1:10

lalaking rebelde: Pangunahin nang tinutukoy dito ni Pablo ang ilang Judio sa Creta na naging Kristiyano. Iginigiit nila ang pagsunod sa mga kaugaliang Judio at sa mga batas may kinalaman sa pagtutuli, na hindi naman kailangang sundin ng mga tagasunod ni Kristo. Hindi iginagalang ng mga ‘rebeldeng’ ito ang awtoridad ng mga apostol at matatandang lalaki sa Jerusalem, at ayaw nilang sumunod sa mga ito.

nagsasalita ng mga bagay na walang saysay: Ayon sa isang reperensiya, ipinapahiwatig ng ekspresyong ito na ang mga lalaking ito ay “magaling magsalita pero ang sinasabi nila ay may halong kasinungalingan o lubusan pa ngang hindi totoo.” Nanlilinlang sila—nadadaya nila ang mahihina sa kongregasyon o ang mga madaling mapaniwala.

mga nanghahawakan sa pagtutuli: Tumutukoy sa ilang Judiong Kristiyano sa Creta. Mula noong unang siglo B.C.E. o posibleng mas maaga pa dito, may komunidad na ng mga Judio sa Creta. Kasama rin ang mga Judio sa Creta sa mga nakarinig sa “makapangyarihang mga gawa ng Diyos” noong Pentecostes 33 C.E. (Gaw 2:11) Ngayon, iginigiit ng ilang Judiong Kristiyano sa Creta ang pagtutuli, kahit na ginabayan ng banal na espiritu ang lupong tagapamahala sa Jerusalem sa pagdedesisyon sa isyung iyan mga 12 hanggang 15 taon na ang nakakalipas (mga 49 C.E.). (Tingnan ang study note sa Gal 2:12.) Sinamahan ni Tito si Pablo sa Jerusalem para sa makasaysayang pulong na iyon.—Gaw 10:45; 15:1, 2, 7, 22-29; Gal 2:1, 3.