Tshapita 43

Yeso ambetsha anto lo wɛɛla

ONDO Yeso ekɔ la Kapɛrɛnauma l’etena kahangwɛnde Afarisɛ. L’ɔkɔngɔ diko, lushi lakɔ lâmɛ, nde ambotomba oma lo luudu, ambotshɔ l’ekolo otsha lo Ndjale ka Ngalileya kele suke suke, ko elui w’anto wambɔmɔta lɛkɔ. Nde ambɔtɔ lo wâto, ambangana oma l’ɔkɛngɛ w’ashi, ko ambotatɛ mbetsha anto wele l’ɔkɛngɛ w’ashi akambo w’endana la Diolelo dia l’olongo. Nde ekɔ lo mbaetsha l’ekimanyielo ka wɛɛla wotumbi oma l’akambo weya anto tshɛ.

Ntondotondo, Yeso ambɔtɛkɛta dikambo di’ombuki a woho. Ntɔngɔ mɔtshi yambɔkɔ l’omamu wa mboka, ko tofudu tamboyilɛ. Ntɔngɔ kina yambɔkɔ lo nkɛtɛ y’ave. Lam’ele edio hawɔtɔtɔmɛ etale lo nkɛtɛ, nɔngɔ yambɔlɛngɛ la yanyi y’ekombekombe. Ntɔngɔ kina nto yambɔkɔ l’atei w’atɛndɛ, ko atɛndɛ wambosenya nɔngɔ lam’ayayatombe. Ntɔngɔ mɔtshi yamboyɔkɔ lo nkɛtɛ y’ɔlɔlɔ ko yambodja washa: ɛmɔtshi nsɛkɛ lokama lokama, ekina nsɛkɛ akumi asamalo akumi asamalo, amɔtshi nsɛkɛ akumi asato akumi asato.

Lo wɛɛla wa hende, Yeso ambɛdika Diolelo diaki Nzambi l’onto lônɛ woho l’ekambɔ kande. L’edja katete nshi, lam’alala onto akɔ ndo lam’emɔnde, woho wekɔ lo tôle. Onto ɔsɔ heye nganɛ wayole woho wakandonɛ. Woho akɔ wambola vamɛ ndo wambodja nɔnɔ. Nɔnɔ yambotshunda ko onto akɔ amboyina.

Lo wɛɛla wa sato, Yeso ambɔtɛkɛta dikambo di’onto lônɛ woho w’ɔlɔlɔ l’ekambɔ, koko “lam’aketama antu djo,” otunyi ande amboya ko amboyonɛ adiyo wa kɔlɔ l’atei w’eponga. Ekambi w’onto ɔsɔ wambowombola ɔnɛ kana nde nangaka dia vɔ tokola adiyo wa kɔlɔ. Koko nde ambâkadimola ɔnɛ: ‘Kema, nyayotokola ndo eponga naka nyu sala ɔsɔku. Nyowatshike wole kâmɛ edja ndo lo dinela. Lam’ayokoka nshi ya dinela, layotɛ amunyi dia vɔ sɔtɔla adiyo wa kɔlɔ ndo mbatshumba, ko tshumanya eponga lo dipɛngɛ.’

Lam’atandatetemala mbisha olui w’anto wele l’ɔkɛngɛ w’ashi dako, Yeso amboka wɛɛla ekina ehende. Nde ambolembetshiya ate: “Diulelu dia l’ulungu” diekɔ oko lɔtɔngɔ la mutardɛ lônɛ onto. Ate kânga mbolekilɔ tshitshɛ l’atei w’aseka ntɔngɔ tshɛ, lɔ mbolaka polo ndo ndjoleka akatshikatshi tshɛ woke. Lɔ ndjokomaka otamba, ko tofudu ndjosalaka tokifu lo ntahe yalɔ.

Ɛlɔ kɛnɛ, anto amɔtshi mbutaka ɔnɛ ntɔngɔ yoleki lɔtɔngɔ la mutardɛ totshitshɛ yekɔ. Koko aha wetshelo wa tombatomba (botanique) mbasha Yeso lanɛ. Lɔtɔngɔ la mutardɛ mɛtɛ mboleki tshitshɛ l’atei wa ntɔngɔ yeya Ase Ngalileya lo nshi yande. Ɔnkɔnɛ, vɔ wekɔ lo shihodia ɔnɛ Yeso ekɔ lo tɛkɛta dikambo di’ehamelo ka diambo.

L’ɔkɔngɔ diko, Yeso ambɛdika “diulelu dia l’ulungu” la wodoya wɔsa omoto dia nde sɔhanya lo tɛdikɔ tosato ta weke t’okuna. Nde ate l’edjedja ka wonya, wodoya akɔ wayodoya okuna akɔ tshɛ wɔsɔhanyemi.

L’ɔkɔngɔ wa nde mboka wɛɛla ɛsɔ etanu, Yeso ambodianganya elui w’anto ko ambokalola lo luudu lodjashinde. Kem’edja, apɔstɔlɔ ande 12 la ambeki akina wambôyela lɛkɔ.

Wambokondja wahɔ oma lo wɛɛla wa Yeso

Lam’amboya ambeki oya le Yeso l’ɔkɔngɔ wa nde mbisha elui w’anto wele l’ɔkɛngɛ w’ashi dako, kɛnɛ kambokotola yambalo yawɔ ele yoho yande y’oyoyo ya wetshelo. Mɛtɛ, vɔ wakawoke atɛkɛta lo wɛɛla ntondo, koko aha lo yɛdikɔ ya ngasɔ. Diɔ diakɔ diambowombola vate: “Dikambu kuna diatelaye antu akambu la wela?”

Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi watɛkɛtande lo wɛɛla ele dia kotsha ɛtɛkɛta w’omvutshi ɔmɔtshi wakate ate: “Dimi layufula unyo ami la wela; layuta akambu wakashama umaka etatelu k’andja.” Koko, aha paka l’ɔkɔkɔ ɔsɔ oto mbatɛkɛta Yeso akambo lo wɛɛla. Nde ekɔ lo kamba la wɛɛla dia kɛnɛmɔla kɛnɛ kele l’etema w’anto.

Mɛtɛ, anto efula ngɛnangɛnaka Yeso paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ nde kɔndɔlaka ɛkɔndɔ w’amɛna efula ndo ekɔ osadi w’ahindo, koko hawowɔshi oko Nkumadiɔndjɔ kakokawɔ kambɛ l’etondo awɔ tshɛ. Vɔ hawolange tokanyi tawɔ tshikitana. Vɔ hawolange losango munanda etema awɔ dia tshikitanya ditshelo diawɔ.

Diɔ diakɔ diambota Yeso ate: “Diako mbawatelami akambu la wela. Ne dia vo menaka, ku hawenyi; vo mbukaka, ku hawuki ndu hawushihudia. Diui diakati Isaya diamb[okotshama] mete le wo, ati: . . . Ne dia etema w’antu ane wakayala wetshu.”

Yeso ambotetemala mbuta ate: “Keli ashu anyu weko la otshoko, ne dia vo menaka; ndu atui anyu, ne dia vo mbukaka. Mete kanyutelami nti: Amvutshi efula la antu w’ololo wakakumbula mena akambu wenanyu, keli vo kumbaena; wakakumbula mbuka akambu wukanyu, keli vo kumbauka.”

Mɛtɛ, apɔstɔlɔ 12 kâmɛ la wanɛ wele lawɔ kema l’etema wa lonyû. Diɔ diakɔ diambowatɛ Yeso ate: ‘Nyambolongola losha la mbeya akambo woshami wa diolelo dia l’olongo, koko vɔ kema la losha lɔnɛ.’ Nɛ dia ambeki ande wekɔ la saki ka shihodia akambo, Yeso ambâlembetshiya wɛɛla w’ombuki a woho.

Yeso ate: “Wuhu eli diui dia [Nzambi, NW],” ndo nkɛtɛ kɛdikɛdi otema. Lo dikambo dia woho wakakɔ l’omamu a mboka, nde ambolembetshiya ate: “[Diabolo, NW] atuyakaka, atakosolaka diui uma l’etema awo, dia vo tawetawoki, tawushimbamelaki.”

Lo wedi okina, woho wakonɛma lo nkɛtɛ y’ave mɛnyaka etema w’anto wetawɔ dui l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, nɛ dia dui hadiokoke mbika edio l’etema wa ngasɔ, anto asɔ watɔkɔka lam’atoyakaka ohemba kana ɔhɛnyɔhɛnyɔ.

Yeso ambotetemala mbuta ɔnɛ: woho wakakɔ l’atei w’atɛndɛ kɛdikɛdi anto woka dui. Koko vɔ wamboyatambiya tshavu l’ekiyanu, l’ekundji ndo l’ɛngɛnɔngɛnɔ wa lɔsɛnɔ lɔnɛ, ɔnkɔnɛ vɔ wambosema ndo ndoko olowa w’ɔlɔlɔ wakokawɔ tondja.

L’ekomelo, Yeso ambota lo kɛnɛ k’endana la woho wa komelo wakakɔ lo nkɛtɛ ya dimɛna ate: l’ɔkɔngɔ wa vɔ mboka dui l’otema w’ɔlɔlɔ ndo wa dimɛna, wambodikimɛ ndo wambɔtɔ elowa oma l’etetemalo kawɔ.

Ande ɔtshɔkɔ wambokondja ambeki asɔ lam’oyewɔ le Yeso dia nde ndjâlembetshiya wetshelo ande lee! Yeso nangaka wɛɛla ande shihodiama woho wa mbewoya anto akina akambo wa mɛtɛ. Nde ambombola ate: “Watelaka tala dia diotshiya la tshina dia kidunda, kana l’ukilingu a tangi?” Kema, ‘watodikitshaka lâdiko di’ekitshelo ka tala.’ Diɔ diakɔ diamboyota Yeso nto ate: ‘Ɔnkɔnɛ, nyodje yimba lo kɛnɛ kokanyu.’

Wambolongola difuto dia wetshelo w’efula

Kakianɛ, l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbalembetshiya wɛɛla w’ombuki a woho, ambeki ande wambolanga nyomeya akambo akina efula. Vɔ lande vate: ‘Otolembetshiya wɛɛla w’adiyo wa kɔlɔ l’ekambɔ.’

Dionga di’ambeki tshikitana la nɛ di’elui w’anto waki l’ɔkɛngɛ w’ashi woho w’anyanya! Anto asɔ bu la saki k’oma ka tshina di’otema ka mbeya kitshimudi ya wɛɛla akɔ, vɔ ngɛnangɛnaka paka awui amɔtshi ato wa lahahɛ koko hawâmane fundo. Ɛ̂nya otshikitanu wele l’asa anto asɔ waki l’ɔkɛngɛ w’ashi l’ambeki ande, wanɛ wele la saki ka mbeya akambo ndo woye le nde lo luudu, Yeso ambota ate:

“Wayunyedikela diango, uku awaedikelanyu. Wayunyusha ndu diango dikina ladiku.” Ambeki mbɛdikɛka Yeso yambalo y’oma ka tshina di’otema, diɔ diakɔ diambowolongola difuto dia wetshelo ekina efula. Ɔnkɔnɛ, dia nde kadimola dimbola diowoki ambeki ande, Yeso ambolembetshiya ate:

“One lune wuhu w’ololo, eli On’a untu. Ekambo eli andja; wuhu w’ololo eli ana wa diulelu. [Adiyo wa kɔlɔ kɛdikɛdi, NW] ana wa kanga kolo. Utunyi [wakawaonɛ ele Diabolo, NW]. Dinela dieli ekumelu ka etena kene. Amunyi weli andjelo.”

L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya kɛnɛ tshɛ kɔtɛkɛtshinde lo wɛɛla, Yeso ambolembetshiya ndo ekomelo k’akambo akɔ. Nde ate: l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, amunyi, mbuta ate andjelo, wayokakitola Akristo wa l’ɛlɔmɔ wafɔna l’adiyo wa kɔlɔ oma l’atei w’‘ana wa mɛtɛ wa diolelo.’ Oma lâsɔ, “ana wa kanga kolo” wayodjama djembetelo dia nanyema, koko ana wa Diolelo diaki Nzambi, “antu w’ololo,” wayɔhɛta ngaingai lo Diolelo dia Shɛwɔ.

Oma lâsɔ, Yeso ambondoya ambeki ande mposa ka mbeya akambo lam’ambondowaokɛ wɛɛla ekina esato. Wɛɛla wa ntondo v’ɔnɛ: ‘Diolelo dia l’olongo diekɔ oko okundji wakashama l’ekambɔ, onto ɔmɔtshi akatowoshola ko akawoshɛ; nde ambokalola esadi eto l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia tosondja diangɔ diande tshɛ ko amboyosomba ekambɔ kakɔ.’

Wɛɛla wa hende v’ɔnɛ: “Ntu, diulelu dia l’ulungu dieli uku usi ukanda, latuyangaka mboko y’ololo y’akeso. Lam’akandatani lowoko l’ushinga wulu, ndi akatusundja kene tshe kaki la ndi, akalusumbi.”

Yeso ndamɛmɛ mbele oko onto lamboshola okundji wakashama ndo oko omindji w’okanda wambotana lɔwɔkɔ la dikɛsɔ l’oshinga wolo. Nde akasondja kɛnɛ tshɛ kaki lande, lo yoho mɔtshi, lam’akandatshike dihole dia nɛmɔ diaki lande l’olongo dia ndjoyala onto lokitshikitshi lanɛ la nkɛtɛ. Ko, lam’ende oko onto lanɛ la nkɛtɛ, wambôsoya, wambowosha nsɔnyi, wambɔ̂hɛnyahɛnya, ɔnkɔnɛ, nde ambɛnya ɔnɛ nde mɛtɛ sunganaka ndjâla Owandji wa lo Diolelo diaki Nzambi.

Ambeki wa Kristo ndo vɔ lawɔ wambodjama tɔfwɛfwɛ, vɔ pombaka sondja kɛnɛ tshɛ kele lawɔ dia vɔ kondja difuto dia dimɛna efula dia mbolɛ kâmɛ la Kristo kana monga ambolami wa lanɛ la nkɛtɛ lo Diolelo diakɔ sɔ. Onde sho mɛnaka ɔnɛ monga lo Diolelo diaki Nzambi ekɔ ɛngɔ koleki diangɔ tshɛ oshinga wolo lo lɔsɛnɔ, oko wele okundji woleki tshɛ kana lɔwɔkɔ la dikɛsɔ l’oshinga wolo?

Lo wɛɛla wa komelo, Yeso ambɛdika “diulelu dia l’ulungu” l’ɔtɛi watshumanya weoho tshɛ wa nse. Etena kasɔnawɔ nse, nyɛ ya kɔlɔ yambokashema ko wambolama y’ɛlɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, Yeso ambota ɔnɛ woho ɔsɔ mbayoyala l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ; andjelo wayokakitola anto wa kɔlɔ l’anto w’ɛlɔlɔ, ko anto wa kɔlɔ wayotshɔ otsha l’elanyelo.

Yeso ndamɛ ambotatɛ olimu ɔsɔ wa munda nse lo mbelɛ ambeki ande wa ntondo dia vɔ ndjâla “amundji w’antu.” Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ k’andjelo, olimu ɔsɔ wa munda nse wekɔ lo tatetemala salema l’edja ka deko la deko. L’ekomelo, etena kambokoka dia nkotola ‘ɔtɛi,’ ɔtɛi akɔ wekɔ didjidji di’ɛlɔngɔswamelo tshɛ wa la nkɛtɛ wayasɛma ɔnɛ Akristo mbewɔ, kâmɛ ndo etshumanelo k’Akristo w’akitami l’atei awɔ.

Kânga mbambokadjema nse ya kɔlɔ dia nanyema, diɛsɛ ko ‘nse y’ɛlɔlɔ’ yambolamema. Naka sho monga la saki ka kondja ewo k’efula ndo ka shihodia akambo, oko ambeki wa Yeso, kete tayoyala l’ɔngɛnɔngɛnɔ, aha paka wa kondja wetshelo w’efula oto, koko ndo wa kondja lɔsɛnɔ la pondjo. Mateu 13:1-52; Mako 4:1-34; Luka 8:4-18; Osambu 78:2; Isaya 6:9, 10.

▪ Etena kakɔna ndo lende atɛ Yeso elui w’anto akambo lo wɛɛla?

▪ Naa wɛɛla etanu wambokɛ Yeso elui w’anto?

▪ Lande na kotshi Yeso ɔnɛ lɔtɔngɔ la mutardɛ mboleki tshitshɛ l’atei w’aseka ntɔngɔ tshɛ?

▪ Lande na katɛkɛta Yeso akambo lo wɛɛla?

▪ Lo na amboyaɛnya ambeki wa Yeso ɔnɛ sho tshikitana l’elui w’anto?

▪ Olembetshiyelo akɔna wambosha Yeso lo dikambo dia wɛɛla w’ombuki a woho?

▪ Woho akɔna wotshikitanyi ambeki wa Yeso l’elui w’anto waki l’ɔkɛngɛ w’ashi?

▪ Akɔna ndo kakɔna kalembetshiyama oma lo ombuki a woho, ekambɔ, woho w’ɔlɔlɔ, otunyi, dinela, ndo amunyi?

▪ Naa wɛɛla ekina esato wamboyoka Yeso, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lɔkɔ?