Tshapita 6
Dimbola Diahomba Ditongami Tshɛ Ntokomɛ
LAM’AKASALEMA ɔtɔmbɔkwɛlɔ l’Ɛdɛna, dimbola dia woke di’endana la ditongami tshɛ diakunyiyama. Lam’akasukana Satana la Eva, nde akawokiya di’oko nde l’omɛnde Adama wakakesama efula. Nde akawombola ate: “Ukundi, [Nzambi, NW] kunyutela ati: Tanyolekaki elua w’etamba tshe weli l’ekambo kene?” Eva akakadimola dui ate: paka lo dikambo di’otamba ɔtɔi mbakate Jehowa ate: “Tanyolekaki nduku ulua uma l’utamba weli l’atei w’ekambo, kuyanga munanda, nyutukuvo.” Ko l’etena kakɔ, Satana akamamatanyiyɛ Jehowa ɔnɛ: nde ekɔ kanga kashi, lo mbuta ate: oyadi lɔsɛnɔ l’Eva kana lɔnɛ laki Adama konemanɛka l’okitanyiya w’awui a Nzambi. Nde akasɛmɛ ate: Nzambi akatone dia mbisha ditongami diande ɛngɔ kɛmɔtshi k’ɔlɔlɔ—dikoka dia vɔ mbidja ɛlɛmbɛ awɔ hita lo lɔsɛnɔ lawɔ. Satana akashikikɛ ate: “Yaa! nyu hanyuvo mete. Paka ne dia [Nzambi, NW] mbeyaka ate: Lushi layunyole, ashu anyu wayudiho, ku nyayuyala uku dimi [Nzambi, NW], nyayeya akambu w’ololo ndu akambu wa kolo.” (Etat. 3:1-5) Satana aketawoya Eva ɔnɛ: nde ayoleka ngɛnangɛna lam’ayondɔsaka tɛdikɔ tande hita. Oma lo yoho y’edimidimi, mbakandadje tɔfwɛfwɛ lo lɔkɛlɛngɛ lele la Nzambi dia mbolɛ ndo lo yoho yalɔmbɔlande. Mɛtɛ, dimbola sɔ diakunyiyama diakendanaka la lowandji l’andja w’otondo.
2 Ngandji kande le Jehowa kotokokɛ Eva. Ndo dilɛmiɛlɔ diande lo lowandji l’omɛnde diotowoshimba di’aha nde sala otshelo wa kɔlɔ. Koko nde akakanyiyaka paka lo kɛnɛ kakɛnamaka oko wahɔ w’esadi esadi. Kɛnɛ kakasekɛma kakayɛnamaka dimɛna efula lo asho ande. Oko akandakesama oko enginya oma lo tokanyi taki Satana, nde akayolengolaka ɔlɛmbɛ a Nzambi. L’etena kakɔ, nde akayonganyiyaka ndo Adama. Koyanga mbakinde kokesama oma lo kashi kaki Satana, ndo nde lawɔ, akɛnya lɔhɛndɛ la woke otsha lo ngandji ka Nzambi. Nde akɔnyɔla lowandji laki Jehowa ndo akadje lokolo lande l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ a wadiɛnde.—Etat. 3:6; 1 Tim. 2:13, 14.
3 Ɔtɔmbɔkwɛlɔ a Satana otsha lo lowandji laki Jehowa kokomɛ paka lo dikambo diakatombe l’Ɛdɛna. Lam’akandɛnyi di’oko nde ambodja otshumba, nde akayodjaka ndo kɔlamelo y’anto akina otsha le Jehowa lo tɔfwɛfwɛ. Ɔsɔku mbakayunyiyamaka dimbola dia hende diokakatanyi la dia ntondo. Tɔfwɛfwɛ tande takahame efula polo ndo lo mbidja oyadi ana w’Adama kana ana wa Nzambi wa lo nyuma lɔkɔ, ndo kânga Ɔn’aki Jehowa l’enondo, lalangema efula. Lo nshi yaki Jɔbɔ, Satana akate ate: wanɛ wakambɛ Jehowa, wekɔ lo mbokambɛ, aha oma lo ngandji ka Nzambi la yoho yalɔmbɔlande, koko lo dikambo dia ɛkɔkɔ wa lokaki. Nde akashikikɛ ate: etena kayowodjama l’ehemba, vɔ tshɛ wayɔsɛka wahɔ awɔ a lokaki. Onde nde akayinge oka?—Jobo 1:6-12; 2:1-6; Eny. 12:10.
WOHO WAKAWAKADIMOLA LO DIMBOLA DIAKƆ
4 Jehowa kominya dikoka di’anto akina kakatana la Satana l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ande. Mɛtɛ, lam’akandasale elombwelo kande l’Ɛdɛna, Nzambi akatɛkɛta di’anto wayokenga ‘osangɔ w’olui.’ (Etat. 3:15) Afarise wakadje sheke dia ndjaka Yeso kâmɛ la Judasɛ Isakariyɔtɛ lakafunge Kristo, waki l’atei w’anto asɔ. Anto asɔ kotakula wanya amɔtshi ato lo kɔlɔ la ntondo ka vɔ mbeya dikambo sɔ. Vɔ wakeyaka kɛnɛ kaki losembwe, koko wakayakongɛ l’okonda dia ndɔsha Jehowa kâmɛ l’ekambi ande. Koko, lokema l’anto akina efula waki kondjaɔtɔnganyiya l’ɛlɛmbɛ wa Jehowa wakasalaka akambo asɔ oma lo wengengo.—Etsha 17:29, 30.
5 Koko, apami la amato wakikɔ, wanɛ waki la mbetawɔ wakayangaka dia mbeya Otungi awɔ ndo wakɛnya kɔlamelo yawɔ otsha le nde ndo otsha lo Lowandji lande. Vɔ waketawɔka Nzambi. Vɔ wakeyaka ɔnɛ nsɛnɔ yawɔ yakalemanɛka la mbohokamɛ ndo la kitanyiyaka awui ande. Nɔa aki onto la ngasɔ. Diɔ diakɔ diele, lam’akatɛ Nzambi Nɔa ate: “Ekumelu k’engo tshe keli la lumu kambukuka lu ashu ami, . . . Kutshi watu a luudu,” Nɔa akakitanyiya dui dia Jehowa. Anto akina wa lo nshi yakɔ, kânga mbakawahɛmɔla, wakatetemalaka ntsha elimu wakawatshaka lo lɔsɛnɔ oko ndoko dikambo diahatayalaka diayotomba. Koko Nɔa akasɛlɛ wâto a luudu wa shaka ndo akakɔkɔmalaka la sambisha akina mboka y’osembwe yaki Jehowa. Oko wadita ɔkɔndɔ, “Noa akatshi osoku. Dikambu tshe diakawutela [Nzambi, NW] mbakandatshi.”—Etat. 6:13-22; enda ndo Heberu 11:7 la 2 Petero 2:5.
6 Akanga wa kɔlamelo wakatshikitanaka nto l’anto akina oma lo dilɛmiɛlɔ diawɔ di’efula dia lowandji, diokakatanyi la ngandji ka Jehowa k’oma ka tshina di’otema. Vɔ kondjala oko Eva, ɔnɛ laki kombidja lowandji l’omɛnde yimba. Koyanga oko Adama, lakɔnyɔla ɔlɛmbɛ wa Jehowa. Sara, wadi a Abarahama, akakɛnɛmɔla waonga asɔ w’amɛna efula. Aha paka l’ɔtɛkɛta oto koko oma ka tshina di’otema ande, Abarahama aki “nkumɛnde.” Lâdiko dia kɛsɔ, nde akokaka Jehowa ngandji l’otema ande ndo aki omoto laki la mbetawɔ. Kâmɛ l’Abarahama, nde “akalungamelaka usumba [Diolelo dia Nzambi] weli la tshina dia wulu. [Nzambi, NW] keli umbiki la olongosodi awo.”—1 Pet. 3:5, 6; Heb. 11:10-16.
7 Suke l’ɛnɔnyi 430 l’ɔkɔngɔ w’Abarahama mumɔ oma lo wodja ande wa l’otɔ, Mɔsɛ akasukɛ lowandji la Jehowa lam’akandɛnana la Farawɔ ka l’Edjibito ko la ko. Aha lo dikambo di’ɔnɛ Mɔsɛ akɛkamaka yimba yande hita. Lo woho wotshikitanyi, nde akɔnyɔla kânga akoka ande wa tɛkɛta yema dimɛna. Koko nde akakitanyiya Jehowa. Kâmɛ l’osukɔ wa Jehowa ndo l’ekimanyielo k’ɔnango le Arɔna, Mɔsɛ akewoyaka Farawɔ dui dia Jehowa mbala la mbala. Farawɔ aki lohokotui. Kânga amɔtshi wa l’atei w’ana w’Ase Isariyɛlɛ wakayɔnyɔlaka Mɔsɛ hakoke. Koko, Mɔsɛ akasale kɛnɛ tshɛ kakawodjangɛ Jehowa la kɔlamelo tshɛ, ndo oma l’ekimanyielo kande mbakatshungɔ Isariyɛlɛ oma l’Edjibito.—Etum. 7:6; 12:50, 51.
8 Anto asɔ waki la kɔlamelo otsha le Jehowa kokanyiyaka ɔnɛ kɛnɛ tshɛ kakalɔmbama kakɔtɔnganɛka l’ɛlɛmbɛ wakafundama, dia vɔ kitanyiyaka paka kɛnɛ kakafunde Nzambi lofunda. Etena kakahembe wadi a Pɔtifara Yɔsɛfu dia mbotshutshuya dia sala lande loseka, ndoko ɔlɛmbɛ wakafundama wakɛnyaka hwe ɔnɛ: Nzambi sekɛka loseka. Koko, oma lo kɛnɛ kakeyaka Yɔsɛfu lo dikambo dia dikongɛ dia diwala diakakongɛma oma le Jehowa l’Ɛdɛna, nde akeye ate: mbeyana la wadi akana kokaka nyangiya Nzambi. Yɔsɛfu kondjashaka dia pemba polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yayowotshika Nzambi dia nde ndjâla oko Ase Edjibito. Nde akasukɛ mboka ya Jehowa lam’akandakanaka lomba lo woho wasalɛ Nzambi anto ndo lam’akandakitanyiya l’otema ɔtɔi, kɛnɛ kakandɛnaka ɔnɛ: tɔ kele lolango la Nzambi.—Etat. 39:7-12; ɛdika la Osambu 77:11, 12.
9 Wanɛ weya Jehowa mɛtɛ hawotowokaka ɔkɔngɔ, kânga lam’adjamawɔ l’ehemba a wolo. Satana akasɛmɛ ate Jɔbɔ ayɔsɛka Nzambi naka nde shisha diangɔ diande kana soyama lo demba kânga mbawandola Jehowa efula. Koko Jɔbɔ akɛnya dia Diabolo ekɔ kanga kashi, kânga mbakinde kombeyaka ɔkɔkɔ w’asui asɔ tshɛ wakandadiɛnɛka. (Jobo 2:3, 9, 10) L’ɔkɔngɔ diko, oko atandatetemala pemba dia shikikɛ ɔnɛ nde mbakayinge, Satana akatshutshuya nkumekanga ka la Babilɔna kakadunganela la kɛlɛ dia nde manɛ ɛlɔngɔlɔngɔ esato w’Ase Hɛbɛru dia mbayaka lo khuka ka dja naka vɔ hawokusamela kimɛta kakemɛ nkumekanga kakɔ. Oko akawatshutshuyama dia sɔnɔla l’asa ɔlɛmbɛ wa nkumekanga la ɔlɛmbɛ wa Jehowa watona ɔtɛmwɛlɔ a dikitshi, vɔ wakewoya la dihonga dia vɔ wakakambɛka Jehowa ndo nde kaki Omboledi awɔ wa Lâdiko. Le wɔ, kɔlamelo otsha le Nzambi akaleke lɔsɛnɔ lawɔ ohomba.—Dan. 3:14-18.
10 Onde tayodihiya oma lo dikambo sɔ ɔnɛ: dia ndjâla la kɔlamelo le Jehowa, onto pombaka ndjâla kokele, ndo ɔnɛ lasala munga ambɔkɔ tatala oka? Aha ɔsɔku! Bible totɛka hwe dikambo di’endana la tena dimɔtshi diakasale Mɔsɛ munga. Jehowa akanyange, koko nde kombikasha Mɔsɛ. Kânga apɔstɔlɔ, wanɛ waki diɛnyɛlɔ l’akambo efula, waki la wɛɔdu awɔ. Kɔlamelo nɔmbaka okitanyiya wa tshete woye oma l’otema. Koko, lo menda ekokele kaso k’oma k’otema, Jehowa ngɛngangɛnaka l’am’ahatatɔnyɔlaka lolango lande l’okonda l’oseka dikambo tshɛ. Naka, oma lo wɛɔdu aso, sho tamboyosala otshelo wa kɔlɔ, ekɔ ohomba dia sho ndjâtshumuya l’otema ɔtɔi ndo aha sala dikambo sɔ oko mbekelo. Ɔsɔku mbayotɛnya mɛtɛ dia sho tekɔ lo nanga kɛnɛ kɛna Jehowa ɔnɛ kekɔ ɔlɔlɔ ndo tekɔ lo petsha kɛnɛ kɛnande kɔlɔ. Oma lo mbetawɔ kaso lo nɛmɔ di’olambo wa Yeso wadimanyiya kɔlɔ, sho kokaka monga la nkum’otema ka pudipudi la ntondo ka Nzambi.—Am. 5:15; Etsha 3:19; Heb. 9:14.
11 Kânga mbediɔ ɔsɔku, onde anto hawokoke monga la wɔma wa Nzambi wa kokele oka? L’edja k’ɛnɔnyi 4 000, okadimwelo lo dimbola sɔ waki oko “sheke y’ekila.” (1 Tim. 3:16, NW) Kânga mbakandatongama kokele, Adama kombisha ɛnyɛlɔ ka kokele ka wɔma wa Nzambi. Akɔna akakoke sala dui sɔ na? Mɛtɛ aha an’ande wele atshi wa pɛkato. Paka Yeso Kristo kaki onto lakakoke sala dikambo sɔ. Kɛnɛ kakasale Yeso kakɛnya ɔnɛ Adama, ɔnɛ laki la lɔsɛnɔ la dimɛna efula, akakoke nama losembwe lande la kokele otondolanga. Ɛkɔmɔ kondjala l’olimu w’etongelo waki Nzambi. Omalɔkɔ, Yeso ekɔ ɛnyɛlɔ kahombaso mbokoya lo kɛnɛmɔla, aha paka okitanyiya l’ɛlɛmbɛ a Nzambi, koko ndo lo mamema Jehowa, Omboledi w’Andja w’Otondo l’otema ɔtɔi.
WEDI AKƆNA WƐKAMISO?
12 Ɛlɔ kɛnɛ, ɔm’ɔmɔ l’atei aso pombaka ntokomɛ dimbola sɔ di’endana l’andja w’otondo. Sho hatokoke dilawɔ. Naka tambɛnya hwe ɔnɛ lo wedi wa Jehowa mbemadiso, kete Satana ayotenda la sso dia wolo. Nde mbelaka weoho w’ekakatanu tshɛ ndo nde ayotetemala la sala dikambo sɔ polo ndo l’ekomelo ka dikongɛ diande nɛ di’akambo wa kɔlɔ. Sho hatohombe kukɛ asho. (1 Pet. 5:8) Lɔkɛwɔ laso mɛnyaka lɛkɛ l’emadiso lo kɛnɛ k’endana la dimbola dia l’andja w’otondo sɔ.
13 Sho hatokoke mbɔsa lɔkɛwɔ laha la kɔlamelo oko dui dimɔtshi diele kema ohomba paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ lɔ lambekɔnɛ l’andja w’otondo. Dia nama kɔlamelo, sho pombaka ndjaɔtɔnganyiya la mboka ya Jehowa y’osembwe l’oseka dikambo tshɛ dia lo lɔsɛnɔ. Oko ɛnyɛlɔ, enda akambo wayela anɛ:
(1) Satana akakambe la kashi olimu dia nde nɔmbɔla ambutshi aso wa ntondo otsha lo pɛkato. Nde akayoyala “shi kashi.” (Joa. 8:44)
L’akambo akɔna wayɔkɔ̂ka ɛlɔngɔlɔngɔ mbala mɔtshi dia ndjokesa ambutshi awɔ na? Lande na kele ekɔ ohomba le ɛlɔngɔlɔngɔ w’Akristo dia vɔ mbewɔ lɔkɛwɔ la ngasɔ na? (Tuk. 6:16-19)
Naa ditshelo dimɔtshi di’endana l’awui w’ekanda diakoka tshutshuya onto dia nde mbokoya “shi kashi” lo dihole dia Nzambi ka mɛtɛ na? (Mika 6:11, 12)
Naka tambɔkɛnɛmɔla akambo amɔtshi lo yoho ya sho ndjaetɛ oko anto w’ɛlɔlɔ efula tete le aha ɔsɔku mbeso, onde dui sɔ diekɔ kɔlɔ oyadi kânga mbahadiasalɛ ndoko onto kɔlɔ oka? (Osam. 119:163; ɛdika la Etsha 5:1-11.)
Naka onto ɔmɔtshi ambosala kɔlɔ ka woke, lande na kele ekɔ ohomba di’aha nde nyanga dia mbishɛ kɔlɔ kakɔ lo kiekola l’akambo wa kashi na? (Tuk. 28:13)
(2) Etena kakakitanyiya Adama l’Eva dako diaki Satana dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tawɔ hita lo kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ, dikambo dia ntondo diakawasale diaki mbɔsa ɛngɔ kakana. Vɔ wakayala akanga wa wevi.
Onde sho koka swɛlɛ kanga wovi l’ɔtɛ w’ɔnɛ nde ekɔ la dihombo kana l’ɔtɛ w’ɔnɛ ɔnɛ loviwɔ ekɔ la diangɔ efula oka? (Tuk. 6:30, 31; 1 Pet. 4:15)
Onde wovi ekɔ munga kele kema woke naka vɔ wambekɔnɛ lo dihole diodjashiso kana naka ɛngɔ kovami kema ohomba efula oka? (Romo 12:2; Ef. 4:28; Luka 16:10)
14 L’edja ka Diolelo dia Kristo di’Ɛnɔnyi Kinunu, Satana kâmɛ l’ɛdiɛngɛ ande wayoyala lo difuku di’aha l’ekomelo, hawotokoka sɛngiya anto. Ande esambelo kayoyala lee! Koko l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi kinunu, vɔ wayotshungɔ dia tshikala l’etena ka tshitshe. Satana kâmɛ la wanɛ wayowoyela wayɔlɔshana l’“ekilami,” mbuta ate anto wambokoma kokele walama kɔlamelo yawɔ. Nde ayosukana oko dia ndjɔlɔsha “osomba walangema efula,” Jerusalɛma y’Oyoyo ya l’olongo, lo pemba dia nanya losembwe lamboyodja Jerusalɛma yakɔ la kɛtɛ.—Eny. 20:7-10.
15 Ondo mɛtɛ, oko akidiɔ lo nshi yakete, Satana ayokamba olimu la lokeso, ndo ayokolonganya lokaki la lotamanya, dia tshutshuya anto dia vɔ tshika kɔlamelo yawɔ otsha le Jehowa. Naka tayonga la diɛsɛ dia monga la lɔsɛnɔ l’etena kakɔ, ngande wayotosala na? Lende ayɛlɛ etema aso lo kɛnɛ k’endana la dimbola dia l’andja w’otondo sɔ na? Lam’ele anto tshɛ wayoyala kokele l’etena kakɔ, oseka dikambo tshɛ dia kɔlɔ kana di’aha la kɔlamelo diayosalema l’okonda ndo onto layosala dikambo diakɔ ayotshɔ otsha l’elanyelo ka pondjo. Dia sho koka la tshikala la kɔlamelo l’etena kakɔ, pombaka sho tôngi kakianɛ la mbekelo ka kitanyiyaka dako tshɛ diatosha Jehowa, esadi esadi ndo l’otema ɔtɔi, oyadi oma lo Dui diande kana lo tshimbo y’ɔlɔngɔswamelo ande! Lo salaka ɔsɔku, sho tayɛnya omamanelo aso le nde oko wende Omboledi w’Andja w’Otondo.
[Wembola]
1. (a) Dimbola diakɔna diakunyiya Satana l’Ɛdɛna na? (b) Woho akɔna wakokɛma dimbola sɔ oma lo kɛnɛ kakandate na?
2. Kakɔna kakakoke mbitsha atshukani ahende wa ntondo na?
3. (a) Naa dimbola dikina diokakatanyi l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki Satana otsha lo lowandji laki Jehowa na? (b) Wa na w’endana la dimbola diakɔ sɔ na?
4. Lande na kele anto efula kosukɛ lowandji laki Jehowa na?
5. (a) Otshikitanyi l’Eva, ngande wakɔsaka wanɛ wakatshikala la kɔlamelo le Jehowa dui diande na? (b) Woho akɔna wakɛnya Nɔa kɔlamelo yande, ndo woho akɔna akokaso kondja wahɔ oma l’ɛnyɛlɔ kande na?
6. (a) Dikambo diakɔna nto diakatshikitanyaka akanga wa kɔlamelo l’anto akina na? (b) Woho akɔna wakakɛnɛmɔla Sara waonga asɔ, ndo lo yoho yakɔna yakokaso kondja wahɔ oma l’ɛnyɛlɔ kande na?
7. (a) Mɔsɛ akasukɛ lowandji la Jehowa lo tena diakɔna? (b) Woho akɔna wakoka ɛnyɛlɔ kande monga la wahɔ le so na?
8. (a) Kakɔna kɛnya ɔnɛ monga la kɔlamelo otsha le Jehowa halembetshiya paka kitanyiya kɛnɛ kakafunde Nzambi lofunda keto na? (b) Woho akɔna wele eokelo k’ɔlɔlɔ ka woho wa kɔlamelo ya ngasɔ tokimanyiyaka dia sho kitanyiya 1 Joani 2:15 na?
9. Woho akɔna wakadiɛnyama mbala efula ɔnɛ emamatanya waki Satana lo nshi ya Jɔbɔ ɔnɛ nde ekɔ kanga kashi na?
10. Woho akɔna akokaso, sho anto wele kema kokele, mɛnya ɔnɛ mɛtɛ tekɔ la kɔlamelo le Jehowa na?
11. (a) Akɔna l’atei w’anto akɛnya wɔma wa Nzambi wa kokele, ndo dikambo sɔ akadiɛnya na? (b) Woho akɔna akimanyiyamaso oma lo kɛnɛ kakandasale na?
12. Lande na kahombaso namaka dionga diaso nshi tshɛ otsha lo lowandji laki Jehowa na?
13. (a) Ele lo kiɔkɔ ya kashi ndo ya wovi, ndo lande na ahombaso mbewo ditshelo sɔ na? (b) Kadimola lo wembola wa l’ekomelo ka odingɔ kɛnɛ, wɛnya mbala mɔtshi, tena diakoka anto pembama dia sala ditshelo dia kɔlɔ sɔ, tɛkɛta lo dikambo ɔtɔi ɔtɔi.
14, 15. (a) L’ekomelo ka Diolelo diaki Kristo di’Ɛnɔnyi Kinunu, ohemba akɔna wayoyohembama anto tshɛ na? (b) Woho akɔna wele kɛnɛ kasalaso ɛlɔ kɛnɛ kokaka monga la shɛngiya lo yoho yayototokomɛ ohemba akɔ ɔsɔ l’etena kɛsɔ na?
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 49]
VƆ WAKASUKƐ LOWANDJI LAKI JEHOWA
NƆA, SARA, MƆSƐ, YƆSƐFU, JƆBƆ
Woho Akɔna Akokaso Kondja Wahɔ Oma l’Ɛnyɛlɔ Kawɔ?
OVUSWELO A LƆKƐTSHANYA
● Naa dimbola dia woke diahomba ditongami tshɛ ntokomɛ na? Woho akɔna watenda dikambo sɔ na?
● Lo na ele yoho yakɛnya onto l’onto l’atei w’apami la amato wele l’alɛdi wa lo lɛkɛ 49 kɔlamelo yande le Jehowa dimɛna efula na?
● Lande na kahombaso namaka nshi tshɛ dia nɛmiya Jehowa oma lo lɔkɛwɔ laso na?