Tshapita 11
Dikambo Kuna Nzambi Aketawo Kolo Na?
1. (a) Akambo akona wasalema ɛlɔ kene la kete na? (b) Okiyanu akona wele l’anto amotshi na?
L’AHOLE tshe wa l’andja, odiakanelo, lohetsho kame ndo ofukutanu tanemaka. Tena efula, akanga a memakana mbadiene. Anto amotshi mbishaka Nzambi ekomo. Vo watotaka voate: ‘Naka Nzambi eko, ko dikambo kuna di’etawonde dia akambo wa kolo wa ngane wasalemi na?’
2. (a) Wana akona watsha awui wa kolo na? (b) Kakona kotohomba salema dia mbewo asui w’efula wele la kete nye na?
2 Ko wana akona watshela akina akambo wa kolo na? Eko anto, koko aha Nzambi. Nzambi hangenangena akambo wa kolo. Lo mete, anto wot’ewɔ asui efula w’eta la kete lo kitanyiya elembe a Nzambi. Nde tolombaka dia mbokana ngandji. Nde shimbaka odiakanelo, wovi, loseka, okomiya, wodjoelo a wanu ndo weho ekina w’akambo wa kolo wele kioko y’asui. (Romo 13:9; Efeso 5:3, 18) Nzambi akatonge Adama la Eva la wɛɔngɔ ndo l’alemba wa diambo kame l’akoka wa ngenangena l’ololo tshe lo loseno. Nde kokombola dia voameme kana an’awo monga l’asui kana l’ohenyohenyo.
3. (a) Wana akona wele l’okɛndɛ w’akambo wa kolo na? (b) Kakona k’enya one Adama la Eva wakakoke pangakalɛ Satana l’ehemba ande na?
3 Eko Satana Diabolo mbakotshiya akambo wa kolo la kete. Koko ndo Adama la Eva mbaki lo sheke yako. Wakakoke mbika ekolo etena kengo kakâhembe Diabolo. Wakakoke mbute Satana voate: “mo,” lo ndjela enyelo kaki Yeso onto l’olowanyi lakayosalaka ngaso l’okongo diko. (Mateu 4:10) Koko vo kotsha osoku. Etombelo ko, wakayoshisha olowanyi. An’awo tshe, kame ndo sho lawo, takahene ohombelo w’olowanyi ako w’ela hemo, okiyanu ndo nyoi. (Romo 5:12) Ko bonde ketawo Nzambi di’asui watetemale na?
4. Kakona katokimanyia dia sho mboka ololo bonde ketawo Nzambi dia akambo wa kolo tokônga nshi motshi na?
4 Onto omotshi kokaka kanyiya bandjikwi ate: halenyi ndoko ohomba akona w’efula wele Nzambi tshikaka di’anto wasowe edja ka deko di’enonyi ngane. Ko, onde eko ololo monga la kitshimudi ya ngaso? Onde ombutshi omotshi watokaka on’ande ngandji ka mete hatetawoka di’onande mbeta l’epaso ka kandji efula dia shidiya olando omotshi? Eelo, dietawoelo di’asui wa tshenyi ya wonya kokaka tena efula kimanyiya ona lo nshi yayaye dia nde kalangana lo demba woho wa ngenangena lo loseno. Ololo akona wakatshe Nzambi oma lo dietawoelo diande di’akambo wa kolo na?
DIKAMBO DI’OHOMBA EFULA SAMBOLA
5. (a) Woho akona wakatshikitanya Satana eteketa a Nzambi na? (b) Satana akandalake Eva na?
5 Otombokwelo w’otsha le Nzambi l’ekambo k’Edena akatondja dui kana dimbola dikina di’ohomba efula. Sho pombaka sedingola dikambo so dia mboka hwe dikambu kuna di’etawo Nzambi akambo wa kolo. Jehowa akate Adama di’aha nde ndɛ olowa w’otamba omotshi wa l’ekambo. Endaka Adama ntsha dikambo so, kakona kakahombe mbokome na? Nzambi akate ate: “We ayuvo.” (Etatelu 2:17) Koko, Satana akateketa woho wakatshikitana. Nde akate Eva, wadiaki Adama di’aha nde kalola ekongo ekongo koko ale olowa wakasekɛma. Nde akawotela ate: “Yaa! nyu hanyuvo mete.” Nde akakotsha nto ate: “Ne dia Unyashungu mbeyaka ati: Lushi layunyole, ashu anyu wayudiho ku nyayuyala uku Unyashungu, nyayeya akambu w’ololo ndu akambu wa kolo.”—Etatelu 3:1-5.
6. (a) Dikambo kuna Eva kokitanyiya Nzambi na? (b) Kakona kak’enya ndɛ olowa w’otamba akasekema na?
6 Eva akonyola Nzambi ndo akale. Lande na? Ne dia Eva aketawo awui waki Satana. Nde akafonya dia ohedia ande otsha le Nzambi ayokoka mbokimanyiya. Kanyi yande aki dia, oyadi ndameme kana Adama, takawakoke kitanyiya awui wa Nzambi nto. Ndoko etena kekina kayowohomba monga nto la tshina di’elembe ande. Wayohomba voameme mbosola kakona kele “ololo” la kakona kele “kolo.” Adama akasange onyɔ otoyi la Eva ko akale. La Bible de Jérusalem nembetshiyaka l’ɛse ka dikatshi lo kene k’endana la pekato ka ntondo kakatshe onto otsha le Nzambi ate: “Eko wolo wele l’onto ndameme dia sala kene kalangande oyadi ololo kana kolo, pɔtɔla lotshungo la wolo dia ndjalombola . . . Pekato ka ntondo aki otombokwelo otsha le lowandji laki Nzambi.” Mbuta ate: oso aki otombokwelo w’onto di’aha Nzambi monga owandji ande kana omboledi wa mete l’akambo tshe.
7. (a) Ohedia w’onto aketola dikambo diakona? (b) Wembola akona wele l’ohomba w’okadimwelo lo kene k’endana la dikambo diako so na?
7 Omaloko, lo ndɛ olowa wakasekɛma, Adama la Eva wakayatondja voameme la tshina dia lowandji laki Nzambi. Oma lo ndjasha dipanda voameme, wakasalaka kene kakawalangaka oyadi “ololo” kana “kolo” lo ndjela akambo wakawâtaka voameme. Omaloko, dimbola di’ohomba efula ne diakôkama: Onde Nzambi eko l’akoka wa monga otoyi ako w’owandji ladiko di’anto tshe? Mbuta ate: onde Jehowa mbele One lahomba mbatɛ̂ anto akambo w’ololo la wa kolo? Onde nde mbele One lahomba menya one eongelo kene keko ololo kana kolo? Kana, onde anto kokaka sala olimu w’ololo lo ndjalombola kawo voameme? Olombwamelo waki na woleki dimena na? Onde anto ane wele la tshina di’olombwamelo wahenama waki Satana kokaka mbahemɛ l’ololo tshe aha la olombwamelo waki Jehowa? Kana, onde olomboyelo waki Nzambi pombamaka dia shikike lowandji l’ololo lahomba mbela ki ka pondjo la kete? Weho a wembola eso tshe wakokama lo kene k’endana l’otombokwelo w’otsha lo lowandji laki Nzambi, otsha lo kene k’endana l’akoka w’ololo ane wele lande wa monga otoyi ako w’owandji waheme ladiko di’anto tshe.
8. Dikambo kuna Jehowa kondjaka tomboki yako etena kako na?
8 Mete, etena kakatombe otombokwelo, Jehowa akakoke ndjaka tomboki yako shato. Wolo ande akaleke wone waki la Satana kana Adama la Eva. Koko mbadaka totondonga sambu k’ololo ka shidiya akambo. Oko enyelo, otondongaka osoku mbakasalema tshike dimbola di’endana la tofoefoe takadjama tône: anto kokaka ndjalombola voameme l’ololo tshe aha la Nzambi mbangola totodionga l’okadimwelo adio. Omaloko, Jehowa akatshike etena kakahombe mbeta dia nde sambola dikambo di’ohomba so.
OSAMBWELO WA DIKAMBO
9, 10. Etombelo akona wambenama etena kahemba anto dia vo ndjalombola voameme aha la Nzambi mbangola na?
9 Ɛlɔ kene nshi yako yambeta, ko naa etombelo wambenama na? Eelo, kakona kahombaye mbuta na? Onde enonyi 6 000 wambeta ene menyaka one anto ndjalombolaka voameme l’ololo tshe aha la Nzambi mbangola? Onde anto wamboshila la shikike lowandji lomotshi di’ongenongeno w’anto tshe? Kana, onde okondo w’anto menyaka one eteketa waki omvutshi Jeremiya ene weko mete: “Lam’atundokendakendaka, [onto, NW] ndame heyi nombola ekulu andi”?—Jeremiya 10:23.
10 Lo ndjela ekondo, anto wambohemba weho tshe wa mandji koko ndoko kânga otoyi lambela anto ane wasena la tshina dia mandji yako woladi l’ongenongeno. Koko, anto amotshi wayokoka mbuta one: toko ohamelo wambenama na. Ko onde onto omotshi kokaka mbuta one ohamelo weko lam’ele wa bɔmbɛ atomikɛ ambohena eta la mpito ndo asolo w’anto weko ladiko la woma w’efula w’one ta dikina di’andja w’otondo dieko lo nendalenda? Naa ohamelo akona weko lam’ele anto weko l’akoka wa ntsho lo ngondo koko hawokoke sena kame la lutui ki lane la kete na? Naa ohomba ande wa mbika mvudu nye yoludi la weho a diango tshe di’amena loko etena kele nkumbo nye yodjashi loko kema la diokanelo na? Onde sho kokaka funa di’ata ndo otombokwelo lo toshinga, di’efula ka wane washisha nyumu yawo ndo mbo nye yalanyema oma lo edelo k’akambo wa kolo? He kema! Oso kele etombelo w’enama wonya one wahemba anto dia voameme ndjalombola aha la Nzambi mbangola.—Tokidi 19:3.
11. Ambenama hwe di’anto weko l’ohomba akona?
11 Kema dikambo dia woshe nto le anto tshe. Weolo tshe wadja anto dia vo ndjalombola voameme lo monga la dipanda la Nzambi wamboto l’ashi. Akambo aso wambokumiya anto lo paa ya wolo efula. Bible nembetshiyaka ate: “Untu mbuleka unyandi dia mbusuya.” (Undaki 8:9) Lo mete, anto hawokoke ndjalombola voameme aha la Nzambi mbangola l’akambo awo tshe. Oko wakatonge Nzambi onto l’ahombo wa ndɛ mbo ya ndɛ la wa no ashi, woho ako wame mbakatongama onto l’ohomba wa nde kitanyiya elembe a Nzambi. Endaka onto ambonyola elembe a Nzambi, ekakatanu wayowokomɛ, woho ako wame mbayondosowa naka nde ambonyola ehomba wele la demba diande lo kene k’endana la mbo ya ndɛ ndo ashi.—Tokidi 3:5, 6.
LANDE NA EDJA KA NGANE NA?
12. Dikambo kuna diambetsha Nzambi edja efula ngane la ntondo ka pembola onongo ako na?
12 Wokonde one na, mbayombola onto omotshi, ‘Lande na Nzambi ambokonga edja k’efula ngane, yediko y’enonyi 6 000 polo ndo kakiane dia sambola dikambo diako na? Onde takandakoke shidiya onongo ako oso esadi esadi woho a mbela ongenongeno oka?’ Oso kema dikambo diakahombama mete. Otondonga Nzambi akahembola dikambo diako edja la ntondo, wotowanya one nde kotshikɛ anto etena k’otale efula dia vo pemba woho wa ndjalombola voameme. Koko oko wenama, anto wakakondja wenya ene akawahombaka dia vo tondja woho omotshi a lowandji lele l’akoka wa shidiya ehomba w’anto awo, ndo dia monga la diewo di’efula dia mbishola kana sala weho wa diango diahomba kimanyiya anto tshe. L’edjedja ka deko la deko, anto wakahembe weoho la weoho wa mandji. Ndo ohamelo awo lo akambo wa diewo wambenama mete. Wakashile la kondja ewo k’ololo k’endana la atome ndo wakatshu polo ndo lo ngondo. Ko kakona kakatombe na? Onde akambo aso tshe wakakimanyiya dia tondja dikonge dimotshi di’oyoyo dikambo di’ongenongeno w’anto tshe?
13. (a) Kânga mbele anto wambohama efula lo akambo wa diewo, akambo akona wenama ɛlɔ kene na? (b) Akambo aso enyawo na?
13 He kema! Lo dihole dia monga ngaso, okiyanu ndo ofukutanu weko efula hakoke oleki kene kakasalemaka edja la ntondo. Solo mete, odiakanelo, elanyelo ka lohelele, ata, ohandjoelo w’awala ndo weho ekina w’akambo wamboleka fulanɛ polo ndo akanga a diewo wambokite lo mbuta voate: loseno l’anto leko lo wâle. Eelo, l’okongo wa yediko y’enonyi 6 000 ene wambohemba anto dia ndjalombola voameme, ndo l’okongo wa vo koma l’ekomelo ka “ohamelo” awo l’akambo wa diewo, andja w’otondo weko suke la ndjaokadja voameme wâle! Nde wenamelo wambenama dia anto hawokoke ndjalombola voameme l’ololo tshe lo ndjakakitola kawo la Nzambi lee! Kakiane ndoko onto layokoka mbisha Nzambi ekomo nto one: nde kotshika etena k’otale la ntondo ka sambola onongo ako.
14. Lande na kahombaso sedingola dikambo dikina diaketola Satana na?
14 Mete, Nzambi kotsha kolo dia nde tshike anto ane walombwama la tshina dia lowandji laki Satana etena dia vo ntsha akambo wa kolo edja kene tshe. Oma l’otombokwelo ande, Satana aketola dikambo dikina diele, dia mbodisambola, pombamaka nshi motshi toketa. Osedingwelo wa dui so ayonyomoleka tokiya hwe lande na kaketawo Nzambi kolo. Dikambo diako so pombaka kotola yambalo yakiye tshe, ne dia dio k’endaka mete.
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 100]
Dia okoko w’ololo, ombutshi omotshi atetawoka di’onande la ngandji mbeta l’epaso ka kandji efula. Nzambi lawo nto atetawoka l’okoko w’ololo di’anto wasowe nshi motshi tsho
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 101]
Oma lo ndɛ olowa wakasekema, Adama la Eva wakayatondja oma la tshina dia lowandji laki Nzambi. Wakamɛ la sala kene kalangawo oyadi ololo kana kolo
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 103]
Oko akatongama onto l’ohomba wa ndɛ mbo ya ndɛ la no ashi, nde akatongama nto l’ohomba wa nombwama oma le Nzambi