WEKELO 22
Kɛnɛmɔla ohomba w’avɛsa dimɛna
EKƆ awui efula walɔmbama lam’etshaso anto akina, koko aha mbadia tsho avɛsa oma lo Bible. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ Timɔtɛ k’osekande ate: ‘Sala tshɛ dia ndjakimɔ le Nzambi oko onto lambolowana, ose olimu lahotshama sɔnyi kânga lo dikambo ɔtɔi, ndo lamanyamanya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ.’—2 Tim. 2:15.
Dia sala dikambo sɔ paka mbɔtɔnganyiya woho walembetshiyaso avɛsa la kɛnɛ ketsha Bible. Dui sɔ tɔlɔmbaka dia mbidja yimba l’awui wele l’etenyi kofundami avɛsa akɔ, lo dihole dia sɔna tsho ditelo diatɔngɛnyangɛnya kana kotsha tokanyi taso hita. Oma lo tshimbo y’omvutshi Jeremiya, Jehowa akewola anto dikambo di’amvutshi wakataka ɔnɛ awui w’oma l’onyɔ waki Jehowa mbatawɔ ko tete vɔ wakataka “waenelo w’uma l’etema awo.” (Jer. 23:16) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akewola Akristo di’aha sɔhanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi la filozofi y’anto lam’akandafunde ate: ‘Kele sho tambotona awui wa sɔnyi wa lo woshɛshɛ, la lokeso ndo hatotshikitanya ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ Lo nshi shɔ, asondji wa wanu wa lokeso wakadjaka ashi lo wanu awɔ woho wa wanu akɔ monga efula dia vɔ kondja falanga efula. Sho hatodje lokeso l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo mbɔsɔhanya la tokanyi t’anto. Paulo akate ate: “Ne dia shu kema uku antu efula, wane watulanyaka diui dia [Nzambi], keli shu teko uku antu wa mete, uku wane wakatumama uma le [Nzambi], la lu ashu a [Nzambi] mbatutoteketaka le Kristu.”—2 Koreto 2:17; 4:2.
Tena dimɔtshi, wɛ koka shila divɛsa dimɔtshi dia tɔtɔmiya tɔndɔ dimɔtshi. Bible ndola l’atɔndɔ watosha ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna efula l’awui wotshikitanyi wa lo lɔsɛnɔ. (2 Tim. 3:16, 17) Wɛ la dia ndjashikikɛ dia kɛnɛmɔla dimɛna ohomba wa divɛsa dioshidiyɛ ndo aha kamba ladiɔ lo yoho ya kɔlɔ dia diɔtɔnganyiya la kɛnɛ kalangayɛ mbuta oma lo yimba yayɛ. (Osam. 91:11, 12; Mat. 4:5, 6) Ɔkɛnɛmwɛlɔ ɔsɔ la dia mbɔtɔnɛ la sangwelo diaki Jehowa, ndo l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi w’otondo.
‘Mbewoya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna’ nembetshiyaka nto shihodia kɛnɛ kata Bible. Tɔ kema oko “lofimbɔ” la mbotsha anto akina wɔma. Embetsha wa l’ɛtɛmwɛlɔ wanɛ wakalɔshanaka la Yeso Kristo wakakambaka l’awui w’oma l’Afundelo, koko wakadihaka washo l’awui woleki ohomba walɔmba Nzambi, oko losembwe, kɛtshi la kɔlamelo. (Mat. 22:23, 24; 23:23, 24) Lam’akandetshaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Yeso akakɛnɛmɔlaka lonto laki She. Lâdiko wohetoheto waki la Yeso l’akambo wa mɛtɛ, nde aki nto la ngandji otsha le anto wakandetshaka. Sho la dia sala la wolo dia ndjela ɛnyɛlɔ kande.—Mat. 11:28.
Ngande wakokaso ndjashikikɛ dia tekɔ lo nembetshiya divɛsa dimɛna? Wadielo wa Bible wa mbala la mbala ayotokimanyiya. Sho la dia ngɛnangɛna nto woho wakakitsha Jehowa ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ mbut’ate olui w’Akristo w’akitami w’esɔ, wele oma lo tshimbo yawɔ nde mbishaka nkumbo ka lo mbetawɔ mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Wekelo w’onto ndamɛ, wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ndo woshelo wa kɔmatɛrɛ mbala la mbala ayotokimanyiya dia kondja wahɔ oma lo wetshelo washama oma lo tshimbo y’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ ɔsɔ.
Naka dibuku Comment raisonner à partir des Écritures, diekɔ l’ɔtɛkɛta anyu ndo naka wɛ mbeka dia kamba ladiɔ dimɛna, kete wɛ ayokondja esadi eto ɛlɔmbwɛlɔ kele layɛ ohomba dia mbeya nembetshiya nkama y’avɛsa yakamba laso mbala la mbala l’esambishelo. Naka wɛ ekɔ lo nanga kamba l’avɛsa wahataleke kamba lawɔ, kete ndjakitshakitsha ayokotshutshuya dia sala eyangelo wahombama woho wa wɛ monga l’akoka wa nembetshiya ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna etena katɛkɛtayɛ.—Tuk. 11:2.
Kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa lo yoho yokɛmi hwe. Lam’etshayɛ anto akina, yashikikɛ dia vɔ wekɔ lo mɛna hwe diɔtɔnganelo diasa kɛnɛ katayɛ l’avɛsa wakamba layɛ. Naka wɛ ambɔtshiya divɛsa la wombola, kete ampokami ayɛ la dia mɛna woho wakadimola divɛsa sɔ wombola akɔ. Naka wɛ ekɔ lo kamba la divɛsa dia nembetshiya dui dimɔtshi dietawɔyɛ, kete yashikikɛ di’ombeki ekɔ lo mɛna hwe nganɛ wasukɛ divɛsa dui diakɔ.
Wɛ hahombe tsho pembetɛ lo mbadia divɛsa kana tɔtɔmiya tsho ɛtɛkɛta w’ohomba wa lɔkɔ. Tohɛke di’anto efula haweye Bible ndo ondo vɔ hawoshihodia kɛnɛ katayɛ naka wɛ mbadia divɛsa ko pe. Kotola yambalo oya l’etenyi ka divɛsa kendana mbala kakɔ ɔtɔi la kɛnɛ kɔmbɔlayɛ.
Mbala efula dui sɔ nɔmbaka dia wɛ sɔtɔla ɛtɛkɛta w’ohomba, mbut’ate wɛnɛ wosukɛ awui weyɛ lo mɔmbɔla mbala kakɔ ɔtɔi. Yoho yoleki tshɛ wɔdu ele kawolaka nto lo ɛtɛkɛta wosuke lokanyi l’ohomba. Naka wɛ ekɔ lo sawola l’onto ɔtɔi, kete wɛ koka mbôka wembola wayowokimanyiya dia nde mbishola tɔtɛkɛta tosuke lokanyi. Lam’atɛkɛtawɔ la ntondo k’olui w’anto, atɛkɛtshi amɔtshi mɛnaka ɔlɔlɔ kotsha oyango awɔ lo kamba la tɔtɛkɛta tafɔna kana lo kawolaka nto lo kanyi yalembetshiyama. Koko, naka wɛ ambɔsɔna dia sala ngasɔ, kete enda ɔlɔlɔ di’aha ampokami minya yimba lo diɔtɔnganelo diele lam’asa dui diɔmbɔlayɛ la ɛtɛkɛta wa lo divɛsa.
Naka wɛ amboshidiya sɔna ɛtɛkɛta w’ohomba, kete lâsɔ mɛtɛ wɛ ambɔlɔngɔsɔla wetshelo w’oshika. Oma lâsɔ, ko wɛ kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa diakɔ. Onde wɛ akɔtshiyisha divɛsa lo mɛnya hwe ɔkɔkɔ wakambayɛ la diɔ? Naka eelo, kete ɛnya woho wele ɛtɛkɛta wakayaki epole ɔsɛkɛ lɔkɔ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kalangayɛ di’ampokami shihodia. Ɛnya hwe diɔtɔnganelo diele lasa awui asɔ. Oyadi wɛ hɔtshiyisha divɛsa lo yoho shɔ, wɛ la dia mɛnya ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wokambiyɛ ladiɔ.
Afarisɛ wakambola Yeso wombola ɔmɔtshi wakawɔsaka ɔnɛ wekɔ wolo efula, ɔnɛ: “Aha ekila dia pami nkimo wadendi lu akambu tshe?” Yeso akakadimola lo ndjela kɛnɛ kele l’Etatelu 2:24. Lembetɛ dia lanɛ nde akakotola yambalo yawɔ paka lo etenyi ɔtɔi ka divɛsa sɔ, oma lâsɔ ko nde kɛnɛmɔla ohomba adiɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde mbatɛ dia pami la womoto wambokoma “untu otoi,” Yeso akakumiya ate: “Untu tamamitulaki kene kakamamanya [Nzambi].”—Mat. 19:3-6.
Olembetshiyelo wa ngande wahombayɛ mbisha dia kɛnɛmɔla ohomba wa divɛsa? Weho w’anto wele l’atei w’ampokami ayɛ ndo ohomba wa sawo diayɛ mbayoshikikɛ dikambo sɔ. Oyango ayɛ wonge wa nɛndjalɛndja ndo wa sembɔ mbala kakɔ ɔtɔi lo dikambo.
Kanaka l’anto yimba oma l’Afundelo. Lo kɛnɛ kendana l’olimu w’ɔpɔstɔlɔ Paulo la Tɛsalɔnika, Etsha 17:2, 3 totɛka dia nde ‘akakanaka l’anto yimba oma l’Afundelo.’ Okambi tshɛ wa Jehowa la dia nyanga dia monga la dikoka sɔ. Ɛnyɛlɔ, Paulo akatɛkɛta awui wendana la lɔsɛnɔ ndo l’olimu wa Yeso, lo mɛnya di’awui asɔ wambotatamaki l’Afundelo w’ase Hɛbɛru, oma lâsɔ ko nde ndjokomiya l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wasungana ate: ‘Ɔnɛ ele Kristo, Yeso yakɔ yemi lo nyosambisha.’
Lam’akandafundɛka ase Hɛbɛru, Paulo akavusolaka awui w’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru esangɔ efula. Dia tɔtɔmiya kana kɛnɛmɔla kanyi mɔtshi, mbala efula nde akasɔtɔlaka tshɛkɛta mɔtshi kana etelo kɛmɔtshi ka mondo, oma lâsɔ ko nde mbisha kitshimudi yatɔ. (Heb. 12:26, 27) L’ɔkɔndɔ wa lo Heberu tshapita 3, Paulo akate awui w’oma l’Osambu 95:7-11. Lembetɛ dia l’ɔkɔngɔ diko nde akayolembetshiyaka tenyi sato dia lo divɛsa sɔ: (1) etenyi katɛkɛta dikambo di’otema (Heb. 3:8-12), (2) kɛnɛ kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “elo” (Heb. 3:7, 13-15; 4:6-11), ndo (3) kitshimudi ya etelo k’ɔnɛ: “Vo hawotoki lu mumuya kami” (Heb. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Sala la wolo dia mbokoya ɛnyɛlɔ kɛsɔ lam’akɛnɛmɔlayɛ ohomba wa divɛsa.
Sɛdingola yoho ya dimɛna yakakane Yeso yimba nde l’anto oma l’Afundelo lo ndjela ɔkɔndɔ wa lo Luka 10:25-37. Ombewi ɔmɔtshi w’Ɛlɛmbɛ akawombola ate: ‘Ombetsha, lo sala dikambo diakɔna diayomokondja lɔsɛnɔ la pondjo?’ Dia mbokadimola, ntondo Yeso akalɔmbɛ pami kɛsɔ dia nde mbisha kanyi yande lo dikambo sɔ, oma lâsɔ, Yeso akatɛtɛ l’ohomba wa sala kɛnɛ kata Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lam’akandɛnyi dia pami kɛsɔ koshihodiaka kanyi y’ohomba shɔ dimɛna, Yeso akakotola yambalo yande lo tshɛkɛta tshɔi ya lo divɛsa sɔ, tshɛkɛta yakɔ ko ‘onyayɛ.’ Lo dihole dia nde nembetshiya tsho divɛsa sɔ, nde akakambe l’ɛnyɛlɔ dia kimanyiya onto ɔsɔ dia ndamɛ mbɔsa yɛdikɔ yasungana.
Mɛnamaka dia etena kakandakadimolaka wembola, Yeso koshilaka tsho avɛsa washa okadimwelo wokɛma hwe mbala kakɔ ɔtɔi. Nde akasɛdingolaka ndo akakɛnɛmɔla ohomba w’avɛsa asɔ lo yoho yɔtɔnɛ la wombola wakambɔmi.
Etena kakadje Asadukɛ tâmu lo dikambo di’elongamelo ka eolwelo, Yeso akaleke kotola yambalo yawɔ lo etenyi kɛmɔtshi ka lânde ka lo Etumbelu 3:6. Koko nde kopembetɛ tsho lo shila awui wa lo divɛsa sɔ. Nde akakane la wɔ yimba lo divɛsa diakɔ dia mbaɛnya ɔnɛ eolwelo ekɔ etenyi kɛmɔtshi ka sangwelo diaki Nzambi.—Mako 12:24-27.
Monga la dikoka dia kana l’anto yimba dimɛna oma l’Afundelo ayokokimanyiya efula dia wɛ koma ombetsha w’oshika.