‘Jehowa Hatokalɛ Anto Ande’
“Asui w’untu l’ololo watuyalaka efula, keli [Jehowa] atûtshungulaka uma loko nshi tshe.”—OSAMBU 34:19.
ATƐMƆDI wa Jehowa mbidjasɛ lo paradiso ka lo nyuma—kɛsɔ tshɛ ele dia pɔlɔfɛsi ya lo Bible kotshama. (2 Koreto 12:1-4) Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ l’atei wa tshunda dia l’andja w’otondo dioludi la ngandji ndo diele kâmɛ. (Joani 13:35) Vɔ wekɔ l’ewo k’efula k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. (Isaya 54:13) Vɔ mɛtɛ mbishaka Jehowa losaka efula nɛ dia nde mbashaka diɛsɛ dia vɔ nongɔma oko angɛndangɛnda lo luudu lande la dipɛma la lo nyuma!—Osambu 15:1.
2 Kânga mbele wanɛ tshɛ wele l’atei w’ɔlɔngɔswamelo wa Jehowa wekɔ lo mboka ɔlɔ lo nyuma, mɛnamaka dia anto amɔtshi wekɔ la yema ya wɔladi ndo ya lotui ki koko akina wekɔ lo mɛna pâ ya weho la weho. Akristo efula sɛnaka lo shɔkɔ ya mamba edja k’efula, aha l’elongamelo k’ɔnɛ wayanga kondja ekimanyielo kɛmɔtshi. Lo pâ ya ngasɔ, otema w’onto kokaka ndjɔkɔmɔ mɛtɛ. (Tukedi 13:12) Onde mpokoso yatokomɛ ekɔ djembetelo yɛnya ɔnɛ Nzambi hayotolanga? Onde Jehowa kokɛka Akristo amɔtshi lo yoho ya lânde ko kalɛka akina?
3 Bible tokadimolaka ɔnɛ: “Untu tataki lam’ayunduhimbama ati: Dimi lambuhimbama uma le [Nzambi], ne dia [Nzambi] hahimbama la akambu wa kolo, ku ndi hahimbi untu.” (Jakoba 1:13) Jehowa ekɔ Onkokedi ndo Osukɔ w’anto ande. (Osambu 91:2-6) ‘Jehowa hatokalɛ anto ande.’ (Osambu 94:14) Kɛsɔ hɛnya ɔnɛ atɛmɔdi wa Nzambi wa kɔlamelo hawotoyala l’asui. Dikongɛ di’akambo di’andja wa nshi nyɛ diekɔ lo nɔmbwama oma le anto wele bu kokele oma ko eotwelo kawɔ. Efula wekɔ la ditshelo dia kɔlɔ, ndo atɔi amɔtshi wekɔ mɛtɛ akanga w’etema dikunyɛ. Ndoko ɔtɔi a l’atei awɔ latɔlɔmbaka Jehowa dia nde mbosha lomba. Diɔ diakɔ diasowa anto woho w’anyanya. Bible mɛnyaka hwe ɔnɛ aha nshi tshɛ mbakoka ekambi wa Jehowa mbewɔ awui wa kɔlɔ woye oma lo ekokele la oma lo kɔlɔ k’onto.—Etsha 14:22.
Akristo wa Kɔlamelo Nongamɛka Asui
4 Kânga mbewɔ bu wa l’andja ɔnɛ, ambeki wa Yeso wekɔ lo sɛna l’atei wa dikongɛ di’akambo nɛ. (Joani 17:15, 16) Bible mɛnyaka hwe ɔnɛ Satana mbele owandji walɔmbɔla andja ɔnɛ. (1 Joani 5:19) Diɔ diakɔ diakoka Akristo tshɛ nongamɛ ekakatanu wa weke lo tena dimɔtshi diaheyama. Ɔpɔstɔlɔ Petero akohɔka dikambo sɔ lam’akandate ate: ‘Nyosungukale ndo nyambale. Ɔndɔshi anyu, Diabolo, ekɔ lo mbeteta oko kimbwe kahangiya kayanga dia ndɛ onto ɔmɔtshi. Koko nyoshike tomamba la ntondo kande, nyoyale nge lo mbetawɔ, nyeye nyate ndo anangɛnyu wa l’andja w’otondo mbasowa woho akɔ wâmɛ.’ (1 Petero 5:8, 9) Eelo mɛtɛ, tshunda di’otondo di’Akristo kokaka nongamɛ asui.
5 Oyadi kânga sho mbokaka Jehowa ngandji k’efula ndo tekɔ lo ndjela awui l’ɛlɛmbɛ wakinde tshɛ, akambo wa kɔlɔ wayotokomɛka lo lɔsɛnɔ. Yeso akɛnya dikambo sɔ hwe lo wɛɛla ande wofundami lo Mateu 7:24-27, lɛnɛ akandɛnya otshikitanu wa l’asa wanɛ wakitanyiya la wanɛ wahakitanyiya awui ande. Nde akɛdika ambeki w’okitanyiya la pami ka tshundju kakake luudu lande lâdiko di’ave. Wanɛ wahakitanyiya awui ande, nde akawaɛdika la kanga enginya lakake luudu lande lâdiko dia lɔsɛnga. L’ɔkɔngɔ wa mpɛpɛ ya mamba mpɛpa, paka luudu lakahikama lâdiko di’ave mbaki kompandjɔ. Tolembete dia lo kɛnɛ kendana la luudu laki kanga tshundju, ‘mvula kakalɔ efula, dola diakaye, mpɛpɛ yakafufe ndo yakakɔmɔla luudu lakɔ, koko lɔ kompandjɔ.’ Yeso kondaka ɔnɛ pami kɛsɔ ka tshundju ayongaka la wɔladi oto ndo la lotui ki nshi tshɛ. Koko tshundju ya pami kɛsɔ yakôkimanyiya dia nde shika tanga lo mpɛpɛ ya wolo. Kanyi ya woho akɔ wâmɛ mbele ndo lo wɛɛla w’omboki wa woho. Lo wɛɛla ɔsɔ, Yeso ekɔ lo mɛnya ɔnɛ kânga atɛmɔdi wa Nzambi wele l’okitanyiya, wanɛ wele ‘l’otema w’ɔlɔlɔ ndo wa dimɛna,’ ‘wayɔtɔ elowa oma l’ekikelo kawɔ.’—Luka 8:4-15.
6 Lam’akandafundɛka Ase Kɔrɛtɔ mukanda, ɔpɔstɔlɔ Paulo akakambe la ɛtɛkɛta ɛmɔtshi w’ɔfɔnyɛlɔ dia nde mɛnya ohomba wa monga la waonga wakoka tshikala edja ndo wakoka tokimanyiya lam’eso lo ehemba. Diangɔ diahalana la dja, ɛnyɛlɔ oko paonyi la fɛsa ndo ave w’oshinga wolo, diekɔ oko waonga wɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. (Ɛdika la Tukedi 3:13-15; 1 Petero 1:6, 7.) Koko, etsha wa demba wekɔ oko diangɔ dialongola lo dja. Oma lâsɔ ko Paulo ndjota ate: “Ulimu wa untu l’untu wayenama, ne dia lushi la dienyanyu di’elimu lu dja layuyala; dja yame yayuhimba ulimu w’untu l’untu okone wewo. Naka ulimu wakahiki untu ladiku dia tshina diako ayutshikala, keti untu ako nungula difutu.” (1 Koreto 3:10-14) Ndo lâsɔ nto, Bible ekɔ lo mɛnya ɔnɛ sho tshɛ tayodjama lo ehemba ɛmɔtshi wele oko dja, ndoko woho wayotokoka mbewɔ ehemba akɔ.
7 L’atei a Bible, ekɔ ɛkɔndɔ efula w’ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo wakahombaka mbikikɛ fɔnu ya mamba, mbala mɔtshi l’edja k’efula. Koko Jehowa kombakalɛ. Ondo mɛtɛ ɔpɔstɔlɔ Paulo akohɔka bɛnyɛlɔ di’anto asɔ lam’akandate ate: “Akambu tshe wakawafundi ntundu wakafundama dia ntulakanya dia shu ndjala la elungamelu uma lu etetemalu la uma lu ekikitshelu ka lu afundelu.” (Romo 15:4) Nyɛsɔ tênde bɛnyɛlɔ di’apami asato wele, kânga mbakawokanaka efula vɔ la Nzambi, koko wakahomɔ mpokoso efula.
Wetshelo Wakondjaso oma l’Ɛkɔndɔ wa lo Bible
8 Yɔsɛfu y’ɔna Jakɔba akalangemaka efula oma le Jehowa tatɛ oma ko dikɛnda diande. Koko, kânga mbakinde kontsha kɔlɔ kɛmɔtshi, nde akayohomɔka mpokoso efula, ndjâka kɛnɛ mumɔ ko kekina ndja. Anango wakawonya la wolo oma lakawɔ ko wakawɛnya pâ hakoke. Wakôsondja oko fumbe lo wodja w’angɛndangɛnda ko lam’akandakome lɛkɔ, wakatôhindɛ onongo ko wakawodje lo “lukanu.” (Etatelu 40:15) Lo lokanu, “ekulu andi wakahambo l’ekodi, wakûkeleka molola lu kingu.” (Osambu 105:17, 18) Lo nshi yakinde lo lɔhɔmbɔ ndo lo lokanu, Yɔsɛfu mɛtɛ kompekɔ nɔmba Jehowa dia nde mbotshungola. Koko, kânga mbakôkeketshaka Jehowa lo weho efula, l’edja ka suke l’ɛnɔnyi 13 w’etondo, lushi tshɛ lahotɔka ndo ladjaka, nde akikɔ paka ose fumbe kana ose lokanu.—Etatelu 37:2; 41:46.
9 Ɛnyɛlɔ kekina ka ngasɔ ele kɛnɛ kaki Davidi. Lam’akasɔnaka Jehowa pami kakoka dia nɔmbɔla Isariyɛlɛ, nde akate ate: “Dimi lambutana Davidi, on’a Jese, one lalangami.” (Etsha 13:22) Kânga mbakandahomɔ lokolo l’ɔlɔ lo asho wa Jehowa, Davidi akasowe efula. Lam’akinde lo wâle wa nyɔi, nde akayashɛ ɛnɔnyi efula l’oswe wa shɛnga, lo weoko w’ave, lo menga ndo lo nkɛtɛ y’angɛndangɛnda. Lam’akawatawotshanyaka oko nyama k’okonda, otema ande wakakɔmɔ ndo nde akokaka wɔma. Koko oma lo wolo wakawosha Jehowa, nde akakikɛ akambo asɔ tshɛ. Davidi akakoke mbuta mɛtɛ oma l’awui wakandɛnyi ndamɛ ate: “Asui w’untu l’ololo watuyalaka efula, keli [Jehowa] atûtshungulaka uma loko nshi tshe.”—Osambu 34:19.
10 Lo nshi y’omvutshi Elidja, aki paka anto 7000 ato l’Isariyɛlɛ, wanɛ waki kokusɛ dwe la ntondo ka jambizambi ya kashi yakawelɛka Baala. (1 Khumi ya Dikanga 19:18; Romo 11:4) Ondo ndo Nabɔta mɛtɛ mbaki l’atei w’anto akɔ asɔ, koko wakayowɛngiyaka hakoke. Wakawosha sɔnyi ɔnɛ nde ambɔtɛnga Nzambi. Lam’akawôhindɛ onongo, wakayowânya ko wakayôfundɛ nyɔi ka mbokama ave, lo ndjela didjango dia nkumekanga, ko waa mfɔ yakalɔmbɔla dikila diande. Wakayodiakaka ndo anande! Ko tete nd’akana komonga ndoko l’onongo. Ɛmɛnyi wakômamatanyiyɛ akambo wa kashi. Dikambo sɔ tshɛ aki paka sheke yakadje Jezabɛlɛ ya wad’aki nkumekanga ate kele omɛnde ɔ̂shi ekambɔ ka vinyɔ kaki Nabɔta.—1 Khumi ya Dikanga 21:1-19; 2 Khumi ya Dikanga 9:26.
11 Yɔsɛfu, Davidi la Nabɔta wekɔ paka bɛnyɛlɔ sato to l’atei wa bɛnyɛlɔ efula di’apami la amato wa kɔlamelo watawɔ lo Bible, wanɛ wakahomɔ mpokoso ya mamba. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ɔkɔndɔ w’ekambi wa Jehowa wa lo deko diakete. Lo ɔkɔndɔ akɔ, nde akatɛkɛta dikambo dia wanɛ “waki la dikambu dia ntengama ndu dia nkomwama, ndu di’ekodi, ndu dia kanu. Vo wakukama ave, wakahimboma pi la nso, wakahimbama, wakadiakema la tombo. Vo wakakendakenda wolotshi kuhu di’ekoko la dia mbudi; wakahumbi, wakasuyama wakatshamela kolo—wa la kete kombedima la wo ololo. Vo wakakendakenda lu ahuli wa tosenga ndu lu ekungu ndu lu weuku, ndu lu afuku wa lu kete.” (Heberu 11:36-38) Koko Jehowa kombakalɛ.
Jehowa Kokɛka Wanɛ Wasowa
12 Ayotota lo dikambo di’ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ na? Sho kokaka nongamɛ l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ Nzambi ayokokɛ ɔlɔngɔswamelo aso w’otondo ndo ayowokimanyiya dia vɔ tenyanya nshi nyɛ y’ekomelo la fɔnu ka woke aha la vɔ mbokala wâle. (Isaya 54:17; Enyelo 7:9-17) Koko, l’onto ndo l’onto, sho mbeyaka ɔnɛ “tena la akambo wa shashimoya” komɛka anto tshɛ. (Ondaki 9:11, NW) Nshi nyɛ, ekɔ Akristo efula wa kɔlamelo wɛna pâ ya mamba. Amɔtshi wekɔ ase wola wa tshɛ. Bible mbutaka dikambo di’Akristo wele ‘ana wa tshike la wadi waki edo’ ko wekɔ ndo la mfɔnu. (Jakoba 1:27) Akina sowaka l’ɔtɛ wa mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, l’ɔtɛ w’ata, w’awui w’epetenge, w’ɔsɔkishelo, wa hemɔ ndo wa nyɔi.
13 Ɛnyɛlɔ: l’alapɔlɔ awɔ w’ɔnɔnyi w’olimu wa 1996 wakawatomɛ Olui Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa (Collège central), bilɔ y’Ɛmɛnyi wa Jehowa ya lo wedja la wedja yakɛnya ɔnɛ anangɛso la akadiyɛso amɔtshi wekɔ lo mbɔtɔ nkanu ya wolo l’ɔtɛ wakitanyiyawɔ awui l’ɛlɛmbɛ wa Bible. Tshumanelo sato dia lo wodja ɔmɔtshi wa l’Amɛrika wa la Diko dia Nkushi diakahandjɔ lam’akatshutshuyama nkama y’Ɛmɛnyi wa Jehowa oma le elui w’asɔlayi w’atɔmbɔki dia vɔ mumɔ oma lo lɛtshi lɔsɔ la nkɛtɛ. Lo wodja ɔmɔtshi wa l’Afrika wa l’Edjelo ka Wonya, Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛmɔtshi wakadiakema lam’akatombe ta di’ase ngelo. Lo wodja ɔmɔtshi wa l’Amɛrika wa l’Atei, pâ ka mamba kaki l’anangɛso amɔtshi dia kondja dikuta kakayoleka tshɛ lam’akayoya ngembe kɛmɔtshi kakahandjola diangɔ efula. Lo ahole akina wele ondo wola la ndjala ya kasha bu ekakatanu a weke, tɔsɛngiya tɔmɔtshi ta kɔlɔ mbeyaka kitshakitsha ɔngɛnɔngɛnɔ w’anto amɔtshi. Efula k’anto wambɛna ɛhɔlɛ l’ekakatanu wa lɔsɛnɔ la nshi nyɛ. Lam’ele anto efula hawodje yimba kana hawɔngɛnangɛna awui wawatɛso, akina nto mbeyaka ndjɔkɔmɔ otema lam’atawasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo.
14 Hatokoke mbuta ɔnɛ akambo asɔ wekɔ djembetelo yɛnya ɔnɛ Nzambi ambotôka nkɛlɛ kana hayotolanga. Ohɔ ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ ndo mpokoso efula yakandahomɔ. Jɔbɔ aki “untu l’ololo ndu l’usimbwi.” (Jobo 1:8) Asolo wa Jɔbɔ mɛtɛ wakakɛtɛ lam’akawotɛ Elifazɛ ɔnɛ otshi w’akambo wa kɔlɔ mbeyɛ! (Jobo tshapita 4, 5, 22) Aha sho mongaka esadi eto ko mbuta ɔnɛ tekɔ lo mpomɔ mpokoso dikambo tambosalɛ Jehowa kɔlɔ lo woho ɔmɔtshi kana nɛ dia Jehowa ambonya ɛtshɔkɔ ande oma le so. Tokanyi ta ngasɔ kaloyaka onto ɛkɔngɔkɔngɔ ndo kokaka ndjɔlɛndja mbetawɔ kande lam’ende l’atei w’asui. (1 Tesalonika 3:1-3, 5) Lam’eso lo pâ, ayoleka ɔlɔlɔ sho kanaka yimba lo dikambo di’ɔnɛ Jehowa nde la Yeso wekɔ suke l’akanga wa losembwe oyadi kakɔna tshɛ kambotomba.
15 Ɔpɔstɔlɔ Paulo ekɔ lo tokeketsha lam’atande ate: “Akona ayeya ntanganya uma lu ngandji ka Kristu na? Undi, fono, shoko, asui, ndjala, utakataka, akambu wa l’asa eku la nyoi, kana yombo ya ta? . . . Dimi lambetawo nti: Aha nyoi, kuyanga lumu, kuyanga andjelo, kuyanga waulelu, kuyanga akambu wa kakiane, kuyanga akambu wayayi, kuyanga wulu, kuyanga utali, kuyanga ohongo, kuyanga engo kekina kakatungama kayeya ntanganya uma lu ngandji ka [Nzambi] keli le Kristu Jesu Khumesu.” (Romo 8:35, 38, 39) Jehowa ndjâkiyanyaka efula lo dikambo diaso ndo nde mbeyaka nganɛ wasowaso. L’etena kakandatalawɔlawɔka, Davidi akafunde ate: “Ashu wa [Jehowa] weko le antu w’ololo, la atui andi weko hwe lu alelu awo. [Jehowa] eko lasuki la wane weli la etema wambate.” (Osambu 34:15, 18; Mateu 18:6, 14) Shɛso lele l’olongo tokokɛka ndo wanɛ wasowa, nde mbaokaka kɛtshi. (1 Petero 5:6, 7) Nde toshaka kɛnɛ kahombaso dia sho mbikikɛ asui a woho akɔna tshɛ wakoka tokomɛ.
Weshasha wa Jehowa Tokeketshaka
16 Koyanga mbahatakoke nongamɛ lɔsɛnɔ lele bu l’ekakatanu lo dikongɛ nɛ di’akambo di’edjedja, sho ‘bu oko anto wambowokalɛ.’ (2 Koreto 4:8, 9) Yeso akalake dia mbisha ambeki ande okimanyedi ɔmɔtshi. Nde akate ate: “Dimi layolomba Papa, ku ndi ayunyusha [u]kimanyidi ukina, one layuyala la nyu pundju, [n]yuma ka mete.” (Joani 14:16, 17) Lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi wa 33 T.D., ɔpɔstɔlɔ Petero akatɛ ampokami ande ate nyu kokaka nongola ‘woshasha wa nyuma k’ekila.’ (Etsha 2:38) Onde nyuma k’ekila kekɔ lo tokimanyiya ɛlɔ kɛnɛ? Eelo! Wolo wa Jehowa wakamba olimu toshaka elowa w’amɛna efula wele: ‘ngandji, ɔngɛnɔngɛnɔ, wɔladi, lotutsha, lɔsɛngɔ, ɔlɔlɔ, mbetawɔ, wɔlamu, la ndjâkimɛ.’ (Ngalatiya 5:22, 23) Wasɔ tshɛ ekɔ waonga w’ohomba efula watokimanyiya dia sho mbikikɛ asui.
17 Nyuma k’ekila tokimanyiyaka nto dia sho mbeya ɔnɛ fɔnu ya nshi nyɛ yekɔ fɔnu ‘ya lo tshanda mɔtshi tsho ndo ya yema tshitshɛ’ naka sho ndjiɛdika la difuto dia lɔsɛnɔ la pondjo. (2 Koreto 4:16-18) Sho mbetawɔka ɔnɛ Nzambi hatohɛ elimu wôkambɛso ndo ngandji kɛnɛ kawokaso. (Heberu 6:9-12) Lo mbadiaka ɛtɛkɛta wa lo Bible wakasambiyama oma le Nzambi, sho keketshamaka oma lo bɛnyɛlɔ di’ekambi wa Nzambi wa kɔlamelo wa lo nshi y’edjedja, wanɛ wakakikɛ asui efula koko wakelamɛ ɔnɛ amɛnyi ɔlɔ. Jakɔba ekɔ lo mbuta ate: “Anyasu, nyendi amvutshi wakataka diui lu lukumbu la Khumadiondjo, vo wayali djimbiteli ya fono la ya etetemalu. Nyulungi, shu mvutaka dia antu wakayakikitsha shati: Weko [“amɛnyi ɔlɔ,” NW].” (Jakoba 5:10, 11) Bible tolakaka ɔnɛ tayokondja ‘wolo woleki wɔnɛ wokôngaka l’onto’ dia tokimanyiya woho wa sho mbikikɛ ehemba. Tekɔ la diɛsɛ nɛ dia Jehowa toshaka ndo elongamelo k’eolwelo. (2 Koreto 1:8-10; 4:7) Naka sho mbadiaka Bible lushi la lushi ndo kanaka yimba lo alaka asɔ, kete tayokeketsha mbetawɔ kaso ndo tɛdikɔ takatɔshi dia kongɛka Nzambi la lotutsha.—Osambu 42:5.
18 Ndo nto, Jehowa akatosha paradiso ka lo nyuma, lɛnɛ akokaso ngɛnangɛnaka efula lo menda ngandji k’oshika katoka Akristo w’anangɛso l’akadiyɛso. Sho tshɛ tekɔ l’olimu wa sala dia keketshanaka lam’asaso. (2 Koreto 1:3, 4) Djekoleko emendji w’Akristo, vɔ kokaka monga kiɔkɔ ya woke y’esambelo la ekeketshelo le akina. (Isaya 32:2) Lam’ele vɔ wekɔ ‘anto wele oko etondo a weshasha,’ vɔ wakalongola ɔkɛndɛ wa keketshaka wanɛ wasowa, ‘mbutɛka wanɛ wambɔkɔmɔ lo tokanyi ɛtɛkɛta wakoka mbasamba,’ ndo ‘keketshaka akanga a wɔdu.’ (Efeso 4:8, 11, 12; 1 Tesalonika 5:14) Dikumanyi keketshamaka dia kambaka dimɛna la Tshoto y’Etangelo la waa Réveillez-vous ! ndo l’ekanda ekina watosha “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.” (Mateo 24:45-47, NW) Ekanda ɛsɔ ndola l’alako w’oma lo Bible wakoka tokimanyiya dia shidiya—koyanga mbewɔ—ekakatanu ɛmɔtshi watosha pâ lo lomu. Nyɛsɔ tôkoyake Jehowa lo sambanaka ndo lo keketshanaka onto la onyande lo nshi ya pâ!
19 L’etena kɛnɛ katataleke nyɔngɔmɛ lo nshi y’ekomelo ndo kataleke fukutana akambo wa lo dikongɛ di’akambo nɛ, Akristo salaka kɛnɛ tshɛ kakokawɔ ntsha dia mbewɔ mpokoso. (Tukedi 22:3) Tshundju, yimba y’ɔlɔlɔ ndo ewo k’awui wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia sho mbɔsaka tɛdikɔ t’eshika. (Tukedi 3:21, 22) Sho pokamɛka Dui dia Jehowa ndo dikitanyiyaka di’aha ndjosala munga ya tshanana. (Osambu 38:4) Koko, sho mbeyaka ɔnɛ oyadi sho koyatshutshuyaka woho akɔna tshɛ, hatokokaki minya asui tshɛ tshɛ oma lo lɔsɛnɔ laso. Lo dikongɛ di’akambo nɛ, anto w’ɛlɔlɔ efula mpomɔka mpokoso ya mamba. Koko kânga mbediɔ ngasɔ, sho kokaka mbikikɛ ehemba watokomɛ l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ ‘Jehowa hatokalɛ anto ande.’ (Osambu 94:14) Sho mbeyaka ɔnɛ kem’edja nto kete dikongɛ di’akambo nɛ la pâ tshɛ ya lɔkɔ yambomɔ. Lâsɔ nyɛsɔ toyadjange di’aha ‘mpekɔ ntsha kɛnɛ kele ɔlɔlɔ, nɛ dia naka eleko ka muna kambokoka, kete tayona naka hatɔlɛmbi.’—Ngalatiya 6:9.
[Study Questions]
1, 2. (a) Woho akɔna watshɔkɔla Jehowa ekambi ande nshi nyɛ? (b) Awui akɔna wakomɛ Akristo efula, ndo wembola akɔna wambɔma?
3. (a) Onde Jehowa mbele kiɔkɔ ya pâ yɛna ekambi ande? (b) Bonde kele kânga atɛmɔdi wa Jehowa wa kɔlamelo sowaka oko anto akina tshɛ?
4. Kakɔna kakoka Akristo tshɛ nongamɛ l’edja tshɛ kasɛnawɔ lo dikongɛ di’akambo nɛ dia kɔlɔ, ndo lande na?
5. Ngande wakɛnya Yeso ɔnɛ akambo wa kɔlɔ wayokomɛka Akristo wa kɔlamelo lo lɔsɛnɔ lawɔ?
6. Lo wɛɛla wa Paulo wa diangɔ diahalana la dja, wa na wadjama lo ehemba wele oko dja?
7. Lo ndjela Romo 15:4, ngande wakoka Afundelo tokimanyiya dia sho mbikikɛ asui?
8. Jehowa aketawɔ awui akɔna komɛ Yɔsɛfu, ndo l’edja kakɔna na?
9. Kakɔna kakahombe Davidi mbikikɛ l’edja k’ɛnɔnyi efula?
10. Naa mpokoso ka mamba kakahomɔ Nabɔta nde la nkumbo kande?
11. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akandate lo dikambo di’apami la amato wa kɔlamelo wɔkɔndwami lo Bible?
12. Naa asui amɔtshi wasowa Ɛmɛnyi wa Jehowa nshi nyɛ?
13. Naa mfɔnu mɔtshi yakatombe yakawewoya l’alapɔlɔ wa nshi nyɛ?
14. (a) Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ ka Jɔbɔ? (b) Lo dihole dia sho monga la tokanyi takaloya onto ɛkɔngɔkɔngɔ, ahombaso ntshaka lam’eso lo pâ?
15. Lande na kataso ɔnɛ Jehowa ndjâkiyanyaka efula lo dikambo dia mpokoso yahomɔ ekambi ande?
16. Ɛngɔ kakɔna k’oma le Jehowa katokimanyiya dia sho mbikikɛ asui, ndo ngande watokimanyiyatɔ?
17. Naa akambo amɔtshi wa mɛtɛ wa lo Bible wakeketsha mbetawɔ kaso la tɛdikɔ takatɔshi dia kongɛka Jehowa la lotutsha?
18. (a) Lo 2 Koreto 1:3, 4, wekɔ lo tokeketsha dia ntsha na? (b) Ngande wakoka emendji w’Akristo mɛnya ɔnɛ vɔ wekɔ tɔkɔkɔ t’esambelo la ekeketshelo le akina?
19. (a) Kakɔna katokimanyiya dia sho mbewɔ mpokoso mɔtshi? (b) Le na ahombaso ndjaɛkɛ, ndo kakɔna kayotokimanyiya dia sho mbeya mbikikɛ ehemba?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 23]
[Caption on page 23]
Davidi, Nabɔta, la Yɔsɛfu wekɔ anto asato wakahomɔ mpokoso
[Caption on page 25]
[Review on page 25]
Kakɔna Kakateki?
◻ Ehemba akɔna wakomɛ tshunda di’otondo di’Akristo?
◻ Naa bɛnyɛlɔ di’anto watawɔ lo Bible diakoka tokimanyiya dia sho shihodia ɔnɛ mpokoso yahomɔso bu djembetelo y’ɔnɛ Jehowa ambotôka nkɛlɛ kana hayotolanga?
◻ Jehowa ngande wokande l’otema ande lam’ɛnande asui wasowa ekambi ande?
◻ Naa weshasha ɛmɔtshi w’oma le Jehowa watokimanyiya dia sho mbikikɛ ehemba?