“Nyekɔ Lo Mbôka Ngandji Kânga Mbahanyatawɛnaka”
“Nyekɔ lo mbôka ngandji kânga mbahanyatawɛnaka. Kânga mbahanyawɛnyi kakianɛ, koko nyekɔ la mbetawɔ le nde ndo nyekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.”—1 PETERO 1:8, NW.
NDOKO onto lele la lɔsɛnɔ nshi nyɛ lanɛ la nkɛtɛ lambɛnaka Yeso Kristo. Koko, miliyɔ y’anto mbutaka ɔnɛ vɔ mbôkaka ngandji. Ɔnɔnyi tshɛ, lo ngɔndɔ ka Tshango 9, l’osomba wa Manila, lo wodja wa Philippines, vɔ kotolaka ekishi ka Yeso Kristo k’otale ndo woke wate kana Yeso ya mɛtɛ, ɛ̂mbi kurusɛ, ko tetetaka la tɔ lo toshinga; dikambo sɔ mbelamɛka ɔnɛ difile dioleki tshumanya anto efula ndo dioleki diambo dia l’ɔtɛmwɛlɔ walanga anto efula lo wodja. Olui w’anto petahetaka ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ, wanɛ watasokɔna lɛnɛ ndo akina watapusana lɛnɛ dia ntshɔ otsha la ntondo, ko ndjâka ndo dikambo; anto mbahemanaka ndo lâdiko l’ekudukudu tshɛ paka ɔnɛ kele wanande lohingu lakɔ. Efula k’anto watshɔ lɛkɔ ndekaka kotɔma lo difile sɔ paka oma lo ɔngɛnɔngɛnɔ wa lɔkɔ oto. Koko amɔtshi a l’atei awɔ mɛtɛ wekɔ anto walanga Yeso oma k’ɛse otema. Dia vɔ mɛnya ngandji kɛsɔ k’efula kawokawɔ, vɔ ndɔtaka kurusɛ kana ntshɔka mbala la mbala lo mvudu ya Nzambi. Ko onde ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi wa ngasɔ kokaka mbɔsama oko ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ?
2 L’eleko ka ntondo, anto nunu efula wa lo bɛtshi dia nkɛtɛ nɛ diakalɔmbwamaka oma le Ase Rɔmɔ: Judeya, Samariya, Pereya la Ngalileya, wakɛnyi Yeso Kristo mɛtɛ la asho awɔ vamɛ ndo wakoke awui ande l’atoi awɔ. Vɔ wakahokamɛka awui ande lam’akandalembetshiyaka akambo wa mɛtɛ w’ɔngɛnɔngɛnɔ efula lo kɛnɛ kendana la Diolelo diaki Nzambi. Vɔ wakɛnyi ahindo wakandasalaka la asho awɔ vamɛ. Amɔtshi wa l’atei w’anto asɔ wakayoyalaka ambeki ande wakayashaka tshɛ le nde ndo wakashikikɛ ɔnɛ nde ekɔ ‘Kristo, Ɔna Nzambi kasɛna.’ (Mateu 16:16) Koko, wanɛ wele ɔpɔstɔlɔ Petero akâfundɛ mukanda ande wa ntondo wakasambiyama oma le Nzambi komonga l’atei w’anto asɔ.
3 Wanɛ wakafundɛ Petero mukanda ande ɔsɔ wakadjasɛka la Pɔntɔ, la Ngalatiya, la Kapadɔkiya, l’Asiya ndo la Bituniya—bɛtshi dia nkɛtɛ diakalɔmbwamaka oma le Ase Rɔmɔ—bɛtshi dia nkɛtɛ sɔ tshɛ diekɔ lo wodja wa nshi nyɛ welɛwɔ ɔnɛ Turquie. Petero akâfundɛ ate: “Nyekɔ lo mbôka ngandji kânga mbahanyatawɛnaka. Kânga mbahanyawɛnyi kakianɛ, koko nyekɔ la mbetawɔ le nde ndo nyekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula, ɔngɛnɔngɛnɔ waheyama ndo mbuta ndo wa lotombo.” (1 Petero 1:1, 8, NW) Ngande wakawayeya Yeso Kristo ko ndjowoka ngandji ndo ndjoyala la mbetawɔ le nde na?
4 Mɛtɛ, amɔtshi wa l’atei awɔ waki la Jerusalɛma lam’akasambishaka ɔpɔstɔlɔ Petero olui w’anto waki lo difɛstɔ dia Pɛntɛkɔsta dia l’ɔnɔnyi 33 T.D. L’ɔkɔngɔ wa difɛstɔ diakɔ, ambeki efula wakatshikala la Jerusalɛma dia vɔ nongola elakanyelo ekina oma le apɔstɔlɔ. (Etsha 2:9, 41, 42; ɛdika la 1 Petero 1:1.) Lo nkɛndɔ ya misiyɔnɛrɛ yakandasalaka mbala la mbala, ɔpɔstɔlɔ Paulo akasale olimu l’ohetoheto tshɛ l’atei a wanɛ wakadjasɛka lo lɛtshi la nkɛtɛ lakayotomaka Petero mukanda otsha lɛkɔ l’ɔkɔngɔ diko, mukanda wa ntondo wa lo Bible wɔlame lokombo lande.—Etsha 18:23; 19:10; Ngalatiya 1:1, 2.
5 Bonde kele anto asɔ waki kɔmɛna Yeso kânga lushi ɔtɔi wakôlangaka efula na? Lo nshi yaso nyɛ, lande na kele miliyɔ y’anto lo nkɛtɛ k’otondo mbôkaka ngandji oma k’ɛse otema na?
Akambo Wakawoke
6 Otondoyala wɛ aki la Jerusalɛma l’etena kakatɛkɛtaka Petero la ntondo k’olui ɔsɔ w’anto wakaye lo difɛstɔ l’ɔnɔnyi 33 T.D., kakɔna kotoyoka lo dikambo dia Yeso na? Aha la tamu, ahindo wakandasale mɛtɛ wakɛnyaka ɔnɛ Nzambi mbakôtome. Wɛ otoka ɔnɛ kânga mbakadiakema Yeso oma le atshi wa pɛkato, nde aya bu nto lo diombo koko akolɔ ko akadiyama l’olongo, lo lonya l’omi la Nzambi. Wɛ otoka ɔnɛ Yeso mɛtɛ aki Kristo, Mɛsiya wakafunde amvutshi dikambo diande. Wɛ otoka ɔnɛ lo tshimbo ya Yeso Kristo, nyuma k’ekila kakaholwɛ ambeki ande ko l’etena kakɔ kâmɛ, vɔ wakakoke sambisha anto w’oma lo wedja efula akambo wa mamba wakasalaka Nzambi l’ekimanyielo k’Ɔnande. Etema w’anto efula wakoke awui wakatɛkɛtaka Petero l’etena kɛsɔ wakanandema efula, ko anto suke la 3000 wakabatizama oko ambeki w’Akristo. (Etsha 2:14-42) Otoyoyala lâwɔ, onde wɛ otɔsa tɛdikɔ ta ngasɔ ta wolo?
7 Otondoyala ndo wɛ mbaki l’atei w’anto waki l’etena kakalakanyaka ɔpɔstɔlɔ Paulo l’osomba w’Atiyɔka wa la Ngalatiya, lɛtshi la nkɛtɛ lakalɔmbwamaka oma le Ase Rɔmɔ, awui akɔna nto wotoyoka lo dikambo dia Yeso na? Wɛ otoka Paulo alembetshiya ɔnɛ woho wakafundamɛ Yeso nyɔi oma le ewandji wa la Jerusalɛma ekɔ dui diakatatami oma le amvutshi. Wɛ otoka ndo watɛkɛta dikambo dia tolembetelo ta eolwelo ka Yeso oma le wanɛ wakakiɛnyi la asho awɔ vamɛ. Wɛ mɛtɛ otâmba hakoke lo mboka woho wakalembetshiyaka Paulo ɔnɛ lam’akandolola Yeso oma lo nyɔi, Jehowa akashikikɛ ɔnɛ nde mɛtɛ mbele Ɔna Nzambi. Kema otema ayɛ wotolola la lowando lam’otoyoka ɔnɛ anto kokaka kondja edimanyielo ka pɛkato, edimanyielo kakoka mbatɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo, lo monga la mbetawɔ le Yeso? (Etsha 13:16-41, 46, 47; Romo 1:4) Oko akawɛnyi ohomba w’akambo wakawokaka, Ase Atiyɔka amɔtshi wakayala ambeki, ko wakasambishaka anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ l’ohetoheto kânga mbakawahɛnyahɛnyamaka hakoke l’ɔtɛ w’olimu ɔsɔ wakawasalaka.—Etsha 13:42, 43, 48-52; 14:1-7, 21-23.
8 Kayotota otondoyala ndo wɛ mbaki l’atei w’etshumanelo k’Akristo ka l’Ɛfɛsɔ, lo lɛtshi la nkɛtɛ l’Asiya lakalɔmbwamaka oma le Ase Rɔmɔ, l’etena kakalongola ambeki waki lɛkɔ mukanda wa Paulo wakasambiyama oma le Nzambi na? Kakɔna kotoyoka oma lo mukanda akɔ lo dikambo di’olimu wa Yeso l’atei w’asangwelo wa Nzambi na? Lo mukanda akɔ, Paulo akalembetshiya ɔnɛ diangɔ tshɛ dia l’olongo ndo dia lanɛ la nkɛtɛ diayokana la Nzambi nto lo tshimbo ya Kristo; wɛ otoka ɔnɛ losha la Nzambi lo tshimbo ya Kristo mbishamaka le anto wa wedja tshɛ; wɛ otoka ɔnɛ anto wakavu lo asho wa Nzambi l’ɔtɛ wa munga yawɔ wekɔ lo mbolɔ diɛsɛ oma lo mbetawɔ kele lawɔ le Kristo; wɛ otoka ɔnɛ oma lo yɛdikɔ yakɔshi Nzambi lo dikambo dia Kristo, anto kokaka monga nto ana wa Nzambi walangema efula.—Efeso 1:1, 5-10; 2:4, 5, 11-13.
9 Onde lowando layɛ lo akambo asɔ tshɛ lotɔtɔtɔmiya ngandji k’Ɔna Nzambi l’otema ayɛ? Onde ngandji kɛsɔ kotɔsɛngiyaka lɔsɛnɔ layɛ la lushi la lushi, oko akatokeketsha ɔpɔstɔlɔ Paulo lo tshapita 4 polo 6 ya lo dibuku di’Efeso? Onde lowando lɔsɔ lotokotshutshuya dia wɛ menda awui wadjayɛ lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ layɛ dimɛna dimɛna? Oma lo ngandji kayɛ le Nzambi la lowando layɛ le Ɔnande, onde wɛ otosala etshikitanu wahombama dia mbetɛ osalelo wa lolango la Nzambi dikambo dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ layɛ? (Efeso 5:15-17) Lo dikambo dia woho wakasɛngiyamaka Akristo—wa l’Asiya, wa la Ngalatiya ndo wa lo bɛtshi dia nkɛtɛ dikina di’Ase Rɔmɔ—oma lo akambo wakawekaka, ɔpɔstɔlɔ Paulo akâfundɛ ate: ‘Kânga mbahanyatɛnaka [Yeso Kristo], koko nyu mbôkaka ngandji. . . . Nyu nyekɔ la mbetawɔ le nde ndo nyekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula, ɔngɛnɔngɛnɔ waheyama ndo mbuta ndo wa lotombo.’—1 Petero 1:8.
10 Akristo asɔ wa ntondo, wanɛ wele Petero akâfundɛ mukanda ande wa ntondo, waki la dikambo dikina nto diakawakimanyiyaka dia vɔ mboka Ɔna Nzambi ngandji. Naa dikambo diakɔ sɔ na? L’etena kakafunde Petero mukanda ande wa ntondo, lâsɔ ko Evanjiliyɔ ehende kana ndekana—Mateu la Luka—wambotashilaka mbeteta l’anya w’anto. Akristo wa ntondo waki kɔmɛna Yeso kânga lushi ɔtɔi wakakokaka mbadia ɛkɔndɔ wa l’Evanjiliyɔ ɛsɔ. Ndo sho lawɔ kokaka mbadia ɛkɔndɔ akɔ. Ɛkɔndɔ wa l’Evanjiliyɔ bu ɛkɔndɔ wa lɔfɔnya; vɔ wekɔ la tolembetelo tshɛ t’ɔkɔndɔ woleki mɛtɛ. L’atei w’ɛkɔndɔ ɛsɔ wakasambiyama oma le Nzambi, sho tanaka awui efula watɔtɔmiya ngandji kokaso Ɔna Nzambi.
Yimba Yaki Lande
11 L’atei w’ɔkɔndɔ wakafundama wa lɔsɛnɔ la Yeso, sho mɛnaka woho wakandasalɛka anto akina akambo. Yimba yaki lande munandaka etema w’anto koyanga nshi nyɛ, ɛnɔnyi ndekana 1960 l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande. Onto tshɛ lele la lɔsɛnɔ ekɔ lo tɛmbɛ wotsho w’akambo wakaye oma lo pɛkato. Anto miliyɔ efula wekɔ lo mɛngiyama, wekɔ lo shinda l’elando, ndo kana l’ɔtɛ w’awui akina, wekɔ l’okiyanu wa mamba. Yeso akatɛ anto wa ngasɔ tshɛ ate: “Nyuyi le mi, nyu [wanɛ tshɛ wɛna pâ ndo wasowa la wetsho, NW], ku dimi [layonyokeketsha, NW]. Nyembe lokoho lami, nyeki akambu uma le mi. Ne dia dimi [lekɔ la dionga dia wɔladi ndo l’otema wa ndjakitshakitsha, NW], ku nyu nyayutana [ekeketshelo lo dikambo di’anima anyu. Nɛ dia lɔkɔhɔ lami lekɔ tefutefu ndo oshikɔ ami wekɔ osadi, NW].”—Mateu 11:28-30.
12 Yeso akayakiyanyaka esadi eto lo dikambo di’ase wola, dia wanɛ watata ndjala ndo dia wanɛ wele la lonyangu. Nde akaleshaka kânga elui w’anto lo dihindo l’etena kakɛnamaka dikambo sɔ ohomba. (Luka 9:12-17) Nde akâtshungola oma lo mbekelo y’ashidi yakawaetɛka oko fumbe. Nde akakeketshaka ndo mbetawɔ kawɔ lo tɛdikɔ takɔshi Nzambi dia minya ɔsɔkishelo woye oma l’akambo wa pɔlitikɛ la w’ekondjelo. Yeso kopandjola yima ya wanɛ wakashile nɛndjama l’ɔsɔkishelo. La kɛtshi ndo la ngandji tshɛ, nde akeyaka mbedia wanɛ wokitshikitshi. Nde akakeketshaka wanɛ waki oko ngandjɔ yambominɔ ndo yambɔwɛlama ndo wanɛ waki oko eshinga wa tala watomba edinga wele suke la nyimala. Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, lokombo lande mbishaka anto elongamelo, koyanga l’etema a wanɛ wahatawɛnaka ndoko lushi.—Mateu 12:15-21; 15:3-10.
13 Yeso kombetawɔka ditshelo dia kɔlɔ, koko nde akayadjaka lo dihole dia wanɛ wakasalaka munga ntondo lo lɔsɛnɔ lawɔ ko wakayoyatshumoya ndo wakayoya le nde dia ndjoyanga ekimanyielo. (Luka 7:36-50) Nde akadjasɛka ndo akalɛkaka kâmɛ la wanɛ wakɔnywamaka oma le anto akina lam’akandɛnaka ɔnɛ ɔnɛ ekɔ diaaso dia dimi mbakimanyiya lo nyuma. (Mateu 9:9-13) Oma lo yimba ya ngasɔ yaki lande, miliyɔ y’anto wa ngasɔ, wanɛ wahatɛnaka Yeso ndoko lushi, wakasokoyama l’etema awɔ dia vɔ mbêya ndo wekɔ la mbetawɔ le nde.
14 Kɛnɛ kakasalɛka Yeso wanɛ waki la hemɔ ndo la dikɔmɔ mɛnyaka mɛtɛ ɔnɛ nde ekɔ la lolango, la kɛtshi ndo l’akoka wa mbakimanyiya. Ɔnkɔnɛ, lam’akaye pami kɛmɔtshi kaki la sudi demba di’otondo oya le nde ko ndjɔ̂sɛngasɛnga dia nde mbokimanyiya, Yeso kombôka wɔnɔnyi ko minya demba lam’akandawɛnyi. Ndo nde kombutɛ pami kakɔ ɔnɛ: kânga mbakokami kɛtshi, hemɔ kayɛ kambɔtɔnda efula ndo halɛnyi kakokami sala dia kokimanyiya. Pami kakɔ akɔ̂sɛngasɛnga ate: “Khumadiondjo, naka we alanga, we mbeyaka nkonoyami.” Aha la mengenga, Yeso akasembola lonya ko akananda pami kakɔ kaki la sudi, awotɛ ate: “Dimi nangaka, okono.” (Mateu 8:2, 3) Lushi lɔmɔtshi nto, omoto ɔmɔtshi akayange dia nde kɔnɔ lo munanda ohembo wa dihɔndɔ diande lo yishɛshɛ. Yeso akosalɛ akambo la kɛtshi ndo lo yoho yakôkeketsha. (Luka 8:43-48) Lam’akandahomana l’olui w’anto wayɛmbɛ odo, nde akangasana la kɛtshi lam’akandɛnyi wadi aki odo alela nyɔi ka tshɔi yande y’ɔna. Kânga mbakatone Yeso kamba la nkudu kakawosha Nzambi dia nde ndjasha mbo ya ndɛ, nde akakambe la nkudu kɛsɔ la lolango lande dia mbolola onto akɔ lakavu ko mboshande nyango.—Luka 4:2-4; 7:11-16.
15 Lam’adiaso ɛkɔndɔ ɛsɔ ndo wendaso yimba yaki la Yeso, ngandji kaso tɔtɔmiyaka lo dikambo di’ɔnɛ lakakimɔ lɔsɛnɔ lande l’onto ate kele katokondja lɔsɛnɔ la pondjo. Kânga mbeso tatawɛnaka, sho kotɔmaka otsha le nde, ndo sho nangaka ndjela wanya ande.—1 Petero 2:21.
Woho Wakandayaɛkɛka le Nzambi l’Okitshakitsha Tshɛ
16 Lâdiko di’akambo akina tshɛ, Yeso akaleke kotola yambalo yande ndo yambalo yaso otsha le She lele l’olongo, Jehowa Nzambi. Nde akɛnya didjango dioleki woke l’atei w’Ɛlɛmbɛ lam’akandate ate: “Ulangi [Jehowa Nzambi kayɛ, NW] l’utema aye tshe, la lumu laye tshe, ndu la yimba yaye tshe.” (Mateu 22:36, 37) Nde akakɔkɔmiya ambeki ande ate: “Nyoyale la mbetawɔ le Nzambi.” (Mako 11:22, NW) Lam’akawahomana l’akambo wakadje mbetawɔ kawɔ l’ohemba wa mamba, nde akâkeketsha ate: “Tanyohekɔke nɔmba.”—Mateo 26:41, NW.
17 Yeso ndamɛ akatotshikɛ ɛnyɛlɔ. Dɔmbɛlɔ aki dikambo di’ohomba efula lo lɔsɛnɔ lande. (Mateu 14:23; Luka 9:28; 18:1) Lam’akakoke etena ka nde sɔnɔla apɔstɔlɔ ande, Yeso kondjaɛkɛ tsho lo yimba yande hita, kânga mbakandalamaka andjelo wa l’olongo lo nshi ya ntondo. La ndjakitshakitsha tshɛ, nde aketsha otsho w’otondo lo nɔmbaka She. (Luka 6:12, 13) Lam’akawawonde ndo wakandasowaka efula la ntondo ka nde mvɔ, Yeso akɛlɛ nto otsha le She, akɔ̂lɔmbɛ efula oma k’ɛse otema. Nde komonga la kanyi y’ɔnɛ dimi mbeyaka Satana dimɛna ndo halakoke tala kânga yema lo djonga tshɛ yakoka kanga kɔlɔ ɔsɔ mamba. Yeso akeyaka ɔnɛ ekɔ ohomba di’aha dimi nkɔ. Ande woho wotoyatshumola She otondoyala nde akakɔ lee! Ndo tshike anto wotoshisha dikambo dia mamba, nɛ dia elongamelo kawɔ ka lɔsɛnɔ kakalemanɛka l’olambo waki Yeso suke la kimɔ!
18 Yeso akalɔmbaka mbala la mbala—lam’akinde l’apɔstɔlɔ ande la Jerusalɛma lo luudu la la diko, ndo nde akaleke nɔmba efula lam’akinde l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ. (Mateu 26:36-44; Joani 17:1-26; Heberu 5:7) Lam’akandasowaka l’otamba w’asui, nde kɔtɛnga wanɛ wakôsolaka. Koko nde akalɔmbɛɛ wanɛ wakasalaka awui oma lo woho wakiwɔ kombeyaka kɛnɛ kakawatshaka, ata ate: “Papa, âdimanyia, ne dia vo haweyi kene katshawo.” (Luka 23:34) Nde akadjaka yimba yande tshɛ le She, ‘akayakimɔ l’anya w’ɔnɛ lalomboya la losembwe.’ Ɛtɛkɛta wa komelo wakandatɛkɛta lam’akawohanɛ l’otamba w’asui waki dɔmbɛlɔ diakandalɔmbɛ She. (1 Petero 2:23; Luka 23:46) Tekɔ mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia, oma lo woho wakandayaɛkɛka tshɛ le Jehowa, Yeso akashidiya olimu wakawosha She la kɔlamelo tshɛ! Kânga mbeso tatɛnaka Yeso Kristo, sho mbôkaka ngandji k’efula l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale!
Woho Wakokaso Mɛnya Ngandji Kawokaso
19 Ngande wakokaso mɛnya ɔnɛ ngandji kataso bu ka l’ɛlɔmɔ keto na? Lam’ele She lakandalangaka efula akasekɛ anto dia vɔ sala mpingu ko ndjitɛmɔlaka, lâsɔ mɛtɛ hatokoke nɛmiya Yeso lo ndɔta lohingu la ngasɔ lo oshinga wa lo kingo kana mɛmba lohingu lakɔ ko tetetaka lalɔ lo toshinga. (Etumbelu 20:4, 5; Joani 4:24) Ndoko nɛmɔ diayotosha Yeso lo mbɔtɔka lo misa kana lo mvudu ya Nzambi kânga mbala efula lo lomingu, naka lɔsɛnɔ laso halokana la wetshelo ande lo nshi kina ya lo lomingu. Yeso akate ate: “One leli la elembe ami, ndu latêkitanyiyaka, ndi kananga. Untu lananga, ayulangema le Papa.”—Joani 14:21, 23; 15:10.
20 Ɛlɛmbɛ akɔna wakandatosha na? Ɔlɛmbɛ woleki woke ele tɛmɔla Jehowa Nzambi ka mɛtɛ ndamɛ oto. (Mateu 4:10; Joani 17:3) L’ɔtɛ w’olimu wakambande l’atei w’asangwelo wa Nzambi, Yeso akatetsha nto ɔnɛ sho pombaka monga la mbetawɔ le nde oko wênde Ɔna Nzambi ndo sho pombaka mɛnya mbetawɔ kakɔ lo tona ditshelo dia kɔlɔ ndo lo kɛndakɛndaka l’osase. (Joani 3:16-21) Nde akatolake dia nyangaka Diolelo diaki Nzambi ntondo la losembwe lande, lo mbidjaka akambo asɔ la ntondo k’ekiyanu wendana l’ehomba wa l’emunyi. (Mateu 6:31-33) Nde akatodjangɛ dia sho mbokanaka ngandji onto la onyande, oko wakandatoke ngandji. (Joani 13:34; 1 Petero 1:22) Nde akatosha olimu wa sambisha asangwelo wa Nzambi, oko wakandasalaka. (Mateu 24:14; 28:19, 20; Enyelo 3:14) Kânga mbahawatɛnaka Yeso, ɛlɔ kɛnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa oko miliyɔ tshanu wekɔ lo sokoyama oma lo ngandji ka shikaa kawokawɔ dia vɔ kitanyiya ɛlɛmbɛ ɛsɔ. Kânga mbahawatɛnaka Yeso la asho awɔ nganɛ, tɛdikɔ takawɔshi dia mongaka l’okitanyiya hatɔtɛtɔ. Vɔ mbohɔka kɛnɛ kakatɛ Nkumadiɔndjɔ ɔpɔstɔlɔ Tɔmasɛ ate: “Nɛ dia wɛ ambɔmɛna mbamboyetawɔ? Ɔlɔ le wanɛ wahɛnyi koko mbetawɔka.”—Joani 20:29, NW.
21 Tambolongamɛ ɔnɛ ndo wɛ lawɔ mbayoyala l’atei w’anto wa l’andja w’otondo wayotshumana lo Mbalasa ya Diolelo y’Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɔkɔngɔ wa ɛɔtwɛlɔ ka wonya, Lushi la Lomingu, lo ngɔndɔ k’Asase a Ndjoko 23, l’ɔnɔnyi ɔnɛ wa 1997, dia ndjôhɔ djembetelo yoleki woke ya ngandji koka Nzambi anto ndo ndjôhɔ nyɔi ka Yeso Kristo, Ɔnande la kɔlamelo. Kɛnɛ kayotama ndo kayosalema l’etena kɛsɔ pombaka mɛtɛ tɔtɔmiya ngandji kokaso Jehowa nde l’Ɔnande ndo fudia saki kaso ka namaka ɛlɛmbɛ wa Nzambi.—1 Joani 5:3.
[Study Questions]
1. Kânga mbele nshi nyɛ ndoko onto lanɛ la nkɛtɛ lambɛnaka Yeso, ngande wayatshutshuya ase ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi dia mɛnya ngandji k’efula kawokawɔ?
2, 3. (a) L’atei w’ambeki wa Yeso, wa na wakawɛnyi mɛtɛ ndo wakoke ɛtɛkɛta ande la atoi awɔ vamɛ? (b) Anto akɔna nto waki l’eleko ka ntondo wakalangaka Yeso ndo waki la mbetawɔ le nde kânga mbakiwɔ kɔ̂mbɛna la asho awɔ vamɛ?
4, 5. Anto waki kɔmɛna Yeso, ngande wakaweke awui efula lo dikambo diande dia vɔ mbolanga ndo monga la mbetawɔ le nde?
6. (a) Otondoyala wɛ akoke Petero asambisha dikambo dia Yeso lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D., awui akɔna wotoyeya na? (b) Ngande wakanandema anto suke la 3000 waki lâwɔ oma l’awui wakawoke?
7. (a) Otondoyala wɛ aki l’Atiyɔka lam’akasambishaka ɔpɔstɔlɔ Paulo lɛkɔ, akambo akɔna wotoyoka ondo? (b) Bonde kele amɔtshi wa l’atei w’olui ɔsɔ w’anto wakayoyalaka ambetawudi ko ndjosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ na?
8. Otondoyala wɛ aki lo losanganya la l’etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ l’etena kakawalongola mukanda wa Paulo, akambo akɔna wotoyoka?
9. (a) Kakɔna kakoka kokimanyiya dia wɛ mɛna kana wɛ mɛtɛ shihodiaka kɛnɛ kakafundɛ Paulo Ase Ɛfɛsɔ? (b) Anangɛso waki lo bɛtshi dia nkɛtɛ diakalɔmbwamaka oma le Ase Rɔmɔ, wanɛ wakatɛkɛtaka Petero dikambo diawɔ, ngande wakawanandema oma lo akambo wakawokaka lo dikambo dia Yeso na?
10. (a) Kakɔna mɛtɛ kakakimanyiya Akristo wa ntondo dia vɔ mboka Yeso ngandji? (b) Ngande wakokaso kimanyiyama ndo sho lawɔ?
11, 12. Lo menda yimba yaki la Yeso otsha le anto akina, awui akɔna wakotshutshuya dia wɛ mbôka ngandji?
13. Bonde kele yoho yakasalɛka Yeso atshi wa pɛkato akambo kotolaka anto?
14. Kakɔna kananda asolo ayɛ lo menda woho wakakimanyiyaka Yeso anto waki la hemɔ, wanɛ waki la dikɔmɔ ndo wanɛ wakavusha anto wakiwɔ?
15. Mbadia ɛkɔndɔ watɛkɛta dikambo dia Yeso ndo kanaka la wɔ yimba mongaka la shɛngiya yakɔna le yɛ?
16. Yeso akalekaka kotola yambalo le onto akɔna, ndo kakɔna kakandatokeketsha dia sho salaka?
17, 18. (a) Ngande wakɛnya Yeso woho wakandayaɛkɛka la ndjâkitshakitsha tshɛ le She? (b) Bonde kele kɛnɛ kakandasale kekɔ ohomba efula le so?
19. Dia sho mɛnya ngandji kokaso Yeso, naa ditshelo diahombaso mbewɔ ndo diɔsa oko awui wahasungana kânga yema?
20. Naa akambo amɔtshi wayɛnya dia kana sho mɛtɛ mbokaka Yeso ngandji?
21. Ɛlɔlɔ akɔna wayotokondja lo mbɔtɔ lo losanganya la Eohwelo ka nyɔi ka Kristo layosalema ɔnɔnyi ɔnɛ, Lushi la Lomingu, lo ngɔndɔ k’Asase a Ndjoko 23?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 28]
[Caption on page 28]
Sho kotɔmaka le Yeso l’ɔtɛ wa yimba yaki lande
[Caption on page 32]
[Review on page 32]
Ngande Wayoyokadimola?
◻ Wanɛ wakawafundɛ dibuku dia ntondo dia Petero, ngande wakawayeyaka Yeso?
◻ Naa akambo amɔtshi wakoke Akristo wa ntondo wele wɛ mambaka?
◻ Lo menda yimba yaki la Yeso, awui akɔna watɔtɔmiya ngandji kawokayɛ?
◻ Bonde kele woho wakayaɛkɛka Yeso la ndjâkitshakitsha tshɛ le Nzambi ekɔ ohomba efula le so?
◻ Ngande wakokaso mɛnya ngandji kokaso Yeso Kristo?