Tena diambotshikitana
ANDE ɔngɛnɔngɛnɔ wakikɔ dia mbidjasɛ l’Isariyɛlɛ w’edjedja lo diolelo dia lotombo diaki Sɔlɔmɔna, Nkumekanga ka kɔlamelo lee! Nshi shɔ yaki etena ka wɔladi, k’ɔngɔnyi, ndo k’ɔngɛnɔngɛnɔ. L’edja k’etena kakasukɛka Sɔlɔmɔna ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la kɔlamelo tshɛ, Jehowa akashaka wodja w’otondo ɛtshɔkɔ efula. Nzambi kombisha Sɔlɔmɔna paka ɔngɔnyi w’efula oto, koko akawosha ndo “utema wa [lomba, NW] la w’ewu” woho wa Sɔlɔmɔna mbolɛ la losembwe ndo la ngandji. (1 Khumi ya Dikanga 3:12) Bible mbutaka ɔnɛ: “Khumi ya dikanga tshe ya la kete wakayangaka mena Solomona dia mbuka [lomba lakawosha Nzambi, NW].”—2 Ekondo 9:23.
Jehowa akasha anto lotui tshitshi, wɔladi, ndo diangɔ efula di’ɛlɔlɔ. Dui dia Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Asi Juda la asi Isariyele waki efula uku seke ya losenga la l’umamu w’ashi a waki. Vo wakalekaka, wakanokaka, wakangenangenaka.” Oyadi lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ kana lo yoho ya didjidji, anto “[wakadjasɛka la lotui tshitshi, NW] Untu l’untu akadjaseka ki la tshina di’okodi andi wa vinyo la la tshina di’utamba andi wa fingu [lo nshi tshɛ yaki Sɔlɔmɔna la lumu, NW].”—1 Khumi ya Dikanga 4:20, 25.
Tena diambotshikitana. Ɛlɔ kɛnɛ, lɔsɛnɔ lambotshikitana woho w’anyanya la woho wakilɔ lo nshi shɔ y’ɔngɛnɔngɛnɔ. Otshikitanyi la nshi yaki Sɔlɔmɔna, wola ekɔ okakakatanu a woke efula ɛlɔ kɛnɛ. Kânga lo wedja w’ɛngɔnyi, wola wekɔ. Oko ɛnyɛlɔ, Ekongelo ka Wedja Wosanganyi k’Endana l’Ehamelo mɛnyaka dia, oyadi lo wodja w’États-Unis kana lo Tshunda dia Wedja wa la Mputu (Communauté européenne), suke la % 15 y’anto wekɔ lo sɛna lo wola wa mamba.
Lo menda kɛnɛ kasalema l’andja w’otondo, jurunalɛ yelɛwɔ ɔnɛ The State of the World’s Children 1994, alapɔlɔ ɔmɔtshi w’oma le UNICEF (Ekimanyielo Kasha Wedja Wosanganyi le Ana mbuta ate EKKWWA), mɛnyaka ɔnɛ etenyi ɔtɔi ka l’atanu k’anto wodjashi lo kɛtɛ k’otondo wekɔ lo wola wa tshɛ, ndo alapɔlɔ ɔsɔ kotshaka ɔnɛ le efula k’ase wola wa l’andja w’otondo, lɔsɛnɔ “lekɔ lo tatɛkɔya ndjâla wolo ndo halowasha ndoko elongamelo.”
Lo wedja ɛmɔtshi, edelo k’eshinga wa diangɔ mbahemaka lâdiko di’ekakatanu w’ase wola. Omoto ɔmɔtshi la lo wodja ɔmɔtshi wa l’Afrika akate ate: “Ndjâka wɛ mɛna ɛngɔ kɛmɔtshi lo lobingu, wɛ ayota wate: ‘Kawɔ, tokotshɔ la ngelo dia tɔ̂sa akuta kele ndjokisombe.’ Lam’ayoyokalola l’ɔkɔngɔ w’oshidi a tango ɔtɔi, ko wokotɛ ɔnɛ wɛ hakoke kisomba nɛ dia oshinga oma la mbudɛ. Kakɔna kayosala onto ɔsɔ na? Dikambo sɔ diayowosha lonyangu efula.”
Omoto okina la lo lɛkɛ lakɔ akate ate: ‘Dia sho tetemala la sɛna, sho mbohɛka ehomba ekina. Kakianɛ, okiyanu aso ele dia kondja mbo ya ndɛ.’
Lo ndjela Wedja Wosanganyi, anto nongamɛka nshi yayaye la lonyangu. Oko ɛnyɛlɔ, EKKWWA (Ekimanyielo Kasha Wedja Wosanganyi le Ana) ekɔ lo kanyiya ɔnɛ naka lofulo l’anto tetemala fulanɛ woho wasalemalɔ ɛlɔ kɛnɛ, kete lofulo l’ase wola wa l’andja w’otondo layodɛ mbala nyɛi “la lɔsɛnɔ la woho akɔ wâmɛ.”
Koko, kânga mbatatɛkɔya akambo w’ekundji la wa lo lɔsɛnɔ l’anto fukutana, ekambi wa Nzambi wekɔ l’ɔkɔkɔ wa mɛnaka akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Kânga mbasɛnawɔ l’atei w’anto wakongɛ nshi yayaye la sso dia kɔlɔ, ekambi wa Nzambi wekɔ lo kongɛ nshi yayaye l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la wɛkamu tshɛ. Sawo diayela diayotolembetshiya ɔkɔkɔ wa dikambo diakɔ.