3:19

Idinagdag: Lumilitaw na ang salitang Griego na isinaling “idinagdag” ay ginamit ni Pablo para ipakitang pansamantala lang ang Kautusang Mosaiko, lalo na kung ikukumpara sa mas nagtatagal na bisa ng Abrahamikong tipan at sa katuparan nito may kaugnayan sa ipinangakong “supling.”—Gen 3:15; 22:18; Gal 3:29.

para maging hayag ang mga pagkakasala: Ipinakita ni Pablo na isa sa pangunahing mga dahilan kung bakit may Kautusang Mosaiko ay “para maging hayag ang mga pagkakasala,” o para ipakita na ang Israel at ang lahat ng tao ay di-perpekto at makasalanan sa harap ng Diyos. (Para sa paliwanag tungkol sa salitang Griego na isinaling “pagkakasala,” tingnan ang study note sa Ro 4:15.) Malinaw na sinasabi sa Kautusan kung ano ang kasalanan at ang lahat ng saklaw nito. Kaya masasabi ni Pablo na ‘dumami’ ang kasalanan dahil napakaraming gawain at saloobin ang tinukoy na kasalanan ng Kautusan. (Ro 5:20; 7:7-11; tingnan ang study note sa 1Co 15:56; ihambing ang Aw 40:12.) Nakikita ng mga nagsisikap sumunod sa Kautusan kung gaano karami ang kasalanan nila, kaya masasabing hinahatulan sila nito. Dahil regular silang naghahandog, lagi nilang naaalala na makasalanan sila. (Heb 10:1-4, 11) Ang lahat ay nangangailangan ng perpektong handog para lubusang mabayaran ang mga kasalanan nila.—Ro 10:4; tingnan ang study note sa supling sa talatang ito.

hanggang: Ipinakita ng paggamit ni Pablo ng salitang “hanggang” na ang Kautusan ay hindi mananatili magpakailanman. Kapag nagampanan na ng tipang Kautusan ang papel nito, magtatapos na ito.—Ro 7:6; Gal 3:24, 25.

supling: Lit., “binhi.” (Tingnan ang Ap. A2.) Sa kontekstong ito, ang “supling” ay tumutukoy kay Jesu-Kristo.—Tingnan ang mga study note sa Gal 3:16.

ibinigay ito sa mga anghel, na naghayag naman nito: Hindi espesipikong binabanggit sa Hebreong Kasulatan na mga anghel ang naghatid ng tipang Kautusan. Pero malinaw itong pinatunayan ng sinasabi sa talatang ito—pati na ng nakaulat sa Gaw 7:53 (tingnan ang study note) at Heb 2:2, 3. Lumilitaw na inatasan ni Jehova ang mga anghel bilang mga kinatawan niya na makikipag-usap kay Moises at magbibigay ng dalawang tapyas ng Patotoo. (Exo 19:9, 11, 18-20; 24:12; 31:18) Pero si Jehova pa rin ang Tagapagbigay-Batas, at si Moises ang inatasan niyang maging tagapamagitan sa pakikipagtipan Niya sa Israel.

tagapamagitan: Tumutukoy kay Moises. Siya ang tagapamagitan ng Diyos at ng Israel nang itatag ang tipan, o legal na kasunduan, sa pagitan ng Diyos at ng bansang iyon. (Tingnan sa Glosari.) Ang salitang Griego na me·siʹtes, na isinaling “tagapamagitan,” ay lumitaw nang anim na beses sa Kristiyanong Griegong Kasulatan. (Gal 3:19, 20; 1Ti 2:5; Heb 8:6; 9:15; 12:24) Isa itong termino sa batas. Ayon sa isang diksyunaryo, tumutukoy ito sa “isa na namamagitan sa dalawang panig para ibalik ang kapayapaan at pagkakaibigan, bumuo ng isang kasunduan, o pagtibayin ang isang tipan.” Bilang tagapamagitan ng tipang Kautusan, tinulungan ni Moises ang bansang Israel na masunod ang tipan at makinabang dito. Halimbawa, pinangunahan ni Moises ang pagpapasimula ng tipan. (Exo 24:3-8; Heb 9:18-22) Inatasan niya ang mga saserdote at ginawa ang mga kinakailangan para makapagsimula sila sa paglilingkod. (Lev 8:1-36; Heb 7:11) Inihatid niya rin sa mga Israelita ang kalipunan ng mahigit 600 batas, at siya rin ang nakikiusap kay Jehova na huwag silang parusahan.—Bil 16:20-22; 21:7; Deu 9:18-20, 25-29.