Olui a woke wakamba olimu w’ekila
“Vo watûkambelaka ulimu [w’ekila, “NW”] ndu la yanyi Ndu l’utshu lu [tɛmpɛlɔ, “NW”] kandi.”—ENYELO 7:15.
1. Dikambo diakɔna di’ohomba efula diakakondjama olembetshiyelo adiɔ wa lo nyuma lo 1935 na?
LO Yitshu 31, 1935, ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula wakayala l’atei w’anto wakatshu lo losanganya la woke l’Ɛmɛnyi wa Jehowa lakasalema la Washington, D.C. Lɛkɔ mbakeyama mbala ka ntondo lemba la woke (kana, olui a woke) wa lo Enyelo 7:9 l’ɔlɔlɔ tshɛ lo mbɔtɔnganɛ la kɛnɛ kata abuku akina wa lo Bible ndo la diokanelo di’akambo amɔtshi wakatatɛ la kotshama.
2. Kakɔna kɛnya ɔnɛ: lofulo l’anto efula waketawɔ ɔnɛ Nzambi kombaelɛ otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo na?
2 Suke la mingu shamalo la ntondo, lam’akasalemaka Dambo dia Nkumadiɔndjɔ dia Dikɔlɔ lo tshumanelo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa, anto 10 681 wa l’atei a wanɛ waki lawɔ (suke la yɛdiko y’onto 1 l’anto 6) kɔ̂ndɛ mapa la nɔ vinyɔ, ndo anto 3 688 wa l’atei awɔ waki apandjudi w’asasa wa Diolelo diaki Nzambi. Lande na kakawayasekɛ di’aha ndɛ mapa la nɔ vinyɔ na? Nɛ dia, lo ndjela kɛnɛ kakaweke lo Bible, vɔ wakahotɔ ɔnɛ Nzambi kombaelɛ otsha lo lɔsɛnɔ la l’olongo koko vɔ kokaka kondja dihole l’atei a tɛdikɔ tolodi la ngandji takɔsɛ Nzambi lo woho okina. Omalɔkɔ, lo losanganya la woke lɔsɔ, lam’akambola ombahemi a loseke ate: “Lambɔlɔmba wanɛ wele l’elongamelo ka monga la lɔsɛnɔ la pondjo la kɛtɛ dia vɔ memala,” kakɔna kakatombe na? Nunu di’anto diakemala, ko ampokami wakade saka ya mamba edja k’ɔlɔlɔ.
3. Lande na kele woho wakeyama olui a woke akasha ekeketshelo k’oyoyo lo dikambo di’olimu w’esambishelo, ndo ngande wakayaoke Ɛmɛnyi lo dikambo diakɔ na?
3 Kɛnɛ kakeke wanɛ wakatshu lo losanganya lakɔ la woke lɔsɔ kakawasha ekeketshelo ka woke efula l’olimu awɔ. Vɔ wakahotɔ ɔnɛ: l’etena kɛnɛ, la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ di’edjedja nɛ ndja, aha paka djui ya nunu di’anto tsho koko lemba la woke l’anto mbayokondja diaaso dia mbɔtɔ l’atei w’ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa dia vɔ ndjoshimbɛ nsɛnɔ yawɔ, la kanyi ya monga la lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka la kɛtɛ. Ande losango la wangasanu lakashama le wanɛ walanga mɛtɛ lee! Ɛmɛnyi wa Jehowa wakeye ɔnɛ olimu a woke wa kamba wakikɔ—olimu w’ɔlɔ efula. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, John Booth, lakayokomaka ɔmɔtshi a l’atei w’Olui Walɔmbɔla (collège central) akohɔ ate: “Losanganya la woke lɔsɔ lakatosha akambo efula dia sho ngɛnangɛna ɔtɛkɔya.”
4. (a) Polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yakatshumanyema olui a woke oma ko 1935 na? (b) Lo woho akɔna wɛnya wanɛ watonga olui a woke ɔnɛ mbetawɔ kawɔ kekɔ la lɔsɛnɔ na?
4 L’ɛnɔnyi wakayoyelaka, lofulo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa lakayodɛka woho wa diambo. Kânga mbakawahɛnyahɛnyama efula lam’akalɔmaka Ta dia Hende di’Andja w’Otondo, lofulo lawɔ lakadɛ suke la mbala shato y’etondo l’edja k’ɛnɔnyi dikumi. Ndo apandjudi 56 153 wakasambishaka lo sɛkɛ lo 1935 wakayokomaka polo ndo lo lofulo l’apandjudi wa Diolelo oleki 4 900 000 wodianganyi lo wedja oleki 230. Efula ka l’atei awɔ walongamɛkɔ l’asolo lokoloko dia monga l’atei a wanɛ wayosha Jehowa diaaso dia vɔ ndjâla la lɔsɛnɔ la kokele lo paradiso la kɛtɛ. Lo mbaɛdinya la lemba la tshitshɛ l’ɛkɔkɔ, mɛtɛ vɔ waya olui a woke. Vɔ kema weoho w’anto wata ɔnɛ wekɔ la mbetawɔ koko hawokiɛnya l’etsha. (Jakoba 1:22; 2:14-17) Vɔ tshɛ wekɔ lo mbidja lokolo kâmɛ l’anto akina dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Onde, wɛ ekɔ ɔmɔtshi a l’atei w’olui akɔ w’anto asɔ wangɛnangɛna oka? Monga Ɔmɛnyi w’asasa ekɔ tshapa y’ɔlɔlɔ y’ohomba efula koko awui akina nɔmbamaka nto lâdiko dia lâsɔ.
“Wemadi la Ntundu ka Kiti ka Diulelu”
5. Kakɔna kɛnya dikambo di’ɔnɛ olui a woke ‘memala la ntondo ka kiti ka diolelo’ na?
5 Lo ɛnɛlɔ kakawasha ɔpɔstɔlɔ Joani, nde akawaɛnyi “wemadi la ntundu ka kiti ka diulelu [ndo la ntondo, NW] ka Ona-Okoko.” (Enyelo 7:9) Wemalelo awɔ la ntondo ka kiti ka Diolelo ka Nzambi, oko wolembetshiyamidiɔ l’avɛsa wosukanyi la divɛsa diakɔ, mɛnyaka dia vɔ mbetawɔka ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa l’ɔlɔlɔ tshɛ. Dui sɔ diekɔ l’akambo efula l’atei adiɔ. Ɛnyɛlɔ: (1) Vɔ mbetawɔka ɔnɛ Jehowa ekɔ la lɔkɛlɛngɛ la mbɔsɛ ekambi ande tɛdikɔ lo kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. (Etatelo 2:16, 17; Isaya 5:20, 21) (2) Vɔ nongaka Jehowa etena katɛkɛtande lawɔ oma lo tshimbo ya Dui diande. (Ehwelo k’Elembe 6:1-3; 2 Petero 1:19-21) (3) Vɔ mbeyaka ohomba wa monga l’okitanyiya le wanɛ wakakondja ɔkɛndɛ oma le Jehowa dia ndjâla emendji. (1 Koreto 11:3; Efeso 5:22, 23; 6:1-3; Heberu 13:17) (4) Kânga mbewɔ ekokele, vɔ salaka la wolo dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Teokrasi, aha l’etema ehende, koko oma ka tshina di’otema. (Tokedi 3:1; Jakoba 3:17, 18) Vɔ wekɔ la ntondo ka kiti ka diolelo dia kambɛ Jehowa olimu w’ekila, nde lele ɔnɛ lalɛmiyawɔ efula ndo lokawɔ ngandji ka mamba. Lo kɛnɛ k’endana l’olui a woke, ‘wemalelo’ awɔ la ntondo ka kiti kakɔ ka diolelo mɛnyaka dia vɔ mbetawɔmaka oma le Ɔnɛ lodjashi lo kiti ka diolelo. (Ɛdika la Enyelo 6:16, 17.) Oma lo na etawɔmawɔ na?
“Wolotshi [Ekutu w’Etale, NW] a Wema”
6. (a) Kakɔna kalembetshiya dikambo di’ɔnɛ olui a woke ‘ndɔta ekutu w’etale a wɛma’ na? (b) Woho akɔna wakayɔsamaka olui a woke oko akanga a losembwe la ntondo ka Jehowa na? (c) Polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yele wɛnyɛlɔ wa mbetawɔ lo dikila diakatshola Kristo la shɛngiya lâdiko di’olui a woke na?
6 Lam’alembetshiyande kɛnɛ kakandɛnyi, ɔpɔstɔlɔ Joani ekɔ lo mbuta ɔnɛ: ase olui akɔ a woke ‘ndɔta ekutu w’etale a wɛma.’ Ekutu w’etale a wɛma ɛsɔ mɛnyaka djembetelo ya kongamu yawɔ ya pudipudi ndo ya losembwe la ntondo ka Jehowa. Woho akɔna akawakondja dihole dia ngasɔ na? Takashile la nembetɛ dia, lo ɛnɛlɔ kaki Joani, vɔ wakemala “[la ntondo, NW] ka Ona-Okoko.” Vɔ mbosaka Yeso Kristo oko “On’a Okoko a [Nzambi, NW], latunyaka kolo ya wa la kete!” (Joani 1:29) Lo ɛnɛlɔ kande, Joani akoke ekumanyi kɛmɔtshi kaki suke la kiti ka diolelo ka Nzambi ôlembetshiya ate: “Wakotsha [ekutu awɔ w’etale, NW], wakawaedia la dikila dia Ona-Okoko. Diako mbemadiwo la ntundu Ka kiti ka diulelu ka [Nzambi, NW].” (Enyelo 7:14, 15) Lo didjidji, vɔ wakasole ahɔndɔ awɔ lo mɛnya mbetawɔ kawɔ lo dikila di’otshungwelo diaki Kristo. Vɔ hawetawɔ wetshelo wa Bible w’endana la tshungo paka la yimba ya mukanda tsho. Lowando lele lawɔ lo dikambo dia tshungo diakɔ lekɔ la shɛngiya lâdiko dia lonto lawɔ la l’otema; nɛ dia “l’utema” mbɛnyawɔ mbetawɔ kawɔ. (Romo 10:9, 10) Dui sɔ diekɔ la shɛngiya ya wolo l’akambo watshawɔ lo nsɛnɔ yawɔ. Oma lo mbetawɔ kawɔ, vɔ ndjakimɔka l’etondo awɔ le Jehowa oma l’ekimanyielo k’olambo wa Kristo, vɔ mɛnyaka djembetelo ya ndjakimɔ kakɔ lo nongola batismu, lo ndjâla mɛtɛ la lɔsɛnɔ lɔtɔnganɛ la ndjasha kawɔ, ndo omalɔkɔ, vɔ ndjokomaka lo monga la diokanelo dia ma ma kâmɛ la Nzambi. Ande diɛsɛ di’ɔlɔlɔ dia ngasɔ—diɛsɛ dia monga l’ekokelo ka dimɛna efula lee!—2 Koreto 5:14, 15.
7, 8. Ekimanyielo kakɔna kakasha ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa olui a woke dia vɔ nama pudipudi k’ahɔndɔ awɔ na?
7 Oko wayakiyanyawɔ la ngandji tshɛ di’ɔlɔlɔ awɔ wa pondjo, ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa akotolakɔ yambalo y’ase olui a woke mbala la mbala lo kɛnɛ k’endana la lɔkɛwɔ ndo l’etsha wakoka mbidja ahɔndɔ awɔ weyamawɔ awadi, kana mindo, lo yoho yele kânga l’andja mbasalande olimu ande, onto la ngasɔ hasungana mɛtɛ l’olembetshiyelo wa pɔlɔfɛsi ka lo Enyelo 7:9, 10. (1 Petero 1:15, 16) Lo keketsha kɛnɛ kakatama la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa 1941, Tshoto y’Etangelo (lo Angɛlɛ), akɛnya mbala ko mbala ɔnɛ: ekɔ dikambo dia kɔlɔ efula dia sambishaka anto akina ko ndjoyasha l’akambo wa monanyi kana wa loseka l’ɔkɔngɔ w’esambishelo kaso. (1 Tesalonika 4:3; Heberu 13:4) Lo 1947, wakatɛtɛ ɔnɛ: tɛdikɔ taki Jehowa lo kɛnɛ k’endana l’awala w’Akristo kambemaka olimu lo wedja tshɛ; aha la mbidja lomba lo mbekelo mɔtshi yetawɔma lo ngelo yêso, wanɛ watetemala la tshuka ɛsɛngɛ a wadi hawokoke ndjâla Ɛmɛnyi wa Jehowa.—Mateu 19:4-6; Tito 1:5, 6.
8 Lo 1973, wakɛnya Ɛmɛnyi wa Jehowa wa l’andja w’otondo ɔnɛ: vɔ tshɛ pombaka tshika dia ntsha akambo wele, aha la tamu, nanyaka demba, ɛnyɛlɔ oko ɔnwɛlɔ wa fɔka, oyadi lo dihole diakɔna diewɔ—aha paka lo Mbalasa ka Diolelo kana l’olimu w’esambishelo oto koko ndo l’elimu aso wa l’emunyi kânga lo dihole dia woshamu. (2 Koreto 7:1) Lo 1987, lo sanganya ya distrikɛ y’Ɛmɛnyi wa Jehowa, ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’Akristo wakakondja alako efula w’eshika woho wa vɔ nama pudipudi ka dihole diele lawɔ la ntondo ka Nzambi, vɔ pombaka ndjalama di’aha mongaka la lɔsɛnɔ la dungi pende. (Osambu 26:1, 4) Mbala ko mbala, Tshoto y’Etangelo ekɔ lo mbewola anto lo kɛnɛ k’endana la weoho w’awui wɛnya lomba l’andja ɔnɛ nɛ dia “otemwelo weli pudipudi, waha la vadi lu ashu wa [Nzambi, NW] Shesu” pikaka dia sho ndjâlama di’aha “ndjala la akambu wa kolo wa [l’andja ɔnɛ, NW].”—Jakoba 1:27.
9. Wa na wayemala la ntondo ka kiti ka diolelo kaki Nzambi l’ɔkɔngɔ wa fɔnu ka woke na?
9 Wanɛ wele mbetawɔ kawɔ mbasokoya dia vɔ sɛna woho wa lɔsɛnɔ la ngasɔ dia nama pudipudi ka lo nyuma ndo ka lo lɔkɛwɔ lawɔ mbayotetemala la monga “la ntundu ka kiti ka diulelu” l’ɔkɔngɔ w’eyelo ka fɔnu ka woke oko ekambi a Nzambi wetawɔma. Vɔ kema anto wakatatɛ la sɛna lɔsɛnɔ l’Akristo, koko wekɔ wanɛ watetemala la sɛna lɔsɛnɔ lakɔ la kɔlamelo tshɛ.—Efeso 4:24.
“Wanga w’Atuku l’Anya Awo”
10. Wanga w’atoko wakɛnyi Joani l’anya w’ase olui a woke wekɔ l’olembetshiyelo akɔna na?
10 Ɔtɔi ɔmɔtshi a l’atei w’akambo a weke w’endana l’olui a woke oko wakɛnyi ɔpɔstɔlɔ Joani ko: vɔ waki “la wanga w’atuku l’anya awo.” Wanga asɔ alembetshiyawɔ na? Aha la mbidja tamu, wanga asɔ wakoholaka Joani difɛstɔ di’ase Juda dia tabɛrnakɛlɛ, difɛstɔ dia woke di’ɔngɛnɔngɛnɔ efula lo ndjela alamanaka w’ase Heberu, difɛstɔ diakasalemaka l’ɔkɔngɔ wa dinela dia lo nshi y’ɔwɔ. Lo ndjela Ɛlɛmbɛ, wanga akɔ w’atoko, kâmɛ l’avundja w’esongo ekina wakakambemaka olimu dia mbika totombotombo takawahombaka panga nshi ya difɛstɔ diakɔ. (Akambo w’Ase Lɛwi 23:39-40; Nehemiya 8:14-18) Nto, atɛmɔdi wakanyinginyaka wanga lo tɛmpɛlɔ etena kakawembaka kembo ya lotombo y’elɛwɔ Hallel (Osambu 113 polo 118). Mɛtɛ, ondo woho wakanyinginyaka olui a woke wanga w’atoko akoholaka Joani nto etena kakɔtɔ Yeso lo Jerusalɛma ahemi lâdiko dia ponda ko olui w’atɛmɔdi wakangɛnangɛnaka lam’akawanyinginyaka wanga w’atoko la mbuda tosalemba ɔnɛ: “One luyi lu lukumbu la [Jehowa], ee, Khum’ekanga ka Isariyele, atumbwami!” (Joani 12:12, 13) Omalɔkɔ, onyinginyelo a wanga w’atoko mɛnyaka dia, olui a woke wekɔ lo nongola Diolelo diaki Jehowa kamɛ la Nkumekanga kande k’okitami l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ.
11. Lande na katana ekambi a Nzambi ɔngɛnɔngɛnɔ mɛtɛ lo kambela Jehowa na?
11 Woho wa lomba la ngasɔ mbɛnya olui a woke kânga ɛlɔ kɛnɛ kewɔ lo kambela Jehowa. Dui sɔ hadiɛnya ɔnɛ vɔ kema l’ekakatanu kana ɔnɛ akambo wa kandji hawakomɛ kana mɛna pâ. Koko, ɔngɛnɔngɛnɔ waya oma lo woho wakambɛwɔ Jehowa olimu mbakimanyiyaka dia vɔ ndeka akambo asɔ wolo. Misiyɔnɛrɛ ɔmɔtshi wakakambe nde l’omɛnde olimu ɛnɔnyi 45 lo Guatemala akakɔndɔla dikambo di’ekakatanu waki lawɔ l’etatelo, olimu a wolo efula ndo wa wâle waki lawɔ dia ntsha la wolo woho wa konya lokumu la Diolelo lo ngelo ya lo Inde. Nde akadihiya ate: “Aki etena kakataleke ngɛnangɛna efula lo lɔsɛnɔ laso.” Kânga mbakinde osombe ndo mbakandatataka hemɔ, ɛtɛkɛta wa ndjihelo wakandate lo dikambo dia lɔsɛnɔ lande vɔ ɛnɛ: “Aki lɔsɛnɔ la dimɛna ndo lâki la difuto dia woke.” Lo kɛtɛ k’otondo, Ɛmɛnyi wa Jehowa toyaokaka woho akɔ wâmɛ lo kɛnɛ k’endana l’olimu awɔ.
“Ulimu [w’Ekila, NW] ndu la Yanyi Ndu l’Utshu”
12. Oyadi la yanyi kana l’otsho, kakɔna kɛna Jehowa lanɛ la kɛtɛ na?
12 Atɛmɔdi asɔ wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula wekɔ lo kambɛ Jehowa “ulimu [w’ekila, NW] ndu la yanyi Ndu l’utshu lu [tɛmpɛlɔ, NW] kandi.” (Enyelo 7:15) Lo kɛtɛ k’otondo, miliyɔ y’anto wekɔ lo ndjasha l’olimu akɔ ɔsɔ w’ekila. Lam’adja wonya lo wedja ɛmɔtshi ko anto waya lo djɔ, lo wedja ekina yanyi yekɔ lo mbalɛ ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo ndjasha l’olimu w’esambishelo. Oko wele kɛtɛ lo tatshimbe, wenya tshɛ, vɔ wekɔ lo têmbe esambu wa tombola Jehowa ndo la yanyi ndo l’otsho. (Osambu 86:9) Koko, olimu wakambema otsho otsho-yanyi yanyi wa lo Enyelo 7:15 mendanaka efula l’olimu w’onto l’onto.
13. Olembetshiyelo akɔna washa Afundelo lo kɛnɛ k’endana l’okambelo w’olimu “ndu la yanyi Ndu l’utshu” na?
13 Anto watonga olui a woke kambaka olimu w’ekila ndo la yanyi ndo l’otsho. Onde mbuta ate dikambo tshɛ diasalawɔ mbɔsamaka oko olimu w’ekila oka? Mɛtɛ, oyadi kakɔna tshɛ kasalawɔ, vɔ mbekaka dia kisala lo lotombo la Jehowa. (1 Koreto 10:31; Kolosai 3:23) Koko, “ulimu [w’ekila, NW]” nemanɛka paka l’akambo w’endana l’ɔtɛmwɛlɔ w’onto watɛmɔlande Nzambi. Ndjasha l’olimu “ndu la yanyi Ndu l’utshu” pikaka dia kambaka tena tshɛ aha la mpekɔ ndo nemanɛka la mbidja weolo w’eshika.—Ɛdika la Jashua 1:8; Luka 2:37; Etsha 20:31; 2 Tesalonika 3:8.
14. Kakɔna kahomba sunganya olimu w’esambishelo wasala onto l’onto dia vɔ mbɔtɔnɛ l’ɔkɔndɔ w’olimu wakambema “ndu la yanyi Ndu l’utshu” na?
14 Oko wakambawɔ olimu lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ ka woke kaki Jehowa ka lo nyuma lanɛ la kɛtɛ, wanɛ watonga olui a woke ntshaka la wolo tshɛ dia ndjasha tena tshɛ aha la mpekɔ l’olimu w’esambishelo. Efula wakayadjɛ oko oweso dia kambaka olimu w’esambishelo oseka lomingu tshɛ. Akina ndjashaka vɔamɛ l’olimu w’ombatshi mboka wa pondjo kana wa tshanda. Mbala efula, vɔ tatɛka la sambisha pindju ka pɛ l’ɛsɛsɛ ndo lo wa makashinyi. Dia mbɔtɔnganyiya wenya awɔ la w’anto wayasha lo mɛtɛ, Ɛmɛnyi ɛmɔtshi nɔmbɔlaka wekelo wa Bible l’otsho. Vɔ tasambishaka lam’atawasombe kana sondja diangɔ, etena katshɔwɔ lo nkɛndɔ, lo tena di’elelo, ndo lo wa telefɔnɛ.
15. Aha la mbala olimu w’esambishelo, kakɔna kɔtɔ nto l’atei w’olimu aso w’ekila na?
15 Mbɔtɔ lo sanganya ya l’etshumanelo ekɔ nto etenyi kɛmɔtshi k’olimu aso w’ekila; woho akɔ wâmɛ l’olimu wa mbika ndo nɔngɔsɔla ahole wasalema sanganya ya weke y’Akristo. Weolo wadjama dia keketsha la kimanyiya ɔnangɛso ɔmɔtshi kana kadiyɛso k’Okristo lo nyuma ndo l’emunyi woho wa nde tetemala la mbasasa l’olimu waki Jehowa mbɔtɔka l’atei w’olimu aso w’ekila. Olimu akɔ w’ekila mendanaka ndo l’olimu wakamba Kɔmite ya Diɔtɔnwɛlɔ la Pitadi. Olimu wa lo Bɛtɛlɛ kâmɛ la weoho ekina a tumu yakambema lɔkɔ, kâmɛ la ndjakimɔ ka la lolango l’elimu wa lo sanganya ya weke, tshɛ kɛsɔ ekɔ paka elimu w’ekila. Mɛtɛ, etena katokimanɛka nsɛnɔ yaso la diokanelo di’asaso la Jehowa, yɔ ndolaka l’elimu w’ekila. Oko wata divɛsa diakɔ, anto wa Jehowa mbokambɛka “ulimu [w’ekila, NW] ndu la yanyi Ndu l’utshu,” ndo vɔ kondjaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lam’asalawɔ ɔsɔku.—Etsha 20:35; 1 Timote 1:11.
‘Oma lo Wedja Tshɛ, Dibila Tshɛ, Weoho w’Anto Tshɛ, ndo w’Ɛtɛkɛta Tshɛ’
16. Kakɔna kɛnya ɔnɛ mɛtɛ olui a woke ndja “uma lu wedja tshe” na?
16 Ase olui a woke wayakɔ oma lo wedja tshɛ. Nzambi kema la shɔnɔdi, ndo tɛdikɔ takandɔshi lo kɛnɛ k’endana la dikambo dia tshungo oma lo tshimbo ya Yeso Kristo kimanyiyaka dia kotsha ehomba w’anto tshɛ. Lam’akeyama olui a woke mbala ka ntondo oma l’ekimanyielo k’Afundelo lo 1935, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakasasaka lo wedja 115. L’ɛnɔnyi 1990, oyango w’anto wafɔna l’ɛkɔkɔ wakasalema lo yɛdikɔ yoleki lofulo la wedja efula mbala hiende.—Mako 13:10.
17. Kakɔna kasalema dia kimanyiya anto wa lo ‘dibila tshɛ, wa weoho w’anto tshɛ ndo w’ɛtɛkɛta tshɛ’ dia vɔ mbɔtɔ l’olui a woke na?
17 Dia nyanga wanɛ wakoka ndjâla ase olui a woke, Ɛmɛnyi wa Jehowa hawodje yambalo yawɔ paka lo wedja eto, koko ndo lo dibila, l’anto ndo l’ɛtɛkɛta tshɛ watanema lo wedja akɔ. Dia losango koma le anto akɔ asɔ tshɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakatondja ekanda efula w’endana la Bible l’ɛtɛkɛta oleki 300. Dia dikambo sɔ salema, ekɔ ohomba dia ndowola ndo nama elui w’akadimudi wele l’akoka, kondja w’ɔrdinatɛrɛ efula wakoka kamba l’ɛtɛkɛta akɔ ɛsɔ tshɛ, kâmɛ ndo sala ofundelo w’ekanda akɔ. Lo ɛnɔnyi etanu wambeta ɛnɛ, ɛtɛkɛta 36 watɛkɛtama le anto 98 000 000 wakakotshama l’oshilo w’ɛtɛkɛta wakadimwama. Lâdiko dia lâsɔ, Ɛmɛnyi wekɔ lo mbidja weolo dia membolaka anto akina dia mbakimanyiya woho wa vɔ mpotɔ Dui dia Nzambi.—Mateu 28:19, 20.
“Uma lu Pa ka Wuki”
18. (a) Etena kayoya fɔnu ka woke la shashimoya, akɔna ayokokamɛ na? (b) Ekoko akɔna w’ɔngɛnɔngɛnɔ wayodjama l’etena kɛsɔ na?
18 Etena kayokimɔ andjelo pɛpɛ y’elanyelo yatama lo Enyelo 7:1, aha paka “[ɛhɔmbɔ wa Nzambi kaso, NW]” w’akitami wa nyuma eto mbayokondja panda kolodi la ngandji k’oma le Jehowa, koko ndo olui a woke wakasangana lawɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ mbayoka. Oko akawatela ɔpɔstɔlɔ Joani, anto a l’olui a woke ‘wayoya oma lo fɔnu ka woke’ oko ehandɔ. Ande ekoko wa lowando ndo wa lotombo wayowoda lam’ayowota ɔnɛ: “Panda keko ka [Nzambi kaso, NW], latudjaseka lu kiti ka diulelu, ndu ka Ona-Okoko!” lee! Ndo ekambi wa kɔlamelo tshɛ waki Nzambi wa l’olongo wayokotsha awui awɔ lâdiko a wanɛ w’olui akɔ w’anto wata ɔnɛ: “Ayali osoku! Otshoko, la lutumbu, la yimba, la lusaka, la kenemo la wulu, la diulelu, wayali le [Nzambi kaso, NW] pundju pundju! Ayali osoku!”—Enyelo 7:10-14.
19. L’olimu akɔna w’ɔngɛnɔngɛnɔ wayotoyasha ehandɔ l’ohetoheto tshɛ na?
19 Ande etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ kayoyala lee! Anto tshɛ wayonga la lɔsɛnɔ wayoyala ekambi wa Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ! Ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula wayoyala l’anto asɔ tshɛ ayonga dia kambɛka Jehowa. Olimu w’efula wasala wayoyala lɛkɔ—olimu w’ɔngɛnɔngɛnɔ efula! Kɛtɛ yayokadimwama Paradiso. Nunu la nunu di’anto wakavu wayolwama ko wayoyâlakanya mboka ya Jehowa l’ɔkɔngɔ diko. Ande diɛsɛ di’ɔlɔ diayoyala dia mbisha lonya l’olimu ɔsɔ lee!
Oko le Yɛ:
◻ Shɛngiya yakɔna yaki l’akambo wakatshama lo 1935 lâdiko di’olimu w’esambishelo waki Ɛmɛnyi wa Jehowa na?
◻ Kakɔna kɛnya dikambo di’ɔnɛ olui a woke ‘wemadikɔ la ntondo ka kiti ka diolelo na’?
◻ Woho akɔna wele lowando lo dikila di’Ɔn’Ɔkɔkɔ pombaka monga la shɛngiya lâdiko dia nsɛnɔ yaso na?
◻ Onyinginyelo a wanga w’atoko alembetshiyawɔ na?
◻ Woho akɔna wakamba olui a woke olimu w’ekila ndo la yanyi ndo l’otsho na?
[Pictures on page]
Olimu awɔ w’ekila mɛnamaka lo weolo w’etshaka wenya, waha mpekɔ ndo w’eshika wadjawɔ