Tshapita 7
Wetshelo Wakondjaso Oma lo Woho Waketawɔ Nzambi dia Kɔlɔ Tshikala
KÂNGA mbatokomɛ ekakatanu lo lɔsɛnɔ, Nzambi kosala ndoko kɔlɔ dia totshika sho mbotɔ. Nde akasha anto wa ntondo lokokele ndo akawasha Paradiso oko edjaselo kawɔ. Otondonga nde akâdiake esadi eto kam’akawatɔmbɔkɔ, tshiki ndoko lokoho l’anto leyaso la hemɔ yawɔ, la wola ndo la diakatanelo lotoyala. Koko, oma lo kɛtshi kande, Jehowa akatshike Adama l’Eva dia vɔ mbota ana la ntondo ka vɔ mvɔ, kânga mbotohomba an’asɔ ndjohowɔ ekokele. Oma l’ekimanyielo ka Kristo, nde akalɔngɔsɔla dia ekana w’Adama wele la mbetawɔ ndjokondja kɛnɛ kakashisha Adama—lɔsɛnɔ la pondjo l’atei w’akambo wayela ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo lɔsɛnɔ.—Euh. 32:4, 5; Joa. 10:10.
2 Ɛlɔlɔ wayotokondja oma lo dikambo sɔ hawokoke mbɛdikama. Koko, oma lo kɛnɛ kata Bible, ɛngɔ kɛmɔtshi koleki panda kaso ohomba kekɔ lo mendana la dikambo sɔ.
DI’ƆLƆLƆ WA LOKOMBO LANDE LA WOKE
3 Lokombo la Jehowa, lokumu lande oko wende Omboledi wa Ladiko ndo Nzambi ka mɛtɛ, lakendanaka l’okotshamelo wa sangwelo diande di’endana la kɛtɛ ndo l’anto. Lo menda dihole dia Jehowa sɔ, wɔladi l’ɔngɛngɔngɛnɔ w’andja w’otondo nɔmbaka dia paka lokombo lande nongola dilɛmiɛlɔ diahombalɔ ndo di’anto tshɛ ndjâkitshakitsha le nde.
4 L’ɔkɔngɔ wa nde ntonga Adama l’Eva, nde akawasha olimu ɔmɔtshi dia vɔ sala. Nde akadiɛnya hwe dia sangwelo diande komonga dia paka mbolɛ kɛtɛ k’otondo keto, la nanula elelo wa Paradiso, koko dia kilodia l’ana waki pami ka ntondo la omoto la ntondo, Adama l’Eva. (Etat. 1:28) Onde sangwelo sɔ diakahombe kita tatala, ndo lokombo lande mbɔtɔ lo sɔnyi oka?
5 Jehowa akewola Adama ɔnɛ: naka nde pindola ko ndɛ olowa w’oma l’otamba w’ewo k’akambo w’ɔlɔlɔ la wa kɔlɔ, kete nde pombaka mvɔ “lushi” lakɔ layondɔlɛ. (Etat. 2:17) Lo nɛmiya dui dia Nzambi, lushi lakɔ lakasale Adama pɛkato, Jehowa akakoya l’atshi wa kɔlɔ ndo akâfundɛ nyɔi. Tâkawakoke mbewɔ dilanya sɔ. Lo losembwe, ndo lo kanyi ya Nzambi, Adama l’Eva wakavu lushi lakɔ. (Ɛdika la Luka 20:37, 38.) Koko dia kotsha sangwelo diande diakandasangoya lo kɛnɛ k’endana l’olodielo wa kɛtɛ l’anto, Jehowa akâtshike dia vɔ mbota nkumbo kɛmɔtshi la ntondo ka vɔ ndjovɔ mɛtɛ mɛtɛ. Kânga mbakidiɔ ɔsɔku, lo kanyi ya Nzambi ɛnɔnyi 1 000 wekɔ oko lushi ɔtɔi, lam’akakomɛ lɔsɛnɔ l’Adama l’ɛnɔnyi 930, aki la ntondo k’ekomelo ka “lushi” ɔtɔi. (Etat. 5:3-5; ɛdika la Osambu 90:4; 2 Petero 3:8.) Ɔnkɔnɛ, mɛtɛ k’awui wa Jehowa kakashikikɛma lo kɛnɛ k’endana l’etena kakahombe dilanya kotshama, ndo sangwelo diande dia ndodja kɛtɛ l’ekana w’Adama kɔmbɔtɔ l’ashi. Koko dui sɔ diakalembetshiya ɔnɛ: l’etena kɛmɔtshi, nde ayotshika atshi wa pɛkato dia vɔ nsɛna.
6 Kɛnɛ kakatɛ Jehowa nkumekanga ka l’Edjibito lo nshi ya Mɔsɛ mɛnyaka nto lande na kaketawɔ Nzambi dia kɔlɔ tetemala la ndjâla l’etena kɛmɔtshi. Lam’akashimbe Farawɔ ana w’Ase Isariyɛlɛ di’aha vɔ tomba oma l’Edjibito, Jehowa kômbolanya l’etena kakɔ kâmɛ. Asui dikumi wakaye lo wodja, wakɛnyaka wolo wa Jehowa wa mamba ndo lo weoho wotshikitanyi. Lam’akandewoyaka dia sui di’esambele, Jehowa akatɛ Farawɔ dia nde akakoke mboshila l’anto ande oshiki oma la kɛtɛ aha ndoko l’okakatanu. Jehowa akate ate: “Keli dimi lakakutshiki la lumu dia nkenya wulu ami, dia lukumbu lami nyangana lu kete tshe.”—Etum. 9:15, 16.
7 Etena kakatshungola Jehowa Isariyɛlɛ, mɛtɛ, lokombo lande lakayeyama lo kɛtɛ k’otondo. Ɛlɔ kɛnɛ, suke l’ɛnɔnyi 3 500 l’ɔkɔngɔ diko, kɛnɛ kakandasale katohamɛ. Aha paka lokombo la Jehowa loto lakadiangana, koko ndo mɛtɛ k’endana la Kanga lokombo lakɔ. Dikambo sɔ diakashikikɛ lokumu la Jehowa oko Nzambi kalama sheke yande ndo kekama l’atei lo dikambo di’ɔlɔlɔ w’ekambi ande. Diɔ diakɛnya ɔnɛ: oma lo wolo ande wa lâdiko dia tshɛ, ndoko kɛnɛ kakoka mbekama la ntondo ka sangwelo diande. Koko, elanyelo kambosukana ka dikongɛ dia kɔlɔ di’otondo nɛ, di’ɛnama ndo diahɛnama, kayoleka diambo. Ɛnamelo ka wolo ande wa lâdiko dia tshɛ ndo lotombo layondosha lokombo la Jehowa hohamɛki pondjo l’ɔkɔndɔ w’andja w’otondo. Ɛlɔlɔ w’oma lo dikambo sɔ hawokomɛki!—Ezek. 38:23; Eny. 19:1, 2.
‘ANDE EFULA KA LOMBA LA NZAMBI LEE!’
8 Lo mukanda ande otsha le Ase Rɔmɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akambola dimbola nɛ ate: “Akambu wa kolo weko le [Nzambi, NW]?” Ko nde akakadimola lo mbika epole ɔsɛkɛ lo kɛtshi ka Nzambi ndo lo mbuta kɛnɛ kakatɛ Jehowa Farawɔ. Nde ekɔ lo tohola nto ɔnɛ: sho anto tekɔ oko diwomba l’anya w’okengi a poke. Ko onde, diwomba tonyangaka lo woho watokengaka okengi a poke oka? Paulo akakotsha ate: “Naka [Nzambi, NW] latulangaka ntenya kele kandi ndu tulimbitshiya wulu andi, akayala la memakana ka mamba le [mpoke ya kɛlɛ yakalɔngɔswama dia nanyema, NW]? Kayututsha na, naka ndi mbetawoka ntenya ongonyi wa lutumbu landi [le mpoke ya kɛtshi yakandatalɔngɔsɔdi, NW] ne dia lutumbu? Osoku mbakandati, aha paka uma l’atei w’asi Juda, keli ndu uma l’atei w’asi wedja.”—Rom. 9:14-24.
9 Tatɛ oma lam’akasale Jehowa pɔlɔfɛsi kofundami lo Etatelo 3:15, Satana nde la osangɔ ande wakayala “[mpoke ya kɛlɛ yakalɔngɔswama dia nanyema, NW].” L’edja k’etena kɛsɔ tshɛ, Jehowa aki la lotutsha l’efula. Anto wa kɔlɔ wakɔnyɔla mboka yande; vɔ wakasoya ekambi ande, ndo wakadiake kânga Ɔn’ande. Koko Jehowa akɛnya ndjakimɛ kande k’efula, oma lo dui sɔ mbakakondja ekambi ande ɛlɔlɔ wa pondjo. Ditongami tshɛ diekɔ la dikoka dia mɛna etombelo wa kɔlɔ woye oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ w’otsha le Nzambi. L’etena kakɔ kâmɛ, nyɔi ka Yeso kakasha diaaso dia tshungola anto wele l’okitanyiya ndo dia ‘nanya elimu waki Diabolo’.—1 Joa. 3:8; Heb. 2:14, 15.
10 L’edja k’ɛnɔnyi olekanyi 1 900 tatɛ oma l’eolwelo ka Yeso, Jehowa akanyomendjola “mpoke ya kɛlɛ,” lam’ayakimɛnde dia ndjilanya. Lande na? Nɛ dia nde aki lo nɔngɔsɔla etenyi ka hende k’osangɔ waki omoto, wanɛ wakelamɛ dia tôlɛ kâmɛ la Yeso Kristo lo Diolelo dia l’olongo. (Ngal. 3:29) Anto asɔ, wele lofulo lawɔ 144 000, mbele “mpoke ya kɛtshi” yakataka ɔpɔstɔlɔ Paulo. Ntondotondo, anto w’oma l’atei w’Ase Juda mbaketama dia ndjokenga etshumanelo kɛsɔ. Ko, ase Samariya wakahema ohekele wakayokotshamaka, ko l’ɔkɔngɔ diko, anto w’oma l’atei w’Ase Wedja w’Apanganu. Oma lo lotutsha lande l’efula, Jehowa akakambe olimu dia sangwelo diande kotshama, nde kotshutshuya ndoko onto dia mbokambɛ olimu, koko nde ekɔ lo kimɔ ɛtshɔkɔ a weke le wanɛ wetawɔ tɛdikɔ tande la lowando tshɛ. Etena kɛnɛ, ɔlɔngɔswɛlɔ w’etshumanelo kɛsɔ ka l’olongo aya suke la shila.
11 Ko kayotota lo dikambo di’anto wayodjasɛ la kɛtɛ na? L’etena kakashikikɛ Nzambi, miliyɔ y’anto wayolɔ dia ndjoyala oko ambolami wa Diolelo wa la kɛtɛ. Ndo nto, tatɛ oma lo 1935 T.D. lo yoho ya lânde, lotutsha l’efula laki Jehowa lakasha diaaso dia “ului a wuki” w’oma lo wedja tshɛ tshumana dia vɔ ndjokondja panda.—Eny. 7:9, 10; Joa. 10:16.
12 Onde l’atei w’akambo asɔ tshɛ dikambo dimɔtshi dia wɛngɛngɛ diekɔ oka? Kema! Naka Nzambi ndjakimɛka dia nanya anto wa kɔlɔ, “mpoke ya kɛlɛ,” kete dia nde mɛnya kɛtshi kande otsha le anto akina lo ndjela sangwelo diande, onde onto ɔmɔtshi ekɔ l’ɔkɔkɔ w’ɔlɔlɔ wa ndjakiyanya oka? Lo woho wotshikitanyi, etena katatasɛdingola okotshamelo wa sangwelo diande, sho kondjaka wetshelo efula w’endana la Jehowa ndamɛmɛ. Sho mambaka efula lo menda weoho wotshikitanyi wa lonto lande—losembwe lande, kɛtshi kande, ndo lotutsha lande l’efula, woke wa lomba lande. Lomba lakamba Jehowa lalɔ olimu dia kumiya dimbola layotshikala djembetelo ya pondjo yɛnya mɛtɛ ɔnɛ: yoho yalɔmbɔlande mboleki ɔlɔlɔ. Oko ɔpɔstɔlɔ Paulo, sho tambota shate: “Ya ndi wuki w’ongonyi wa [lomba ndo wa ewo ka Nzambi lee, NW]! Ndi dumbwelu diandi diaha manema fundu, la mbuka yandi yaheyama nonda li!”—Romo 11:33.
DIAASO DIA SHO MƐNYA OMAMANELO ASO LE NDE
13 Nɛ dia Nzambi atalanya anto wa kɔlɔ koyanga konya anto tshɛ kokele, sho kokaka tanema l’asui efula. La ntondo k’akambo wa ngasɔ, ahombaso ntsha na? Onde sho mɛnaka dia l’akambo asɔ, mbeso la diaaso dia mbisha lonya l’olimu wa minya lokombo la Jehowa oma lo sɔnyi ndo shikikɛ ɔnɛ Diabolo ekɔ kanga kashi oka? Sho kokaka keketshama efula lam’ayotosala akambo asɔ lo nama dako nɛ lo yimba: “On’ami, uyali kanga yimba, ongenyangenya utema ami. Ku dimi layeya nkaluya diui le one latomonyolaka.” (Tuk. 27:11) Satana, ɔnɛ latɔnyɔlaka Jehowa, akasɛmɛ ate: naka anto shisha diangɔ diawɔ kana soyama lo demba, kete vɔ wayɔnyɔla Nzambi, koyanga mbɔsɛka. (Jobo 1:9-11; 2:4, 5) Sho tayɔngɛnyangɛnya otema wa Jehowa lam’ayotɛnya di’akambo asɔ wekɔ kashi, oma lo kɔlamelo yaso otsha le Nzambi la ntondo k’ehemba. Sho tamboshikikɛ shate: Jehowa ekɔ la ngandji k’efula le ekambi ande ndo, oko akidiɔ lo dikambo diakakomɛ Jɔbɔ, Jehowa ayotosha difuto l’otema ɔtɔi l’etena kakandashikikɛ naka tayɛnya mbetawɔ kaso.—Jak. 5:11; Jobo 42:10-16.
14 Naka tayoyaɛkɛ le Jehowa l’otema ɔtɔi, lam’ayototanemaka l’ehemba, kete sho tayokoka pamia waonga asɔ w’ohomba efula. Oma l’asui wakandakikɛ, Yeso “akeki dia ndjala la ukitanyia” lo woho wakinde ateyaka ntondo. Ndo sho lawɔ, kokaka mbeka—dia monga la lotutsha l’efula, l’etetemalo ndo la lowando l’efula lo mboka ya Jehowa y’osembwe. Onde sho tayetawɔ l’ekikelo tshɛ dia ndowanyema lo dikambo sɔ oka?—Heb. 5:8, 9; 12:11; Jak. 1:2-4.
15 Anto akina wayɔsɛdingolaka kɛnɛ kasalaso. Nɛ dia akambo wakikɛso oma lo ngandji k’akambo wa losembwe, amɔtshi wa l’atei awɔ kokaka, l’edjedja ka wonya, ndjolembetɛ wanɛ wele “anango” Kristo wa mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ, ndo lam’asanganawɔ kâmɛ l’“anango” l’ɔtɛmwɛlɔ, vɔ kokaka ndjolongamɛ dia kondja ɛtshɔkɔ wa lɔsɛnɔ la pondjo. (Mat. 25:34-36, 40, 46) Jehowa nde la Ɔn’ande nangaka dia vɔ kondja dikoka sɔ. Kayotota lo dikambo diaso na? Onde sho nangaka mbikikɛ asui dia dikambo sɔ salema?
16 Ande ɔlɔ wa, kânga l’atei w’akambo wa pâ wa lo lɔsɛnɔ, dia sho mɛnya omamanelo aso le Jehowa ndo dia mbisha lonya l’okotshamelo wa lolango lande lee! Lam’ayototsha ɔsɔku, sho tayɛnya djembetelo y’ɔnɛ: tekɔ lo tahame mɛtɛ dia ndjâla kâmɛ la Nzambi ndo la Kristo, lo dikambo dia kâmɛ kakɔ kakalɔmbaka Yeso di’ɔlɔlɔ w’Akristo wa mɛtɛ tshɛ.—Joa. 17:20, 21.
[Wembola]
1. (a) Otondoyala Jehowa akadiake atɔmbɔki wa l’Ɛdɛna kam’akawatɔmbɔkɔ, tshike ngande wototoyala l’ɔtɛ wa dikambo sɔ na? (b) Lo yoho yotshikitanyi, tɛdikɔ takɔna tolodi la ngandji takɔsɛ Jehowa di’ɔlɔlɔ aso na?
2. Onde tɛdikɔ takɔ tɔsɔ tshɛ takɔsama paka dikambo dia panda kaso oka?
3. Kakɔna kakɔtshiyama l’atei w’okotshamelo wa sangwelo diaki Jehowa di’endana la kɛtɛ ndo l’anto na?
4. Kakɔna kaki sangwelo dia Nzambi mɛtɛ mɛtɛ na?
5. (a) Lo ndjela Etatelu 2:17, etena kakɔna kakahombe mvɔ onto tshɛ lalɛ olowa w’oma l’otamba w’ewo k’akambo w’ɔlɔlɔ la wa kɔlɔ na? (b) Woho akɔna wakakotsha Jehowa dikambo sɔ, ko alɛmiya ndo sanwgwelo diande dia ndodja kɛtɛ na?
6, 7. (a) Lo ndjela Etumbelu 9:15, 16, lande na kaketawɔ Nzambi di’akambo wa kɔlɔ tetemala l’etena kɛmɔtshi na? (b) Lo dikambo dia Farawɔ, woho akɔna wakɛnama wolo wa Jehowa ndo woho akɔna wakeyama lokombo Lande na? (c) Kakɔna kayɛnyama l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo wa kɔlɔ di’etena kɛnɛ na?
8. Naa waonga akina wa lâdiko watotshutshuya Paulo dia sho sɛdingola na?
9. (a) Wâ na wele “mpoke ya kɛlɛ yakalɔngɔswama dia nanyema” na? (b) Lande na kakawaɛnya Jehowa lotutsha lande l’efula kânga mbohetshawɔ, ndo lande na kele ekomelo a shimu ayonga di’ɔlɔlɔ a wanɛ wawoka ngandji na?
10. Lande na kakatetemala Jehowa la mendjola akanga wa kɔlɔ l’edja k’ɛnɔnyi 1 900 na?
11. Naa olui okina w’anto wakondja ɛlɔlɔ w’oma lo lotutsha l’efula laki Jehowa ɛlɔ kɛnɛ na?
12. (a) L’akambo asɔ tshɛ, naa wetshelo wakatakondja lo kɛnɛ k’endana la Jehowa ndamɛmɛ na? (b) Ngande watoyalaka asolo ayɛ lam’endayɛ woho wakasale Jehowa na?
13. (a) Etena kakikɛso asui watokomɛ, kakɔna keso la diaaso dia sala na? (b) Kakɔna kayotokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ la lomba na?
14. Naka sho ndjaɛkɛ le Jehowa etena keso l’asui, naa ɛlɔlɔ ekina wayotokondja na?
15. Naka toyokikɛ asui, ɛlɔlɔ akɔna wakoka akina kondja na?
16. Diokanelo diakɔna diele l’asa dionga diaso la ntondo k’ehemba la dikambo dia ndjâla kâmɛ na?
OVUSWELO A LƆKƐTSHANYA
● Kânga mbakandetawɔ di’akambo wa kɔlɔ ndjâla, woho akɔna wakɛnya Jehowa dilɛmiɛlɔ di’efula lo dikambo dia lokombo lande hita na?
● Woho akɔna wele, lo mendjola “mpoke ya kɛlɛ,” Nzambi akasha diaaso dia kɛtshi kande koma le so na?
● Woho akɔna ahombaso tetemala la mbɔsa pâ ya weolo yatokomɛ onto l’onto lo woho ande na?