus ang salitang “ngayon” para tumukoy sa panahon kung kailan niya ginawa ang pangako, hindi sa panahon kung kailan mabubuhay sa Paraiso ang kriminal.

Maraming salin, gaya ng salin sa Ingles ni Rotherham at ni Lamsa (1933 edisyon) at ng salin sa German ni L. Reinhardt at ni W. Michaelis, ang nagsasabi na ang idiniriin dito ay ang panahon kung kailan ginawa ang pangako, hindi ang panahon kung kailan ito tutuparin. Ang salin ng mga Bibliyang ito ay katulad ng makikita sa Bagong Sanlibutang Salin.

Paraiso: Ang salitang “paraiso” ay mula sa salitang Griego na pa·raʹdei·sos, at may katulad itong mga salita sa Hebreo (par·desʹ, sa Ne 2:8; Ec 2:5; Sol 4:13) at Persiano (pairidaeza). Ang tatlong salitang ito ay pangunahin nang tumutukoy sa isang magandang parke o sa isang tulad-parkeng hardin. Ginamit ng mga tagapagsalin ng Septuagint ang terminong Griego na pa·raʹdei·sos bilang katumbas ng salitang Hebreo para sa “hardin” (gan) sa ekspresyong “hardin sa Eden” sa Gen 2:8. Ganito ang mababasa sa ilang Hebreong salin ng Kristiyanong Griegong Kasulatan (may code na J^{17, 18, 22} sa Ap. C) sa Luc 23:43: “Makakasama kita sa hardin ng Eden.” Ang paraisong ipinangako ni Jesus sa kriminal na katabi niya ay hindi ang “paraiso ng Diyos” na binabanggit sa Apo 2:7, dahil para ito sa mga “magtatagumpay,” o sa mga makakasama ni Kristo na mamahala sa Kaharian sa langit. (Luc 22:28-30) Ang kriminal na ito ay hindi nagtagumpay laban sa sanlibutan kasama ni Jesu-Kristo, at hindi rin siya ‘ipinanganak mula sa tubig at sa espiritu.’ (Ju 3:5; 16:33) Maliwanag na kasama siya sa mga “di-matuwid” na bubuhaying muli sa lupa bilang sakop ng Kaharian kapag namamahala na si Kristo sa Paraiso sa lupa sa loob ng sanlibong taon.​—Gaw 24:15; Apo 20:4, 6.