Tshapita 35
Dako dioleki alako tshɛ
DIKAMBO diakɔ diekɔ ɔtɔi ɔmɔtshi w’ɛkɔndɔ wa lo Bible wahakoke anto mbohɛ: Yeso ambodjasɛ lo dikona, ko ambotatɛ mbisha Dako diande dioleki alako tshɛ dielɛwɔ ɔnɛ Dako dia lo Dikona. Dihole diakɔ sukana la Ndjale ka Ngalileya, ondo l’omamu wa Kapɛrɛnauma. L’ɔkɔngɔ wa nde nɔmba otsho w’otondo, Yeso oma la sɔnɔla ambeki ande 12 dia vɔ ndjâla apɔstɔlɔ ande. Ko l’ɔkɔngɔ diko, nde amboholɔ la wɔ otsha lo dihole di’ɔmɛsɛmɛsɛ dia lo dikona.
Sho kokaka kanyiya ɔnɛ, l’etena kɛnɛ, Yeso ambɔlɛmba efula ndo ekɔ lo nanga ndala yema ya djɔ. Koko, elui a weke w’anto wamboya, amɔtshi oma la Judeya la Jerusalɛma, wakasadi nkɛndɔ ya kilɔmɛtɛlɛ l’asa 100 la 110. Akina wakaye oma la Tura la Sidɔna, esomba wosukanyi la ndjale lo lɛkɛ la Ngɛl’a Nkushi. Vɔ wakaye dia ndjohokamɛ Yeso ndo dia ndjɔkɔnɔyama lo hemɔ yawɔ. Ekɔ ndo anto amɔtshi wahɛnyahɛnyama oma le ɛdiɛngɛ, mbuta ate andjelo wa kɔlɔ waki Satana.
Lam’ayaholɔ Yeso, akanga a hemɔ wambosukana oya le nde dia ndjowonanda, ko nde ambâkɔnɔya vɔ tshɛ. L’ɔkɔngɔ diko, ondo Yeso ambodɛ ka shɔdi ya dikona. Nde ambotodjasɛ lɛkɔ ko ambotatɛ mbetsha elui w’anto wodianganyi lo dihole di’ɔmɛsɛmɛsɛ la ntondo kande. Ohokanyiya dikambo sɔ! Wonya ɔnɛ, ndoko onto ɔtɔi l’atei w’ampokami ande lasowa nto la hemɔ kɛmɔtshi!
Anto wekɔ la saki ka wolo ka mpokamɛ ombetsha wakoka sala ahindo wa diambo wa ngasɔ. Koko, Yeso ambosha dako diande ntondotondo lo dikambo di’ambeki ande, ondo vɔ mbodjashi suke la nde. Ko dia sho kondja ɛlɔlɔ w’oma lo dako sɔ, Mateo nde la Luka wakadikɔndɔla.
Ɔkɔndɔ wa dako dia Yeso oko wakadikɔndɔla Mateo ndeka ɔkɔndɔ wa Luka otale suke la mbala nyɛi. Ndo nto, tenyi dimɔtshi diakɔndɔla Mateo, ndo Luka dikɔndɔlaka, koko nde mɛnyaka dia Yeso akaditɛkɛta lo tena dikina di’olimu ande, kɛsɔ kɛnaso lam’ɛdikaso Mateu 6:9-13 la Luka 11:1-4, ndo Mateu 6:25-34 la Luka 12:22-31. Kânga mbediɔ ɔsɔku, dikambo sɔ hadiokoke tokashimola. Mɛtɛ, Yeso aketshaka akambo akɔ wâmɛ mbala efula, ɔnkɔnɛ, Luka akaleke nanga kɔndɔla akambo amɔtshi wa l’atei awɔ lo tena dikina.
Kɛnɛ kasha dako dia Yeso nɛmɔ efula kema ɔtɔtɔmiyelo wa tokanyi ta lo nyuma tele lɔkɔ, koko ɛtɛkɛta a wɔdu ndo wokɛma hwe watɛkɛtande dia nkɛnɛmɔla mɛtɛ shɔ. Nde ekɔ lo mbuta akambo wasala anto lushi la lushi ndo ekɔ lo ntɛkɛta akambo weyama, ɔnɛ kele wanɛ tshɛ walanga ndjela mboka ya Nzambi dia vɔ monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ efula washihodia tokanyi tande aha ndoko l’okakatanu.
Akɔna Ele l’ɔngɛnɔngɛnɔ mɛtɛ na?
Onto tshɛ nangaka ngɛnangɛna. Oko weyande dikambo sɔ, Yeso ambotatɛ Dako diande dia lo Dikona lo nembetshiya wa na wele mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oko wakokaso kanyiya, dikambo sɔ diambokotola yambalo ya lemba la woke l’ampokami esadi eto. Koko, le anto efula, ɛtɛkɛta ande wa mbɔtwɛlɔ wekɔ oko hɔtɔnɛ.
Yeso ambɛlɛ otsha le ambeki ande, ko ambotatɛ mbuta ate: “Nyu akanga a weula nyeli la [ɔngɛnɔngɛnɔ, NW], ne dia diulelu dia [Nzambi, NW] dieko dianyu. Nyu wane weli la ndjala kakiane, nyeko la [ɔngɛnɔngɛnɔ, NW], ne dia nyu nyayulutshama. Nyu wane walela kakiane, nyeko la [ɔngɛnɔngɛnɔ, NW], ne dia nyu nyayola. Lam’ayunyuhetsha antu, . . . nyeko la [ɔngɛnɔngɛnɔ, NW]. Nyongenengene lushi lako, nyulimbolimbo la ongenongeno, ne dia difutu dianyu dieko wuki l’ulungu.”
Ɔsɔku mbakɔndɔla Luka mbɔtwɛlɔ ka dako dia Yeso. Koko lo ndjela ɔkɔndɔ waki Mateo, Yeso ambota nto ate: akanga w’etema tshitshi, wanɛ wokana kɛtshi, wanɛ wele l’etema wa pudipudi, ndo anangi wa wɔladi wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Yeso amboshikikɛ dia anto asɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nɛ dia vɔ wayokita nkɛtɛ, wayokama kɛtshi, wayɛna Nzambi, ndo wayetama ɔnɛ ana wa Nzambi.
Koko, ndjâla l’ɔngɛnɔngɛnɔ wata Yeso lanɛ aha ɔnɛ mboka ɔlɔ tsho kana mbɔla tɔ̂la t’ɔngɛnɔngɛnɔ, wate kana onto lakɛnya tɔkɛnyɔ. Ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ ndeka wɔsɔ, vɔ wekɔ la kitshimudi ya ngɛnangɛna ndo ndjaoka di’oko wɛ ambokondja ɛngɔ katayayange lo lɔsɛnɔ.
Ɔnkɔnɛ, Yeso ekɔ lo mɛnya dia wanɛ wele mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wekɔ anto weya ɔnɛ vɔ wekɔ ase wola lo nyuma, wanɛ wayakiyanya lo dikambo dia pɛkato yawɔ, ko wamboyokondja diaaso dia mbeya ndo kambɛ Nzambi. Omalɔkɔ, oyadi kânga wambohetshama kana wambɔhɛnyahɛnyama l’ɔtɛ wasalawɔ lolango la Nzambi, vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia vɔ mbeyaka ɔnɛ tekɔ lo ngɛnyangɛnya Nzambi ndo tayolongola lɔsɛnɔ la pondjo oko difuto.
Koko, efula k’ampokami wa Yeso, oko anto amɔtshi wa nshi nyɛ, fɔnyaka ɔnɛ ɔngɔnyi la ɛngɛnɔngɛnɔ wa l’andja ɔnɛ mbasha onto ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko Yeso mbeyaka ɔnɛ aha ɔsɔku mbediɔ. Nde ambɛnya otshikitanu ɔsɔ wambambia ampokami ande efula, lam’amondowatɛ ate:
“Fono kayayi le nyu, nyu engonyi! ne dia nyu nyambulungulaka esambelu kanyu. Fono kayayi le nyu, nyu wane wambuluta kakiane, ne dia nyu nyayuka ndjala. Fono kayayi le nyu, nyu wane wola kakiane, ne dia nyu nyayuyala [la] okei, nyayulela. Fono kayayi le nyu, lam’ayunyandula antu tshe; ne dia watshewo wakandula amvutshi wa kashi wuhu ako.”
Yeso alangande mbuta na? Lande na kahomɔ onto lokolo l’ɛngɛnɔ naka nde monga l’ɔngɔnyi, nyanga ɛngɛnɔngɛnɔ ndo mandolama oma le anto na? Nɛ dia, etena katokondjaka onto diangɔ sɔ ndo katondodimamemaka, olimu wa Nzambi hawotonga ohomba nto lo lɔsɛnɔ lande, ko tete le olimu akɔ ɔsɔ oto mbakoka mbisha onto ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Lo wedi okina, Yeso hatshi ɔnɛ di’onto monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, nde pombaka ndjâla wola, la ndjala, ndo l’ɔkɛi. Koko, mbala efula, amɛnyi fɔnu wa ngasɔ ndjetawɔka wetshelo waki Yeso, ko Nzambi mbatshɔkɔlaka lam’awashande ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.
Oma lâsɔ, Yeso ambotɛ ambeki ande ate: “Leho la la kete mbenyu.” Mɛtɛ, nde hatshi ɔnɛ lɛhɔ ko lɛhɔ mbewɔ. Lɛhɔ ekɔ ɛngɔ kalama diangɔ dikina di’aha diɔ ndana. Sopa dia lɛhɔ diekɔ suke l’ediakelo ka lo tɛmpɛlɔ ka Jehowa, ndo ɛlɔmbɛdi wakamba olimu lɔkɔ liɔsaka dia mbidja djɛtɔ lo elambo.
Ambeki wa Yeso wekɔ “leho la la kete” lo yoho yewɔ la shɛngiya yakokɛ anto. Mɛtɛ, losango lewɔ lo tɛmbɛ kokɛka nsɛnɔ ya wanɛ tshɛ walietawɔ! Lɔ mbelaka anto akɔ asɔ waonga wele oko etetemalo, losembwe ndo kɔlamelo lo nsɛnɔ yawɔ, ndo dikambo sɔ mbakokɛka oma lo akambo wa lo nyuma kana dionga tshɛ dia kɔlɔ diakoka mbalanya.
Yeso ambotɛ ambeki ande ate: “[Osase, NW] wa la kete mbenyu.” Hawotokitshaka tala la tshina dia kisaka koko watodikitshaka lâdiko di’ekitshelo ka tala, diɔ diakɔ diata Yeso ate: “Okone usasi anyu ahete la ntundu ka antu.” Ambeki wa Yeso kitanyiyaka dui sɔ lam’atawasambisha anto tshɛ ndo lam’atawasha diɛnyɛlɔ diahɛtahɛta dia lɔkɛwɔ lɔtɔnganɛ l’ɛlɛmbɛ wa lo Bible.
Ɛlɛmbɛ wa lâdiko lo dikambo di’ambeki ande
Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbɔsaka Yeso oko ɔmɔnyɔdi w’Ɛlɛmbɛ a Nzambi, ndo atete ndoko edja, vɔ wakɔtɔ sheke ya mbodiaka. Ɔnkɔnɛ, lam’atandatetemala mbisha Dako diande dia lo Dikona, Yeso ambolembetshiya ate: “Tanyukanaki nyati: Dimi lakayi dia ndjudiaka elembe la aui wa amvutshi. Dimi kundja dia ndjâdiaka, keli lakayi dia ndjâshidiya.”
Yeso mbɔsaka Ɛlɛmbɛ wa Nzambi la nɛmɔ efula, ndo nde keketshaka anto akina dia vɔ sala ɔsɔku. Mɛtɛ, nde ekɔ lo mbuta ate: “Untu tshe ladiaka olembe omotshi uma l’elembe ene wuleki tshitshe, ndu letsha antu dia ntsha wuhu ako, wayuweta vati: Luleki tshitshe lu diulelu dia l’ulungu,” kɛdikɛdi onto la ngasɔ hatɔtɔ kânga yema lo Diolelo.
Lo dihole dia nde mɔnyɔla Ɛlɛmbɛ wa Nzambi, Yeso kombetawɔka kânga waonga wakoka konya onto lo nde mbaɔnyɔla. L’ɔkɔngɔ wa nde mɛnya dia Ɛlɛmbɛ mbutaka ɔnɛ: “Tudiakaki,” Yeso ambota nto ate: “Keli dimi lambunyutela nti: Untu tshe luka unyandi kele, ayuyala la dikambu dia ntsho l’elumbwelu.”
Lam’ele ekɔ kɔlɔ efula di’onto tetemala momalɛ onyande, ndo nɛ dia dikambo sɔ kokaka mbokonya kânga lo ndjaka onyande akɔ, Yeso ambosha ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya kɛnɛ kahomba onto sala dia mbidja wɔladi. Nde ate: “Naka we eko lu nkimo ushasha aye [w’olambo] l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi kuyukimo ushasha aye.”
Lam’akotolande yambalo y’ampokami ande oya l’ɔlɛmbɛ w’esambele wa l’Ɛlɛmbɛ Dikumi, Yeso ambotetemala mbuta ate: “Nyu nyakuki diui diakawati vati: [Tosalake, NW] luseka.” Koko, Yeso ambɛnya ɔnɛ kânga mposa ka sala loseka kekɔ kɔlɔ. “Dimi lambunyutela nti: Untu tshe [latetemala menda, NW] umuntu, ku ndi ambûkumbula, ndi [amboshila sala la nde loseka, NW] l’utema.”
Lanɛ, Yeso hatɛkɛta dikambo dia lokanyi la kɔlɔ lahaviya la mbeta loto, koko nde ekɔ lo tɛkɛta dia ‘tetemala menda.’ Onto latetemala menda omoto memulaka nsaki yele, naka nde kondja diaaso, kete nde kokaka ndjokitɛ lo sala loseka. Woho akɔna wakoka onto mbewɔ dikambo sɔ na? Yeso ambosha ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi dia mɛnya ɔnɛ tɛdikɔ t’oma ka tshina di’otema tekɔ ohomba efula, ata ate: “Naka su diaye dia lupami diambukutakanya, udikhunduli, udikadja [etale, NW] . . . Naka lunya laye la lupami lambukutakanya, uluhimbuli, ulukadja [etale, NW].”
Mbala efula, anto mbetawɔka pembola etenyi kɛmɔtshi ka demba kele la hemɔ dia vɔ shimbɛ nsɛnɔ yawɔ. Koko, lo ndjela kɛnɛ kata Yeso, ekɔ ohomba efula ‘mbikasha’ ɛngɔ tshɛ ‘etale,’ oyadi ɛngɔ k’ohomba efula oko sso kana lonya, dia mbewɔ tokanyi la ditshelo diakoka konya onto lo nde ndjosala monanyi kana loseka. Yeso ambolembetshiya ate naka aha ɔsɔku, kete anto wa ngasɔ wayokadjema lo Ngɛhɛna (dihole diatshumbawɔ mindo diosukanyi la Jerusalɛma), dihole diakɔ diekɔ didjidji di’elanyelo ka pondjo.
Yeso ambɛnya nto kɛnɛ kahombaso salɛka anto watɔtɛnga ndo watosalɛ kɔlɔ. Dako diande diɔ nɛ: “Tanyulemanyaki la untu a kolo. Keli naka untu ambukokomola lu tama dia lunya la pami, kuwingisweli ndu tama dikina.” Yeso hatshi ɔnɛ onto hahombe ndjakokɛ kana kokɛ nkumbo kande naka waya lo wâle. Hawotɔkɔmɔlaka onto lowala dia mbohomuya lo demba, koko dia mbɔtɛnga. Omalɔkɔ, kɛnɛ kata Yeso ele dia, naka onto ɔmɔtshi ambohemba dia mpɔhɔla ta kana owanu ɔmɔtshi, oyadi lam’ayondotɔkɔmɔla lowala la lowala kana lam’ayondotɔtɛnga, kema dimɛna sho mbɔsɔmbɔya.
L’ɔkɔngɔ wa nde mbohola ɔlɛmbɛ wa Nzambi watɛkɛta dia nanga onyaso, Yeso ambota ate: “Keli dimi lambunyutela nti: Nyulangi atunyi anyu, nyolombele wane watunyusuyaka.” Yeso ambosha ɔkɔkɔ wa dimɛna wahombaso salaka dikambo sɔ lam’atande nto ate: “Okone nyu nyayuyala ana wa Shenyu le l’ulungu, ne dia ndi atuhutuyaka unya le antu wa kolo ndu le antu w’ololo.”
Yeso ambodihiya etenyi kɛsɔ ka dako diande la dako nɛ ate: “Okone nyuyali [kokele, NW], uku weli Shenyu le l’ulungu [kokele, NW].” Yeso hatshi ɔnɛ sho kokaka ndjala kokele lo mɛtɛ mɛtɛ. Koko, lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Nzambi, sho kokaka fudia ngandji kaso polo ndo le atunyi aso. Lo ndjela ɔkɔndɔ akɔ wâmɛ wakɔndɔla Luka, ɛtɛkɛta ɛsɔ wa Yeso mbalemaka ɔnkɔnɛ: “Nyuyali la ketshi uku eli Shenyu la ketshi.”
Dɔmbɛlɔ ndo woho wa ndjaɛkɛ le Nzambi
Lam’atandatetemala mbisha dako diande, Yeso ambɛnya lokeso l’anto wayaɛnya lo sɛkɛ ɔnɛ vɔ mamemaka Nzambi. Nde lawɔ ate: “Lam’ashanyu antu diango la ketshi, tanyudaki pungi la ntundu kanyu, uku atutshaka akanga a lukesu.”
Yeso ambotetemala mbuta ate: “Lam’ayunyolomba, tanyuyalaki uku akanga a lukesu. Ne dia vo watulangaka nomba wemadi lu temwelo ndu lu asanga w’esese, dia vo menama le antu.” Koko, nde ambosha dako nɛ ate: “Lam’ayuyolomba, oto lu luudu laye, udihi lukuki, olombe Sho leli lu usheshe.” Yeso hashimbi alɔmbɛlɔ wa lo sɛkɛ, nɛ dia ndamɛ nɔmbaka lo sɛkɛ. Kɛnɛ katande ele alɔmbɛlɔ wasalema dia mambia ampokami kana dia kondja lokumu oma le wɔ.
Oma lâsɔ, Yeso ambosha dako nɛ ate: “Lam’ayunyolomba [tanyɔtshɔbɔlake awui akɔ wâmɛ mbala la mbala, NW] uku atutshaka asi wedja.” Yeso hatshi ɔnɛ ekɔ kɔlɔ mbuta dui dimɔtshi mbala la mbala. Lushi lɔmɔtshi, ndamɛ akatɛkɛta “ɔtɛkɛta akɔ wâmɛ” mbala la mbala lam’akandalɔmbaka. Koko, kɛnɛ katonande ele woho wa tɛkɛtaka ɛtɛkɛta wa lokimɛ l’ɔtɛ “mbala la mbala,” oko atosalaka wanɛ watadiaka asɔnga w’apondo lam’atowosalaka alɔmbɛlɔ wambowokimɛka l’ɔtɛ.
Dia nde kimanyiya ampokami ande woho wa vɔ nɔmbaka, Yeso ambowasha dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diele l’eyango esambele. Oko wahombamadiɔ, eyango esato wa ntondo mbishaka nɛmɔ lo lowandji la Nzambi l’asangwelo ande. Ɔsɔ ekɔ eyango w’ɔnɛ lokombo la Nzambi layale ekila, Diolelo diande diaye, ndo lolango lande latshame. Eyango ekina ɛnɛi wotshikadi wekɔ eyango w’onto l’onto: dia kondja mbo ya ndɛ ya lushi la lushi, dia nɔmba edimanyielo ka pɛkato, di’aha mbidjama l’ehemba woleki kɛnɛ kakokaso mbikikɛ ndo dia tshungɔ oma le kanga kɔlɔ.
L’ɔkɔngɔ diko, Yeso ambɛnya djonga yakoka totadja lam’ayotosha diangɔ dia l’emunyi nɛmɔ diambotamba olelo. Nde ambosha dako nɛ ate: “[Nyotshike ndjaombɛ, NW] diango la kete, lene ukuki tumumbu la matadi dilanya, lene ukuki evi mbula mvudu la diva.” Aha paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ diangɔ sɔ nanaka koko ndoko di’ɔlɔ diayotokondja oma lɔkɔ lo asho wa Nzambi.
Diɔ diakɔ diata Yeso ate: “Keli nyuyaumbeli diango l’ulungu.” Sho kokaka sala dikambo sɔ lam’ayotodja olimu a Nzambi lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso. Ndoko onto lakoka minya nɛmɔ diambotokondja la ntondo ka Nzambi kana difuto diadiɔ dia woke. Oma lâsɔ, Yeso ambota nto ate: “Len’eli diango diaye, kayuyala ndu utema aye.”
Lam’atɛkɛtande nto dikambo dia djonga ya mposa k’okundji, Yeso ambosha ɛnyɛlɔ kɛnɛ, ata ate: “Su dielu tala dia dimba. Okone naka su diaye dieko ololo, dimba diaye tshe diayulula too la usasi. Keli naka su diaye dieko kolo, dimba diaye tshe diayulula too la udjima.” Sso diaha l’ɛkɔmɔ diekɔ le demba oko tala diahɛta lo dihole dia wodjima. Koko, di’onto mɛna dimɛna, sso diande pombaka monga ɔlɔlɔ, mbuta ate diɔ pombaka shikikala lo mendaka ɛngɔ ɔtɔi. Naka sso hadioyɛna dimɛna, kete onto hateya nɛmɔ di’ɛngɔ, kete nde ayetshaka eyango wa kondja diangɔ dia l’emunyi la ntondo k’olimu a Nzambi, ko “dimba” diande tshɛ diayolola la wodjima.
Lo yoho ya diambo, Yeso ambodihiya dikambo sɔ lo mbisha ɛnyɛlɔ kɛnɛ ka wolo efula, ata ate: “Nduku untu leya nkambela ewandji ehendi ulimu. Ne dia ndi ayuhetsha omotshi, ayulanga ukina, kana ayekela omotshi, ayonyola ukina. Nyu hanyeyi nkambela [Nzambi, NW] la [U]kundji ulimu.”
L’ɔkɔngɔ wa nde mbisha dako sɔ, Yeso amboshikikɛ ampokami ande ɔnɛ vɔ hawohombe ndjakiyanya lo dikambo di’ehomba wa l’emunyi naka vɔ mbidja olimu wa Nzambi lo dihole dia ntondo. Nde ambowatɛ ate: “Nyendi okone weli fudu ya l’ulungu, yo hayutuneka, hayutunaka, hayutumbaka diango lu apenge, keli Shenyu leli l’ulungu atuyileshaka.” Ko nde ambowambola ate: “Nyu hanyuyileki ushinga a wulu uka?”
Oma lâsɔ, Yeso ambɔtɛkɛta dikambo di’alɛmbɔlɛmbɔ wa l’oswe dia mɛnya ɔnɛ “kuyanga Solomona lu lutumbu landi tshe kondota uku dembo dimotshi dia l’atei awo.” Nde ambotetemala mbuta ate: “Keli naka [Nzambi, NW] atolotshaka adiyu wa l’usui, . . . undi, ndi huleka nyolotsha nyu akanga a mbetawo ka tshitshe?” Diɔ diakɔ diambodihiya Yeso ate: “Tanyuyakananyaki nyati: Ayutole na? kana, ayutono na? kana, ayutolota na? . . . Shenyu leli l’ulungu mbeyaka ati: Nyu dihumbaka dio tshe. Keli ntundu nyutayangi diulelu la ololo wa [Nzambi, NW], ku diango so tshe diayuyala dianyu.”
Mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ
Mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ ele ka ndjela wetshelo wa Yeso. Koko ɔsɔ kema dikambo dia wɔdu. Oko ɛnyɛlɔ, Afarisɛ wekɔ la mbekelo ka nomboyaka anto la sso dia wolo efula, ndo ondo anto efula wekɔ lo mbaokoya. Diɔ diakɔ diambosha Yeso diewoyelo nɛ lo Dako diande dia lo Dikona ate: “Tanyalaki akambu w’antu, vo watukala akambu anyu.”
Ekɔ wâle dia ndjela ɛnyɛlɔ k’Afarisɛ, wanɛ wɔnyɔla anto woho w’anyanya. Lo ndjela ɔkɔndɔ wa Luka, Yeso ambɛnya wâle akɔ lam’atande ate: “Kanga tshungu mbeyaka nombola kanga tshungu uka? Vo ahendi hawoko lu difuku?”
Ekɔ kɔlɔ efula mɛtɛ dia mɔnyɔla anto akina, lo nunyaka munga yawɔ ndo lo mbafatolɛka ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ. Diɔ diakɔ diamboka Yeso dimbola nɛ ate: “Ukundi eyaye mvutela unyaye wati: Ela nkutundja fumvufumvu lu su diaye, lam’eli wima utamba lu su diaye weme? We kanga lukesu, ntundu utayatundjisha wima utamba uma lu su diaye. Ku kuyenyi ololo dia ntundja fumvufumvu yeli lu su dia unyaye.”
Dikambo sɔ hadiolembetshiya ɔnɛ ambeki wa Yeso hawohombe mbɛdikola kɛnɛ ka salɛ anto akina, nɛ dia nde ekɔ lo mbuta ate: “Tanyushaki fo engo k’ekila. Tanyukaki mboko yanyu y’akeso la ntundu ka sumbu.” Mɛtɛ y’oma lo Dui dia Nzambi yekɔ ekila. Yɔ yekɔ oko mbɔkɔ y’akɛsɔ. Koko, naka anto amɔtshi wele oko fɔ kana sombo, hawɔshi mɛtɛ shɔ y’oshinga wolo la nɛmɔ, kete ambeki wa Yeso pombaka mbatshika ko nyanga anto wakoka mbahokamɛ ɔlɔlɔ.
Kânga mbatɛkɛta Yeso dikambo dia dɔmbɛlɔ ntondo lo Dako diande dia lo Dikona, nde amboyɔtɛtɛ ɔnɛ ekɔ ohomba efula monga la tshete lo dɔmbɛlɔ. Nde ambosha dako nɛ ate: “Nyolombe ku wayunyusha.” Dia mɛnya ɔnɛ Nzambi kadimolaka lo alɔmbɛlɔ, Yeso ambombola ate: “Untu akona l’atei anyu, ukuki on’andi olomba ukama wa ma, ku ndi mbusha dive? . . . Okone, naka nyu antu wa kolo, mbeyaka mbisha an’anyu eshasha w’ololo, Shenyu leli l’ulungu haleki mbisha antu wôlomba diango di’ololo uka?”
L’ɔkɔngɔ diko, Yeso amboyota dui diamboyoyala ɔlɛmbɛ a woke wa lɔkɛwɔ, wêlɛ anto efula ɔnɛ: Nyango Dako. Nde ate: “Nyutsheli antu akambu uku alanganyu vo nyutshela.” Dia sho ndjaɔtɔnganyiya l’ɔlɛmbɛ ɔsɔ, sho pombaka salɛka anto akina akambo w’ɛlɔlɔ, mbasalɛka akambo lo woho walangaso vɔ tosalɛ.
Dako diambosha Yeso nɛ mɛnyaka ɔnɛ mboka ka lɔsɛnɔ kema wɔdu mbidjɛ: “Nyoto lu suku dia tshitshe, ne dia suku dieli wuki, la mbuka [k’enanɔnanɔ, NW] utsha l’elanyelu, antu efula watotoka loko. Ne dia suku dieli tshitshe, la mbuka keli [mpika, NW] utsha lu lumu, antu atoi mbatukienaka.”
Wâle wa kesama wekɔ woke efula, diɔ diakɔ diambota Yeso ate: “Nyewo amvutshi wa kashi watuyakaka le nyu, wolotshi dikuhu dia ekoko, keli l’etema awo weli ndjaundu ya ngala.” Yeso ambɛnya ɔnɛ, oko wakoka anto mbeya etamba w’ɛlɔlɔ la wa kɔlɔ oma l’elowa awɔ, woho akɔ wâmɛ mbakokaso mbeya amvutshi wa kashi oma lo lɔkɛwɔ lawɔ la wetshelo awɔ.
Lam’atetemalande la mbisha dako diande, Yeso ambolembetshiya ɔnɛ onto hayala ombeki Ande paka oma lo kɛnɛ katande keto, koko oma lo kɛnɛ katshande. Anto amɔtshi sɛmaka ɔnɛ Yeso mbele Nkumɛwɔ, koko naka vɔ hawosale lolango la She, nde ate: “Dimi layâhunwela nti: Dimi halanyeyi nduku yema. Nyumanganeli, nyu atshi wa kolo.”
Dia nde kumiya dako diande, Yeso amboyotondja ɛtɛkɛta w’ohomba efula, wahakoke anto mbohɛ. Nde ate: “Untu tshe latukaka aui ami ane, ndu latâtshaka, ayufana la kanga yimba, lakahiki luudu landi ladiku dia dive. Mvula yakalo, dula diakayi, pepe yakapepe, yakakomama lu luudu lako. Keli lo kunyuko, ne dia lo lakahikama ladiku dia dive.”
Lo wedi okina, Yeso ate: “Untu tshe latukaka aui ami ane, lahatâtshaka, ayufana la kanga enginya, lakahiki luudu landi ladiku dia lokongo. Mvula yakalo, dula diakayi, pepe yakapepe, yakakomama lu luudu lako, ku lo lakanyuko. Enyukwelu kalo kaki wuki.”
Lam’amboshidiya Yeso la mbisha dako diande, elui w’anto wambotshikala enyɔ hwe, wâmba wetshelo ande, nɛ dia nde mbaetshaka oko onto lele la lowandji, koko aha oko ewandji awɔ w’ɛtɛmwɛlɔ. Luka 6:12-23; Mateu 5:1-12; Luka 6:24-26; Mateu 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Luka 6:27-49.
▪ Lende ele Yeso l’etena kashande dako diande dioleki mbeyama efula, wa na wele lâwɔ, ndo kakɔna kosadimi yema tshitshɛ la ntondo ka nde mbisha dako diakɔ?
▪ Bonde kahatakoke mamba l’ɔtɛ w’ɔnɛ Luka kɔndɔlaka wetshelo ɛmɔtshi wa lo dako nɛ lo tena dikina?
▪ Lande na kele dako dia Yeso la nɛmɔ efula?
▪ Wa na wele mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo lande na?
▪ Wa na wahomɔ lokolo l’ɛngɛnɔ, ndo lande na?
▪ Lo na ele ambeki wa Yeso “leho la la kete” la “osase w’andja”?
▪ Bonde kakokaso mbuta ɔnɛ Yeso nɛmiyaka Ɛlɛmbɛ wa Nzambi efula?
▪ Naa dako diambosha Yeso diakimanyiya onto dia nde minya oma l’otema ande akambo wakoka mbokonya lo nde ndjaka la sala loseka?
▪ Yeso alangande mbuta lam’otshinde dia mengesolɛ onto tama dikina?
▪ Woho akɔna wakokaso monga kokele oko wele Nzambi kokele?
▪ Naa alako wambosha Yeso lo dikambo dia dɔmbɛlɔ?
▪ Lande na kele ekundji wa l’olongo ndeka ɔlɔlɔ, ndo ngande wakokaso mbakondja?
▪ Naa wɛɛla wamboka Yeso dia kimanyiya ampokami ande dia vɔ mbewɔ saki k’okundji?
▪ Lande na koti Yeso ɔnɛ ndoko ohomba di’onto ndjakiyanya?
▪ Yeso ambondota lo dikambo dia nomboya anto akina; ko ngande wakandɛnya ɔnɛ ambeki ande pombaka mbɛdikola kɛnɛ ka salɛ anto akina?
▪ Kakɔna kambonyomoyota Yeso lo dikambo dia dɔmbɛlɔ, ndo ɔlɛmbɛ akɔna wa lɔkɛwɔ wambondosha?
▪ Ngande wambɛnya Yeso ɔnɛ mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ kema wɔdu mbidjɛ ndo ɔnɛ wâle wa kesama wekɔ?
▪ Ngande wambodihiya Yeso dako diande, ndo naa etombelo wamboyala?