Tshapita 26
Ta dia Ntsha Kene Kele Ololo
1. Naa akambo ahende wahomba Okristo ndoshana lawo na?
EDJA tshe kayoviya andja waki Satana one, Akristo wayohomba ndɔ ta di’aha kɔ lo tosengiya tawo ta kolo. Otomami Paulo akafunde ate: “Nyolote eloto tshe wa ta wa Unyashungu, dia nyu mbeya nshikikala la ntundu ka kesu tshe [yaki Diabolo, NW].” (Efeso 6:11-18) Koko, ladiko dia Satana la andja ande, sho pombaka nto ndɔshana la saki yaso ya kolo. Bible mbutaka ate: “Tukanyi t’utema w’untu [teko, NW] kolo umaka nshi yandi ya dikenda.”—Etatelu 8:21; Romo 5:12.
2. (a) Dikambo kuna diele tena efula sho mongaka la saki ka wolo efula ka ntsha akambo wa kolo na? (b) Dikambo kuna diahombaso ndosha saki ya kolo na?
2 Oma lo pekato kakataheni oma le Adama, otema aso kokaka tosokoya dia sho ntsha kene kele kolo. Naka sho tshike tosengiya tako dihole, kete hatotokoka kondja loseno la pondjo lo dikonge di’oyoyo diaki Nzambi. Dio diako diahombaso ndɔ ta dia ntsha kene kele ololo. Otomami Paulo nde lawo akalɔ ta diako oko akandafunde ate: “Lam’alangami ntsha ololo, ku kolo keko le mi.” (Romo 7:21-23) Leyɛ nto lawo, ta diako kokaka monga wolo efula. Mbala motshi ondo ayokokome dia okiyanu konda wolo efula l’asolo. Kakona kayohomba sala na?
3. (a) Ta diakona di’ekusekuse diayalosha anto efula l’atei w’etema awo na? (b) Wonya wasala anto amotshi kolo etena kakombolawo ntsha akambo w’ololo, keso menyaka mete ka dikambo diakona diele lo Bible na?
3 Kakiane we amboshila mbeya alaka a Nzambi wa diambo efula w’endana la loseno la pondjo la kete la tshina di’akambo w’olowanyi. We ambetawo alaka ako ndo wememe kombolaka dia kondja ololo w’omaloko. We ambetawo nto one lolango laye la pondjo ele dia kambe Nzambi. Koko, l’atei w’otema aye we kokaka kombola dia ntsha akambo w’eyaye wate wa kolo mbewo. L’edjedja ka wonya, we ayokoka monga la saki ka wolo dia ntsha loseka, mbiva kana ntsha weho ekina w’akambo wa kolo. Anto amotshi weka dibuku ne wakayasha mbala motshi lo weho w’akambo wa kolo wa ngaso, kânga mbeyawo hwe one Nzambi mbatonaka. Dikambo ne diele vo ntshaka kolo wonya walangawo ntsha kene kele ololo menyaka mete ka eteketa wa lo Bible ene: “Utema ndeka diango tshe lukesu. Vo weko kolo efula.”—Jeremiya 17:9.
TA DIAKO KOKAKA NEMBIAMA
4. (a) Endana la dikambo di’olembielo kana di’ohekoelo wa ta na? (b) Kakona kele ohomba dia nembia lo ta diako dialoso woho wa ntsha kene kele ololo na?
4 Tokanyiake one we kema l’akoka wa monga la wolo ladiko dia saki yaye ya kolo. Endaka we nangaka mete, kete we kokaka keketsha otema aye dia vo kolombola lo mboka k’ololo. Dikambo so k’endaka wememe. (Osambu 26:1, 11) Ndoko onto layokoka kolwe ta diako ndo nembia l’ote aye. Omaloko, latondo k’akambo tshe, we pombaka tetemala la nyanga woho wa kondja ewo ka Bible kene kasha loseno. (Joani 17:3) Koko, eko akambo efula walombama ladiko dia monga la ewo kako lo lomba laye loto. Eko nto ohomba to monga la dihole l’atei w’otema aye. Mete, ntsha ngaso ayokotshutshuya dia we kamba olimu la akambo wambôshila la mbeka.
5. Woho akona wa mbeka dia nanga elembe a Nzambi na?
5 Ko woho akona wahombaye mbeka dia nanga elembe a Nzambi na? Ele lo mbâkanyiya l’ololo tshe l’atei w’otema aye. Oko enyelo, yambola wate: kitanyiya Nzambi eko l’ohomba akona mete na? Ndo enda ngane w’onga nseno y’anto wakatonaka kitanyia elembe ande, oko adita osekaseka a womoto w’enonyi 19 lakafunde ate: “Mbala shato y’etondo, lakose hemo k’oma lo akambo wa dieyanelo. Mbala k’ekomelo, takimi la dikongelo dia mbota nto dikambo dia wakambate lo tapa.” Mete, eko kandji k’efula dia menda paa nye yatomba wonya wahindola onto elembe a Nzambi. (2 Samuele 13:1-19) Womoto omotshi lakasale loseka akate la lonyangu l’efula ate: “Oso aha okiyanu ndo okomwelo watomba oma lo ohindwelo. Dimi one adiene dia dikambo diako kakiane.”
6. (a) Dikambo kuna diele ongenongeno one wokuki onto mboka oma lo ntsha kolo kema ohomba na? (b) Naa woho a loseno lotônga la Mose l’Edjibito na?
6 Ondo we mbeyaka anto amotshi wata voate: loseka, wodjoelo a wanu ndo onoelo wa kândji têlaka ongenongeno. Koko, engenongeno watawo eso, wa tshenyi ya wonya mbewo. He tokotoamake otsha lo mboka kene kayokohombiya ongenongeno w’oshika ndo wa pondjo. Oho diaki Mose, one lakôdiama oko “[on’aki on’ande la Farawo la womoto, NW].” Nde aki l’atey’atei w’ongonyi wa lo luudu la nkum’ekanga ka l’Edjibito. Koko, Bible mbutaka ate: lam’akandole, nde akasonola dia “nsuwa la antu wa Unyashungu, aha ngenangena lu akambu wa kolo tshenyitenyi.” (Heberu 11:24, 25) Omaloko, fonyamaka dia eongelo k’akambo wa mindo ndo wa loseka ane waki lo luudu laki nkum’ekanga ka l’Edjibito akakoke mbowela engenongeno. Ko lande na kele Mose akaseke akambo aso tshe na?
7. Dikambo kuna diakêwɔ Mose di’aha nde “ngenangena lu akambu wa kolo lo tshenyi ya wunya” lo luudu la nkum’ekanga k’ase Edjibito na?
7 Ne dia Mose aki la mbetawo le Jehowa Nzambi. Ndo nde akeyaka dikambo dimotshi di’ohomba diaki etale la ntondo oleki ongenongeno wa lo pekato lo tshenyi ya wonya lo luudu la nkum’ekanga ka l’Edjibito. Bible mbutaka ate: “ndi akalungamelaka difutu diayayi.” Mose akakanyiaka dia diango ne diakalake Nzambi. Nde aki la mbetawo lo oyango waki Nzambi w’endana la otongelo wa dikonge di’oyoyo dia losembwe. Ngandji ka woke kaki Jehowa ndo elolo ande oya le anto tshe akasutshasutsha otema ande. Mose kombadia tsho kene k’endana la Jehowa kana mboka wateketa dikambo diande. Bible mbutaka ate: “ndi akatetemala [la kɔma otema, NW] uku untu lena One lahenamaka.” (Heberu 11:26, 27) Jehowa aki onto la mete le Mose, oko woho one waki alaka ande w’endana la loseno la pondjo.
8. (a) Kakona kahombaso dia nembia lo ta dia ntsha kene kele ololo na? (b) Kanyi yakona yakakimo olongolongo omotshi a pami yahombaso monga layo na?
8 Onde dikambo so dieko mete leyɛ oka? Onde we menaka Jehowa oko Onto la mete, oko Papa kene kakolanga? Etena kakanyiaye dia alaka waki Nzambi w’endana la loseno la pondjo lo paradiso ka la kete, onde we menaka di’oko we eko l’atei ato, angenangena dia etshoko ene wakalakema? (Enda akatshi 156 polo 162.) Dia nembia lo ta dialɔshanaso la saki ya kolo, sho pombaka monga la diokanelo dia mma ma lasaso la Jehowa. Lo ndjela enyelo kaki Mose, sho pombaka mbahe washo aso “lu difutu diayayi.” Lam’akandahembama dia ntsha loseka, olongo a pami omotshi w’enonyi 20 akayele enyelo kaki Mose. Nde akate ate: “Dikongelo diami dia kondja loseno la pondjo diaki ohomba efula ndo takamakoke mbodishisha lo mbodiengonya la yema ya wenya tshitshe wa loseka.” Onde oso kema eongelo k’ololo ka monga lato oka?
WOHO WA KONDJA WETSHELO OMA LO
MUNGA Y’ANTO AKINA
9. Woho akona wakaheko Nkum’ekanga Davidi ta diako dia ntsha kene kele ololo na?
9 Toshishake yambalo yaye dia nembia lo ta oko woho one wakashisha Nkum’ekanga Davidi. Lushi lomotshi laki Davidi lo teteta lo mbalasa ka luudu lakinde la ladiko, nde akenyi yema tshalola Batesheba womoto l’olangala efula ôka. Lo dihole dia nde minya washo ande di’aha tokanyi ta kolo mboyɛ l’otema, nde akatetemala la mbowenda. Saki kande akaleke mbude efula, onkone nde akawelɛ lo luudu lande dia ndjeyana lande. L’okongodiko, lam’akose womoto ako diemi, ewo kaki Davidi kakakome dia mbishe monanyi kawo, ko nde akakolonganya akambo dia ndjakisha omende lo ta.—2 Samuele 11:1-17.
10. (a) Woho akona wa dilanya diakalongola Davidi dia pekato kande na? (b) Kakona kakahombe shimba Davidi di’aha nde ntsha monanyi na?
10 Oso aki pekato ka mamba. Ndo Davidi akasowe efula dia pekato kako. Ladiko di’osowelo ande, Jehowa akawosha dilanya lo mbidja ofukutanu lo luudu lande lo edja ka nshi yakatshikala ya loseno lakinde. (Osambu 51:3, 4; 2 Samuele 12:10-12) Otema waki Davidi waki la lokeso l’efula oko wakinde kofonyaka; saki yande ya kolo yakôleke wolo. L’okongodiko, nde akate ate: “Enda! Dia munga, dimi lakoto la lono, ndo lo pekato mama akatshu diemi diami.” (Osambu 51:5, NW) Koko, Davidi akakoke mbewo pekato kakandatshe la Batesheba. Kolo kaki lande ko dikambo dia nde akatetemala la mbowenda; nde kotsha ndoko engo woho wa mbewo kioko ya dikambo ne diakadiya saki yande ya dieyanelo otsha le wadi a kana.
11. (a) Wetshelo akona wahombaso kondja lo ndjela enyelo kaki Davidi na? (b) Weoho akona w’akambo wokukiye shila wakoka mbetola saki y’akambo wa dieyanelo na? (c) Oko akate olongo omotshi a pami, onto one lele la lomba ayondohomba mbewo na?
11 Oma lo kene kakakome Davidi keso, sho kondjaka wetshelo one: pombaka ndawo weho w’akambo wele kema l’ohomba ndo wetola saki ya demba. Oko enyelo, kakona kokuki kokome naka we mbadiaka ekanda kana mendaka aledi wa lo televiziɔ ndo wa lo sendema w’enya akambo wa dieyanelo na? Saki yaye ya lo demba yayeto. Omaloko, ewɔ weho w’akambo kana ahoma w’etola saki ya demba. (Kolosai 3:5; 1 Tesalonika 4:3-5; Efeso 5:3-5) Toyânɛke wememe lo wâle wahomba kokotola we l’onto okina dia nyu ntsha loseka. Olongo a pami omotshi w’enonyi 17 akate ate: “Amotshi mbutaka one: ‘sho mbeyaka etena kakona kahombaso mbika fɛlɛ.’ Lo mete, onto omotshi kokaka mbeya etena kako, ko angana watsha osoku na? Eko dimena mbewo weho w’akambo wa ngaso.”
12. Naa enyelo kakatosha Yosefu kahombaso nama lo lomba laso na?
12 Otondonga Davidi akoho enyelo kaki Yosefu, tshike totondotshe Nzambi pekato ka woke ka ngaso. L’Edjibito, wotsho waki Yosefu wakonge l’anya a luudu laki Potifare. Etena kakanya Potifare ekolo, wadɛnde lakongaka nshi tshe la puhi k’akambo wa loseka, akahembe woho wa mɔnga Yosefu, laki pami k’olangala efula awotɛ ate: “Yaka, yetami la mi.” Koko Yosefu akatunyi. Ko lushi lomotshi, nde akambame Yosefu dia mbôkumiya ewo woho wa vo mbishama. Koko, Yosefu akôhongoso ndo akalawo. Nde akakeketsha otema ande akanyiya aha lo ongenongeno wa saki yande y’akambo wa loseka, koko lo kene kele ololo lo washo waki Nzambi. Nde akate ate: “Ukundi ukukimi ntsha munga kene ka wuki, la ntshela Unyashungu kolo?”—Etatelu 39:7-12.
EKIMANYIELO KAHOMBAYE DIA NEMBIA
13, 14. (a) Kakona kele ohomba dia nembia lo ta na? (b) Otshikitanelo akona wakasale Akristo waki la Koreto, ndo oma lo ekimanyielo kakona? (c) Weoho akona w’anto waki Paulo la Tito na?
13 Dia nembia lo ta diako, pombaka we tshika dia ewo ka Bible kondja dihole di’oshika la tshina di’otema aye ndo kosokoya dia we mbokiyela. Koko, eko nto ohomba a we mbekesanɛ l’anto a Nzambi, woho a we monga omotshi a l’atei w’olongoswamelo waki Jehowa w’enama. Oma lo ekimanyielo k’olongoswamelo ako, oyadi woho akona wa eongelo ka kolo kene kaki laye ntondotondo, w’ayokadimo. Paulo akafunde diaki ase Koreto w’edjedja ane wakakadimo ate: “Tanyuyadimbiyaki: [oyadi akanga a loseka, NW], atshi w’akambu wa sonyi, kuyanga atemodi wa dikishi, kuyanga amunanyi, kuyanga akanga a nende, [kana apami w’eyana la anyawo apami, NW], kuyanga evi, kuyanga akanga w’ekomiya, koyanga ambidjoki a wanu, kuyanga atenganyi, kuyanga apotwanyi, vo tshe hawukiti diulelu dia Unyashungu. Nyu amotshi nyaki osoku. Keli nyu nyakayaedia.”—1 Koreto 6:9-11.
14 Ohotokokanyiya yema! Amotshi a l’atei w’Akristo a ntondo aso waki ntondotondo akanga a seka, amonanyi, ambeyani a lasa pami la pami, akanga a wevi, ndo ambidjoki a wanu. Koko, oma lo ekimanyielo k’olongoswamelo w’Akristo, vo wakakadimo. Kânga otomami Paulo ndameme akatshaka akambo wa kolo. (1 Timote 1:15) Nde akafundɛ Tito, Okristo a onyande ate: “Ne dia ndu shu mbaki dinginya ntundu, taki la uhedia, takadimbiyama, [taki fumbe ya saki ya weho la weho ndo y’engenongeno wotshikitanyi, “NW”].”—Tito 3:3.
15. (a) Kakona k’enya one komonga yana ya dikambo le Paulo dia nde ntsha kene kele ololo na? (b) Woho akona wakokaso kondja ekimanyielo oma lo enyelo kaki Paulo na?
15 Etena kakakumi Paulo Okristo, onde aki dikambo dia wodu lende dia nde ntsha kene kele ololo oka? Kema. Lo edja ka loseno lande l’otondo, Paul aki lo ndɔshana la saki yande ya kolo ndo engenongeno ene wakinde fumbe yawo ntondo. Nde akafunde ate: “Dimi latoyakomolaka ndo latokumiyaka demba diami oko fumbe, di’aha dimi monga oko otunyi l’okongo wa dimi sambisha akina.” (1 Koreto 9:27, NW) Aha la ‘ndjaoka ketshi,’ Paulo akayashaka ndameme dilanya. Nde akayafundeka dia ntsha akambo w’ololo, oyadi kânga l’etena kaki demba diande lo mbokotola otsha lo kolo. Naka we mbôkoya, kete we lawo ayolembia lo ta diako.
16. Naa dienyelo diele nshi yaso nye diahomba tokimanyiya dia sho nembia lo ta dia ntsha kene kele ololo na?
16 Endaka eko wolo leyɛ dia we kumiya mbekelo motshi yakiye ya kolo, tshoka lo losanganya lomotshi la woke l’Emenyi waki Jehowa layosalema. We ayamba dia tohomana l’anto ane wele l’ongenongeno ndo la dionga kana eongelo ka pudipudi. Koko, efula ka l’atei w’anto ako waki wa l’andja one wele loseka, monanyi, wodjoelo a wanu, dieyanelo dia lasa pami la pami, foka, kândji, wovi, lokeso, kashi ndo tokenyo mbele akambo wasalema efula. (1 Petero 4:3, 4) Nto, lo sangana l’Emenyi waki Jehowa lo sanganya yawo ya lo tshumanelo, kene kahombaye sala aha la tshimbatshimba, we ayotanema l’atei w’anto wakalosha dia tshika kana minya etshelo ndo saki ya kolo yele ondo we lawo lo ndjilosha. Omaloko, Keketsha otema! Vo wakalembia lo ta diako dia ntsha akambo w’ololo. Ndo oma lo ekimanyielo ka Nzambi, we lawo ayolombia.
17. (a) Osanganelo a la wa na wahomba tokimanyiya dia sho nembia lo ta na? (b) Oma le wa na akokaye kondja ekimanyielo dia we ndowanya akambo aye na?
17 Endaka aya nshi kambe yamboyeka Bible l’Emenyi waki Jehowa, kete aha la mbidja tamu, we amboshila la mboto lo sanganya yawo ya lo Mbalasa ya Diolelo. Onga la mbekelo ka ntsho lo sanganya yako tena tshe. Ekimanyielo ndo ekeketshelo ka lo nyuma k’oma le Akristo akina watosanganaka eko ohomba le so. (Heberu 10:24, 25) Yanga woho a we mbeyana la “dikumanyi di’apami,” kana dinondo dia l’etshumanelo. Olimu awo ele dia “nama ekoko a Unyashungu.” (1 Petero 5:1-3; Etsha 20:28) Tokandakandake dia we ntsho atowaenda naka we eko l’ohomba w’ekimanyielo kemotshi woho a we tshika mbekelo kemotshi ka kolo kele hotone l’elembe a Nzambi. We ayena dia vo weko anto wele la ngandji, w’ololo ndo wokana kandji.—1 Tesalonika 2:7, 8.
18. Dikongelo diakona diele la ntondo kaso diahomba tokeketsha dia sho monga la wolo wa tetemala lo ta diako na?
18 Esokoya ka ntsha akambo wa kolo nendalendaka ladiko diaso, to ndjâka aha paka oma le andja waki Satana oto koko toyaka ndo oma lo demba diaso dia pekato. Omaloko, monga la kolamelo otsha le Nzambi eko ta dia lushi la lushi. Nde ongenongeno ne dia ta diako hadiotetemala pondjo lee! Kema edja nto, Satana ayonyema ndo andja ande wa kolo one wayolanyema. L’etena kako, lo dikonge di’oyoyo diaki Nzambi ne diambosukana kakiane, hatotonga la paa nto dia kendakenda lo mboka ka losembwe. Ekomelo ko, oseka tshapa ya pekato tshe yayoshisho, ko ta dia wolo dialoshaso dia ntsha akambo w’ololo ne diayokome.
19. Dikambo kuna diahombaye monga la yambalo woho wa ntsha la wolo aye tshe dia ngenyangenya Jehowa na?
19 Ahe lokanyi laye tena tshe lo etshoko ene wayêla dikonge diako di’oyoyo so. Lɔta “oko lofule la ta, dikongelo dia panda.” (1 Tesalonika 5:8, NW) Okoya eongelo kaki osekaseka omotshi a womoto wakate ate: “Dimi kanyiaka dia weho w’akambo tshe wakatshelɛ Jehowa ndo wakandandake. Nde kôkalemi. Nde akatshokola lo weho efula. Dimi mbeyaka nte: nde kombolaka ololo ami ndo dimi nangaka mbôngenyangenya. Loseno la pondjo nombaka dia ntsha weho a wolo tshe.” Naka tayoyanga mboka ka losembwe la kolamelo tshe, kete tayena ekotshamelo ndo mete ka ‘weho w’alaka w’ololo wakalake Jehowa’ otsha le wane w’olanga.—Jashua 21:45.
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 219]
Lam’ele loseno laki l’Edjibito w’edjedja l’ongenongeno mbakilo, ko lande na Mose akalituni na?
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 220]
Davidi akatetemala la menda; nde kombewo dikambo diako diakayokumiyaka lo monanyi
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 222]
Yosefu akalawo tosengiya t’akambo wa loseka t’oma le wadiaki Potifara