28. (a) Ano ang ipinangako ni Jesus sa magnanakaw na sumampalataya sa kaniya? (b) Ano ang iniulat ni Lucas tungkol sa kamatayan, libing, at pagkabuhay-na-muli ni Jesus?

²⁸ Kamatayan, pagkabuhay-na-muli, at pag-akyat ni Jesus (23:26–​24:53). Ipinako si Jesus sa pagitan ng dalawang salarin. Tinuya siya ng isa ngunit sumampalataya ang ikalawa at hiniling na siya’y alalahanin ni Jesus sa Kaharian. Nangako si Jesus: “Sinasabi ko sa iyo ngayon, Ikaw ay makakasama ko sa Paraiso.” (23:43) Nagkaroon ng pambihirang kadiliman, nahapak ang tabing sa santwaryo, at sumigaw si Jesus: “Ama, inihahabilin ko ang aking espiritu sa iyong kamay.” Namatay siya, ibinaba ang bangkay at inilibing sa isang puntod na inuka sa bato. Sa unang araw ng sanlinggo, nagpunta sa puntod ang mga babaeng taga-Galilea ngunit hindi nila makita ang bangkay ni Jesus. Gaya ng inihula niya, bumangon siya sa ikatlong araw!​—23:46.

29. Sa anong maligayang pangyayari nagwawakas ang Ebanghelyo ni Lucas?

²⁹ Nagpakita siya sa dalawang alagad na patungong Emmaus na hindi nakakilala sa kaniya, at isinalaysay ni Jesus ang paghihirap niya at ipinaliwanag ang Kasulatan. Nakilala agad nila siya, ngunit siya ay nawala. Nagkomento sila: “Hindi baga nag-aalab ang ating mga puso nang tayo’y kinakausap niya sa daan, nang ipinaliliwanag sa atin ang mga Kasulatan?” Bumalik agad sila sa Jerusalem upang sabihin ito sa ibang alagad. Habang nag-uusap sila ay lumitaw si Jesus. Hindi sila makapaniwala sa matinding kagalakan at pagtataka. ‘Binuksan niya ang isipan nila upang mapag-unawa’ mula sa Kasulatan ang kahulugan ng lahat. Winakasan ni Lucas ang kaniyang Ebanghelyo sa paglalarawan ng pag-akyat ni Jesus sa langit.​—24:32, 45.

BAKIT KAPAKI-PAKINABANG

30, 31. (a) Papaano pinatitibay ni Lucas ang pagtitiwala na ang Kasulatang Hebreo ay kinasihan ng Diyos? (b) Anong mga salita ni Jesus ang sinisipi ni Lucas upang alalayan ito?

³⁰ Ang mabuting balita “ayon kay Lucas” ay nagpapatibay ng tiwala sa Salita ng Diyos at nagpapalakas ng pananampalataya upang matagalan ang panggigipit ng masamang sanlibutan. Nagbibigay si Lucas ng maraming halimbawa ng wastong katuparan ng Kasulatang Hebreo. Ipinakikita si Jesus na sumisipi sa espesipikong mga termino sa aklat ni Isaias bilang paliwanag sa kaniyang atas, at waring ito ang naging tema ng buong aklat ni Lucas. (Luc. 4:17-19; Isa. 61:1, 2) Isa ito sa maraming pagsipi ni Jesus sa Mga Propeta. Sumipi rin siya sa Kautusan, gaya nang sinasagot ang tatlong tukso ng Diyablo, at mula sa Mga Awit, nang tanungin niya ang mga kaaway, “Papaano nila sasabihin na ang Kristo ay anak ni David?” Si Lucas ay maraming beses pang sumisipi mula sa Kasulatang Hebreo.​—Luc. 4:4, 8, 12; 20:41-44; Deut. 8:3; 6:13, 16; Awit 110:1.

³¹ Nang pumasok si Jesus sa Jerusalem sakay ng asno gaya ng hula sa Zacarias 9:9, buong-galak siyang ipinagbunyi ng mga tao at ikinapit sa kaniya ang Awit 118:26. (Luc. 19:35-38) Sa isang dako, dalawang talata lamang ng Lucas ang sumasaklaw sa anim na punto na inihula ng Kasulatang Hebreo tungkol sa hamak na kamatayan ni Jesus at sa kaniyang pagkabuhay-na-muli. (Luc. 18:32, 33; Awit 22:7; Isa. 50:6; 53:5-7; Jonas 1:17) At matapos siyang buhaying-muli, ang halaga ng buong Kasulatang Hebreo ay idiniin ni Jesus sa mga alagad: “Sinabi niya: ‘Ito ang mga salitang binigkas ko sa inyo nang ako’y kasama pa ninyo, upang matupad ang lahat ng nasusulat tungkol sa akin sa kautusan ni Moises at sa Mga Propeta at Mga Awit.’ Kaya binuksan niya ang kanilang isipan upang mapag-unawa ang kahulugan ng mga Kasulatan.” (Luc. 24:44, 45) Gaya ng mga unang alagad ni Jesu-Kristo, tayo rin ay maliliwanagan at magkakaroon ng matibay na pananampalataya sa pagbibigay-pansin sa mga katuparan ng Kasulatang Hebreo na buong-kawastuang ipinaliwanag ni Lucas at ng ibang manunulat ng Kristiyanong Kasulatang Griyego.

32. Sa ulat ni Lucas papaano itinatampok ang Kaharian at ang dapat maging saloobin dito?

³² Sa buong aklat patuloy na idiniriin ni Lucas ang Kaharian. Itinatampok niya ang pag-asa ng Kaharian buhat sa pasimula, nang mangako ang anghel kay Maria na ang sanggol na isisilang “ay maghahari sa sambahayan ni Jacob magpakailanman at hindi magwawakas ang kaniyang kaharian,” hanggang sa huling mga kabanata, na doo’y sinabi ni Jesus na isasama ang mga apostol sa tipan ukol sa Kaharian. (1:33; 22:28, 29) Ipinakita ni Lucas na nanguna si Jesus sa pangangaral ng Kaharian, nagsugo ng 12 apostol, at nang maglaon ay 70 pa, sa gawaing ito. (4:43; 9:1, 2; 10:1, 8, 9) Idiniin ng matutulis na salita ni Jesus ang taimtim na debosyon na kailangan upang makapasok sa Kaharian: “Hayaang ilibing ng mga patay ang kanilang patay, datapwat yumaon ka at ipahayag mo ang kaharian ng Diyos,” at, “Walang sinomang humahawak sa araro at lumilingon sa likuran ang karapat-dapat sa kaharian ng Diyos.”​—9:60, 62.

33. Magbigay ng mga halimbawa ng pagdiriin ni Lucas sa panalangin. Anong aral ang makukuha rito?

³³ Idiniin ni Lucas ang panalangin. Namumukod-tangi rito ang kaniyang Ebanghelyo. Binabanggit ang mga nananalangin nang si Zacarias ay nasa templo, si Juan na Tagapagbautismo na isinilang bilang tugon sa panalangin, at ng propetisang si Ana na nanalangin araw at gabi. Inilalarawan ang panalangin ni Jesus nang bautismuhan siya, ang magdamag niyang pananalangin bago piliin ang 12, at nang siya’y magbagong-anyo. Pinayuhan ni Jesus ang mga alagad na “laging manalangin at huwag manghimagod,” at inihalimbawa ang mapilit na balo na patuluyang nakiusap sa hukom hanggang bigyan siya nito ng katarungan. Si Lucas lamang ang nagsasabi na ang mga alagad ay nagpaturo na manalangin at na pinalakas ng anghel si Jesus nang nananalangin siya sa Bundok ng Olibo; at si Lucas lamang ang nag-uulat ng huling panalangin ni Jesus: “Ama, inihahabilin ko ang aking espiritu sa iyong kamay.” (1:10, 13; 2:37; 3:21; 6:12; 9:28, 29; 18:1-8; 11:1; 22:39-46; 23:46) Gaya noong sumusulat si Lucas, ang panalangin ay isa ring mahalagang paglalaan sa ngayon upang mapalakas ang lahat ng gumaganap ng banal na kalooban.

34. Anong mga katangian ni Jesus ang idiniriin ni Lucas bilang mahuhusay na huwaran para sa mga Kristiyano?

³⁴ Dahil sa kaniyang bukas na isipan at matatas, makulay na pluma, ginawa ni Lucas na mainit at buháy-na-buháy ang turo ni Jesus. Ang pag-ibig, kabaitan, awa, at habag na ipinakita ni Jesus sa mahihina, api, at hamak ay ibang-iba sa malamig, pormal, makitid, at paimbabaw na relihiyon ng mga eskriba at Fariseo. (4:18; 18:9) Nagbigay si Jesus ng patuloy na pampatibay-loob at tulong sa mga dukha, mga bihag, mga bulag, at mga api, bilang huwaran sa mga nagnanais “sumunod sa kaniyang mga hakbang.”​—1 Ped. 2:21.

35. Bakit tayo makapagpapasalamat kay Jehova sa paglalaan niya ng Ebanghelyo ni Lucas?

³⁵ Kung papaanong si Jesus, ang sakdal, mapaghimalang Anak ng Diyos, ay nagpamalas ng maibiging pagmamalasakit sa mga alagad at lahat ng tapat-pusong tao, dapat din nating itaguyod ang pag-ibig sa ating ministeryo, oo, “dahil sa magiliw na habag ng ating Diyos.” (Luc. 1:78) Dahil dito ay tunay na kapaki-pakinabang at nakatutulong ang mabuting balita “ayon kay Lucas.” Lubos nating pasalamatan si Jehova sa kaniyang pagkasi kay Lucas, “ang minamahal na manggagamot,” upang isulat ang isang nagpapatibay, nagpapasigla, at wastong ulat, na umaakay sa kaligtasan sa Kaharian ni Jesu-Kristo, “ang paraan ng pagliligtas ng Diyos.”​—Col. 4:14; Luc. 3:6.

Aklat ng Bibliya Bilang 43​—Juan

Manunulat: Si Apostol Juan

Saan Isinulat: Sa Efeso o malapit dito

Natapos Isulat: c. 98 C.E.

Panahong Saklaw: Pagkatapos ng paunang salita, 29–​33 C.E.

1. Ano ang ipinakikita ng mga Kasulatan tungkol sa matalik na pakikisama ni Juan kay Jesus?

MAHIGIT na 30 taon nang umiiral ang mga Ebanghelyo nina Mateo, Marcos, at Lucas at napahalagahan ng unang-siglong mga Kristiyano na ang mga ito’y isinulat ng mga taong may banal na espiritu. Sa pagtatapos ng unang dantaon at sa pagdalang ng bilang niyaong mga nakasama ni Jesus, malamang na bumangon ang tanong na, Mayroon pa bang dapat malaman? Mayroon bang sinoman na, mula sa sariling alaala, ay makapagdaragdag ng mahahalagang detalye ng ministeryo ni Jesus? Oo, mayroon. Ang matanda nang si Juan ay pinagpala ng pantanging pakikipagsamahan kay Jesus. Malamang na isa siya sa unang mga alagad ni Juan na Tagapagbautismo na ipinakilala sa Kordero ng Diyos at isa sa unang apat na inanyayahan ng Panginoon sa buong-panahong ministeryo. (Juan 1:35-39; Mar. 1:16-20) Matalik ang pagsasama nila ni Jesus sa ministeryo at siya ang alagad na “minahal ni Jesus” at na nakahilig sa dibdib ni Jesus sa huling Paskuwa. (Juan 13:23; Mat. 17:1; Mar. 5:37; 14:33) Naroon siya sa makadurog-pusong tagpo ng pagpapako, nang ipagkatiwala sa kaniya ni Jesus ang pangangalaga sa Kaniyang makalupang ina, at nauna siya kay Pedro nang tumakbo silang paparoon sa puntod upang siyasatin ang ulat na si Jesus ay bumangon.​—Juan 19:26, 27; 20:2-4.

2. Papaano nasangkapan at napalakas si Juan upang isulat ang kaniyang Ebanghelyo, at sa anong layunin?

² Pinagulang ng halos 70 taon ng paglilingkod at pinasigla ng mga pangitain at pagbubulay habang nakapiit sa malungkot na pulo ng Patmos, nasasangkapan si Juan sa pagsulat ng mga bagay na matagal na niyang pinagyayaman sa puso. Pinukaw ng banal na espiritu ang kaniyang isipan upang alalahanin at isulat ang maraming mahalaga at nagbibigay-buhay na turo upang bawat bumabasa ay ‘sumampalataya na si Jesus ang Kristo, ang Anak ng Diyos, at sa pananampalatayang ito ay magkamit sila ng buhay sa pangalan ni Jesus.’​—20:31.

3, 4. Ano ang panlabas at panloob na ebidensiya ng (a) pagiging-kanonikal ng Ebanghelyo, at ng (b) pagkasulat ni Juan?

³ Kinilala ng mga Kristiyano sa pasimula ng ikalawang siglo na si Juan ang sumulat ng aklat at para sa kanila ito ay isang di-mapag-aalinlanganang bahagi ng kanon ng kinasihang Kasulatan. Ang pagka-manunulat