Wembwelo la Nouvelle-zélande

AMBETA ondo ɛnɔnyi oko 800 wele ase waoho wa Maori wakande lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ nunu lo ndjale ndo wakatodjasɛka la Nouvelle-Zélande. Lɛkɔ vɔ wakatoshola ɛtshi ka nkɛtɛ kakatshikitana tshɛ lo tshɛ la la Polynésie lɛnɛ akawadjasɛka ntondo. Lɛkɔ, wakatane ɛtshi ka nkɛtɛ kele l’akona ndo la waa glaciers (ekama wa tosaka tosaka wa loonge l’ekama), tɔkɔkɔ tatondja ashi wa dja ndo loonge. Anto akina wele la lokoho lokina la demba wakayoya lɛkɔ suke la ntambe tshanu l’ɔkɔngɔ, vɔ wakaye oma lo Erɔpɛ. Ɛlɔ kɛnɛ ase Nouvelle-Zélande efula mbutaka dia wekɔ waoho ahende wanɛ wakatatɛ, dioho dia ase Anglo-Saxon ndo dioho di’ase Polynésie. Suke la pursa 90 y’anto wekɔ lo mbidjasɛ lo esomba. Osomba wa Wellington tshikitana la kapitalɛ nkina nɛ dia vɔ mbele kapitalɛ koleki woke l’andja lo lɛkɛ la sidɛ.

Lo menda diangɔ diotshikitanyi dia diambo ndo diele ɔlɔ menda, hatokoke mamba lo woho wele kaanga mbele Nouvelle-Zélande ekɔ yema lo tshuku, wodja ɔsɔ kutolaka amɛngɔdi watshɔ tembola oko miliyɔ shato ɔnɔnyi tshɛ.

Wodja wa Nouvelle-Zélande wekɔ la adiyo ndo nyama yotshikitanyi la ahole akina, kaamɛ la weho ekina wa tofudu tahafumbɔ tele hatotanema ahole akina l’andja w’otondo. Ndo nto, lɛkɔ kadjasɛ tuatara, nyama nyama mɔtshi yele oko lokudi yakoka nsɛna polo ɛnɔnyi 100! Woho ɔtɔi wa nyama yalɔnya yatanema lɛkɔ ekɔ yema ya nema yotshikitanyi ndo nyama mɔtshi yalɔnya ya weke yatanema l’ashi, mbidja ndo nse ya weke ndo weho ekina wa nse yelɛwɔ dauphins.

Aya ɛnɔnyi suke la 120 wakamba Ɛmɛnyi wa Jehowa olimu la Nouvelle-Zélande. Vɔ wekɔ lo mbetsha anto Bible lo ɛtɛkɛta oko 19, mbidja ndo ɛtɛkɛta w’ase Polynésie wele oko niuen, rarotonga, samoan, ndo tongien.