gayong wala namang kapayapaan.” (Jeremias 6:14) Tiyak na magpapatuloy ang kanilang mga pagsigaw ukol sa kapayapaan, at lalo pa itong sisidhi pagsapit ng kasukdulan na inihula ni apostol Pablo: “Ang araw ni Jehova ay dumarating na kagayang-kagaya ng isang magnanakaw sa gabi. Kailanma’t kanilang sinasabi: ‘Kapayapaan at katiwasayan!’ kung magkagayon ay kagyat na mapapasakanila ang biglang pagkapuksa gaya ng hapdi ng kabagabagan sa isang babaing nagdadalang-tao; at sa anumang paraan ay hindi sila makatatakas.”​—1 Tesalonica 5:2, 3.

14. Sa anong paraan maaaring isigaw ang “Kapayapaan at katiwasayan!,” at paano maiiwasan ng isa na mailigaw nito?

¹⁴ Nitong nakaraang mga taon, ginagamit ng mga pulitiko ang pariralang “kapayapaan at katiwasayan” upang ilarawan ang iba’t ibang adhikain ng tao. Ang mga pagsisikap bang ito ng mga lider ng sanlibutan ang pasimula ng katuparan ng 1 Tesalonica 5:3? O ang tinutukoy kaya ni Pablo ay isa lamang espesipiko at lubhang madulang pangyayari na tatawag sa pansin ng buong daigdig? Yamang madalas na nauunawaan lamang nang lubusan ang mga hula sa Bibliya pagkatapos matupad o habang natutupad ang mga ito, kailangan tayong maghintay upang maunawaan ang mga ito. Samantala, batid ng mga Kristiyano na anumang kapayapaan o katiwasayan ang waring nakakamit ng mga bansa, wala pa rin talagang nagbabago. Nariyan pa rin ang kasakiman, pagkakapootan, krimen, pagkasira ng pamilya, imoralidad, pagkakasakit, dalamhati, at kamatayan. Kaya kung mananatili kang gising sa kahulugan ng mga pangyayari sa daigdig at pakikinggan mo ang makahulang mga babala sa Salita ng Diyos, hindi ka maililigaw ng anumang pagsigaw ng “kapayapaan at katiwasayan.”​—Marcos 13:32-37; Lucas 21:34-36.

Kabanata 35

Pagpuksa sa Babilonyang Dakila

1. Paano inilalarawan ng anghel ang kulay-iskarlatang mabangis na hayop, at anong uri ng karunungan ang kailangan upang maunawaan ang mga tanda sa Apocalipsis?

BILANG karagdagang paglalarawan sa kulay-iskarlatang mabangis na hayop sa Apocalipsis 17:3, sinasabi ng anghel kay Juan: “Dito pumapasok ang katalinuhan na may karunungan: Ang pitong ulo ay nangangahulugang pitong bundok, na sa ibabaw nito ay nakaupo ang babae. At may pitong hari: lima ang bumagsak na, isa ang narito, ang isa ay hindi pa dumarating, ngunit pagdating niya ay mananatili siya nang maikling panahon.” (Apocalipsis 17:9, 10) Inihahatid ng anghel na ito ang karunungan mula sa itaas, ang tanging karunungan na makapagbibigay ng unawa hinggil sa mga tanda sa Apocalipsis. (Santiago 3:17) Ipinauunawa ng karunungang ito sa uring Juan at sa kanilang mga kasamahan ang hinggil sa mapanganib na mga panahong kinabubuhayan natin. Pinasisidhi nito ang pagpapahalaga ng mga tapat-puso sa mga kahatulan ni Jehova, na malapit na ngayong isakatuparan, at ikinikintal sa isipan ang kapaki-pakinabang na pagkatakot kay Jehova. Gaya ng isinasaad sa Kawikaan 9:10: “Ang pagkatakot kay Jehova ang siyang pasimula ng karunungan, at ang kaalaman sa Kabanal-banalan ay siyang pagkaunawa.” Ano ang isinisiwalat sa atin ng karunungan mula sa Diyos hinggil sa mabangis na hayop?

2. Ano ang kahulugan ng pitong ulo ng kulay-iskarlatang mabangis na hayop, at paano nangyari na “lima ang bumagsak na, isa ang narito”?

² Ang pitong ulo ng mabangis na hayop na iyon ay sumasagisag sa pitong “bundok,” o pitong “hari.” Ang dalawang terminong ito ay kapuwa ginagamit sa Kasulatan upang tumukoy sa mga kapangyarihan sa pamahalaan. (Jeremias 51:24, 25; Daniel 2:34, 35, 44, 45) Sa Bibliya, anim na kapangyarihang pandaigdig ang binabanggit na nagkaroon ng malaking epekto sa buhay ng bayan ng Diyos: Ehipto, Asirya, Babilonya, Medo-Persia, Gresya, at Roma. Sa mga ito, lima ang bumangon at bumagsak na nang tanggapin ni Juan ang Apocalipsis, samantalang ang Roma pa rin ang nangingibabaw na kapangyarihang pandaigdig noon. Katugmang-katugma ito ng mga salitang, “lima ang bumagsak na, isa ang narito.” Subalit kumusta naman “ang isa” na nakatakdang dumating?

3. (a) Paano nahati ang Imperyo ng Roma? (b) Anu-anong pangyayari ang naganap sa Kanluran? (c) Paano dapat malasin ang Banal na Imperyong Romano?

³ Ang Imperyo ng Roma ay tumagal at lumawak pa nga sa loob ng daan-daang taon pagkaraan ng panahon ni Juan. Noong 330 C.E., inilipat ni Emperador Constantino ang kaniyang kabisera mula sa Roma tungo sa Byzantium, na pinalitan niya ng pangalang Constantinople. Noong 395 C.E., nahati ang Imperyo ng Roma sa Silangan at Kanlurang bahagi. Noong 410 C.E., ang Roma mismo ay nahulog sa kamay ni Alaric, hari ng mga Visigoth (isang tribong Aleman na nakumberte tungo sa “Kristiyanismong” Arian). Sinakop ng mga tribong Aleman (mga “Kristiyano” rin) ang Espanya at pati na ang malaking bahagi ng teritoryo ng Roma sa Hilagang Aprika. Nagkaroon ng mga himagsikan, kaguluhan, at pagbabago sa Europa sa loob ng maraming siglo. Bumangon ang bantog na mga emperador sa Kanluran, gaya ni Carlomagno, na nakipag-alyansa kay Pope Leo III noong ika-9 na siglo, at ni Frederick II, na naghari noong ika-13 siglo. Subalit ang kanilang nasasakupan, bagaman tinawag na Banal na Imperyong Romano, ay mas maliit kaysa sa nasasaklaw ng Imperyo ng Roma noong kasikatan nito. Hindi ito bagong imperyo kundi pagsasauli lamang o pagpapatuloy ng sinaunang kapangyarihang ito.

4. Anu-ano ang naging tagumpay ng Silanganing Imperyo, subalit ano ang nangyari sa malaking bahagi ng dating teritoryo ng sinaunang Roma sa Hilagang Aprika, Espanya, at Sirya?

⁴ Ang Silanganing Imperyo ng Roma, na nakasentro sa Constantinople, ay nakatagal din sa isang mabuway na pakikipag-ugnayan sa Kanluraning Imperyo. Noong ikaanim na siglo, muling naagaw ni Emperador Justinian I ng Silangan ang kalakhang bahagi ng Hilagang Aprika, at nakialam din siya sa Espanya at sa Italya. Noong ikapitong siglo, nabawi ni Justinian II para sa Imperyo ang mga lugar sa Macedonia na nasakop ng mga kabilang sa tribong Slavo. Subalit pagsapit ng ikawalong siglo, ang malaking bahagi ng dating teritoryo ng sinaunang Roma sa Hilagang Aprika, Espanya, at Sirya ay napailalim sa bagong imperyo ng Islam at sa gayo’y wala na sa kontrol ng Constantinople at ng Roma.

5. Bagaman bumagsak ang lunsod ng Roma noong 410 C.E., bakit lumipas pa ang maraming siglo bago tuluyang nabura sa eksena ng daigdig ang bakas ng pulitikal na Imperyo ng Roma?

⁵ Ang lunsod mismo ng Constantinople ay nanatili nang mas matagal-tagal. Nakatagal ito sa malimit na pagsalakay ng mga Persiano, Arabe, mga taga-Bulgaria, at mga Ruso hanggang sa bumagsak ito sa wakas noong 1203​—hindi sa kamay ng mga Muslim kundi sa mga Krusado mula sa Kanluran. Gayunman, noong 1453, napailalim ito sa kapangyarihan ng Muslim na tagapamahalang Ottoman na si Mehmed II at hindi nagtagal ay naging kabisera ito ng Imperyong Ottoman, o Turko. Kaya bagaman bumagsak ang lunsod ng Roma noong 410 C.E., lumipas muna ang marami pang siglo bago tuluyang nabura ang bakas ng pulitikal na Imperyo ng Roma sa eksena ng daigdig. Magkagayunman, naaaninaw pa rin ang impluwensiya nito sa relihiyosong mga imperyo na nakasalig sa papado ng Roma at sa mga relihiyon ng Silangang Ortodokso.

6. Anu-anong bagong imperyo ang naitatag, at alin sa mga ito ang naging pinakamatagumpay?

⁶ Gayunman, pagsapit ng ika-15 siglo, ang ibang mga bansa ay nagtatatag na ng bagong mga imperyo. Bagaman nasa teritoryo ng dating mga kolonya ng Roma ang ilan sa mga bagong imperyal na kapangyarihang ito, ang kanilang mga imperyo ay hindi mga pagpapatuloy lamang ng Imperyo ng Roma. Ang Portugal, Espanya, Pransiya, at Holland ay naging mga imperyo rin na may malalawak na nasasakupan. Ngunit ang naging pinakamatagumpay sa mga ito ay ang Britanya, na siyang namuno sa isang napakalaking imperyo na sinasabing ‘hindi nilulubugan ng araw.’ Sa iba’t ibang panahon, sinaklaw ng imperyong ito ang kalakhang bahagi ng Hilagang Amerika, Aprika, India, at Timog-Silangang Asia, pati na ang malaking bahagi ng Timog Pasipiko.

7. Paano umiral ang isang tambalang kapangyarihang pandaigdig, at ayon kay Juan, gaano katagal mananatili ang ikapitong ‘ulo,’ o kapangyarihang pandaigdig?

⁷ Pagsapit ng ika-19 na siglo, may ilang kolonya sa Hilagang Amerika na tumiwalag mula sa Britanya upang buuin ang independiyenteng Estados Unidos ng Amerika. Nagpatuloy ang ilang pulitikal na alitan ng bagong bansa at ng dating inang bayan. Gayunman, dahil sa unang digmaang pandaigdig, napilitang kilalanin ng dalawang bansang ito ang kanilang magkakatulad na kapakanan at pinagtibay ang isang pantanging ugnayan sa isa’t isa. Sa gayon, umiral ang isang tambalang kapangyarihang pandaigdig, na binubuo ng Estados Unidos ng Amerika, ang pinakamayamang bansa ngayon sa daigdig, at ng Gran Britanya, ang namamahala sa pinakamalawak na imperyo sa daigdig. Ito ngayon ang ikapitong ‘ulo,’ o kapangyarihang pandaigdig, na magpapatuloy hanggang sa panahon ng kawakasan at sa mga teritoryong nasasakupan nito ay unang naitatag ang makabagong-panahong mga Saksi ni Jehova. Kung ihahambing sa matagal na pamumuno ng ikaanim na ulo, ang ikapito ay mananatili lamang sa loob ng “maikling panahon,” hanggang sa lipulin ng Kaharian ng Diyos ang lahat ng pambansang mga organisasyon.

Bakit Tinatawag na Ikawalong Hari?

8, 9. Ano ang tawag ng anghel sa makasagisag na kulay-iskarlatang mabangis na hayop, at sa anong paraan nagmumula ito sa pito?

⁸ Ang anghel ay patuloy na nagpapaliwanag kay Juan: “At ang mabangis na hayop na naging siya ngunit wala na, ito rin mismo ay ikawalong hari, ngunit nagmula sa pito, at ito ay patungo sa pagkapuksa.” (Apocalipsis 17:11) Ang makasagisag na kulay-iskarlatang mabangis na hayop ay “nagmula” sa pitong ulo; samakatuwid nga, ito’y iniluwal, o pinairal, ng mga ulo ng orihinal na “mabangis na hayop . . . mula sa dagat,” na siyang inilalarawan ng kulay-iskarlatang mabangis na hayop. Sa anong paraan? Buweno, noong 1919, ang Anglo-Amerikanong kapangyarihan ang nangingibabaw na ulo. Bumagsak na ang naunang anim na ulo, at ang posisyon ng nangingibabaw na kapangyarihang pandaigdig ay nailipat na sa tambalang ulong ito at ngayo’y nakasentro rito. Bilang kasalukuyang kinatawan ng hanay ng mga kapangyarihang pandaigdig, ang ikapitong ulo ang nasa likod ng pagtatatag ng Liga ng mga Bansa at siya pa rin ang pangunahing promotor at pinansiyal na tagasuporta ng Nagkakaisang mga Bansa. Kaya sa makasagisag na paraan, ang kulay-iskarlatang mabangis na hayop​—ang ikawalong hari​—ay “nagmula” sa orihinal na pitong ulo. Sa punto de vistang ito, ang pangungusap na nagmula ito sa pito ay kasuwatung-kasuwato ng nauna nang pagsisiwalat na ang mabangis na hayop na may dalawang sungay na gaya ng isang kordero (ang Kapangyarihang Pandaigdig na Anglo-Amerikano, ang ikapitong ulo ng orihinal na mabangis na hayop) ang pasimuno sa paggawa ng larawan at siyang nagbigay-buhay rito.​—Apocalipsis 13:1, 11, 14, 15.

⁹ Karagdagan dito, kabilang sa orihinal na mga miyembro ng Liga ng mga Bansa, kasama na ang Gran Britanya, ang mga pamahalaang nagpuno sa luklukan ng ilan sa mga naunang ulo, samakatuwid nga ang Gresya, Iran (Persia), at Italya (Roma). Nang maglaon, ang mga pamahalaan na nagpuno sa teritoryo na kontrolado ng naunang anim na kapangyarihang pandaigdig ay pawang naging mga miyembrong tagapagtaguyod ng larawan ng mabangis na hayop. Sa diwa ring ito, masasabi na ang kulay-iskarlatang mabangis na hayop na ito ay nagmula sa pitong kapangyarihang pandaigdig.

10. (a) Paano masasabi na ang kulay-iskarlatang mabangis na hayop ang ‘mismong ikawalong hari’? (b) Paano nagpahayag ng suporta sa Nagkakaisang mga Bansa ang isang lider ng dating Unyong Sobyet?

¹⁰ Pansinin na ang kulay-iskarlatang mabangis na hayop, “ito rin mismo ay ikawalong hari.” Kaya ang Nagkakaisang mga Bansa sa ngayon ay dinisenyo upang magmukhang isang pandaigdig na pamahalaan. May mga panahon na kumikilos pa nga ito na gayon, na nagsusugo ng mga hukbong sandatahan sa labanan upang lutasin ang internasyonal na mga hidwaan, gaya sa Korea, Peninsula ng Sinai, ilang bansa sa Aprika, at Lebanon. Subalit larawan lamang ito ng isang hari. Gaya ng isang relihiyosong larawan, o imahen, wala talaga itong tunay na impluwensiya o kapangyarihan maliban sa ipinagkaloob dito ng mga nagtatag nito at sumasamba rito. May mga pagkakataon na waring mahina ang makasagisag na mabangis na hayop na ito; subalit hindi pa nito nararanasan ang lansakang pagtalikod ng mga miyembrong pinamumunuan ng mga diktador na nagbulid sa Liga ng mga Bansa tungo sa kalaliman. (Apocalipsis 17:8) Bagaman may lubhang naiibang opinyon sa ibang mga larangan, isang prominenteng lider ng dating Unyong Sobyet ang nakiisa sa mga papa ng Roma noong 1987 sa pagpapahayag ng suporta sa UN. Nanawagan pa man din siya ukol sa “isang komprehensibong sistema ng pandaigdig na katiwasayan” na nasasalig sa UN. Gaya ng malapit nang matuklasan ni Juan, darating ang panahon na kikilos ang UN nang may malaking awtoridad. Pagkatapos nito, siya rin naman ay “patungo sa pagkapuksa.”

Sampung Hari sa Loob ng Isang Oras

11. Ano ang sinasabi ng anghel ni Jehova tungkol sa sampung sungay ng makasagisag na kulay-iskarlatang mabangis na hayop?

¹¹ Sa nakaraang kabanata ng Apocalipsis, ibinuhos ng ikaanim at ikapitong anghel ang mga mangkok ng galit ng Diyos. Sa gayon, nalaman natin na ang mga hari sa lupa ay tinitipon tungo sa digmaan ng Diyos sa Armagedon at na ang ‘Babilonyang Dakila ay aalalahanin sa paningin ng Diyos.’ (Apocalipsis 16:1, 14, 19) Mas detalyado nating matututuhan ngayon kung paano ilalapat ang mga hatol ng Diyos sa mga ito. Makinig tayo uli sa anghel ni Jehova habang nakikipag-usap ito kay Juan. “At ang sampung sungay na iyong nakita ay nangangahulugang sampung hari, na hindi pa tumatanggap ng kaharian, ngunit tumatanggap sila ng awtoridad bilang mga hari nang isang oras na kasama ng mabangis na hayop. Ang mga ito ay may iisang kaisipan, kung kaya ibinibigay nila ang kanilang kapangyarihan at awtoridad sa mabangis na hayop. Ang mga ito ay makikipagbaka sa Kordero, ngunit, dahil sa siya ay Panginoon ng mga panginoon at Hari ng mga hari, dadaigin sila ng Kordero. Gayundin, yaong mga tinawag at pinili at tapat na kasama niya ay mananaig din.”​—Apocalipsis 17:12-14.